Maliwanag na sinasabi sa atin ng Ebanghelyo na sa kabila ng pagpapahayag ni Jesus ngpagdating ng Paghahari ng Diyos sa kanyang maliit na bansa, binigyang-pansin din niya angpaghubog sa mga “apostol” o mga isinugo niya upang palaganapin ang mensahe sa buongdaigdig dahil sila ang pundasyon ng kanyang Iglesya.

Ano ang nangyari mula sa mga apostol hanggang sa atin? Mangangailangan tayo ngmaraming libro para maisalaysay ang buhay ng ating mga kapatid sa pananampalataya sa loobng dalawampung dantaong pagpapatuloy ng Iglesyang itinatag ni Kristo. Huwag tayongmagtaka na walang sigla ang maraming Kristiyano: ito ang kalagayan ng tao. Ang mgakaranasan at mga gawa ng mga tunay na sumasampalataya, ang mga apostol at mga martir, angtalagang mahalaga sa atin. Ang Mga Gawa ng mga Apostol ang unang aklat na nagsasabi sa atintungkol dito. Sinulat ito mismo ng ebanghelistang si Lucas. Dito sinasabi sa atin ni Lucas angtungkol sa mga unang yugto ng Iglesya sa mga taong kasunod ng muling pagkabuhay ni Kristo.

Interesado rin tayo sa aklat ng Mga Gawa sa isa pang dahilan: sa kasalukuyang mga taon,nasasaksihan natin ang pagbagsak ng maraming istrukturang dahilan ng pagiging malaking-malaking institusyon ng Iglesya. At may kutob tayo na muli lamang magkakaroong-sigla angnapakalaking katawang ito sa pamamagitan ng pagyabong at pagdami ng mga tunay napamayanang Kristiyano. Itinuturo mismo sa atin ng aklat ng Mga Gawa kung paanong lumitawang mga unang komunidad sa pamamagitan ng paggawa ng mga apostol at pagkilos ng EspirituSanto.

Hindi nasaksihan ni Lucas ang simula dahil pagano pa siya noon at nakatira sa labas ngPalestina sa Antiokiya. Ngunit nang maging Kristiyano siya, sumama siya kay Pablo sa mgamisyon nito mula sa taong 50. Kayat parang may dalawang bahagi ang aklat ng Mga Gawa. Saunang bahagi, mga kabanata 1-15, tinipon ni Lucas ang lahat ng puwede niyang malamantungkol sa unang dalawampung taon ng Iglesya. Sa ikalawang bahagi naman, mga kabanata 15-28, iniwan niya sa atin, higit sa lahat, ang ulat tungkol sa nakita niyang ginagawa ng kanyanggurong si Pablo. Nagtatapos ang aklat sa taong 62.

(PAGE 285)

MGA GAWA

Iniakyat sa langit si Jesus• 1 Sa unang aklat, Teofilo, tina-lakay ko ang lahat ng ginawa at

itinuro ni Jesus mula sa simula 2 hang-gang sa araw na iniakyat siya. Ngunit sapamamagitan ng Espiritu Santo, tina-gubilinan niya ang mga apostol nakanyang pinili.

3 Pinatunayan niya sa maraming pag-kakataon na siya ay buhay matapossiyang maghirap. Napakita siya sa kanilasa loob ng apatnapung araw at nagturosiya sa kanila ng tungkol sa Kaharian ngDiyos. 4 Minsang salu-salo sila, inutusanniya sila: “Huwag kayong umalis saJerusalem, hintayin ninyo ang pangakong aking Ama. Ito ang tinutukoy ko nangsabihin ko sa inyo: 5 nagbinyag sa tubig siJuan, pero sa loob lamang ng ilang araway bibinyagan kayo sa Espiritu Santo.”

6 Nang minsang magkakasama sila,itinanong nila sa kanya: “Panginoon, saoras na ito mo ba itatayong muli angKaharian ng Israel?” 7 Sumagot siya:

“Hindi para sa inyo ang malaman angmga panahon o araw na itinakda ng Amasa sarili niyang kapangyarihan. 8 Ngunitpalalakasin kayo sa pagdating sa inyo ngEspiritu Santo, at kayo ang magiging mgasaksi ko sa Jerusalem, sa buong Judea,pati sa Samaria, at hanggang sa dulo ngdaigdig.”

9 Pagkasabi niya nito, iniakyat siya ha-bang nakatingin sila, hanggang ikubli siyang ulap at mawala sa kanilang paningin.

10 Nakatitig pa sila sa langit nang maytumayong dalawang lalaking nakaputi satabi nila at nagsabi: 11“Mga taga-Galilea,bakit kayo nakatingala sa langit? ItongJesus na kinuha sa inyo at iniakyat salangit ay babalik din sa inyo, kung paanoninyo siya nakitang pumunta sa langit.”

Hinihintay ng mga alagad ang EspirituSanto

• 12 Bumalik sila sa Jerusalem mula satinatawag na Bundok ng mga Olibo, namga labinlimang minuto ang layo.

MGA GAWA 1 286

Sa oras na ito mo ba itatayong muli ang Kaharianng Israel? Ipinagkakamali pa rin ng mga apostol angkaharian ng Panginoong Diyos sa pagpapalaya saIsrael na kanyang bayang banal. Ang totoo’y higit namas malawak ang layunin ng Diyos. Babaguhin ngEbanghelyo ang kasaysayan ng sangkatauhan at bawattao, pati mga kultura. At ang Ama lamang ang naka-aalam ng mga takdang panahon at mga kahihinatnanng kasaysayang ito, na siyang higit na pinagka-kaabalahan ng mga tao sa ngayon.

Iniakyat siya. Ganito ang paraang ginusto ni Jesuspara iwan sila ayon sa kultura ng panahong iyon.Sapagkat iniisip ng mga tao noon na ang Langit aynasa itaas ng lupa. Ngunit alam nating wala sa itaas nisa ibaba ang Langit at wala saanman sa buong sanli-butan. Nasa sentro-espirituwal na iyon si Jesus – siJesus nga mismo ang sentro-espirituwal, at nagmularito ang kasaysayan ng mundo.

• 12. Naintindihan ng mga apostol ang mgapaunawa ni Jesus. Hindi nila masisimulan ang misyonna ganoong kahirap na ipinagkatiwala niya sa kanilahangga’t hindi pa natatanggap ang Espiritu Santo. Atdahil nagawa na nila ang lahat ng dapat nilang gawinbilang paghahanda sa kanilang misyong ito, inilalagaynila ang kanilang mga sarili sa kamay ng Diyos. Kayadapat nilang matanggap ang panahong kanyangitinakda: ang Espiritu ay kaloob ng Diyos na hindisapilitang mahihingi ninuman.

• 1.1 Si Lucas ang sumulat ng Mga Gawa. Atinihahandog niya ang librong ito kay Teofilo na siya rinniyang pinaghandugan ng kanyang Ebanghelyo (Lc1:1).

Sa unang pahinang ito, hindi na si Jesus na naglakadkasama ng kanyang mga apostol sa Palestina angnagsasalita kundi si Jesus na Muling Nabuhay. Siya parin siyempre iyon. Pero ganap nang nalampasan niJesus ang mga pinto ng kamatayan at nakikibahagi saLuwalhati ng Ama. Subalit gusto niyang magpakita saKanyang mga alagad sa loob ng ilang araw at ibigay sakanila ang kanyang mga huling tagubilin.

Natupad na ang misyon ni Jesus sa piling ng mgatao, at dumating na ang panahon ng Espiritu. Isusugoni Jesus ang kanyang Espiritu sa mga sumasam-palataya upang maipagpatuloy nila ang pagpa-pahayag ng Mabuting Balita sa daigdig. Angpagtatatag ng Iglesya ang siyang unang gawain ng mgaapostol. Ang kamatayan ang pumigil kay Jesus sapagtatatag ng Iglesyang ito; at sa kanyang pagkama-tay, inihabilin niya ang malaking proyektong ito sa mgakamay ng kanyang Ama.

Hindi na ngayon nakikita si Jesus sa ating piling, atito’y sa ating kapakinabangan din (Jn 16:17), sapagkatkailangan nating akuin ang ating mga responsabilidad.Subalit nadidiskubre ng pamayanang Kristiyano, nangmay pagkabigla sa simula at pagkatapos ay may galak,na ang Espiritu ng Diyos, ang Espiritu ni Jesus, aykumikilos sa kanilang piling.

1

13 Pagdating nila sa lunsod, pumanhik silasa silid sa itaas ng bahay na kanilangtinutuluyan. Sila sina Pedro at Juan,Jaime at Andres, Felipe at Tomas,Bartolome at Mateo, Jaimeng anak niAlfeo, Simong Makabayan, at Judas naanak ni Jacobo.

14 Nagkakaisa sila ng diwa at patuloyna nananalangin, kasama ang ilang ba-bae, pati si Mariang ina ni Jesus, at angkanyang mga kapatid.

Napili si Matias• 15 Nang panahong iyon, tumindig si

Pedro at nagsalita sa mga kapatid – mgasandaa’t dalawampu sila. Sinabi niya:16 “Mga kapatid, kailangang matupad angKasulatan tungkol kay Judas. Sinabi ngang Espiritu Santo sa pamamagitan niDavid ang tungkol sa kanya na siyangnaghatid sa mga dumakip kay Jesus.17 Dati’y isa siya sa amin at kasama na-ming tinawag sa paglilingkod.

18 (Gaya ng alam ninyo, ibinili niya nglupa ang bayad sa pagkakasala. Dito siyabumagsak na una ang ulo, pumutok angkanyang tiyan at lumuwa ang mga bituka.

19 Nabalitaan iyon ng lahat ng nasa Jeru-salem, at tinawag nilang Akeldama anglugar na iyon sa kanilang wika, na ibigsabihi’y, “Bukid ng Dugo.”)

20 Nasusulat sa Aklat ng mga Salmo:Wasakin ang kanyang tirahan nangdi na matirhan ninuman. Ngunit sinasabirin namang: Ibigay sa iba ang kanyangtungkulin. 21 Kaya kailangang pumili tayong isang lalaki sa mga kasama natin sabuong panahong gumawa ang Pangi-noong Jesus sa piling natin, 22 mula sapagbibinyag ni Juan hanggang sa araw naiakyat siya. Isa sa kanila ang dapat ma-ging saksing kasama natin sa kanyangMuling Pagkabuhay.”

23 Dalawa ang iminungkahi nila: si Josena tinatawag na Barsabas na may pala-yaw na Justo, at si Matias.

24 Nanalangin sila: “Panginoon, alammo ang puso ng bawat isa. Ipakita mo saamin kung sino sa dalawang ito ang iyonghinirang 25 maging apostol na gaganap satungkuling tinalikuran ni Judas patungosa dapat niyang kalagyan.”

26 At nagpalabunutan sila, at si Matias

287 MGA GAWA 1

Pansinin na naroon din si Maria pati ang mga“kapatid ni Jesus” na mabagal maniwala sa Kanyangunit ngayo’y ginagamit ang kanilang pagiging mgakamag-anak niya’t mga kababayang taga-Nazaret.

Mahalagang papel ang ginampanan ni Mariang inani Jesus noong mga araw na iyon. Noon sinikap ngmga apostol na sama-samang pagnilayan ang lahatnilang nakita at natutuhan kay Jesus upang linawin angmensaheng dapat nilang ibigay sa daigdig. Tinulungansila ni Maria na siyang kaisa-isang saksi sa Pagbabalitang Anghel Gabriel at pansariling buhay ni Jesus upangmaunawaan nila ang misteryo ng kanyang pagka-Diyos.

• 15. Siyam na araw ang lumipas mula sa Pag-akyat sa langit ni Jesus hanggang Pentekostes. Ditogaling ang kaugalian ng pagdarasal sa loob ng siyam naaraw na tinatawag na nobena. Ang siyam na araw napaghahanda para sa Pentekostes ang pinakama-halagang nobena, sapagkat dito natin hinihingi angEspiritu Santo.

May lider ang komunidad at ito si Pedro. At nabubuosila sa paligid ng grupo ng Labindalawang pinili attinuruan ni Jesus.

Pansinin ang kailangan sa kahalili ni Judas paramaging apostol. Una, dapat siyang saksi sa MulingPagkabuhay ni Jesus upang sa piling ng mga tao’ymaging saksi naman siya sa misteryo ng kamatayan atmuling pagkabuhay na isinasagawa sa atin ng Diyos.Sa gitna ng unang komunidad, ang mga apostol angmga tunay na saksi ni Jesus, at sila ang magbibigayinterpretasyon sa kahulugan ng kanyang buhay.

Mula sa pagkakataong ito, hindi na magiging sapatbasta na lamang sumampalataya kay Kristo sakanyang sariling paraan para masabing Kristiyano;kailangang magiging kanya ang pananampalataya ngmga apostol at kanilang mga kahalili.

Pansinin din kung paanong nabubuo ang pasya sakapangyarihan ni Pedro, sa pananagutan ng buongkomunidad at sa pagpapalabunutang ito na pagbi-bigay-daan sa pagkilos ng Espiritu Santo. Ang paraangito ng pagkilos ay isang huwaran para sa Iglesya sahabampanahon. Hindi basta na lamang naipapatawng mga kahalili ng mga apostol at mga pinuno ng mgakomunidad ang kanilang kapangyarihan mula sa itaasnang walang pagsang-ayon ang Iglesya. At hindi rinnaman makapipili ang komunidad ng mga lider nitonang walang pagsang-ayon ng mga kahalili ng mgaapostol sa Iglesya.

ang napili at isinama siya sa labing-isangapostol.Ang pagdating ng Espiritu Santo

• 1 Nang sumapit ang Araw ngPentekostes, magkakasama ang

mga apostol sa iisang lugar. 2 Biglang-biglang may narinig na isang malakas naugong mula sa langit na parang malakasna hangin at pinuno niyon ang buongkabahayang kinaroroonan nila. 3 Maynakitang parang dilang-apoy na naghiwa-hiwalay at tumigil sa bawat isa. 4 Napus-pos silang lahat sa Espiritu Santo at nag-simulang magsalita sa ibang mga wikaayon sa ipinagkaloob ng Espiritu na sali-tain ng bawat isa.

5 Maraming relihiyosong Judio angnasa Jerusalem noon, at galing pa sa iba’tibang bansa. 6 Nang marinig nila angingay na iyon, nagkalipumpon sila at nag-taka dahil nakilala ng bawat isa ang sarili

niyang wika sa mga sinasabi. 7 Namanghasila at nagtaka, at kanilang sinabi:

“Di bakit mga Galileo ang lahat ng nag-sasalita? 8 Paano sila naririnig ng bawatisa sa atin sa mga katutubo nating wika?9 Dito’y may mga taga-Partia, mga taga-Media, mga taga-Elam, mga naninirahansa Mesopotamia, Judea, Capadocia,Ponto at Asia. 10 Ang iba sa ati’y galing pasa Frigia, Panfilia at Ehipto, at sa mgarehiyon ng Libya na sakop ng Cirene; maymga bisitang galing sa Roma, mga Judioo kumbertido sa Judaismo; 11 may mgataga-Creta at Arabia. Pero naririnig natinglahat sila sa kanya-kanyang wika natin naipinahahayag ang mga dakilang gawa ngDiyos.” 12 Nagtaka sila at di makapani-wala, at nagtanungan: “Ano ang ibig sabi-hin nito?” 13 Pero nagtawa naman ang ibaat sinabing: “Nasobrahan lamang sila ngbagong alak.”

MGA GAWA 1 288

• 2.1 Ang Pentekostes na ibig sabihi’y “limam-pung araw” ang ikalimampu pagkatapos ng Paskuwa,ang isa sa pinakaimportanteng piyesta ng mga Judio.Kaya marami sa mga Judiong nakatira sa ibang bansaang nagbalik-bayan at nasa Jerusalem noon bilangmga manlalakbay.

Naganap sa araw ding iyon ang binyag sa apoy naipinahayag ni Juan (Lc 3:16). Isinugo ng Diyos angEspiritu ng Kanyang Anak at isinilang kasabay nito angIglesya. Dahil ang Iglesya ay hindi institusyong itinayong tao o gawa ng isang grupo ng mga sumasampala-taya; galing ito sa pagkukusa ng Diyos. At nais Niyangmasaksihan ng mga kinatawan ng lahat ng bansa angpangyayaring ito.

Tanda ng pagdating ng Espiritu Santo ang malakasna hangin. Sa wikang Hebreo, iisang salita lamangang ginagamit para sa espiritu, hininga o hangin. Sapagtutulak ng Espiritu nagsimulang magsalita si Pedro(tingnan Jn 15:26 at 16:13). Alam na ngayon ng mgaapostol kung ano ang masasabi nila, kaya may lakassilang nakapagsasalita.

Bukod-tangi ang pangyayari ng Pentekostes tuladng Muling Pagkabuhay. Ngunit nanatili pa rin ito bilangmodelo ng iba pang pagkilos ng Espiritu sa kasaysa-yan. Sa isang dako, patuloy pa ring nagpapalitaw angEspiritu ng mga kilusang apostoliko, na siyang nagi-ging bagong dugo ng Iglesyang patuloy na tumatandaat patuloy rin namang nagkakaroon ng bagong buhay.

Dumating ang Espiritu para sa Iglesya. Dumating dinito para patatagin o pagtibayin ang mga sumasam-palataya. Nagpapatuloy ang binyag sa apoy na tinang-gap ng mga apostol sa kumpil na tinatanggap natin(tingnan ang komentaryo sa 8:9).

Nakilala ng bawat isa ang sarili niyang wika samga sinasabi. Kaiba ito sa nangyari noong araw saTore ng Babel, nang hindi na naintindihan ng mgataong rebelde sa Diyos ang lengguwahe ng isa’t isa.Mauunawaan natin ngayon dito na pinagbubuklod ngEbanghelyo ang sangkatauhang laging nahahati samga grupo, mga pangkat o mga partido na di nagsa-salita ng parehong lengguwahe dahil bawat isa’y leng-guwahe ng sarili niyang mga pangarap, takot o interesang kanyang sinasalita.

Sa pangyayaring hatid ng Pentekostes, napatu-tunayan natin sa kauna-unahang pagkakataon ang“kaloob ng pagsasalita sa iba’t ibang wika.” Isa ito samga kaloob na ibinibigay ng Espiritu para patotohananang kanyang presensya. Nagsalita siyempre si Pedrosa wika ng mga Judio at naunawaan siya ng karamihansa mga naroon na nakauunawa rin nito. Ngunit kasa-bay binigyan ng kaloob na mangusap sa iba’t ibangwika ang mga Kristiyanong nakapaligid kay Pedro atnagsimula silang magpuri sa Diyos. Nakilala ang mgawikang ito ng mga Judiong galing sa maraming bansakayat nagtaka sila sa pagkarinig sa mga mananam-palatayang “Galileo.”

Alam natin na isang pagpapatunay ng presensya ngEspiritu ang kaloob na pagsasalita sa iba’t ibangwika. Naririto ang inspirasyon at pagtutulak na purihinang Diyos sa mga salita ng isang buhay na lengguwahe,pero hindi ito naiintindihan ng nagsasalita. Nakada-rama siya ng lubos na kaligayahan sa pagkakitangginagamit siya ng Diyos bilang kasangkapan atnararamdaman niya mismo na dapat na ipaubayanang buung-buo ang sarili sa pagkilos ng Espiritu(tingnan 1 Cor 12 at 14).

2

Unang pagpapatotoo kay Jesus• 14 Kaya tumayo si Pedro kasama ng

Labing-isa, nagsalita nang malakas atsinabi:

“Mga taga-Judea, at lahat kayong nasaJerusalem ngayon, unawain ninyo angnangyayari at pakinggan ang akingsasabihin. 15 Hindi lasing ang mga taongito, gaya ng inyong iniisip; aalas nuwebepa lamang ng umaga. 16 Pero nagkatotoonga ang ipinahayag ni Propeta Joel:

17 Sa mga huling araw, sabi ng Diyos,ibubuhos ko sa lahat ng tao ang akingEspiritu. Magsasalita sa Espiritu anginyong mga anak na lalaki at babae.Makakakita ng mga pangitain ang mgabinata, at mangangarap ng mga pana-ginip ang matatandang lalaki.

18 Sa mga araw na iyon, ibubuhos koang aking Espiritu maging sa aking mgaalipin, lalaki man at babae, at magiging

propeta sila. 19 Magpapakita ako ng mgakababalaghan sa langit sa itaas at ng mgatanda sa lupa sa ibaba.

20 Magiging kadiliman ang araw atdugo ang buwan bago magbukanliway-way ang dakilang araw ng Panginoon.21 Ngunit maliligtas ang sinumang tata-wag sa ngalan ng Panginoon.

22 Mga Israelita, pakinggan ninyo angsasabihin ko!

Ipinadala ng Diyos si Jesus na taga-Nazaret na pinatutunayan ng mga himala,kababalaghan at tanda na ginawa ngDiyos sa pamamagitan niya sa pilingninyo tulad ng alam na ninyo. 23 Pinapahi-rapan at ipinapatay nga ninyo siya sa mgapagano at ito’y nangyari sa takdangpasya ng Diyos na alam na ang lahat ngito sa mula’t mula pa. 24 Ngunit binuhaysiyang muli ng Diyos at pinalaya sa mgagapos ng kamatayan sapagkat hindi ito

289 MGA GAWA 2

pamamagitan niya, ngayo’y nakaaabot sa lahat ng tao(32-39).

Ang Jesus na ito na ipinako ninyo (36). Napaka-bigat na pahayag nito. Tinutuligsa ni Pedro angkasalanan ng bayang nagpabaya kay Jesus, angkrimen ng mga pinunong pumatay sa Kanya sapagkasangkapan sa katarungan. Maaaring mapara-tangan si Pedro ng pakikialam sa pulitika dahilbinubuo ng mga aral ni Jesus ang isang landas ngpagkilos na walang-karahasan, na bagung-bago sakasaysayan at hindi mapaniwalaan ng kanyang mgakababayan. Nililigalig ng daang ito ang lahat ngnagpapahalaga sa karahasan at paghihiganti paramalampasan ang krisis, ang marami sa mga nasapulitika. At parang ilusyon lamang ito sa mga hindinakakakita na ang mga bagong tao lamang ang maka-gagawa ng bagong mundo.

Ano ang gagawin namin?… Magsisi kayo. Nangpanahong iyon, ang magsisi at magbalik-loob aynangangahulugan ng pakikibahagi sa buhay ngIglesyang babagong simula na nagpakita sa bayan sadaan ng kaligtasang itinuro ni Jesus. Hindi lumalabasna isang bagong relihiyong salungat sa Judaismo angIglesya, kundi isang sentro ng mas makabuluhangbuhay.

Iligtas ang inyong sarili sa masamang lahing ito(41). Dahil iwinala ng buong salinlahing iyon ang kaisa-isang pagkakataong ibinibigay sa kanila ng Diyos.Sapagkat inanyayahan sila ng Diyos na gawin angpinakamahalagang hakbang sa Banal na Kasaysayan:mapagtatagumpayan ng bayang nagsasabuhay saEbanghelyo kahit na ang opresyon ng mga Romano.At kasabay nito, madidiskubre rin nila kay Jesus ang

• 14. Ito ang unang pagpapahayag ng MulingPagkabuhay ni Jesus.

Ipinahahayag ni Pedro si Jesus mula sa mga tandangkabibigay lamang ng Diyos; ang pagkilos ng Diyos, angingay sa paligid ng bahay at ang ekstraordinaryongginagawa ng mga sumasampalataya. Kaya pinag-uugnay ni Pedro ang mga nakikita at nasasaksihangpangyayaring ito sa iba pang bagay na hindi nakikitang tao at kanyang pinagtitibay: Muling Nabuhay siJesus at ibinibigay niya ngayon ang Espiritu.

Ibubuhos ko sa lahat ng tao ang aking Espiritu(17). Bago dumating si Jesus, sa mga propeta lamangipinagkakaloob ang Espiritu. Subalit ayon saipinahayag ni Joel (3:1) ang buong sambayanan niKristo ang tumatanggap ngayon ng Espiritu mula kayKristo.

Magiging kadiliman ang araw (20). Ang kaloob naito ng Diyos ang tanda ng pagdating ng isang“Paghuhukom” o kakaibang krisis kung saan tangingang mga sumasampalataya lamang ang maliligtas(maaaring mangyari ang ganitong mga krisis sa buongkasaysayan).

Ipinadala ng Diyos si Jesus na taga-Nazaret (22).Pinawalang-sala ni Pedro ang ngalan ni Jesus nahinatulang mamatay ilang linggo pa lamang angnakararaan. Itinuring siya ng marami bilang propeta,ngunit sawing propeta. Subalit ang pinakaimportantengayon ay hindi ang isulat ang kanyang mga salitakundi siya mismo ang ipahayag. At ipinahayag nangayon ni Pedro na ipinagkaloob sa Kanya ng Diyosang isang bagay na di kapani-paniwala na. Mulingmabubuhay si Jesus. Kay Jesus nagkakatotoo angmga pangako sa Banal na Kasaysayan (15-31); na sa

maaaring makapangyari sa kanya. 25 Si-nabi nga ni David:

Nakita kong lagi sa aking harap angPanginoon. Nasa kanan ko siya upangako’y di maligalig. 26 Kayat nagalak angaking puso at humiyaw sa tuwa angaking dila; at pati katawan ko’y hihimlaysa pag-asa 27 na hindi mo ako paba-bayaan sa Lugar ng Mga Patay at hindiipahihintulot na dumanas ng pagkabulokang iyong Banal. 28 Itinuro mo sa akin angmga daan ng buhay, pupuspusin mo akong tuwa sa iyong harapan.

29 Mga kapatid, hindi mapag-aalinla-nganang patay na at inilibing ang patri-yarkang si David; naririto sa atin ang kan-yang libingan hanggang ngayon. 30 Ngunitisa siyang propeta at alam niyang nanga-ko ang Diyos sa kanya na isa sa kanyanginapo ang luluklok sa kanyang trono.31 Kaya nakita niya at nangusap siya tung-kol sa Muling Pagkabuhay ng Mesiyas:hindi siya pinabayaan sa lugar ng mgapatay, at hindi dumanas ng pagkabulokang kanyang katawan.

32 Si Jesus ang Mesiyas na ito at saksikaming lahat na binuhay siyang muli ngDiyos. 33 Matapos siyang itaas ng kanangkamay ng Diyos, tinanggap niya sa Amaang ipinangakong Espiritu Santo. At ka-bubuhos lamang niya nito ngayon gayang nakikita ninyo at naririnig.

34 Hindi nga rin umakyat sa langit si

David, pero siya mismo ang nagsabing:Sinabi ng Panginoon sa aking Panginoon:Maupo ka sa aking kanan 35 hanggangang mga kaaway mo ay magawa kongpatungan ng iyong mga paa.

36 Dahil dito, alaming mabuti ng buongIsrael na ginawa ng Diyos na Panginoon atKristo ang Jesus na ito na ipinako ninyo.”

37 Nang marinig ito ng mga naroon, lub-hang nabagabag ang kanilang kalooban,at sinabi nila kay Pedro at sa ibang mgaapostol: “Ano ang gagawin namin, mgakapatid?” 38 Sumagot si Pedro: “Magsisikayo, at pabinyag ang bawat isa sa Nga-lan ni Jesucristo upang mapatawad anginyong mga kasalanan, at tatanggapinninyo ang kaloob na Espiritu Santo.39 Sapagkat para sa inyo at sa inyong mgaanak ang pangako, at sa lahat ng nasamalayo na tatawagin din ng Panginoonnating Diyos.”

40 Nagpatuloy siyang magbigay-pato-too sa iba pang pananalita at hiniling sakanila: “Iligtas ninyo ang inyong sarili samasamang lahing ito.” 41 Kaya bininyaganang mga tumanggap sa sinabi ni Pedro.Mga tatlong libo ang nadagdag sa kani-lang bilang nang araw na iyon.Ang unang komunidad

• 42 Nanatili silang matapat sa aral ngmga apostol, sa pagsasamahan, sa pag-hahati ng tinapay, at sa pananalangin.

43 Naghari ang pitagan sa lahat ng tao;

MGA GAWA 2 290

pag-ibig ng Diyos Ama, na ipinahiwatig na ng buongBiblia.

Mga tatlong libong tao ang nadagdag sa kanilangbilang. Kilala na nila si Jesus pero hindi pa nilanaitatalaga ang kanilang sarili sa Kanya. Pinagpa-bagong-buhay sila ng pinagsanib na gawa ng EspirituSanto at ng mga apostol sa pagpapahayag ng kanilangpananampalataya. Hindi masasabi ng isang Iglesyanghindi kakikitaan ng mga tanda ng paggawa ng EspirituSanto na buhay sa kanyang piling si Jesus.

• 42. Nadarama ng mga bininyagan na pinagbu-buklod sila ng bagong pananampalataya at hangad nilaang buhay-komunidad. Sa pagtitipon nila sa bahay-bahay, nabubuo sila sa mga komunidad na di namangaanong malalaki at magkakakilala at nakapagbaba-haginan sila bilang magkakapatid.

Sinasabi sa atin ni Lucas ang ginagawa nila, atmahalagang bigyang-pansin ang pagkakasunud-sunod ng kanilang gawain ayon sa kahalagahan ngmga ito:

– una, ang “aral ng mga apostol,”– dito isinisilang ang diwa ng sama-samang pamu-

muhay Kristiyano na nagbibigay ng espesyal na pansinsa mga dukha (tingnan kab. 4)

– saka pa lamang maipagdiriwang ang “paghahating tinapay,” o Eukaristiya (o misa);

– at bilang pagpapatuloy ng Eukaristiya ang mgasama-samang “panalangin” ng pasasalamat sa Diyosna nagligtas sa kanila.

Hindi gaanong buhay ang maraming pamayanangKristiyano ngayon dahil kinalimutan nila ang unangpuntos na siyang saligan ng lahat ng iba pa.

Sumasaatin ang Espiritu ni Jesus sa pamamagitan

at maraming kababalaghan naman attanda ang ginawa ng mga apostol.

44 May iisang diwa ang lahat ng suma-sampalataya at inari nilang para sa lahatang lahat. 45 Ipinagbili nila ang kanilangmga ari-arian at lahat ng meron sila, atpinaghati-hatian ang pinagbilhan ayon sapangangailangan ng bawat isa.

46 Araw-araw silang nagsasama-samanang matagal sa Templo, at sa kanilangmga tahanan din sa paghahati ng tinapay;buong galak at katapatan ng puso silangkumakain.

47 Pinupuri nila ang Diyos at iginalangsila ng lahat, at araw-araw ay may idina-dagdag ang Panginoon sa bilang ng mganaliligtas.

Pinagaling nina Pedro at Juan ang isanglumpo

• 1 Minsan, sa pagpunta nina Pedroat Juan sa Templo sa ikatlo ng

hapon na oras ng panalangin, 2 may di-

nala roong isang lalaking ipinanganak nalumpo. Inilalagay siya araw-araw sa maypasukan ng Templo na tinatawag na“Magandang Pintuan.” Dito siya nagpa-palimos sa mga pumapasok sa Templo.

3 Pagkakita ng lalaking ito kina Pedro atJuan na papasok sa Templo, humingi siyang limos. 4 Tinitigan siya nina Pedro atJuan, at sinabi ni Pedro: “Tumingin ka saamin.” 5 Tumingin naman ang lalaki, sapag-asang tatanggap ng limos. 6 Ngunitsinabi ni Pedro: “Wala akong pilak o ginto,pero ibinibigay ko sa iyo ang meron ako:sa Ngalan ni Jesucristo ng Nazaret, luma-kad ka!” 7 At hinawakan siya ni Pedro sakanang kamay at tinulungang tumindig.

Biglang lumakas ang kanyang mgapaa at bukung-bukong. 8 Palukso siyangtumindig at nagsimulang humakbang, atsumama siya kina Juan at Pedro sa loobng Templo: lumalakad, lumulundag atnagpupuri sa Diyos.

9 Nakita siya ng lahat na lumalakad at

291 MGA GAWA 3

hindi niya pinagaling ang lumpong ito na nasa Temploaraw-araw.

Naghahatid ng ibang pahayag ang bagong tandangito.

Bakit kayo nagulat sa nangyaring ito? Ginawa anghimala sa Ngalan ni Jesus na ang Kapangyarihangtinanggap ni Jesus mula sa Ama sa sandali ng kanyangmuling pagkabuhay. Nakapiling natin si Jesus bilanglingkod ni Yawe (Is 42:1; 49:1; 52:13), pero ngayon,pagpapahayag ng kanyang pagka-Diyos ang pagsa-sabi sa kanyang Pangalan (Mc 16:17; Fil 2:9).

Alam kong hindi ninyo alam ang inyong ginawa.Pero hinihingi pa rin ni Pedro na aminin nilangmakasalanan sila. Kailangang umamin din tayonglahat sa salang tulad nito sa mga pang-aapi at mgakrimen ng ating panahon.

Isinugo Siya upang pagpalain kayo (26). Duma-rating ang pagpapalang ito sa mga tumatanggapmakipagkasundo sa Diyos, sa pagkakita nila sa pagma-mahal na inihayag niya sa atin kay Jesus. Pero hindilamang para sa atin ang pagpapala, kundi sa pama-magitan natin na siyang bayan ng Diyos, umaabot itosa lahat ng pamilya sa lupa.

Mananatili Siya sa langit (21). Pinasimulan ngpagdating ni Jesus “ang mga huling araw.” Sa pana-hong ito, hindi lamang ipinagkakasundo ng Ebanghel-yo ang tao sa Diyos, kundi binabago rin nito angkamalayan ng tao at pinabibilis ang takbo ngkasaysayan na sa dakong huli’y magtutulak sa mga taona sama-samang lutasin ang kanilang mga problema.

ng Salita at ng Eukaristiya: ang mga ito ang bukal ngsigla at buhay ng Iglesya. Pero ang Salita ay hindinangangahulugan ng pag-aaral ng Biblia paramalaman lamang ang Biblia. Tinutulungan tayo ngBiblia na makita kung paanong patuloy na nangu-ngusap sa atin ang Diyos sa pamamagitan ng mgapangyayari sa kasalukuyan, maging personal opampamayanang Kristiyano o pandaigdig.

Ang pananalitang paghahati ng tinapay ay ma-aaring mangahulugan ng anumang kainan ng mgaJudio na nagsisimula sa pagbabasbas bago hatiin angtinapay. Subalit sa simula pa lamang, inilaan na ng mgaKristiyano ang mga salitang ito para tukuyin angEukaristiya na muling pagdiriwang ng HulingHapunan ng Panginoon: Gawa 20:27; 1 Cor 10:16.

Galak at katapatan ang nagpapatotoo sa mgapagbabagong nagaganap sa kanila at sa tunay nasama-samang pamumuhay nila bilang magkakapatid:ang lubos na pagkakasundo ng mga tao.

Hindi ito ang mababaw na kaligayahang madalingmakita sa mga grupong Kristiyano na nabubuhay nawalang pakialam sa mga problema ng mundo. At hindinila maipagwawalang-bahala, ni ang kanilang mgakalaban, na hinarap nga ni Jesus ang problema ngpambansang pakikipagkasundo. Iginalang sila nglahat na ang turing sa kanila’y mga taong responsableat may malasakit.

• 3.1 Inaakala natin kung minsan na pinagaga-ling ni Jesus ang lahat ng maysakit: pero mali ito, dahil

3

nagpupuri sa Diyos, 10 at nakilala nila nasiya ang lalaking dating nakaupo sa mayMagandang Pintuan ng Templo at nagpa-palimos. Nanggilalas silang lahat at na-mangha dahil sa nangyari sa kanya.

11 Nakakapit kina Pedro at Juan anglalaki; at nagtatakang patakbong nagsi-lapit naman ang lahat sa kanila sa tinata-wag na Patyo ni Solomon.

12 Pagkakita ni Pedro sa mga tao, sinabiniya: “Bakit kayo nagulat sa nangyaringito? Mga kapatid na Israelita, bakittinititigan ninyo kami na parang sa kunganong sariling kapangyarihan o kaba-nalan namin pinalakad ang lalaking ito?13 Ang Diyos ni Abraham, na Diyos niIsaac at Diyos ni Jacob, ang Diyos ngating mga ninuno, siya ang dumakila sakanyang lingkod na si Jesus na isinakdalninyo at itinakwil sa harap ni Pilato ga-yong ipinasya ni Pilato na palayain siya.14 Itinakwil ninyo ang Banal, ang Matuwid,at hiningi na ibigay sa inyo at palayain angisang mamamatay-tao. 15 Pinatay ninyoang Mayhawak sa buhay.

Ngunit, binuhay siyang muli ng Diyosmula sa mga patay, at kami ang mgasaksi. 16 Ang Pangalan ni Jesus at angpananampalataya sa kanyang Pangalanang nagpagaling sa lalaking ito na naki-kita ninyo ngayon at kilala. Ang pana-nampalatayang tumatanggap kay Jesusang ganap na nagpaigi sa kanya sa harapninyong lahat.

17 Mga kapatid, alam kong hindi ninyoalam ang inyong ginawa, gayundin nginyong mga pinuno. 18 Pero tinupadnaman ng Diyos ang sinabi niya noon sa

MGA GAWA 3 292

kapangyarihan. Imposibleng patalo sila sa harap ngmga pangkaraniwang taong tumututol sa kanilangmga sinasabi. Samantala, ipinahahayag ni Pedro kunggaano kataka-taka ang pagdakip sa kanila dahil sapagpapagaling sa isang maysakit (8).

Mga Sadduseo ang mga pinunong ito at hindi silananiniwala sa pagkabuhay ng mga patay: Gawa 23:6.

Ipinapahiwatig ng tekstong ito na tayong lahat aypuwedeng maging saksi ni Kristo at ng katotohanan

Ang sangkatauha’y nasa daan tungo sa pagdating niKristo at ng pagpapanumbalik ng daigdig, ang MulingPagkabuhay.

• 4.1 Hinahatulan ng mga pinuno ng mga Judiosina Pedro at Juan. Hinahatulan naman ng EspirituSanto ang mga pinuno ng mga Judio.

Naniniwala ang mga pinunong ito na nasa kanilaang katotohanan dahil may pinag-aralan sila at may

pamamagitan ng kanyang mga propetana dapat magdusa ang Mesiyas.

19 Kaya magsisi kayo ngayon at mag-balik-loob sa Diyos upang mapawi anginyong mga kasalanan. 20 At sa awa ngDiyos ay sasapit ang panahon ng kagin-hawahan, at isusugo niya sa inyo si Jesus,ang Mesiyas, na itinalaga niya para sainyo. 21 Mananatili siya sa langit hanggangsa pagpapanibago sa lahat, gaya ngsinabi ng Diyos sa pamamagitan ng kan-yang mga banal na propeta noong araw.

22 Sinabi nga ni Moises: Magpapadalaang Panginoong Diyos ng isang prope-tang tulad ko mula sa inyong mgakapatid; at pakikinggan ninyo ang lahatniyang sasabihin. 23 Sinumang di maki-nig sa propetang iyon ay itatakwil sa kan-yang bayan.

24 Gayundin ang sinabi ng mga propetamula kay Samuel, at tungkol sa panahongito sila nagsalita.

25 Mga anak kayo ng mga propeta atmga tagapagmana sa pakikipagtipan ngDiyos sa inyong mga ninuno nang sabihinniya kay Abraham: Pagpapalain ko anglahat ng angkan sa lupa sa iyong inapo.26 Sa inyo unang isinugo ng Diyos angkanyang Lingkod; binuhay niya siyangmuli upang pagpalain kayo sa paglayoninyo sa masasama ninyong gawi.”Inaresto sina Pedro at Juan

• 1 Nagsasalita pa sina Pedro atJuan sa mga tao nang biglang

dumating ang mga pari, ang kapitan ngmga bantay sa Templo at ang mga Sad-duseo. 2 Sumama ang loob ng mga itodahil nagtuturo ang dalawang apostol sa

4

bayan at ipinapahayag na napatotohanannga kay Jesus ang pagkabuhay mula samga patay. 3 Dinakip sila ng mga ito, atdahil gabi na ay ikinulong sila hanggangkinabukasan.

4 Ngunit sumampalataya naman angkaramihan sa nakarinig sa Salita, at uma-bot sa mga limang libo ang bilang ng mgalalaki.

5 Kinabukasan nagtipon sa Jerusalemang mga Pinuno, mga Matatanda ngbayan at mga guro ng Batas. 6 Naroonang punong-paring si Anas, at sinaCaifas, Jonatan, at Alejandro at ang mgakabilang sa pamilya ng punong-pari.7 Pinaharap nila sa kanila sina Pedro atJuan, at siniyasat: “Bakit ninyo ito ginawaat kanino galing ang kapangyarihangito?”

8 Sumagot si Pedro na puno ng Espi-ritu Santo: “Mga Pinuno at Matatanda ngIsrael, 9 nililitis kami ngayon dahil sapagkakawanggawa sa isang lumpo. Pa-ano siya umigi? 10 Alamin ninyo ito at ngbuong bayan ng Israel na malusog nanakatayo ang lalaking ito sa harap ninyosa bisa ng Pangalan ni Jesucristo ngNazaret na inyong ipinako ngunit binuhayna muli ng Diyos mula sa mga patay.

11 Siya nga ang Batong itinakwil nin-yong mga tagapagtayo ng bahay peronaging batong-panulok. 12 Wala (ang ka-ligtasan sa sino pa man, sapagkat wala)nang ibang pangalang ibinigay sa mgatao sa sanlibutan para maligtas tayo.”

13 Namangha sila sa katatagang ipina-malas nina Pedro at Juan, lalo pa’t mgakaraniwang tao lamang sila at walangpinag-aralan. At nakilala nila na naka-sama ni Jesus ang mga ito. 14 Pero nakitanilang nakatindig sa tabi nina Pedro at

Juan ang lalaking pinagaling, kaya walatuloy silang masabi.

15 At pinalabas muna nila ang mga itohabang nagpupulong ang mga pinuno ngkonseho. 16 At nagtanungan sila: “Anoang gagawin natin sa mga taong ito?Alam sa buong Jerusalem na nakagawasila ng malaking himala at hindi natin itomapasisinungalingan. 17 Ngunit kaila-ngang matigil ang paglaganap ng bagayna ito, kaya dapat natin silang pagsabihanna huwag nang magsalita pa ng anumantungkol sa Pagliligtas na ito.”

18 Tinawag nilang muli ang mga ito atpinagsabihang huwag nang magsasalitapa o magtuturo sa Ngalan ni Jesus.19 Ngunit sumagot sina Pedro at Juan:“Kayo mismo ang humatol kung matuwidsa paningin ng Diyos ang sumunod sainyo at hindi sa Diyos. 20 Hindi naminpuwedeng hindi ipahayag ang amingnakita at narinig.”

21 Binalaan silang muli ng konseho, atsaka pinalaya. Wala nga silang maisip naparaan para parusahan ang mga ito,sapagkat nagpupuri sa Diyos ang lahatdahil sa nangyari. 22 Sapagkat ang lala-king mahimalang gumaling ay mahigitnang apatnapung taong gulang.Ang panalangin ng pamayanan

• 23 Matapos makalaya, umuwi sinaPedro at Juan sa kanilang mga kasama-han at ikinuwento ang lahat ng sinabi ngmga pari at Matatanda ng bayan. 24 Nangmarinig nila ito, sama-sama silang nana-langin sa Diyos nang malakas:

“Makapangyarihang Panginoon, maygawa ng langit at lupa at dagat, at lahat ngnaroroon; 25 sinabi mo sa pamamagitanng aming amang si David na iyong ling-kod, at ng Espiritu Santo:

293 MGA GAWA 4

kung disidido tayong makisangkot. Kadalasa’y nagwa-walang-imik tayo sa harap ng ating mga kasamahan omga pinuno pagkat sa sariling lakas lamang natin tayoumaasa sa halip na sa Espiritu ni Kristo.

Ang aming nakita at narinig (20). Si Juan angnagsasalita: tingnan ang 1 Jn 1:1.

• 23. Napagninilayan natin ang pagkakaroon atpag-unlad ng pagtitipong ito ng Iglesya: isang pangya-yari (ang pagdakip) ang pinag-uusapan ng lahat; bagopara sa kanila ang pakikipagharap na ito sa mgamaykapangyarihan. Iniuugnay nila ang nangyari saSalita ng Diyos. At sa pagkakataong ito, sinasangguni

Bakit nagngangalit ang mga bansa.Bakit nagbabalak nang walang-saysayang mga bayan? 26 Nagkampi-kampi angmga hari sa lupa, nagsasabwatan angmga pinuno laban sa Panginoon at sakanyang Hinirang.

27 At ito nga ang nangyari sa lunsod naito: nagkaisa sina Poncio Pilato atHerodes, pati ang mga pagano at angbayan ng Israel laban sa iyong banal nalingkod na si Jesus na iyong hinirang.28 Isinakatuparan nga nila ang lahat ngitinakda mo noong una, na binalak atginawa mo.

29 Kaya tingnan mo ngayon, Pangi-noon, ang kanilang pagbabanta at bigyanng tapang ang iyong mga lingkod namaipahayag ang iyong Salita. 30 Iunat moang iyong kamay upang magpagaling, atgumawa ng mga tanda at kababalaghansa bisa ng pangalan ni Jesus na iyongbanal na lingkod.”

31 Pagkapanalangin nila, yumanig anglugar na kanilang pinagtitipunan; napus-pos sila ng Banal na Espiritu at buongtapang na ipinahayag ang Salita ng Diyos.

Pagbabahaginan sa lahat ng bagay• 32 May iisang puso at diwa ang lahat

ng mananampalataya; walang sinumangkumanya sa sarili niyang mga ari-ariankundi para sa lahat ang tanang meron

sila. 33 Nagpatotoo nang may dakilang ka-pangyarihan ang mga apostol tungkol saMuling Pagkabuhay ng Panginoong Jesusat nadama nilang lahat ang kagan-dahang-loob ng Diyos. 34 Walang maralitasa kanila; ipinagbili nga ng may lupa obahay ang mga iyon, 35 at inilalagay sapaanan ng mga apostol ang pinagbilhan;at ipinamahagi naman iyon ayon sapangangailangan ng bawat isa.

36 Ganito ang ginawa ni Jose na isangLevitang taga-Chipre, na tinawag naBernabe (ibig sabihi’y Tagaaliw) ng mgaapostol. 37 Ipinagbili niya ang kanyangbukid, at dinala at inilagay sa paanan ngmga apostol ang pera.Ang panlilinlang nina Ananias at Safira

• 1 May isang lalaki naman na nag-ngangalang Ananias at si Safira

naman ang asawa niya. Ipinagbili niyaang isang sukat na lupa; 2 ngunit sapagsang-ayon sa kanyang maybahay,nagtira siya para sa kanya mula sa pi-nagbilhan at saka inilagay ang natira sapaanan ng mga apostol.

3 Sinabi ni Pedro: “Ananias, ano’t nag-palukob ka kay Satanas? Bakit mo itinagoang isang bahagi ng pinagbilhan sa iyonglupa at sinikap mong magsinungaling saEspiritu Santo? 4 Di ba’t iyo na ang lupabago mo ito ipinagbili? At nang maipagbili

MGA GAWA 4 294

nila ang Salmo 2, at saka sila nagsimulang magdasalnang sama-sama: humingi sila ng tapang upang patu-loy na maisagawa ang mga gawain ng Diyos.

• 32. Muling binibigyan-diin dito ni Lucas ang mgakatangian ng unang komunidad at ang kanilangpagsisikap na gawing pangkomunidad ang lahat.

Walang hininging ganito si Jesus; ngunit ginawa nilaito bunga ng pagnanais ng tunay na sumasampalatayana alisin ang lahat ng sagabal sa mga magkakapatidlalo na ang likha ng pera. Pero, hindi lamang espiritungdi nakatali sa anuman ang kailangan para magawangpangkomunidad ang lahat kundi mga katangian din ngresponsabilidad at organisasyon. Namuhay ang mgasumasampalatayang nasa Jerusalem sa panahonghindi lubos na pinahahalagahan ang trabaho ni iniin-tindi ang kinabukasan. Inubos nila sa sandalingpanahon ang lahat nilang ari-arian na di pinoproblemaang pagtatrabaho, kayat di nagtagal sila ang naging

“mga pobre ng Jerusalem.” At para tulungan sila,sisimulan ni Pablo ang paghingi ng mga abuloy saibang Iglesya (Gal 2:10; Rom 15:25;2 Cor 8).

• 5.1 Marami sa atin ang tinuruan sa pagkabatang tungkol sa mga kahanga-hangang bagay na ginawang Diyos sa mga nagdaang panahon, na para bang sapanahong iyon lamang gumawa ang Diyos. Ganito rinang inisip ng mga Judio noon. Nangungusap angBiblia tungkol sa panahon ni Moises, nang mamatay satalaga ng langit ang mga nagrebelde sa propeta ngDiyos (Blg 12:1; 16:1; 17:16). Pero muling kumikilosang Diyos sa pamayanang Kristiyano at agad nanadidiskubre ng mga ordinaryong sumasampalata-yang nasa Jerusalem na hindi mas mababa kay Moisesang mangingisdang si Pedro. Tingnan din ang Gawa13:11; 1 Cor 11:30.

Wala sa pagtatabi ng isang parte ng kanilang ari-arian ang kasalanan ng mag-asawa. Walang umo-

5

mo ito, di ba’t magagawa mo rin angiyong gusto sa pinagbilhan? Ngunit paanomo naatim ang ginawa mo? Hindi ka satao nagsinungaling, kundi sa Diyos.”

5 Biglang bumagsak na patay si Ana-nias nang marinig niya iyon. Nasindakang mga nakabalita sa nangyari. 6 Luma-pit ang mga kabataang lalaki, binalot angbangkay nito, inilabas iyon at inilibing.

7 Makaraan ang mga tatlong oras,dumating naman si Safira, na walangnamamalayan sa nangyari. 8 Tinanongsiya ni Pedro: “Sabihin mo nga sa akin,ganito ba ang napagbilhan ninyo sainyong lupa?” Sumagot siya: “Oo, ’yannga ang halaga.” 9 At sinabi sa kanya niPedro: “Bakit ninyo pinagkaisahan ngiyong asawa na subukin ang Espiritu ngPanginoon? Narito na uli ang mga nag-libing sa asawa mo; at ilalabas ka rin nila.”

10 Noon di’y bumagsak si Safira sapaanan ni Pedro, at namatay. Pagpasokng mga kabataan nakita nila ang kanyangbangkay, inilabas ito at inilibing katabi ngkanyang asawa. 11 Naghari ang matindingtakot sa buong iglesya at sa lahat ngnakabalita tungkol dito.

• 12 Marami nang tanda at kababa-laghan ang nagaganap sa bayan sapamamagitan ng mga kamay ng mgaapostol. Nagkaisa ang lahat ng suma-sampalataya na magtipon sa Patyo niSolomon. 13 Wala nang iba pang nangahassumama sa kanila, kahit na lubos silangpinahahalagahan ng bayan.

14 Pero parami pa rin nang parami angbilang ng mga lalaki at babae na bumuk-lod sa Panginoon sa pananampalataya.15 Kaya inilalabas ang mga maysakit samga lansangan, nakahiga sa mga katre atbanig, sa pag-asang madaanan sana ngkahit anino man lang ni Pedro ang mgaito. 16 Dumadagsa rin ang mga tao mulasa mga bayang malapit sa Jerusalem,dala ang mga maysakit at ang mgainaalihan ng masasamang espiritu, atlahat sila’y pinagaling.

Muling dinakip ang mga apostol

• 17 Labis na nainggit ang Punong-pariat ang kanyang mga tauhan na nasapangkat ng mga Sadduseo. 18 Ipinadakipnila ang mga apostol at ipinakulong sabilangguang-bayan.

295 MGA GAWA 5

obliga sa kanilang ipagbili ang mga ito at ibigay angpera sa komunidad. Pero hangad nilang linlangin angmga apostol at palabasing ibinigay nila ang lahat,gayong hindi naman sa totoo.

Kailangang maging maingat tayo sa pagsasalitatungkol sa parusa ng Diyos. Iisa lang ang parusa parasa isang Kristiyano, at ito’y ang mawalay sa Diyosmagpakailanman. Ang kamatayan mismo ay hindinangangahulugan na gusto tayong parusahan ngDiyos. Ngunit nagsisilbing babala at tanda ang pagka-matay nina Ananias at Safira, para maging mas tapatang ibang sumasampalataya.

Dito ginagamit ang salitang Iglesya. “Angpagtitipong tinawag ng Diyos” ang talagang ibigsabihin nito, at bago pa man dumating si Jesus,ginagamit na ito ng mga Judio para sa bagongbayang bubuuin ng Diyos sa panahon ng Mesiyas.Patuloy na ipinagmamalaki ng mga sumasampa-lataya ang kanilang pagka-Judio, ang pagigingkabilang sa bayan ng Israel; pero unti-unti silanginihihiwalay ng Espiritu Santo sa matandang Israel.Alam na nilang sila ang bagong bayang tinipon ngDiyos. At ang pamayanang Kristiyano pa rinlamang ng Jerusalem ang tinutukoy ng salitang

Iglesya. Sa pagkakaroon ng ibang mga pamayanan,ibang mga Iglesya, “ang Iglesya” ang manganga-hulugan ng kabuuan ng bayan ng Diyos.

• 12. Nagbuklod sila sa Panginoon sa pa-nanampalataya. Naniniwala nga ang lahat ng Judio:naniniwala sila sa Diyos na nagsalita sa pamamagitanng mga propeta. Pero isang bagay ang maniwala sadating mga propeta pagkatapos ng pagkilala sa kanilang mga pari, pagkalagay sa kanilang pagpahayag samga banal na Kasulatan. Isa pang bagay naman angkilalanin ang mga propeta ng ating salinlahi habangtinatatwa sila ng mga may kapangyarihan at ngkaramihan sa mga tao. Kaya kinailangan nila ngtanging pananampalataya para maniwala na si Jesusay isinugo ng Diyos sa kanila, at sila naman angnagtakwil sa propeta ng Diyos. Ang kilalanin siyabilang Panginoon ang tunay na pananampalataya ngKristiyano, ang pananampalatayang mahiwagangnagbubuklod sa atin kay Jesus na buhay.

• 17. Iniharap ang mga apostol sa mga pinuno ngkanilang bayan. Kagaya ba ito ng nangyayari ngayonsa maraming lugar kung saan tinutuligsa ng Iglesya angmga pagyurak sa mga karapatang pantao?

19 Ngunit kinagabihan, binuksan ngAnghel ng Panginoon ang pinto ng bilang-guan, at inilabas sila at kanyang sinabi:20 “Sige, tumayo kayo sa Templo at ipa-ngaral sa mga tao ang buong Mensahe ngBuhay na ito.” 21 Sumunod sila, at sa pag-bubukanliwayway ay pumasok sila saTemplo at nagturo.

Tinawag naman ng Punong-pari at ngkanyang mga kasamahan ang Sanhedrinat ang lahat ng Matatanda ng Israel – atipinakuha ang mga apostol sa bilang-guan. 22 Ngunit nang dumating ang mgatanod sa bilangguan, hindi nila natagpuanang mga ito. Kaya bumalik sila at nag-ulat: 23 “Nakasusing mabuti ang bilang-guan at nakatayo ang mga tanod sa pin-tuan. Pero nang buksan namin ang pintoay wala kaming nakita sa loob.”

24 Nagtaka ang tagapamahala ng Tem-plo at ang mga punong-pari nang marinigang balita, at hindi nila maubos-isipinkung ano ang ibig sabihin niyon. 25 At maydumating na nagbalita: “Nasa Templongayon ang mga lalaking ibinilanggoninyo at nagtuturo sa mga tao.”

26 Kaya pumunta ang tagapamahala atang mga tanod sa Templo at isinama angmga apostol, pero hindi sila gumamit ngdahas sa pangambang baka batuhin silang mga tao.

27 Dinala nila sila at iniharap sa San-hedrin, at tinanong sila ng Punong-pari.28 “Mahigpit namin kayong pinagba-walang magturo ng tungkol sa Pangalan oPagliligtas na ito, pero pinuno ninyo angJerusalem sa inyong aral at hangad ninyokaming papanagutin sa dugo ng lalakingiyan.”

29 Sumagot naman si Pedro at angibang apostol: “Ang Diyos ang dapatsundin kaysa tao. 30 Binuhay na muli ngDiyos ng ating mga ninuno si Jesus napinatay ninyo at ibinitin sa poste. 31 Itinaassiya ng Diyos sa kanyang kanan bilangPinuno at Tagapagligtas upang maipag-kaloob sa Israel ang pagbabagong-loob atang kapatawaran ng mga kasalanan.32 Saksi kami sa lahat ng ito, pati angBanal na Espiritu na ibinigay ng Diyos samga sumusunod sa kanya.”

• 33 Pagkarinig nila nito, lubha silangnagalit at gusto nilang ipapatay ang mgaapostol. 34 Ngunit tumindig sa Sanhedrinang isang Pariseo na nagngangalangGamaliel, guro sa Batas at iginagalang ngsambayanan. Hiningi niya na ilabas munaang mga lalaking iyon.

35 At saka siya nagsalita: “Mga taga-Israel, mag-ingat kayo sa binabalakninyong gawin sa mga lalaking ito.

MGA GAWA 5 296

Nagsasabi ang marami na may pagkakaiba. Nooninusig ang mga apostol dahil sa pagpapahayag kayJesus. At ngayon naman pinarurusahan lamang angmga Kristiyanong nakikisangkot sa pulitika kasama ngrebelde. Ngunit hindi tiyak ito.

Noong panahon ni Jesus, ang mga Judio ay isangsupil na bayan at nahati-hati rin. Buong tapang nanagsalita si Jesus na ganap na malayang tao. Nagturosiya ng isang daan sa kalayaan na matatawag ngayongdi-marahas na daan. At nagpaalis sa kanya ang mgamakapangyarihan upang ipagtanggol ang katiwasa-yan ng kanilang bansa (Jn 11:48) at ang sarilingpulitika. Tinanggap ng sinumang tumanggap kayJesus ang daang itinuro niya na mapanganib sapagkatnasa kalagitnaan siya ng mga mapang-api at ng mgasupil (Lc 21:12-16).

Nang hinusgahan ng mga pari sina Pedro’t Juan,hiniling lamang nila na tumiwalag sa taong ito nakanilang pinatay sa Batas. Pampulitika sa akala nila

ang Kristiyanong pangangaral katulad ng pagkilos ngIglesya ngayon sa pagpapahayag tungkol sakatarungan.

Pagpapahayag kay Kristo ang pagpapalaganap sapangkalahatang pakikipagkasundo (Ef 2:14) na maisa-sagawa sa lahat ng antas ng buhay ng tao, pati angekonomiya’t pulitika. Hindi na makasusunod kayKristo ang Iglesya at makapagpapahayag sa kanyabilang Manunubos (5:31) kung makatatanggi siyangmagmalasakit sa mga buong bansang dahan-dahangpinapatay sa pagbabawi sa kanila ng pagkain, edu-kasyon at kalusugan. Pero hindi naman Kristiyanongpagpapahayag ang pagtuligsang ito kung hindi maka-hihimok sa ating manalig sa pangkaligtasang plano ngDiyos.

• 33. Nabanggit sa 5:34 si Gamaliel, isa sa mgatanyag na guro ng Batas. Sa mga relihiyosong pangkatna Judio ang mga tagasunod niya ang may tanging

36 Noo’y naghimagsik si Teudas na nag-kunwang parang kung sino at apat-naraang lalaki ang nahikayat niya; ngunitnang mapatay siya, nagkahiwa-hiwalayang mga sumunod sa kanya at nauwi sawala ang lahat. 37 At pagkaraa’y si Judasna Galileo naman ang nagpaalsa sabayan sa panahon ng senso. Ngunitnapatay din siya at nagkawatak-watakang kanyang mga tagasunod.

38 Kaya ito ngayon ang maimu-mungkahi ko: Huwag ninyong pakiala-man ang mga lalaking ito. Pabayaanninyo sila. Kung sa tao lamang galing angbalak at kilusang ito, tiyak na mawawalaito; 39 ngunit kung mula ito sa Diyos, hindininyo sila mapaghihiwa-hiwalay; at bakakalabanin pa ninyo ang Diyos.”

Sumang-ayon sila kay Gamaliel.40 Tinawag nila ang mga apostol at

ipinahagupit at pinagbawalang magsalitasa Ngalan ni Jesus. At saka nila silapinalaya.

41 Nagagalak silang umalis sa San-hedrin sapagkat itinuring silang marapatsa kahihiyan alang-alang sa ngalan niJesus. 42 At araw-araw silang nagtuturo saTemplo at sa mga bahay-bahay, at walang

tigil nilang ipinahahayag na si Jesus angMesiyas.Ang pagpili sa pito

• 1 Nang panahong iyon na duma-rami ang mga alagad, nagreklamo

ang mga Helenista laban sa mga Hebreodahil napapabayaan sa pang-araw-arawna pamamahagi ng pagkain ang kanilangmga biyuda.

2 Kaya pinulong ng Labindalawa angmga alagad at sinabi: “Hindi magigingwasto na pabayaan namin ang Salita ngDiyos para mamahala sa pagkain. 3 Pumilikayo ngayon, mga kapatid, ng pitonglalaki mula sa inyo, na may magandangpangalan, puspos ng Espiritu at karunu-ngan, at itatalaga namin sila sa tungkulingito. 4 Ilalaan naman namin ang aming sarilisa panalangin at pangangaral ng Salita.”

5 Sumang-ayon ang buong kapulunganat pinili nila si Esteban na isang lalakingpuno ng pananampalataya at ng Banal naEspiritu, at sina Felipe, Procoro, Nicanor,Timon, Parmenas at Nicolas na taga-An-tiokiya, na naakit noon sa Judaismo.6 Iniharap nila sila sa mga apostol namatapos manalangin ay nagpatong ngkamay sa kanila.

297 MGA GAWA 6

malasakit sa katapatan sa pananampalataya at sapanloob na relihiyon. At naging tagapagturo siya niPablo (tingnan sa Gawa 22:3).

Kung mula ito sa Diyos (39). Katulad din ito ngnabanggit ni Jesus (Mt 15:13). Gayunman hindi itolaging tunay sa akala natin. Hindi ba nakakatagal angmaraming maling doktrina? Baka sa kabila ng mgakamalian at matinding kasamaang dulot ng mga iyon,ay pinapanatili sa mundo ang ilan na may tunay na aralna kinakailangan ng maraming tao, o ng ilang bansasapagkat hindi pa naituturo ng Iglesya sa kanila angmga katotohanang iyon.

• 6.1 Huwag nating isiping inisa-isa ni Jesus sakanyang mga apostol ang pamamaraan ng pagbubuosa Iglesya. Nagkakasalungat ang dalawang pangkat saIglesya. Ang mga Judio, tinatawag na mga Hebreo nahindi umalis sa kanilang sariling lupa; ang mga JudiongHelenista na balikbayan mula sa mga bansangGriyego. (Waring sumusunod ang mga Helenista sapanig ng mga Esenyo na hindi tumanggap sa mgaPunong Pari at humiwalay sa mga pagdiriwang saTemplo.) Nagdulot ang pagtutunggali ng mga

kaisipang Hebreo’t Helenista ng katumbas na dipagtitiwala at nakikita na dapat bigyan ng kasarinlanang mga Helenista. At dahil umaanib ang mga apostolsa mga Hebreo, nagpapasya silang magbigay sa mgaHelenista ng mga mamumuno sa kanila para sa ilanggawain.

Pumipili ang pamayanan ng pitong tao naitinatalaga ng mga apostol dahil nakaugat kay Kristoang kahit anumang tungkulin sa pamamagitan ng mgaapostol.

Dapat na puspos ng karunungan at Espiritu angmga maitatalaga. Sapagkat sa Iglesya, magkaugnayang paglilingkod sa mga bagay na pampamayanan atespirituwal na pamumuhay. Laging sawimpalad angpagkakatiwala ng ekonomiya ng Iglesya sa taong maykakayahang mangasiwa ng pera, subalit walang pang-unawa sa ebanghelyo. Sa pamamagitan nila puma-pasok sa Iglesya ang diwa at mga pag-aalaalang bagaysa institusyong komersiyal na makakasira sa sim-bahan.

Mga unang diakono ba ang mga “pito” na iyon?Sinabi lamang ni Lucas na naglingkod sila; katulongang ibig sabihin ng “diakono”.

6

7 Lumaganap nga ang Salita ng Diyosat mabilis na dumami ang bilang ng mgaalagad sa Jerusalem, at maraming pariang tumanggap sa pananampalataya.

Ang kasaysayan ni Esteban• 8 Puspos ng biyaya at lakas si Esteban

at gumawa siya ng mga tanda at kababa-laghan sa bayan. 9 Ngunit may lumabankay Esteban, nakipagtalo sa kanya angilan mula sa sinagoga na tinatawag na“Mga Pinalaya, mga taga-Cirene at taga-Alejandria” at ang iba pa’y taga-Cilicia atAsia. 10 Ngunit wala silang laban saEspiritu at karunungan ng kanyang pana-nalita. 11 Hindi sila makaharap sa katoto-hanan, kayat kinumbinsi nila ang ilanglalaki na nagsabing: “Narinig namin siyana nilalapastangan si Moises at angDiyos.”

12 Sa ganitong paraan nasulsulan nilaang bayan, ang mga matatanda at angmga guro sa Batas. Agad nilang dinakip siEsteban at iniharap sa Sanhedrin.

13 Nagharap sila ng mga bulaang saksina nagsabing: “Laging nagsasalita anglalaking ito laban sa Banal na Lugar atlaban sa Batas. 14 Narinig naming sinabiniya na wawasakin ni Jesus Nazareno angLugar na ito at babaguhin ang mgakaugaliang iniwan sa atin ni Moises.”15 Tinitigan si Esteban ng lahat ng naka-upo sa Sanhedrin, at nakita nila na parangsa isang anghel ang mukha nito.

1 At itinanong ng Punong-pari:“Totoo ba ito?” 2 Sumagot si Este-

ban: “Mga kapatid ko’t mga ama, paking-gan ninyo ako:

Nagpakita ang Diyos ng luwalhati sa atingamang si Abraham nang nasa Mesopotamiasiya bago nanirahan sa Haran, 3 at sinabi sakanya: Iwan mo ang iyong lupain at kamag-anakan at pumunta ka sa lupaing ituturo ko saiyo. 4 Kaya iniwan niya ang lupain ng mgaKaldeo at nanirahan sa Haran; at nang mamatayang kanyang ama, pinalipat siya ng Diyos salupaing ito na tinitirhan ninyo ngayon. 5 Walasiyang nakamit na lupa rito, ni matutuntunganman ng kanyang paa, pero nangako ang Diyosna ibibigay sa kanya at sa kanyang lahi angbuong lupain gayong wala siyang anak. 6 Atsinabi ng Diyos: Maninirahan ang iyong lahi saibang bayan at apatnaraang taong magigingmga alipin at pagmamalupitan. 7 Ngunit paruru-sahan ko ang bayang mang-aapi sa kanila. Atpagkatapos, aalis sila roon at sasambahin akosa lugar na ito. 8 At ibinigay ng Diyos kayAbraham ang tipan ng pagtutuli. Kaya nangipanganak si Isaac,tinuli siya ni Abraham saikawalong araw. At si Isaac naman ang nagingama ni Jacob, at si Jacob ng labindalawangpatriyarka.

9 Nainggit kay Jose ang mga patriyarka atipinagbili siyang alipin pa-Ehipto. Ngunitsumasakanya ang Diyos 10 at sinagip siya salahat niyang paghihirap. Pinagkalooban siya ngkarunungan na nagpagaan ng loob ni Paraonghari ng Ehipto sa kanya. Ginawa siya nitonggobernador ng Ehipto at ng buo niyangsambahayan. 11 At nagkaroon ng taggutom sabuong Ehipto at Kanaan. Matindi nga ang kahi-rapan at walang makain ang ating mga ninuno.12 Nang mabalitaan ni Jacob na may trigo saEhipto, pinapunta niya ang ating mga ninuno saunang pagkakataon. 13 At sa ikalawang pag-punta nila, nagpakilala si Jose sa kanyang mgakapatid, at nakilala ni Paraon ang lahi ni Jose.14 Pagkatapos ay ipinasundo ni Jose angkanyang amang si Jacob at ang buo nitongpamilya, na pitumpu’t limang lahat. 15 Pumuntasi Jacob sa Ehipto at doon siya namatay pati angating mga ninuno. 16 Inilipat naman ang kanilangmga bangkay sa Sikem at inilagay sa libingangbinayaran ni Abraham ng pilak sa mga anak niHamor sa Sikem.

MGA GAWA 6 298

• 8. Mababanggit sa Gawa 8:5 at 21:8 si Felipe. SiSan Esteban lamang ang inaalaala dito.

Hindi nakibagay si Esteban, na Helenista (tingnanang nakaraang talata), sa bulag na pananalig ng ba-yang Judio sa kanilang Templo’t ritwal. Naunawaanniya na dapat lumaya ang Iglesya sa mga matandangpananaw at humiwalay sa mga Judio kung hindi silamaniniwala.

Ginugunita ng mahabang talumpati ni Esteban kung

paano inusig ng Simbahan ng Diyos ang mga propetabago si Jesus. Nagpapakita rin siya na hindi labis napinahahalagahan ng tunay na paniwalang Judio angpagsamba at Templo ng Jerusalem.

Natutulad si Esteban kay Kristo sa pagkamatay. Siyaang kauna-unahang martir (saksi). Saksi siya ni Kristosapagkat ipinahayag niya Siya. Lalong martir siya sapagtutulad niya sa Kristo na nagpatawad sa mgapumaslang sa kanya.

7

17 Nang malapit na ang panahon paraisakatuparan ng Diyos ang pangako niya kayAbraham, dumami pa nang dumami angsambayanan natin sa Ehipto. 18 At nagkaroonnaman ng ibang hari na hindi nakakakilalakay Jose. 19 Masama ang tangka niya laban saating lahi, at pinilit ang ating mga ninuno napabayaan ang kanilang mga kapapanganak nasanggol upang huwag mabuhay. 20 Nangpanahong iyon ipinanganak si Moises na ki-nalugdan ng Diyos. Tatlong buwan muna siyanginalagaan sa bahay ng kanyang ama. 21 Nangpabayaan siya, kinuha naman siya ng anak nababae ni Paraon, at pinalaking parang sarilinganak. 22 Kaya, tinuruan si Moises sa katalinuhanng mga Ehipsiyo at naging makapangyarihan sasalita at gawa.

23 Nang apatnapung taon na si Moises, naisi-pan niyang dalawin ang kanyang mga kapwa-Israelita. 24 Nang makita niyang inaapi ang isa sakanila, ipinagtanggol niya’t ipinaghiganti anginaapi sa pagpatay sa Ehipsiyo. 25 Akala niMoises ay mauunawaan ng kanyang mgakapatid na palalayain sila ng Diyos sa pamama-gitan niya, pero hindi nila naintindihan.26 Kinabukasan, nang may makita siyang dala-wang Israelitang nag-aaway, sinikap niya silangpagkasunduin: Mga kaibigan, magkapatidkayo, pero bakit kayo nagsasakitan? 27 Ngunittinabig siya ng lalaking nananakit sa kasama atsinabing: At sino ang gumawa sa iyong pinunoat hukom namin? 28 Gusto mo rin ba akongpatayin gaya ng ginawa mo kahapon saEhipsiyo? 29 Tumakas si Moises nang marinigiyon at nanirahan bilang dayuhan sa lupain ngMadian; doon siya nagkaanak ng dalawanglalaki.

30 Makaraan ang apatnapung taon, napakitakay Moises ang anghel sa apoy na naglala-gablab sa ilang ng Bundok Sinai. 31 Nanggilalassi Moises sa kanyang nakita. Sa paglapit niyapara tingnan itong mabuti, narinig niya angtinig ng Panginoon: 32 Ako ang Diyos ng iyongmga ninuno, ang Diyos ni Abraham, ni Isaac atni Jacob. Nanginig si Moises sa takot at hindi nanangahas pang tumingin uli. 33 At sinabinaman sa kanya ng Panginoon: Hubarin mo angiyong sandalyas; banal ang lupang kinatata-yuan mo. 34 Nakita ko ang pang-aapi sa akingbayan sa Ehipto. Narinig ko ang kanilangdaing. Kaya bumaba ako para iligtas sila. Atngayon, isinusugo kita sa Ehipto.

35 Ang Moises ding ito ang kanilang itinakwilnang sabihin nilang: Sino ang gumawa sa iyongpinuno at hukom namin? Siya mismo ang

sinugo ng Diyos bilang pinuno at tagapagligtassa pamamagitan ng anghel na napakita sakanya sa puno. 36 At inilabas niya sila sa pama-magitan ng mga kababalaghan at mga tanda naginawa niya sa lupain ng Ehipto at sa Dagat naPula, at sa disyerto sa loob ng apatnapung taon.37 Ang Moises ding ito ang nagsabi sa mgaIsraelita: Isang propetang tulad ko ang ipada-dala sa inyo ng Diyos mula sa inyong mgakapatid. 38 Sa Pagtitipon sa disyerto, si Moisesdin ang naging tagapamagitan ng anghel nanangusap sa kanya sa Bundok Sinai at ng atingmga ninuno. Sa kanya ipinagkatiwala ang mgasalita ng buhay para sa atin.

39 Ito ang tinanggihang pakinggan ng atingmga ninuno, itinakwil, at gusto sana nilangbumalik sa Ehipto. 40 At sinabi nila kay Aaron;Igawa mo kami ng mga diyos na mangungunasa amin; sapagkat hindi namin alam kung anona ang nangyari sa Moises na ito na naglabas saatin mula sa Ehipto. 41 Kaya noo’y gumawa silang isang guyang baka at nagsakripisyo sakanilang imahen. At ipinagpiyesta nila anggawa ng kanilang mga kamay. 42 Kaya lumayosa kanila ang Diyos at pinabayaan silangsumamba sa mga tala sa langit, gaya ngnasusulat sa aklat ng mga propeta:

Nag-alay ba kayo sa akin ng mga handogat hain sa loob ng apatnapung taon sadisyerto, bayan ng Israel? 43 Tolda ni Molok atbituin ng diyos na si Refan ang pinasanninyo, mga imaheng ginawa ninyo upangsambahin. Kaya itatapon ko kayo sa kabila pang Babilonia.

44 May Tolda ng Patotoo ang ating mga ninu-no noon sa disyerto; iniutos nga ng nangusapkay Moises na gawin ito ayon sa huwarangipinakita sa kanya. 45 At pagkatanggap ng atingmga ninuno sa Toldang ito, dinala nila ito sapangunguna ni Josue sa lupaing inagaw nila samga lahing itinaboy ng Diyos sa harap nila.Doon nanatili ang Tolda hanggang sa kapana-hunan ni David. 46 Kinalugdan ng Diyos si Davidna hiniling na makapagpatayo siya ng Bahaypara sa Diyos ni Jacob. 47 Ngunit si Solomon angnagpatayo ng templong iyon.

48 Ngunit hindi nananahan ang Kataas-taasan sa mga bahay na gawa ng tao,gaya ng sinasabi ng propeta: 49 Ang langitang aking trono at patungan ko ng paaang lupa, kaya ano pang bahay angmaitatayo ninyo para sa akin? – wika ngPanginoon. Ano pang lugar ang magiging

299 MGA GAWA 7

pahingahan ko? 50 Di ba’t kamay ko anggumawa ng lahat ng ito?

51 Mga matigas ang ulo, may matigasna puso at mapurol na tainga, lagi nin-yong kinakalaban ang Espiritu Santo.Gaya rin kayo ng inyong mga ninuno.52 Sinong propeta ang di inusig ng inyongmga ninuno? Pinatay pa nila ang mgahumula sa pagdating ng Makatarungan;at kayo mismo ngayon ang nagtatatwa sakanya at pumatay 53 – kayo na tumang-gap sa Batas na hatid ng mga anghel at ditumupad dito.”

54 Nang marinig nila ito, nag-apoy angkanilang galit at nagngalit ang ngipinlaban sa kanya. 55 Ngunit puspos namansa Espiritu Santo si Esteban; tumingalasiya sa langit at nakita niya ang Luwalhating Diyos, at si Jesus na nasa kanan ngDiyos. 56 Sinabi niya: “Nakikita kongbukas ang kalangitan, at ang Anak ng Taosa kanan ng Diyos.”

57 Kaya nagsigawan sila, tinakpan angkanilang mga tainga, at sabay-sabaysiyang sinunggaban. 58 Kinaladkad nila siEsteban sa labas ng lunsod at pinag-babato. Hinubad naman ng mga saksi angkanilang mga damit at iniwan sa paananng isang kabataang nagngangalangSaulo. 59 Nanalangin si Esteban habangbinabato nila siya: “Panginoong Jesus,tanggapin mo ang aking espiritu.” 60 Pag-katapos ay lumuhod siya at sumigaw:“Panginoon, huwag mo silang papa-nagutin sa kasalanang ito!” At namataysiya pagkasabi nito.

• 1 Sang-ayon si Saulo sa pag-patay kay Esteban. Kaya iyon ang

naging simula ng matinding pag-uusig saIglesya sa Jerusalem, at maliban sa mgaapostol, nagsipangalat ang lahat sa mgarehiyon ng Judea at Samaria.

2 Inilibing si Esteban ng ilang lalakingmaka-Diyos at labis siyang ipinagluksa.3 Sinikap naman ni Saulo na wasakinang Iglesya. Nagbahay-bahay siya atkinaladkad ang mga lalaki at babae atibinilanggo.

Ipinahayag ni Felipe ang Salita saSamaria

• 4 Ngunit ipinangaral ng mga nangalatang Salita saanman sila pumunta. 5 Parakay Felipe, pumunta siya sa isang lunsodng Samaria at ipinangaral sa kanila angKristo. 6 Sama-samang dumating angmga tao sa pangangaral ni Felipe at pina-nabikan nilang makita ang mga himalanggawa niya. 7 Maraming inaalihan ngmasasamang espiritu ang nagsisigaw atnilisan ng masamang espiritu at maramiring paralitiko at lumpo ang gumaling.8 Kaya nagkaroon ng malaking kaligaya-han sa lunsod na iyon.

Si Simong salamangkero• 9 Naunang dumating sa lunsod ang

isang lalaking nagngangalang Simongsalamangkero na hinahangaan ng lahatng taga-Samaria; at nagpakilala siyabilang taong may sinasabi. 10 Lumapit sakanya ang lahat, maging tanyag man o

MGA GAWA 7 300

• 8.1 Kay Esteban din napatutunayan ang MulingPagkabuhay. Sa halip ni Esteban, magkakaroon angIglesya ng bagong apostol, si Saulo na nababanggitdito. Pagkasampalataya siya ay tatawaging“Pablo”. Sagayon pinakinggan ng Diyos ang panalangin niEsteban sa mga pumaslang sa kanya.

Dinulot ng marahas na pagpatay kay Estebanang pag-uusig sa mga Kristiyanong Helenista.Hindi nabahala ang mga apostol at mga Hebreo,na itinuturing na tapat sa relihiyon at kaugaliang Judio.

Tungkol sa inasal ni Saulo noon tingnan kung anoang sasabihin niya sa Gal 1:13.

• 4. Ipinapahayag ng mga inuusig na Kristiyano

ang pananampalataya at nagsisimula ang mgapamayanang Kristiyano sa Samaria.

Nagdadala ng kaligayahan ang pag-eebanghelyo.Ipinapakita ng Diyos ang sarili sa pamamagitan ngEspiritung nagpapagaling sa katawan at puso. Nasapiling nila ang Diyos: Kahanga-hanga’t nakakaantig!Kaligayahan, hindi takot at pagtatalo, ang sumasa mgatunay na Kristiyano.

• 9. Sino ang pinakamahalaga sa talatang ito?Hindi si Simon, kundi ang Banal na Espiritu.

Isa si Felipe sa pito. Nakapagbibinyag siya ngunithindi makapagkaloob ng Espiritu Santo sa pagpapa-tong ng kamay.

8

karaniwang tao, at sinabi nilang: “Dak-ilang Kapangyarihan ng Diyos ang taongito!” 11 Naniwala sila sa kanya dahilmatagal na panahon din silang nagayumang kanyang salamangka.

12 Ngunit nang maniwala ang mga taokay Felipe na nagbalita ng tungkol saKaharian ng Diyos at kay JesucristongTagapagligtas, nagpabinyag ang mgalalaki at babae. 13 Sumampalataya rinkahit si Simon at nagpabinyag. At suma-ma siya kay Felipe saanman, at nanggila-las siya sa mga kababalaghan at mgatandang ginawa ni Felipe.

14 Nang mabalitaan ng mga apostol saJerusalem na tinanggap na ng Samariaang Salita ng Diyos, sinugo nila roon sinaPedro at Juan. 15 Pagdating nila roon,nanalangin sila para matanggap ng mgaSamaritano ang Espiritu Santo, 16 sapag-kat hindi pa ito bumababa sa kaninumansa kanila: nabinyagan lamang sila sa Nga-lan ng Panginoong Jesus. 17 Kaya ipi-natong nina Pedro at Juan ang kanilangmga kamay sa kanila, at tinanggap nilaang Espiritu Santo.

18 Nang makita ni Simon na naipagka-kaloob ang Espiritu Santo sa pagpapa-

tong ng kamay ng mga apostol, ina-lok niya ang mga ito ng salapi, 19 at sinabi:“Ibigay ninyo sa akin ang kapangyarihanding ito upang matanggap din ng sinu-mang patungan ko ng kamay ang EspirituSanto.”

20 Sumagot naman si Pedro: “Maglahosanang kasama mo ang iyong pilak, dahilsa paniniwalang mabibili mo ng salapiang Kaloob ng Diyos! 21 Wala kang bahagirito pagkat mali sa paningin ng Diyos anghangad mo. 22 Pagsisihan mo ang pagka-kamali mong ito at manalangin ka saPanginoon upang patawarin ka niya saiyong balak. 23 Nakikita kong puno ka ngkapaitan at nakagapos sa pagkakasala.”24 Sumagot si Simon: “Ipanalangin ninyoako sa Panginoon upang huwag mangyarisa akin ang alinman sa iyong sinabi.”

25 Matapos mapatotohanan at maipa-ngaral ang Salita ng Panginoon, ipina-ngaral naman nina Pedro at Juan angEbanghelyo sa mga bayan ng Samaria sapagbabalik nila sa Jerusalem.

Bininyagan ni Felipe ang Etiope• 26 Sinabi naman ng anghel ng Pangi-

noon kay Felipe: “Tumindig ka’t magpa-

301 MGA GAWA 8

May dalawang yugto ang Kristiyanong pagtang-gap: ang pagbibinyag at ang pagpapatong ngkamay. Nilalarawan nito ang dalawang mukha ngbuhay na Kristiyano. Ang pagbibinyag ay pagpapani-bago ng sarili sa pamamagitan ng pananampalataya.Sa kabilang dako, ipinapahayag ng pagpapatong ngkamay ang paglilipat ng Espiritu sa isa’t isa mula samga naunang tumanggap sa Espiritu noongPentekostes.

Ang pagpapatong ng kamay (“kumpil” sa Iglesyangayon) ay nangangahulugan ng kaloob na nagbibigaysigla, lakas at liwanag sa mga Kristiyano. Tulad noonguna, dapat sanang ilaan ito sa mga mayroon nangkaranasan sa Kristiyanong buhay at may sapat nagulang na nakikibahagi sa Iglesya.

Isang salamangkero o mandaraya si Simon. Ipina-paalaala sa atin ng pagtanggi ni Pedro na malayanggumagawa ang Espiritu para sa kaluwalhatian ngDiyos. Sa Iglesya nakagawiang tawaging “simunista”ang mga nagbibili ng mga banal na bagay. Hindi mabi-bili o maaagaw ang mga kaloob ng Diyos.

Ang pagpapahayag ng Espiritu’y hindi lagingkatulad ng mga nabanggit sa Mga Gawa (19:6 at 1 Cor12). Iniaangkop ng Diyos ang kanyang mga kaloob samga pangangailangan ng Iglesya.

Higit na maraming kaloob ng pagpapagaling sa mgamaysakit ang natanggap ng mga karaniwan at mahi-hirap na tao. Kulang sila sa pangkaraniwang pama-maraan, kaya tumutulong ang Diyos sa kanila. Para samga samahan sa pananalangin ang pagsasalita saibang wika, na nagpapatibay sa damdamin ng pre-sensya ng Diyos. May iba’t ibang uri ng pagpopropeta.Kung saan matatag ang paniniwala sa katarungan attakot sa Diyos makikita ang mga hula’t pagpapahayagng mga lihim ng mga puso. Sa kabilang dako, kungmay mas kaalaman ang paniniwala nakikilala angpropeta sa kaloob na makapagsalita ng tiyak. Atkinikilala dito ng komunidad ang tinig ng Diyos.

Patuloy na gumagalaw ang Espiritu sa maramingmananampalatayang hindi nagsasalita ng ibang wika onagpapagaling. At magdudulot sila ng “mga bunga ngEspiritu” (Gal 5:22-24) at nagiging mga tunay na saksini Jesus. Hindi niya sinabi: “Magsalita kayo sa ibangwika”, kundi: “mapagpakumbaba ako” (Mt 11:29; 1Cor 13).

Nabinyagan sila saNgalan ni Jesus (8:16). Tingnanang paliwanag sa 19:5.

• 26. Ginagabayan ng Espiritu Santo si Felipepatungo sa taong hindi na Judio o Samaritano. Siya

timog, sa daang palusong sa Gaza mulasa Jerusalem, ang daan sa disyerto.”27 Tumindig nga si Felipe at lumakad. Atnakasalubong niya ang isang opisyal nataga-Etiopia na ministro ni Candace, angreyna ng Etiopia. Siya ang tagapag-ingatsa lahat ng yaman ng reyna. Nagpuntasiya sa Jerusalem para sumamba saDiyos at pauwi na noon. 28 Nakasakaysiya sa karwahe at binabasa ang Aklat niPropeta Isaias.

29 Sinabi ng Espiritu kay Felipe: “Lu-mapit ka’t sabayan mo ang karwahe.”30 Patakbong lumapit si Felipe, at narinigniya ang pagbasa ng lalaki sa aklat niPropeta Isaias. Tinanong siya ni Felipe:“Naiintindihan mo ba ang binabasa mo?”31 Sumagot ang lalaki: “Paano ko mai-intindihan kung walang magpapaliwanagsa akin?” Kaya inanyayahan nito si Felipena sumakay at tumabi sa kanya. 32 Ito angbahagi ng Kasulatang binabasa niya:

Gaya ng tupang dinala sa katayan;gaya ng batang tupang pipi sa harap ngmanggugupit, ni hindi nagbuka ng bibig.33 Hinamak siya at pinagkaitan ng ka-tarungan. Sino ang makapagsasabi ngtungkol sa kanyang mga inapo? Sapag-kat inalis sa lupa ang kanyang buhay.

34 Itinanong ng taga-Etiopia kay Felipe:“Pakisabi mo nga sa akin, sino ba angtinutukoy ng propeta? Ang sarili ba niya o

ibang tao?” 35 Kaya mula sa tekstong iyonng Kasulatan, sinimulan ni Felipeng mag-ebanghelyo sa kanya tungkol kay Jesus.

36 Sa pagpapatuloy nila sa paglalakbay,dumating sila sa isang lugar na may tubig,at sinabi ng lalaki: “Tubig! Bakit di pa akomagpabinyag?” 37 Sumagot si Felipe:“Kung buong puso kang sumasampala-taya, puwede kang binyagan.” Sinabi nglalaki: “Sumasampalataya ako na siJesucristo ang Anak ng Diyos.”

38 Pinatigil niya ang karwahe at kapwasila lumusong sa tubig; at bininyagan niFelipe ang opisyal. 39 Pagkaahon nilamula sa tubig, hinagip ng Espiritu Santo siFelipe at hindi na siya nakita pang muli nglalaki na maligaya namang nagpatuloy sapaglalakbay.

40 Napa-Asdod naman si Felipe, atnagpatuloy siyang mag-ebanghelyo salahat ng bayang madaanan niya hang-gang makarating siya sa Cesarea.Natagpuan ni Saulo si Jesus

• 1 Samantala, walang ibang hangadsi Saulo kundi parusahan at patayin

ang mga alagad ng Panginoon. Lumapitsiya sa Punong-pari 2 at humingi ng mgasulat para sa mga sinagoga sa Damascona magpapahintulot sa kanya na dakpinang sinumang makita niyang sumusunodsa Daan, lalaki man o babae. Hangad niyasilang dalhing nakagapos pa-Jerusalem.

MGA GAWA 8 302

ang kauna-unahang galing sa ibang lahi na tumanggapsa Ebanghelyo.

“May takot sa Diyos” ang taga-Etiopiang ito. Ganitoang tawag sa mga taong galing sa ibang lahi na naakitsa relihiyon ng mga Judio’t nananampalataya saDiyos. Hindi nila sinusunod ang lahat ng kaugaliangJudio; ngunit nagbabasa sila ng Banal na Kasulatan atnakikiisa sa mga seremonyas ng mga Judio.

Nababatay ang pakikipag-usap kay Felipe sapaksang galing sa Isaias 53:7 na tungkol sa Lingkodng Panginoon. Ito’y isang makatarungang tao nahinamak at tinubos ng kanyang mga pagpapakasakitang kasalanan ng sangkatauhan. Pinakaangkop namagpapahayag kay Kristo ang paksang ito: tingnanang komentaryo sa Mc 14:24 at 1 Pedro 2:24-25.Nagtapos ang tula ni Isaias sa paghihiwatig sa mulingpagkabuhay ng “lingkod ng Panginoon”. At magbi-

bigay-patotoo pala si Felipe nang buong tapang samuling pagkabuhay ni Jesus.

• 9.1 Ito ang pinakamahalagang pangyayari samga unang araw ng Iglesya. Nagpakita si Jesus upangmadaig ang pinakamabangis na tagausig sa mgaKristiyano.

Matatagpuan din sa Gawa 22 at 26 ang pagbabagoni Saulo, na papangalanang Pablo, apostol ng mgabansang pagano.

Mali ang pagsasalarawan kay Pablo bilangmasamang tao na sa wakas nakatagpo sa tamanglandas. Katulad ng ipinakita sa Mga Gawa 22:3-4;Gal 1:14 at Fil 3:4-11, sa kanyang kabataannakadama na siyang maghandog ng sarili ng Diyos.Kaya pumunta siya sa Jerusalem upang mag-aral ngBatas o relihiyon sa mga pinakatanyag na taga-

9

303 MGA GAWA 9

pagturo. Nawili siya sa mga bagay tungkol sa Diyos athindi na niya inisip ang pag-aasawa. Sa talubatang ito,maaasaha’t may pananagutan, ipinagkatiwala ng mgaJudio ang pinakamahirap na tungkulin. Aalisin niyaang bago’t kahinahinalang doktrina ng mga Kristiyanosa kanilang pamayanan. Si Pablo ang nakatakdangumusig sa mga tagasunod ni Kristo. Ginawa niya ito sanapakabagsik na pamamaraang ikabubuti ng kanyangrelihiyon.

Bakit mo ako inuusig? Sino ang Panginoong itona tumatawag sa akin bilang tagausig, samantalanghangarin ko ang makapagsilbi sa Panginoong Diyos.Hanggang sa sandaling iyon akala ni Pablo na tuladng Pariseo sa talinhaga (Lc 18:9) na mabuti siya.At nagpapasalamat siya sa Diyos dahil ginawasiyang taong may pananagutan, mapagkakatiwa-laa’t masugid na mananampalataya. Subalit ngayongnahaharap siya sa liwanag ni Kristo, nabatid niyangwalang katuturan ang kanyang mga katangian atpaglilingkod sa Diyos. Batay lamang sa panatismoang kanyang pananampalataya. Mapagpanggap napagmamataas ang kanyang katiyakan bilangmananampalataya. Nakikita ni Pablo ang kanyangsarili bilang makasalanan, marahas at mapang-himagsik. Subalit naiintindihan siya ng Diyos natumanggap, humirang at nagpatawad sa kanya: 9:15.

Hindi na Pariseo sa talinhaga si Pablo kundi lumipatsiya sa kinatatayuan ng publikano: “Panginoon,kaawaan mo akong isang makasalanan!” Ito angkatangian ng pagbabago ng tunay na Kristiyano.

Samakatwid, masigasig man tayo, hindi natin masa-sabing tagapagpatotoo tayo ni Kristo kung hindi natintinatanggap na pinatawad niya ang ating mga kasala-

3 Ngunit nang malapit na siya saDamasco, biglang may kumislap naliwanag mula sa langit sa paligid niya.4 Nahulog siya sa lupa, at may narinigsiyang tinig na nagsabi sa kanya: “Saulo,Saulo, bakit mo ako inuusig?” 5 Sumagotsiya: “Sino ka, Panginoon?” At sagotnaman sa kanya: “Ako si Jesus na iyonginuusig. 6 Tumindig ka ngayon at puma-sok sa siyudad at sasabihin sa iyo roonang dapat mong gawin.”

7 Napatigil at natigilan ang mga lala-king kasamang naglalakbay ni Saulo;narinig nga nila ang tinig pero wala silangnakita. 8 Nang tumindig si Saulo mula salupa, hindi na siya makakita nang idilatniya ang kanyang mga mata kaya inakaynila siya pa-Damasco. 9 Tatlong arawsiyang bulag, at hindi rin kumain o umi-nom.

10 May alagad naman sa Damasco nanagngangalang Ananias. Tinawag siya ng

Panginoon sa isang pangitain: “Ananias!”Sumagot siya: “Narito ako, Panginoon.”11 At sinabi sa kanya ng Panginoon:“Pumunta ka sa daang tinatawag naTuwid, ipagtanong mo sa bahay ni Judasang isang taga-Tarso na nagngangalangSaulo. Nananalangin siya ngayon, 12 atipinakita sa kanya na pupuntahan siya ngisang lalaking nagngangalang Ananias atpapatungan siya ng kamay upang maka-kita siyang muli.” 13 Sumagot si Ananias:“Panginoon, marami na akong nabalitaantungkol sa lalaking ito; marami na ngasiyang ginawang kasamaan sa iyong mgabanal sa Jerusalem. 14 At ngayo’y maykapangyarihan siya mula sa mga punong-pari para dakpin ang lahat ng tumatawagsa iyong Pangalan.” 15 Ngunit sinabi sakanya ng Panginoon: “Humayo ka! Anglalaking ito ang magiging pili kongkasangkapan upang dalhin ang akingpangalan sa mga bansang pagano at sa

nan. Ito ang noon hindi pa nakakarating sa mgaibayong lupain ng mga Judio ang Iglesyang inaakay atbinubuo nila. Isa ring Judio si Pablo subalit lumaki siyasa labas ng kanyang bansa. Tinamasa niya angkalinangan ng mga Griyego pati ng kanyang sarilinglahi. Dahil dito’t sa kanyang pambihirang kakayahanmagiging apostol siya sa mga Griyego.

Sa pamamagitan ng paghikayat sa mga nasa sapatna gulang na, patuloy at palagiang nagpapanibago angIglesya. Gustuhin man ng mga pamayanangKristiyanong maging bukas sa mga taong hindi nilakasapi (halimbawa ang mga manggagawa, o sa ibangpagkakataon, kabataan) kadalasa’y hindi sila handangmakiisa. Datapwat tumatawag ang Diyos sa mga taongnasa iba’t ibang kalakaran sa buhay. Pagkatanggapnila ng pananampalataya sa Iglesya makakapag-ebanghelyo sila sa kanilang sariling kalinangan atmananatili silang malaya sa mga makalumang grupong Iglesya.

Sa mga mapagpasyang panahon ng kasaysayan,tinawag ni Kristo ang mga taong kinakailangan sakanyang Iglesya: tulad ni San Francisco ng Assisi, atang mas malapit sa atin, si Juan XXIII.

Ang Daan: ito ang tawag sa Kristiyanismo.Nagbabadya ang salitang ito sa katotohanang hindilamang ito panrelihiyong pagtuturo, kundi bagongpamamaraan ng pamumuhay na binigyang liwanagng pag-asa.

Sinasabi rito na dumalaw siya sa mga banal (oitinalaga sa Diyos). Bago isilang si Kristo ginagamititong salita nang bukod tangi upang tukuyin angbagong bayan ng Diyos na magsisimula sa pagdatingng Manunubos (Dn 7:27). Ang mga Kristiyano ang

para patayin siya. 25 Ngunit isang gabi,inihugos siya ng mga alagad sa isangkaing sa kabila ng pader.

26 Pagdating ni Saulo sa Jerusalem,sinikap niyang sumama sa mga alagaddoon; ngunit takot sila sa kanya dahilhindi sila makapaniwala na alagad na ngasiya. 27 Ngunit isinama siya ni Bernabe atiniharap sa mga apostol. Isinalaysay niBernabe kung paano nakita ni Saulo angPanginoon sa kanyang paglalakbay, atnakipag-usap ito sa kanya at kung paanosiya buong-tapang na nangaral saDamasco sa ngalan ni Jesus.

28 Mula noon, kasama na si Saulo ngmga alagad sa Jerusalem, at buong-tapang na nangaral sa ngalan ng Pangi-noon. 29 Nakipag-usap din siya at naki-pagtalo sa mga Helenista, ngunit tinangkang mga iyon na patayin siya. 30 Nangmalaman ito ng mga kapatid, dinala nilasiya sa Cesarea, at pinauwi sa Tarso.

31 At nagkaroon ng kapayapaan angIglesya sa buong Judea, Galilea atSamaria. Tumatag ito at nagpatuloy sapitagan sa Panginoon at puno ng ginhawang Espiritu Santo.

Dinalaw ni Pedro ang mga Iglesya• 32 Nang panahon ding iyon, dina-

dalaw ni Pedro ang lahat at pinuntahanniya ang mga banal na nasa Lida.33 Natagpuan niya roon ang isang lalakingnagngangalang Eneas, isang paralitiko nawalong taon nang nakaratay. 34 At sinabiniya kay Eneas: “Pinagagaling ka ngayon

kanilang mga hari at sa mga anak din ngIsrael. 16 Ipakikita ko naman sa kanya anglahat ng kailangan niyang tiisin alang-alang sa aking Pangalan.”

17 Umalis si Ananias at pumunta sabahay. Ipinatong niya ang kanyang mgakamay kay Saulo, at sinabi: “Kapatid naSaulo, ang Panginoong Jesus na napakitasa iyo sa daan habang papunta ka rito angnagsugo sa akin upang manumbalik angiyong paningin at mapuspos ka ngEspiritu Santo.” 18 Noon di’y may nalaglagna parang mga kaliskis mula sa mga matani Saulo, at nakakita na siya. Tumindigsiya at nagpabinyag. 19 Kumain siya atnanumbalik ang kanyang lakas.

• Ilang araw siyang nanatiling kasamang mga alagad sa Damasco. 20 Agadniyang sinimulang ipahayag sa mga sina-goga na si Jesus ang Anak ng Diyos.21 Nagtaka ang lahat ng nakarinig sakanya, at sinabi nila: “Hindi ba ito anggumawa ng katakut-takot na gulo saJerusalem laban sa mga tumatawag sabinabanggit niyang Pangalan? Di ba’tnaparito siya para dakpin sila at iharap samga punong-pari?”

22 Ngunit lalong lumakas ang loob niSaulo at namalikmata ang mga Judio saDamasco nang patunayan niyang siJesus ang Kristo.

23 Makaraan ang maraming araw, bi-nalak ng mga Judio na patayin si Saulo.24 Ngunit nalaman ito ni Saulo. Araw-gabisilang nag-aabang sa pintuan ng lunsod

Sinunod na ni Pablo ang kanyang sariling pama-maraan. Subalit hindi niya inihiwalay ang kanyangsarili sa Iglesya. Ipinapakita ito ng kanyang pagla-lakbay patungong Jerusalem upang makipagtagpo samga apostol. Gayunman, pinapanatili niya angkanyang pagsasarili habang hinihintay niya ang pag-galaw ng Espiritu Santo.

• 32. Nagpakita si Pedro sa kanyang tungkulinbilang “tagapagsuri” ng mga Iglesya (tagapagsuri angkahulugan ng salitang obispo).

Sinasabi rito na dumalaw siya sa mga banal (oitinalaga sa Diyos). Bago isilang si Kristo ginagamititong salita nang bukod tangi upang tukuyin ang

Sa mga mapagpasyang panahon ng kasaysayan,tinawag ni Kristo ang mga taong kinakailangan sakanyang Iglesya; tulad ni San Francisco ng Asisi, at angmas malapit sa atin, si Juan XXIII.

Ang Daan: ito ang tawag sa Kristiyanismo. Nagba-badya ang salitang ito sa katotohanang hindilamang ito panrelihiyong pagtuturo, kundi bagongpamamaraan ng pamumuhay na binigyang liwanagng pag-asa.

• 19. Tatlong taong ipinahayag ni Pablo ang kan-yang pananampalataya. Ibinahagi niya ang kanyangkaranasan sa lalawigan ng Damasco, tinatawag dingArabia (tingnan sa Gal 1:17 at 2 Cor 11:32).

MGA GAWA 9 304

ni Jesucristo; bumangon ka at ayusin moang iyong higaan.” Agad na tumindig siEneas. 35 Nakita si Eneas ng lahat ngtaga-Lida at Sharon, at bumaling sila saPanginoon.

36 Sa Joppe nama’y may isang ba-baeng alagad na Tabita ang pangalan naang ibig sabihi’y Dorcas o Usa. Lagisiyang gumagawa ng mabuti at lagingnaglilimos. 37 At noo’y nagkasakit siya atnamatay. Pagkapunas sa kanyang kata-wan, ibinurol ito sa silid sa itaas. 38 Malapitang Lida sa Joppe, kaya nang mabalitaanng mga alagad na naroon si Pedro,pinapunta nila sa kanya ang dalawanglalaki upang makiusap: “Sumama kayoagad sa amin!”

39 Umalis si Pedro kasama nila. Pag-karating ni Pedro, pinaakyat siya sa silidsa itaas. Tumayo sa tabi ni Pedro ang mgabiyuda na umiiyak habang ipinakikita sakanya ang mga baro at iba pang damit naginawa ni Dorcas nang nabubuhay pa.40 Pinalabas ni Pedro ang lahat; lumuhodsiya at nanalangin. Humarap siya sabangkay at sinabi: “Tabita, bumangonka!” Mumulat ito, at pagkakita kay Pedro

ay naupo. 41 Hinawakan ni Pedro angkamay nito at tinulungang tumayo. Attinawag niya ang mga banal at ang mgabiyuda at iniharap siyang buháy. 42 Naba-litaan ito sa buong Joppe, at marami angsumampalataya sa Panginoon. 43 Ma-tagal-tagal ding nanatili sa Joppe siPedro, sa bahay ng isang gumagawa ngkatad na nagngangalang Simon.Bininyagan ni Pedro si Cornelio

• 1 Sa Cesarea naman ay maylalaking nagngangalang Cornelio,

kapitan siya ng tinatawag na BatalyongItaliano. 2 Maka-Diyos siya at kasama ngbuo niyang pamilya, kabilang siya sa mgamay-takot sa Diyos. Bukas-palad siya sapaglilimos sa bayan, at laging nanana-langin sa Diyos.

3 Minsan, mga ikatlo ng hapon, nakitaniya sa pangitain ang anghel ng Diyos nalumapit sa kanya at nagsalita: “Cornelio!”4 Natakot si Cornelio at napatitig saanghel at itinanong: “Ano iyon, Pangi-noon?” At sinabi nito sa kanya: “Puma-itaas sa harap ng Diyos ang iyong mgadalangin at limos at inalala ka niya. 5 Kayamagpadala ngayon ng ilang tao sa Joppe

bagong bayan ng Diyos: sila’y ang Iglesya (tingnan sa5:11) at ang mga banal.

Katulad ng ginawa ni Kristo ang pagbuhay kayTabitha. Isang alingawngaw ito ng muling pagkabuhayni Kristo, tulad ng pagbuhay kay Lazaro (Jn 11) at saanak ng balo (Lc 7:11).

Ninais ng Diyos na ipagkaloob ang mga tandang itobilang pagpapatibay ng pananampalataya sa pagka-buhay ni Kristo. Maliban sa mga nakasaksi sa kanyangmuling pagkabuhay, mahalaga itong makita ng iba’tibang mga pamayanan na “binubuhay ng Diyos angmga patay” (tingnan ang Heb 11:19). Magkakahalin-tulad na mga pagkabuhay ang nakikita sa Iglesyahanggang sa ating siglo.

• 10.1 Bagong pakikisangkot ito ng EspirituSanto upang makalabas ang Iglesya sa maka-Judiongkapaligiran at makarating ang Ebanghelyo sa ibangtao. Si Cornelio (katulad ng taga-Etiopia na nabanggitsa 8:27) ay taong may-takot sa Diyos. Nanganga-hulugang isang dayuhan na naniniwala sa iisang Diyosng mga Judio na hindi kasapi sa kanilang pamayanan.

Binuksan ang langit para sa kanya. Nakita niyamarahil ang toldang bumababa, isang larawan ng

tirahan ng Diyos sa sanlibutang kinalalagyan ng mgahayop na marumi.

Kalakip ng relihiyong Judio ang lahat ng bagay naipinagbawal sa mga mananampalataya. Maypagkakaiba ang malinis at maruming hayop. Kinakainng tao ang malinis na hayop at ang marumi’y hindi.Ganito rin ang patakarang gagamitin sa mga tao. Hindimaaaring makihalubilo ang mga Judio sa hindi mgaJudio. Gayunman, sa pangitain ni Pedro inanyayahansiyang kumain ng maruming hayop; nangangahulu-gang hindi siya mangingiming pumunta’t manahan sabahay ni Cornelio, isang Romano.

Hindi natin alam kung nag-aalinlangan si Pedrongbinyagan ang hindi Judio (at hindi tinuli) na katulad niCornelio. Ang pagpapahayag ng Espiritu Santo angnagpagalaw sa kanyang mga kamay.

Sa wakas isang taong galing sa ibang lahi angbininyagan. Sa maraming pook ngayon, wari na unti-unting nagiging ang Iglesya na isang nakapinid napangkat-panlipunan at marahil makaluma na.Inaanyayahan tayo ng Santo Papa at mga obispo nasumulong at makipag-ugnayan sa iba. Pero tila kaila-ngang magpakita ang isang anghel para makapuntatayo sa iba.

305 MGA GAWA 10

10