MEGEP - Istanbulismek.ibb.gov.tr/.../kasa_islemleri.pdf · 2014-01-08 · Kasa açılış, günlük kasa işlemleri ve kasa kapanışişlemlerini uygulamak MODÜLÜN AMACI Genel Amaç

T.C.MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

MEGEP(MESLEKİ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN

GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ)

PAZARLAMA VE PERAKENDE

KASA İŞLEMLERİ

ANKARA 2008

1

İÇ

Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller;

Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılı Kararı ileonaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında kademeli olarakyaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim programlarındaamaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik geliştirilmiş öğretimmateryalleridir (Ders Notlarıdır).

Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeyerehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmek vegeliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarındauygulanmaya başlanmıştır.

Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliğikazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve yapılmasıönerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir.

Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlikkazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaşılabilirler.

Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılır.

Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığındasatılamaz.

i

AÇIKLAMALAR ...................................................................................................................iiiGİRİŞ .......................................................................................................................................1ÖĞRENME FAALİYETİ–1 ....................................................................................................31. KASA AÇILIŞ İŞLEMLERİ ............................................................................................... 3

1.1. Ödeme Kaydedici Cihazların Alımı..............................................................................31.2. Ödeme Kaydedici Cihaz Satışı Yapan Kişi ve Kuruluşlar............................................41.3. Ödeme Kaydedici Cihaz Alan İşletmelerin İş Yerine Asılması Gereken Levhaları .....41.4. Ödeme Kaydedici Cihazlar ........................................................................................... 5

1.4.1. Elektronik Yazar Kasalar....................................................................................... 51.4.2. Yazıcı Tertibatı Bulunan Elektronik Teraziler ...................................................... 61.4.3. Elektronik Terminaller........................................................................................... 6

1.5. Ödeme Kaydedici Cihazların Teknik Özellikleri ve Fonksiyonları.............................. 71.5.1. Gösterge Tertibatı ..................................................................................................71.5.2. Yazıcı-Baskı Tertibatı............................................................................................ 81.5.3. Toplama Tertibatı ..................................................................................................81.5.4. Hafıza Tertibatı......................................................................................................91.5.5. Muhafaza Tertibatı............................................................................................... 10

1.6. Yazar Kasa Kullanmak Zorunda Olmayanlar ............................................................. 101.7. Kasa Açılışı ................................................................................................................. 111.8. Kasiyer ........................................................................................................................ 12

1.8.1. Mesleğin Bugünkü Durumu ................................................................................121.8.2. Kasiyerin Yaptığı Görev ve İşlemler ...................................................................131.8.3. Genel Olarak Kullanılan Araç Gereç ve Ekipmanlar ..........................................14

UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 16ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 17

ÖĞRENME FAALİYETİ–2 ..................................................................................................202. GÜNLÜK KASA İŞLEMLERİ ......................................................................................... 20

2.1. Müşteri İlişkileri..........................................................................................................202.1.1. Müşteri ile Yüzyüze İlişkiler ...............................................................................212.1.2. Kasiyerin Genel Bilgi ve Becerileri.....................................................................232.1.3. Kasiyerin Genel Tutum ve Davranışları .............................................................. 24

2.2. Satiş İşlemleri..............................................................................................................242.2.1. Ürün Satışı ...........................................................................................................252.2.2. Barkod ................................................................................................................. 25

2.3. Tahsilât İşlemi.............................................................................................................282.3.1. Nakit Ödeme........................................................................................................282.3.2. Kredi Kartı ile Ödeme ......................................................................................... 38

2.4. Kredi Kartı Kabul Eden İş Yerlerinin Yükümlülükleri...............................................402.4.1. Kredi Kartı Kullanımında Kart Sahiplerinin Dikkat Etmesi Gereken Kurallar...432.4.2. Alışveriş Çeki ile Ödeme..................................................................................... 452.4.3. Ticket ile Ödeme .................................................................................................452.4.4. Bono (Emre Muharrer Senet) ..............................................................................452.4.5. Ciro ve Çeşitleri...................................................................................................472.4.6. Senetlerde Protesto İşlemleri ...............................................................................482.4.7. Çek....................................................................................................................... 48

2.5. Belge Düzenleme ........................................................................................................51

İÇİNDEKİLER

ii

2.5.1. Fatura ................................................................................................................... 512.5.2. İrsaliye ................................................................................................................. 522.5.3. İrsaliyeli Fatura....................................................................................................522.5.4. Perakende Satış Vesikaları .................................................................................. 53

2.6. Ürünlerin İade İşlemleri .............................................................................................. 552.6.1. Genel İade Şartları ............................................................................................... 562.6.2. Mal ve Hizmet İadesinde Uyulması Gereken Esaslar..........................................56

2.7. Kasa Defteri ................................................................................................................57UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 60ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 61

ÖĞRENME FAALİYETİ–3 ..................................................................................................653. TÜRKİYE'DE İKAMET ETMEYEN YOLCULARA YAPILAN SATIŞLARDAİSTİSNA UYGULAMASI (TAX FREE) ..............................................................................65

3.1. Yetki Belgesinin Alımı ............................................................................................... 663.1.1. Yetki Belgesinin Alımı için Başvuruda Bulunan Firmalarda Aranılacak Şartlar 663.1.2. Yetki Belgesinin Alımı için Başvuruda İstenen Belgeler ....................................673.1.3. Yetki Belgesinin Alınması................................................................................... 67

3.2. Belge Düzeni ve Verginin İadesi ................................................................................683.2.1. Satıcıların Uyacakları Esaslar..............................................................................683.2.2. Verginin Alıcıya İade Edilmesi ...........................................................................71

3.3. İadeden Sonra Yapılacak İşlemler ..............................................................................73UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 74ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 75

ÖĞRENME FAALİYETİ–4 ..................................................................................................784. ÖDEME KAYDEDİCİ CİHAZLARIN BAKIM - ONARIM işlemleri VE kasa KAPANIŞİŞLEMLERİ ........................................................................................................................... 78

4.1.Cihazların Bakım ve Onarımı ...................................................................................... 784.2. Cihazların Kontrolü.....................................................................................................804.3. Ödeme Kaydedici Cihazları Çalınan ve Kaybolan Mükellefler..................................804.4. Mükellefin İşini Bırakması ......................................................................................... 814.5. Yazar Kasanın Değiştirilmesi ..................................................................................... 814.6. Yazar Kasanın Geçici Olarak Kullanılmaması ........................................................... 824.7. Kullanılan Ödeme Kaydedici Cihazın Satılması......................................................... 82UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 86ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 87

MODÜL DEĞERLENDİRME .............................................................................................. 90CEVAP ANAHTARLARI .....................................................................................................95ÖNERİLEN KAYNAKLAR..................................................................................................99KAYNAKÇA....................................................................................................................... 100

iii

AÇIKLAMALARKOD 341TP0030

ALAN Pazarlama ve Perakende

DAL/MESLEK Satış Elemanı

MODÜLÜN ADI Kasa İşlemleri

MODÜLÜN TANIMI Kasa (ödeme kaydedici cihazlar) ile ilgili işlemlerin hızlı, pratikve doğru bir şekilde yapılmasıyla ilgili temel bilgi ve becerilerinkazandırıldığı öğrenme materyalidir.

SÜRE 40/32

ÖN KOŞUL

YETERLİKKasa açılış, günlük kasa işlemleri ve kasa kapanış işlemleriniuygulamak

MODÜLÜN AMACI

Genel Amaç

Her ortamda kasa (ödeme kaydedici cihazlar) ile ilgili işlemlerien kısa sürede yapabileceksiniz.

Amaçlar

1. Kasayı açılışa hazır hâle getirebileceksiniz.2. Günlük kasa işlemlerini yapabilceksiniz.3. Türkiye’de ikâmet etmeyen yolculara yapılan satışlarda

istisna uygulaması (taxfree) yapabileceksiniz.4. Ödeme kaydedici cihazların bakım-onarım ve kasa kapanış

işlemlerini yapabileceksiniz.

EĞİTİM ÖĞRETİMORTAMLARI VEDONANIMLARI

Ödeme kaydedici cihazlar, POS makinesi, hesap makinesi,elektronik tartı cihazı, sahte para belirleme makinesi, parasayma makinesi, bilgisayar, yazıcı, barkod okuyucu, kasayardımcı malzemeleri, telefon

ÖLÇME VEDEĞERLENDİRME

Her faaliyet sonrasında o faliyetle ilgili değerlendirme sorularıile kendi kendinizi değerlendireceksiniz.Öğretmen modül sonunda size ölçme aracı (uygulama, soru-cevap) uygulayarak modül uygulamaları ile kazandığınız bilgive becerileri ölçerek değerlendirecektir.

AÇIKLAMALAR

iv

1

GİRİŞ

Sevgili Öğrenci,

Her ne kadar onunla saadet olunmaz denmişse de, hayatımızın vazgeçilmez birdeğişim aracı paradır. İşletmelerin para alışveriş işlemleri kasa bölümünde, kasiyer, kasagörevlisi, kasa sorumlusu ve benzeri isimler taşıyan kişiler tarafından yapılır.

Yapılan mal ve hizmet satışlarının karşılığının alınması, alınan mal ve hizmetlerinbedelinin zamanında ödenmesi, işletme faaliyetlerinin sürdürülmesi açısından büyük önemtaşımaktadır.

Kasa ile ilgili işlemleri yapanların da işletme bünyesinde ayrı bir yeri, saygınlığı veönemi vardır. Güven vermeyen, dağınık, düzensiz, disiplinsiz çalışan kişilere kasa teslimedilmez. Kasa sorumlusunun yaptığı bir hata, işletmeye ciddi zararlar verebilir.Müşterilerimizi incitebilir.

Kasa ile ilgilenen kişiler nelere dikkat etmelidir?

Kasa görevlileri kasa işlemlerini verimli bir şekilde yapabilmek için hangi bilgileribilmeli, hangi becerileri kazanmalıdır?

Bu modül sizlere, kasa işlemlerinin neler olduğunu, nasıl yapılacağını, nelere dikkatedileceğini öğretecektir.

GİRİŞ

2

3

ÖĞRENME FAALİYETİ–1

Her ortamda kasayı açılışa hazır hâle getirebileceksiniz.

Bu faaliyet öncesinde yapmanız gereken araştırmalar şunlardır:

Ödeme kaydedici cihazların alınışı ile ilgili işlemlerin nasıl yapıldığını

çevrenizdeki vergi dairesine giderek araştırınız.

Ticari işletmeleri ya da muhasebe bürolarını gezerek ödeme kaydedici cihazların

nasıl açılışa hazır hâle getirildiğini araştırınız.

Yaptığınız araştırmaları ve sonuçlarını sınıfta arkadaşlarınız ile paylaşınız.

1. KASA AÇILIŞ İŞLEMLERİ

1.1. Ödeme Kaydedici Cihazların Alımı

Mükelleflerin ödeme kaydedici cihaz kullanma mecburiyetlerinin olabilmesi için cihazkullanmayı gerektiren bir işle uğraşmaları veya hizmet ifasında bulunmaları gerekir. İşyerinde perakende satış (tüketiciye satış) yapılacaksa (3100 sayılı Kanun) yazar kasa (ödemekaydedici cihaz) alınması zorunludur.

Ödeme kaydedici cihaz kullanma mecburiyeti olan mükelleflerin, mükellefiyetinbaşladığı tarihten itibaren 30 gün içinde ödeme kaydedici cihaz almaları gerekir. Cihazınalındığı tarihten itibaren (fatura tarihi) 15 gün içerisinde de vergi dairesine kaydettirip“Ödeme Kaydedici Cihazlara Ait Levha”yı alma yükümlülükleri bulunmakta; vergidairesinin de belgelerin tam ve doğru olduğunu, cihazın Maliye Bakanlığınca onaylanancihazlar arasında bulunduğunu tespit ettikten sonra kayıt işlemini yapıp mükellefe, vergidairesi müdürünce tasdik edilen “Ödeme Kaydedici Cihazlara Ait Levha”yı vermesigerekmektedir. Levhanın iş yeri tarafından alındığı tarihten itibaren yazar kasanın 3 ayiçerisinde kullanılmaya başlanması gerekir.

Ödeme kaydedici cihaz kullanma mecburiyeti olmayan veya ödeme kaydedici cihazfişi ile belgelendirilecek bir satışı bulunmayan mükelleflerin, ödeme kaydedici cihaz fişi ilebelgelendirilebilecek bir satış yaptıkları takdirde bu satışın yapıldığı tarihten itibaren 30 gün


AMAÇ

ARAŞTIRMA

4

içerisinde ödeme kaydedici cihaz almaları gerekir.

Yetkili mercilere gerekli kayıt ve tasdik işlemi yaptırılmadan veya ruhsatsız olaraködeme kaydedici cihazlar; satılamaz, kiralanamaz, devredilemez veya diğer yollarlakullandırılamaz.

1.2. Ödeme Kaydedici Cihaz Satışı Yapan Kişi ve Kuruluşlar

Ödeme kaydedici cihaz (yazar kasa) satışı yapan kişi ya da kuruluşların, bu cihazlarınsatışını yaparken dikkatli olmaları ve satış sırasında aşağıda belirtilen durumlara dikkatetmeleri gerekir.

Ödeme kaydedici cihaz kullanmakla yükümlü olduklarını, bağlı bulundukları

vergi dairesinden alacakları yazıyla belgeleyen mükelleflere ödeme kaydedici

cihaz satacaklardır. Diğer bir ifadeyle vergi dairesinin yazısını ibraz

edemeyenlere (mükellef olmayanlara, götürü usulde mükellef olanlara vb.)

hiçbir şekilde ödeme kaydedici cihaz satamayacaklardır.

Satıcı, vergi dairesince verilen yazıyı aldıktan sonra, alıcının adı, adresi, vergi

dairesi, sicil numarası, cihazın marka, model ve sicil numarası gibi bilgilerin

yanı sıra vergi dairesi yazısının tarih ve numarasını da belirtmek suretiyle

düzenleyecekleri bir fatura ile satış işlemini gerçekleştireceklerdir.

Cihazla birlikte, kullanma kılavuzu ve ruhsatnameyi de alıcıya vereceklerdir.

Ruhsatnamenin satışa ilişkin bölümlerini eksiksiz bir şekilde doldurup tasdik

edeceklerdir.

Ödeme kaydedici cihazları kimlere sattıklarını, satışın yapıldığı tarihten itibaren

30 gün içerisinde cihazın marka, model ve sicil numarasını da belirtmek

suretiyle bir taraftan alıcının (müşterinin) kayıtlı olduğu vergi dairesine diğer

taraftan da ilgili üretici veya ithalatçı kuruluşa bildireceklerdir.

1.3. Ödeme Kaydedici Cihaz Alan İşletmelerin İş Yerine AsılmasıGereken Levhaları

Ödeme Kaydedici Cihazlara Ait Levha

Ödeme kaydedici cihaz kullanan mükellefler bağlı oldukları vergi dairesindenverilecek bir levhayı, cihazın üzerine veya müşterilerin devamlı surette görebileceği bir yereasacaklardır.

5

Resim 1.1: Ödeme kaydedici cihazlara ait levha

“Fiyatlarımıza Katma Değer Vergisi Dâhildir” Levhası

Bu levhayı; gerçek usulde Katma Değer Vergisi mükellefi olan, perakende mal satışıile hizmet ifa eden mükellefler asacaklardır. Levha en az 20 x 30 ebadında olacaktır. Levhamüşterilerin görebileceği bir yere asılacak ve varsa vitrinler ile katlara da asılacaktır.

1.4. Ödeme Kaydedici Cihazlar

Katma Değer Vergisi mükelleflerince, satışların ve yapılan hizmetlerinbelgelendirilmesi için kullanılması zorunlu olan ödeme kaydedici cihazlar şunlardır:

Elektronik yazar kasalar

Yazıcı tertibatı bulunan elektronik teraziler

Elektronik terminaller

1.4.1. Elektronik Yazar Kasalar

Fonksiyonel tuşlar veya benzeri aletleri vasıtasıyla alınan nümerik bilgileri işleyipkaydedebilen; aynı verileri ve onların toplamlarını, donatılmış oldukları basıcı aletlerleuygun bantlar (şeritler-rulolar) üzerine basabilen cihazlardır.

Günümüzde kullanılan yazar kasaların özellikleri çok geliştirilmiştir. Örneğin;otomatik fiş kesme özelliği, ürün satış iptali özelliği, fiş iptali özelliği, para üstü bilgisiniekran ve fişte yazma özelliği, masaüstü ya da el tipi lazer barkod okuyucular bağlayabilmeözelliği, geçmiş tarihlere yönelik olarak günlük Z raporu alabilme özelliği, satış bilgilerinikasa üzerinde otomatik olarak yedekleme, kasa üzerinde ödeme tipi tanımlayabilme, ürünetutar ve yüzde indirimi, manyetik kart okuyucu desteği gibi.

6

Resim 1.2: Elektronik yazar kasa

1.4.2. Yazıcı Tertibatı Bulunan Elektronik Teraziler

Resim 1.2: Yazıcı tertibatı bulunan elektronik terazi

Elektronik tertibatları yardımı ile bir cismin kütle değerini yer çekimi kuvvetindenfaydalanarak tesbit eden, yazıcı tertibatı bulunan, basıcı kısımları vasıtasıyla ağırlıkla ilgilibütün verileri gösterebilen bunların toplam ve kısmi tutarlarını basabilen, satış fişi ve günlüktoplam kapanış fişi verebilen ölçü cihazlarıdır.

1.4.3. Elektronik Terminaller

Elektronik hazırlama kapasiteli veya kapasitesiz olarak otomatik bir bilgi işlemmerkezine doğrudan doğruya ya da telefon hatları vasıtasıyla bağlı olan; bu merkezle anındaveya daha sonra görüşme yapabilen cihazlardır.

Terminalin elektronik unsurlardan faydalanan, santral birimine bağlı en az aktif vefonksiyonel özelliğe sahip karmaşık bir sistemde yer alması gerekmektedir.

Ayrıca santral biriminin ve buna bağlı olan terminallerin sadece artırma için işlemdebulunması şarttır.

Elektronik terminallerin, Kanunda ve Maliye Bakanlığınca tespit edilen ödeme

7

kaydedici cihazların diğer özelliklerini de taşıması gerekir. Bu nedenle elektronikterminallerin, satış fişi ve günlük toplamları vermesi, tartı ile ilgili diğer verileri, bunlarınkısmi ve toplam tutarlarını basabilmesi gereklidir.

Resim 1.3: Elektronik terminal

1.5. Ödeme Kaydedici Cihazların Teknik Özellikleri veFonksiyonları

Ödeme kaydedici cihazların bünyesinde bulunması gereken belli başlı tertibatlaraşağıda belirtilmiştir.

1.5.1. Gösterge Tertibatı

Cihazların, biri kullanıcı, diğeri de alıcının tutarları kolayca görebileceği veokuyabileceği şekilde ayarlanmış olmak üzere iki adet işaret edici gösterge tertibatıbulunacaktır. Göstergede yer alan rakamların sayısı en büyük işlem tutarını gösterebilecekkapasitede ve altından az olmayacaktır. Alıcının tutarları kolayca okuyabilmesi içingöstergedeki rakamların uygun karakter taşıması ve yüksekliğinin 7 milimetreden azolmaması gerekir.

8

1.5.2. Yazıcı-Baskı Tertibatı

Bu tertibatlar, satış fişi ve günlük toplam hasılat fişine ilişkin işlemlerin aynı anda anakaydın yapıldığı rulolara (şeritlere) otomatik olarak basılmasını sağlayan aletlerdir. Satışfişinde bulunması gereken bilgilerin, tek veya çift baskı istasyonu vasıtasıyla ayrı bir şeridekaydedilmesi gerekir.

Ödeme kaydedici cihazlar, satış fişinde yer alan satışla ilgili bilgileri ve cihaz sicilnumarasını aynı anda otomatik olarak ikinci şeride basabilmelidir. Yazı karakterlerinin kolayokunabilir türde ve yüksekliğinin 2,5 milimetreden küçük olmaması gerekir.

Cihazlarda, üzerine kayıt yapılan ruloların azaldığını gösterir bir ikaz lambası veyakâğıt üzerinde renkli bir uyarıcı kısmı bulunması veya kâğıdın bitmesi durumunda cihazınçalışmasının durdurulması için özel bir tertibat olmalıdır.

1.5.3. Toplama Tertibatı

Satış fişleri ile günlük kapanış fişlerinin kümülatif toplamlarının, hesapların devamısırasında numara sıfırlansa dahi birikmeli olarak toplanmasını mümkün kılan tertibattır.

Toplama tertibatının aşağıda belirtilen asgari fonksiyonları yerine getirmesi gerekir:

İş günü içerisinde verilmiş bulunan satış fişlerinin kümülatif toplam sayısı

İş günü içerisinde verilmiş bulunan satış fişlerindeki tahsilat ve vergi tutarlarınınkümülatif günlük toplamı

Basılan günlük toplam kapanış fişlerinin kümülatif sayısı

Her günlük kapanış fişine basılmış bulunan tutarların kümülatif toplamı

Ödeme kaydedici cihazlarda satış fişleri ve günlük toplam kapanış fişlerinin birikmesihesaplarının devamı sırasında numara sıfırlansa dahi kaydedilen karşılıkların birikmeliolarak ilerlemesi mümkün olmalıdır. Karşılıklar toplama tertibatına kaydedildikten sonragünlük kısmı veya tam toplamların günlük kapama fişinin yazılmasında otomatik olaraksıfırlanması lazımdır.

9

1.5.4. Hafıza Tertibatı

Ödeme kaydedici cihazların, bunlara dair ilerleyen işlem sayıları ile birlikte günlükhasılat fişlerindeki toplamları kaydetmeye ve bunları saklamaya tahsis edilmiş bir veya dahafazla özel hafıza ile teçhiz edilmiş olmaları gerekir.

Ödeme kaydedici cihazlardaki hafızaların;

Cihazın şasisine, hareket etmeyecek ve şasi tahrip edilmedikçe çıkartılmayacaktarzda tesbit edilmesi,

Sakladıkları bilgilerin değiştirilmesi veya silinmesi amacıyla yapılacak fiziki,manyetik veya elektronik müdahalelere karşı muhafazalı şekilde yapılmışolması,

Harici bir enerjiye ihtiyaç göstermemesi,

Sadece pozitif işlem kabul etmesi,

Toplam tahsilât ve vergi tutarlarını kaydetmesi,

Mali hafıza ile bağlantısının açılması hâlinde çalışmaması,

Bilgileri sonsuza kadar muhafaza etmesi gerekir.

Buna göre, ödeme kaydedici cihaz bünyesine tahrip edilmedikçe çıkartılmayacakşekilde tesbit edilmiş bulunan hafıza, hiçbir şekilde harici enerjiye gerek duymadan bilgilerisonsuza dek muhafaza edebilen, dışarıdan yapılacak müdahalelere karşı korunmalı, eksi satışbilgilerini kabul etmeyip hiçbir şekilde toplamın azaltılmasına izin vermeyen daima pozitifişlem kabul eden toplam tahsilat ve vergi tutarını kaydeden bir tarzda olmalıdır.

Ayrıca hafızaların aşağıda yazılı özellikleri taşıması ve fonksiyonları yerine getirmesigerekmektedir.

Mali sembol

Cihazların sicil numarası

Günlük kapama fişlerinde yazılı tutarların müterakki toplamı ya da her birgünlük kapama fişine basılan ve karşılık teşkil eden yekünlerin tek tektoplamları

Basılan günlük kapama fişlerinin sayısı

10

1.5.5. Muhafaza Tertibatı

Ödeme kaydedici cihazların bünyesinde bulundurduğu aletleri koruyan, uygunherhangi bir mamul muhafaza ile kaplanması gerekir.

Gövdenin, kayıtların yapılmasında kullanılan kâğıt ruloların bulunduğu bölüm dışındakalan kısmına özel bir vida üzerine bir tek resmi mühür tatbik edilmek suretiyle, cihazın tümtahsilat fonksiyonları ile ilgili tertibatlarına giriş ve müdahalenin önlenmiş olması şarttır.

Vidanın başını örten alaşımın herhangi bir müdahale ya da zorlamayı hemenbelirtebilecek yumuşak bir maddeden yapılmış olması gerekir. Resmi mühür, muhafazayagirişi mümkün kılan tek bir vidanın başını koruyan alaşım üzerine vurulmak suretiyleuygulanır. Resmî mührün, muhafaza kısmının çıkarılmadan görülebilmesi ve buna bağlıolarak dıştan kontrol edilebilmesi gerekir.

Cihazın dış yüzünde kolayca görülebilecek şekilde, üzerinde üreticinin firma adı,modelin ticari ismi (marka ve modeli), cihazın sicil numarası, onay belgesi ile ilgilihususların ve yetkili teknik bakım merkezinin yer aldığı bir plaket bulunacaktır. Sicilnumarasının ayrıca makine içerisine tesbit edilmesi ve mali hafızaya da kaydedilmesizorunludur.

1.6. Yazar Kasa Kullanmak Zorunda Olmayanlar

Aşağıda belirtilen meslek grubundaki tacirler, yazar kasa kullanmayacaklardır.

Tekel maddesi satışı, gazete satışı, şehir içi taşımacılıkta abonman bileti satıcılığı,banka ve sigortacılık işlemi, PTT hizmetleri, yolcu ve yük taşımacılığı, otel vepansiyonculuk faaliyeti, bilet karşılığı verilen hizmetler, eğitim-öğretim ve kreş hizmetleri,posta pulu-jeton satıcılığı, talih oyunları bayiliği, elektrik-su-doğal gaz hizmetleri, tarım aletve makinesi satışı (yedek parça olmamalı), terzilik faaliyeti (kumaş ticareti hariç), sanatürünlerinin satışı ile uğraşan sanat galerileri, marangozlar, mermerciler (süs eşyası yapanlarhariç), yorgancılar ve hallaçlar (yorgan alım satımı yapanlar hariç), demirciler (süs eşyasıyapanlar hariç), alüminyum doğramacılar, inşaat müteahhitliği, emlak komisyoncuları, otosanatkârları (yedek parça satışı yapanlar hariç), tabipler, oto komisyoncuları, plastikdoğramacılar, seyyar işle uğraşanlar, yeminli mali müşavir, avukat, mimar ve mühendis.

Bu listede belirtilen tacirler, ilerleyen yıllarda yazar kasa kullanma mecburiyetikapsamına alınabilirler.

11

1.7. Kasa Açılışı

Birbirinden bağımsız (terminal sistemi olmayan - tek yazar kasa ) yazar kasa kullananişletmelerde yazar kasanın açılışı kolaydır. Cihazın fişe takılı olup olmadığı kontrol edilir.Anahtar 1(açık) konumuna getirilir. Yazar kasa açılmıştır. Bu yazar kasalarda iki anahtarvardır. Bunlardan biri açılış ve günlük işlemler yapılmasına izin verir. Diğeri ise açılış vegünlük işlemlere ilave olarak günlük ve aylık rapor alma izni de vermektedir.

Birden fazla kasa ile işlem yapan işletmelerde ise öncelikle ana kasa açılmalıdır. Sonraterminal kasa denilen kasiyerlerin kullandığı kasa açılmalıdır. Kasa açılacağı zaman anahtar1 konumunda olmalıdır.

Kasa açılışlarında kasiyer giriş tuşuna basılır.

Bu bölüme girildiğinde karşınıza ilk olarak KASA KODU, KASİYER KODU veKASİYER ŞİFRESİ gibi bilgilerin girileceği bir ekran gelir.

Şekil 1.1: Kasiyer şifre giriş ekranı

12

Şifreler girilir. Gelen uyarılara gereken cevaplar verilir. Kasaya, açılışta konmasıgereken AVANS TUTARI konur. Kasa açılışı sırasında kasa teslimi ile ilgili fiş çıkacaktır.Kasiyerin bu fişi imha etmesi gerekir.

1.8. Kasiyer

Kasiyer, müşterinin kasa ile ilgili tüm işlemlerini ve kasa açılış-kapanışlarını, kendibaşına ve belirli bir süre içerisinde yapma bilgi ve becerisine sahip nitelikli kişidir.

1.8.1. Mesleğin Bugünkü Durumu

Artan nüfus ve buna bağlı olarak gelişen yoğun şehirleşme ve değişen tüketimalışkanlıkları, büyük ölçekli işletme sayısının artmasına neden olmakta, bu ise alanda önemlibir canlanma sağlamaktadır.

İşletme sayı ve ölçeğindeki hızlı büyüme ile birlikte kasiyerlik mesleğinde çalışansayısı da giderek artmaktadır. Bu meslekte eğitim yaygın olarak işletmelerde hizmet içieğitimi ve işbaşı eğitimi yoluyla yapılmaktadır.

Kasiyerlerin bu eğitimlerin yanı sıra meslekteki yenilikleri takip etmeleri ve bilgi,becerilerini sürekli yenilemeleri gerekmektedir.

Hizmet sektöründe yer alan diğer alanlarda olduğu gibi bu meslekte de müşteriilişkilerine verilen önemin artmasıyla birlikte, işletme içerisinde kasiyerlerin rolü de giderekdaha fazla önem kazanmaktadır. Eskiden yalnızca kasa işlemlerini yapan kişiler olarak kabuledilen kasiyerlerin, mesleklerinde iyi eğitilmiş, nitelikli kişiler olmaları, dış görünüşlerineözen göstermeleri, güzel ve etkili konuşma gibi temsil özelliklerine sahip olmalarıbeklenmektedir.

Bugün olduğu gibi gelecekte de işletmelerde kasalarda müşteriye yönelik işlemlerin vedavranış biçimlerinin çeşit ve öneminin artması ve dolayısıyla kasiyerlik mesleğinde iletişimbecerilerinin daha da önem kazanması beklenmektedir.

İş yerlerinin sayısal artışı, hızla değişen teknolojinin çalışma koşullarını etkilemesi veçıkış bantlarının yaygınlaşması kasiyerlere olan talebi giderek artırmaktadır. Sektördeki hızlıbüyüme nedeni ile önemli bir kasiyer açığı ortaya çıkmaktadır. Meslekte edinilen bilgi vebeceriler satış elemanlığı mesleğinde de kullanılabilir.

13

1.8.2. Kasiyerin Yaptığı Görev ve İşlemler

Kasiyer, işletmenin genel çalışma prensipleri doğrultusunda, araç gereç veekipmanları etkin bir şekilde kullanarak işçi sağlığı, iş güvenliği ve çevre korumadüzenlemelerine ve mesleğin verimlilik ve kalite gerekliliklerine uygun olarak aşağıdakigörev ve işlemleri yerine getirir.

İş Organizasyonu Yapmak

Müşteri soru ve önerileri ile ilgilenmek Müşteriyi ürün vb. hakkında bilgilendirmek Kasada çıkan sorunları çözmek Güvenlik birimi ile iş birliği yapmak Gün içerisinde bozuk para temin etmek Gün içerisinde ara para teslimi yapmak Kasada unutulan eşyaları ilgili yerlere teslim etmek

Kasa Açılış Öncesi Hazırlıkları Yapmak

Çalışılan alanın temizliğini yapmak Eksik malzemeleri temin etmek Avans temin etmek Kasayı açmak

Müşteri Satış İşlemlerini Yapmak

Müşteri hesabına satış işlemi yapmak Müşteri hesabına ödeme almak Nakit/kredi kartı vb. satış işlemi yapmak Ürün iade fişleri ile satış işlemi yapmak Hediye çekleri ile satış işlemi yapmak Anlaşmalı kurum satış işlemi yapmak Ödemesiz ve ikram satış işlemi yapmak, paketi teslim etmek

Kasa Kapanış İşlemlerini Yapmak

Avans tutarını ayırmak "POS" cihazlarından gün sonu raporu almak Rapor ve/veya tutanak hazırlamak Evrakları derlemek Kasa çevresini düzenlemek Muhasebeye para ve evrak teslimatı yapmak

14

1.8.3. Genel Olarak Kullanılan Araç Gereç ve Ekipmanlar

Araçlar, Makine ve Ekipmanlar

"POS" cihazı Aylık çalıntı kredi kartları listesi Barkod okuyucusu Bilgisayarlı kasa Güvenlik etiketi sökme cihazı Hesap makinesi Kaşeler Sahte para makinesi Tel zımba Telefon Yabancı para kılavuzu Yazar kasa Yazıcı

Gereçler (Malzemeler)

Resim 1.4: Kasa yardımcı malzemeleri

Adisyon Bant Daksil El slibi Fatura

15

Istampa ve mürekkebi Kalem Kasa şeridi Makas Müsvedde kâğıdı Paket lastiği Poşet, paket kâğıdı Rafya Temizlik malzemeleri Toplu iğne, ataç Yazar kasa "POS cihazı" rulosu Zımba teli

16

UYGULAMA FAALİYETİ

İşlem Basamakları Öneriler

Ödeme kaydedici cihaz kullanmakzorunda olan firmaları öğreniniz.

Ödeme kaydedici cihaz kullanmakzorunda olmayan tacirleri öğreniniz.

Ödeme kaydedici cihaz alımındayapılması gereken işlemleri öğreniniz.

Ödeme kaydedici cihaz alımı içinvergi dairesinden alınması gerekenevrakları öğreniniz.

Ödeme kaydedici cihaz kullananişletmelerin asmak zorunda olduklarıbelgeleri öğreniniz.

Ödeme kaydedici cihazıkullanabilmek için vergi dairesindenalınması gereken evrakları öğreniniz.

Ödeme kaydedici cihazların tekniközelliklerini kavrayınız.

Ödeme kaydedici cihazın tekniközelliklerini gösteren kitapçıklarınıinceleyiniz.

Kasaya yardımcı malzemelerhazırlayınız.

Kasiyerlerin kullandıkları yardımcımalzemeleri inceleyiniz.

Kasanın açılışını yapınız. Yazar kasa açılışı inceleyiniz.


17

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

A. OBJEKTİF TESTLER (ÖLÇME SORULARI)

1. Ödeme kaydedici cihaz kullanma mecburiyeti olan mükelleflerin, mükellefiyetinbaşladığı tarihten itibaren kaç gün içinde ödeme kaydedici cihaz almaları gerekir?

A) 10 günB) 20 günC) 30 günD) 40 gün

2. Ödeme kaydedici cihazlar, alındığı tarihten itibaren kaç gün içinde vergi dairesinekaydettirilmelidir?


3. Yazar kasanın vergi dairesine kaydettirildiği tarihten itibaren kaç gün içindekullanılmaya başlanması gerekir?


4. Ödeme kaydedici cihaz kimlere satılır?

A) Vergi dairesinden alınmış ödeme kaydedici cihaz alım belgesi olanlaraB) Tacir olan herkeseC) T.C. vatandaşı olan herkeseD) Türkiye’de ticaret yapan yerli ve yabancı tacirlerin tamamına

5. Yazar kasa ile ilgili olarak iş yerine asılması zorunlu olan iki levha hangisidir?

A) Ödeme kaydedici cihazlara ait levha – Vergi levhasıB) Ödeme kaydedici cihazlara ait levha – “Fiyatarımıza KDV dâhildir.” levhasıC) Aylık prim ve hizmet belgesi – “Fiyatlarımıza KDV dâhildir.” levhasıD) Çalışma ruhsatı - Ödeme kaydedici cihazlara ait levha


18

6. Ödeme kaydedici cihaz çeşitleri nelerdir?

7. Yazar kasa satan firmalar, sattıkları yazar kasalara ait bilgileri kaç gün içindemükellefin vergi dairesine bildirmeleri gerekir?


8. Aşağıdakilerden hangisi yazar kasa kullanmak zorundadır?

A) Tüketiciye hitap eden marketlerB) Toptan satış yapan tacirlerC) Oto kuaförleriD) Yorgancılar ve hallaçlar

9. Kasiyer, günün sonunda ödeme kaydedici cihazdan hangi raporu almalıdır?

A) Stok RaporuB) Karlılık raporuC) Mali Hafıza raporuD) Z raporu

10. Satış noktası terminali ile çalışan kasiyerin terminaline bağlı hangi cihazlar olmalıdır?

A) BilgisayarB) POS makinesi, barkod okuyucuC) Barkod okuyucuD) Elektronik terazi

DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerekkendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaşadığınızsorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrar inceleyiniz.

Tüm sorulara doğru cevap verdiyseniz diğer faaliyete geçiniz.

19

B. UYGULAMALI TEST

Öğrenme faaliyeti ile kazandılğınız beceriyi aşağıdaki ölçütlere göre değerlendiriniz.

DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ Evet Hayır

1. Ödeme kaydedici cihazları kimlerin kullanacağını anladınız mı?

2. Ödeme kaydedici cihaz satışı yapan kişi ve kuruluşların neleredikkat etmeleri gerektiğini biliyor musunuz?

3. Ödeme kaydedici cihaz alımında vergi dairesi ile olan işlemlerinbelgelerini hazırlayabiliyor musunuz?

4. Ödeme kaydedici cihaz kullanan işletmelerin bu cihazın kullanımıile ilgili olarak iş yerine asması gereken levhaları biliyor musunuz?

5. Ödeme kaydedici cihazların çeşitlerini biliyor musunuz?

6. Satışlarla ilgili olarak kullanılan ödeme kaydedici cihazlar, POSmakinesi ve barkod okuyucuların teknik özelliklerini biliyormusunuz?

7. Kasiyerin yazar kasa kullanımında ihtiyacı olan kasa yardımcımalzemelerini biliyor musunuz?

DEĞERLENDİRME

Yapılan değerlendirme sonunda “Hayır” cevaplarınızı bir daha gözden geçiriniz.Kendinizi yeterli görmüyorsanız Öğrenme Faaliyeti 1’i tekrar ediniz.

Cevaplarınızın tamamı “Evet” ise, bir sonraki öğrenme faaliyetine geçiniz.

20


Her ortamda günlük kasa işlemleri yapabileceksiniz.

Çevrenizdeki mağazalara giderek günlük kasa işlemlerinin yapılışı ile ilgili

bilgiler alınız.

Günlük kasa işlemlerinde ödemelerin nasıl yapıldığını araştırınız.


2. GÜNLÜK KASA İŞLEMLERİ

2.1. Müşteri İlişkileri

“Sadece bir patron vardır; o da müşteridir ve o, sadece parasını başka birşeye harcayarak şirketteki herkesi kovabilir.” Sam Walton.

Müşteri ilişkilerinde çalışan personelin önemi çok büyüktür. Özellikle personel sayısıve şubeleri çok olan büyük şirketlerde genellikle müşteri ile teması sağlayan birkaç kişidir. Obirkaç kişiden biri de kasiyerdir. İşte o büyük şirketleri, müşteri karşısında bu kişiler temsiletmektedir. Güler yüzlü, eğitimli bir personelin müşteriye davranışı farklı olmakta ve bu,şirkete bağlı müşterileri oluşturmaktadır.

Müşterilerin işletmeye olan bağlılığını etkileyen faktörlerin; malın kalitesi, malınfiyatı, malın tazeliği, marketin temizliği ve personelin müşteriye karşı tutumu olduğunugörmekteyiz.

Büyük şirketler, sürekli bir eğitim çabası içerisinde, müşterilerin nasıl karşılanacağını,ürünlerin nasıl yerleştirilip sunulacağını, nasıl fiyatlandırılacağını öğretmeyihedeflemektedirler.

Bir müşteri kazanmanın işletmeye getireceği maliyet, müşteriyi elde tutmamaliyetinden yedi kat daha fazla olacaktır. Bundan dolayı işletmenizin başarısındamüşterileriniz ile geliştireceğiniz kusursuz bir ilişki önem kazanmaktadır.


AMAÇ

ARAŞTIRMA

21

2.1.1. Müşteri ile Yüzyüze İlişkiler

Kasaya gelen müşteri ürünün sahibidir. Kasiyerin bunu bilmesi ve hassas davranmasıgerekir.

Müşteri kasada sabırsızdır. Beklemeye tahammülü yoktur. Kasiyerin beden dilinedikkat etmesi gerekir. Kasaya gelen müşteriye “hoş geldiniz”, giderken de “güle güle”denilmelidir. Yani müşteri karşılandığı gibi uğurlanmalıdır.

Müşteri odaklı olmak, müşteri ihtiyaç ve beklentilerini algılamak, yerine getirmek vemüşteri memnuniyetini sürekli artırmak için özellikle müşteri ile yüz yüze ilişkide bulunanpersonelin aşağıdaki özelliklere dikkat etmesi gerekir.

Müşterilerle duygusal bağlantı kurmak: Duygusal bağlantı yetersizliği;kabalık, dürüst olmamak, vaat edileni yapmamak ve değişiklikleri müşteriyezamanında bildirmemek biçiminde ortaya çıkmaktadır. Bunun için;

Müşteriler size daha yaklaşmadan sıcak bir iklim kurunuz.

Daha işlem başlamadan müşteriye sıcak ve olumlu sinyaller gönderiniz.

Müşterinin duygusal hâline mümkün olduğu kadar duyarlı olunuz.

Müşterinin söylediklerini sahici bir ilgiyle ve hissederek dinleyiniz.

Duygularını ifade eden müşterileri, kötü hissetmelerine yol açacak bir şey

yapmayınız. Tersine duygularını dürüstçe ifade ederken kendisini iyi

hissetmesini sağlayınız.

22

Dürüstlük: Şirket, çalışanlar ve müşteriler arasında her yüzleşmede güvenuyandırma yeteneğidir. Bunun için;

Açık sözlü olunuz, müşteri çıkarlarını kendi çıkarlarınızdan üstün tutunuz.

Müşterilere söz vermek için fırsatlar bulunuz ve verdiğiniz her sözü

tutunuz.

Müşterinizde en çok değer verdiğiniz nedir?

Müşterinizin sizde en çok değer verdiği nedir?

Müşterilerinize nasıl daha çok değer verebileceğinizi düşününüz.

Hoşlanılan Günlük Davranışlar

Duygusal göz: En güçlü duygusal bağlantı gözle kurulur. Müşterilerin ençok şikâyet ettikleri konulardan biri, ihmal edilmektir. Müşterinin gelişinigözden kaçırmazsanız, inisiyatif göstererek onu karşılayabilir, hoş geldinizdiyebilir ve alışverişe hazırlayabilirsiniz. Düşüncelerinizi bakışlarınızayansıttığınıza göre, bakışlarınızı kaçırdığınızda düşüncelerinizigizlediğinizi, dolaylı olarak müşteriye o anda kendisiyle değil, başkaşeylerle ilgilendiğinizi göstermiş olursunuz. Mükemmel müşteri hizmetivermek için bütün enerjinizi müşteri üzerinde odaklamalısınız.

Duygusal kulak: Kendi açımızdan önemli bir bilgi olduğunda kulakkesiliriz; ancak bize önemsiz gelen pek çok şeyi duymayız. Kulak tamolarak kullanıldığında, müşterinin sesindeki duygusal tonu yakalayabilirve sözlerindeki önemli ayrıntılar fark edilebilir. Çok önem verdiği birürünü satın almak üzere olan ama kaygı duyan müşterinin sesi bellibelirsiz titrer. Müşterinin ne söyleyebileceğini düşünerek onun aklındangeçenleri okumaya çalışınız. Sizin hakkınızda “Bir kulağından girer,ötekinden çıkar.” diye düşünmesine fırsat vermeyiniz. Müşterilerin sestonuyla ilgili şu örnekler verilebilir:

o Endişeli bir ton – Müşteri satın alma konusunda kararsızdır.o Aceleci bir ton – Müşterinin zamanı çok dardır.o Güvenli bir ton – Müşteri ne istediğini bilmektedir.o Mutlu bir ton – Müşteri uzun zamandır aradığı ürünü bulmuştur.o Dostça bir ton – Müşteri ürün almak kadar sizinle sohbet etmeye de

ilgi duymaktadır.o Şoka uğramış bir ton – Fiyat karşısında şaşırmıştır.o Öfkeli bir ton – Müşteri uzun süredir beklemektedir.o Yalvaran bir ton – Müşteri acilen yardım istemektedir.

Dürüst davranış: Dürüstlük bütün davranışların köşe taşıdır. Dürüstdavranarak değerlerinizi, inançlarınızı ve duygularınızı olduğu gibi ifade

23

edebilirsiniz. Açık, dürüst ve güvenilir biri olduğunuza inanıyorsanız, hermüşteriye gerçekten açık, dürüst ve güven verici biçimde davranmanızgerekir. İnsanlar genellikle kendilerinden söz etmekten ve kendilerinidinleyen ve anlamaya çalışan insanlardan hoşlanır. İnsanlarla ilişkilerigeliştirmek için spor, müzik, seyahat, politika, emlak piyasası gibi genişbir alanla ilgilenmeniz gerekir. Müşterilerinizi asla ve asla yanıltmayınızve ürünlerle ilgili önemli bilgileri kendilerinden saklamayınız.Müşterilerle her etkileşimde dürüst ve güven verici olmak esastır. İlkgülen siz olunuz.

Zor İnsanlarla Mücadele Ederken Yapılmaması Gerekenler

Zor insanların davranışlarını hemen kişisel olarak almayınız. Bu zorinsanların davranışları karakterlerinin bir parçası olabilir. Bu yüzdençevrelerindeki herkese kötü davranışlar sergiliyor olabilirler.

Zor insanlarla mücadele etmekten ve onlarla sorunlarınızı çözmektenkaçmayınız. Çünkü çözülmemiş sorunlar birikir ve daha büyükproblemlere yol açar. Ayrıca kaçmak sizi zayıf gösterir ve zayıf insanlardaha çok saldırıya maruz kalırlar.

İçinde olduğunuz durumdan ya da zor iş arkadaşınızdan sürekli şikâyetetmeyiniz. Yöneticileriniz, kendi sorunlarınızla neden başa çıkamadığınızıdüşünecek ve bu davranışınızı profesyonel bulmayacaktır.

Bu kişilere onların silahıyla yani saldırganlıkla karşılık vermeyeçalışmayınız. Çünkü siz bir amatörsünüz, onlarsa bir yaşam boyu böyledavranıp buna alışmışlar. Alışık olmadığınız bir tavırla başarıyaulaşamazsınız. Kendiniz olmayı deneyiniz.

Taviz vermeyiniz; çünkü ne kadar taviz verirseniz verin, zor insanlar herzaman daha çok isterler.

Onları değiştirmeye çalışmayınız, başaramazsınız. Sadece onlara karşıdavranışlarınızı gözden geçirip biraz değiştirerek iş yerinde huzuruyakalayabilirsiniz.

2.1.2. Kasiyerin Genel Bilgi ve Becerileri

Kasiyerlerin aşağıda belirtilen bilgi ve becerilere sahip olması gerekir.

Araç gereç ve ekipman bilgisi Bilgisayarlı kasa ve yazar kasa kullanma bilgisi Ekip içinde çalışma yeteneği El becerisi İkna etme yeteneği

24

İletişim yeteneği İnsan psikolojisi bilgisi İşçi sağlığı ve iş güvenliği önlemleri bilgisi İş yeri çalışma prosedürleri bilgisi Mesleki matematik bilgisi Mesleki teknolojik gelişmelere ilişkin bilgi Mesleki terim bilgisi Öğrenme yeteneği

2.1.3. Kasiyerin Genel Tutum ve Davranışları

Kasiyerlerin aşağıda belirtilen tutum ve davranışlara sahip olması gerekir.

Çalışkan olmak Çevre korumaya karşı duyarlı olmak Dikkatli olmak Dürüst olmak Güler yüzlü olmak Güzel ve etkili konuşmak Hızlı olmak İnsan ilişkilerine özen göstermek İş disiplinine sahip olmak İş güvenliğine dikkat etmek İş yeri çalışma prensiplerine uymak İş yerine ait araç gereç ve ekipmanların kullanımına özen göstermek Kaliteye dikkat etmek Meslek ahlakına sahip olmak Planlı ve organize olmak Sabırlı ve soğukkanlı olmak Sorumluluk sahibi olmak Temiz olmaya özen göstermek

2.2. Satiş İşlemleri

İşletmelerin mal ya da hizmet satarak kâr hedeflerine ulaşabilmesi, planlı vekoordineli bir yaklaşımla mümkün olabilecektir.

İşletmenin çıkış noktasını oluşturan, mal ya da hizmetlerin satışının yönetildiği satışbölümü, işletmelerin lokomotifi görünümünde olup önemli bir sorumluluk merkeziolmaktadır.

Özellikle büyük mağazalarda malların satışı kasiyerler aracılığı ile olmaktadır. Budurumda kasiyerlere önemli görevler düşmektedir.

25

2.2.1. Ürün Satışı

Satılan ürünler barkodlu ise, bilgisayardan okutularak çıkışı yapılmaktadır. Satılanürünler kasaya değişik yollarla okutulabilir. Bunlar;

Ürünün barkodu scannerden geçirilir.

Ürünün barkod numarası klavyeden girilir.

Bazı kasalarda ürün tartı sistemi mevcuttur. Kasada ürün tartılırken ürün kodu

girilir.

Stok kodunun bilgisayara aktarılmasından sonra program yardımıyla o mala ait tanımve fiyat bilgileri müşterinin göreceği küçük ekrana gönderilir.

Ürün satışı sırasında bilgisayara fazla satır girilmiş olabilir. Kullanılan kasada bu satırıiptal eden ÜRÜN İPTAL tuşu bulunmaktadır.

Ürün satışı tamamlandığında TOPLAM tuşuna basılmalıdır. Şayet aynı müşteriyetekrar satış yapılacak ise HAYIR tuşuna basılıp işleme devam edilir.

Bazı müşteriler ürünün fiyatını kasadan sorabilirler. Bunun için kasada bulunanFİYAT SOR tuşu kullanılır. Bu tuş kullanıldığı zaman ürünün barkodu girilmelidir.

Büyük mağazaların müşterilerine alışverişlerde kolaylık sağlamak için ürettikleri vetaksitlendirme, indirim gibi hizmetleri içeren kartlar vardır. Bu kartlara Mağaza Kartlarıdenir.

2.2.2. Barkod

Satın aldığımız her ürünün üzerinde dikey çizgilerden ve rakamlardan oluşan etiketlervardır. Satın aldığımız ürünlerin ücretini ödemek için kasaya geldiğimizde kasiyer, ürünlerinüzerinde bulunan etiketi, ışıklı bir camdan geçiriyor ya da etikete ışıklı bir cihazı tutarakkasadan geçiriyor. Bu işlem sırasında ürünlerin isimleri ve fiyatları ekrana yansımaktadır.

26

2.2.2.1. Barkod Nedir?

Genelde dikdörtgen biçiminde olan, birbirine paralel çizilmiş inceli kalınlı çizgilerdenve bu çizgilerin arasındaki boşluklardan meydana gelen, siyah çubukların oluşturduğu birsembole barkod diyoruz. Barkodlar sayesinde bilgisayara otomatik veri girişi hızlı bir şekildesağlanmaktadır

Barkodda iki bölüm vardır. Birincisi bizim gördüğümüz rakamlar; ikincisi isemakinenin taradığı çizgiler.

Barkod tarandığı zaman bilgisayar çizgi kısımlarına bakar. Şayet herhangi bir nedenlebarkod tarayıcı tarafından okunamıyor ise (Zarar görmüş, kötü basılmış veya tarayıcıarızalanmış olabilir.), barkodun bilgisayara elle girilmesini sağlar.

Barkod tarandığı zaman sinyal sistemdeki bilgisayara ulaşır. Bilgisayar da girilenbarkod numarasına göre ürünün fiyatını kasaya yansıtır.

Malın fiyatında değişiklik olduğu zaman, ilgili mal bilgisayarda kayıtlı olduğu içinbilgisayardaki fiyatı değiştirmek yeterli olacaktır.

Resim 2.1: Çeşitli barkod okuyucular

27

2.2.2.2. Barkod Çesitleri Nelerdir?

Çok değişik barkod çesitleri var. UPC, EAN, EAN-13, EAN-8, Code 39, Code 93,Code 128, en çok kullanılanlar UPC ve EAN 'dir. UPC numaralama sistemi Kanada veAmerika'da, EAN-13 numaralama sistemi ise Avrupa ve Türkiye'de kullanılmaktadır.

EAN-13 sistemi 13 haneden oluşur. Özellikleri aşağıdaki şekildedir.

Birinci kısım: Ülkelerin kodunu gösterir. Her ülkenin kendine ait bir kodu vardır.Türkiye'nin kodu 869’ dur.

ÜLKE KODU ÜLKE ADI ÜLKE KODU ÜLKE ADI

00 - 13 USA & KANADA 729 İSRAİL

30 - 37 FRANSA 57 DANİMARKA

400 – 440 ALMANYA 70 NORVEÇ

45 JAPONYA 978

ULUSLARARASI

STANDART

KİTAP

NUMARASI

485 ERMENİSTAN 520 YUNANİSTAN

Şekil 2.1: Bazı ülkelerin kodları

İkinci kısım: Firma kodunu gösterir. Ülke kodundan sonra gelen 4 hanedir. TürkiyeOdalar ve Borsalar Birliği (TOBB) bünyesine bağlı bulunan Millî Mal Numaralama Merkezi

28

( MMNM) tarafından verilmektedir.

EAN-UCC sistemini kullanmak isteyen üretici, ithalatçı, ihracatçı ve dağıtıcı firmalarMMNM’ ye başvurarak üye olmak zorundadırlar. MMNM üye olan firmalara bir EAN-UCCfirma numarası verir. Bu numara sadece o firmaya aittir ve onun tarafından kullanılır.

Üçüncü kısım: Firma kodundan sonra gelen 5 hanedir. Ürünü tanımlayan mamulkodudur.

Dördüncü kısım: En son rakamdır. Kontrol kodudur. Bu kod diğer rakamların hatalıokunmasını engellemek için belli bir formülle hesaplanan kontrol sayısıdır.

Barkod sadece o ürüne ait bir referans numarasıdır. Bu numaranın içinde mala aithiçbir bilgi yoktur. Bu referans numarası bilgisayara tanıtılır ve ürüne ait detaylı bilgilerbilgisayarda tutulur. Daha sonra bu referans numarası kullanılarak o ürüne ait bilgiyeerişilir. Gerekli değişiklikler burada yapılır.

2.3. Tahsilât İşlemi

Ürün satışı tamamlandıktan sonra müşteri ödeme yapacaktır. Ödeme değişik yollarlayapılmaktadır. Bunlar;

Nakit ödeme

Kredi kartı ile ödeme

Alışveriş çeki ile ödeme

Ticked ile ödeme

Bono

Çek

2.3.1. Nakit Ödeme

Satış işlemi tamamlandıktan sonra TOPLAM tuşuna basılır. Müşterinin ödeme tutarıklavyeden girilir. EVET tuşuna basılır. Alınan nakitlerin kasaya konulması gerekir.ÇEKMECE AÇ tuşuna basılarak kasanın çekmece açılır. Müşterinin verdiği para miktarıkasiyer tarafından bilgisayara girilir ve ödenmesi gereken para üstü her iki ekranda dagörülür.

2.3.1.1. Para

Eski çağlardan günümüze kadar para, en önemli değişim araçlarından biri olmuştur.Emek sarf etmeden kolayca elde edebilmek için bir kısım insanlar parayı taklit etmeyebaşlamışlardır. Paranın taklit edilmesine genel olarak kalpazanlık denilmektedir.

29

Kalpazanlık, teknik hünerlere sahip kişilerin işlediği, çoğu kez uluslararası boyutu daolan organize bir suçtur. Sahte paralar matbaa baskısı olabileceği gibi, renkli fotokopimakineleri veya bilgisayar ortamında da çoğaltılmaktadır.

Paraların taklit edilmesini önlemek amacıyla Merkez Bankaları tarafından çeşitligüvenlik unsurları konmaktadır. Bu güvenlik unsurlarının, insanlar tarafından iyi bilinmesihâlinde sahte paranın piyasaya sürülmesi güçleşecektir.

2.3.1.2. Sahte Para ile İlgili Yasal Düzenleme

Kamu güveni aleyhine işlenen bir suç olan kalpazanlık, Türk Ceza Kanunu'nun 316-331’ inci maddelerinde yer almaktadır. Bu kanuna göre kalpazanlık suçu; 3 yıldan 12 yılakadar hapis ve ağır para cezası ile cezalandırılmaktadır. Ayrıca, aynı kanunun 531'incimaddesi; bilmeden sahte banknot alanların 3 gün içinde bunları ilgili makamlarabildirmelerini zorunlu kılmaktadır.

Yeni Türk Ceza Kanunu 197. maddesine göre; “Memlekette veya yabancı ülkelerdekanunen tedavülde bulunan parayı, sahte olarak üretmek, ülkeye sokmak, nakletmek,muhafaza etmek veya tedavüle koymak kalpazanlık suçunu oluşturmaktadır.” Bu suçkonusunun cezai müeyyidesi 2 yıldan 12 yıla kadar hapis ve para cezası ilecezalandırılmaktır.

Türk Ceza Kanunu’ nun 197. maddesine göre, “Sahteliğini bilmeden kabul ettiğiparayı bu niteliğini bilerek tedavüle koyan kişi, üç aydan bir yıla kadar hapis cezası ilecezalandırılır.” Yine “sahte parayı bilerek kabul eden kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis veadlî para cezası ile cezalandırılır.” denilmektedir.

2.3.1.3. Sahte Para Nasıl Tanınabilir?

Gerçek banknotlar; dizayn, renk ve baskı yönünden çok net ve düzgün görünümdedir.Dikkatle bakıldığında kolayca algılanabilecek bu net ve temiz görünüm yanında, elledokunmak suretiyle yapılacak kontrolde sahte ve gerçek banknotları birbirinden ayırmakmümkündür.

Paraların gerçek olup olmadıklarının anlaşılabilmesi için para birimlerinin çoğundabulunan aşağıdaki güvenlik unsurlarına dikkat edilmesi yeterli olacaktır. Bunlar:

Kabartma baskı, Filigran, Emniyet şeridi, Bütünleşik görüntü, Optik değişken bant, Renk değiştiren mürekkep,

olarak sıralanabilir.

30

Bu kontrol üç aşamada yapılabilir;

Dokunma: Kabartma baskı tekniği, banknotlara özgü bir özelliktir. Genelliklebanknotların ön ve arka yüzlerinde bulunan bazı kısaltmalar, kupür değerlerinigösteren rakamlar ile motifler dokunulduğunda kabartma hissi vermektedir.Ancak bu özelliklerin zaman içerisinde yıpranma gösterebileceğiunutulmamalıdır.

Bakma: Banknotlar ışığa tutulduğunda filigran, düz bir hat şeklindeki emniyetşeridi ve bütünleşik görüntü ortaya çıkmaktadır. Bu üç unsur, gerçek birbanknota her iki taraftan bakıldığında görülebilmektedir.

Açılı bakış: Banknotlara değişik açılardan bakıldığında, optik emniyetunsurlarının (renk değiştiren mürekkep, hologram gibi) farklı açılardan değişikrenk verdikleri görülecektir.

Sahte ve gerçek paralar arasındaki farklar ile gerçek banknotların üzerinde bulunangüvenlik unsurlarını ayrıntılı bir şekilde açıklayalım.

Kabartma baskı: Banknotun ön yüzündeki Atatürk portresi, alt kenardaki bant,mavi-yeşil motif, “TÜRKİYE CUMHURİYET MERKEZ BANKASI" ve"TÜRKİYE CUMHURİYETİ MERKEZ BANKASI BANKNOT MATBAASI"ibareleri ile banknotun nominal değerini gösteren sayı ve yazılar kabartmaolarak basılıdır ve parmak ile dokunulduğunda hissedilir.

Renk değiştiren mürekkep: Farklı açılardan bakıldığında altın sarısından yeşiledönen, renk değiştiren mürekkep.

31

5 YTL 10 YTL 20 YTL 50 YTL 100 YTL

Emniyet şeridi: Banknotun arka yüzünde kesik gümüşi çizgilerden oluşanpencereli emniyet şeridi yer almakta olup üzerinde her iki taraftan okunabilen“TCMB” harfleri tekrarlanarak mini yazılıdır. Banknot ışığa tutulduğundaemniyet şeridi düz bir hat şeklinde görülmektedir.

1 YTL 5 YTL 10 YTL 20 YTL 50 YTL 100 YTL

Gizli görüntü: Banknotun yatay konumunda, göz hizasında ışığa tutulmasıhâlinde görülebilen T.C. harfleri veya Ayyıldız’ dan oluşan gizli görüntü.

32


Filigran: Banknotun ön yüzünün sol tarafında, banknot ışığa tutulduğunda heriki yüzden de görülebilen, ön yüzdeki Atatürk portresinin daha küçüğünden veparanın tutarından oluşan filigran yer almaktadır.


33

Mikro yazı: Büyüteçle okunabilen yazılar.

Atatürkportresininaltındaki yatayşeridin altındabüyüteçleokunabilen"BİR" yazısı

Büyüteçleokunabilen,10 sayılarınıniçinde"ONYTL"harfleri

Büyüteçleokunabilen, 20sayılarının içindeve sağ üstköşedeki 20sayısınınzeminindekibantta"YİRMİYTL",

Büyüteçleokunabilen 50sayılarınıniçinde "TC" vegiyoş bandınaltında"TCMB"harfleri

Büyüteçleokunabilen,100 sayılarınıniçinde"YÜZYTL"

1 YTL 10 YTL 20 YTL 50 YTL 100 YTL

Bütünleşik görüntü: Banknot ışığa tutulduğunda arka yüzdeki parça ile TürkiyeCumhuriyeti Merkez Bankası amblemi bulunan bütünleşik görüntü.


Diğer Güvenlik Özellikleri

Sahte para ayırma makinesine tutulan parada belli özellikler yansımaktadır.

34

Resim 2.2: Sahte para ayırma makinesi

Ultraviyole ışık altında görülebilen kırmızı ve mavi renkte kılcal lifler Ultraviyole ışık altında görülebilen meşale desenleri ve Atatürk'ün

imzasının basıldığı özel floresan mürekkep Arka yüzde sol üst tarafta kırmızı, sağ alt tarafta siyah renkte basılı ve

ultraviyole ışık altında parlayan seri ve sıra numaraları Ultraviyole ışık altında parlamayan özel banknot kâğıdı

Sahte para ayırma makinesinden başka sahte para ayırma kalemi de vardır. Sahte ParaAyırma Kalemi’nin kullanılması son derece basittir. Kalemin içindeki özel mürekkep,paranın hakiki veya şüpheli olduğunu hemen belirler.

35

Yabancı veya Türk lirasının herhangi bir yerine kısa bir çizgi çekildiğinde onungerçek veya sahte olduğunu ayırır.

Resim 2.3: Sahte para ayırma kalemi

Paranın üzerine çekilen çizgi belli belirsiz açık sarı renkte ise o para gerçektir.

Eğer paranın üzerine çekilen çizgi koyudan orta koyu renge değişebilen kahverengiise, bu para şüphelidir ve büyük ihtimalle de sahtedir. Bu kahverengi çizgi sahte paraüzerinde devamlı kalır.

2.3.1.4. Sahte Para ile Karşılaşıldığında Ne Yapılmalıdır?

Paranının güvenlik önlemleri kontrol edilirken birden fazla güvenlik önleminebakılmalıdır.

Paranın güvenliğinden kuşku duyulduğnuda gerekirse gerçekliğinden eminolunan bir diğer banknot ile karşılaştırılır.

36

Sahte para kimden alınmış ise kesinlikle iade edilmemelidir. Şahsın eşgalineilişkin bilgiler, mümkünse kimlik bilgileri ve hatta varsa otosunun plakanumarası ve diğer özellikleri emniyet güçlerine bildirilmelidir.

Sahte parayı getiren şahısın mümkün mertebe orada kalması sağlanır.

Bu arada en kısa sürede 155 Polis İmdat veya başka bir kanaldan polise bilgiverilmelidir.

Sahte para görevlilere teslim edilmelidir.

37

Yapılan ihbar, aranan bir kişi veya şebekenin veya büyük bir olayın faillerininortaya çıkartılmasına yardımcı olabilir.

2.3.1.5. Eskimiş ve Yıpranmış Banknotlar Nerede Değiştirilir?

Yazıları okunmayacak şekilde kirlenmiş, yıkanmış, boyanmış, yanmış, yırtılmış veyasair sebeplerle eskiyip yıpranmış, değeri belirlenebilen tam banknotlar ile yüzeyindekieksiklik % 50’den az olan banknotlar, yazılı değeri üzerinden başa baş olarak; tek parçadanibaret olmak kaydıyla yüzeyindeki eksiklik %50 olan banknotlar yazılı değerinin yarısıüzerinden yenileriyle değiştirilebilir. Yüzeyinin yarısından fazlası eksik olan banknotlar isedeğiştirilmemektedir.

Eskimiş, yıpranmış veya kısmen fiziki parça kaybına uğramış banknotların, doğrudanT.C. Merkez Bankası şubeleri, T.C. Ziraat Bankası veya diğer banka ve özel finanskurumlarının şubeleri aracılığıyla değiştirilmesi mümkündür.

2.3.1.6. Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası’nın Sahte Banknot ve Efektiflerleİlgili Görev ve Yetkileri

Ceza Mahkemeleri Usulü Kanunu’nun 84’ üncü maddesi, banknotlar üzerindeinceleme yapma yetkisini, Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası'na vermiştir.

Piyasaya bilerek sahte para sürmek veya üzerinde bulundurmak suçundan sanıklarınyargılanmalarında, mahkemeler suç konusu sahte paraları Merkez Bankası’na gönderirler.

Banknot Hareketleri Müdürlüğü bünyesindeki Sahte Banknot ve Efektif İncelemeKomisyonu, mahkemelerce gönderilen bu banknotları inceleyerek yapılan taklit veya tağyirsürüm kabiliyetinin olup olmadığı, paraların yapılışındaki ustalık derecesini göz önündebulundurarak sahteciliğinin kolaylıkla anlaşılıp anlaşılmayacağı hususlarını bir raporabağlayarak mahkemelere gönderir.

38

Resim 2.4: Madeni para sayma makinesi Resim 2.5: Kâğıt para sayma makinesi

2.3.2. Kredi Kartı ile Ödeme

Ürün satış işleminde kredi kartı kullanılabilir.

2.3.2.1. Kredi Kartı

Satış işlemi peşin ve müşteri kredi kartı kullanıyor ise müşterinin kredi kartı çekilerekbelirtilen toplam tutarın satışı yapan firmanın hesabına yatırılması sağlanır.

Satış işlemi tamamlandıktan sonra TOPLAM tuşuna basılır. Müşterinin kredi kartıPOS makinesinden geçirilir. Müşteri şifresini yazar. Müşterinin ödeme tutarı klavyedengirilir. KREDİ KARTI tuşuna basılır. Kredi kartı slipi müşteriye imzalatılır.

Satış işleminde taksit varsa, toplam tutar belirtilen taksit sayısına bölünerek taksittutarı belirtilir. Kredi kartı slipi üzerinde toplam tutar ve taksit sayısı ile taksit tutarlarıbulunmaktadır. Ödeme tarihleri geldikçe, taksit tutarı banka tarafından müşterininhesabından alınarak iş yerinin hesabına yatırılır.

Peşin fiyatına taksitli satışlarda vade farkı hesaplanmaz. Taksitli satışlarına vade farkıeklemek isteyen iş yerleri, önce bu vade farkını hesaplamalı, sonra da asıl tutara eklemelidir.Örneğin 500 YTL'lik bir işlemin 4 takside bölünmesi durumunda %20 vade farkıeklenecekse, iş yeri tutar olarak 600, taksit olarak da 4 göndermelidir. Böylece 4 ay boyuncamüşterinin kartından 150 YTL çekilerek iş yeri hesabına yatırılacaktır.

Kredi kartı ile yapılan satışlarda satış tutarı gün sonunda banka hesaplarına yansıtılır.Satışın yapıldığı gün işlem iptal edilebilir. İptal edilen satış işlemleri finansal bir değerkazanmazlar ve müşteri ekstresinde hiçbir şekilde görünmezler. Satış işlemlerinin sonrakigünlerde iptal edilmesi hâlinde, iade işlemleri ile ürün geri alınabilir.

39

2.3.2.2. POS Makinesi

Ülkemizde son dönemlerde kredi kartı ve buna bağlı olarak da POS makinesi (satışnoktası terminali) sayısında da artış görülmektedir. POS makinesi ve kredi kartıkullanımında öncelikle iş yerlerinin dikkatli davranması gerekiyor.

Resim 2.6: POS makinesi

POS Nedir?

Kredi kartlarıyla yapılan alışverişlerde bankalardan provizyon almak için kullanılanterminaldir. Bu terminal, müşterilerine kredi kartıyla alışveriş imkânı sağlayan, iş yerlerininkredi kartı işlemleri için kullandığı bir cihazdır.

POS sistemleri bankaların ve benzeri finansal işlem kuruluşlarının bünyesindebarındırdıkları ve kredi kartı işlemleri için iş yerlerindeki POS terminallerine ve benzerielektronik işlem sistemlerine hizmet veren elektronik işlem ve iletişim merkezleridir.

POS sistemleri, kredi kartı sağlayan kuruluşların sistemleri ile haberleşmeyisağlamaktadır. Kredi kartlarının geçerliliğini bu haberleşme sağlamaktadır.

2.3.2.3. Satış Noktası Terminali

Satış noktası terminallerinden fiş ve fatura düzenlenebilir. Bazı terminallerin POSmakinesi özelliği vardır. Ayrıca POS makinesi kullanmaya gerek yoktur. Bazı terminallerdeterazi desteği bulunmaktadır. Ayrıca gider pusulası ile kasa üzerinden iade alımınınyapılması da mümkündür.

Günümüzde kullanılan satış noktası terminallerinin özellikleri çok fazladır. Kullanılanher satış noktası terminalinin özellikleri de o oranda farlılık göstermektedir.

40

Resim 2.7: Satış noktası terminali

2.4. Kredi Kartı Kabul Eden İş Yerlerinin Yükümlülükleri

Satışlarında kredi kartı ile ödemeyi kabul eden işletmelerin aşağıda belirtilen kurallarauymaları gerekmektedir.

Kredi kartı ile satış hizmeti veren üye iş yerleri, kart hamillerinin yapmışoldukları mal ve hizmet alımlarının bedelini banka kartı ya da kredi kartı ileödeme taleplerini kabul etmek zorundadır. Bu zorunluluk indirim dönemlerindede geçerlidir. Üye iş yerleri, kart hamilinden kartın kullanılması dolayısıylakomisyon veya benzeri bir isim altında ilave bir ödemede bulunmasınıisteyemez.

Üye iş yerleri, mal ve hizmet bedellerinin banka kartı ya da kredi kartı ileödenmesi veya nakit talep edilmesi hâlinde, üye iş yeri anlaşması yapan kuruluştarafından kendilerine verilen elektronik ya da mekanik cihazları kullanarakharcama belgesi veya nakit ödeme belgesi düzenlemek ve aslını sözleşmedebelirtilen süre içinde muhafaza etmek ve bir nüshayı da kart hamiline vermekzorundadır.

Üye iş yerleri, mal ve hizmet bedeli karşılığını banka kartı veya kredi kartı ileödemek isteyen kişilerin imza kontrolünü yapmak, kartın tahrifata uğrayıpuğramadığını kontrol etmek ve üye iş yeri anlaşması yapan kuruluşlarcakendilerine ulaştırılan bilgiler çerçevesinde kartın geçerliliğini tespit etmekleyükümlü olup gerekli durumlarda kart üzerinde yer alan bilgilerle kimlik belgesiüzerinde yer alan bilgileri karşılaştırmak üzere geçerli bir kimlik belgesiisteyebilir. Üye iş yeri, satış belgesi üzerindeki bilgilerle kredi kartı üzerindekibilgileri karşılaştırarak kontrol etmekle yükümlüdür. Bu kontrollerinyapılmamasından doğan zararlardan üye iş yerleri sorumludur.

41

Şekil 2.2: Kredi kartı

Üye iş yerleri, Banka ve kredi kartı ile işlem yapıldığını gösteren işaretleri, işyerinin girişinde ve kart hamilleri tarafından kolayca görülebilecek bir yerekoymak, üye iş yeri sözleşmeleri herhangi bir nedenle sona erdiği takdirde de buişaretleri kaldırmakla yükümlüdür. Üye iş yerleri, teknik bir nedenle geçici birsüreyle işlem yapılamadığı hâllerde üye iş yerleri girişinde yer alan işaretlerikaldırmakla ve kart hamillerini uyarmakla yükümlüdür.

42

Şekil 2. 3: Vısa kartı

Üye iş yerleri, kuracakları sistemlerin güvenli bir şekilde çalışmasını teminetmekle yükümlüdür.

Üye iş yerleri, kart ile ödemenin yapıldığı anda harcama belgesi düzenlemekzorundadır. Bu hükme aykırılık hâlinde satılan hizmet veya mal bedeli üye işyeri anlaşması yapan kuruluştan talep edilemez.

Harcama belgesi düzenlenmek suretiyle kart kullanılarak satın alınmış bir malıniadesi veya hizmetin alımından vazgeçilmesi veya yapılan işlemin iptali hâlindeüye iş yerleri, alacak belgesi düzenleyerek bir nüshasını kart hamiline verdiktensonra diğer bir nüshayı da muhafaza etmekle yükümlüdür.

Üye iş yeri anlaşması yapan kuruluşlar, kartın kabulü hususunda kart çıkarankuruluştan onay alınmasını sağlayacak altyapıyı oluşturmakla yükümlüdür.

Üye iş yeri anlaşması yapan kuruluşlar; sözleşme yaptıkları üye iş yerlerine karthamillerinin gerçekleştirdikleri işlem bedellerini sözleşme hükümlerine uygunolarak ödemek zorundadır.

43

Üye iş yerleri, kartın kullanımı sonucunda kart ve kart hamili ile ilgiliedindikleri bilgileri, kanunla yetkili kılınan kişi, kurum ve kuruluşlar hariçolmak üzere kart hamilinin yazılı rızasını almadan başkasına açıklayamaz,saklayamaz ve kopyalayamaz. Üye iş yerleri; kart bilgilerini üye iş yerianlaşması yaptığı kuruluş dışındaki şahıs veya kuruluşlarla paylaşamaz, satamaz,satın alamaz ve takas edemez. Bu bilgilere başkalarının ulaşmasını engellemekamacıyla gereken önlemleri almakla yükümlüdür.

Kartın son kullanma tarihine bakılmalıdır.

POS terminalinden çıkan satış belgesi üzerindeki kart numarası ile kartın önyüzündeki numaranın aynı olup olmadığı mutlaka kontrol edilmelidir.

Kartın taşıması gereken güvenlik özellikleri kontrol edilmelidir.

Şüpheli durumlarda sözleşmeli olunan banka aranmalıdır. El konulan sahte ya daçalınmış kartlar için bankalar kasiyerleri ödüllendirmektedirler.

2.4.1. Kredi Kartı Kullanımında Kart Sahiplerinin Dikkat Etmesi GerekenKurallar

Kredi kartı kullanan kart sahiplerinin kart kullanımı sırasında uymaları ve dikkatetmeleri gereken bazı kurallar vardır. Bu kurallar şunlardır.

Kredi kartınız inprint veya POS makinelerinde kullanıldıktan sonra kartınızı gerialıp almadığınızı kontrol ediniz.

Kredi kartınızı kullanırken tanıdık ve bildik yerlerden alışveriş yapınız.

Alışverişlerinizden sonra müşteri nüshalarını saklayınız ve aylık ekstrelerinizlekarşılaştırınız.

Kredi kartınız kaybolacağı veya çalınacağı düşüncesiyle kredi kartınızın bağlıolduğu bankanın müşteri ilişkileri biriminin telefonlarını ajandanıza veya ceptelefonunuza kaydediniz.

Kredi kartınızın POS makinesi haricinde bir başka makineden geçirilmemesinedikkat ediniz.

Kredi kartınızın güvenliği sizin şifrenizdir. Kredi kartı şifrenizi hiçbir şekildebanka yetkilisi olsa bile kimseye söylemeyiniz. Eğer şifrenizin öğrenildiğinidüşünüyorsanız, şifrenizi değiştiriniz. Kart şifrelerinizi belirlerken doğum tarihi,iş yerinizdeki dâhili telefon numaranız gibi başkaları tarafından kolaylıklabilinebilecek rakamlardan belirlemeyiniz.

44

Kredi kartınız kaybolduğu veya çalındığında vakit geçirmeden kredi kartınızıaldığınız bankayı arayıp iptal ettiriniz.

İnternet vasıtası ile kredi kartı ile alışveriş yapmamaya çalışınız. Yapıyorsanızkendi klavyenizden çok ekran klavyesini kullanmaya özen gösteriniz.

Yeni kredi kartınız size belirtildiği zamanda gelmez ise ilgili bankayı arayıpkartınızın durumunu sorunuz.

Kredi kartınızı kullanması için asla başkalarına vermeyiniz. Bu durum ayrıcakredi kartı sözleşmesine aykırı bir husus teşkil etmektedir.

ATM'lerden yaptığınız para çekimlerinde kimsenin size yaklaşarak yaptığınızişlemleri izlemesine izin vermeyiniz. İşlem yaptığınız banka şubesiyetkililerinden başka kimseden yardım almayınız. Eğer işleminizi hafta sonu yada mesai saatleri dışında gerçekleştiriyorsanız ve kartınız ATM'de sıkıştıysaetrafınızda bulunan hiç kimseye kart şifrenizi vermeyiniz ve bu kişilerdenyardım istemeden derhal kartınızı bankanızı arayarak kapattırınız.

Resim 2.8: ATM

Kredi kartınızı taşıdığınız cüzdan ya da çantanızı sık sık kontrol ederek kredikartınızın yanınızda olduğundan emin olunuz.

45

2.4.2. Alışveriş Çeki ile Ödeme

Alışverişlerde kullanılmak üzere düzenlenmiş nakit para yerine geçen bir ödemesistemidir. Satış işlemi tamamlandıktan sonra TOPLAM tuşuna basılır. İndirim miktarıklavyeden girilir. ALIŞVERİŞ ÇEKİ tuşuna basılır. Alışveriş tutarı çekin üzerinde yazantutardan aşağı olamaz. Alışveriş tamamlandıktan sonra düzenlenen belge fatura olmalıdır. Bufatura alışveriş yapan müşteriye verilmez. Çeki veren kuruma gönderilir.

2.4.3. Ticket ile Ödeme

Firmalar ve kamu kuruluşlarının sosyal sorumlulukları çerçevesinde, çalışanların vevatandaşların temel ihtiyaçlarının karşılanmasına yönelik geliştirilen ürünleri kapsamaktadır.

Ticket kartlarını iş yeri, çalışan personeline vermektedir. Bu kart, daha çok gıda ileilgili alışverişlerde kullanılır. Kartın nerelerde kululanılabileceği internetten öğrenilebilir.Ayrıca kartın geçerli olduğu işletmelerin camlarında kartın resimleri vardır. Kartı kullanan işyeri faturayı ticket kartın mülkiyeti hangi servise ait ise o servis adına düzenlemelidir.

Çalışanların temel ihtiyaçları: günlük harcamaları karşılar. Ticket yemek kuponları,Ticket gıda kuponları

2.4.4. Bono (Emre Muharrer Senet)

Bono, üzerinde yazılı belirli tutarda bir paranın bir kişiye veya emrine ödeneceğinedair kayıtsız şartsız bir ödeme taahhüdüdür. Bonoda ikili bir ilişki vardır. Asıl borçlu(keşideci) senet bedelini lehdara ödemeyi taahhüt eder.

Tediye Tarihi: Ödeme tarihi

Keşide Tarihi: Düzenleme tarihi

Keşideci: Düzenleyen

Lehtar: Kıymetli evrakta kendisine alacak hakkı tanınmış olan kişidir.

Muhatap: Borçlu

46

Lehtar kendisine kıymetli evrakla tanınmış olan hakkı, ciro (devir) işlemiyle birbaşkasına devredebilir. Bu kişiye ve bu kişinin ciro işlemiyle kıymetli evrak üzerindekihakkı devrettiği diğer kişilere ciranta denir.

Bononun Düzenlenmesi

Düzenlenen bir bonoda aşağıdaki şekil şartları yer almalıdır:

Senet metninde bono (veya Emre muharrer senet) kelimesini ve senetTürkçeden başka bir dilde yazılmışsa o dilde bono karşılığı olarakkullanılan kelime

Kayıtsız ve şartsız belli bir bedeli ödeme vaadi Vade Ödeme yeri Kime ve kimin emrine ödenecek ise onun ad ve soyadı Senedin düzenlendiği gün ve yeri Senedi düzenleyenin imzası

Aşağıda yazılı hâller dışında, yukarıda yazılı unsurları taşımayan bir senet bonosayılmaz, adi senet sayılır ve ciro ile devri de mümkün olmaz.

o Senedin üzerinde açıkça belirtilmediği taktirde senedin düzenlendiğiyer, ödeme yeri ve aynı zamanda düzenleyenin yerleşim yeri sayılır.

o Bonoda senedin düzenlendiği yer gösterilmemişse, düzenleyenin adve soyadı yanında yazılı olan yerde düzenlenmiş sayılır.

o Bono, vade tarihinden itibaren üç yıl geçmekle zamanaşımına uğrar.Senet hamilinin cirantalara karşı açacağı davalar, (süresinde protestoedilmiş senetlerde protesto tarihinden itibaren, protestosuzsenetlerde vadeden itibaren) 1 yıl geçmekle zaman aşımına uğrarBir cirantanın, başka cirantalarla keşideci aleyhine açacağı davalar,cirantanın poliçeyi ödediği veya poliçenin dava yolu ile kendisinekarşı öne sürüldüğü tarihten itibaren altı ay geçmekle zaman aşımınauğrar.

o Bonoya pul yapıştırmak zorunlu değildir.

o Bonoya kefil olarak imza atan kişi zincirleme olarak sorumludur.

o Senedin üzerindeki boşluklar, senet borçlusu tarafından tam veeksiksiz olarak kendi el yazısı ile doldurulmalıdır. Senet borçlususenedin üzerine iki imza atmalıdır.

o Senet üzerindeki boşluklarda borcun sebebi belirtilmelidir. Yanisenet karşılığı olan borcun nedeni mal ise ‘’malen’’, senet bedeli

47

karşılığı para ise ‘’nakten’’ yazılmalıdır.

o Senedin vadesi belli ise vade tarihi yazılır. Vade yazılmayan senetlergörüldüğünde ödenecek demektir.

o Senet muhatabı yani alacaklısının tam isim ve unvanı yazılmalıdır.Şahıs işletmelerinin tüzel kişiliği olmadığı için unvanları lehtarolarak yazılamaz (Örneğin sadece “ÇITIR KURUYEMİŞ’’ geçerlideğildir.). Tüzel kişiliğe sahip firmaların tam unvanları yazılmalıdır.

Vade Tarihi Yeni Türk Lirası Yeni Kuruş

22/11/20.... 1 000 YTL ………YKr

İş bu emre muharrer senedim mukabilinde 22/KASIM/20.…. tarihinde ESENCE

SAN. Ve TİC. LTD.ŞTİ’ne veya emrühavalesine yukarıda yazılı yalnız BİN Yeni Türk Lirası

………….. YKr ödeyeceğim. Bedeli mal ahzolunmuştur.

İş bu bono vadesinde ödenmediği taktirde müteakip senetlerinde muacceliyet kespedeceğini,

ihtilaf vukuunda İSTANBUL Mahkemelerinin selahiyetini şimdiden kabul ederim.

Düzenlenme Tarihi: 22/09/20.….

BORÇLUNUN

Adı Soyadı: ALİ MERMER İmzası İmzası

Adres: Taşmektep sokak N0: 22

Üsküdar / İSTANBUL

Müşterek Borçlu ve Müteselsil Kefilin

Adı Soyadı………………………………. İmzası İmzası

Adres…………………………………….

Şekil 2.4: Bono (emre muharrer senet)

2.4.5. Ciro ve Çeşitleri

Senedin devrine ciro denir. Senedi taşıyan, ciro yoluyla senet borçlusuna borcunu ciroedilen kişiye ödemeye yetki verir. Ciro yoluyla ciro edilen kişiye de alacağı tahsil etmeyetkisi verir. Ciroda, ciranta (ciro eden) sadece senetten doğan haklarını devreder.

Ciro yazılı olur. Sözlü ciro olmaz. Ciro kaydı bononun arka yüzüne veya bononunarka yüzünün devamı olarak kabul edilen ve alonj denilen ek kâğıt üzerine yapılmalıdır. Ciroşart ihtiva etmez. Şarta bağlı ciroda bu şartlar hiç yazılmamış sayılır. Kısmi ciro geçersizdir.Çizilmiş ya da karalanmış ciro hiç yapılmamış sayılır.

Ciro türleri aşağıda belirtilmiştir.

48

Temlik Cirosu

Temlik cirosu; senetten doğan tüm hakların devredilmesi için yapılır. Temlik cirosu,tam ciro veya beyaz ciro şeklinde yapılabilir. Beyaz ciro ise; lehine ciro yapılan kimsebelirtilmeden yapılan cirodur (Örnek: Ödeyiniz. İmza). Tam ciro; lehine ciro yapılan kişininbelirtilmesiyle olur (Örnek: Sağıroğlu Tic. Ltd. Ş’ne ödeyiniz. İmza).

Tahsil Cirosu

Burada, cirantanın (senedi ciro edenin) amacı; senetten doğan tüm haklarınıdevretmek değil, sadece kendi namına, ciro edilene alacağını tahsil etme yetkisini vermektir.Ciro edilen, cirantanın temsilcisi durumundadır. Özellikle bankalara tahsile verilen senetlerbu türden ciro edilerek devredilen senetlerdir.

2.4.6. Senetlerde Protesto İşlemleri

Borçlu senetten doğan borcunu vadesinde ödemekle mükelleftir. Bono borçlusuborcunu vadesinde ödememiş ise, durum ödememe protestosu ile tespit edilir. Ödememeprotestosu ödeme gününü (vadeyi) takip eden iki iş günü içinde çekilmelidir.

Protesto, noterlikçe tanzim edilir ve noter vasıtasıyla muhataba gönderilir. Protestomasrafları senet borçlusuna aittir.

2.4.7. Çek

Bir Banka hesabına para yatırmak ya da Banka hesabından para çekmek içinkullanılan kıymetli evraka çek denir.

Çek, hukuki mahiyeti itibarıyla bir ödeme aracıdır. Bankada çek hesabı açılarak çekdefterinin alınması gerekir. Bankada çek hesabının açılabilmesi için;

Bankalar çek hesabı açarken hesap sahibinin; fotoğraflı nüfus cüzdan örneği ve kimliknumarasını, ikametgâh belgesini, tacir olanların ticaret sicil kayıtlarını, vergi kimliknumaralarını almak ve bu belgeleri hesabın kapatılmasını izleyen beş yıl süresince saklamakzorundadırlar.

Bankanın çek hesabı açılırken toplanan tüm bu bilgileri ve çek hesabının kapatılmasıhâlinde de bu durumu on beş gün içerisinde T.C. Merkez Bankası’na bildirmesi zorunlu hâlegelmiştir.

2.4.7.1. Çekin Hazırlanması

Çeklerin rakam ve yazı ile okunaklı bir şekilde ve mürekkepli kalemle yazılmasıgerekir. Hatalı düzenlenen çekler iptal edilerek yenisi düzenlenir. İptal edilen çekler,dipkoçanına iliştirilerek saklanır.

49

Çek, kayıtsız ve şartsız belirli bir bedelin ödenmesi için havale içermelidir. Ödenmesigereken tutar, rakamla ve yazıyla çek üzerine yazılmalıdır. Tahrifat olmaksızın yazı ilerakam arasında farklılık varsa yazı ile belirtilen tutar geçerlidir. Tahrifat varsa ikisine deitibar olmaz. Çekte keşide tarihinin yazılması zorunludur. Bu tarih, çekin bankaya ibrazsüresinin başlangıcıdır.

Uygulamada çizgili çekler de vardır. Hesaptan hesaba para aktarılmasında kullanılançeklerdir. Bu çeklerin üzerinde paralel iki çizgi vardır. Buraya banka adı yazılır. Parayı bubanka alır. Çek de bu bankaya verilir. Bu çekler nakit olarak ödenmez. Çek tutarı alacaklınınhesabına yazılır. Bu yüzden de bu çeklerde çalınma korkusu yoktur.

Hazırlanan bir çekte aşağıdaki şekil şartları yer almalıdır:

“Çek” kelimesini ve eğer çek Türkçeden başka bir dille yazılmış ise o dilde“Çek” karşılığı olarak kullanılan kelimeyi,

Kayıtsız ve şartsız belirli bir bedelin ödenmesi için havaleyi,

Ödeyecek kimsenin “muhatabın” ad ve soyadını,

Ödeme yerini,

Keşide gününü ve yerini,

Çeki düzenleyen kimsenin (keşidecinin) imzasını ihtiva eder.

Ayrıca;

Çekler, emre yazılı, Nama yazılı ve hamiline yazılı olarak düzenlenebilir.

Sürenin son günü tatile rastladığı takdirde, süre takip eden ilk iş gününe kadaruzar.

Kambiyo senetlerinin (poliçe, bono, çek) (Arka yüzüne yapılacak işlemler içinyer kalmadığı zaman, çeke uzunlamasına eklenen kâğıda alonj denmekte vealonj üzerinde yapılacak her türlü işlem çekin arkasına yazılmış sayılmaktadır.)üzerine yazılması gereklidir. Cironun kayıtsız ve şartsız olması ve bir silsileiçinde birbirini takip etmesi gerekir.

Keşidecinin çekten cayması, ancak ibraz müddeti geçtikten sonra hüküm ifadeeder.

Keşideci tarafından ödemeden men talimatı verilmesi hâlinde, çekin ibrazındaarkasına, Banka tarafından, keşidecinin ödemeden men talimatı bulunduğu ve bunedenle işlem yapılamadığı belirtilerek karşılığı olup olmadığı yazılır ve karşılıkveya kısmi karşılık var ise bu miktar bloke edilir.

50

Şekil 2.5: Çek

2.4.7.2. Çekin Tahsil için Bankaya İbraz Süresi

Çekler bir ödeme aracıdır, çeklerde vade olmaz ve görüldüğünde çeklerin ödenmesigerekir. Çek ileri tarihle düzenlenmiş bile olsa çekin üzerindeki tarihten önce bankaya ibrazedilmesi hâlinde çek ibraz günü ödenir. Banka tarafından işlem yapılması gerekir. Yine‘’Çek gününde muteberdir.’’ kaydı geçersiz olup yazılmamış hükmündedir.

Çek düzenlendiği yerde ödenecek ise keşide tarihinden itibaren 10 gün içinde,düzenlendiği şehirden başka bir şehirde ödenecek ise bir ay içinde ibraz edilmelidir. Keşideyeri ile ödeme yeri aynı kıtada ise bir ay, keşide yeri ile ödeme yeri ayrı kıtalarda ise üç ayiçindemuhataba ibraz edilmelidir.

Türk Ticaret Kanunu’na göre muhatap banka süresi içinde ibraz edilmeyen çekiödemek zorunda değildir. Muhatap banka, ibraz süresi geçtikten sonra bile isterse ödemeyapabilecektir.

Çeklerin ciro işlemi de senetlerde olduğu gibidir.

Koşullarına uygun ve karşılığı olan çek, muhatap bankanın herhangi bir şubesine ibrazedildiğinde, hamilin vergi kimlik numarası saptandıktan sonra ödenir.

Hamilin; cirantalara, keşideci ve diğer çek borçlularına karşı haiz olduğu müracaathakkı ibraz müddetinin bitiminden itibaren altı ay geçmekle zaman aşımına uğrar.

MARTI BANKASI Keşide YeriKeşide Tarihi

Türkiye Martı Bankası A.Ş. İstanbul 23/12/2…..

Üsküdar Şubesi/İSTANBUL

2 000 YTL ………YKr

Bu çek karşılığında ZEY-MER Gıda San. Tic. Ltd. Şti emrine Yalnız

İkibin YTL ve ……………. YKr ödeyiniz.

Müşteri No : 005658 Hesap Sahibi

V.K. No : 4586423879

Hesap No : 000659878 CEYLAN GIDA PAZARLAMA

Çek No : 0059873 LİMİTED ŞİRKETİ

ιι0059873ιι022ιι0652ιι:000659878ιι

51

2.4.7.3. Karşılıksız Çek

Üzerinde yazılı keşide tarihinden önce veya ibraz süresi içinde ibraz edildiğinde,yeterli karşılığı bulunmaması nedeniyle kısmen de olsa ödenemeyen çeki keşide eden hesapsahipleri veya yetkili temsilcileri, kanunlar karşısında suçlu sayılmaktadırlar. Karşılığıolmayan çeklerin arkası bankadaki yetkililerce yazılır.

Muhatap banka yeterli karşılığı olmadığı için çekin ödenmediğini ve hesap sahibihakkında gerekli bilgileri ibraz tarihinden itibaren on gün içinde T.C. Merkez Bankası’nabildirmek zorundadır.

Ayrıca işlenen suçun niteliğine göre bir ile beş yıl arasında hesap sahiplerinin veyetkili temsilcilerinin çek hesabı açtırmalarının yasaklanmasına karar verilebilir.Yasaklanma kararı bütün bankalara duyurulmak üzere Türkiye Cumhuriyet MerkezBankası’na bildirilir.

Çekte yazılı keşide gününe göre hesaplanacak ibraz süresinin bitim tarihinden itibarenen geç on gün içinde çekin karşılıksız kalan kısmının yüzde on tazminatı ve ibraz tarihindenödeme gününe kadar geçen süre için hesaplanacak gecikme faizi ile birlikte ödenmeksuretiyle düzeltme hakkını kullanan çek keşide etmek hakkını yeniden kazanır.

2.5. Belge Düzenleme

Satış işlemi tamamlandıktan sonra müşteriye fiş ya da fatura verilebilir. Müşteri faturaistemiş ise TOPLAM tuşuna basılmadan FATURA tuşuna basılmalıdır. Müşteri fiş istiyorise TOPLAM tuşuna basılarak işlem sonlandırılır.

Vergi Usul Kanunu'nda; malı satan ya da işi yapan tacir tarafından belli şekil veşartlara bağlanmış olarak düzenlenmesi gereken satış belgeleri (vesikalar) vardır. Bunlar;fatura, sevk irsaliyesi, irsaliyeli faturadır.

Fatura düzenlenmesinin zorunlu olmadığı bir kısım alım-satım ve hizmet işlerindemükellefler fatura yerine geçen belgeleri düzenlemek zorundadırlar. Fatura yerine geçen bubelgeler; perakende satış vesikaları, gider pusulası, serbest meslek makbuzu ve müstahsilmakbuzu olarak sıralanmıştır.

Döviz büroları, döviz alım ve döviz satım işlemlerinde fatura yerine Döviz AlımBelgesini ve Döviz Satış Belgesini düzenlemek zorundadırlar.

2.5.1. Fatura

Fatura; satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağıgöstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticarivesikadır. Müşteriye yapılan perakende satışlarda yazar kasa fişi verilebilir. Ancakmüşterinin istemesi hâlinde fatura verilmesi zorunludur. Ayrıca belirli tutarı aşan perakendesatışlar içinde fatura düzenlenmelidir.

52

2.5.2. İrsaliye

Malın alıcıya teslim edilmek üzere satıcı tarafından taşındığı veya taşıttırıldığı hâllerdesatıcının, teslim edilen malın alıcı tarafından taşınması veya taşıttırılması hâlinde alıcınıntaşınan veya taşıttırılan mallar için sevk irsaliyesi düzenlemesi ve taşıtta bulundurmasışarttır. Malın, bir mükellefin birden çok iş yerleri ile şubeleri arasında taşındığı veyasatılmak üzere bir komisyoncu veya diğer bir aracıya gönderildiği hâllerde de malıngönderen tarafından sevk irsaliyesine bağlanması gereklidir.

Sevk irsaliyesi ile sevk edilen malın faturası malın sevk tarihinden itibaren 7 güniçerisinde faturaya bağlanması gerekmektedir.

Malın hareketi anında fiili olarak sevk irsaliyesinin malla birlikte bulunmasızorunludur. Malın sevki sırasında düzenlenmiş olmasına rağmen, malla birlikte bulunmayansevk irsaliyesi hiç düzenlenmemiş sayılır.

2.5.3. İrsaliyeli Fatura

Uygulamayı kolaylaştırmak amacıyla, fatura ve sevk irsaliyesinin ayrı belgeler olarakdeğil, isteyen mükellefler "irsaliyeli fatura" adı altında tek belge olarak düzenleyebilirer.

Bu usulü seçen mükellefler, o takvim yılı sona ermeden fatura veya sevk irsaliyesiniayrı ayrı düzenleyemezler.

"İrsaliyeli fatura" uygulamasını seçen mükelleflerden mal satın alan müşterilerin, bumalları taşımaları veya taşıttırmaları esnasında "irsaliyeli fatura" bulunması hâlinde, bunların"sevk irsaliyesi" düzenleme yükümlülükleri yoktur.

"İrsaliyeli fatura"nın altında, "Bu belgenin sevk edilen malla birlikte bulunmasıhâlinde ayrıca sevk irsaliyesi aranmaz." ifadesine yer verilecektir.

Malı satan mükellefler "irsaliyeli fatura" yı en az üç nüsha olarak düzenleyeceklerdir.En az üç nüsha düzenlenmeyen "irsaliyeli fatura"lar hiç düzenlenmemiş sayılacaktır.

"İrsaliyeli fatura" nın iki nüshası mutlaka malı taşıyan araçta bulundurulacaktır.

"İrsaliyeli fatura" da; faturayı düzenleyenin adı, ticari unvanı, iş adresi, bağlı olduğuvergi dairesi ve hesap numarası, malın cinsi, miktarı, fiyatı ve tutarı ile nereye ve kimegönderildiği; müşterinin adı, ticari unvanı, adresi, varsa vergi dairesi ve hesap numarası,faturanın seri ve sıra numarası, düzenleme tarihi ve saati ile anlaşmalı matbaa ile ilgilibilgilere yer verilecektir. Bu bilgilerin eksik olması hâlinde "irsaliyeli fatura" hiçdüzenlenmemiş sayılacaktır.

53

2.5.4. Perakende Satış Vesikaları

Vergi Usul Kanunu’na göre, fatura verilmesi zorunlu olmayan durumlarda perakendesatış ve hizmet ifalarının belgelendirilmesi için aşağıdaki vesikalardan biri düzenlenir.

Perakende satış fişleri

Makineli kasaların kayıt ruloları

Giriş ve yolcu taşıma biletleri

2.5.4.1. Perakende Satış Fişleri (Ödeme Kaydedici Cihaz Fişleri)

Perakende mal satan veya hizmet ifa eden birinci ve ikinci sınıf tacirlerin, Vergi Usul

Kanunu’ na göre fatura kullanma mecburiyeti olmayan satışlarını ödeme kaydedici cihaz

fişleriyle belgelendirmeleri gerekmektedir.

Kullanılmakta olan ödeme kaydedici cihazlarda, günlük ve mali hafıza olmak üzere ikihafıza birimi bulunmaktadır. Günlük hafızada, cihazın kullanıldığı güne ait bilgiler, malihafızada ise geçmişe ait bilgiler (faaliyette bulunulan her bir gün itibarıyla genel hâsılat vekatma değer vergisi tahsilâtı olarak) silinemeyecek ve değiştirilemeyecek şekilde kayıt altınaalınmaktadır. Ödeme kaydedici cihazlardan genel olarak X, Z ve MALİ HAFIZA raporuolmak üzere üç tür rapor almak mümkündür. Bunlardan X ve Z raporu günlük hafızadanalınmakta ve o güne ilişkin mali bilgileri (istisnai olarak bazı cihazlarda geçmişe aittoplanarak gelen bilgileri) göstermektedir. MALİ HAFIZA raporu ise adından daanlaşılacağı üzere mali hafızadan alınan bir rapor olup geçmiş dönemlere ait bilgilerivermektedir. Mali hafızalarda mükelleflerin gün gün genel hâsılat ve katma değer vergisitahsilâtı kayıtlıdır. Mali hafıza raporları, günlük (her bir güne ait genel hâsılat ve katmadeğer vergisi tahsilâtı ayrı ayrı gösterilerek) veya dönemsel (haftalık, aylık, yıllık) olarakalınabilmektedir.

Maliye Bakanlığınca onaylanan bütün ödeme kaydedici cihazlar, herhangi bir teknik

54

müdahaleye gerek olmaksızın mali hafıza raporu almaya uygun yapıdadır. Söz konusuraporu almak için cihaz üzerindeki anahtarı belli bir konuma getirmek ve ilgili kod rakamveya fonksiyon tuşlarına basmak yeterlidir.

Mali hafıza raporlarının nasıl alınacağına ilişkin bilgiler, cihaz satın alınırkenruhsatname ile birlikte mükelleflere verilen kullanma kılavuzlarında yer almaktadır.Kullanma kılavuzlarında yeterli bilgi bulunmaması hâllerinde ise yetkili serviselemanlarından yardım istenebilir.

Ödeme kaydedeci cihazlarda kullanılmak suretiyle verilen rulolar; cihaz içerisinde ayrıbir şerit tertibatına bağlı bulunan ve satış fişinde yazılı satışla ilgili bilgilerin ve cihaz sicilnumarasının kaydedildiği, fiş ve günlük toplamları da içeren bir belge (rulo) dir. Bu belgeödeme kaydedici cihaz kullanan işletmenin fatura vermek zorunda olmadıkları satışlarıbelgelendirilmiş olacak ve hâsılat faturası yerine geçecektir.

Yazar kasanın herhangi bir sebeple kullanılamaması (iş yerinin yeni açılmış olması,yazar kasanın arızalı olması, elektriklerin kesik olması) nedeniyle müşteriye yazar kasadanfiş verilemiyor ise iş yerinde bulunan perakende satış fişi düzenlenip verilmelidir.

2.5.4.2. Ödeme Kaydedici Cihaz Kullanımında Cezalar

Sahip olduğu yazar kasada, standartlara uygun kâğıt rulo kullanmayan, gerekli bakımve kontrolü yapmayan ve bu yüzden de vatandaşın zor durumda kalmasına yol açanmükelleflere yönelik yasal yaptırımlar bulunmaktadır.

Mükelleflerin, kullandıkları yazar kasaların mürekkepli şeritlerini zamanındadeğiştirerek, arızalı ise onarımını yaptırarak müşterilerince kolayca okunup anlaşılabilecekfişleri verme yükümlülüğü bulunmaktadır. Bunun yanında, Türk Standartları Enstitüsütarafından onaylanmış kâğıt ruloların kullanılması gerekmektedir.

2.5.4.2.1. Cezalar

Usulsüzlük cezaları

Süresi içerisinde vergi dairesine kaydettirilip cihazın levhasınınalınmaması veya asılmaması

55

Arızanın süresi içerisinde yetkili bakım-onarım servisine haberverilmemesi

Cihazın süresi içerisinde programının yapılmaması Satış yapılan her gün Z raporu alınmaması Cihazın ruhsatı, kullanım kılavuzu, levha ve ruloların muhafaza

edilmemesi

Özel Usulsüzlük Cezaları

Fiş verilmemesi veya gerçek değerinden az fiş verilmesi Silik veya okunaksız fiş kesilmesi Fişlerde eksik bilgi olması

Kaçakçılığa Teşebbüs Cezaları

Süresi içerisinde yazar kasa alınmaması Cihazın kasten bozulması Bozuk cihazın kullanılması veya kullanılmasına müsaade edilmesi Bir hesap döneminde en az 2 defa fiş verilmediğinin tespit edilmesi

İş Yeri Kapatma Cezası

Bir takvim yılı içerisinde en az 3 defa fiş kesilmediğinin tespit edilmesi

2.6. Ürünlerin İade İşlemleri

Müşteriler satın aldıkları malları çeşitli nedenlerle iade etmek isteyebilirler.

Ambalajında, etiketinde veya kullanma kılavuzunda yer alan ya da satıcı tarafındanvaad edilen nitelik ve niceliğe aykırı olan, maddi, hukuki, ekonomik eksiklikler içeren malve hizmetler "Ayıplı Mal veya Ayıplı Hizmet" olarak kabul edilir.

Alınan hizmet ya da malın ayıplı olduğunun anlaşılması durumunda tüketici, malıteslim aldığı tarihten itibaren 15 (on beş) gün içinde satıcı firmaya geri vererek

56

değiştirilmesini, ödediği bedelin iadesini veya ayıbın neden olduğu değer kaybının bedeldenindirimini ya da ücretsiz olarak tamir edilmesini talep edebilir. Tüketici bu taleplerdenherhangi birini tercihte serbesttir. Satıcı, tüketicinin tercih ettiği bu talebi yerine getirmekleyükümlüdür.

Satışa sunulan kullanılmış, tamir edilmiş ayıplı mal üzerine veya ambalajına,tüketicinin rahatlıkla görebileceği şekilde "Özürlüdür" uyarısının konulması yasalzorunluluktur. Bu durum tüketiciye verilecek fatura, fiş veya satış belgesinde de gösterilir.Özürlü olduğu bilinerek alınan mallar için herhangi bir hak talep edilemez.

2.6.1. Genel İade Şartları

İade edilecek ürün, mutlak surette orijinal kutu veya ambalajı ile birlikteyapılmalıdır.

Orijinal kutusu/ambalajı bozulmuş (Örneğin, kargo koli bandı ile bantlanmışürünler kabul edilmez.), tekrar satılabilirlik özelliğini kaybetmiş, başka birmüşteri tarafından satın alınamayacak durumda olan ürünlerin iadesi kabuledilmemektedir.

İade edilecek ürün ile birlikte orijinal fatura (satış belgesi), satışı yapan firmayateslim edilmelidir. Belge tam olmalıdır. Hiçbir nüshası eksik olmamalıdır.

2.6.2. Mal ve Hizmet İadesinde Uyulması Gereken Esaslar

Vergi mükellefi olan kişi ve kuruluşların iade işlemlerini, iade faturasıdüzenleyerek yapmaları gerekir.

Tüketicilerin iade işlemlerinde ise; iade edilen mal nedeniyle satıcılar tarafındangider pusulası düzenlenecek ve tüketiciden iade edilen mala ait belge gerialınarak gider makbuzuna eklenecektir. Gider makbuzunda iade edilen malıntutarı ile KDV’si ayrı gösterilecektir.

Tüketicilerin satın aldıkları malı iade edip parasını alabilmeleri için, alış belgesinivermeleri gerekir. Alış belgesinde yazılı mallardan bir kısmının iade edilmesi durumunda,belgedeki malların tümü iade edilmiş gibi işlem yapılarak iade edilmeyen mallar içinyeniden belge düzenlenmesi gerekir.

Tüketiciler iade ettikleri malların belgesini satıcılara veremezler ise, iş yeritüketicilerin iade ettikleri mallar için yine gider pusulası düzenleyecek ve pusulada alışbelgesinin ibraz edilemediği açıkça belirteceklerdir.

İade edilen malın yerine aynı veya başka bir malın verilmesi hâlinde ise, bu defaverilen yeni mal için fatura ve benzeri belge düzenlenecek ve söz konusu belgenin tüketici

57

tarafından kullanılmasını önlemek amacıyla "Bu belge gider belgesi olarak ücretlilere vergiiadesinde veya özel gider indiriminde kullanılmaz." şerhine yer verilecektir."

Malı iade eden serbest meslek erbabı ise, iade işleminde serbest meslekmakbuzu düzenleyecektir. Mal iadesi için düzenlenen serbest meslekmakbuzunda KDV ayrı gösterilecek, fakat stopaj hesaplanmayacaktır.

Malını iade etmek isteyen müşteri iyice dinlenmelidir. Sözü kesilmemelidir. İadeişlemi için firmaya gelen müşteri o anda karşısına kim çıkarsa onunla muhatap olur. Onabağırabilir. O personelin o anda bütün firmayı temsil ettiğini unutmaması ve cevap verirkendikkatli konuşması gerekir.

Müşterinin memnun bir şekilde iş yerinden ayrılması sağlanmalıdır. Çünkü herdeğiştirme işlemi yeni bir satış işleminin başlamasıdır.

2.7. Kasa Defteri

Günlük Kasa Defteri, işletmenin kasa ile ilgili işlemlerinin günü gününe yazıldığıdefterdir. Defterin sol tarafına, bir önceki günden devredilen kasa mevcudu ile o gün içindetahsil edilen paralar ve günlük peşin satış tutarları; sağ tarafına ise, o gün içinde yapılanödemeler ayrıntılı olarak kaydedilir. Perakende satışlar ile satış dışı diğer gelirler veödemeler, belgelerine dayanılarak deftere topluca yazılabilir.

Bu defterin borç bakiyesi kasa mevcudunu gösterir.

Bu defterler tasdike tabi değildir. Defter veya sayfalar şeklinde tutulabilir. Genellikleciltli ve sayfaları karşılıklı aynı sıra numaralıdır.

Günlük işlemlerin sonunda kasadaki paralar sayılarak kasa yardımcı defteri kayıtlarınauygun olup olmadığı kontrol edilir.

Kasa defterini bilgisayarda tutan işletmelerde, bu kayıtlar KASA programında yapılır.

58

Resim 2.7: Kasa defteri sayfası

ÖRNEK

07.11.2006 tarihli işlemler:

1. Dünden devir kasa mevcudu 300 YTL

2. Taş Fırın’ a 24 Nu.lı makbuz ile ödeme 50 YTL

3. Kapalı fatura ile satış 150 YTL

4. Alıcıdan çek alımı 800 YTL

5. Elden senet ödemesi 60 YTL

6. Elektrik faturası ödemesi 80 YTL

7. Alıcılardan nakit tahsilatı 350 YTL

8. Bankaya para yatırıldı. 2 500 YTL

9. Z raporları ile satışları 2 600 YTL

59

8 07/11/2006 8Dünden devir 300 1 Taş Fırın 50

1 Satış 150 2 Senet ödemesi 60

2 Tahsilat 350 3 Elektrik faturası 80

3

Z raporları ilesatışlar 2 600 4

Bankayayatırılan 2 500

Günlük Toplam 2 690

Günlük Toplam 3 100 Devir 710

Genel Toplam 3 400 Genel Toplam 3 400

Dikkat edilir ise yukarıda verilen işlemlerin bir kısmının kasa defterine yazılmadığıgörülür.

Kasa defterine yazılmayan işlemleri şöyle sıralayabiliriz.

Açık faturalar

Çek ve senet bordroları (alınan ve verilen çekler ve senetler)

08/11/2006 tarihli işlemler:

Bu tarih itibarıyla nakit giriş ve çıkış işleminin olmadığı görülmüştür.

9 08/11/2006 9Dünden devir 710

Günlük Toplam ------

Günlük Toplam ------ Devir 710

Genel Toplam 710 Genel Toplam 710

60



Birkaç çeşit ürün hazırlayınız.

Ürünlere barkodlarını yapıştırınız.

Ürünlerin satışını borkod okuyuculardanbarkodları okutarak gerçekleştiriniz.

Müşteri ödemenin bir kısmını nakitvererek gerçekleştirmiştir. Aldığınıznakitlerin gerçek olup olmadığını kontrolediniz.

Müşteri ödemenin bir kısmını da kredikartı ile gerçekleştirmiştir. Kredi kartınıPOS makinesinden okutunuz.

Müşteriye satışın belgesini düzenleyipveriniz (fiş ya da fatura).

Alışveriş tutarı içn bir senet düzenleyiniz.

Satılan mallardan birinin iade edildiğinidüşünerek gider makbuzu düzenleyiniz.

Bu işlemleri okul ortamındagerçekleştiremiyorsanız, çevrenizdeki işyerlerinden birine giderek bu işlemlerinyapılışını iş yerinde inceleyebilirsiniz.


61



1. Müşterilerle duygusal bağlantı eksiği olan kasiyerin davranış eksikliği aşağıdakilerdenhangisi değildir?

A) Dürüst olmamakB) Güven uyandırmakC) Vaad edileni yapmamakD) Değişiklikleri müşteriye bildirmemek

2. Satılan ürünler bilgisayara hangi yollarla okutulabilir?

3. Genelde dikdörtgen biçiminde olan, birbirine paralel çizilmiş inceli kalınlı çizgilerdenve bu çizgilerin arasındaki boşluklardan meydana gelen, siyah çubukların oluşturduğusembole ne denir?

A) BarkodB) ScannerC) POS makinesiD) Printer

4. Ülkemizde kullanılan barkod çeşidi hangisidir?

A) UPCB) EAN-8C) CODE 39D) EAN-13

5. Paranın taklit edilmesine ne denir?

A) MatbaacılıkB) BaskıcılıkC) KalpazanlıkD) Kaçakçılık

6. Banknotlardaki güvence unsurları nelerdir?


62

7. Banknotların kontrol aşamaları nelerdir?

A) Dokunma-Bankaya vermeB) Açılı bakış-Sahte para kalemiC) Dokunma-Bakma-Açılı bakışD) Sahte para ayırma makinesi

8. 250 YTL tutarında perakende satış işlemi için düzenlenebilecek belgeler hangisidir?

A) Fatura-Gider makbuzuB) İrsaliyeli faturaC) Perakende satış belgesi-İrsaliyeD) Perakende satış fişi-Yazar kasa fişi-Fatura

9. Yazar kasadan gün sonunda hangi rapor alınmalıdır?

A) Z RaporuB) Avans raporuC) Mali hafıza raporuD) Satış raporu

10. Perakende satış işleminde fiş verilmemesinin cezası nedir?

A) Usulsüzlük cezasıB) İş yeri kapatma cezasıC) Özel usulsüzlük cezasıD) Kaçakçılığa teşebbüs cezası

11. Perakende satış işleminde silik veya okunaksız fiş verilmesinin cezası nedir?

A) Kaçakçılığa teşebbüs cezasıB) Usulsüzlük cezasıC) İş yeri kapatma cezasıD) Özel usulsüzlük cezası

12. Bonoda vade yazılmamış ise bu senet ne zaman ödenir?

A) ÖdenmezB) GörüldüğündeC) Alacaklı istediği zamanD) Borçlu istediği zaman

63

13. Çizgili çeki kim tahsil eder?

A) İki çizgi arasına yazılmış firmaB) Çeki bankaya getirenC) İki çizgi arasına yazılmış bankaD) Çeki keşide eden

14. Vergi mükellefi olan bir firma satın aldığı malı iade ederken hangi belgeyidüzenlemelidir?

A) FaturaB) Perakende satış fişiC) Gider makbuzuD) Serbest meslek makbuzu

15. Tüketicinin aldığı malı iş yerine iade etmesi hâlinde iş yeri hangi belgeyidüzenlemelidir?

DEĞERLENDİRME



64

B. UYGULAMALI TEST



1. İşletmelerde çalışan personellerin müşteri ilişkilerinde neleredikkat etmeleri gerektiğini biliyor musunuz?

2. Satılan ürünlerin bilgisayar ortamından çıkışı yapılırkenbilgisayara nasıl tanıtıldığını biliyor musunuz?

3. Mağazalarda satış terminalinde hangi makine ve cihazlarınbulunduğunu biliyor musunuz?

4. Barkodda yer alan kodların anlamlarını biliyor musunuz?

5. Malın satış işlemi tamamlandıktan sonra hangi belgenindüzenlenmesi gerektiğini biliyor musunuz?

6. Cihaz kullanmadan sahte parayı ayırabiliyor musunuz?

7. Eskimiş ve yıpranmış paraların nereden değiştirildiğini biliyormusunuz?

8. Sahte para ile karşılaştığınızda neler yapmanız gerektiğinianladınız mı?

9. Kredi kartı kullanımında nelere dikkat edilmesi gerektiğinibiliyor musunuz?

10. İrsaliyeli fatura düzenlediğinizde ayrıca irsaliyedüzenlemeyeceğinizi biliyor musunuz?

11. Müşteriye ait bir çekin keşide yerinde İSTANBUL yazıyor isebu çekin İstanbul’da 10 gün içinde tahsil edilmesi gerektiğini

12. Çekte vadenin olmadığını biliyor musunuz?

13. İade işleminde hangi belgelerin düzenleneceğini biliyormusunuz?

DEĞERLENDİRME

Yapılan değerlendirme sonunda “Hayır” cevaplarınızı bir daha gözden geçiriniz.Kendinizi yeterli görmüyorsanız, Öğrenme Faaliyeti 2’yi tekrar ediniz.

Cevaplarınızın tamamı evet ise, bir sonraki öğrenme faaliyetine geçiniz.

65


TAX FREE işlemini resmî kurum ve kuruluşlar ile iş yeri ortamında yapabileceksiniz.

Çevrenizde şu araştırmaları yapınız:

Çevrenizdeki TAX FREE satış yapan işletmelere giderek işlemlerinin nasıl

yapıldığını öğreniniz.

Çevrenizdeki vergi dairesine giderek TAX FREE işlemlerinin nasıl yapıldığını

araştırınız.


3. TÜRKİYE'DE İKAMET ETMEYENYOLCULARA YAPILAN SATIŞLARDAİSTİSNA UYGULAMASI (TAX FREE)

Türkiye' de gerek turist olarak gerekse iş dolayısı ile bulunanlar ve Türkiye' yi ziyareteden tüm yabancılar hatta yurt dışında yaşayan T.C. vatandaşlarının da yaptıkları alışveriş deödedikleri KDV'nin iadesini alma hakları bulunmaktadır.


AMAÇ

ARAŞTIRMA

66

KDV iadesine konu malın, ‘izin belgeli' satıcılardan alınması gerekir. Bazı işyerlerinin camına yapıştırılan ‘TAX FREE' yazısı bu anlama gelmektedir.

Bu sistemi uygulayan işletmelerin vitrinlerinde TAX FREE (KDV iadesi) amblemiolması hâlinde, özellikle yabancıların alışverişlerinde bu mağazaları tercih ettiklerigörülmektedir.

3.1. Yetki Belgesinin Alımı

Maliye Bakanlığından "Yetki Belgesi" almış aracı firmalar tarafından katma değervergisi iadesi yapılabilmesi öngörülmüştür.

3.1.1. Yetki Belgesinin Alımı için Başvuruda Bulunan Firmalarda AranılacakŞartlar

Türkiye'de ikâmet etmeyen yolculara katma değer vergisi iadesi yapmak üzere yetkibelgesi verilecek aracı firmaların aşağıdaki şartlara sahip olmaları gerekmektedir.

Bilanço esasına göre defter tutulması

Özkaynak tutarının belli bir tutardan fazla olması

Ücretli statüsünde en az 5 personel çalıştırması

Haklarında sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenlediğine veya

bilerek kullandığına dair rapor bulunmaması

67

3.1.2. Yetki Belgesinin Alımı için Başvuruda İstenen Belgeler

Bu şartları topluca taşıyan firmalardan Yetki Belgesi almak isteyenlerin MaliyeBakanlığına bir dilekçe ile başvurması ve bu dilekçeye aşağıdaki belgelerin eklenmesigerekmektedir.

Ticaret Sicil Gazetesi’nin bir örneği

İmza sirkülerinin onaylı bir örneği

Öteden beri işe devam etmekte olanlar için, son ayrıntılı bilanço ve gelir

tablosunun firma kaşesi tatbik edilerek ve firma yetkililerince imzalanarak

onaylanmış birer örneği

3.1.3. Yetki Belgesinin Alınması

Yetki Belgesi almak için başvuruda bulunacak firmalar hakkında, görevlendirilecekbir merkezî denetim elemanına inceleme yaptırılacaktır. Bu incelemede; firmanın mevcutfaaliyeti, mali yapısı, eleman durumu ve benzeri hususlar dikkate alınarak Türkiye'de ikâmetetmeyen yolculara katma değer vergisi iadesi yapabilecek durumda olup olmadığıaraştırılacaktır. İnceleme raporunun Maliye Bakanlığınca değerlendirilmesi sonunda YetkiBelgesi verilebilecektir.

Alınan izin belgesi, işletmede görünür bir yere asılacaktır.

Yetki belgesi alan firmaların, iade işlemlerine aracılık edecekleri izin belgeli satıcılarile birer sözleşme yapması gerekmektedir. Yapılan her sözleşmenin noter onaylı bir örneği,sözleşme tarihinden itibaren 15 gün içinde Maliye Bakanlığı Gelirler Genel Müdürlüğünegönderilecektir.

Yetki belgesi alan aracı firmalar 1 ay içinde yapılan iadelere ait bilgileri (sadece adetve toplam tutar olarak) izleyen ay içinde, dönem sonu ayrıntılı bilançoları ile gelir tablolarınıda gelir ve kurumlar vergisi beyanname verme süresinin bitimini izleyen ay içinde MaliyeBakanlığına göndereceklerdir.

68

TÜRKİYE'DE İKÂMET ETMEYENLEREDÖVİZ KARŞILIĞI SATIŞLARDA

KATMA DEĞER VERGİSİ İHRACAT İSTİSNASI

İ Z İ N B E L G E S İ

Tarih :Sıra Nu. :

İZİN BELGESİ VERİLEN SATICININ

ADI, SOYADI (UNVANI) :ADRESİ :VERGİ DAİRESİ :VERGİ NUMARASI :FAALİYET KONUSU :

Yukarıda kimlik bilgileri yer alan satıcının, ..................................... tarihli başvurusu üzerineyapılan inceleme sonucu, 3065 sayılı Kanun’un uygulaması ile ilgili olarak yayımlanan 62 SeriNu.lı Katma Değer Vergisi Genel Tebliğindeki şartları haiz olduğu belirlenmiş ve Türkiye'deikamet etmeyen yolculara döviz karşılığı satışlarda katma değer vergisi ihracat istisnası uygulamasıkapsamında işlem yapmak üzere bu izin belgesi verilmiştir.

................................. VERGİ DAİRESİ MÜDÜRÜ

Adı Soyadı Mühür İmza

Şekil 3.1: İzin (yetki ) belgesi

3.2. Belge Düzeni ve Verginin İadesi

Türkiye’de ikâmet etmeyen kişilerin mal alımlarında ödedikleri KDV’lerini gerialabilmeleri için yetki belgesi bulunan firmalardan satın almaları gerekir. Satış yapanfirmaların da belli bazı kurallara uyması gerekir.

3.2.1. Satıcıların Uyacakları Esaslar

Satıcılar, yabancı uyrukluların pasaportlarını, Türk uyrukluların ise pasaportları ilebirlikte yabancı ülkelerde ikâmet ettiklerine dair ikâmet tezkeresi veya benzeri belgeyigördükten sonra istisna kapsamında satış yapacaklardır. Bu satış sistemini uygulamak isteyenişletmelerin özel nüshalı TAX FREE faturalarını mağazalarında bulundurmaları gerekir

İstisna kapsamındaki satışlar dolayısıyla düzenlenecek faturaya, satıcı tarafından;

69

Alıcının pasaport nev'i ve numarası, Türk uyruklular için ayrıca yabancı ülkedeikâmet ettiklerini gösteren belgenin tarih ve numarası,

Varsa, alıcının banka şubesi ve hesap numarası,

Satıcının bu iadeler için hesap açtırmış olması hâlinde Banka şubesi ve hesapnumarası yazılacaktır.

Fatura 4 nüsha olarak düzenlenecek, ilk 3 nüshası alıcıya verilecektir. İş yeritarafından 4 nüshalı faturalar bastırılıncaya kadar ikinci ve üçüncü nüshaların alıcıyafotokopi olarak verilmesi mümkündür. Ancak fotokopi olarak verilen örnekler, satıcıtarafından kaşe ve imza tatbiki suretiyle onaylanacaktır.

İadenin gümrükteki banka şubesinden yapılmasını isteyen satıcılar, fatura ile beraberalıcıya bir çek vereceklerdir. Bu çekte faturanın tarih ve numarası ile birlikte faturadagösterilen katma değer vergisi tutan YTL olarak yer alacaktır. Söz konusu çekin üzerinde,Türkiye'de ikâmet etmeyen yolculara katma değer vergisi iadesi dışındaki işlemlerdekullanılamayacağı ve ciro edilemeyeceğine ilişkin notlar bulunmalıdır.

Ayrıca, her faturanın KDV’sinin iade edilmesine ilişkin ‘TAX FREE Form' diyeadlandırılan ‘Value Addet Tax (VAT) Refunded Form', yani KDV iade formunun düzenlenipimzalanarak müşteriye verilmesi gerekir.

Fatura ve çekin ayrı ayrı düzenlenebilmesinin yanı sıra, yetki belgesi almış aracıfirmayla sözleşmesi bulunan izin belgeli satıcılardan isteyenlerin, kaydıyla fatura/çek ibarelibelgeyi fatura olarak kullanması uygun görülmüştür.

70

Şekil 3.2: Özel fatura

71

Her türlü mal teslimi istisna kapsamına girer. Hizmet ifalarında istisna uygulanamaz.

Alıcının istisna kapsamında satış yapabilen satıcılardan aldığı malların faturadagösterilen vergisiz bedelleri toplamının 100 YTL’nin üstünde olması hâlinde istisnauygulanabilir. Bu toplama, aynı faturada yer alan birden fazla mal çeşidi dâhildir. Bu tutarzamanla değişmektedir.

Satıcılar, bir vergilendirme döneminde alıcılara iade ettikleri vergilerin ayrıntılarınıgöstermek üzere, firmanın kaşesini ve yetkililerin imzasını taşıyan bir liste hazırlayarakbeyannameye ekleyeceklerdir.

Satıcılar, satış faturasının kendilerinde kalan nüshasını, alıcı tarafından gönderilenveya elden getirilen onaylı çek ve fatura nüshalarını, çek defteri dip kuponlarını, bankadekontlarını, havale makbuzlarını, aracı firma belgelerini ve buna benzer belgeleri VergiUsul Kanunu’nun muhafaza ve ibraz hükümlerine göre saklayacak ve istenildiğinde ibrazedeceklerdir.

3.2.2. Verginin Alıcıya İade Edilmesi

Alıcıların istisnadan faydalanabilmeleri için satın aldıkları malları 3 ay içinde yurtdışına çıkarmaları gerekmektedir.

Çıkış sırasında, fatura nüshaları ve çek düzenlenmiş olması hâlinde satıcıdan alınançek, Türk gümrük kapılarında görevli bulunan gümrük memurlarına onaylatılacaktır.

Onaydan önce malların gümrük görevlilerine gösterilmesi ve yurt dışına çıkarıldığınıntespit edilmesi zorunludur. Görevliler malların gösterilmemesi ve yurt dışına çıkarılmamasıhâlinde faturayı ve çeki onaylamayacaklardır. Alıcılar onaylattıkları 3 fatura nüshasındanikisini onayı yapan gümrük görevlisine bırakacaklardır.

Alıcılar malın satışı sırasında kendilerinden tahsil edilen vergiyi aşağıdaki şekillerdegeri alabileceklerdir.

72

3.2.2.1. İadenin Gümrükten Çıkarken Alınması

Satıcıların iade için çek verdikleri hâllerde, çekte yazılı tutar çeki düzenleyenbankanın gümrükteki şubesinden alınabilecektir. Çeki düzenleyen bankanın gümrükteşubesinin bulunmaması hâlinde çek tutarı, bankacılık ve kambiyo mevzuatı gereğincegümrükteki herhangi bir banka şubesinden de tahsil edilebilecektir.

Usulüne uygun olarak düzenlenmiş çek, gümrük memuruna onaylatıldıktan sonragümrükteki banka şubesine verilecektir. Onaylı çeki alan banka görevlisi onaylı faturayıgördükten sonra çekte yazılı tutan alıcıya döviz cinsinden nakden ödeyecektir.

Banka şubesi bir ay içinde yaptığı ödemeleri, izleyen ayın 10. günü mesai saati sonunakadar satıcılara bir dekont ile bildirecek, bu dekontta her çekin tarih ve numarası, faturanıntarih ve numarası ile ödeme tutarı yer alacaktır.

3.2.2.2. İadenin Gümrük Çıkışından Sonra Alınması

İadenin gümrük çıkışında ödenmesinin mümkün olmaması veya alınmak istenmemesihâlinde, alıcı malın çıktığını gösteren onaylı belgeleri çıkış tarihinden itibaren 1 ay içindesatıcıya gönderecek, satıcı da iade tutarını, belgeleri aldıktan sonra en geç 10 gün içindealıcının banka hesabına veya adresine havale edecektir. Alıcı malın yurt dışına çıktığınıgöstermek üzere satıcıya fotokopi olmayan onaylı fatura nüshasını, çek düzenlendiği hâllerdefatura ile beraber onaylı çeki gönderecektir.

İade tutarını 10 gün içinde göndermeyen satıcıların daha sonra Türkiye'de ikâmetetmeyen yolculara tanınan istisna kapsamında satış yapmalarına izin verilmeyecektir.

3.2.2.3. Verginin Elden İadesi

Alıcı yukarıdaki iki usulle de iadesini alamamışsa, fotokopi olmayan onaylı faturanüshasının çıkış tarihinden itibaren 1 ay içinde satıcıya elden getirilmesi hâlinde satıcıtarafından iade tutarı nakden ödenebilecektir. Daha önceden çek düzenlenmiş ise, fatura ilebirlikte onaylı çek de satıcıya verilecektir.

73

3.2.2.4. İadenin Avans Olarak Ödenmesi

Satıcılar, istedikleri takdirde iade tutarını alıcıya satış sırasında avans olaraködeyebileceklerdir. Bu durumda, satış faturasına iade tutarının avans olarak ödendiğine dairnot düşülecektir.

Avans olarak ödenen tutarın iade edilmiş sayılabilmesi için satın alınan malın 3 ayiçinde yurt dışına çıkarılması ve onaylı faturanın çıkıştan sonra 1 ay içinde satıcıyagönderilmesi zorunludur.

3.2.2.5. İadenin Yetki Belgesine Sahip Aracı Firmalardan Alınması

İadenin, Maliye Bakanlığından "Yetki Belgesi" almış aracı firmaların organizasyonualtında yapılması da mümkündür. Bu durumda, aracı firmanın anlaştığı satıcılardan satınalınan mallara ilişkin katma değer vergisi, önceki bölümlerde belirtilen sürelere bağlı olarakaracı firmalar tarafından gümrük çıkışında veya çıkıştan sonra iade edilebilecektir. Bu iadeişleminde aracı firmanın Maliye Bakanlığınca onaylanmış belgeleri kullanılacaktır.

Bu kapsamda işlem yapmak isteyen aracı firmalar Maliye Bakanlığına bir dilekçe ilebaşvuracaklar, yapılacak araştırma ve inceleme sonunda "Türkiye’de İkâmet EtmeyenYolculara KDV İadesi Yetki Belgesi" verilmesi uygun görülenler, anlaştıkları satıcılarlailgili iade işlemlerini yapabileceklerdir.

3.3. İadeden Sonra Yapılacak İşlemler

Yetki belgesi sahibi aracı firmalar ile izin belgeli satıcılar, iade işlemininyapılmasından müteselsilen sorumludurlar. İadenin herhangi bir nedenle yetki belgeli aracıfirma tarafından yapılmaması hâlinde, izin belgeli satıcılar iadeyi yapmakla yükümlüdürler.Bu hususun izin belgeli satıcılarla yapılacak sözleşmelerde açıkça belirtilmesigerekmektedir.

İadenin aracı firmalarca, zorlayıcı sebepler dışındaki nedenlerle aksatılması ve bununbelli ölçüleri aşacak biçimde tekrarlanması hâlinde, yetki belgesi iptal edilebilecektir.

İade alıcıda kalan onaylı fatura/çek asıl nüshası ile yapılacaktır. Aracı firmalar iadeişleminden sonra bu nüshaları satıcıya göndermeyecekler, Vergi Usul Kanunu’nun muhafazave ibraz hükümlerine göre saklayacaklardır. Ancak 1 ay içinde yaptıkları iadeler için biricmal düzenleyerek izleyen ayın ilk 10 günü içinde ilgili satıcıya göndereceklerdir. Buicmalde; iadeye esas olan fatura/çekin tarih ve numarası, iadeye esas olan katma değervergisi tutarı ve iade tarihi yer alacak, aracı firmanın kaşesi tatbik edilerek ve firmayetkililerince imzalanarak onaylanacaktır.

İzin belgeli satıcılar bu icmalleri ve kendilerinde kalan özel fatura/çek nüshalarınıVergi Usul Kanunu’nun muhafaza ve ibraz hükümleri çerçevesinde saklayacaklardır.

74


ÜRÜN SATIŞI YAPAN FİRMA:MER-NES San. Tic. Ltd. Ş Atatürk Hava Limanı Nu: 22 Bakırköy / İSTANBUL

Vergi Dairesi: Bakırköy, VHN: 356 456 9870

MALI ALAN MÜŞTERİ:Adı Soyadı : Ahmet YılmazUyruğu : T.C.Pasaport Nu. : 234568İkâmetgah Belge Nu. : 2354İkâmetgah belge tarihi : 23/08/2002

Fatura Tarihi : 25/03/2008Fatura Nu. : 3265

MALLARCİNSİ MİKTAR FİYATI GümrükTarifiİstatistik PozisyonlarıGömlek 10 20 YTL 61.05.20.10.0000.000Pantolon 50 30 YTL 61.03.42.00.0000.001Ceket 8 50 YTL 61.01.20.10.0013.000


Özel faturayı hazırlayınız. Özel fatura temin ediniz.

Faturaya satıcı firma bilgilerini yazınız. Bilgileri yanlış yazmayınız.

Faturaya müşteri bilgilerini yazınız. Bilgileri yanlış yazmayınız.

Malları, miktarını ve fiyatını yazaraktutarını hesaplayınız.

Hata yapmayınız.

Faturayı tamamlayınız. Toplam tutarı yazı ile yazınız.


75



1. Alışverişlerinde ödedikleri KDV’leri aşağıdakilerden hangisi alamaz?

A) Türkiye’de turist olarak bulunanlarB) Türkiye’ye iş dolayısıyle gelenlerC) Yurt dışında yaşayan T.C. vatandaşlarıD) Türkiye’de yaşayan herkes

2. Hangi firmalardan alınan malların KDV’si iade olarak alınabilir?

A) İzin belgesi almış firmalarB) Vergi levhası almış firmalarC) Ödeme kaydedici cihazlara ait levhayı alan firmalarD) Çalışma ruhsatı almış firmalar

3. Yetki belgesi alan firmaların, iade işlemlerine aracılık edecekleri izin belgeli satıcılarile birer sözleşme yapması gerekmektedir. Yapılan her sözleşmenin noter onaylı birörneği sözleşme tarihinden itibaren kaç gün içinde Maliye Bakanlığı Gelirler GenelMüdürlüğüne gönderilmelidir?

A) 7günB) 10 günC) 15 günD) 30 gün

4. TAX FREE satışlarda fatura kaç nüsha olarak düzenlenmelidir?

A) 2B) 4C) 3D) 5

5. Alıcılaran KDV iadesi alabilmesi için satın aldıkları malları kaç gün içinde yurt dışınaçıkarmaları gerekir?



76

6. KDV iadesi alacak olan kişi, KDV iadesini aşağıdakilerden hangisinden alamaz?

A) Yetki belgesine sahip aracı kurumdanB) Gümrükteki herhangi bir bankadanC) Satıcı firmadanD) Yurt dışındaki bankadan

7. Alıcı KDV iadesini alamamışsa, fotokopi olmayan onaylı fatura nüshasını, çıkıştarihinden itibaren ne kadar süre içinde satıcıya elden getirilmesi hâlinde satıcıtarafından iade tutarı nakden ödenebilecektir?

A) 3 ayB) 2 ayC) 1 ayD) 4 ay

8. TAX FREE alışveriş yapan yurt dışında yaşayan T.C. vatandaşları pasaport nev'i venumarası dışında hangi belgeyi göstermeleri gerekir?

DEĞERLENDİRME



77

B. UYGULAMALI TEST



1. Yetki belesinin alımı için firmaların taşıması gereken şartlarıbiliyor musunuz?

2. Yetki belgesinin alımı için gerekli belgeleri biliyor musunuz?

3. Yetki belgesi alan firmaların, iade işlemlerine aracılık edecekleriizin belgeli satıcılarla yapılan sözleşmenin noter onaylı birörneğinin sözleşme tarihinden itibaren 15 gün içinde MaliyeBakanlığı Gelirler Genel Müdürlüğüne gönderilmesi gerektiğinibiliyor musunuz?

4. KDV iadesinden kimlerin yararlanabileceğini biliyor musunuz?

5. KDV iadesi alınabilmesi için özel fatura düzenlenmesi gerektiğinibiliyor musunuz?

6. KDV iadesi alabilmek için 3 ay içinde yurt dışına çıkılmasıgerektiğini biliyor musunuz?

DEĞERLENDİRME

Yapılan değerlendirme sonunda “Hayır” cevaplarınızı bir daha gözden geçiriniz.Kendinizi yeterli görmüyorsanız Öğrenme Faaliyeti 2’yi tekrar ediniz.

Cevaplarınızın tamamı “Evet” ise, bir sonraki öğrenme faaliyetine geçiniz.

78


Ödeme kaydedici cihazları bakım ve onarıma gönderme ve kapanış işlemleriniöğreneceksiniz.

Çevrenizde şu araştırmaları yapınız:

Çevrenizdeki teknik servislere giderek bakım onarıma gönderilen ödeme

kaydedici cihazlar için kullanılan belgelirin nasıl ve ne zaman hazırlandığını

öğreniniz.

Çevrenizdeki vergi dairesine giderek kapanışı yapılacak ödeme kaydedici

cihazlar için hazırlanması gereken evrakları araştırınız.

Araştırma sonuçlarınızı sınıfta arkataşlarınızla paylaşınız.

4. ÖDEME KAYDEDİCİ CİHAZLARINBAKIM - ONARIM İŞLEMLERİ VE KASA

KAPANIŞ İŞLEMLERİ

4.1.Cihazların Bakım ve Onarımı

Arızalanan ödeme kaydedici cihazların tamiri, bunları üreten veya ithal eden kişi veyakuruluşların yetkili servis elemanlarınca yapılabilir.

Kullanmakta oldukları ödeme kaydedici cihazları arızalanan mükellefler en geçarızanın meydana geldiği günü takip eden günün sonuna kadar yetkili bakım ve onarımservislerine başvuruda bulunmaları gerekir.

Cihazların mühürü yetkili elemanlar tarafından açılabilir ve tamir işlemini takibenyine aynı elemanlar tarafından mühürlenir.


AMAÇ

ARAŞTIRMA

79

Üretici veya ithalatçı kişi veya kuruluşların kuracakları bakım ve onarım servislerininarızalanan cihazları kendilerine başvuru tarihinden itibaren en kısa sürede (5 iş günü) çalışırhâle getirmeleri şarttır. Yapılan tamir işlemi başlama ve bitiş tarih ve saatlerini de gösterirşekilde ayrıntılarıyla cihazın ruhsatnamesine kaydedilir.

Ayrıca üretici veya ithalatçı kuruluşların yetkili servis elemanlarının, ödeme kaydedicicihazların hafızalarında meydana gelen arızalara istinaden yaptıkları teknik müdahalelerleilgili olarak düzenlemek zorunda bulundukları bilgi formlarını, onarımın yapıldığı tarihtenitibaren en geç 15 gün içerisinde cihazı onarılan mükellefin bağlı olduğu vergi dairesinegöndereceklerdir.

Mükellefler cihazlarının arızalı olduğu günlerde yapacakları satışlarını Vergi UsulKanunu’na göre düzenleyecekleri fatura ve perakende satış fişleriyle belgelendireceklerdir.

Ödeme kaydedici cihazın yapılamayacak derecede arızalı olması, ekonomik ömrünüdoldurması veya benzeri bir sebeple kullanamaması hâlinde, yetkili servis elemanındanalınacak bir rapora dayanarak vergi dairesine gerekli tespitleri yaptırdıktan sonra malihafızası mükellefte kalmak şartıyla (parçalarını satmak veya sair şekilde değerlendirmeksuretiyle) hurdaya ayırması mümkün bulunmaktadır. Mükellefin tekrar faaliyete başlamasıhâlinde ise bir başka ödeme kaydedici cihaz alarak satışlarını bununla belgelendirmesigerekmektedir.

Yapılan tamir işlemi, başlama ve bitiş tarih ve saatleriyle aşağıda belirtilen diğerhususları da kapsayacak şekilde, cihazın ruhsatnamesine kaydedilecektir.

Cihaz sahibinin tamir için başvurduğu tarih ve saat

Cihaz mührünün çıkarılmasından önce ve sonra müşahade edilen kaidesizliklerinözet olarak açıklanması

Cihazın bakıma alındığı tarih ve saat

80

Cihazın bakım ve onarım işlemleri

Cihazın yerine başka bir cihaz bırakılıp veya bırakılmadan geri alınması

Verilen en son satış fişinin numarası ve müdahaleden evvelki devreye aitsıfırlama sayısı

Teknik eleman tarafından, deneme işleri için basılan ve işaret edilen satışfişlerinin başlangıç ve bitiş sayıları

Teknik bakım ve onarım yapıldıktan sonraki devrede sonuç olarak ortaya çıkanson sıfırlama sayısı

Cihazın kurallara uygun olarak işlediğinin bakım ve onarım hizmetleri ile yetkilikılınmış teknik eleman tarafından beyan edilmesi

Mührün çıkarılıp çıkarılmadığının belirlenmesi, çıkarılmışsa yenidenmühürlenmesi

Bakım ve onarımın sona erdiği tarih ve saat

Yetkili teknik personelin bu hususları imzalaması

Tamir işi, cihazın yerleştirilmiş olduğu yerin dışında gerçekleştirilmesi hâlinde,cihazın teslim edildiği tarih ve saat

Deneme ve alıştırma işlemleri sonucu ortaya çıkan sıfırlama sayısı

4.2. Cihazların Kontrolü

Ödeme kaydedici cihazların, Maliye ve Gümrük Bakanlığının vergi incelemesiyetkisini haiz denetim elemanları ile yoklama yapmakla görevlendirilen personeli tarafındanher zaman kontrolü yapılabilecektir.

Yapılacak kontrollerde, cihazların kanunda yer alan ve ayrıca Maliye Bakanlığıncabelirlenen şekil ve şartlarda çalışıp çalışmadığı, satış fişlerinin ve ruloların istenilen bilgileritaşıyıp taşımadığı, arızaların zamanında yetkili servislere bildirilip bildirilmediği,toplamların kayıtlara intikal ettirilip ettirilmediği ve gerekli görülen diğer konularabakılacaktır.

4.3. Ödeme Kaydedici Cihazları Çalınan ve Kaybolan Mükellefler

Perakende ticaretin devamı boyunca kullanılma mecburiyeti bulunan ödeme kaydedicicihazlar, vergi matrahının tespitine esas olan bilgilerin güvenli bir şekilde kayıt altınaalındığı önemli bir belge niteliği taşımaktadır.

81

Cihazı çalınan veya kaybolan mükellefin olayı öğrendiği tarihten itibaren on beş güniçinde ticari işletmesinin bulunduğu yerin yetkili mahkemesinden kendisine bir vesikaverilmesini isteyebilir. Mükellef, olayı geçerli vasıtalarla ilan etmesi ve ilgili üretici veyaithalatçı kuruluşa bildirmesi gerekmektedir. Ayrıca bir suistimal (kötüye kullanma, kendimenfaatine kullanma) olup olmadığının belirlenmesi bakımından mükellefin hesaplarıincelemeye alınmaktadır.

4.4. Mükellefin İşini Bırakması

İşi bırakan, ödeme kaydedici cihaz kullanmayı gerektiren bir işle uğraşmayan vecihazını bir başkasına satmayan mükellefler;

İşi bırakma tarihinden itibaren bir ay içerisinde vergi dairesincegörevlendirilecek bir memura, ödeme kaydedici cihazlarında kayıtlı olan malibilgileri tutanakla tespit ettireceklerdir. Tutanağın bir örneği mükellefin vergidairesindeki dosyasına konulacak, diğeri ise cihaz ruhsatnamesine eklenecektir.

Yapılan bu tespitten sonra ödeme kaydedici cihaz, kullanma kılavuzu veruhsatname bir torbanın içine konup torbanın ağzı vergi dairesincegörevlendirilen memura mühürlettirilerek teslim alınır. Mührü vergi dairesininizni olmadan kesinlikle açmayacaklardır.

Bu işlemlerin tamamlanması ile birlikte tespit tutanağının düzenlendiği tarihtenitibaren 30 gün içerisinde cihazın vergi dairesindeki kaydını sildirecekler ve"Ödeme Kaydedici Cihazlara Ait Levha"yı iptal edilmek üzere gerivereceklerdir.

Dileyen mükelleflerin cihazlarını, torbalatıp mühürletme yerine hurdayaayırmaları da mümkün bulunmaktadır. Bu takdirde şirketin veya ortaklığıntemsilcileri tarafından ilgili vergi dairesine müracaatla cihaz hafızasında kayıtlımali bilgiler tutanakla tespit ettirilecektir. Tespit işlemi yapıldıktan sonra yetkiliservise müracaat edilerek cihazın mali hafızası söktürülecek, diğer parçaları isebir daha yazar kasa olarak kullanılmayacak şekilde hurdaya ayrılacaktır. Sökülenmali hafıza, şirket veya ortaklığın defter ve belgelerini muhafazayla yükümlüolan kişi tarafından saklanacaktır.

4.5. Yazar Kasanın Değiştirilmesi

Yeni bir cihaz alma veya herhangi bir nedenle eski cihazlarını hurdaya ayırmakisteyen mükellefler, Maliye Bakanlığından onay alan üretici veya ithalatçı kuruluşlarınyetkili servislerine başvuruda bulunarak cihazlarının hafızalarında kayıtlı bilgileri tespitettireceklerdir.

Yetkili servisçe cihazın kullanılmaya başlandığı tarihten son güne kadar (son gündahil) mali hafıza raporu alınacak ve söz konusu rapor servis tarafından düzenlenecek bir

82

tutanağa iliştirilerek mükellefe verilecektir. Yetkili servis gerekli işlemleri yaptıktan sonracihazın mali hafızasını söküp saklanmak üzere mükellefe verecek ve cihazı çalışamaz hâlegetirecektir.

Mükellefler, servis tutanağının düzenlendiği tarihten itibaren 30 gün içerisinde; servistutanağı, mali hafıza raporu ve ödeme kaydedici cihaz levhası ile birlikte vergi dairesinebaşvurarak cihazlarının kaydını sildireceklerdir. Mali hafıza ise saklanmak üzere mükelleftekalacaktır.

Hurdaya ayrılan cihazların mali hafıza dışında kalan bölümlerinin (yazıcı, kasa vb.)hurda olarak servise bırakılması veya satılması mümkündür. Bu şekilde servise bırakılanveya satılan hurda cihazların servislerce tamir edilerek veya yeni hafıza takılarak birbaşkasına satılması ve tekrar kullanılması kesinlikle mümkün değildir.

4.6. Yazar Kasanın Geçici Olarak Kullanılmaması

İşi bırakma veya sair nedenlerle cihazlarını ileride tekrar kullanmak veya satmak gibiamaçlarla geçici olarak kullanım dışı bırakan mükellefler yetkili servise başvurudabulunularak cihaz hafızasında kayıtlı bilgileri tespit ettireceklerdir.

Yetkili servis, cihazın kullanıldığı döneme ilişkin mali hafıza raporunu alarak buraporu tutanağa ekleyecek ve mükellefe verecektir. Yetkili servis gerekli tespitleri yapıpraporları aldıktan sonra cihazın çalışmasını sağlayan ve “mali hafıza-cihaz” bağlantısıiçerisinde yer alan elektronik parçalardan birini (mali hafıza yazılım çipi vb.) söküpalıkoymak suretiyle cihazı çalışamaz hâle getirecektir.

Bu işlemden sonra cihazın muhafaza tertibatı servis tarafından mühürlenerekçalışamaz durumda mükellefe teslim edilecektir. Yine bu durumda da mükellef, servistutanağının düzenlendiği tarihten itibaren 30 gün içerisinde; servis tutanağı, mali hafızaraporu ve ödeme kaydedici cihaz levhası ile birlikte vergi dairesine müracaat ederekcihazlarının kaydını sildirecektir.

Yeniden ödeme kaydedici cihaz kullanmayı gerektiren bir işle uğraşmaları hâlinde, işebaşlama tarihinden itibaren 30 gün içinde faaliyet gösterdikleri mahallin vergi dairesinemüracaat ederek cihazın içinde bulunduğu torbanın mührünün açılmasını talep edecekler vecihazın kaydını yaptırıp "Ödeme Kaydedici Cihazlara Ait Levha"yı aldıktan sonrakullanmaya başlayacaklardır. Mührün bir başka vergi dairesince açılması hâlinde, öncekivergi dairesine durum bildirilecektir.

4.7. Kullanılan Ödeme Kaydedici Cihazın Satılması

Kullanılan ödeme kaydedici cihazlar çeşitli nedenlerle satılabilir. Satılması düşünülenödeme kaydedici cihazlar için şu işlemlerin yapılması gerekir.

Vergi dairesince görevlendirilecek bir memura, daha önce cihaz kullanılmaksuretiyle elde edilen hasılatı, tahsil edilen katma değer vergisini, "Z" raporu

83

sayısını, en son verilen müteselsil fiş numarası ve tarihini, cihaza yapılan teknikmüdahaleleri ve mali yönden gerekli olabilecek diğer tüm bilgileri, malihafızadan ve gerektiğinde işletmede kalan kayıt ruloları ile cihazruhsatnamesinden yararlanılmak suretiyle ayrıntılı bir tutanakla tespitettireceklerdir.

Vergi dairesince yapılan tespit işleminden sonra yetkili servise müracaatla, cihazbünyesindeki eski mali hafızayı söktürerek bunun yerine cihazla aynı sicilnumarasına sahip yeni bir mali hafıza taktıracaklar, sökülen hafıza ünitesini isesaklamak üzere alıkoyacaklardır. Kullanılmış ödeme kaydedici cihazlar eskimali hafızası sökülüp yeni mali hafıza takılmadan (halk arasındaki yaygın adıylasıfırlanmadan) satılmayacaktır.

Diğer taraftan yetkili servis, söktüğü eski mali hafızada kayıtlı bilgileri "BilgiFormu"na işleyerek satıcının kayıtlı olduğu vergi dairesine bildirecektir.

Satış tarihinden itibaren 15 gün içerisinde bağlı oldukları vergi dairesinemüracaat ederek satışa konu cihazın adlarına devam eden kaydını sildireceklerve daha önce aldıkları "Ödeme Kaydedici Cihazlara Ait Levha"yı iptal edilmeküzere iade edeceklerdir.

84

HURDAYA AYRILAN VEYA GEÇİCİ KULLANIM DIŞI BIRAKILANÖDEME KAYDEDİCİ CİHAZLARA AİT TUTANAK

TARİH :SIRA NU :

1- YETKİLİ SERVİSİN- Servisliğini Yaptığı Firma : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .- Adı, Soyadı veya Unvanı ve Sicil Nu : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .- Adresi : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .- Vergi Dairesi ve Numarası : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2- CİHAZ SAHİBİ MÜKELLEFİN- Adı, Soyadı ve Unvanı : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .- Adresi : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .- Vergi Dairesi ve Numarası : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3- CİHAZIN MARKA, MODEL VE SİCİL NU : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4- CİHAZIN KULLANILMAYA BAŞLANDIĞI TARİH : . . . . . . . . . . . . . . .

5- CİHAZIN EN SON KULLANILDIĞI TARİH : . . . . . . .. . . . . . . . . . . .

6- CİHAZIN SON KULLANIM TARİHİ İTİBARIYLA- “Z” Raporu Sayısı : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . .- Toplam Katma Değer Vergisi Tahsilatı : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . .- Toplam Hasılat : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

7- (*)MÜDAHÂLENİN AMACI

Hurdaya Ayırma (Mali Hafıza sökülerek mükellefe verildi ve cihaz çalışmaz ale getirildi.)

Geçici Kullanım Dışı Bırakma (. . . . . . sökülerek cihaz çalışmaz ale getirildi.)

Geçici Kullanım Dışı Bırakılan Cihazı Tekrar Kullanma (. . . . . . . . . takılarak cihaz çalışır ale getirildi.)

8- VARSA DİĞER TESPİTLER : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

CİHAZ SAHİBİ MÜKELLEFİN YETKİLİ SERVİS ELEMANININ

İMZASI İMZASI

(*): Uyan kutucuğu işaretleyip boşluğu doldurunuz.

Şekil 4.1: Hurdaya ayrılan veya geçici kullanım dışı bırakılan cihazlara ait tutanak

85

KULLANILMIŞ CİHAZ SATIŞINA DAİRTUTANAK

TARİH :SIRA NU :

1- YETKİLİ SERVİSİN- Servisliğini Yaptığı Firma : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

- Adı, Soyadı veya Unvanı ve Sicil Nu. : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .- Adresi : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

- Vergi Dairesi ve Numarası : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2- CİHAZ SAHİBİ MÜKELLEFİN (SATICI)- Adı, Soyadı ve Unvanı : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .- Adresi : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

- Vergi Dairesi ve Numarası : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..

3- CİHAZIN MARKA, MODEL VE SİCİL NU : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4- CİHAZIN KULLANILMAYA BAŞLANDIĞI TARİH : . . . . . . . . . . . . . . .

5- CİHAZIN EN SON KULLANILDIĞI TARİH : . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6- YAPILAN İŞLEMLER :- Son kullanma tarihi itibarıyla mali hafıza raporu alınarak satıcıya verildi.- Eski mali hafıza sökülerek satıcıya verildi.

- Yeni mali hafıza takıldı.

7- VARSA DİĞER TESPİTLER : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

SATICI MÜKELLEFİN ALICI MÜKELLEFİN YETKİLİ SERVİSELEMANININ

ADI, SOYADI VE İMZASI ADI, SOYADI VE İMZASI ADI, SOYADI VE İMZASI

Şekil 4.2: Kullanılmış cihaz satışına dair tutanak

86


Kullanılmış ödeme kaydedici cihazın satışının yapılması


Vergi dairesince görevlendirilecek bir memura,daha önce cihaz kullanılmak suretiyle elde edilenhasılatı, tahsil edilen katma değer vergisini, "Z"raporu sayısını, en son verilen müteselsil fişnumarası ve tarihini, cihaza yapılan teknikmüdahaleleri ve mali yönden gerekli olabilecekdiğer tüm bilgileri, mali hafızadan vegerektiğinde işletmede kalan kayıt ruloları ilecihaz ruhsatnamesinden yararlanılmak suretiyleayrıntılı bir tutanakla tespit ettireceklerdir.

Vergi dairesi ile ilgili işlemleriöğreniniz.

Vergi dairesince yapılan tespit işleminden sonrayetkili servise müracaatla, cihaz bünyesindekieski mali hafızayı söktürerek bunun yerinecihazla aynı sicil numarasına sahip yeni bir malihafıza taktıracaklar, sökülen hafıza ünitesini isesaklamak üzere alıkoyacaklardır. Kullanılmışödeme kaydedici cihazlar eski mali hafızasısökülüp yeni mali hafıza takılmadansatılmayacaktır.

Eski mali hafızayı saklayınız.

Satış tarihinden itibaren 15 gün içerisinde bağlıoldukları vergi dairesine müracaat ederek, satışakonu cihazın adlarına devam eden kaydınısildirecekler ve daha önce aldıkları "ÖdemeKaydedici Cihazlara Ait Levha"yı iptal edilmeküzere iade edeceklerdir.

Süresi içinde vergi dairesineiptal işlemini yaptırınız.

Satış işlemi ile ilgili olarak Kullanılmış CihazSatışına Dair Tutanak hazırlanmalıdır.

Kullanılmış Cihaz Satışına DairTutanak hazırlanırken formunilgili bölümlerini dikkatlidoldurunuz.


87



1. Kullanmakta oldukları ödeme kaydedici cihazları arızalanan mükellefler, en geç nezamana kadar yetkili bakım ve onarım servislerine başvuruda bulunmalıdır?

A) En geç arızanın meydana geldiği günün akşamına kadarB) En geç arızanın meydana geldiği günü takip eden günün sonuna kadarC) Arızanın meydana geldiği günden itibaren bir ay içindeD) Arızanın meydana geldiği günden itibaren 3 gün içinde

2. Üretici veya ithalatçı kişi veya kuruluşların kuracakları bakım ve onarım servislerininarızalanan cihazları kendilerine başvuru tarihinden kaç gün içinde çalışır hâlegetirmeleri gerekir?

A) 5 iş günü içindeB) 7 gün içindeC) 10 gün içindeD) Cihazı teslim aldığı gün

3. Cihazı çalınan veya kaybolan mükellefin olayı öğrendiği tarihten itibaren kaç güniçinde ticari işletmesinin bulunduğu yerin yetkili mahkemesinden kendisine bir vesikaverilmesini isteyebilir?


4. İş yerini geçici süre kapatan mükellef yetkili servis elemanına yazar kasa ile ilgilitespit yaptırtacaktır. Mükellef, servis tutanağının düzenlendiği tarihten itibaren kaç güniçerisinde; servis tutanağı, mali hafıza raporu ve ödeme kaydedici cihaz levhası ilebirlikte vergi dairesine müracaat ederek cihazlarının kaydını sildirecektir?



88

5. Önceden yazar kasa kullanan mükellef, yeniden ödeme kaydedici cihaz kullanmayıgerektiren bir işle uğraşmaya başlarsa, işe başlama tarihinden itibaren 30 gün içindenereye müracaat ederek cihazın içinde bulunduğu torbanın mührünün açılmasını talepedecek ve cihazın kaydını yaptırıp "Ödeme Kaydedici Cihazlara Ait Levha"yı aldıktansonra kullanmaya başlayacaktır? (faaliyet gösterdikleri mahallin vergi dairesine)

A) Ticaret sicilineB) BelediyeyeC) Vergi dairesineD) Tapu dairesine

DEĞERLENDİRME



89

B. UYGULAMALI TEST

Öğrenme faaliyeti ile kazandığınız beceriyi aşağıdaki ölçütlere göre değerlendiriniz.


1. Mükelleflerin cihazlarının arızalı olduğu günlerde yapacaklarısatışlarını Vergi Usul Kanunu’na göre düzenleyecekleri fatura veperakende satış fişleriyle belgelendirmeleri gerektiğini biliyormusunuz?

2. İş yerini kapatan mükellefin yazar kasasının tespit işlemindensonra ödeme kaydedici cihaz, kullanma kılavuzu ve ruhsatnameyibir torbanın içine koyup torbanın ağzını vergi dairesincegörevlendirilen memura mühürlettirerek teslim edeceğini ve atanmükellein yazar kasasının elemanına yazar kasa ile ilgili tespityaptırtacaktır.Mührün vergi dairesinin izni olmadan kesinlikleaçılamayacağını biliyor musunuz?

3. Kullandıkları yazar kasalarını satan mükellefler, satış tarihindenitibaren 15 gün içerisinde bağlı oldukları vergi dairesine müracaatederek, satışa konu cihazın adlarına devam eden kaydınısildireceklerini ve daha önce aldıkları "Ödeme KaydediciCihazlara Ait Levha"yı iptal edilmek üzere iade edeceklerinibiliyor musunuz?

4. Hurdaya ayrılan ödeme kaydedici cihazların mali hafıza dışındakalan bölümlerinin (yazıcı, kasa vb.) hurda olarak servisebırakılabileceğini veya satılabileceğini biliyor musunuz?

5. Hurdaya ayrılan cihazın, yetkili servis tarafından gerekli işlemleriyapıldıktan sonra mali hafızasının sökülüp saklanmak üzeremükellefe verileceğini ve cihazı çalışamaz hâle getireceğinibiliyor musunuz?

DEĞERLENDİRME

Yapılan değerlendirme sonunda “Hayır” cevaplarınızı bir daha gözden geçiriniz.Kendinizi yeterli görmüyorsanız Öğrenme Faaliyeti -4’ü tekrar ediniz.

90

MODÜL DEĞERLENDİRME


1. Ödeme kaydedici cihaz satan işletmeler, sattıkları cihazları kimlere sattıklarını cihazbilgileri ile birlikte cihazı alan mükellefin vergi dairesine kaç gün içinde bildirmelerigerekir?


2. “Fiyatlarımıza Katma Değer Vergisi Dâhildir.” levhasını hangi firmalar asacaktır?

A) Tacirlerin tamamıB) Perakende satış yapan işletmelerC) T.C. vatandaşı olan herkesD) Toptan satış yapan işletmeler

3. Tek yazar kasası olan işletmenin yazar kasasının açılması işlemi nasıldır?

A) Anahtarın açık konumuna getirmesi yeterlidir.B) Önce terminal sisteminin açılması gerekir.C) Hergün vergi dairesinden izin alınması gerekir.D) Anahtar kapalı konumunda olmalıdır.

4. Müşterinin ses tonu endieşeli ise, müşteri nasıl bir durumdadır?

A) Müşteri fiyatlar karşısında şaşırmıştır.ır. ürünü bulmuşturrn açılması işlemi nasıldır.vergi dairesine kaç gün içnde bildirmeleri gerekir.

B) Müşterinin zamanı çok dardır.C) Müşteri uzun zamandır aradığı ürünü bulmuştur.D) Müşteri satın alma konusunda kararsızdır.

5. Bazı müşteriler ürünün fiyatını kasadan sorarak öğrenmek isteyebilir. Bu durumdakasadaki hangi tuş kullanılır?

A) TOPLAM tuşuB) FİYAT SOR tuşuC) ÜRÜN İPTAL tuşuD) HAYIR tuşu

MODÜL DEĞERLENDİRME

91

6. Birden fazla kasanın terminal sistemi ile çalışıldığı mağazlarda öncelikle ana kasaaçılmalı, sonra kasiyerin kullandığı kasa açılmalıdır.

A) DoğruB) Yanlış

7. Birden çok kasa ile çalışılan mağazalarda ürünlerdeki fiyat değişiklikleri neredenyapılır?

A) Kasiyerin kullandığı kasadanB) Barkod okuyucudanC) Ana bilgisayardanD) POS makinesinden

8. Peşin satışlarda satış işlemi tamamlandıktan sonra kasada hangi tuşa basılır?

A) ÇEKMECE AÇ tuşuB) FİYAT SOR tuşuC) ÜRÜN İPTAL tuşuD) TOPLAM tuşu

9. Kullandığımız banknotların neresinde kabartma baskılar vardır?

10. Aşağıdaki paralardan hangsi değiştirilemez?

A) Tam ve eskimiş paraB) Yüzeyinin yarısından fazlası eksik olan paralarC) Madeni paralarD) Köşesinden bir parçası kopmuş paralar

11. Yandaki cihaz hangisidir?

A) ScannerB) Yazar kasaC) YazıcıD) POS cihazı

12. Alışveriş çeki kullanılması hâlinde aşağıdakilerden hangisi yapılabilir?

A) Çekin üzerinde alışveriş yapılacak firma, marka ve tutar yazılıdır.B) Çekin üzerindeki tutardan daha az tutarda alışveriş yapılamaz.C) Düzenlenen belge, bu çek ile alışveriş yapan kişiye verilmez. Çeki veren irmaya

gönderilir.D) Yukarıdakilerden hepsi doğrudur.

92

13. 150 YTL’ lik alışveriş yapan tüketiciye hangi belge verilmelidir?

A) Perakende satış belgesiB) Müstahsil makbuzuC) Gider makbuzuD) Serbest meslek makbuzu

14. Süresi içinde yazar kasa almayan işletmelere verilen ceza aşağıdakilerden hangisidir?

A) İş yeri kapatma cezasıB) Özel usulsüzlük cezasıC) Kaçakçılığa teşebbüs cezasıD) Usulsüzlük cezası

15. TAX FREE satış işlemi yapmak isteyen firmanın aşağıdaki şartlardan hangisinitaşıması gerekir?

A) Türkiye’de faaliyet göstermesiB) Bilanço esasına göre defter tutmasıC) 2. sınıf tacir olmasıD) Esnaf olması

16. Ödeme kaydedici cihazı teknik serviste olan işletme belge düzenleme işlemini nasılyapmalıdır?

A) “Yazar kasamız tamirde” diyerek fiş vermeyebilir.B) Teknik servise giderek fiş kestirmelidir.C) Gider makbuzu düzenlemelidir.D) Perakende satış fişi ya da fatura düzenlemelidir.

DEĞERLENDİRME

Yaptığınız değerlendirme sonucunda eksikleriniz varsa öğrenme faaliyetlerinitekrarlayınız.

93

B. PERFORMANS TESTİ (YETERLİK ÖLÇME)

Modül ile kazandığınız yeterliği aşağıdaki ölçütlere göre değerlendiriniz.


1. Ödeme kaydedici cihaz kullanma mecburiyeti olmayan veyaödeme kaydedici cihaz fişi ile belgelendirilecek bir satışıbulunmayan mükelleflerin, ödeme kaydedici cihaz fişi ilebelgelendirilebilecek bir satış yaptıkları takdirde bu satışınyapıldığı tarihten itibaren 30 gün içerisinde ödeme kaydedicicihaz almaları gerektiğini biliyor musunuz?

2. Ödeme kaydedici cihaz satan firmaların, cihazla birlikte,kullanma kılavuzu ve ruhsatnameyi de alıcıya vermelerigerektiğini ve ruhsatnamenin satışa ilişkin bölümlerinineksiksiz bir şekilde doldurulup tasdik edilmesi gerektiğinibiliyor musunuz?

3. Perakende satış yapan işletmelerin iş yerine “ÖdemeKaydedici Cihazlara Ait Levha”yı ve “Fiyatlarımıza KDVdâhildir.” levhasını asmaları gerektiğini biliyor musunuz?

4. Kasiyerin dürüst, güler yüzlü, sabırlı ve soğukkanlı olmasıgerektiğini biliyor musunuz?

5. Ürün satışı sırasında ürünün barkodunun, barkod okuyucutarafından okunmadığı durumlarda, barkod numarasınınklavyeden girilmesi gerektiğini biliyor musunuz?

6. Barkodda ürünün fiyatını göstesteren kodun bulunmadığınıbiliyor musunuz?

7. Alışveriş çeki ile ödeme yapacak olan müşterinin alışveriştutarının en az çekin üzerinde yazılan tutar kadar olmasıgerektiğini biliyor musunuz?

8. Sahte para getiren kişinin, emniyet güçlerine bildirilmesigerektiğini biliyor musunuz?

9. Kredi kartı ile ödeme yapacak olan müşterinin kimlikbilgilerine, kartın çalıntı olup olmadığına dikkat edilmesigerektiğini biliyor musunuz?

94

10. Alışveriş tutarı ne olursa olsun müşterinin istemesi hâlindefatura verilmesi gerektiğini biliyor musunuz?

11. Türkiye’de ikâmet etmeyenlerin alışverişlerindeki KDVtutarını alabilmeleri için izin belgesi olan satıcılardanalışveriş yapmaları gerektiğini biliyor musunuz?

12. Yazar kasasını kapatmak isteyen mükelleflerin 1 ay içindevergi dairesine haber vererek yazar kasadaki bilgileri tesbitettirmeleri gerektiğini biliyor musunuz?

DEĞERLENDİRME

Yapılan değerlendirme sonunda “Hayır” cevaplarınızı bir daha gözden geçiriniz.Kendinizi yeterli görmüyorsanız modülü tekrar ediniz.

95

CEVAP ANAHTARLARI

ÖĞRENME FAALİYETİ 1 CEVAP ANAHTARI

1 C

2 B

3 D

4 A

5 B

6Elektronik yazar kasa

Yazıcı tertibatlı elektronik teraziElektronik terminaller

7 C

8 A

9 D

10 C

CEVAP ANAHTARLARI

96


1 B

2

—Ürünün barkodu scannerdengeçirilir.—Ürünün barkod numarasıklavyeden girilir.—Bazı kasalarda ürün tartısistemi mevcuttur. Kasada ürüntartılırken ürün kodu girilir.

3 A

4 D

5 C

6

1-Kabartma Baskı2- Filigran3-Emniyet Şeridi 4- BütünleşikGörüntü5- Optik Değişken Bant6- Renk Değiştiren Mürekkep

7 B

8 D

9 A

10 C

11 D

12 B

13 C

14 A

15 Gider makbuzu

97


1 D

2 A

3 C

4 B

5 A

6 D

7 C

8Yabancı ülkede ikâmet ettiklerini

gösteren belgenin tarih venumarası


1 B

2 A

3 C

4 D

5 C

98

MODÜL DEĞERLENDİRME CEVAP ANAHTARI

1 C

2 B

3 A

4 D

5 B

6 A

7 C

8 D

9

Banknotun ön yüzündekiAtatürk portresi, alt kenardaki

bant, mavi-yeşil motif,“TÜRKİYE CUMHURİYET

MERKEZ BANKASI" ve"TÜRKİYE CUMHURİYET

MERKEZ BANKASIBANKNOT MATBAASI"

ibareleri ile banknotun nominaldeğerini gösteren sayı ve yazılar

kabartma olarak basılıdır veparmak ile dokunulduğunda

hissedilir.

10 B

11 D

12 D

13 A

14 C

15 B

16 D

99

ÖNERİLEN KAYNAKLAR

Kasa ve kasiyerlik ile ilgili kitaplar, broşürler ve internet siteleri

ÖNERİLEN KAYNAKLAR

100

KAYNAKÇA

FREEMANTLE, Davıd, , Müşteri Neden Hoşlanır, İstanbul, 2000.

www.insankaynaklari.com

www.soylenasil.com

www.corum.pol.tr

www.kuto.org.tr

www.malihaber.com

www.gelirler.gov.tr

www.kenthaber.com

www.iskur.gov.tr

www.tcmb.gov.tr/

www.iem.gov.tr

KAYNAKÇA

Documents

MEGEP - Istanbulismek.ibb.gov.tr/.../kasa_islemleri.pdf · 2014-01-08 · Kasa açılış, günlük kasa işlemleri ve kasa kapanışişlemlerini uygulamak MODÜLÜN AMACI Genel Amaç