SOSYAL ÖYKÜ TEKNİĞİNİN AKILLI OYUNCAKLAR İLE ÖĞRETİMİNİN OTİZMLİ ÖĞRENCİLERİN SOSYAL

BECERİLERİ ÜZERİNE ETKİSİ

Meryem DemirkayaNecdet Karasu

2014, Eylül

Bu çalışma 111K394 nolu ÖZTEK projesi kapsamında gerçekleştirilmiştir.

SUNU AKIŞIGİRİŞOtizm ve Sosyal yeterlik Sosyal ÖyküAkıllı OyuncaklarÇalışmanın AmacıYöntem ve UygulamaTartışma ve Sonuç

OTİZMDSM- 4

Sosyal etkileşim

Dil ve iletişim

Sınırlayıcı, tekrarlayıcı davranışlar

DSM-5

Sosyal iletişim bozukluğu

Sınırlayıcı, tekrarlayıcı davranışlar

SOSYAL İLETİŞİM-SOSYAL ETKİLEŞİM

Göz kontağı kurmaSosyal etkileşimi başlatmaKonuşmayı sürdürmeBaşkalarının niyet ve hislerini anlamaSözel ve sözel olmayan sosyal etkileşim

davranışları

Videodan model olmaKendi kendine model olmaOlumlu davranış desteğiAyrık denemelerAyrımlı pekiştirmeAkran öğretimiVE Sosyal Öykü

SOSYAL BECERİ ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ

SOSYAL ÖYKÜ

1991 yılında, otizmli çocuklarla çalışan ve özel eğitim öğretmeni olan Carol Gray tarafından geliştirilmiştir.

Sosyal öykülerin amacı, sosyal durumları tanımlamak,anlamak ve uygun sosyal tepkiler verme becerisi kazandırmaktır

SOSYAL ÖYKÜLERİN YAPISI

başlık 4 cümle türü

Cümle oranı Yazım kuralları

SOSYAL ÖYKÜ

Barry ve Burlew (2004) oyun becerileriDelano ve Snell (2006) akranlarla etkileşim Crozier ve Tincani (2005) problem

davranışların azaltılmasıS. Bernard Ripol (2007) duyguları tanımlama

SOSYAL ÖYKÜ+……

Hagiwara ve Myles 1999Brownel 2002Bledsoe ve arkadaşları 2003Kuoch ve Mirenda 2003Özdemir 2008

ÇALIŞMANIN AMACI Bu çalışmanın amacı; sosyal öykünün akıllı

oyuncaklar teknolojisi ile otizmli bir çocuğa basit selamlaşma (merhaba) becerisini kazandırmada, bu becerinin kalıcılığında ve genellenmesinde etkili olup olmadığını incelemektir.

YÖNTEM

Tek denekli araştırma modellerinden ABA+izleme+genelleme

Bağımlı değişkeni basit selamlaşma becerisi ‘merhabalaşma’

Bağımsız değişkeni akıllı oyuncaklar aracılığı ile uygulanan sosyal öykü

KATILIMCI-HEDEF BECERİ

6 yaş-Atipik otizm tanılıTEDİL Hedef becerinin seçiminde;Öğretmen ile görüşmeEbeveyn ile görüşmeDoğal ortamda gözlem

ORTAM VE ARAÇ-GEREÇLEREbeveyn ve öğretmen ile bilgilendirme

toplantısıEbeveynlerden izinÖzel özel eğitim ve rehabilitasyon merkeziBireysel eğitim sınıfıKamerasosyal öyküden oluşan senaryoVeri toplama formlarıAkıllı oyuncaklar

AKILLI OYUNCAKLAR Akıllı oyuncak konsepti, fiziksel oyuncakların

yapılandırılmış ve anlamlı bir amaç doğrultusunda teknolojik olarak geliştirilmiş halidir. Yapılandırılmış ve anlamlı amaçlar akıllı oyuncakları klasik elektronik ya da dijital oyuncaklardan ayıran önemli bir özelliktir. Klasik elektronik ya da dijital oyuncaklar teknolojik bileşenleri sadece oyuncağın ilgi çekiciliğini arttırmak için kullanırken, akıllı oyuncaklar çocuklara bilişsel görevleri gerçekleştirebilecekleri teknolojiyle zenginleştirilmiş bir ortam sunarlar.

 

oztek.metu.edu.tr

ARAÇLARIN HAZIRLANMASI

Sosyal öykü-öykü değerlendirme formuKatılımcı ve öğretmeninin ,sosyal becerinin

gerçekleştiği doğal ortamın fotoğraflarıProje ekibi tarafından oyuncağın çizimi ve

yazılımı

AKILLI OYUNCAKLAR

AKILLI OYUNCAKLAR

UYGULAMA BASAMAKLARIBaşlama düzeyi

Öğretim

Geri çekme

İzleme

Genelleme

GÜVENİRLİK ANALİZİGözlemciler arası

güvenirlik

•Araştırmacı/zihinsel engelliler öğretmeni•Tüm oturumların %30•%100

Uygulama güvenirliği

•Zihinsel engelliler öğretmeni•Tüm oturumların %20•%100

VERİLERİN ANALİZİ

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 290

1

OTURUMLAR

SE

LA

MLA

ŞM

A B

EC

ER

İSİ

B.D Ö.O G.Ç.O İ.O G.O

TARTIŞMA VE SONUÇ

otizmli öğrenciye akıllı oyuncaklarla uygulanan sosyal öykü tekniğinin öğretilmesi amaçlanan sosyal beceri üzerinde olumlu etkileri olduğu

yönerge verici cümlelerin çıkartıldığı geri çekme aşamasında, öğrenilen beceride olumsuz yönde değişmenin olmadığıizleme oturumları sonucunda öğrencinin kazandığı sosyal becerinin kalıcı olduğugenelleme oturumları sonucunda çocuğun kazandığı sosyal beceriyi genellediğiöğretimin etkili olması, yöntem seçiminde doğru birkararın verilmesiyle ilişkilendirilmiştir

sosyal öykülerin belirtilen cümle tiplerini dikkate alarak yazılmasının, öğretimin etkili bir şekilde sonlanmasına katkısı olduğu

uygulamacının katılımcının özel eğitim öğretmeni olması öğretim oturumları sırasında çocuk ile yetişkin arasındaki iletişimin olumlu olmasını sağlamıştır bunun da öğretimin etkili olmasını sağladığı düşünülmektedir.

Görsel sembol ve teknoloji araçlarının kullanıldığı araştırmalarla benzer sonuçlar göstermiştir.Çalışma kullanılan tek denekli deneysel

desenin tüm sınırlılıklarını taşımaktadır. Fakat desenin izleme ve genelleme aşamaları ile desteklendiği

düşünülmektedir.

İleriki çalışmalarda fazla katılımcı sayısı ve sosyal davranış ile

çalışmanın desteklenebileceği düşünülmektedir.

TEŞEKKÜRLER