MESLEKİ ÇEVREDE PASİF TÜTÜN MESLEKİ ÇEVREDE PASİF TÜTÜN DUMANI MARUZİYETİ-DUMANI MARUZİYETİ-MESLEKİ DUMANALTIMESLEKİ DUMANALTI

Dr.Fatma FİDAN

Afyon Kocatepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları AD

Mesleki çevrede pasif tütün Mesleki çevrede pasif tütün dumanı maruziyetidumanı maruziyeti

Çevresel tütün dumanı (ÇTD) maruziyeti

Secondhand smokePasif sigara dumanı maruziyeti

Çevresel tütün dumanı Çevresel tütün dumanı maruziyetimaruziyeti

Primer kaynağı işyerleridirABD’de yaklaşık 65.000

sigara içmeyen ÇTD maruziyeti nedeniyle ölüyor.

Önlenebilir ölüm nedenlerinin üçüncüsüdür.

Mesleki çevresel tütün dumanı Mesleki çevresel tütün dumanı maruziyetimaruziyeti

Önemli bir sağlık sorunudur.

Mortality from occupational exposure to Mortality from occupational exposure to environmental tobacco smoke in environmental tobacco smoke in

FinlandFinland

İşyerinde pasif sigara içiminden kaynaklanan mortalite oranları:

Akciğer kanseri %2.8KOAH %1.1Astım %4.5İskemik kalp hastalığı %3.4Serebrovasküler olay %9.4

Nurminen M et al. J Occup Environ Med 2001; 43:687-J Occup Environ Med 2001; 43:687-9393

İşyerinde ÇTD maruziyetine bağlı yıllık koroner hastalıktan ölüm:

1-Finlandiya 250

2-Yeni Zelanda 100

3-ABD 32000-40000

1-Nurminen M et al. J Occup. Environ. Med. 2001 ;43 :687–693. 2-Wilson N et al. New Zealand Med. J. 2002 ;115 :240. 3-Howard G et al. Environ. Health Perspect. 1999; 107 :853– 858.

Bar,taverna ve restoranlarda çalışanlarda ÇTD maruziyeti diğer işyerlerine göre daha yüksektir.

Maskarinec MP, et al. J Expo Anal Environ Epidemiol 2000;10:36–49

Hammand S. Environ Health Perspect 1999;127:329-40 Jenkins R, et al. Environ Health Perspect 1999;127:341-8

ÇTD’NİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Exposure of casino employees Exposure of casino employees to environmental tobacco to environmental tobacco smoke. smoke.

• Casinoda çalışan işçilerde serum ve idrar kotinin düzeyleri anlamlı olarak daha yüksek bulunmuştur.

Trout D et al. JOEM 1998; 40:270-

276

Bar and restaurant staff are Bar and restaurant staff are

regularly overexposedregularly overexposed Bar ve restoranlarda

çalışanlarda tükrük kotinin konsantrasyonu:

-Sigara içmenin serbest olduğu yerde çalışanlarda, sigara içilmeyen yerde çalışanlara göre daha yüksek bulunmuştur

(1.7 ng/mg-0.1 ng/mg).

Tobacco Control 2002;11:125–129

Nicotine in hair of bar and Nicotine in hair of bar and restaurant workersrestaurant workers

Saç nikotin düzeyleri:Sigara içmeyen işçiler:• Sigara içilmeyen yerde çalışan: 0.52 ng/mg• %50 sigarasız ortamda çalışan: 2.72 ng/mg• Sigara serbest yerde çalışan:5.09 ng/mg

Sigara içen işçiler: 7.32 ng/mg Al-Delamy W et al. N Z Med J 2001;114:80-83

Ülkemizde mesleki çevresel tütün dumanı

maruziyeti

Kahveciler ve hastane çalışanlarında saç nikotin düzeyleri

Gruplar

Saç nikotin düzeyi (µg/g)

Kahvehane çalışanları

Hastane çalışanları

n Ortalama ±SS

n Ortalama ±SS

p

Smoker hepsi 51

62.5±49.8 20 30.6 ± 14.0 0.007

≤20 sigara/gün

34 53.2±40.4 18 28.5 ±13.1 0.034

Non-smoker 8 23.2±12.3 15 4.5 ± 6.0 0.000

Toplam 59 57.2±48.4 35 19.4±17.2 0.000

Fidan F, Güven H, Eminoglu O, Kalkan S, Ergor G, Cimrin A. Turkish coffeehouse ‘‘kahvehane’’ is an important tobacco smoke exposure area in Turkey. J Toxicol Environ Health 2005

Airway disease risk due to environmental tobacco smoke among coffeehouse workers

in Turkey.

Fidan F, Cımrın A, Sevinc C, Ergör G.

Tobacco Control 2004;13:161–166.

Amaç: • Çevresel tütün dumanı (ÇTD)

maruziyetinin solunum semptomları, solunum fonksiyon testleri üzerine etkileri ve kahvecilik mesleğinin solunumsal hastalık oluşturma riskini belirlemek

• Kesitsel Çalışma • İzmir• 86 kahvehane• 80 küçük işyeri (solunumsal risk

faktörü olmayan)

Çalışma grubu: 207 kişiKahveciler n=114Kontrol n=93

• Anket • Fizik muayene• Solunum fonksiyon testi

Havayolu hastalığı Havayolu hastalığı tanımıtanımı

• Kronik bronşit ve/veya

• FEV1/FVC<70

Kahveciler ve kontrol grubunun özellikleriKahveciler ve kontrol grubunun özellikleri

Kahveciler Kontrol p değeri

Yaş ortalaması 38,54 13,30

39,59 12,84

0,772

Boy ort. (cm) 171,51 7,58

171,83 6,61

0,453

Vücut ağırlığı (kg) 71,90 12,73

72,95 10,60

0,135

VKI 24,43 4,00

24,70 3,31 0,333VKI:Vücut kitle indeksiVKI:Vücut kitle indeksi

Sigara: Pasif maruziyet:• Çocukluk dönemi (p>0.05). • Halen yaşadığı ev (p>0.05).

Aktif sigara içimi:Aktif sigara içimi:

SİGARA Kahveciler(%) n

Kontrol(%) n

P değeri

Halen içen 86,0 98 79,6 74

0.373

Hiç içmeyen 11,4 13 18,2 17

Bırakmış 2,6 3 2,2 220 paket yıl 44,6 45 53,9 41 0.216> 20 paket yıl

55,4 56 46,1 35

Sigaraya başlama yaşı

17.6±5.3 19.0 ±6.7 0.137

Solunumsal yakınmalar, kronik br. ve Solunumsal yakınmalar, kronik br. ve havayolu hastalığıhavayolu hastalığı

YAKINMA Kahveciler%

Kontrol%

p değeri OR*

Öksürük 26,3 9,7 0,002 3.4

Balgam 36,8 17,2 0,002 2.6

Dispne 43,0 12,9 0,000 5.9

Hırıltı 27,2 10,8 0,003 3.2

Kronik br. 16,7 4,3 0,005 4.3

Havayolu hast.

38.6 11.8 0,000 5.3

*OR:odds ratio, yaş, VKİ, sigara içimi ve işte çalışma süresine *OR:odds ratio, yaş, VKİ, sigara içimi ve işte çalışma süresine göre düzeltilmiştir.göre düzeltilmiştir.

Çalışma süresine göre kahvecilerde Çalışma süresine göre kahvecilerde solunumsal hastalık riskisolunumsal hastalık riski

Çalışma süresi

Kahvecilerde havayolu hastalığı

O.R.

4 yıl 32,5 1,00

5-12 yıl 33,5 1,50

13 yıl 51,4 2,00

aKahvecilerde çalışma süresi arttıkça solunumsal hastalık ortaya çıkma riski artmaktadır.

Solunum fonksiyon testi parametreleriSolunum fonksiyon testi parametreleri

Olgu grubu % p değeri

FEV1 kahveciler 89,37 0,011

kontrol 94,47

FVC kahveciler 86,70 0,080

kontrol 90,16

FEV1/FVC kahveciler 85,83 0,250

kontrol 87,43

PEF kahveciler 68,99 0,026

kontrol 75,44

FEF25-75 kahveciler 88,07 0,009

kontrol 97,94

Ülkemizde kahvehanelerde oturan müşterilerin kronik sigara dumanı maruziyetinin solunumsal etkileri araştırılmış.

Kahvehaneye gidenlerde gitmeyenlere göre PEF değerlerinde düşüş saptanmış.

Derebek E. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Mezuniyet Tezi 1984.

Mesleki ÇTD maruziyetinin

solunumsal etkileri

4197 sigara içmeyen erişkinde evde ve işyerinde ÇTD maruziyetinin solunumsal semptomlarda artışa neden olduğu gösterilmiş.

Egzersiz dispnesi %27.0 Hırıltı %6.7 Öksürük ve balgam %11.2 Kronik bronşit %7.8

Leuenberg P et al . Am J Respir Crit Care Med 1994; 150: 1222-8

Passive smoking exposure in adults and Passive smoking exposure in adults and chronic respiratory symptoms (SPALDIA chronic respiratory symptoms (SPALDIA

study).study).

İş yerinde pasif sigara dumanı maruziyeti olanlarda:

-hırıltı için OR=2.05 (%95 GA=2,96-1,42)

-nefes darlığı için OR=1.62 (%95 GA=2,03-1,29)

-kronik bronşit için OR=1.66 (%95 GA=2,33-1,18)

Leuenberg P et al . Am J Respir Crit Care Med 1994; 150: 1222-8

Passive smoking exposure in adults and Passive smoking exposure in adults and chronic respiratory symptoms (SPALDIA chronic respiratory symptoms (SPALDIA

study).study).

Environmental tobacco smoke and lung Environmental tobacco smoke and lung function in employees who never smoked: function in employees who never smoked:

the Scottish MONICA study.the Scottish MONICA study.

Sigara içmeyen 301 işçi

İş yerinde ÇTD’ye çok fazla maruz kalanlarla ÇTD’ye maruz kalmayanlar karşılaştırıldığında:

- FEV1’de 254 ml - FVC’de 273 ml azalma saptanmıştır.

Chen R, et al. Occup Environ Med 2001;58:563-8.

İş yerinde çevresel tütün dumanına İş yerinde çevresel tütün dumanına maruz kalanlarda fonksiyonel maruz kalanlarda fonksiyonel değişikliğin araştırıldığı çalışmalarda :değişikliğin araştırıldığı çalışmalarda :

-FEV-FEV11’de 100-250 ml ’de 100-250 ml -FVC’de 150-270 ml ve-FVC’de 150-270 ml ve

-FEV-FEV11’de %2.8-9.4 ’de %2.8-9.4 -FVC’de %2.6-7.6 düzeyinde azalmalar -FVC’de %2.6-7.6 düzeyinde azalmalar bulunmuştur. bulunmuştur.

JAMA 1998; 280: 1909-14 Thorax 1990;45:27-3

Eur Respir J 1994; 7: 173-85

Occup Environ Med 2001; 58:563-8

Am J Respir Crit Care Med 1995;151:41-6

Am Rev Respir Dis 1988; 138: 296-9

Thorax 1998; 53:381-7 Clin Epidemiol 1995;48:317-27

Bartenders respiratory health after Bartenders respiratory health after establishment of smoke-free bars and taverns. establishment of smoke-free bars and taverns.

Sigara içilen bar ve tavernalarda çalışan 53 barmende (24’ü sigara içen) yapılan çalışmada:

Yaş ortalaması: 42.5±14İş yerinde bazal ve sigara içiminin

yasaklanmasından 3 ay sonra solunum semptomları ve spirometrik ölçümler yapılmış.

Haftalık ÇTD maruziyeti ort.28 saatten 2 saate düşmüş.

Eisner MD, JAMA 1998; 280: 1909-14

Bartenders respiratory health after Bartenders respiratory health after establishment of smoke-free bars and taverns. establishment of smoke-free bars and taverns.

Solunum semptomları (wheesing, dispne, öksürük, balgam) :

-Sigara yasağından önce: %74-Sigara yasağından sonra:%32 (p<0,001)

Sensoriyal irritasyon bulgularından (göz, burun, boğaz) en az biri:

-Sigara yasağından önce: %77 -Sigara yasağından sonra:%19 (p<0,001)

Eisner MD, et al.JAMA 1998; 280: 1909-14

Bartenders respiratory health after Bartenders respiratory health after establishment of smoke-free bars and establishment of smoke-free bars and taverns. taverns.

Aynı zamanda ÇTD maruziyeti tam ortadan kalktığında:

- FEV1 (%4.5, 142 ml) ve

- FVC (%6.8, 287 ml) değerlerinde artma olduğu saptanmıştır.

Eisner MD, JAMA 1998; 280: 1909-14

Dünya çapında çoğu hükümet, barları da kapsayan işyerlerinde pasif sigara maruziyetinden korunma politikasına devam etmektedir.

ABD’de1995:İşyerlerinde sigara yasağı1998: Bar, taverna, oyun

kulüplerinde sigara yasağı

California tüm barlarda sigara içimini yasaklayan ilk eyalettir.

California General Assembly

Ocak 2003:Yeni Zelanda, Avustralya, İsveç, İrlanda..

Ocak 2004 5 eyalet (California, Connecticut, Delaware,

Maine, New York) ve 72 belediye tüm işyerleri, bar ve restoronlarda sigara yasağı kanununu kabul etmişlerdir.

American Nonsmokers’ Right Foundation.

ABD’de Tütün endüstrisi, Ulusal Sigara İçiciler Birliği ve bazı bar sahipleri kanun çıkmadan önce ve sonra, müşteri kaybı ve gelir azalmasına yol açacağını söyleyerek bu kanuna kuvvetle karşı çıkıyorlardı.

Tersine çalışmalarda kanunu şiddetle destekleyen bar müşterilerinin daha fazla bara gidip, daha uzun süre kaldıkları ve bar gelirlerinde düşme olmadığı bulunmuştur.

Glantz SA. Tobacco Control 2000;9:111–12

Scollo M, et al. Tobacco Control 2003;12:13–20

Bar ve restoranlarda sigara yasağı ile ilgili kanunları halkın kabul etmesi ile ilgili az bilgi vardır.

Tang H, et al.Tobacco Control 2004;13:87-89

Long term compliance with California’s Long term compliance with California’s Smoke-Free Workplace Law among bars Smoke-Free Workplace Law among bars and restaurants in Los Angeles County.and restaurants in Los Angeles County.

Müşteri ve işyeri çalışanları değerlendirilmiş. 1998 ve 2002 yıllarına ait karşılaştırmalar

yapılmış.

Müşterilerin sigara içilmemesine uyumu: *Barlar : -1998’de % 45.7 -2002’de %75.8, p < 0.0001*Restoranlar: -1998’de % 92.2 -2002’de %98.5, p < 0.0001

Weber MD et al.Tobacco Control 2003;12:269-273

Long term compliance with California’s Long term compliance with California’s Smoke-Free Workplace Law among bars and Smoke-Free Workplace Law among bars and restaurants in Los Angeles County.restaurants in Los Angeles County.

İşyeri çalışanlarının sigara içilmemesine uyumu:

*Barlar: -1998’de %86.2 -2002’de %94.7, p < 0.003*Restoranlar: -1998’de %96.5 -2002’de %99.2, p < 0.005

Sonuç olarak sigarasız işyeri kanunu bar ve restoranlarda müşteriler ve çalışanların sigara içimini azaltmada etkili olmuştur.

Weber MD et al.Tobacco Control 2003;12:269-273

Changes of knowledge, attitudes, beliefs, Changes of knowledge, attitudes, beliefs, and preference of bar owner and staff in and preference of bar owner and staff in

response to a smoke-free bar lawresponse to a smoke-free bar law

Amaç:Bar çalışanları ve sahiplerinin sigarasız bar kanunundan sonraki davranış değişikliklerini değerlendirmek

1998-2002Sigarasız bir çevrede çalışma tercihi,

pasif sigara içimi ve kanunla ilgili düşünceleri değerlendirilmiş.

651 kişi (barsahibi ve çalışanları)

Tang H et al. Tobacco Control 2004;13:87-89

Changes of knowledge, attitudes, beliefs, Changes of knowledge, attitudes, beliefs, and preference of bar owner and staff in and preference of bar owner and staff in

response to a smoke-free bar lawresponse to a smoke-free bar law

Barlarda çalışanlar ve bar sahiplerinin sigarasız bir çevrede çalışma düşüncesi:

-1998’de %17 -2002’de %51 (p < 0.001). Pasif sigara içiciliğinin sağlıkları

üzerindeki olumsuz etkileri konusunda bilgili olmaları:

-1998’de % 21 -2002’de % 46 (p < 0.001).

Tang H et al. Tobacco Control 2004;13:87-89

Changes of knowledge, attitudes, beliefs, Changes of knowledge, attitudes, beliefs, and preference of bar owner and staff in and preference of bar owner and staff in

response to a smoke-free bar lawresponse to a smoke-free bar law

Müşteriler sigara içtiği zaman bar sahipleri ya da çalışanlarının sigarayı söndürmeleri veya dışarıda içmelerini söylemeleri :

-1998’de %43 -2002’de %82 (p < 0.001).

Sonuç:California barlarında sigarasız bar kanunu pozitif ve anlamlı davranışsal değişikliklere yol açmıştır.

Tang H et al. Tobacco Control 2004;13:87-89

ÖNLEMLERÖNLEMLER

Çevresel tütün dumanı maruziyetinden korunmaları için iş yeri çalışanlarının ve müşterilerin kapalı ortamda sigara içiminin önlenmesi

ÖNLEMLERÖNLEMLERHava yolu hastalığı oluşma

riski son derece yüksek olan kahvecilerin ve diğer iş ortamlarında sigara dumanına maruz kalan çalışanların aktif sigara içimini bırakmalarının teşviki

İşyeri sahipleri, işyeri çalışanları ve müşterilerin çevresel tütün dumanı maruziyetinin olumsuz etkileri konusunda eğitilmesi

ÖNLEMLERÖNLEMLER

4207 sayılı kanunun tüm işyerlerinde sigara içimini yasaklayacak şekilde düzenlenmesi

(1996-Madde 2: Sağlık, eğitim öğretim, kültür hizmeti veren yerler ve kapalı spor salonlarında, toplu taşımacılık yapılan her türlü vasıtada, bunların bekleme salonlarında, kamu hizmeti yapan kurum ve kuruluşlarda 5 veya daha fazla kişinin görev yaptığı mekanlarda tütün ve mamüllerinin içilmesi yasaktır)

Kanunun uygulanırlığının artırılması

ÖNLEMLERÖNLEMLER