Medea, een tragedie door Euripides

Overview van de verhaallijn

Proloog

Pelias, koning van Jolcus in Thessalië, oom van Jason stuurt Jason erop uit om het Gulden Vlies te halen. Als Jason dat zou doen zou Pelias zijn troon opgeven voor Jason.

Het Gulden Vlies was een vacht van een ram die ooit in Colchis aan Zeus geofferd was.

De koning van Colchis was overtuigd dat het welzijn van zijn volk van de vacht afhing, en had de vacht daarom goed beschermd. Namelijk door een nooit slapende draak. De koning heette Aeëtes, zoon van Helios de Zonnegod.

Jason zette een grote expeditie op poten, veel bekende Griekse helden namen deel aan de tocht op de Argo, ze noemden zich de Argonauten.

Na een avontuurlijke tocht bereikten ze eindelijk Colchis.

Ze werden zeer gastvrij ontvangen, maar dat veranderde al snel toen het doel van hun missie duidelijk werd, namelijk het Gulden Vlies meenemen.

Jason kreeg drie opdrachten:1) vuurspuwende stieren temmen;2) daarmee een nooit geploegd veld omploegen;3) daarna drakentanden inzaaien en een stenen leger verslaan dat uit de grond op zou rijzen.

Een onmogelijke opdracht, maar gelukkig voor Jason was de dochter van Aeëtes, Medea, door Afrodite en Cupido getroffen, ze was verliefd op de welsprekende, knappe vreemdeling. Ze hielp hem de opdrachten met succes te volbrengen.

Maar Aeëtes weigerde vervolgens het Gulden Vlies af te staan.

Opnieuw kwam Medea Jason te hulp, dankzij haar wist Jason de draak te doden, en het Gulden Vlies te bemachtigen.

Uit dank voor haar steun nam Jason Medea mee op de Argo, en Aeëtes ging woedend in de achtervolging.

Dus doodde Medea haar broertje Apsyrtus, hakte hem in stukken, en één voor één gooide ze de stukken overboord. Haar vader moest de achtervolging staken, omdat zijn zoon anders niet naar de Hades kon.

Veilig terug in Jolcus weigerde de stokoude Pelias de troon af te staan. Ook nu weer kwam Medea met een oplossing, met een list kreeg ze de dochters van Pelias zo ver hun vader te doden.

Na die gruweldaad konden Medea en Jason natuurlijk niet in Jolcus blijven, daarom vertrokken ze naar Corinthe.

Ze kregen daar twee kinderen en leidden een leven in ballingschap.

De tragedie neemt aanvang op het moment dat Jason, om betwiste redenen, in is gegaan op een huwelijksaanbod om met de dochter van koning Kreon, Creüsa/Glauke, te trouwen.

De θροφος(voedster) beklaagt het feit dat de Argonauten ooit met de Argo het Gulden Vlies zijn gaan halen, want dan was het gehele drama nooit voorgevallen.

Meteen legt de voedster ook bloot waar het verhaal eigenlijk om draait, het verbreken van de meest hechte band door Jason.

En kondigt aan dat Medea zwaar aangeslagen is door het verraad van Jason.

Ook uit de voedster haar bezorgdheid, want in haar eigen woorden: ‘Gevaarlijk is ze. Wie haar als vijand krijgt zal niet zo eenvoudig zegevieren.’

In een dialoog geeft de παιδαγογος (kinderverzorger) aan geruchten te hebben gehoord dat Kreon Medea en de kinderen uit het land verbannen wil.

De voedster uit reeds haar zorgen voor de veiligheid van de kinderen, want Medea is een meedogenloos, driftig persoon.

Medea wil niet meer leven, zo zegt ze.

1e epeisodion

Medea beklaagt zich over Jason, hij is de slechtste van alle mannen gebleken.

Volgens Medea zijn vrouwen de meest ongelukkige schepsels die bestaan. Omdat ze een huwelijk moeten sluiten met mannen, zonder daar invloed op uit te kunnen oefenen.

Medea zou liever een man zijn dan een vrouw.

Medea kondigt ook aan dat ze het niet zonder straf zal laten gaan, of zoals ze zelf zegt: ‘Als het zo is dat een vrouw onrecht wordt aangedaan wat betreft het huwelijk, dan is geen hart moordlustiger.’

Kreon verschijnt ten tonele, en wil Medea verbannen. Hij is bang voor haar, ze heeft bedreigende taal geuit naar het koningshuis en daarnaast kent hij haar reputatie.

Medea gooit haar charmes in de strijd en krijgt Kreon zo ver haar nog een extra dag te geven. De grootste fout van zijn leven.

Het geeft ook aan dat Medea even welsprekend is als haar man, dat, in combinatie met haar acteerprestaties, maakt haar tot een zeer gevaarlijke vijand.

Daarna volgt een lange monoloog van Medea waarin ze haar plannen uiteen zet. Ze behandelt alle mogelijke manieren om iemand te doden, brand, een zwaard? Beiden blijken geen optie te zijn omdat als Medea gepakt wordt, haar vijanden haar uit zouden lachen, haar tιμη(eer) zou aangetast worden. Dit zou ze nooit toestaan.

Ze besluit gebruik te maken van hetgeen ze het meest bedreven mee is. List en vergif.

2e epeisodion

Jason komt voor het eerst in de tragedie ten tonele.

Hij verklaart Medea voor gek dat ze dergelijke taal heeft geuit tegen het koningshuis, hij begrijpt haar woede wat betreft zijn gedrag, maar zegt dat Medea geluk heeft er slechts met verbanning af te komen. Jason wil Medea en de kinderen helpen, met geld en en de hooggeplaatste contacten die hij heeft in andere landen.

Medea is uitzinnig van woede: ze noemt hem laf en een leugenaar.

In een lang pleidooi legt ze Jason, en het publiek, haar verdiensten voor. Wat ze allemaal heeft gedaan voor hem.

Haar familie verraden, de draak (helpen) doden, stieren temmen, soldaten doden, Pelias gedood en zelfs zijn hele ‘huis’ uit geroeid.

Medea vervloekt Jason voor zijn ondankbaarheid, en gebrek aan respect voor de eden die gesloten zijn.

Daarna volgt de alom bekende αγων van Jason, waarin hij stelt σοφος, σοφρων en φιλος te zijn geweest in zijn handelen.

Het koor kiest dan de kant van Medea, het vindt dat Jason onrechtvaardig gehandeld heeft, ondanks zijn welsprekende poging zijn gedrag goed te praten.

Medea is niet overtuigd door het pleidooi van Jason, ze zegt namelijk: ‘Als jij een dergelijke goede insteek had, dan zou je mij van te voren hebben ingelicht, maar dat heb je niet gedaan.’

Jason antwoordt cynisch: ‘Dan zou je vast net zo goed gereageerd hebben als nu.’

Voor Jason af gaat, zegt hij nog een keer bereid te zijn geld te geven aan Medea, en zijn invloedrijke contacten in te zetten, om de veiligheid te garanderen.

Medea komt Aigeus tegen, die haar vertelt dat hij van het oude orakel van Apollo komt om te onderzoeken hoe hij kinderen kan krijgen.

Omdat de uitspraak van het orakel het menselijk begrip te boven gaat, is op zoek naar ene Pittheus, die het orakel zou kunnen verklaren.

Aigeus vraagt aan Medea waarom ze zo somber kijkt, waarna zij hem vertelt dat ze is verraden door haar echtgenoot en het land uit wordt gezet.

Aigeus waardeert Jasons handelingen niet.

3e epeisodion

Medea smeekt Aigeus of ze mee mag naar zijn land. In ruil daarvoor belooft ze hem kinderen. Hij vindt dit goed, op de voorwaarde dat ze zelf naar zijn land reist. In ruil daarvoor zweert Aigeus om Medea te beschermen, wanneer ze eenmaal in het land is.

Medea hoopt dat haar vijanden gestraft zullen worden.

Medea’s plan:Ze laat Jason komen via een bediende. Ze zal hem vragen of haar kinderen mogen blijven. Zo kan ze door middel van haar kinderen Creüsa/Glauke vermoorden, door hen de prinses een betoverde tooi te laten brengen. De prinses zal sterven bij het omdoen van de tooi.

Vervolg op het plan: Ze zal haar kinderen vermoorden, om Jason te kwellen, een daad die het koor haar afraadt te doen. Medea vindt dit onzinnig en zegt dat het koor zich hier mee zou moeten bemoeien.

Stasimon:Het koor smeekt Medea om niet haar kinderen te doden.

4e epeisodionMedea zegt dat ze zich gedroeg als een zwakke vrouw en dat ze Jason begrijpt. Ze vraagt of hij voor de kinderen wil zorgen als zij in ballingschap wordt gestuurd. Hij zegt dat dit goed is. Medea zegt dat ze cadeaus met de kinderen zal meegeven. Jason denkt dat Medea gek is omdat ze de geschenken van Helios (de god van de zon) weggeeft.

Stasimon 4Het koor heeft het er erg moeilijk mee dat de kinderen zullen sterven. Ook de bruid zal sterven als ze de jurk aantrekt en de kroon opzet. Het koor heeft wel medelijden met Medea, omdat ze haar kinderen vermoordt om zich te wreken op haar man, vanwege zijn bedrog.

5e epeisodionDe παιδαγογος vertelt dat de prinses zich met de kinderen heeft verzoend. Medea is droevig, en de kinderverzorger zegt dat ze ooit de kinderen terug zullen halen. Medea laat zich niet ompraten haar kinderen niet te doden.

Dan komt er een bode, die vertelt dat de prinses en de koning dood zijn. Hij vertelt hoe ze gestorven zijn, en dat Medea moet vluchten. Medea zegt dat zij haar kinderen zal doden, voordat de vijand dit doet: ze doet dat uit liefde voor hen.

5e Stasimon:Het koor hoort de kinderen schreeuwen. Ze weten niet wat er in het paleis gebeurt met Medea en de kinderen.

Exodos

Jason vindt het gruwelijk wat Medea gedaan heeft. Hij zegt dat de familie van de koning zich wel zal wreken. Hij wil echter zijn kinderen vinden, anders kunnen ze hen wel eens vermoorden voor hetgene wat Medea gedaan heeft.

Het koor vertelt Jason wat er precies is gebeurd.Hij wordt woest en wil naar binnen om de lichamen van zijn zonen te zien, hij wil ze nog kussen. Hij beschuldigt Medea van het vermoorden van hun kinderen. Medea verwijt hem dat hij pas oog heeft voor zijn kinderen nu ze dood zijn. Zij laat hem zijn kinderen niet meer gedag zeggen en vertrekt in de zonnewagen.