Melopoetski oblici narodnih pesama

Leksikografisanje

Narodna pesma je umetnička tvorevina, produkt anonimnog

darovitog pojedinca koja se prenosi sa kolena na koleno.

Narodna pesma ima dve vrste sadržaja:

1. Poetski

2. Muzički.

Svaka pesma zapisuje se na jedan poseban tzv. melografski

obrazac koji predstavlja svojevrstan dosije svake pesme.

Melopoetska analiza obuhvata proučavanje morfoloških

osobina teksta i muzike kao i njihov međusobni odnos.

Analiza melopoetskih oblika obuhvata sledeće morfološke

elemente:

1. Stih

2. Oblik

3. Završeci (kadence) melodijskih odeljaka

4. Ritam melodijskih odeljaka

5. Varijante

6. Tonski niz

7. Obim

8. Napomene uz melodiju.

Analiza muzičkih komponenata narodnih popevaka ili tzv.

leksikografisanje proizišlo je iz metode finskih folklorista

početkom 20. veka. Osnovne principe ove analize prvi su izložili

Ilmari Kron i A. O. Vajsenen. Njihova metoda se pokazala kao

veoma dobra i efikasna, te su je ubrzo prihvatili mnogi

etnomuzikolozi širom Evrope: Finska, Nemačka, Bugarska,

Mađarska , Rumunija i drugi.

U ranijim zbirkama muzičko-folklorne građe(do polovine

20.veka) muzički sadržaj pesama proučavan je sa aspekta

intervala, melodije, ritma, metra, harmonije, polifonije.

Proučavanje tekstova, međutim pripalo drugom krugu

naučnika-folkloristima koji su izdvojili govornu jezičku granu

govorne jezičke pesme i posvetili samo njoj pažnju. Na taj način

su jedni istraživači istraživali tekstove narodnih pesama, a drugi

su istraživali analizu muzičkih komponenata. Ranije u narodu

termini melodija i tekst nisu bili poznati kao odvojeni pojmovi.

Za narodnog pevača pesma kao pojam postoji i ona predstavlja

jedan entitet(kompaktnu celinu) koji podrazumeva muziku i

tekst zajedno.

Ovo melodijsko i tekstovno jedinstvo istakao je u predgovoru

svoje prve zbirke Vuk Stefanović Karadžić: „Mnogi pevači

pjevaju i nemisleći šta znadu jedino pevati, a kazivati ne

znadu.“Pesma se peva, a ne recituje se i ona predstavlja

ideomatsku celinu u narodnom muzičkom mišljenju, te da se

razdvojeno teško ili nikako ne mogu izvesti. Ipak, narodna

terminologija ukazuje na činjenicu da i narod razlikuje pojmove

melodije i teksta. U narodu se kod Srba za melodiju se koristi

termin glas, kajda.Glas je opšte poznat termin u celoj Srbiji, dok

se termin kajda koristi u zapadnoj i jugozapadnoj Srbiji , kao i

oblastima prema B i H. Za poetski tekst pesme koristi se termin

reči.

STIHOVI

U srpskom narodnim pesmama stihovi se ređaju dok se ne

ispeva ceo poetski tekst. Iako su melodije strofično

organizovane, STROFIČNE GRUPACIJE TEKSTA NE POSTOJE!

Međutim, žene u Kopaoničkim selima objašnjavale su da se

neke pesme pevaju na prelome i da mogu da imaju više

preloma. Pevajući rekle su su da su pogrešile jer ta pesma

treba da se peva „na tri preloma“.

Stih je osnovna ritamska jedinica (celina) koja se deli na manje

ritamske celine:polustihove i stope.

Stih sa potpunom poslednjom stopom zove se akatalektički.

Stih sa potpunom poslednjom stopom zove se katalektički.

U selima zapadne Srbije pevači su ukazivali na razna

predvajanja, razdvajanja i povraćanja (Zlatiborska sela) ili da

pesme mogu da budu „zavrtljive“ ili još više „zavrtljivije“ misleći

pritom na organizaciju stiha u melostrofi.

OBLICI NARODNOG PEVANJA U SRPSKOJ MUZIC KOJ TRADICIJI

Na osnovu dosadašnjih etnomuzikoloških istraživanja objavljenih u vise stotina srpskih naselja

širom Jugoslavije ustanovljeno je da u narodnoj praksi postoje dvanačina pevanja :

A) JEDNOGLASNO I

B) VIŠEGLASNO PEVANJE.

Drugim rečima pevači mogu pevati u jedan glas(unisono) ili u više različitih glasova(vešeglasno).

Jednoglasno I višeglasno pevanje rasprostranjeno je kako u urbanism sredinama, tako I u

seoskim. Međutim, pesme nastale na selu se u znatnoj meri razlikuju od gradskih kao što

postoji razlika između starijeg I novijeg načina pevanja.

A) Jednoglasno tradicionalno pevanje je izvođenje popevke od pojedinca ili grupe pevača

istog pola (unisono). Ono je karakteristično za određene folklorne kategorije(žanrove),

kao što su:

-uspavanke

-tužbalice

-čobanske pesme

-epske pesme (astalske pesme)

-balade.

Pevanje dveju grupa pevača na način dijaloga tzv.ANTIFONO PEVANJE poznato je kod

mnogih naroda sveta, i ono sadrži i elemente višeglasja u trenutku kada se druga grupa

pevača pridružuje prvoj. Dijalog između grupe pevača karakterističan je za vokalnu tradiciju

Crne Gore, Sandžaka, kao I za pojedine obredne pesme u Srbiji.

B) Višeglasno tradicionalno pevanje jeste izvođenje popevke u dva ili vise različitih glasova.

Osnovni i najkarakterističniji oblik višeglasja u srpskoj tradiciji je DVOGLASNO pevanje, zatim

pevanje u tri glasa-TROGLASNO, i pevanje u četiri glasa- ČETVOROGLASNO. (prema knjizi prof.

Dragoslava Devića: Narodna tradicija Dragačeva).

SRPSKO DVOGLASNO PEVANJE

OBLICI, POREKLO, RAZVOJ

S obzirom na činjenicu da su Jugoslovenski etnomuzikolozi počeli da transkribuju narodne melodije na

osnovu magnetofonskog snimka tek u drugoj polovini 20. veka, razumljivo je da su dotle zapisivali

uglavnom jednoglasne narodne pesme, na licu mesta (po sluhu), dok je dvoglasno pevanje ostalo na

margini etnomuzikoloških istraživanja. Poslednjih nekoliko decenija počelo je intenzivnije snimanje,

transkribovanje I istraživanje dvoglasnog pevanja u Srbiji i ustanovljeno je da postoje dva stila:

STARIJI i NOVIJI.

STARIJE DVOGLASNO PEVANJE

U etnomuzikološkoj literaturi koja se odnosi na Srbiju prvi dvoglasni zapisi nalaze se kod Vladimira

Đorđevića koji je uočio ovaj fenomen još početkom 20. Veka.

Miodrag Vasiljević je objavio širu analizu dijafonog pevanja čitave Jugoslavije 50-tih godina 20. veka, a

nešto kasnije opisivao je dvoglasno pevanje u Timočkoj krajini I Vlasotinačkoj oblasti.

Od 60-tih godina pa do današnjih dana dvoglasnim pevanjem bavili su se Radmila Petrović, Dragoslav

Dević, a u novije vreme Dimitrije Golemović.

Starije dvoglasno pevanje u narodu zvano najčešće “na glas” izvode dva do tri pevača, po pravilu istog

pola. Jedan od njih je vodeći. On : “vodi”, “ide napred”,“ prvi govori” (severozapadna Srbija), “počinje”,

“štrikuje”, (oblast Dragačeva, zapadna Srbija), “zanosi”, “prebira”,(Svrljig ist. Srbija), dok drugi glas preti

“prati, “povraća”, ”dogoni”, ”dovršava pesmu”(Severozapadna Srbija).

Prvi pevač ponekad ima i posebno ime ”prednjak”, dok je drugi “zadnjak”(severozapadna Srbija).

Starije dvoglasno pevanje izvode se na dugačak i kratki glas I koristi ustaljene napeve-“ muzičke

modele”(na primer, ustaljena melodija bećarac, koledarske) prilikom stvaranja raznih pesama

(žetelačkih, svatovskih).

Osnovne muzičke karakteristike ovakvog pevanja jesu ritam parlando rubato (tzv. otegnuti napevi),

nestabilnost intonacije, netemperovano pevanje, zasnovano na infrapentatonskim strukturama. Osim

prime kao najučestaliji koji ovo pevanje I čini dvoglasnim javlja se I sekunda I to uglavnom ona

stvorena odnosom tonova finalisa I hipofinalisa. Dok ovakvo pevanje preovlađuje u Šumadiji, I delu

zapadne Srbije kao I u jugoistočnoj Srbiji pevanje je bogatije raznim sekundnim sazvucima

karakteristično je za zapadnu Srbiju, naročito Užički kraj I pored reke Drine.

Melodija pesme je često obogaćena raznim ukrasima, najčešći su predudari, postudari, koji su osim

melodijskim tonovima ostvareni ton specifičnog falsetnog kvaliteta nastali usled veoma intenzivnog

načina pevanja.

Popevke u Istri i na Kvarnerskim ostrvima pevaju dvoglasno ali se znatno razlikuju od ostalih stilova

pevanja u Srbiji. Glasovi počinju popevku unison ili u oktavi, a zatim se razilaze u toku popevke se kreće

u metemperovanim malim tercama, ili u velikim sekstama, , da bi se po završetku melostrofe ponovo

vratili u unisono ili u oktavu. (sličan stil pevanja zabeležen je i u pojedinim delovima Italije ).

Ovo karakteristično dvoglasno pevanje Ludvig Kuba (češki muzikolog) je nazvao “tercna dijafonija” zbog

karakterističnog niza terci u pevanju.

Po Miodragu Vasiljeviću “unison dijafonija” predstavlja tip dvoglasnog pevanja kada se na završetku u

finalisu oba glasa sastaju na zajedničkom završnom tonu u primi(unisono).

Poznati etnomuzikolog Cvjetko Rihtman, bivši profesor Akademije u Sarajevu nazvao je višeglasno

tradicionalno pevanje “polifonija”, te razvrstava višeglasno izvođenje u dve grupe:

a) Polifono pevanje starije seoske tradicije

b) Polifono pevanje novije seoske tradicije .

On tvrdi da je polifono pevanje starije seoske tradicije dvogalsno pevanje koje ima sledeće

karakteristike:

Paralelno kretanje glasova

ukrštanje glasova

pevanje u paralelnim sekundama “usijecanje”(spuštanje gornjeg glasa ispod donjeg glasa).

Osim ovih podela(karakteristika) dvoglasno izvođenje se može razlikovati i prema funkciji i značaju

gornjeg glasa u odnosu na donji I obratno.

Tako se mogu uočiti dve osnovne kategorije:

a) dvoglasno pevanje starije seoske tradicije gde viši glas ima vodeću funkciju, a niži sporednu

b) dvoglasno pevanje starije seoske tradicije u kojoj niži glas ima vodeću , aviši sporednu

funkciju.

Dvoglasno pevanje starije seoske tradicije , bez obzira na upotrebljenu terminologiju, sadrži zajedničke

ili čak identične osobenosti i to na mnogo širem folklornom arealu.

Vraćajući se na srpsko dvoglasno pevanje treba naglasiti da sekundni sazvuk u starijem dvoglasnom

pevanju shvata se kao KONSONANCA, mada se to najviše odnosi na onaj stvoren interval tonovima

finalisa i hipofinalisa. To I nije čudno kada se zna da su ovi intervali najstabilniji u tonskom sistemu,

dok su ostali tonovi(prima, sekunda, terca iznad finalisa) manje ili više nestabilni što se odnosi i na

sekundni sazvuk koji oni grade.

Što se tiče “oblika višeglasja” koje imaju ove pesme, on se izražava kao HETEROFONIJA, ređe

HETEROFONIJA-BORDUN, a najređe BORDUN.

HETEROFONIJA kao oblik višeglasja Šta je to heterofonija i kako je ona nastala?

Prema mišljenju mnogih etnomuzikologa u vezi sa ovim pitanjem mišljenja su veoma podeljena i

kontradiktorna. Jedni smatraju da je heterofonija najverovatnije nastala kao želja ljudi da pevaju isto

(unisono) i njihove nemogućnosti da to u potpunosti i ostvare.

Druga teza o postanku heterofonije , prema mišljenju Nikolaja Kaufmana, proističe iz svesti o

svojevrsnoj estetskoj potrebi pevača da stvaranjem višeglasja “prevaziđu” monotoniju u pevanju,

verovatno namernim variranjem.

Po Kaufmanovim rečima, to je za rezultat imalo “haos od tonova” , čto će reći heterofoniju.

Heterofonija (od grčke reči HETEROS-DRUGAČIJI, FONE-GLAS) jeste vrsta prvobitnog višeglasja, čestog u

primitivnoj muzici, muzici starih civilizacija i u muzičkom folkloru. Melodija počinje unisono, a zatim se

povremeno razvija u dva glasa.

U prvo vreme svoga postojanja heterofonija je najverovatnije nastala nesvesno, a kasnije sve više

svesno kada se, po rečima KurtaSaksa, “slučaj pretvara u namenu”. U tom smislu razlikujemo prvobitnu

stihijnu heterofoniju odnosno slobodnu heterofoniju, a kasnije ustaljenu heterofoniju u kojoj dolazi do

“legalizovanja” prvobitne slučajnosti koja vremenom postaje gotovo pravilo.

Heterofoni delovi često se javljaju kao ukrštanje glasova sa sekundnim sazvukom skoro uvek na istim

mestima u okviru melostrofe, na kraju stiha najčešće, ali i unutar stiha tj. cezure.

U narodnom pevanju značaj cezure može se nazvati HARMONSKIM ELEMENTOM., ali koji je potenciran i

drugim elementima: ritmičkim

a)pojava tona dužeg trajanja – kada dolazi do karakterističnog zastoja u melodijskoj liniji i

b)kada dolazi do “usjecanja” (izuzetno kratkog trajanja).

Pojava heterofonije na mestu cezure u znatnoj meri je osmišljena tj. svesna. U užičkom kraju vodeći

glas “usjeca”(ukršta se sa pratećim), a prateći “pjeva pravo”. Solistička melodija je uglavnom ukrašenija,

dok je prateća jednostavnija.

U Takovu i Dragačevu ukrštanje vodećeg glasa sa pratećim naziva se “predvajanje”. U istočnoj Srbiji kaže

se da vodeća pevačica “malo napreduje” a ostale “idu po nju”.

Usjecanje u nekim pesmama može biti sasvim slučajno, dok je u drugim posledica određene

funkcionalne ili estetske potrebe.

Po rečima pojedinih kazivača kada u pesmi ne bi bilo usjecanja onda pevači ne bi znali dalje tekst

pesme.

Takođe usjecanje u nekim sličajevima može da bude znak koji jedan pevač upućuje drugom pevaču

kada želi da uzme vazduh kako drugi pevač ne bi učinio to u isto vreme tj. da se izbegava prekid u

toku pevanja.

“Najrasprostranjeniji” oblik heterofonije bordun naziva se ornamentalna heterofonija. Ona je nastala

kao osmišljeni odnos pevača prema pevanju i svojevrsnoj muzičkoj igri. Heterofonija se i ovde stvara

uz pomoć ukrštanja glasova dok se međusobno ukrštanje postiže uz pomoć ukrštanja glasova, dok se

melodijsko ukrašavanje postiže uz pomoć kvocajućih tonova. U heterofoskom načinu pevanja glasovi su

veoma zavisni. U nedostatku jednog glasa odnosno pevača heterofona pesma najčešće ne može da se

otpeva, što nije slučaj sa pesmama bordunske ili homofonske structure iz koje se odvaja vodeći glas.

MUZIČKI MODELI U SRPSKOJ TRADICIONALNOJ MUZICI

HETEROFONIJA BORDUN

Dok su zastanci u heterofonom pevanju tek naznačeni, u heterofonom bordunskom pevanju

dobijaju daleko veći značaj-ritmički i melodijski su raznovrsniji i sazvučno bogatiji. I ovde se

zastanci pojavljuju na cezuri ali i u vidu bordunskog glasa. Melodija se slobodno kreće, dok se u

bordunskom pevanju javljaju osim prime i sekunde, terce i kvarte i drugi intervali. Heterofono

bordunsko pevanje kao najrazvijeniji oblik rasprostranjeno je najviše u zapadnoj Srbiji, a u

manjoj meri i u istočnoj Srbiji, dok u Šumadiji gotovo da i ne postoji.

BORDUN

U srpskom dvoglasnom pevanju postoje dvatipa borduna:

1) kontinuirani-zasnovan na ležećem tonu

2) ritmizovani.

U pojedinim pesmama mogu se pojaviti kombinovano tj. oba tipa borbuna.

1)Kontinuirani bordun karakterističan je za oblik muškog pevanja u zapadnoj Srbiji. A sreće

se i u Šumadiji, mada u izvođenju ženskih grupa pevača. Ovaj način pevanja završava se

karakterističnim izvikom „i koje“ propraćenim i poniranjem glasa (silazni glisando) po čemu se

ono u narodu prepoznaje kao muško. Seljaci iz Podrinja razlikuju mučke i ženske pesme

govoreći da samo žene pevaju „ii“(izvikuju na kraju melostrofe), a muškarci na „i koje“.

2) Ritmizovani bordun zabeležen je u istočnoj Srbiji. Prateći glas istovremeno izgovara tekst sa

vodećim, ali može da bude i kombinovano tj. sastavljen od kontinuiranog i ritmizovanog

borduna.

U bordunskom pevanju, vodeći glas je samostalan u odnosu na prateći glas. U ovom stilu

pevanja drugi glas je inače samostalniji u odnosu na prateći glas u heterofonom bordunskom

pevanju. Od sazvučnih intervala osim sekunde kao karakterističnog intervala, u bordunskom

pevanju sreću se i drugi intervali (terca, kvarta). U Srbiji je veoma učestala pesma pod nazivom

„zumba“ u kojoj prateći glas izvodi ritmizovani bordun koristeći reč „zumba“. Bordunska

pratnja ostvaruje se na jednom tonu, ali i na dva tona u razmaku čiste kvarte naniže.

SRPSKO DVOGLASNO PEVANJE NOVIJE SEOSKE TRADICIJE

Srpsko dvoglasno pevanje novije seoske tradicije u narodu je najčešće zvano „na bas“izvodi više pevača

po pravilu(tradiciji) istog pola . Pevač koji peva prvi glas „vodi“, „počinje“, (zapadna Šumadija), a drugi u

kome broj pevača nije određen „preti“, „basira“, odnosno „peva na bas“.Ovaj stil pevanja očigledno je

nastao pod uticajem zapadno-evropske muzičke tradicije. Sa aspekta intonacije, ovaj način pevanja

stabilniji je i „čistiji“ u odnosu na dvoglasno pevanje „na glas“. Prvi glas uvek ima vodeću funkciju, dok

se drugi glas najčešće kreće u papralelnim tercama.Za finalni deo pesme, a neretko i melodijskih

odeljaka, najučestaliji interval je čista kvinta, mala ili velika terca, aponekad i prima. Tonske strukture su

infrapentatonske i oblikovane su u specifične melodije, ustaljene melodijske modele koje se u narodu

nazivaju „arije“, „glasove“, „turlije“(u Vojvodini ustaljeni melodijski modeli zovu se „na astalski način“).

Napev pesme obično je obogaćen ornamentima kao što su : predudar, postudar, i dvostruki predudar ili

specifični tremolo. Iako se i u pevanju na bas mogu naći pojedini elementi borduna,ono ipak pripada

homofoniji. Prema načinu kadenciranja glasova u okviru pevanja na bas, Miodrag Vasiljević razlikuje

dva tipa izvođenja:

1)varoška tercna dijafonija

2)varoška kvintna dijafonija.

Varoška tercna dijafonija predstavlja tip dvoglasnog pevanja na bas koji u finalisu ima harmonsku

tercu(malu i veliku)prema kojoj se deli na dve podkategorije:

a)moravska tercna dijafonija

b)mediteranska tercna dijafonija.

Moravska tercna dijafonija sadrži u finalisu (završnom tonu pesme)harmonsku malu tercu, dok

mediteranska tercna dijafonija sadrži veliku tercu.

Cvetko Rihtman dvoglasno pevanje novije seoske tradicije naziva „polifono pevanje novije seoske

tradicije“ . On tvrdi da je ovaj način pevanja po svojim osobenostima zajedničko na širem području

bivše Jugoslavije.(Srbija, B i H, Hrvatska)i može se podeliti u više podkategorija:

-pevanje bordunskog tipa

-paralelno kretanje glasova u tercama

-pevanje na glas (prvi glas vodi, drugi bordunira)

- uporni ostinato u basu

-pojava imitacije slična kanonu.

Svi ovakvi načini pevanja rasprostranjeni su na teritoriji Bi H. Kadence navedenih podkategorija mogu

biti :unisono, na terci ili kvarte ili čiste kvinte.

HOMOFONIJA

Homofonija je sistem u kome jedan glas dominira, dok ostali imaju prateću funkciju, odnosno isticanje

jednog glasa u u višeglasnoj muzičkoj kompoziciji. Homofonija je u pevanju na bas obično zamišljena kao

pevanje u paralelnim tercama, mada se u toku izvođenja pojavljuju i drugi intervali. Vodeća melodija je

razvijenija od prateće sa odgovarajućim ornamentima, a terce koje se javljaju nisu usamljene već

predstavljaju deo jednog bogatijeg melodijskog sazvučnog miljea koji je nastao kao posledica

vanakordskih tonova: prolaznica, skretnica, anticipacija. Najučestaliji završeci melopoetskih celina su

sazvuci u intervalu Čiste kvinte. Međutim, zabeleženi su i takvi primeri kada se u kadenci umesto čiste

kvinte pojavljuje čista kvarta , kao i oni koji se završavaju sekundama.

U okviru dvoglasnog pevanja na bas ima i tercnih pesama u kojima se na krajevima melostrofa

pojavljuje trozvuk C-F-G odnosno C-E-G.

Poreklo i razvoj

Najstariji i najkarakterističčniji oblik dvoglasnog pevanja je heterofonija,čiji se prvobitni „nered“ pretvara

posle izvesnog vremena u „pravilo“.Međutim, nije poznato kada je svest zavladala heterofonijom, ali se

smatra da je to bila svojevrsna estetska potreba za melodijskim variranjem kao i za zvučno obogaćenje

koje je nužnopredstavljala pojava sekundnog sazvuka. Predpostavlja se da se slično dogodilo i na planu

homofonije kao želja pevača za zajedničkim muziciranjem. Takvih primeri postoje i kada je reč o

najstarijim jednoglasnim obrednim pesmama u kojima se javlja homofoni oblik i višeglasje.

Za homofono pevanje se zna da je u Srbiju došlo iz Hrvatske, te da se na ovim prostorima pojavilo u

perioduod 1.svetskog rata pa sve do završetka drugog (o ovome svedoče kazivnja više informatora iz

Užičkog kraja). Po jednom ovaj vid pevanja donele su u vreme 1.svetskog rata „slavonske pekmezare“

žene koje su ovde došle sa okupatorskom austrougarskom vojskom u kojoj je bilo veliki broj Hrvata sa

zadatkom da naprave pekmez od šljiva. Iako su pripadale okupatoru, ove žene su pevale pesme koje su

se u njemu očigledno dopale toliko da završe da zažive kao značajan deo lokalne tradicije. Po drugom

kazivanju, ovaj način pevanja u neke delove užičkog kraja doneli su radnici iz Like koji su gradili jednu

prugu „uskog koloseka“. Ovaj način dvoglasnog pevanja najlakše je prihvaćen u krajevima gde se već i

ranije pevalo dvoglasno, odnosno gde je već postojao „harmonski sluh“ i afinitet pevača prema ovom

stilu.(zapadna Srbija, Šumadija). U Podrinju (severozapadna Srbija) ove pesme nazivaju se partizanskim

jer su se one pojavile u toku 2.svetskog rata u tom kraju. Zahvaljujući velikom mešanju stanovništva u

toku 2. Svetskog rata iz raznih krajeva zemlje, pevanje „na bas“ se raširilo i u onim krajevima gde se do

tada pevalo isključivo jednoglasno. Otuda u krajevima gde se prvobitno pevalo jednoglasno

(severoistočna Srbija) i u kojima je bio razvijen osećaj melodijskog sluha, prirodno je da se novi homofoni

način pevanja primio sasvim drugačije . U tom smislu treba istaći nedoslednost u tecnom paralelizmu

gde se uz terce veoma često javljaju sazvuci čiste kvarte i kvinte, kako u kombinaciji sa tercama, tako i

u paralelnom kretanju.

U jugoistočnoj Srbiji je vokalna tradicija jednoglasna. Inače pevanje u paralelnim kvartama odnosno

kvintama poznato je u muzičkoj praksi raznih evropskih i vanevropskih naroda (Island, Portugalija, jušna

Afrika). Zbog nedovoljne razvijenosti harmonskog sluha u nekim primerima su zabeležena takva

odstupanja od uobičajenog homofonog pevanja da, na primer, u celoj pesmi nema ni jednog tercnog

sazvuka ili da se melodijsko-poetska celina umesto kvinte završava sa kvartnim sazvukom.

Homofono pevanje u Srbiji nije nastalo iz starih i jednostavnih višeglasnih oblika, već je usvojeno iz druge

muzičke tradicije.Njegovim dolaskom lokalana tradicija nije prestala da postoji, već se razvijala

paralelno.Vremenom, došlo je i do mešanja oba muzička stila najčežće tako što su se u primerima

novijeg načina pevanja unosili elementi starijeg stila dvoglasnog pevanja (sekunde).Tako je došlo do

„muzičke kontaminacije“ između ova dva stila pevanaj sa karakterističnim sekundnim sazvukom u

završnoj kadenci umesto kvintnog (primer Prioni mobo).

Pojedini vidovi muzičke kontaminacije ostvaruju se spajanjem dve pesme . Postoje čak i takvi slučajevi

kada nova pesma nastaje na osnovu kontaminacije starijeg i novijeg stila, koje su u narodu izvele dve

grupe pevača sa suprotnih strana njive.

U dvoglasnoj srpskoj homofoniji povremeno se javlja i treći glas kao vid zvučnog obogaćenja. Ponekad

ovaj troglas predstavlja neku vrstu kompromisa između starog i novog stila sa sekundom i kvintom tipa

trozvuka C-F-G (sličan štim imaju i tradicionalni instrumenti gusla, šargija , lirica).U drugim krajevima

završna kadenca se javlja kao rezultat zapadnog evropskog uticaja.(C-E-G).

Dvoglasno pevanje „na bas“ karakteristično je za muzičku tradiciju starosedelaca u Vojvodini, dok je

stari stil dvoglasnog pevanja „na glas“ zabeležen jedino kod onih Srba koji su se doselili iz drugih krajeva

zemlje(Krajišnika, Ličana, Hercegovaca).

Najjednostavniji ali veoma zanimljiv primer „muzičke kontaminacije“ osvarene u užičkoj žetvarskoj

pesmi „Prioni mobo za lada“ koja u osnovi ima dve pesme, starijeg i novijeg sloja, koje su nekada

izvodile dve grupe pevačica sa suprotnih strana njive. Vremenom su se te dve pesme spojile u jednu,

tvoreći tako novi oblik.