Metody diagnozowania uzdolnień uczniów

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Metody diagnozowania uzdolnień uczniów

Maria Foryś

Zakład Pedagogiki Szkolnej

IP UJ


Plan wykładu:

1. Wprowadzenie

2. Wyjaśnienie pojęć:

zdolności – uzdolnienia – talent

uczeń zdolny – uczeń uzdolniony – uczeń utalentowany

3. Przegląd metod diagnozowania uzdolnień

4. Metoda nominacji nauczycielskiej – możliwości i ograniczenia

5. Refleksje końcowe


Refleksje H.Gardnera

Howard Gardner pisze, iż [...] w naszym obecnym systemie edukacyjnym, dalekim od naturalnego kształcenia, oczekiwanie efektu zastępuje rzeczywiste uczenie się.

Chcemy, by uczeń udzielał poprawnej odpowiedzi, by udowodnić, że nasz system jest efektywny, poddajemy go testom, by się przekonać, że nasza praca ma sens.

Rzeczywisty proces uczenia się to taki, który stymuluje do działania, wywołuje trwałą zmianę w postawach, systemie wartości i w systemie poznawczym.


Rzeczywisty proces uczenia się wychodzi poza fakty i liczby, jego wymiernym efektem jest umiejętność wykorzystania nabytej wiedzy w sytuacjach życiowych, takich które dalece wykraczają poza klasę szkolną.

Nasze systemy edukacyjne nie uwzględniają różnic indywidualnych, indywidualizm jest zdominowany koniecznością zaspokajania potrzeb większości, stąd coraz większa liczba uczniów niedostosowanych do obowiązującego kanonu.”

Refleksje H.Gardnera


“W ciągu ostatnich ponad 50 lat psychologowie dowiedli, że model choroby nie zbliża psychologii do zapobiegania ... poważnym problemom … Obecnie psychologowie powinni wezwać do, zakrojonych na szeroką skalę, badań nad mocnymi stronami i zaletami ludzi...”

Martin Seligman & Mihaly Csikszentmihalyi, 2000(z prezentacji L. Magajny w Radovlijcy, Słowenia, 2005)


• Zdolności trzeba nie tylko wykrywać, lecz także stwarzać,

• Samo zidentyfikowanie zdolności, które w konsekwencjinie prowadzi do ich „specjalnego” kształcenia, jestzwykłym etykietowaniem uczniów,

• Nauczyciele, nazywając ucznia zdolnym w znaczeniujęzykowym, wytwarzają zdolności, tymczasem, gdymówimy o stwarzaniu zdolności, należy wziąć pod uwagędbałość i troskę o zdolności, zarówno w zakresieorganizowania sytuacji, aby się ujawniły, jak i podjęciazadań w kierunku ich rozwoju

Kompetencje nauczyciela w zakresie wspierania zdolności (B. Suchodolski)


O profesjonalizmie nauczyciela świadczy warsztat zawodowy, na który składają się m.in.:

• diagnozowanie i monitorowanie rozwoju ucznia,

• mierzenie indywidualnego progresu,

• rozpoznawanie uzdolnień i specyficznych potrzeb ucznia

Koncepcja „mocnego profesjonalizmu” D. Gołębniak (1998)


Specjalne potrzeby edukacyjne(Special Educational Needs, SEN)

Warnock Report (1978)

Dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi(Children with Special Educational Needs, SEN)

Dzieci zdolnewybitnie zdolne

Dzieci z trudnościami w uczeniu się

Dzieci z:•upośledzeniem umysłowym•schorzeniami neurologicznymi•uszkodzeniem narządów zmysłu i wzroku•z zaburzeniami emocjonalnymi

Specyficzne trudności w uczeniu się• dysleksja• dysgrafia• dyskalkulia• dysortografia• dysmuzja• dyschronia


Pomoc pedagogiczna w formie:

• specjalnego programu,

• specjalnych metod nauczania dostosowanych do ich potrzeb, ograniczeń i możliwości,

• odmiennych rozwiązań organizacyjnych dla realizowania ich specjalnej edukacji,

• specjalnie przygotowanych nauczycieli.

Pomoc uczniom ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi


Źródło: http://www.wychowawca.pl/miesiecznik_nowy/2006/01-2006/01.htm


Geniusz

[...] człowiek, którego dzieło okazało sięprzełomowe dla dalszego rozwoju i postępucywilizacyjnego - w nauce, technice, kulturze,życiu społecznym. Geniuszem np. w fizyceokazał się Einstein, w medycynie - Pasteur,w astronomii - Kopernik itd.


Talent

• W psychologii pojawiły się próby ustalenia warunków mających duże znaczeniew kształtowaniu talentu.

• Wymienia się interakcję takich czynników, jak: wysoki poziom uzdolnieńspecjalnych, iloraz inteligencji powyżej przeciętnej, wysoki poziom uzdolnieńtwórczych, odpowiednia struktura osobowości zabezpieczająca efektywnośćdziałania często wbrew przeciwnościom, aktywność własna, środowiskospołeczne sprzyjające rozwojowi uzdolnień oraz czynnik losowy (trochęszczęścia - znaleźć się we właściwym miejscu i czasie).

• Nie można więc o człowieku, który doskonale odtwarza (śpiewa) utworypowiedzieć, że ma talent, jest on bowiem uzdolniony odtwórczo. Ale jeśli samskomponowałby piosenkę i bardzo dobrze ją wykonał, to wówczas możnao nim powiedzieć, że ma talent. Zasadniczo więc pojęcie talent odnosi się doludzi, którzy mają określony dorobek twórczy.


1. Zdolność to wykonanie jakieś czynności z biegłością i sprawnością działania. Ujęcie behawiorystyczne.

2. Zdolność jako potencjalna szansa, której aktualnie nie ma, ale którą człowiek może nabyć.

3. Zdolność jako aktualna możliwość podmiotu wykonania jakiejś czynności.

4. Zdolność jako maksimum sprawności, do której człowiek mógłby dojść, gdyby w optymalnych warunkach przygotował się do wykonania pewnej czynności.

Pojęcie zdolności

Interakcyjny model rozwoju zdolności według S. Popka


Trójpierścienny modelzdolności J. S. Renzulliego

Zgodnie z komponentowym modelem twórczościR.R. Urbana jego narzędzie uwzględnia różneskładniki twórczości – z więc nie tylko myśleniedywergencyjne, lecz i konwergencyjne (np.umiejętność koncentracji na dostępnej informacji,dostosowania się do reguł zadania, elaboracji – czylizamykania i uzupełnienia struktur, a także nie tylkopoznawcze, lecz i osobowościowe wskaźnikitwórczości (np. podejmowanie ryzyka, poczuciehumoru, nonkonformizm, zaangażowanie w zadanie)

„Komponentowy model twórczości" K.K.Urbana

Test Urbana i Jellena(Nęcka, 2001)

uczeń zdolny uczeń utalentowanyuczeń

uzdolniony


Wyjaśnienie pojęć:


Zdolności dzieci młodzieży są zawsze in statu nascendi, a więc możemymówić o nich jako właściwości, która się rozwija.. Obserwujemy jejpewne przejawy, ale nie znamy do końca potencjalnych możliwości.

Pojęcie „ucznia zdolnego” jest bardziej złożone niż pojęcie „zdolność”– mówimy o podmiocie, który się rozwija i którego zdolności sięzmieniają zależnie od wielu okoliczności.

Uczeń zdolny – jest to taki uczeń, który odróżnia się od innych dużąsprawnością wykonywania czynności w określonej dziedzinie. Jeżeliaktualnie tej sprawności nie przejawia z różnych względów, ale mapotencjalnie możliwości, w sprzyjających warunkach może je ujawnić.

Problematyka zdolności

i ucznia zdolnego


Uczeń zdolny - to uczeń przejawiający wyższy niż przeciętnypoziom rozwoju takich zdolności jak myślenie, zdolność obserwacji,wyobraźnia, pamięć, uwaga, sprawności manualne i ruchowe.

Ma potencjalne możliwości osiągnięcia sukcesu w dziedzinieumysłowej, twórczej, artystycznej, w zakresie zdolnościprzywódczych czy w poszczególnych przedmiotach nauczania.

W celu pełnego rozwinięcia tych możliwości wymagaspecjalistycznych oddziaływań.

Uczeń zdolny - definicja


„Uzdolnione i utalentowane dzieci to te, które zostałyzidentyfikowane przez osoby o odpowiednichkwalifikacjach jako te, które mają predyspozycje dowybitnych osiągnięć. Są to dzieci, które wymagajązróżnicowanych programów nauczania i/lub dodatkowychmożliwości poza tymi, które dostarczają normalneprogramy szkolne (chodzi o stworzenie takich warunków,które umożliwią rozwój osobisty i co się z tym wiążeprzyniosą korzyści społeczne)”

Edukacyjna definicja wybitnych zdolności Marlanda


Uczeń zdolny – rozumienie społeczne

• dobrze się uczy,• grzeczny• wzorowe zachowanie • inne osiągnięcia szkolne

Szkoła typuje dzieci zdolne według pewnych schematów, zupełnie pomijając czynnik intelektualny


Jest zdolny bo:• Dobrze się uczy• Nie zadaje trudnych pytań• Nie kłamie• Nie ma dziwnych pomysłów• dodatkowe czynniki: płeć, zachowanie w szkole, schludny wygląd, położenie ławki w klasie, kontakty rodziców z szkołą, ubranie, status materialny rodziny.

Uczeń zdolny – rozumienie społeczne


Uczeń zdolny – rozumienie psychologiczne

• Ma wysoki iloraz inteligencji,• Duże osiągnięcia,• Wysoki poziom twórczy,• Charakteryzuje go niepokój poznawczy,• Odrywa się od utartych schematów, potrafi znaleźć

się w nowej sytuacji,• Ma pomysły nowych rozwiązań starych problemów• Nie boi się nowych rzeczy


Charakterystyka cech ucznia zdolnego

• Szybkie zapamiętywanie,• Prawidłowe kojarzenie i rozumowanie,• Ciekawość świata i ludzi, dar bystrej obserwacji

otoczenia,• Dociekliwość, zadawanie dużej ilości pytań,• Szeroki wachlarz zainteresowań, dużo wiadomości

pozaszkolnych, niekiedy ukierunkowane uzdolnienia i pasje


Charakterystyka cech ucznia zdolnego

• Wykonywanie zadań umysłowych z przyjemnością, umiejętność skupienia uwagi przez dłuższy czas, co je interesuje,

• Bogata wyobraźnia, ciekawe oryginalne pomysły,• Potrzeba wyrażania swoich wrażeń, myśli i emocji w

różnej formie, np. w muzyce, tańcu, plastyce, w słowie lub w piśmie,

• Niezależna postawa, obrona swoich poglądów i pomysłów,• Poczucie humoru


Negatywne cechy niektórych dzieci zdolnych hamujące ich rozwój intelektualno - emocjonalny

• Trudność w przystosowaniu do grupy (chęć ciągłego imponowania, dominowania, postawa rywalizacyjna),

• Zarozumiałość, okazywanie lekceważenia rówieśnikom i nauczycielom,

• Egocentryzm, koncentracja na sobie „zamęczanie nauczyciela”• Trudności w przechodzeniu od wiadomości do umiejętności,

demonstrowanie wiedzy encyklopedycznej• Chwiejność emocjonalna, nieśmiałość lub nadpobudliwość

psychoruchowa, zachowania agresywne bądź lękowe.


Kryteria diagnozy zdolności:

• Psychopedagogiczne

• Pedagogiczne

INTELIGENCJA MIERZONA SKALĄ WISC-R:

OGÓLNA – suma wyników wszystkich testów skali Wechslera

WERBALNA – słowna /jeśli dobra wypowiedzi słowne mogą być w szkole mocną stroną/

NIEWERBALNA - bezsłowna

Diagnoza pedagogiczna spełnia trzy funkcje:

1. Punkt wyjścia w czynnościach projektowania2. Systematyczną kontrolę przebiegu procesu wychowania3. Ocena wyników działalności pedagogicznej

umożliwiająca kontrolę przebiegu działań i korekturę danego lub następnego cyklu organizacyjnego działalności pedagogicznej

S. Ziemski: Problemy dobrej diagnozy. Warszawa 1973, s. 38


Podział wartości IQ na przedziały (krzywa gęstości rozkładu normalnego)

źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/Iloraz_inteligencji

http://pl.wikipedia.org/wiki/Rozk%C5%82ad_normalny�


powyżej 145 Inteligencja bardzo wysoka131-145 Inteligencja wysoka116-130 Inteligencja powyżej przeciętnej85-115 Inteligencja przeciętna70-84 Inteligencja niższa niż przeciętnaponiżej 70 Upośledzenie umysłowe


1. Ogólne zdolności intelektualne2. Twórcze lub produktywne myślenie3. Zdolności przywódcze4. Zdolności artystyczne5. Zdolności psychomotoryczne

Obszary uzdolnień:


Sfery zdolności najczęściej

diagnozowane w polskim poradnictwie:

1.Wysoki poziom inteligencji i zdolności specjalnych:

• Szybkie tempo uczenia się• Poprawne, logiczne rozumowanie• Dobre rozumienie abstrakcyjnych pojęć, relacji, implikacji• Bogaty zasób słów i dobre wykorzystanie słownictwa• Poziom wykonania zadań wyprzedzający normy wiekowe• Umiejętność dobrej organizacji pracy i czasu


Sfery zdolności najczęściej diagnozowane w polskim poradnictwie:

2. Zdolność do zaangażowania w zadanie:• Samodzielność w inicjowaniu równego rodzaju aktywności• Zdolność do długiej koncentracji na działaniach• Pasja w realizacji zainteresowań• Poświęcanie interesującym zadaniom więcej czasu niż to

wymaga• Podejmowanie zadań złożonych, stawiających opór• Duża samodzielność w wyborze i realizacji dziedzin

zainteresowań


Sfery zdolności najczęściej diagnozowane w polskim poradnictwie:

3. Twórczość• Wyobraźnia i fantazja• Zdolność do wymyślania wielu rozwiązań tego samego

problemu• Oryginalność pomysłów, wypowiedzi, rozwiązań• Niezależność, słaby konformizm, zdolność do ryzyka


Do badania dzieci i młodzieży wykorzystuje się m. in:

1. Skalę Wechslera2. Testy Matryc Ravena3. Ogólny Test Kwalifikacyjny4. Diagnozę możliwości intelektualnych A. Matczak5. Test znajomości słów M. Choynowskiego6. Test językowy „Leksykon”7. Kwestionariusz zainteresowań „Z”8. Testy rysunkowe Twórczego Myślenia Jellena- Urbana


W praktyce identyfikacji uczniów zdolnych B. Feger wyróżnia metody:

• Oceny szkolne – mała rzetelność. Z reguły nie uwzględniają uzdolnieńtwórczych,

• Opinie nauczycieli – bardzo niska rzetelność. Nauczyciele mają tendencjedo przeceniania zdolności dzieci atrakcyjnych, miłych konformistycznych(Torrance 1982).Istnieją jednak badania, w których wykryto wysokie wskaźnikitrafnych identyfikacji uczniów zdolnych przez nauczycieli (Clifford, Denton)

• Testy osiągnięć szkolnych – stosunkowo wysoka dokładność pomiaru.Niestety testy obejmują wąskie spektrum cech osobowych (są mało trafne)

• Testy inteligencji – są obiektywne, łatwe w użyciu. Zadania w różnychtestach nie są w pełni porównywalne. P.E Torrance (1982) twierdzi, że nie sąw stanie zidentyfikować około 70% dzieci o wysokich uzdolnieniachtwórczych.

• Arkusze obserwacyjne – pozwalają stosunkowo wcześnie uchwycić cechyindywidualnego rozwoju. Uzyskana charakterystyka jest dość wszechstronna.Nie daje się za to prosto porównać z charakterystykami innych uczniów.

Identyfikacja - nominacjaWeinert, Waldman – identyfikacja zawiera jedynie spis

rzeczywistości (odpowiada na pytanie, kto jestzdolny?), nie występuje interpretacja,

Prowadzona na podstawie arbitralnych punktówwidzenia, nie zawierających wystarczającegouzasadnienia teoretycznego,

Określenie faktu wskazania osoby zdolnej niegwarantuje nam informacji dot. ukierunkowaniadziałań pedagogicznych

Praktyka selekcyjna – dominuje identyfikacja nie pełnadiagnoza pedagogiczna


Nominacje nauczycielskie

1. Nominowanie uczniów przez nauczycieli było najwcześniejszą metodąrozpoznawania uzdolnionych dzieci?

2. Nauczyciele są skłonni nominować tylko te dzieci, które uczyły sięw szkole znaczenie lepiej niż koledzy (Galagher 1979). Taka definicjawykluczałaby nominowanie Alberta Einsteina, Thomasa Edisona,Winstona Churchilla.

3. Nieukierunkowane opinie nauczycieli mogą być nietrafne, gdy jednakpoinformujemy ich dobrze o kryteriach selekcji, z pewnościądostarczą cennych i użytecznych informacji o dziecku.

4. Nauczyciele mają wyjątkową okazje obserwować uczniów podczasmyślenia i wykonywania zadań szkolnych. Nauczyciele dostająarkusze nominacje czy rekomendacji, zawierające konkretne kryteriai wskazówki.


Nominacje nauczycielskie

5. Nauczyciele stwierdzają, że używanie arkuszy nominacyjnychdaje im 2 korzyści. 1. Połączone dane dostarczająwielostronnego, bardziej realistycznego obrazu uzdolnieńdziecka niż pojedynczy wynik testowania. 2. Znacznie ułatwiająrodzicom tłumaczenie powodów przyjęcia lub częściej –nieprzyjęcia dziecka do programu kształcenia uzdolnień.

6. Tradycyjna procedura nominacji/selekcji, zdaniem krytykówpochłania zbyt wiele czasu i energii i środków, które lepiejwykorzystać na bezpośrednie kształcenie uczniów. BarbaraClark(1983) sądzi, iż bardziej naturalne i humanistycznepodejście do selekcji pomogłoby wyzwalać talenty u dziecii służyć im.


1. Calwin Taylor (1986) – procedura odpowiadająca jego definicjiuzdolnienia jako wybitnego talentu w zakresie twórczości,porozumiewania się, projektowania, przewidywania i podejmowaniadecyzji, jak również talentu w tradycyjnych przedmiotachszkolnych.

Uważa, że żadne dziecko, gdy się porówna z rówieśnikami nieosiąga szczytu we wszystkich tych dziedzinach. Szkołaumożliwiając dzieci postępy we wszystkich tych dziedzinach,powinna jednocześnie wyszukiwać dzieci, które szczególniewyróżniałyby się w którejś z nich.

Przykłady nominacji nauczycielskich


Totem talentu Taylora (1984)


2. Joseph Renzulli (1981) – odwołuje się do swojej teorii. Okręgistosujących jego model drzwi obrotowych tworzą rozmaitymisposobami pulę utalentowanych uczniów. Będący w puli otrzymująnieco wzbogaconą ofertę oświatową, a co ważniejsze są zachęcanido skoncentrowania się na jednej, wybranej dziedziniezainteresowań.

Renzulli powiada, że gdy uczeń przejawia silne zainteresowanie, totak jakby w obwodzie popłynął prąd – jest to stan, w którymuczenie się jest najefektywniejsze.



3. Model Eby (1983.1984) – oparty na definicji uzdolnienia jako zbioruczynności prowadzących do oryginalnego wytworu o wysokiejjakości. Nie zaleca czekać, aż dzieci same „włączą prąd”, leczdostarcza im szeregu jednostek programowych, czyliustrukturowanych sposobności do uczenia się. Dzieci zachęca się,by zgłaszały się do udziału w jednostce odpowiadającej ichzainteresowaniom i zdolnościom.

4. Benjamin Bloom (1963) mówiąc o testach wykrywania talentówzauważa, „że testy sytuacyjne, w których egzaminowany mierzy sięz realnymi problemami, są bez wątpienia doskonałym sposobemobserwowania i przewidywania twórczości”



5. D. Fiske (1971) specjalizujący się w badaniu osobowości:„nie ma lepszego sposobu selekcjonowania obiecującychkandydatów, niż odpowiednio pomyślana i zorganizowanapróba ich pracy”



W jakim stopniu zdolności ucznia zostają zauważone i rozwijane zależy odwielu czynników, w tym zwłaszcza od aktywności nauczyciela.

Można wyodrębnić 4 postawy wobec ucznia zdolnego:

1 POSTAWA – niedostrzeganie zdolności ucznia zdolnego (z powoduniewiedzy, braku właściwej identyfikacji zdolności);

2 POSTAWA – ignorowanie lub hamowanie jego zdolności (np.z powodu braku umiejętności pracy z takim uczniem, niechęci wobeckonieczności dodatkowej pracy, braku akceptacji „odmienności” uczniazdolnego);

Postawy nauczyciela a stwarzanie i diagnozowanie zdolności


3 POSTAWA – nierozwijalnie jego zdolności z powodówobiektywnych, ale dobre wypełnianie funkcji wychowawczych (gdyuczeń wykazuje zdolności w dyscyplinie odmiennej niżspecjalizacja nauczycielska, nauczyciel nie różnicuje wobec niegozadań kształcenia, jednak podejmuje odpowiednie zadaniawychowawcze);

4 POSTAWA – świadome podejmowanie zadania rozwoju zdolności(organizuje proces kształcenia i wychowania dostosowany dopotrzeb ucznia zdolnego)

Postawy nauczyciela a stwarzanie i diagnozowanie zdolności


Cechy nauczyciela

Model A - tradycyjny Model B - indukcyjny

Nauczyciel jako osoba administrująca realizację programu

Nauczyciel jako osoba zlecająca i organizująca zadania i ćwiczenia

„Pseudoekspert" w wielu dziedzinach

Nauczyciel jako osoba przeprowadzająca szkolną ewaluację opartą na ocenianiu

Nauczyciel jako partner, asystent w zdobywaniu wiedzy metodami badawczymi

Nauczyciel jako partner, asystent w zarządzaniu realizacją zadań

„Ekspert" w co najwyżej dwóch dziedzinach

Nauczyciel jako osoba pomagająca uczniom w sprawdzaniu własnych możliwości przy użyciu różnych form ewaluacji zewnętrznej


Metoda nominacji nauczycielskich

Możliwości metody:

• Bezpośredni, często długotrwały i intensywny kontaktz uczniami, umożliwiający trafne rozpoznanie ich uzdolnień.

• Posiadana przez nauczyciela wiedza i doświadczeniepedagogiczne.

• Możliwość bezpośredniej współpracy zarówno z samymuczniem, jak i jego rówieśniczym otoczeniem społecznym,rodzicami i specjalistami.


Metoda nominacji nauczycielskich

Ograniczenia metody:

• Ukrywanie zdolności,

• Efekt Galatei, Efekt Golema

• Teoria kuli bilardowej

• Syndrom nieadekwatnych osiągnięć szkolnych (za ang. underachievement syndrome - SNO)


• Efekt halo (ang. halo effect), in. efekt aureoli, w psychologiitendencja do automatycznego, pozytywnego (efekt Galatei, efektaureoli, efekt nimbu, efekt Pollyanny, anielski efekt halo) lubnegatywnego (efekt Golema, szatański efekt halo), przypisywaniacech osobowościowych na podstawie pozytywnego lubnegatywnego wrażenia.

• Jest odmianą podstawowego błędu atrybucji. Polega na tym, żeprzypisanie jednej ważnej pozytywnej lub negatywnejwłaściwości wpływa na skłonność do przypisywania innych,niezaobserwowanych właściwości, które są zgodne ze znakiememocjonalnym pierwszego przypisanego atrybutu.

http://pl.wikipedia.org/wiki/J%C4%99zyk_angielski�

http://pl.wikipedia.org/wiki/J%C4%99zyk_angielski�

http://pl.wikipedia.org/wiki/Psychologia�

http://pl.wikipedia.org/wiki/Nimb�

http://pl.wikipedia.org/wiki/Osobowo%C5%9B%C4%87�

http://pl.wikipedia.org/wiki/Podstawowy_b%C5%82%C4%85d_atrybucji�






Najważniejszymi atrybutami, które posiadają moc wywoływaniaefektu halo, są: inteligencja/głupota, nieatrakcyjność /atrakcyjnośćfizyczna, elementy wyglądu zewnętrznego (np. schludny /brudny),dobroć/zło.

Przykłady:• Punktualność jest dla mnie ważną wartością. Spotykam nową osobę i zauważam,

że jest ona punktualna, więc będę skłonny myśleć, że jest też inteligentna,przyjazna, uczciwa etc.

• Spotykam osobę, którą oceniam jako niekulturalną i agresywną. Będę skłonnymyśleć o tym człowieku, że jest także np. leniem i ma zaściankowe poglądy.

http://pl.wikipedia.org/wiki/Inteligencja�

http://pl.wikipedia.org/wiki/G%C5%82upota�

http://pl.wikipedia.org/wiki/Atrakcyjno%C5%9B%C4%87_fizyczna�



http://pl.wikipedia.org/wiki/Dobro_(etyka)�

http://pl.wikipedia.org/wiki/Z%C5%82o�

http://pl.wikipedia.org/wiki/Agresja_(psychologia)�


Bibliografia:

1. Gołębniak D., 2006, Zmiany edukacji nauczycieli, Toruń –Poznań

2. Giza T., 2008, O kształceniu pedagogów w zakresie pedagogiki zdolności – maszynopis wystąpienia na III Seminarium Dydaktyki Akademickiej IP UJ

3. Dyrda B., 2000, Syndrom nieadekwatnych osiągnięć szkolnych jako niepowodzenie szkolne uczniów zdolnych, Kraków

4. Sękowski A.,E.,2004, Psychologia zdolności. Współczesne kierunki badań, Warszawa

„Zacznijcie od poznawania swoich uczniów, bo na pewno ich nie

znacie.”

J.J Rousseau „Emil, czyli o wychowaniu” (1762)

Documents

Metody diagnozowania uzdolnień uczniów