MEHANIČKO OTKOPAVANJEMEHANIČKO OTKOPAVANJE BAGERIMA

STROJNO DOBIVANJE

• u osnovi eksploatacija bagerima cikličkog ili kontinuiranog načina rada

• ostali strojevi na dobivanju ⇒ buldozeriostali strojevi na dobivanju ⇒ buldozeri,skreperi, skrepdozeri, samovozni skreperi,kombajni bageri kombajnikombajni, bageri kombajni

• hidrodobivanje

RAZVOJ STROJNOG DOBIVANJARAZVOJ STROJNOG DOBIVANJA

• Prvi lančani bager vedričar primijenjen 1890 godinePrvi lančani bager vedričar primijenjen 1890. godine,• 1898. godine prvi bager vedričar na električni pogon• 1924.-1955. - površinski kopovi maksimalne dubine 120 mp p• maksimalni kapacitet površinskih kopova 40000 t ugljena

dnevno primjenom rotornih bagera i želj. transportom• 1955.-1975. razvoj površinskih kopova ugljena do dubine 300 m,• Primjenom rotornih bagera, transportera i odlagača na

gusjenicama maksimalni dnevni kapacitet dostiže 100000 tonagusjenicama, maksimalni dnevni kapacitet dostiže 100000 tona,• 1975. na površinskim kopovima ugljena rotorni bageri dnevnog

kapaciteta 240000 m3 i transportne trake širine 3200 mmkapaciteta 240000 m i transportne trake širine 3200 mm

VRSTE BAGERA

• Mehaničko dobivanje na površinskim kopovimai j č i i i breprezentiraju četiri osnovna tipa bagera:

•rotorni•lančani (vedričari)•lančani (vedričari)

•lopatari( l i k )•dreglajni (povlačni koš)

Uvjeti primjene i izbor bagera

• radna sredina- inženjersko-geološke značajke min.sirovine i pratećih stijenasirovine i pratećih stijena

• veličina ležišta/predviđeni kapacitet eksploatacije• bageri kontinuiranog načina rada veliki instalirani• bageri kontinuiranog načina rada - veliki instalirani

kapacitet za ležišta većih potvrđenih rezervi i debljine• bageri cikličnog načina rada široka primjena za ležišta• bageri cikličnog načina rada - široka primjena za ležišta

šljunka, pijeska, gline i tehn.-građ. kamena

Bageri cikličnog (diskontinuiranog) načina radai j- primjena

• za dobivanje mekih i srednje čvrstih stijena, poneki i za čvrste stijene

• na manjim površinskim kopovima lignita kao osnovni strojevi za dobivanjestrojevi za dobivanje

• utovar čvrstih mineralnih sirovina, • otkopavanja otkrivke iznad dohvatne visine bagera• otkopavanja otkrivke iznad dohvatne visine bagera

kontinuiranog načina rada, • za radove na odlagalištima, g ,• kopanje odvodnih i drugih kanala za infrastrukturu kopa,• izrada nasipa na trasi magistralnih transportera, • izrada transportnih puteva, • utovar gotovih proizvoda u jedinice eksternog transporta,• drugi pomoćni poslovi

Bageri kontinuiranog načina rada (bageri sa više radnih elemenata)(bageri sa više radnih elemenata)

• Bageri vedričari - dobivanje otkrivke i ugljena manje isrednje čvrstoće

• rezna sila između 170 i 195 kN• rezna sila između 170 i 195 kN,• specifična sila rezanja između 200 i 600 N/cm,• otkopavanje mekih stijena (pijesak pijeskovite gline gline)otkopavanje mekih stijena (pijesak, pijeskovite gline, gline).

• Rotorni bageri - najšira primjenu u površinskoj eksploataciji g j p j p j p jugljena,

• specifična rezna sila kreće se od 220 do 1650 N/cm, • dobivanje u vrlo čvrstim glinama, pješčenjacima i lignitima.

BAGERI CIKLIČKOGBAGERI CIKLIČKOG(DISKONTINUIRANOG) NAČINA

RADA

(s jednim radnim elementom)(s jednim radnim elementom)

Podjele bagera cikličkog načina rada

•bager lopatar (uključujući i bager sadubinskom lopatom)dubinskom lopatom)

•bager dreglajn – bager sa povlačnim košem, (uključujući i grajfer - grabilicu)košem, (uključujući i grajfer grabilicu)

Bageri lopatariBageri lopatari

Način radaNačin rada• Punjenje lopate izvodi se povlačenjem užeta,Punjenje lopate izvodi se povlačenjem užeta,• Lopata se prazni otvaranjem dna lopate,• Površina zone otkopavanja je ona koja se može• Površina zone otkopavanja je ona koja se može

otkopati iz jednog stajališta bez pomicanja bagera,• Zona istovara (istresanja) omogućuje izbor• Zona istovara (istresanja) omogućuje izbor

transportnog sredstva, odnosno visinu i širinu istovara. • Konzola (ruka) za kopanje može se okretati oko• Konzola (ruka) za kopanje može se okretati oko

osovine, te pomicati i odmicati od otkopa,• Zglobna veza katarke sa gornjim dijelom omogućujeZglobna veza katarke sa gornjim dijelom omogućuje

promjenu kuta nagiba djelovanjem užadi preko kolotura

Način pokretanjaNačin pokretanja

♦na gusjenicama - kod svih veličina

♦koračajući uređaj - samo kod većih jedinica♦koračajući uređaj samo kod većih jedinicadreglajna (mase preko 200 tona)

♦pneumatici - manje jedinica imaju široku i j ć d k i l i t jprimjenu za pomoćne radove kao univerzalni stroj

Vrste pogona ♦električni♦diesel♦diesel-električni♦diesel-hidraulični♦elektrohidraulični

Veliki bageri imaju gotovo isključivo električniVeliki bageri imaju gotovo isključivo električnipogon, u manjoj mjeri elektro-hidraulični pogon. Manji i srednje veliki bageri imaju sve vrste j j g jpogona. Pomoćni bageri pretežno su pogonjeni dieselg p p g jmotorima radi bolje pokretljivosti

Način pomicanja radnih elemenata

♣bageri sa čeličnim užadima

♣hidraulični bageri

Bageri lopatariBageri lopatari• utovar dobivene stijene u transportna sredstva u• utovar dobivene stijene u transportna sredstva u

neposrednoj blizini radilišta. • Ciklus bagera sastoji se odCiklus bagera sastoji se od

– punjenja lopate (grabljenja), – okretanja u položaj istresanja, – istresanja lopate u transportno sredstvo i – ponovnog okretanja u položaj punjenja

V l l t• Volumen lopate– istovar u transportno sredstvo preko 20 m3

direktno odlaganja otkrivke preko 130 m3– direktno odlaganja otkrivke preko 130 m .

Bageri lopatariBageri lopatari• Bageri sa užadima - klasični tip najviše se primjenjuju

kod srednjih i elikih kapaciteta te kod direktnogkod srednjih i velikih kapaciteta, te kod direktnogprebacivanja otkrivke na jalovište.

• Vrsta pogona ovisi o čvrstoći stijena.Vrsta pogona ovisi o čvrstoći stijena.• Kod mekih i homogenih stijena potrebna je velika i

konstantna brzina pomicanja lopate, što se postižeelektričnim sinhronim motorima izmjenične struje, temotorima sa unutrašnjim sagorijevanjem.

• Elektromotori istosmjerne struje omogućuju regulaciju• Elektromotori istosmjerne struje omogućuju regulacijubrzine pomicanja lopate pa se primjenjuju pri otkopavanjunehomogenih i miniranih stijena.

Način rada

• Bageri lopatari pri utovaru u transportnosredstvo obično rade u bloku, jer je kutokretanja manji nego pri frontalnom radu,j j g p f ,

• visina etaže mora osigurati zapunjenje lopate,bi / i i h b• visina etaže obično 2/3 visine zahvata bagera

lopatara.

Hidraulični bageri lopatari

• nalaze primjenu na površinskim kopovima uzadnjih pedesetak godina,

• u građevinarstvu primjena počinje ranijeu građevinarstvu primjena počinje ranije,• volumeni lopate kreću se od 1,0 do preko 10 m3,• najveći prelaze volumen od 20 m3.

Prednosti hidrauličnog bageraj č• prenošenje potisne sile pomoću hidrauličnih cilindara,

• može raditi u visinskom i dubinskom zahvatu,R il j d lič j ć č t dij l i• Rezna sila jednolična - najveća u početnom dijelu prizapočinjanju kopanja,

• Rezna sila užetnog bagera je najveća u horizontalnomRezna sila užetnog bagera je najveća u horizontalnompoložaju, odnosno u trenutku kada je lopata već zapunjena,

• prilagodba radne brzine otporu kopanja, precizniji rad lopate,kraći ciklus, veća sila rezanja,

• jednostavna konstrukcija i manja radna masać i l d č j i j i ih• veća sigurnost glede preopterečenja primjenom sigurnosnih

ventila• manje održavanje i troškovi zbog malog broja habajućih dijelovamanje održavanje i troškovi zbog malog broja habajućih dijelova• veći izbor opreme za kopanje (različite lopate prilagođene radnoj

sredini, vrsti stijene i tehnologiji otkopavanja)

Bageri dreglajnig g j(s povlačnim košem)

Tehnologija rada bagera dreglajnag j g g j

• otkopavaju u dubinskom zahvatu, moguća primijenai u visinskom zahvatu, uz smanjeni kapacitet.i u visinskom zahvatu, uz smanjeni kapacitet.

• Slobodni ovjes posude dreglajna predstavlja prednost prilikom nailaska na prepreka prilikom otkopavanjaprilikom nailaska na prepreka prilikom otkopavanja.

• ciklus duži oko 20% nego kod bagera lopatara, iako j t j j k j k ćje trajanje kopanja kraće.

• U dubinskom zahvatu kut kosine je manji od 40o. • Dubina otkopavanja ovisi o tehničkim

karakteristikama bagera

Putanja otkopne posude

• otkopavanje u horizontalnim rezovima• otkopavanje u kosim rezovima• Kod horizontalnog rezova utrošak energije je manji jer

nema dizanje posudenema dizanje posude. • Kod iste vučne sile može se koristiti veća sila kopanja. • kod kosih rezova ciklus je kraći jer je kraća putanja reza• kod kosih rezova, ciklus je kraći, jer je kraća putanja reza• Poslije svakog reza bager se mora pomicati u smjeru

napredovanja otkopavanja (otkopne fronte). p j p j ( p )• U praksi se primjenjuje kombinirana tehnologija.

Bageri kontinuiranog načina drada

(bageri sa više radnih elemenata)(bageri sa više radnih elemenata)

KRITERIJI IZBORAlančanog ili rotornog bagera

• Odabir lančanog ili rotornog bagera - detaljna tehničko-ekonomske analize

t i b i i ki h t d bi ki h t ič• rotorni bager – samo visinski zahvat - dubinski zahvat ograničen nagibom transp. trake od 17o

• selektivno otkopavanje lančanim bagerom moguće je samo ograničenog bi b l dili l d iobima zbog loma vodilice lanaca s vedricama

• dobivanje i transport masa su kod rotornog bagera odvojeni, • lančani bager ima i funkciju transporta uz kosinu etaže. g j p• rotorni bager - veće brzine rezanja i pražnjenja vedrica• rotorni bageri - znatno veći tehnički kapacitet, (uz isti volumen vedrica),

ć b i j d i t b iš h ički št ć j• veća brzine rezanja, vedrice rotornog bagera više se mehanički oštećuju(čvršći proslojci)

• za isti tehnički kapacitet i visinu etaže lančani bager ima veću masu, a i i ć b ijtime i veću nabavnu cijenu

Rotorni bageri

• najšira primjena u povšinskoj eksploatacijiugljena.

• specifična rezna sila od 220 do 1650 N/cm,i j l iomogućava primjenu u vrlo čvrstim

glinama, pješčenjacima i lignitima.

Razvoj rotornih bageraj g• Cilj ⇒ objedinjavanje pokretljivosti i relativno malog

habanja lopate bagera lopatara sa kontinuiranim radom ihabanja lopate bagera lopatara sa kontinuiranim radom ivelikim kapacitetom bagera vedričara.

• kotač sa vedricama za dizanje vode poznat u starom vijeku,j p j• u kopanju mineralnih sirovina, primjenjen tek krajem XIX

stoljeća u SAD, implementacijom parnog stroja,Š• 1913. Francuz Švander patentirao kotač sa vedricama i

istovarom direktno na transporter.• Njemačka tvrtka Humboldt konstruira 1916 prvi rotorni• Njemačka tvrtka Humboldt konstruira 1916. prvi rotorni

bager na šinama - površinski kop Bergwitz u bazenuBiterfeld.

Razvoj rotornih bageraRazvoj rotornih bagera

• Abels i Voss su 1923. patentirali direktnoodlaganje jalovine transportnim mostom, uzmogućnost selektivnog otkopavanja.

• Tvrtka ATG-Leipzig ugradila je rotorni bager saTvrtka ATG Leipzig ugradila je rotorni bager sapokretnom konzolom radnog kotača duljine 30 m,radi selektivnog otkopavanja ugljena i otkrivke,ad se e t v og ot opava ja ug je a ot v e,

• teoretski kapacitet 375 m3/h,t t i t 76• transportni most raspona 76 m

• površinski kop lignita Hostens (Francuska).

Razvoj rotornih bagera• Od 1933. godine većinom su na gusjenicama, a samo pri

radu sa transportnim mostom na šinama,P i b i j ič i t t ki k it t 510 3/h d• Prvi bageri gusjeničari: teoretski kapacitet 510 m3/h, radnamasa 70 t, instalirana snaga 116 kW, pogon rotora 37 kW.

• Razvoj rotornih bagera vezan uz brzi razvoj eksploatacijeRazvoj rotornih bagera vezan uz brzi razvoj eksploatacijelignita u Njemačkoj prije II svjetskog rata.

• Do 1938. godine proizvedeno je 50 jedinica, a u narednih50 godina njihov broj prelazi 800 jedinica.

• danas vezan uz kontinuirani transport trakamači k i i k ič i či d i i• učinkovitost i ekonomičnosti čine ga dominantnim

otkopnim strojem u površinskoj eksploataciji lignita.• teoretskog kapacitet do 18000 m3/hteoretskog kapacitet do 18000 m /h,• radna masa do 13000 tona,

1 - donji postroj koji nosi obrtnu kugličnu vezu 2 - gornji obrtni postroj sa čeličnomi oslanja se na gusjenice konstrukcijom

3 k l d k t č d k bi k t lj 4 t t t k k li3 - konzola radnog kotača sa radnom kabinom za rukovatelja 4 - transportna traka u konzoli

5 - uređaj za pomicanje konzole radnog kotača 6 - utovarna konzola sa transportnomtrakom

Konstrukcija rotornog bagera

• Veličina, oblik i konstrukcija rotornogb ibagera ovise:– od zahtjevanog kapaciteta,– načina utovara materijala,– rudarsko tehničkih uvjeta na površinskomj p

kopu,• nagib kosine etaža,• čvrstoća stijene• dozvoljenog specifičnog opterečenja tla.

Konstrukcija rotornog bageraj g g

• kut kosine etaže diktira duljinu konzoled k t č i č j jradnog kotača i povečanje njegove mase,

• radna masa bagera ovisna o specifičnomg ppritisku tla, o čemu ovisi broj i površinagusjenica,g j ,

• otpor rezanju stijenske mase ⇒ snaga pogonaradnog kotača utječe na cjelokupnu jačinuradnog kotača, utječe na cjelokupnu jačinukonstrukciju

Konstrukcija rotornog bagera

• mora omogućiti lako održavanje i remont,b i d ž i ž j ih dij l i kl• brzina demontaže i montaže strojnih dijelova i sklopovautječe na duljinu zastoja i kapacitet otkopnog sustava,

• Konstrukcija rotornog bagera razlikuje se ovisno o:• Konstrukcija rotornog bagera razlikuje se ovisno o:– načinu oslanjanja konzole,

blik d k t č– obliku radnog kotača,– položaju transportnih traka i

či t t ij l t t d t– načinu utovara materijala na transportno sredstvo.

Konzola radnog kotača

• dvije osnovne konstrukcije:- konzola bez teleskopskog pomicanja –

• samo dizanje i spuštanje konzole,j p j ,• napredovanje u bloku moguće je samo pomicanjem bagera.

– konzola sa teleskopskim pomicanjem –konzola sa teleskopskim pomicanjem• konzola rotora kliže po protukonzoli i omogućuje funkcije

dizanja, spuštanja, pomicanja naprijed i natrag te manjadizanja, spuštanja, pomicanja naprijed i natrag te manjabočna pomicanja.

• u protukonzoli je smješten povratni transpoter koji vraćap j j p p jmaterijal prema obrtnoj osovini bagera

Radni kotač

• zavarena konstrukcija na kojoj je između 6 i 18 vedrica• zavarena konstrukcija na kojoj je između 6 i 18 vedrica.• rezači za sitnjenje⇒ umeću se između vedrica u tvrđim

materijalima,j• promjeri radnih kotača - između 2,4 i 21,6 m ovisno o

kapacitetu bagera i vrsti radne sredine, koja određuje broj iliči d iveličinu vedrica,

• optimalna usklađenost kopanja i punjenja vedrica ⇒ kada jeosovina kotača pod pravim kutem na spojnicu sredine radnogosovina kotača pod pravim kutem na spojnicu sredine radnogkotača i sredine pogonskog bubnja transportera,

• Radni kotač pokreće ovisno o veličini jedan ili više motora,• Pogon je elektromotorni, a kod modernih bagera hidraulični.

Transport materijala• Transport na bageru isključivo transportnim trakama:

♦transporter na konzoli radnog kotača♦vezni transporter (kod većih bagera)♦vezni transporter (kod većih bagera)♦utovarni transporter♦povratni transporter (kod bagera sa teleskopskom♦povratni transporter (kod bagera sa teleskopskomkonzolom)

• uzdužni pad transportera - između 17 i 21o

• poprečni nagib bagera - do 1:20.

R t i b i j ič iRotorni bageri gusjeničari• svladavaju uspone do 1:10,• nosivost tla 7 do 12 N/cm2,• manji bageri imaju par gusjenica, veći do 12.

• nedostaci gusjeničara:- za svladavanje većeg otpora pri kretanju potrebna jeza svladavanje većeg otpora pri kretanju potrebna je

veće snaga,- gusjenice znatno povećavaju radnu masu bagera,- relativno veliko habanje gusjenica - preporučuje se

samo otkopavanje u bloku

Značajke rotornih bageraj g• bageri sa teleskopskom konzolom veće mase 10 do 35%,• najveće duljina izvlačenja rotora ~30 mnajveće duljina izvlačenja rotora 30 m,• prosječne rezne sile kreću se od 0,6 do 1,0 kN/cm,• povečane rezne sile 2 do 4 kN/cm - mogu otkopavatip z g p

stijene koeficijenta čvrstoće po Protođakonovu 2 do 4(škriljci, meki vapnenci,čvrsti lapori, kameni ugljen)

b i db bi d i i lik• posebna izvedba - zubi na vedricama i velika snagapogonskih motora rotora,

• pogonska energija je električna visokog napona 3000 do• pogonska energija je električna visokog napona 3000 do6000 V.

• izuzetno kod manjih bagera napon je 500 V, a mogu sej g p j gprimjeniti i diesel pogoni.

• moderni bageri male i srednje veličine mogu imatihid lič ihidraulični pogon.

Podjela prema veličini vedrice

•mali 20 do 280 l•srednji 300 do 1000 l•srednji 300 do 1000 l•veliki 1100 do 2600 l•velebageri 3800 do 5000 l

Rotorni bageri i j j iza direktno odlaganje jalovine

• dugačka istovarna konzola sa transportnomt k dl j j l itrakom za odlaganje jalovine,

• mogu raditi u kombinaciji sa odlagačimag j gjalovine - veći rasponi odlaganja otkopanogmaterijalamaterijala

• nezavisno okretanje konzole radnog kotača ik l k dl jkonzole transportne trake za odlaganje.

Pokazatelji konstrukcije rotornihPokazatelji konstrukcije rotornih bagera

• masa i cijena bagera ovisna je prvenstveno o kapacitetu i visiniotkopavanja,otkopavanja,

• pokazatelji iskazuju kvalitetu konstrukcije i ekonomičnost bagera,• odnos mase bagera i teoretskog kapaciteta,• Gartner i Hollweg predložili su pokazatelje koji uzimaju u obzir i visinu

otkopavanja:

gG

Q Hth=

∗∗1 0 2 , ) ( k g / m 3

Q

eG

Q H

th

th

=∗

∗1 0 , ) ( k g / m 3 ,5

Tehnologije rada rotornog bageraTehnologije rada rotornog bagera

• Na tehnologiju rada prvenstveno utječe:– visina otkopavanja,visina otkopavanja,– kut nagiba kosine radne etaže,– širina bloka otkopavanjaširina bloka otkopavanja,– debljina reza i– promjer rotornog kotačapromjer rotornog kotača.

kapacitet rotornog bagera ovisan o:b i i j-brzini rezanja,

-broju i volumenu vedrica

Teoretski kapacitet rotornog bagera

Q I n hth pr= ∗ ∗60 , / m 3th p

I - geometrijska zapremina vedrice bagera m3I geometrijska zapremina vedrice bagera, m

npr- broj pražnjenja vedrica kod najvećeg broja obrtaja radnog kotača uminutiminuti

HIDRAULIČNI ROTORNI BAGERHIDRAULIČNI ROTORNI BAGER

• rotorni bageri srednje veličine,• proizvode se od 1972. godine,• hidraulični pogon

– radnog kotača,– gusjenica– gusjenica,– utovarnog transportera,– obrtnih uređaja gornjeg postroja bagera,– cilindara za pokretanje konzole radnog kotača i– istovarne trake.

• hidraulični pogon radnog kotača omogučava samoregulaciju• hidraulični pogon radnog kotača omogučava samoregulacijubroja obrtaja i rezne sile ovisno o otporu kopanja.

• hidraulični motor⇒male mase inercije u odnosu na elektropogonj p g⇒ promjena otpora kopanju, znatno manji udari.

Tehnički podaci hidrauličnog rotornog bagera tip S 630•radna masa ∼360 tona•opskrbni napon 10 kVopskrbni napon 10 kV•radni napon 380/500 V•snage elektromotornih pogona

– za hidraulični sistem 4x160 kW– za transportne trake 1x132 kW, 2x90 kW

•nominalni kapacitet vedrice 630 litara•broj vedrica 12•broj pražnjenja vedrica u minuti 60-82•teoretski kapacitet, rastresito 3100 m3/h•efektivni kapacitet ovisno o vrsti stijene, sraslo 800-1500 m3/h

b i t k t 4 4 /•brzina trake rotora 4,4 m/s•brzina izlazne transportne trake 4,4 m/s•brzina oboda rotora 6,9-25,0 m/min.•kut okretanja tijela bagera 360o•kut okretanja tijela bagera 360o

•zakretanje iskrcajne transportne trake ∼210o

•brzina dizanja i spuštanja rotora 5,2 m/min.•brzina kretanja bagera 0-10 m/min.brzina kretanja bagera 0 10 m/min.•maksimalni nagib terenau radu 1:20 u premještanju 1:10•prosječni specifični pritisak na tlo ∼104 kPap j p p•snaga pogona rotora 400 kW

Tehničke značajke bagera vedričaraj g

• otkopava u dubinskom ili visinskom zahvatu,• ugljen i otkrivka manje i srednje čvrstoće,g j j j ,• otkopavanje sipkih materijala - pijeska, pjeskovite

gline mekših glina i ugljenagline, mekših glina i ugljena• volumen vedrica od 250 do 3150 litara,

ši ki 900 d 4500 lit• šinski 900 do 4500 litara,• visina/dubina otkopavanja 12 do 34 m.• rezna sila od 170 do 195 kN,• specifična sila rezanja kL od 200 do 600 N/mspecifična sila rezanja kL od 200 do 600 N/m

Bager vedričar• proces kopanja ⇒ okretanjem vedrica po ljestvi i

d j b d ž k fnapredovanjem bagera uzduž otkopne fronte,• vedrice učvršćene na beskonačnom lancu koji se kreće po

đi lj (k k ) č i čkvođicama ljestve (katarke) - pogon zupčastim točkom -lančanikom.

d i i j j i k k j• vedrice se istresaju na ovjesni transporter preko kojeg seutovaruju kamioni - istresači.

d i h ć j d k d đ ši i i d blji i• vedrice zahvaćaju odrezak određene širine i debljine i naputu do vrha etaže potpuno se zapuni.ki ički k j k ij k j j b i• kinematički kut trajektorije kopanja zatvaraju brzinakretanja vedričnog lanca i brzina kretanja bagera,k i i ili di k i i k j k j• kontinuirano ili diskontinuirano otkopavanje ⇒ kretanjeuzduž otkopne fronte po tračnicama (slika 5.20.).

Kontinuirano otkopavanjetk j l l i• otkopavanje paralelnim rezom,

• kolosijeci bagera pomiču se stalno za veličinu dubine reza,• ljestve sa vedricama stalno pod istim kutem i prate kosinu etaželjestve sa vedricama stalno pod istim kutem i prate kosinu etaže,• vedrice su u potpunom zahvatu duž cijele linije kosine etaže,• korak (debljina) reza usklađena s volumenom punjenja vedrica,

vedrice se pri određenoj brzini kretanja bagera moraju zapuniti dogornje ivice etaže,

• promjena dubine (visine) etaže (za isti kut nagiba kosine etaže)promjena dubine (visine) etaže (za isti kut nagiba kosine etaže)zbog podešavanja volumena punjenja vedrica obrnutoproporcionalno utječe na dubinu reza,

• debljina (dubina) reza je duž cijele linije kosine etaže ista• debljina (dubina) reza je duž cijele linije kosine etaže ista,• otkopavanje paralelnim rezovima ⇒ dobro zapunjavanje vedrica i

veliki kapacitet,• vedrice i pogon lančanika s vedricama ravnomjerno opterećeni ⇒

habanje dijelova manje.d k l i j k l ij k i d ž j• nedostatak stalno pomicanje kolosijeka i održavanje,

• paralelni rez ⇒ ograničen na kopove s niskom nosivošću tla.

Diskontinuirano otkopavanje

• tehnologija otkopavanja lepezastim rezomtehnologija otkopavanja lepezastim rezom• kolosjeci se pomiču tek nakon otkopavanje

određene širine etažeodređene širine etaže. • lepezasti rez uzrokuje stvaranje rebra na

nivou otkopavanja, • planirni nastavak zglobno povezan s p g p

lančanikom, planira (ravna) dno iskopa. • gubici pri vrhu etaže na početku reza jer segubici pri vrhu etaže na početku reza jer se

vedrice ne zapune zbog kratke putanje.

Bageri vedričari za eksploataciju gline

• na glinokopima u Hrvatskoj primjenjuju se bagerivedričari na elektromotorni pogonvedričari na elektromotorni pogon,

• kreću se po šinama.• duljina ljestve kreće se od 9 do 22 mduljina ljestve kreće se od 9 do 22 m,• masa od 10 do 22 tone,• instalirana snaga do 40 kWinstalirana snaga do 40 kW,• zapremina vedrica od 15 do 25 litara,• teoretski kapacitet 30 do 60 m3/hteoretski kapacitet 30 do 60 m /h,• brzina kretanja bagera po tračnicama 0,035

m/sek, (2,1 m/min), ( , )• brzina kretanja vedrica 0,65 m/sek, (39 m/min)

Bageri vedričari za eksploataciju gline

• prilikom iskopa miješa i izjednačava glinu različitih slojeva,• manji specifični utrošak energije po m3 iskopane gline,• sastavljen od sklopova koji se mogu rastavljati radi lakšeg

transporta, montaže i održavanja.di f l k l l i i d bi k• radi u frontalnom otkopu paralelnim rezovima u dubinskom

zahvatu,d ž tk f t k ć t č i• uzduž otkopane fronte kreće po tračnicama,

• nema planirni nastavak za poravnavanje etažne ravnine -planiranje etažnih ravnina izvodi se buldožeromplaniranje etažnih ravnina izvodi se buldožerom.

Širina radnih etažnih ravninaŠe = lo + b + lt + šk + ku = 2,9 + 6,85 + 2,6 + 2,5 + 3,0 = 17,85mlo=2,9m - minimalna udaljenost osovine tračnice od ivice etažeb=6,85m - širina bageralt=l'-lu=7,9-5,3=2,6 m - dužina ovjesnog transportera izvan gabarita

bageraglu=5,3m - dužina transportera unutar bageral'=l*cosαt - dužina transportera reducirano na horizontalul'=8 0*cos10o = 8 0*0 985 = 7 9 ml'=8,0*cos10o = 8,0*0,985 = 7,9 ml=8,0m- -dužina transporteraαt=10o -kut nagiba transportne trake prema horizontalihi=sinαt*l+hu= sin10o*8,0+1,3= 2,7mhi=2,7m -visina istovara transportne trake

h =1 3m visina utovara na trakuhu=1,3m -visina utovara na trakuhi>hk=2,4m -visina gornje ivice stranice sanduka kamiona istresačašk=2,5m -širina kamionaku=3,0m - minimalna udaljenost od kamiona do kosine gornje etaže

odnosno pokosa u humusu.