maturski v1.1

Ivan JuriSadrzaj :

Tov junadi na vlastitom imanju

1. Uvod ......................................................................................................................... 2 2.Meso.......................................................................................................................... 3 2.1Dijelovi trupa... .......................................................................................... 4 3. Rase goveda za tov.................................................................................................... 4 3.1. Kombinovani tip........................................................................................ 5 3.1.1.Simentalsko govee................................................................. . 5 3.2.Mesne pasmine Velike Britanije................................................................ 6 3.2.1. Angus ...................................................................................... 6 3.2.2.Hereford (HERFORD)................................................................ 7 3.3.Mesne pasmine Francuske........................................................................ 8 3.3.1. arole (Charola)...................................................................... 8 3.3.2.Limousin (LIMUSIN)................................................................. 9 4. Sustavi tova junadi s obzirom na intenzitet tova...................................................... 10 4.1.Ekstenzivni tov junadi.............................................................................. 11 4.2.Poluintenzivni tov junadi......................................................................... 11 4.3.Intenzivni tov junadi................................................................................ 12 4.4.Faktori ivotinje u tovu............................................................................ 12 5.Ishrana tovnih goveda............................................................................................... 13 5.1.Podjela krmiva......................................................................................... 13 5.2.Koncentratna krmiva............................................................................... 14 5.3.Sijeno-silaa-sjena.................................................................................... 15

5.3.1. Prednosti silae-sjenae.................................................. 15 6.Tov na vlastitom imanju.................................................................................. 16 7.Zakljuak.......................................................................................................... 20 8.Literatura......................................................................................................... 21

1

Ivan Juri1.Uvod


Problemi koji se javljaju u procesu hranidbe teladi i junadi raznoliki su i sloeni. Namjera ovog mog rada je da preko razumljivih uputa pomognem uzgajuvaima teladi i junadi na obiteljskim gospodarstvima da lake svladaju sve probleme koje se javljaju u procesu ove proizvodnje. Uspjeh proizvodnje junadi ovisi o vie faktora. Kao prvo ovisi o kvaliteti ulaznog materijala, sastavu i kvaliteti hrane, nainu hranidbe, smjetajnim prilikama i zdravstvenom stanju ivotinja.

Najmanje 70 % ukupnih trokova u proizvodnji junadi ine trokovi hrane, pa je razumljiv interes proizvoaa da u proizvodnji postigne to vede dnevne priraste i da za kilogram prirasta utroi to manje hrane. U principu u prvom mjesecu tova dnevni prirataj je od 800900 grama dnevno i dalje se progresivno povedava svaki mjesec za 50-100 grama dnevno. Koritenjem krmiva proizvedenim na valastitom gospodarstvu znatno pojeftinjuje projzvodnju.

Osim hrane veoma je bitan i smjetaj koji mora biti u skladu sa ivotnim potrebama tovne junadi, da prua komfor ivotinjama i da je veoma jeftin u gradnji. Svaki proizodja pa tako i ja mora tono voditi sve trokove kako bi na zavretku tova bio sto ekonominiji. Kolini rezultat proizvodnje je razlika izmeu cijene proizvodnje i prodajne cijene. to je razlika vede, proizvodnja je rentabilinija i vedi je isti dohodak.

2

Ivan Juri


2. Meso

Meso je prvi proizvod ivotinjskog porijekla koji je ovjek poeo koristiti u svojoj ishrani, a zajedno sa mlijekom, pored sporednih proizvoda kao to su koa, rad itd., predstavlja osnovni cilj uzgoja goveda. Govee meso ima veliki znaaj kao ivotna namjernica i sirovina za preraivaku industriju. Anto obid (2001) opisuje meso na tri naina, i to: u tehnikom smislu,mesom se smatra sistem organa i tkiva toplokrvnih ivotinja koji se koriste kao ljudska ishrana u uem, meso predstavljaju skeletni miidi a u komercijalnom trupovi zaklanih ivotinja.U ranijem periodu meso za ishranu se uglavnom dobijalo od utovljenih starijih grla koja su uglavnom zavrila porast, dok se danas za ovu svrhu tove mlada grla, junad do oko 450kg.Meso od ovako utovljenih ivotinja je jeftinije jer se za kilogram prirasta troi manje hrane, negokad se tove starija grla do vede teine.Domade ivotinje namjenjene za proizvodnju mesa moemo klasirati prema utovljenosti, rasnoj pripadnosti, starosti i prema nainu ishrane. Meso goveda, prema starosti i polu dijeli se na teletinu, junetinu, govedinu.

Teletina je meso teladi stare od tri sedmice do est mjeseci, mase trupa (zajedno s bubrezima, bubrenim lojem, bez glave, koe, donjih dijelova nosa i unutranjih organa) od 25do 125 kg. Telede meso graeno je od miida svijetlo-ruiaste do sivkasto-ruiaste boje, njeneje konzistencije i fine strukture, praktino bez potkonih masnih naslaga, s bijelim ili bijelo-ruiastim vrstim unutranjim masnim tkivima. Vezivna tkiva su mekana i njena.Najkvalitetnija teletina dobija se od desetak sedmica stare teladi koja su najvedim dijelom hranjena mlijekom.

Junetina je meso junadi, i to ne kastriranih mujaka starih od est do osam mjeseci, te junica i kastriranih mujaka starih od est do 30 mjeseci. Masa trupa (bez koe, glave, donjih dijelova nogu, unutranjih organa i repa) mora iznositi najmanje 100 kg. Meso junadi odlikuje se miidnim tkivima neto grublje strukture, ruiasto-crvene boje s bijelim vrstim lojem uz slabo izraenu mramoriranost.

Govedina je meso enki (krava) i kastriranih mujaka (volova) starijih od 30 mjeseci i bikova starijih od 18 mjeseci. Meso starih krava i bikova je tamno, grubo i tvrdo, grube strukture vlakana sa utim unutranjim masnim naslagama. Meso krava i tovljenih volova jarko je crveno,s mnogo bijelih do utih potkonih masnih naslaga. Miidi su vrsti,srazmjerno njene grae izmramorirani.Kod utovljenih ivotinja utvruju se: masa, odnosno iva vaga, gubitak u masi prilikom transporta (transportni kalo) a zatim i prilikom klanja (klanini kalo); klanina masa, odnosno randman klanja a rjee i koliina mesa, masnoda i kostiju, odnosno njihov odnos, kvalitet i boja mesa .

3

Ivan Juri2.1.Djelovi trupa:


Prednja etvrtina: vrat, pledka, podpledka, grudi, lea, rebra Zadnja etvrtina: obuhvata slabine, trbuinu, but, koljen

Slika.1 Dijelovi trupa goveeta

3.Rase goveda za tov

Uzgoj tovnih rasa goveda postaje sve vie aktuelan i u naoj zemlji, prvenstveno kod onih uzgajivaa koji raspolau prostranim travnatim povrinama za uzgoj po sustavu krava-tele. Njihova glavna odlika je rano stasavanje i dobra mogudnost adaptacije na razliite uslove na farmama. U tom smislu, prednost im je nad drugim rasama to su skromnije u ishrani i prikladnije za upotrebu loije zelene mase. Osim toga, ne zahtijevaju veda finansijska ulaganja u graevinske objekte i opremu kao mlijene rase goveda. Konano, manji je utroak ljudskog rada u dranju ovih goveda, to takoe ima uticaja pri njihovom izboru za uzgoj.

4

Ivan Juri

Tov junadi na vlastitom imanju3.1. Kombinovani tip:

3.1.1.Simentalsko govee

Slika.2 Simentalsko govee

Pasmina je podrijetlom iz relativno malog podruja doline rijeke Simme u vicarskoj, iz kantona Bern. Najvie je proirena pasmina u Europi. Ovo plemenito i krupno govedo proireno je kao istokrvno ili kao oplemenjiva na gotovo cijelu Europu, dominantno je govedo srednje Europe, odakle je simentalac potisnuo ili pretopio gotovo sve druge kombinirane i radne pasmine.

Boja simentalca u nijansama varira. Od svijetlo do tamno-crvenog (flekvi), pa douto-blijedo-arenog, pri emu su glava i rep bijeli, dlaka fina, koa srednje debljine i djelomino pigmentirana tamnijom dlakom. Plahtica na vratu je vrlo izraena, vrat srednje dug, muskulozan.Prsa duboka i iroka, trup dug, irok i muskulozan, naroito u butinama. Noge bijele,snane, zdrave, papci ne pigmentirani, bijeli. Teina teladi pri teljenju je 40 do 45 kg.Simentalac je govedo velikog okvira, dobro obrastao mesom, ali i visoke mlijenosti. Odrasli bikovi tee 1100 do 1300 kg visine grebena 148 cm. Struno reeno, simentalac je jedan od najfleksibilnijih genoma za usmjeravanje i specijalizaciju.

5

Ivan Juri


3.2.Mesne pasmine Velike Britanije :

3.2.1.Angus

Slika.3 Angus govee

Angus je tipina tovna rasa, pri emu izvorni oblik vue porijeklo od crnih bezronih goveda sa brdovitih podruja sjeveroistoka kotske koja se odlikuju krtom zemljom i hladnom klimom kroz vedi dio godine. To je dosta niska rasa, ija visina grebena kod krava prosjeno iznosi 115-120cm, a kod bikova 120135 cm. Odlikuje se vrlo razvijenim proporcijama prednjeg i zadnjeg dijela tijela. Glava je mala, iroka u elu i bez rogova. Vrat je kratak, irok i mesnat, a trup dug i zaobljen. Noge su kratke, a miidi u predjelu butova proteu do skonih zglobova. Koa i papci su pigmentisani, a tijelo izvornog angusa je crne boje. Meutim, danas postoje drugi sojevi u pogledu boje, pri emu prevladava crveni angus. Masa tjela odraslih bikova je u priplodnoj kondiciji 750-850 kg. Utovljeni bikovi mogu teiti vie od 1.500 kg. Teina teladi nakon poroda iznosi 30-35 kg. Osobina ove rase goveda je rano stasavanje i odlian kvalitet mesa uz mali udio potkonog masnog tkiva. Osim toga, odlikuje se dobrom otpornodu, zbog ega je pogodna za intenzivan tov u hladnim i toplim podrujima. Bikovi se upotrebljavaju u komercijalnoj proizvodnji za ukrtanje sa mlijenim rasama radi dobijanja teladi koja se odlikuju dobrom tovnom sposobnodu i kvalitetom mesa. Tako su, na primer, junice melezi angusa sa frizijskim govedom vrlo popularne u stadima sisajude teladi u sustavu krava-tele i ine dobru osnovu za bududu kravu dojilju. Ako se one opet ukrste sa angusbikom, dobijene junice su idealne krave dojilje, a muko potomstvo se tovi i iskoritava za proizvodnju mesa.

6

Ivan Juri

Tov junadi na vlastitom imanju3.2.2. Hereford (HERFORD)

Slika.4 Hereford govee

Rasa je nastala u istoimenoj pokrajini u zapadno-centralnom delu Engleske, a potie od autohtonog krupnog goveda crvene boje i dugih rogova. To govedo je snane konstitucije sa vrlo razvijenom irinom i dubinom. Boja dlake je crvena s bijelim podrujima na glavi, stomaku i nogama. Izvorni oblik hereforda je rogat, iako postoje sojevi bez rogova. Visina grebena kod krava je prosjeno 136 cm, a bikova 150 cm.

Masa tijela odrasle krave u priplodnoj kondiciji je 650-730 kg, a bikova 850-1.000 kg. Proizvodnja mlijeka krava nije visoka i iznosi 1.200-2.000 litara, to je dovoljno za prehranu teladi. Teljenja nisu teka, a masa teladi pri roenju je 30-35 kg. Uzgaja se u istoj krvi i koristi se za ukrtanje sa mlenim rasama radi dobijanja teladi i junica u sustavu krava-tele. Danas se uzgaja po itavom svijetu, emu su pogodovale njegove povoljne sposobnosti adaptacije na prirodne i hranidbene uslove (efikasno iskoritava i najloiju pau) i otpornost na bolesti.

7

Ivan Juri


3.3.Mesne pasmine Francuske

3.3.1. arole (Charola)

Slika.5 arole govee

arole je dobio ime po francuskoj provinciji Charolais, a smatra se da je nastao od goveda koja su dola u Francusku iz Italije zajedno sa rimskim legijama. Danas se smatra vodedom rasom u svijetu po koliini proizvedenog istog mesa po grlu. To su krupna i teka goveda velikog okvira, sa izraenim irinom i dubinom. Imaju kratku i iroku glavu, relativno kratak i miidav vrat i dugaak i dubok trup. Lena linija im je ravna s mnogo miida. Ekstremiteti su kratki, a koa srednje debljine, pokrivena mekanom dlakom penine boje. Visina grebena odraslih krava je u prosjeku 138 cm, a bikova 145 cm. Prosena masa tijela krava je oko 800 kg, a bikova 1.250 kg. Krave lue prosjeno u toku jedne laktacije 2.500 litara mleka. Mleko slui za ishranu teladi do 4 meseca starosti, a zatim se koristi za konzumiranje. arole junad postiu odline rezultate u tovu zelenom masom i koncentratom do starosti 15-18 meseci i postie zavrnu teinu 550-600 kg bez izrazito masnog trupa. Meutim, pri uzgoju u istoj krvi moe biti tekoda pri teljenju jer se karlica nedovoljno otvara u odnosu na masu ploda (krupna telad), pa je prije tridesetak godina gotovo svako drugo teljenje zahtevalo pomod oveka. Ipak, uticajem selekcije na smanjenje mase teleta smanjen je broj tekih teljenja, iako je jo uvek taj broj iznad prosjeka u poreenju sa drugim rasama goveda. Danas u svijetu zbog navedenih osobina slui za ukrtanje sa drugim mesnim rasama manjeg okvira, ali i sa mlijenim rasama za poboljanje prirasta.

8

Ivan Juri


3.3.2.Limousin (LIMUSIN)

Slika.6 Limosin govee

Rasa je dobila ime po provinciji Limousin, koja se nalazi u zapadno-centralnom dijelu Francuske. To podruje je poznato po loem zemljitu i otroj klimi zbog ega ova rasa predstavlja vrsto govedo pogodno za rad. Selekcija ove rase na poboljanje tovnih sposobnosti zapoinje sredinom 18. stoljeda kada se istovremeno radi melioracija zemljita i povedava produkcija travne mase. Od tadanjeg goveda za rad stvorena je rano stasajuda, tovna rasa vrste konstitucije, koja je po proizvodnim osobinama vrlo slina arole rasi. Osim toga, zadrala je otpornost svog izvornog oblika, pa se moe uzgajati na otvorenom preko cijele godine.

Penino-crvene ili tamno-uto-smee je boje, a oko oiju ima svijetle obrube, pa izgleda kao da ima naoale. Glava je kratka sa irokim elom i srednje dugim rogovima. Vrat je jak i kratak, a lopatice se dobro spajaju s grudnim koem. Trup je dubok i irok, lea dugaka, grudi duboke, rebra zaobljena, sapi iroke i dobro obrasle miidima, a noge kratke i vrste. Prosjena visina grebena krava je 135-145 cm, a bikova 145-155 cm. Masa tijela krava u priplodnoj kondiciji iznosi 650-850 kg, a bikova 1.0001.300 kg. Krave proizvedu prosjeno 2.000 litara mleka koje se vedinom iskoritava za ishranu teladi. Ostale osobine vrlo su sline arole rasi.

9

Ivan Juri

Tov junadi na vlastitom imanju4. Sustavi tova junadi s obzirom na intenzitet tova :

Organizacija proizvodnje mesa je tiesno povezana s uslovima proizvodnje u odreenom podruju. Uzprskos trendu ka sve intezivnijim sustavima tova junadi, jos uvijek postoje razliiti sustavi tova s obzirom na intezitet tova. Pored inteziteta tova, razliitost se ogleda u znaajnim varijacijama teine kod klanja, kao i kvalitete trupa zaklane ivotinje (udio teine trupa u odnosu na ivu mjeru ili randman), udio loja, kostiju, itd. Razlika u sustavima tova uslovljavaju, pored pasmine i razliiti ekonomski i ekoloki uslovi proizvodnje. Djelovanje ekolokih uslova djelimino je ogranieno ekonomskim faktorima. Npr. u vrijeme kad je cijena koncretantne hrane niska, intenzivni koncentratni tov moe se organizirati i na gazdinstvima koja ne proizvode krmu tj. i u podrucima gdje se ne proizvodi koncentratna krma ili kukuruzna silaa. To znaci da su glavni faktori razliitosti u ovoj proizvodnji izmeu pojedinih krajeva ili zemalja sljededi: Odnos cijene ive mjere prema cijeni glavnih repromaterijala za tov, kao to su cijena teladi i koncentratnih krmiva. Razlike u zahtjevima trita s obzirom na klaoninu teinu i kategoriju zaklanih goveda.

S obzirom na intezitet tova koji je uvjetovan pasminom junadi i primjenjenom tehnologijom ( objekti i ishrana), razlikujemo nekoliko vrsta tova junadi:

Graf.1 Sustavi tova junadi s obzirom na inetenzitet tova

10

Ivan Juri

Tov junadi na vlastitom imanju4.1.Ekstenzivni tov junadi

Danas se rjee primjenjuje, jer je proces tova suvie dug zbog niih devnih prirasta (600-800 g.) te zbog toga spor obrt kapitala. Savremene pasmine goveda, naruito specijalizirane mesne pasmine kao to su francuske pasmine arole, limuzin, belgisko plavo bijelo govee, i neke druge imaju visoki potencijal za dnevni prirast, to vai i za neke kombinovane pasmine (simentalac). S druge strane i triste trai odreeni kvalitet za klanje ivotinja (to manje masti), to se postie s manjim ivotinjama. Poznati bebi bif tj. utovljena jednogodinja junad traena su na stranom tristu, jer je njihovo meso vie cijenjeno od potroaa. Danas se ekstezivni tov u europi se najvie primjenjuje u sistemu krava-tele. Za ovaku vrstu tova koriste se neke mesne pasmine ili telad nastala krianjem domadih pasmina sa oevima mesnih pasmina. U ovom sustavu krave se ne muzu, telad siu vie od pola godine i drana su zajedno sa majkama na panjacima. U finiu u zatvorenom prostoru s intezivnom ishranom postiu se visoki prirasti zahvaljujudi tzv. efektu kompenzacije. Naime, kompenzacija je sposobnost ivotinje da u nekoj kasnoj fazi brzim rastom nadoknadi (komponzira) prirast kojeg nije ostvarila u ranijoj fazi rasta. Ovdje se govori o dvije faze tova jedna faza ekstezivna primjenjuje se sa mladom junadi u oskudnim uslovima ishrane (paa, zimski period sa oskudniom ishranom kao priprema za proljetni-ljetni zavrni period sa obiljem kvalitetne hrane). Ovakva junad postiu za klanje s 1,5 godinom i vie dana, sa velikim zavrnim teinama te sa kvalitetnim karakteristikama mesa koje vie cijene potroai.

4.2.Poluintenzivni tov junadi

Primjenjuje se u uslovima kad su koncentratna krimiva na tristu skupa te kad gazdinstvo posjeduje dovoljno jeftine kabaste hrane. Ostvaruju se prirasti od 700-900 g/dan. Koncentracija energije u kabastoj krmi je obino znatno nia nego u koncentratnoj te su dnevni prirasti manji. Treba napomeniti da u tovu junadi na ovaj nain kabasta (voluminozna) krmiva moraju biti vrlo kvalitetna jer tovna stoka znatno slabije koristi energiju iz loe kabaste krme, nego krave koje proizvode mlijeko. Dodatak ak i manje koliine, koncentratnih krmiva znatno de poboljati efekte tova. Naime tada de se bolje izbalansirat odnos energije i proteina u obroku, pospijeiti de se probava kao i ukupna konzumacija hrane.

11

Ivan Juri


4.3.Intenzivni tov junadi

Primjenjuje se obino ako se raspolae sa kvalitetnim materijalom za tov, i kad je povoljan odnos izmeu cijene koncentratnih krmiva i cijene utovljene junadi. Kvalitetna junad u ovakvom tovu mogu postidi dnevne priraste od 1.000-1.400 g. a pojedinani primjeri do 1.800 g. u pojedinim fazama tova. Ovaj tov se obavlja u nastambama koje obezbjeuju konfor ivotinjama (leiste, hranidbeni prostor i vodu, brzo i efikasno ostanjivanje nepoeljnih plinova kao to su ugljen-dioksid i amonijak, te potreban minimum prostora u boksu za ivotinje kao i ogranieno kretanje i vanjski ispust). Treba napomeniti da bude to manji broj ivotinja u boksu (isti spol se podrazumjeva!) radi smanjena uznemiravanja jedne ivotinje od druge. Kad je rije o proizvodnji goveeg mesa kod nas, intezivni tov junadi je najvani i najraireni nain tova, te u naim uslovima je od najvedeg znaaja.

4.4.Faktori ivotinje

Uloga nasljednih faktora za rast i tov je veoma visoka kao i uloga porodne teine teleta. Tele sa vedom porodnom teinom sigurno de imati i vedi kapacitet rasta tj. vedu zavrnu teinu i vede dnevne priraste. Takoe visok je i nasljedni udio kad je rije o kvalitetu trupa zaklane ivotinje (randman, tj. procenat mesa u ivoj vagi) i o kvalitetu mesa. Ovo nam ukazuje na presudnu vanost nasljednih faktora odnosno kvalitetu ulaznog materijala za tov (telad). To nai iskusni farmeri poznaju.

12

Ivan Juri


5.Ishrana tovnih goveda

Od svih faktora vanjske sredine koji utiu na rezultate tova ishrana stoke je najvanija. Od nje ovisi i zdravlje ivotinja od kojeg takoe ovisi uspjenost tova, a uz ulaznu vrijednost ivotinje, I najveda je trokovna stavka u ukupnim trokovima tova. Od ishrane zavisi i dinamika rasta ivotinja, vrijeme (duina tova), u dobroj mjeri i randman ivotinje te kvalitet trupa (udio pojedinih tkiva i organa, odnosno udio miidnog tkiva). ivotinje ija ishrana nije izbalansirana manje su otporne na uzronike raznih bolesti, te vie poboljevaju. Nedostatak pojedinih tvari u hrani (vitamini, minerali i dr.) Obino nije lako vidljiv na ivotinjama ali su posljedice prisutne kroz manju konzumaciju i manji prirast. Da bi smo znali pravilno hraniti stoku moramo znati njene hranidbene potrebe na jednoj strani te hranjivu vrijednost krmiva kojima raspolaemo ukljuujudi tu i sadraj hranjivih materija u njima.

5.1.Podjela krmiva

Krmiva se mogu klasificirati na razliite naine npr: na energetska i proteinska. Proteinska krmiva su ona koja sadre vie od 13 % proteina u suhoj materiji. Sa starodu biljaka nivo proteina se znatno smanjuje na raun celuloze koja se povedava. Zahtjevi za postotkom proteina u suhoj materiji obroka tovne junadi takoe se mijenja, junad od oko 200-350 kg trebaju 12-13% proteina a junad na kraju tova (500-600 kg) svega oko 10%. Takva krmiva (siromana proteinom) su kukuruzna silaa, kukurzno zrno, stona repa, loe livadsko i lucerkino sijeno i dr. Kao potencjalni dodatci koriste se same, pivski trop ili urea. Ovu posljednju koristi samo u savjet strunjaka da nebi dolo do trovanja ivotinja. Druga podjela moe da bude na suha i sona, obzirom na procent vlage. U sona spadaju zelene biljke, silaa, stona repa, stoni kelj, tikva itd. Suha krmiva imaju svega 10-15% vlage a sona 65-90 %. I jedna i druga grupa krmiva ima svoje prednosti. Npr. sona krmiva stoka rado jede i moe ih konzumirati u vedoj koliini nego ista krmiva kada su osuena. U sonoj formi krmiva su probavljiva sadre vitamine koji se procesom suenja mogu unititi. Zelena masa neke biljke uvijek je bolja (po hranjivoj vrijednosti ) nego ista biljka kad je osuena.

Slijededa podjela krme je na kabastu i koncentratnu. Ova podjela je izvrena na osnovu sadraja energije u stonoj hrani a sadraj energije ovisi o sadraju celuloze- to je vie celuloze nii je sadraj energije i obrnuto jer je celuloza slabo probavljiva. Koncentratna krmiva imaju malo celuloze- manje od 12-15 %. Zrno ita ima svega 2-6% celuloze, ostalo je krob ( dobar izvor energije) i proteini. Od

13

Ivan Juri


koncentrata najvie celuloze ima stono brano i mekinje 8-12 %, zatim treber itd. Sadraj celuloze u vedini kabastih krmiva krede se od 20-35 %, kod slama je 40 %. Vano je istadi da sadraj celuloze u biljci (trave, djetaline) raste kako biljka stari, a time opada sadraj energije.

Graf.4 Podjela stone hrane prema sadraju energije

5.2.Koncentratna krmivaZajednika karakteristika ovih krmiva jeste mali sadraj vode, 10-13%, visok sadraj SM (87-90%), te mali sadraj celuloze (2% u penici i kukuruzu do 8-12% u stonom branu i mekinjama). Prema sadraju proteina mogu se podijeliti na energetske i proteinske koncentrate. U energetske spadaju ita a u proteinske uljarice ili itava zrna uljarica, te graak, gra, bob. Sadraj proteina u proteinskim koncentratima je visok, od 25-45%. Same se dobiju nakon cijeenja ulja iz suncokreta, soje, uljane repice i drugih uljarica. Taj se ostatak samelje imaju 32-44% proteina, te dosta fosfora. Dodaju se stonoj hrani da izbalansiraju procenat proteina u obroku. Koncentrati povedavaju probavljivost itavog obroka, povedavaju koncentraciju energije u obroku na eljeni nivo, koriguju odnosno izbalansiraju obrok. Stona brana i mekinje imaju puno minerala koji izazivaju brzo pasiranje sadraja probavnog kanala i rjetku balegu, to je znak da hrana nije dobro probavljena. Ali ovaj negativni efekat manje dolazi do izraaja u ishrani po volji sa izmijeanim obrokom, jer je konzumacija razvuena na 24 sata te je probava ravnomjerna.

14

Ivan Juri


5.3.Sijeno-silaa-sjenaa Na velikim modernim framama sijeno se dosuuje ventilatorima, ime se sprjeava njegovo propadanje u otkosu u uslovima kiovitog vremena i velike vlage u zraku. U novije vrijeme farmeri u razvijenim zemljama praktino su napustili spremanje sijena oni spremaju silau i sjenau. Silaa se sprema od biljaka tek pokoenih, a sjenaa od provenulih tj. djelimino osuenih biljaka.

Materijal se sjecka na 1-3 cm i silira u silo treneve, silo tornjeve itd. Ili se nasjeckan presuje u velike bale (do 500 kg) i umotava hermetiki u specijalnu foliju. Ako se eli spremati sjenaa pokoena masa se ostavlja u otkosu prosuuje se na suncu i vjetru (traje oko dan) prevrde se bonim grabljama u toku provjetravanja, zatim se specijalnim konbajnima podie, sjecka ubacije u prikolicu i vozi na mjesta gdje se silira. Druga mogudnost je da se presa u velike bale i hermetiki umotava u foliju i tako se silira.

5.3.1. Prednosti silae-sjenae: mogudnost ranije konje nevezane o vremenskim uslovima bolje ouvanje hranjive materije tj. manji njihovi gubitci (u sijenu su gubitci 20-40%, u silai dobro spremljenoj 10-15% veda ansa za dobar i drugi otkos jer je prvi skinut znatno ranije jednostavnije i bre

15

Ivan Juri


6.Tov na vlastitom imanju

Na poljoprivrednim gazdinstvima kao to je moje primjenjem je intenzivni tov. Ovaj tov se obavlja u nastambama koje obezbjeuju komfor ivotinjama (leite, hranidbeni prostor, vodu i potrebni minimum prostora u boksu za ivotinju). Telad ulaze u tov s kilaom od 195-207 kg po grlu po tzv. sustavu all in,all out.

Slika.7 tala na mom imanju Goveda se dre u vezanom sustavu (Grabnerovom) od 250 pa do 300 dana. Iz tova grla izlaze s zavrnim teinama od 670 kg pa do 750 kg. Grla se svaki mjesec vagaju radi kontrole napredovanja.

16

Ivan Juri


Slika.8 Vezani sustav dranja (na vez)

U prvom mjesecu tova hrane se sa koncentratnom smjesom u koliini od 2 kg po grlu i 3 kg kvalitetnog lucerkinog sijena. Kada postignu teinu od 250 kg, koliina hrane im se povedaje na 4 kg koncentrata i 5 kg sijena. Od 4 mj. tova kada tee 370 kg u ishranu im se ubacuje silaa i po volji,

s tim da se koliine sijena smanjuju a koliine koncentrata povedaju za 2 kg svakog mjeseca kontinuirano da bi na kraju tova koliine koncentrata iznosile 12-13 kg dnevno a koliine silae bi i daje ostale konzumirane po volji.

17

Ivan Juri


Slika.9 Koncentratna smjesta

Slika.10 Kvalitetno lucerkino sieno

18

Ivan Juri


Slika.11 Na rekorder sa 867 kg

19

Ivan Juri


7.ZakljuakNa temelju iznijetog moe se zakljuiti :

1. 2. 3. 4.

Da se farmeri trebaju prilagoditi na novije sustave tova. Da se trite tovnih junadi postepeno poboljava . Da je potrebno koristiti mesne pasmine goveda . Zakonitosti procesa rasta moraju pri izboru proizvodnih sustava biti posebno uvaavani bududi da se tov temelji na njihovu iskoritavanju.

20

Ivan Juri


8.Literatura

Jeled, S., (2001):Intenzivni tov junadi, Provis Adilovid, S., (2003): Ekonomika i organizacija stoarske proizvodnje, DES Sarajevo Kvaternik, M., (2005) Hranidba teladi i junadi, Agro glas Caput, P., (1996): Govedarstvo, Celeber Jagaid, P.,Tov junadi u dvije varijantePreston, T. R., M.B. Willis (1974) Intensive Beef Production, Pergamon Press www.poljoprivreda.hr www.wikipedija.hr

21

Documents

maturski v1.1