RAZLI^NI ZNA^EWA NA MENAXMENTOT NA ^OVE^KI RESURSI

-NAU^NA DISCIPLINA;-MENAXERSKA FUNKCIJA;-POSEBNA DELOVNA FUNKCIJA VO ORGANIZACIJATA;-SPECIFI^NA FILOZOFIJA NA MENAXMENTOT.

RAZLI^NI ZNA^EWA NA MENAXMENTOT NA ^OVE^KI RESURSI

-NAU^NA DISCIPLINA;-MENAXERSKA FUNKCIJA;-POSEBNA DELOVNA FUNKCIJA VO ORGANIZACIJATA;-SPECIFI^NA FILOZOFIJA NA MENAXMENTOT.

MENAXMENTOT NA ^OVE^KI RESURSI KAKO NAU^NA DISCIPLINA

PREDMET NA ISTRA@UVAWE:

PROU^UVAWE I ORGANIZIRAWE NA ZNAEWATA POVRZANI SO RAZBIRAWE, PREDVIDUVAWE, NASO^UVAWE, MENUVAWE I RAZVOJ NA ^OVE^KOTO ODNESUVAWE I RESURSI VO PRETPRIJATIETO ODNOSNO ORGANIZACIJATA. CELTA MU E OTKRIVAWE NA ZAKONITOSTITE I SOZDAVAWE NA OSNOVNI PRETPOSTAVKI, NA^ELA , MODELI, METODI I POSTAPKI ZA USPE[NO UPRAVUVAWE I RAZVOJ NA ^OVE^KITE RESURSI.

POVRZANOST NA MENAXMENTOT NA ^OVE^KI RESURSI SO DRUGI NAUKI

MENAXMENT NA^OVE^KI RESURSI

SOCIJALNAPSIHOLOGIJA

EDUKACISKAPSIHOLOGIJA

OP[TAPSIHOLOGIJA

PSIHOLOGIJA NA

TRUDOT

ORGANIZACIJANA TRUDOT

EKONOMIKANA

OBRAZOVANIE

EKONOMIKANA

TRUDOT

EKONOMIJA

TRUDOVOPRAVO

ANDRAGOGIJA

MEDICINA NATRUDOT

ERGONOMIJA

DEMOGRAFIJA

SOCIOLOGIJA

ANTROPOLOGIJA

FILOZOFIJA

OSNOVNI ELEMENTI NAMODERNIOT MENAXMENT

GRI@A ZA POTRO[UVA^I POSTOJANI INOVACII

LU\E

VODSTVO

SPECIFI^NI KARAKTERISTIKI NA MENAXMENTOT NA ^OVE^KI RESURSI KAKO NAU^NA DISCIPLINASE:

►TAA E OP[TESTVENA NAUKA;►TAA E EKLEKTI^KA NAU^NA DISCIPLINA;►TAA E PRIMENETA NAU^NA DISCIPLINA;►TAA PRETSTAVUVA IZRAZITO INTERDISCIPLINARNO PODRA^JE NA ISTRA@UVAWE;

SODR@INA NA MENAXMENTOT NA ^OVE^KI RESURSI

RAZLIKA POME\U ^OVE^KI RESURSI I MENAXMENTOT NA ^OVE^KI RESURSI.

NAJVA@NI GRUPI NA AKTIVNOSTI I ZADA^I KOI GI OPFA]A MENAXMENTOT NA ^OVE^KI RESURSI SE: -STRATEGISKI MENAXMENT NA ^OVE^KITE RESURSI;- PLANIRAWE NA ^OVE^KITE RESURSI;-ANALIZIRAWE I OBLIKUVAWE NA RABOTATA;

-PRIDOBIVAWE, IZBOR, VOVEDUVAWE I RASPOREDUVAWE NA VRABOTENITE;-SLEDEWE I OCENUVAWE NA USPE[NOSTA;-MOTIVIRAWE I NAGRADUVAWE;-OBRAZOVANIE I RAZVOJ NA VRABOTENITE;-SOZDAVAWE NA ADEKVATNA ORGANIZACISKA KLIMA I KULTURA;-SOCIJALNA I ZDRAVSTVENA ZA[TITA;-RABOTNI ODNOSI;-RAZLI^NI USLUGI NA VRABOTENITE;

RAZLIKI POME\U USPE[NI I NEUSPE[NI PRETPRIJATIJA

USPE[NI PRETPRIJATIJA

-VISTINSKI INTERES ZA LU\ETO-TIE SE NAJVREDEN IMOT;-DOBAR TRENING, RAZVOJ, SLEDEWE I MO@NOST ZA NAPREDUVAWE;-DOBRI PROGRAMI ZA NAGRADUVAWE;-MALA FLUKTUACIJA;-VRVNIOT MENAXMENT E POSVETEN NA LU\ETO I IM DAVA PODR[KA;-RAZVIVA I POTTIKNUVA PARTICIPACIJA NA VRABOTENITE

NEUSPE[NI PRETPRIJATIJA

-LU\ETO NE GI SMETAAT ZA NAJVA@EN IMOT I POKA@UVAAT MALA GRI@A ZA NIV;-UPRAVUVAAT AVTOKRATSKI I BIROKRATSKI I NE SE FLEKSIBILNI;-NE ORGANIZIRAAT OBRAZOVANIE I RAZVOJ NA VRABOTENITE;-SLABI INTERNI KOMUNIKACII;-NEJASNA I ZASTARENA POLITIKA I NEKONZISTENTNA PRIMENA;-VISOKA FLUKTUACIJA.

MENAXMENTOT NA ^OVE^KI RESURSI OSTVARUVA TRI GRUPI CELI: EKONOMSKI CELI, SOCIJALNI CELI I CELI POVRZANI SO FLEKSIBILNOSTA I PROMENITE VO ORGANIZACIJATA.

NAJVA@NA EKONOMSKA CEL E OSTVARUVAWE NA MAKSIMALNI REZULTATI SO MINIMALNI VLO@UVAWA.

KAKO SE OSTVARUVA OVAA CEL OD ASPEKT NA MENAXMENTOT NA ^OVE^KI RESURSI?

CELI NA MENAXMENTOT NA ^OVE^KI RESURSI

POVE]E INDIKATORI JA POTVRDUVAAT VA@NOSTA NA MENAXMENTOT NA ^OVE^KI RESURSI:

•IZRAZITO VISOKIOT REJTING NA MENAXEROT ZA ^OVE^KI RESURSI VO ORGANIZACISKATA HIERARHIJA;

•CENTRALIZIRANOTO IZVR[UVAWE NA FUNKCIITE NA MENAXMENTOT NA ^OVE^KI RESURSI;

•AKTIVNOSTITE I PROGRAMITE NA MENAXMENTOT ZA ^OVE^KI RESURSI SE SMETAAT ZA DELOVNA TAJNA;

POKAZATELI ZA VA@NOSTA NA MENAXMENTOT NA ^OVE^KI RESURSI

•NAJVA@NA ULOGA VO TEORIJATA I PRAKTIKATA NA MENAXMENTOT IMAAT STRATEGISKIOT MENAXMENT I MENAXMENTOT NA ^OVE^KI RESURSI;

•IZRAZITIOT PORAST NA VRABOTENITE VO OVAA FUNKCIJA NA ORGANIZACIJATA;

•RELATIVNO VISOKITE PLATI NA MENAXERITE ZA ^OVE^KI RESURSI;

•DLABOKITE I RADIKALNI PROMENI VO MENAXMENTOT I VO ORGANIZACISKATA STRUKTURA;

Star na~in Nov na~in•Prioritet e profitot

•Imotot go ~inat predmetite•Mislitelite i izvr{itelite se odvoeni•Tradicionalno masivno proizvodstvo•Odvoeni i distancirani odnosi so dobavuva~ite i potro{uva~ite

•Merewe na u~inokot i rezultatite so cel kontrola

•Silna hierarhija•Va`na e ekonomijata od obem

•Prioritet e zadovolstvoto na potro{uva~ite•Imotot go ~inat lugeto•Mislitelite i izvr{itelite se edno isto•Poedine~no proizvodstvo

•Integrirani i sorabotni~ki odnosi so dobavuva~ite i potro{uva~ite•Merewe na u~inokot i rezultatite so cel promocija na vrabotenite•Labava ili nikakva hierarhija•Va`na e ekonomijata na vremeto

Tabela 1. Nov i star na~in na rabotewe

Paradigma na XX vek

Paradigma na XXI vek

Kultura

TehnologijaZada~iHierarhijaOrganizacijaMo}/kontrolaCeli na karierataLiderstvoVraboteniIzvr{uvawe na rabotataPazariFokusKvalitetResursiPrednost

Stabilnost, efikasnost

Mehani~kaFizi~kiVertikalnaPiramidaVrven menaxmentSigurnostAvtokratskoHomogeniPoedinci

LokalniProfitMo`enKapitalCena

Promeni,re{avawe na problemiteElektronskaIntelektualniHorizontalnaMre`a[iroko disperziranaLi~en razvoj, vrvna stru~nostTransformaciskoKulturno razli~niTimovi

GlobalniPotro{uva~iVrvenZnaewe i informaciiVreme

Tabela 2. Promena na paradigmata za menaxment

PREDMET NA ISTRA@UVAWE: PROU^UVAWE I ORGANIZIRAWE NA ZNAEWATA POVRZANI SO RAZBIRAWE, PREDVIDUVAWE, NASO^UVAWE, MENUVAWE I RAZVOJ NA ^OVE^KOTO ODNESUVAWE I RESURSI VO PRETPRIJATIETO ODNOSNO ORGANIZACIJATA. CELTA MU E OTKRIVAWE NA ZAKONITOSTITE I SOZDAVAWE NA OSNOVNI PRETPOSTAVKI, NA^ELA , MODELI, METODI I POSTAPKI ZA USPE[NO UPRAVUVAWE I RAZVOJ NA ^OVE^KITE RESURSI. SPECIFI^NI KARAKTERISTIKI NA MENAXMENTOT NA ^OVE^KI RESURSI KAKO NAU^NA DISCIPLINASE:

• TAA E OP[TESTVENA NAUKA;• TAA E EKLEKTI^KA NAU^NA DISCIPLINA;• TAA E PRIMENETA NAU^NA DISCIPLINA;• TAA PRETSTAVUVA IZRAZITO INTERDISCIPLINARNO PODRA^JE NA

ISTRA@UVAWE;

MENAXMENTOT NA ^OVE^KI RESURSI KAKO NAU^NA DISCIPLINA

RAZLIKA POME\U ^OVE^KI RESURSI I MENAXMENTOT NA ^OVE^KI RESURSI.

NAJVA@NI GRUPI NA AKTIVNOSTI I ZADA^I KOI GI OPFA]A MENAXMENTOT NA ^OVE^KI RESURSI SE:

• STRATEGISKI MENAXMENT NA ^OVE^KITE RESURSI;• PLANIRAWE NA ^OVE^KITE RESURSI;• ANALIZIRAWE I OBLIKUVAWE NA RABOTATA;• PRIDOBIVAWE, IZBOR, VOVEDUVAWE I RASPOREDUVAWE NA

VRABOTENITE;• SLEDEWE I OCENUVAWE NA USPE[NOSTA;• MOTIVIRAWE I NAGRADUVAWE;• OBRAZOVANIE I RAZVOJ NA VRABOTENITE;• SOZDAVAWE NA ADEKVATNA ORGANIZACISKA KLIMA I KULTURA;• SOCIJALNA I ZDRAVSTVENA ZA[TITA;• RABOTNI ODNOSI;• RAZLI^NI USLUGI NA VRABOTENITE;

SODR@INA NA MENAXMENTOT NA ^OVE^KI RESURSI

POVA@NI FAKTORI KOI OVOZMO@IJA RAZVOJ NA MENAXMENTOT NA ^OVE^KI RESURSI SE:

• KONCEPCIJATA ZA ^OVE^KI KAPITAL;• VLIJANIE NA EKONOMSKITE KRIZI;• VLIJANIE NA TEHNOLO[KIOT RAZVOJ;• ZGOLEMUVAWE NA KONKURENCIJATA;• PROMENI VO ORGANIZACIJATA;• PROMENI VO MENAXMENTOT;

RAZVOJ NA MENAXMENTOT NA ^OVE^KI RESURSI

• POME\U OVIE DVE NAU^NI DISCIPLINI POSTOI OSOBENO TESNO IZRAZENA ME\USEBNA ZAVISNOST I USLOVENOST: LU\ETO I NIVNITE POTENCIJALI KAKO I UPRAVUVAWETO SO NIV BITNO VLIJAAT I JA ODREDUVAAT DELOVNATA STRATEGIJA NA ORGANIZACIJATA, NO, I DELOVNATA STRATEGIJA VLIJAE VRZ PROGRAMITE I UPRAVUVAWETO SO ^OVE^KITE RESURSI.

• VO ORGANIZACIJATA POSTOJAT DVA VIDA STRATEGII: EKSTERNA (NADVORE[NA) I INTERNA (VNATRE[NA).

ODNOSI I VRSKI ME\U MENAXMENTOT NA ^OVE^KI RESURSI I STRATEGISKIOT MENAXMENT

• ZGOLEMUVAWE NA TURBULENTNOSTA I NEIZVESNOSTA NA DELOVNOTO OKRU@UVAWE;

• NEOPHODNOSTA OD POSTOJANI PROMENI I BRZO, NEPOSREDNO REAGIRAWE;

• ORIENTACIJATA KON POSTOJANI PODOBRUVAWA I INOVACII;

• ORIENTACIJATA KON POTRO[UVA^ITE;

• JAKNEWE NA KONKURENTSKITE SPOSOBNOSTI I PREDNOSTI;

PRI^INI ZA RAZVITOK NA STRATEGISKIOT MENAXMENT NA ^OVE^KI RESURSI

• VKLU^UVAWE NA INTELEGENCIJATA, ZNAEWATA, SPOSOBNOSTITE, MOTIVACIJATA I LOJALNOSTA NA ^LENOVITE NA ORGANIZACIJATA VO OSTVARUVAWE NA STRATEGIITE NA ORGANIZACIJATA;

• JAKNEWE NA KONKURENSKITE SPOSOBNOSTI SO MAKSIMALNO ANGA@IRAWE NA ^OVE^KITE RESURSI;

• SISTEMATSKO VKLU^UVAWE NA AKTIVNOSTITE NA MENAXMENTOT NA ^OVE^KI RESURSI VO FORMIRAWETO I PRIMENATA NA DELOVNITE STRATEGII;

• SPOREDUVAWE NA PROGRAMITE I PRAKTIKATA NA MENAXMENTOT NA ^OVE^KI RESURSI SO ISTITE ELEMENTI NA USPE[NITE PRETPRIJATIJA;

CELI NA STRATEGISKIOT MENAXMENT NA ^OVE^KI RESURSI

• POTENCIRAWE NA PREDNOSTITE I JAKITE STRANI NA ORGANIZACIJATA, A ELIMINIRAWE ILI UBLA@UVAWE NA SLABITE STRANI I NEDOSTATOCITE;

• USOGLASENOST POME\U STRATEGIJATA ZA RAZVOJ NA ^OVE^KITE POTENCIJALI I DELOVNATA STRATEGIJA;

• RAZVOJ NA INOVATIVNI STRATEGII I PROGRAMI NA ^OVE^KITE RESURSI KAKO OSNOVA ZA STRATEGISKI PROMENI VO ORGANIZACIJATA;

• RAZVOJ NA KULTURA I KLIMA NA POSTOJANI PROMENI;

• PROAKTIVNO NAMESTO REAKTIVNO ODNESUVAWE;

• STIMULACIJA NA KRITI^KO MISLEWE I POSTOJANO PREISPITUVAWE NA STRATEGISKITE PRETPOSTAVKI;

• IDENTIFIKUVAWE NA JAZOT POME\U SEGA[NATA SOSTOJBA NA PRETPRIJATIETO I IDNATA VIZIJA;

• OHRABRUVAWE I POTTIKNUVAWE NA PARTICIPACIJATA NA IZVR[NITE MENAXERI;

• VOSPOSTAVUVAWE NA ZAEDNI^KI VRSKI I VREDNOSTI;

PREDNOSTI NA STRATEGISKIOT MENAXMENT NA ^OVE^KI RESURSI

• ORGANIZACISKITE PROMENI PRETSTAVUVAAT NA^IN NA FUNKCIONIRAWE I @IVEEWE NA ORGANIZACIITE.

• ORGANIZACISKITE PROMENI PRETSTAVUVAAT PROCES NA MENUVAWE NA POSTOJNATA ORGANIZACIJA.

• RAZLIKA ORGANIZACISKI PROMENI – INOVACII • KAKO SE OCENUVA POTREBATA ZA PROMENA VO

ORGANIZACIJATA?• ORGANIZACISKITE PROMENI I VREMETO ZA NIVNO IZVR[UVAWE.• PROMENITE VO ORGANIZACIJATA NAJ^ESTO SE ODNESUVAAT NA

PROMENI NA TEHNOLOGIJATA I NA PROIZVODSTVENITE POSTAPKI, NA ORGANIZACISKATA STRUKTURA I NA STRUKTURATA NA VRABOTENITE.

• KOLKU ^ESTO ORGANIZACIITE TREBAAT DA VR[AT PROMENI?

MENAXMENTOT NA ^OVE^KI RESURSI I ORGANIZACISKITE PROMENI

• SOVREMENITE PRETPRIJATIJA SE SOO^UVAAT SO DVOEN PREDIZVIK:

• 1) SO SE POGOLEMA TURBULENTNOST NA SREDINATA • 2) SO ZGOLEMENA GLOBALNA KONKURENCIJA. VO TAKVI

USLOVI PRETPRIJATIETO MORA POSTOJANO DA SE MENUVA I PRILAGODUVA, MORA DA BIDE FLEKSIBILNO.

• POSTOJAT TRI VIDOVI FLEKSIBILNOST: FUNKCIONALNA, NUMERI^KA I FINANSIAKA FLEKSIBILNOST.

• DALI PROMENITE SO IST INTENZITET GI ZAFA]AAT SITE DELOVI NA ORGANIZACIITE?

1.ODNOS NA PROMENITE I SREDINATA NA ORGANIZACIJATA

RAZLIKITE VO STILOT NA INICIRAWE NA PROMENITE POME\U RAZLI^NITE NACIONALNI KULTURI?

[TO PRETSTAVUVA “LISTA ZA RAZMISLUVAWE”?

KOJ GI SPROVEDUVA ORGANIZACISKITE PROMENI

Sekoja uspe{na promena pominuva niz nekolku fazi:

Potreba za promena Ideja Implementacija Izvori na sredstva

FAKTORI KOI VLIJAAT NA USPEHOT NA PROMENITE VO ORGANIZACIJATA

• PREDNOSTITE I SLABOSTITE POME\U VNATRE[NITE I NADVORE[NITE INICIJATORI NA PROMENITE

• KOJA SPOSOBNOST E ESENCIJALNA ZA INICIJATORITE NA PROMENI?

INICIJATOR NA PROMENITE

• SPORED NIVNOTO ODNESUVAWE SPREMA PROMENITE, LU\ETO SE GRUPIRAAT VO TRI GRUPI SO RAZLI^NA GOLEMINA

• KOI SE OSNOVNITE FAZI NA SPROVEDUVAWE NA USPE[NI PROMENI?

LU\ETO KAKO ^LENOVI NA ORGANIZACIJATA I PROMENITE

TEHNOLO[KI PROMENI PROMENI NA PROIZVODITE I USLUGITE STRUKTURNI PROMENI (REORGANIZACIJA I

TRANSFORMACIJA) PROMENI KAJ VRABOTENITE

VIDOVI ORGANIZACISKI PROMENI

Promeni kaj vrabotenite

Pod promeni kaj vrabotenite se razbiraat promeni vo vrednostite, stavovite, znaewata ve{tinite na sekoj vraboten.Vo upravuvaweto so promenite kaj vrabotenite naj~esto postavuvani se slednite pra{awa: • Koj vraboten }e bide premesten na drugo

rabotno mesto i na koe?• Kakvi znaewa i sposobnosti poseduvaat

vrabotenite, a kakvi im se potrebni?• Kakvi ~ekori treba da se prevzemat so cel da

se izleze vo presret na idnite potrebi na organizacijata?

Mo`ni se dva pristapi:1. Proces na permanentno obrazovawe, usovr{uvawe i trening na vrabotenite.2. Vrabotuvawe na novi lica vo organizacijata.

Naj~esti promeni vo sovremenite organizacii vo odnos na rabotniot anga`man na vrabotenite se: namaluvawe na brojot na vraboteni so polno rabotno vreme na smetka na zgolemuvawe na brojot na vraboteni so fleksibilen raboten anga`man.

Upravuvawe so organizaciskite promeni

Menaxerot vo procesot na sproveduvawe na organizaciskite promeni mora da primeni aktiven pristap, a toa zna~i upravuvawe so organizaciskite promeni. Edna od negovite najzna~ajni zada~i e da se obide da go reducira otporot na promenite i na toj na~in da ovozmo`i nivno uspe{no sproveduvawe.

Otpor sprema promenite

Osnovni izvori na otporot na promenite se: • Nesigurnosta• Mo`nite socijalni zagubi• Ekonomskite zagubi• Pre~kite odnosno neprilikite• Smaluvawe na mo`nosta za kontrola• Nepredvidlivite posledici• Opasnosta od gubewe na vlijanieto

Reakciite na promenite obi~no se dvi`at vo ramkite pome|u dve krajnosti:

• Povle~enost i apatija• Agresivno odnesuvawe so tendencija

kon kavgi i konflikti

Smaluvawe na otporot na promenite

Najprifateni se slednite na~ini na smaluvawe na otporot sprema promenite:

• Izbegnuvawe na iznenaduvawe• Nastojuvawe za vistinsko razbirawe na

promenata• Sozdavawe na uslovi za ostvaruvawe na

promenata• Izvr{uvawe na probni promeni

Otporot na promenite mo`e da se namali i na slednite na~ini:

• So obezbeduvawe na potrebni informacii• Ovozmo`uvawe na participacija na vrabotenite• Davawe garancija deka nema da se izgubat rabotnite

mesta• Ostvaruvawe samo na potrebnite promeni• Ostvaruvawe na korisnite obi~aji i neformalni odnosi• Konsultirawe na vrabotenite• Pregovarawe• Sozdavawe doverba kaj sorabotnicite

POTSETNIK ZA INTERVJU PRI ANALIZA NA RABOTATA

• Celi na rabotata:• [to se postignuva so taa rabota?• Vo {to se sostoi rezultatot na rabotata?• Zo{to voop{to taa rabota postoi?• Zo{to taa rabota se pla}a?

VA@NOST NA RABOTATA

• Koja e godi{nata koli~ina na pari na koja taa rabota ima vlijanie (obem na proda`ba, broj na podredeni rabotnici i sl.)

• Dali izvr{itelot na rabotata vlijae na konkretnata koli~ina na pari {to ja tro{i negovata edinica?

VKLOPENOST NA RABOTATA VO ORGANIZACIJATA

• Komu odgovara izvr{itelot na rabotata?• Za koi drugi raboti izvr{itelot na

rabotata mu odgovara na istiot {ef?

STRUKTURA NA PODREDENITE

• Da se opi{e rabotata na sekoj podreden-golemina, delokrug, pri~ina

• Kakvi podredeni ima – stru~ni, iskusni i sl.?

• Kako ja kontrolira rabotata na podredenite?

POTREBNI STRU^NI, MENAXERSKI I SOCIJALNI ZNAEWA

• Koi se najva`nite predizvici na rabotata?• Kakva e stru~nata okolina vo koja

deluva izvr{itelot na rabotata?• Kako se steknuva stru~noto znaewe- so

{kolsko obrazovanie, so iskustvo?

KOI KLU^NI PROBLEMI MORA DA SE RE[AVAAT VO RABOTATA I KOLKU SE

RAZNOVRSNI?

• [to se smeta za najgolem predizvik vo rabotata?

• [to rabotnikot saka najmnogu da raboti, a {to najmalku

REZULTATI NA RABOTATA

• Za koi rezultati na rabotata neposredno odgovara izvr{itelot na rabotata?

• Kako se merat rezultatite na rabotata?• Dali izvr{itelot na rabotata gi postavuva celite

na rabotata?

EDNOSTAVEN PRA[ALNIK ZA ANALIZA NA RABOTATA

• Ime i prezime:• Ime na rabotno mesto:• Organizaciska edinica:• Nadreden rakovoditel:• Kratko opi{ete ja rabotata:• Opi{ete gi specifi~nite zada~i za koi ste odgovorni:• Opi{ete go svojot tipi~en raboten den. Navedete

redosledno site aktivnosti {to gi izvr{uvate i procentot na vremeto koe go tro{ite za niv:

• Koi se naj va`nite odluki koi sami gi donesuvate vo tekot na rabotniot den i vremeto {to go tro{ite za niv?

• Navedete go imeto i funkcijata (rabotnoto mesto) na liceto komu ste mu neposredno odgovorni

• Navedete gi site organizacioni delovi so koi kontaktirate i sorabotuvate vo izvr{uvaweto na rabotata

• Opi{ete gi specifi~nite rabotni uslovi na svojata rabota (rabotno mesto)

• Za koi i kolkavi materijalni vrednosti ste odgovorni vo rabotata?

• Kakvi znaewa i stru~na podgotovka se potrebni za izvr{uvawe na va{ata rabota?

• Dali za izvr{uvawe na rabotata se potrebni nekoi dodatni znaewa i iskustva?

• Koi gre{ki naj~esto se slu~uvaat vo rabotata?• Navedete ne{to {to smetate deka e od osobena

va`nost za rabotata.

FAKTORI NA OPI[UVAWE NA MENAXERSKITE POZICII

• Proizvodstveno, marketin{ko i finansisko strategisko planirawe

• Koordinacija na organizaciskite edinici i na vrabotenite• Vnatre{na kontrola na vrabotenite• Odgovornost za proizvodot i uslugata• Odnosi so javnosta i potro{uva~ite• Ekspertsko sovetuvawe• Avtonomno dejstvuvawe• Pla}awe na finansiskite obvrski• Specijalisti~ki, stru~ni uslugi• Rakovodewe• Kompleksnost i stres• Golema finansiska odgovornost• Golema odgovornost za vrabotenite• Sekoja menaxerska pozicija detalno se opi{uva i objasnuva.

VNATRE[NI IZVORI

PREDNOSTI• Podobro poznavawe na prednostite i nedostatocite na

kandidatite• Kandidatot dobro ja poznava organizacijata, nejzinite

silni i slabi strani• Gi koristi dosega{nite vlo`uvawa vo ~ove~ki resursi• Pribavuvawe na kandidatite e pobrzo i poeftino

NEDOSTATOCI• Lu|eto mo`at da bidat promovirani na pozicii na koi ne

mo`at dobro da ja izvr{uvaat rabotata• Vnatre{nite borbi i sudiri mo`at negativno da vlijaat

NADVORE[NI IZVORI

PREDNOSTI• -Vnesuvaat novi idei i predlozi • -Ovozmo`uvaat promeni• -Go smaluva vnatre{niot rivalitet i napnatost• -Gi menuva vnatre{nite odnosi, na~inot na mislewe i

rabotewe

NEDOSTATOCI• -Podolgo e vremeto na prilagoduvawe i orientacija• -Predizvikuva nezadovolstvo kaj vrabotenite• -Postoi opasnost pri izborot da se pogre{i

MO@NI ISHODI NA PROCESOT NA OBEZBEDUVAWE NA KANDIDATI

SELEKCIONA ODLUKA

Uspe{nost na kandidatot

Se odbiva Se prima

Uspe{en kandidat Lo{a odluka Dobra odluka

Neuspe{en kandidat Dobra odluka Lo{a odluka

TEMELNI FUNKCII NA OGLASOT

FUNKCII NA OGLASOT

Privlekuvawe na kvalitetni kadri

Davawe na relevantni informacii

-privlekuvawe na vnimanieto na kvalitetnite kadri-sozdavawe interes za rabota i organizacija-pottiknuvawe `elba za rabota-pottiknuvawe na akcija-prijava

-za organizacijata-za rabotata-za uslovite i mo`nostite-za potrebnite osobini i kvalifikacii-za platata, beneficiite, karierata-za informaciite potrebni za odgovor na oglasot

PRETSTAVUVAWE NA RABOTATA

Tradicionalen pristap• Postavuva visoki o~ekuvawa• Rabotata treba da bide atraktivna• Visok stepen na prifa}awe na rabotata• Rabotnoto iskustvo ne gi potvrduva o~ekuvawata• Nezadovolstvo i ~esto razmisluvawe za napu{tawe na

rabotata

Realisti~en pristap• Postavuva realni o~ekuvawa• Rabotata mo`e, no i ne mora da e atraktivna, zavisno od

individualnite potrebi• Nekoi ja prifa}aat, drugi ja odbivaat rabotata• Rabotnoto iskustvo gi potvrduva o~ekuvawata• Zadovolstvo, retko razmisluvawe za napu{tawe na rabotata

SELEKCIJA NA ^OVE^KI RESURSI

• Selekcijata pretstavuva proces so koj se vr{i izbor pome|u raspolo`ivite kandidati za odredena rabota i se donesuva odluka za negovo vrabotuvawe, odnosno odbivawe.

• Procesot na vrabotuvawe ne se zavr{uva so izborot na kandidatot, bidejki novovrabotenite treba da se vklu~at vo `ivotot na organizacijata niz procesot na socijalizacija: zapoznavawe so rabotata koja }e se izvr{uva, so kolegite vo slu`bata,i so pravilata na odnesuvawe vo organizacijata,so o~ekuvawata vo rabotata i sli~no.

Osnovni principi na koi se bazira selekcijata se:

• Lugeto me|usebno se razlikuvaat spored mnogu osobini ;

• Razli~nite raboti baraat razli~ni osobini ili razli~ni kombinacii na osobini ;

• Razlikite pome|u li|eto mo`at da se konstatiraat i da se meraat kako {to e mo`no da se merat i barawata na razli~nite rabotni mesta;

• Postoi me|uzavisnost pome|u osobinite na lu|eto (prediktori) i uspe{nosta vo izvr{uvaweto na rabotite (kriteriumi) ;

Voobi~aen redosled na aktivnostite od procesot na selekcija:

• Prijavuvawe na kandidati------Odbivawe na nekoi kandidati• Preliminarno intervju--------- Odbivawe na nekoi kandidati• Testirawe----------------------------Odbivawe na nekoi kandidati• Dopolnitelni intervjui-------- Odbivawe na nekoi kandidati• Proverka na preporaki----------Odbivawe na nekoi kandidati• Uslovna ponuda na rabota------Odbivawe na ponudata od

strana na nekoi kandidati• Proverka na fizi~kite sposobnosti• Vrabotuvawe na izbraniot kandidat

INSTRUMENTI ZA SOBIRAWE BIOGRAFSKI PODATOCI ZA KANDIDATITE

Najzna~ajni instrumenti za sobirawe biografski podatoci za kandidatite se:

• 1) Prijava za konkurs i CV,• 2) Formulari za sobirawe biografski podatoci,• 3) Testovi za biografski podatoci.

INSTRUMENTI ZA SOBIRAWE INFORMACII ZA SPOSOBNOSTITE I LI^NITE KARAKTERISTIKI NA

KANDIDATITE

Testot pretstavuva meren instrument so ~ija pomo{ lugeto se sporeduvaat spored odredena karakteristika koja e predmet na merewe so testot.

Za sobirawe informacii za sposobnostite i li~nite karakteristiki na kandidatite vo praktikata se korisat slednite vidovi testovi :

• 1) pismeni testovi, • 2) testovi na primerok na rabotata, • 3) merni centri,• 4) medicinski, fizi~ki, i poligrafski testovi.

INTERVJUTO KAKO METOD NA SELEKCIJA

Intervjuto pretstavuva celishoden razgovor na dve ili pove}e li~nosti so koj se nastojuva podobro da se zapoznae kandidatot i da se procenat negovite sposobnosti, ve{tini i drugi karakteristiki za da se utvrdi dali toj odgovara na barawata na rabotata za koja konkurira.

• Celi na intervjuto: -da sobere informacii za kandidatot; -da dade informacii za rabotata i organizacijata; -da ja utvrdi sposobnosta na kandidatot za uspe{no izvr{uvawe

na rabotata ;

• Postojat razli~ni vidovi intervjui. Naj~esta e nivnata podelba spored: 1) ) stepenot na strukturiranosta, 2) na~inot na bodirawe, 3) brojot na licata koi go vr{at intervjuto, 4) ulogata vo pocesot na selekcija.

STRATEGII NA INTERVJUIRAWE

• Strategija na otvotrnost i prijatelstvo• Strategija ”prijatno- neprijatno”• Strategija na re{avawe problemi• Strategija na odnesuvawe• Strategija na stres

IDENTIFIKACIJA I SELEKCIJA NA MENAXERITE

Procesot na selekcija na menaxerite pretpostavuva odgovori na slednite osnovni pra{awa:

-{to menaxerite navistina rabotat, odnosno koi se standardnite raboti na menaxerite;

-koi ve{tini, znaewa i sposobnosti i drugi individualni svojstva se potrebni za uspe{no izvr{uvawe na menaxerskite raboti ;

-koi situaciski varijabli treba da se zemat vo predvid vo utvrduvawe na barawata na menaxerskata rabota i vo utvrduvaweto na kvalitetite na menaxerite ;

-koi metodi i tehniki mo`at da se upotrebat pri identifikuvaweto i selekcijata na menaxerite. Tuka spa|aat i fazite na procesot na selekcija na menaxerite.

Na pra{aweto “{to rabotat menaxerite” postojat dva odgovora:

• -Strukturalen, odnosno funkcionalen koj ja objasnuva menaxerskata rabota preku zada~ite i funkciite na menaxerite. Toa e tradicionalen, racionalen ili u{te kako se vika procesen pristap na menaxmentot ~ij tvorec e Anri Fajol.

• -Vtoriot, noviot pristap i odgovor na ova pra{awe e poznat kako bihevioristi~ki pristap vo koj dominira konceptot na menaxerskite ulogi, odnosno na oblicite na odnesuvawe na menxerot zaradi uspe{no izvr{uvawe na rabotata i postignuvawe na organizaciskite celi.

ODREDUVAWE NA MENAXERSKATA RABOTA NIZ FUNKCII

Naj~esto se istaknuvaat pet funkcii na menaxerskata rabota:

•• -planirawe;• -organizirawe;• -upravuvawe so ~ove~kite resursi;• -vodewe (rakovodewe) i motivirawe;• -kontrolirawe;

Seto toa i dava sosema poinakva slika na menaxerskata rabota koja, vo golema merka, e odrdena so koncepcijata za menaxerskite ulogi. Ulogite na menaxerite pretstavuvaat niza na o~ekuvani odnesuvawa na menaxerite, vo zavisnost od pozicijata {to ja imaat vo organizacijata. Me|u niv najva`ni se slednite:

-uloga na vodi~; -uloga na proizvoditel; -uloga na koordinator; -uloga na monitor; -uloga na mentor; -uloga na proniknuva~; -uloga na inovator; -uloga na posrednik;

POTREBNI INDIVIDUALNI OSOBINI NA MENAXEROT

Postojat tri metodi za utvrduvawe na individualnite osobini na menaxerot:

-metodna analiza na slu~ai; -metod na poznati grupi; -metod na procenka;

[TO SLU@I KAKO KRITERIUM ZA OCENKA NA USPE[NOSTA NA MENAXEROT I KAKVA E ULOGATA NA FAKTOROT H.

MENAXERSKI SPOSOBNOSTI I VE[TINI

Mnogubrojnite ulogi i oblici na odnesuvawe koi ja so~inuvaat menaxerskata rabota baraat od menaxerot da poseduva razli~ni sposobnosti, znaewa i ve{tini. Pri toa, vo menaxmentot pod poimot ve{tina, naj~esto, se podrazbira mo`nost za pretvarawe na znaewata i sposobnostite vo odredeni oblici na odnesuvawe i akcii.

Taka razbrani ve{tinite se grupiraat vo nekolku grupi :

• -Tehni~ki ve{tini• -Interpersonalni ve{tini• -Konceptualni, strategiski ve{tini• -Dijagnosti~ki i analiti~ki ve{tini• -Komunikaciski ve{tini• -Politi~ki ve{tini• -Administrativni ve{tini

OSOBINI NA LI^NOSTA NA MENAXEROT

Osobinite na lio~nosta na menaxerot bile vo centarot na vnimanieto na teorijata i praktikata na menaxmentot. Golem e brojot na osobinite na li~nosta koi treba da gi poseduva uspe{niot menaxer.

Spored nekoi istra`uvawa najva`ni se slednite osobini:

• -sposobnosta da se raboti so rzli~ni lu|e.• -potrebata da se postigne rezultat i uspeh.• -rano dobienata vkupna odgovornost za va`ni

zada~i.• -rano iskustvo vo rakovodeweto.• -{irinata na iskustvoto vo mnogu funkcii na

vozrast pred 35 godini

Spored drugo isra`uvawe izvr{eno vo Velika Britanija uspe{niot menaxer treba da gi poseduva slednite osobini:

-ambicija i `elba da se ostvarat rezultati; -sposobnost da se u~i od problemite i

te{kotiite; -golema posvetenost na rabotata i golema

rabotna energoja; -golemi analiti~ki sposobnosti za re{avawe

na problemite; -izrazite sposobnost za rabota so lu|e; -visoka inventivnost;

MENAXERSKA MOTIVACIJA

• Koi se motivite koi gi pottiknuvaat poedincite da se opredelat za menaxerska rabota i da izberat menaxerska kariera? Odgovorot na ova pra{awe ne e lesen i ednostaven, bidejki menaxerskata rabota e kompleksna. Zatoa, razli~ni avtori razli~no ja objasnuvaat menaxerskata motivacija. Spored edni, vo osnovata na menaxerskata rabota se nao|a potrebata postojano da se odi naped i `elbata za postignuvawe na dobri rezultati i uspeh.

• Drugi avtori smetaat deka va`en motiv za menaxerska rabota i

• Menaxerfska kariera e potrebata za mo}.

FAKTORI NA SELEKCIJA NA MENAXERI

• organizaciskoto nivo na menaxmentot;• organizaciskata struktura i sistemot na

menaxment (rakovodewe;• menaxerski ulogi;• fazi vo organizaciskiot razvoj;• strategija na organizacijata;

METODI NA SELEKCIJA NA MENAXERI

Se upotrebuvaat dva vida metodi za selekcija na menaxeri:

• standardni metodi ( profesionalna i rabotna biografija, testovi na intelektualni sposobnosti, pra{alnici za li~nosti i interesi, intervju i procenka na kolegite i menaxerite).

• specifi~ni metodi (individualni situacioni testovi, grupni situacioni testovi i centri za procenka na individualnite potencijali).