Maturski rad iz pedijatrije

OBOLJENJE DIGESTIVNOG TRAKTA KOD DJECE I NOVOROENADI

Sadraj 1. Digestivni sistem - Uvod ......................................................................................................... 1

1.1. Usna duplja ....................................................................................................................... 21.2. drijelo ............................................................................................................................. 31.3. Jednjak .............................................................................................................................. 31.4. eludac ............................................................................................................................. 31.5. Tanko i debelo crijevo ...................................................................................................... 41.6. Pankreas ............................................................................................................................ 5

2. Oboljenja digestivnog trakta kod djece i novoroenadi ........................................................ 72.1. Stomana bol koja se ponavlja ......................................................................................... 7

2.1.1. Uzroci ........................................................................................................................ 82.1.2. Simptomi ................................................................................................................... 82.1.3. Dijagnoza ................................................................................................................ 102.1.4. Prevencija i lijeenje ............................................................................................... 10

2.2. Peptiki ulkus ................................................................................................................. 112.2.1. Simptomi i dijagnoza .............................................................................................. 112.2.2. Lijeenje .................................................................................................................. 13

2.3. Meckelov divertikul ........................................................................................................ 132.3.1. Simptomi i dijagnoza .............................................................................................. 142.3.2. Lijeenje .................................................................................................................. 14

2.4. Enterokolitis laki i teki oblik ...................................................................................... 142.4.1. Simptomi i dijagnoza .............................................................................................. 152.4.2. Lijeenje .................................................................................................................. 15

2.5. Dijareja ........................................................................................................................... 152.5.1. Simptomi i dijagnoza .............................................................................................. 162.5.2. Lijeenje .................................................................................................................. 16

3. Zakljuak ............................................................................................................................... 184. Literatura ............................................................................................................................... 19

1

1. Digestivni sistem - Uvod

Sistem organa za varenje (digestivni sistem ili crijevni sistem) se sastoji iz niza uzastopnih dijelova u kojima se odvijaju pojedine faze varenja i apsorpcije. Crijevo je privreno za tjelesni zid trbunom maramicom mezenterom. Crijevni kanal sainjavaju:

Usna duplja; drijelo; Jednjak; eludac; Tanko crijevo; Debelo crijevo; Analni otvor (rektum).

Slika 1 Digestivni sistem

2

1.1. Usna duplja

Usna duplja ima funkciju primanja hrane. U usnoj duplji se nalaze pomoni organi za varenje:

zubi, jezik, pljuvane lijezde, krajnici (samo kod sisara).

Slika 2 Usna duplja

Zubi se sastoje od organske materije dentina, a spolja su pokriveni slojem tvrde glei. Unutranjost zuba je ispunjena zubnom pulpom (vezivno tkivo) u kojoj se nalaze krvni sudovi i nervi. Korijen zuba je pokriven slojem cementa (kotano tkivo). Pljuvane lijkezde sa primarnom funkcijom vlaenja hrane mogu biti podjezine, podviline i zaune. Njihov sekret sadri enzim ptijalin koji vari ugljene hidrate. Usna duplja se nastavlja na drijelo koje prelazi u jednjak i preko pukotinastog otvora u vezi sa dunikom, preko Eustahijeve tube sa srednjim uhom i preko unutranjih nosnih otvora (hoana) sa nosnom dupljom.

3

1.2. drijelo

drijelo je cjevasti organ u vratu sisavaca koji povezuje nosnu i usnu upljinu s jednjakom i dunikom. Predstavlja dio digestivnog i dinog sistema. Kroz drijelo prolaze hrana i zrak, a osobito je vana uloga grkljanskoga poklopca, koji sprjeava da hrana ne zavri u grkljanu i dalje u duniku, odnosno sprjeava aspiraciju i guenje. 1.3. Jednjak

Jednjak je miina cijev koja sprovodi hranu do eluca. Traheja (dunik) se otvara ka drijelu i da bi se spreilo da hrana grekom zaluta u njega, dok gutamo, disanje se zaustavlja. Na larinks (grkljan) se podigne do epiglotisa (pare hrskavice iza jezika) da bi se zatvorio ulaz u dunik. Meko nepce zatvara zadnji ulaz ka nosu (nazofarinksu). Ako komadi hrane grekom zaluta u dunik, poeemo da kaljemo, to gura hranu iz dunika nazad u usta. Kada mii jezika i obraza poguraju hranu do korijena jezika, ta radnja postaje refleksna i vie nemamo kontrolu nad njom. Talasi miinih kontrakcija, koji se zovu peristaltika, guraju hranu niz jednjak. 1.4. eludac

eludac predstavlja proireni dio crijeva u kome se hrana nagomilava i zapoinje varenje da bi se zatim postepeno proputala u crijevo.

Na elucu se razlikuju dva dijela: kardijalni dio dio gdje jednjak prelazi u eludac pilorini dio granii se sa crijevom

eludane lijezde produkuju hlorovodoninu kiselinu i enzim pepsin koji zapoinje varenje belanevina.

4

Slika 3 eludac

1.5. Tanko i debelo crijevo

Najvanija faza procesa varenja odvija se u crijevu u kome se vri i apsorpcija svarenih hranljivih materija. U vezi sa tim dolazi do poveanja njegove povrine na razliite naine. Tako npr. kod ovjeka, povrina resica iznosi 10 m ili 5 puta vie od povrine koe. Crijevo se sastoji od dva dijela:

Prednjeg tankog crijeva Zadnjeg debelog crijev Granica izmeu njih je obiljeena jednim slijepim izratajem slijepim crijevom.

Poetni dio tankog crijeva je dvanaestopalano crijevo (duodenum), u koji se ulivaju odvodi jetre i pankreasa. U zidu tankog crijeva nalaze se lijezde koje lue velike koliine sluzi i enzime. Sluz kao omota titi crijevnu sluzokou od dejstva enzima. To je najvea lijezda u organizmu. Jetrin sekret je u koja se sakuplja u unoj kesi, a odatle kroz uni kanal izliva u duodenum. u ne sadri enzime, ali omoguava varenje masti tako to vri njihovu emulziju (razbija ih na sitne kapljice).

5

Slika 4 Tanko crijevo

Pored toga jetra obavlja jo niz znaajnih funkcija:

u njoj se glikoza pretvara u glikogen; predstavlja skladite vitamina i gvoa; transformie otrovne materije u neotrovne (sva krv iz creva prvo prolazi kroz jetru pa zatim

ulazi u opti krvotok). 1.6. Pankreas

Pankreas (guteraa) lei u krivini dvanaestopalanog crijeva. Kod mnogih riba pankreas je rasut u vidu mnogobrojnih lijezdanih vorova u crijevnoj mezenteri.

Slika 5 Pankreas

6

Pankreas lui pankreasni sok u kome su enzimi u neaktivnom stanju (npr. tripsinogen, himotipsinogen) da bi se aktivirali dospjevanjem u duodenum (postaju aktivni tripsin i himotripsin). Do debelog crijeva dospijeva nesvareni dio hrane, voda i soli. U njemu se nalazi mnotvo bakterija koje imaju sposobnost sinteze vitamina koje organizam apsorbuje. U debelom crijevu se vri apsorpcija vode i soli i prikupljanje nesvarenih ostataka prije njihovog izbacivanja. U zavrni dio crijeva se izlivaju odvodi bubrega i polnog sistema. Taj dio crijeva je kloaka, koja je u vezi sa spoljanjom sredinom preko kloakalnog otvora. Kloaka je razdvojena na trbuni dio, u koji se izlivaju bubreni i polni odvodi i leni dio pravo crijevo, koje se zavrava analnim otvorom.

7

2. Oboljenja digestivnog trakta kod djece i novoroenadi

Bolesti digestivnog trakta veinom izazivaju bol. Mnoge, kao npr. celijakija i nepodnoenje laktoze, uzrokuju malnutriciju i proljev. Bol moe nastupiti iznenada i moe biti jaka, kao npr. pri upali slijepog crijeva (apendicitisa), ali moe biti i manje intenzivna te nestajati i ponovno se vraati (rekurirajua bol).

Slika 6 Slijepo crijevo

Digestivni poremeaji kod kojih bol tipino nestaje i ponovno se vraa su Peptiki ulkus i Meckelov divertikul. 2.1. Stomana bol koja se ponavlja

Ponavljana trbuna bol je stanje koje se oituje sa tri ili vie epizoda trbunih bolova u razdoblju od zadnja tri mjeseca. Vie od 10% kolske djece ima ponavljane trbune bolove. Najee su prisutne u dobi od 8-10 godina, a rijetko u djece mlae od etiri godine. Ponavljana trbuna bol neto je ea u djevojica nego u djeaka, a daleko je najea kod djevojica u ranoj adolescentnoj dobi.

8

2.1.1. Uzroci

U oko 5% - 10% djece sa ponavljanim trbunim bolovima, bol je posljedica fizike bolesti. Bolesti koje uzrokuju ponavljanu trbunu bol su brojne, a ukljuuju u prvom redu genitourinarne i crijevne (intestinalne) smetnje, te opte bolesti. Ponekad je ponavljana trbuna bol posljedica nenormalne funkcije unutranjih organa, npr. crijevo moe nenormalno funkcionisati zbog neprimjerene prehrane, posebno kod djece koja ne podnose odreenu hranu, npr. mlijeko ili mlijene proizvode. Drugi mogui uzrok nenormalne crijevne funkcije jest opstipacija (zatvor stolice) uzrokovan smanjenom aktivnou kolona (debelog crijeva), ponekad kao reakcija na neprimjereno uvjebavanje ispranjavanja crijeva. Kod adolescentnih djevojica bol u trbuhu moe biti posljedica greva miia maternice za vrijeme bolnih menstruacija (dismenoreja). Otputanje jajaca iz ovarija za vrijeme menstrualnog ciklusa je popraeno bolovima. U 80% - 90% sluajeva ponavljana trbuna bol je prije psiholoke nego fizike ili funkcionalne prirode. Bol koja se javlja uslijed psiholokih razloga obino potiu stres, tjeskoba, strah ili depresija. 2.1.2. Simptomi

Simptomi ponavljane trbune boli uglavnom ovise o uzroku. Bol uzrokovana fizikom boleu ne prolazi trajno i dolazi u ciklusima, a obino ovisi o posebnim aktivnostima ili posebnoj hrani. Bol se obino javlja na jednoj strani trbuha, obino ne oko pupka, a moe se iriti u lea. Infekcija mokranih putova moe izazvati bolove u trbuhu ili zdjelici, prije nego u leima, za razliku od odraslih. Bol nerijetko moe probuditi dijete i iz sna. Ovisno o osnovnoj bolesti, dijete moe imati jedan od slijedeih simptoma:

gubitak apetita; pad na teini; ponavljanu ili stalnu groznicu; svrbe; promjene u obliku i boji crijevnog sadraja; zatvor stolice ili proljev;

9

krv u stolici; povraanje hrane ili krvi; otok trbuha; bol u zglobovima ili otok zglobova.

Simptomi ponavljane trbune boli uslijed nenormalne funkcije trbunih organa su razliiti i ovise o osnovnom uzroku, npr. ukoliko dijete ima intoleranciju (nepodnoenje) laktoze, bol se moe javiti nekoliko minuta do dva sata nakon popijenog mlijeka ili mlijenog proizvoda. Ukoliko dijete ima bolestan uni mjehur, bol moe nastupiti kratko poslije obroka masne hrane. Bol uzrokovana psiholokim faktorom javlja se ili svakodnevno ili sporadino, npr. dijete ima bolove jednom sedmino ili jednom mjeseno. Bol obino nije otra, ee se opisuje kao neodreena bol, rjee kao grevi. Ova vrst bolova rijetko budi djecu iz sna tokom noi, ali dijete moe ustati ujutro ranije nego obino. Trbuna bol psiholokog uzroka najee se javlja oko pupka. im je bol udaljenija od pupka, to je vea vjerovatnost da je uzrokovana stvarnim fizikim razlogom. Psiholoka bol nekada je slina fizikom poremeaju, ali openito se ne mijenja niti pogorava. Znaajne promjene u prirodi boli pobuuje sumnju na stvarnu fiziku bol. Neki fiziki uzroci bolova u trbuhu:

Crijevne bolesti Hijatusna hernija Hepatitis (upala jetre) Holecistitis (upala unog mjehura) Pankreatitis (upala guterae) Peptiki ulkus (ir ili grizlica) Infestacija parazitima (npr. lamblijaza) Meckelov divertikul Crohnova bolest Tuberkuloza crijeva Ulcerozni kolitis Hronini upala slijepog crijeva (apendicitis)

10

Bolesti mokrano-spolnog sistema Priroeni defekti Infekcija mokranih putova Upalne bolesti zdjelice (kod djevojica) Cista jajnika (ovarija) (kod djevojica) Endometrioza (kod djevojica)

Opte bolesti Trovanje olovom Henoch-Schonleinova purpura Bolest srpastih stanica (drepanocitoza) Alergija na hranu Porfirija Obiteljska mediteranska anemija Nasljedni angioedem Migrena

2.1.3. Dijagnoza

Kako bi odredio uzrok boli doktor je duan djetetu ili roditelju postaviti nekoliko pitanja: Kakav je karakter bolova? Kada se javlja? Gdje je najjaa? Kuda se iri? Pogorava li se sa kretanjem ili pri tom slabi? Doktor se raspituje o simptomima kao to su munina, groznica ili osip koji se mogu javiti istodobno. Utvrditi da je bol psiholoke prirode moe biti vrlo teko. Doktor je duan najprije iskljuiti mogue fizike uzroke bolova. Dijete moe biti optereeno stresom u obitelji, financijskim problemima ili odvajanjem od voljene osobe. U djece pod stresom mogu se razviti razna fizika oboljenja, pa se u jednom trenutku mijeaju uzrok i posljedica. 2.1.4. Prevencija i lijeenje

Lijeenje ponavljane trbune boli uslijed fizikih i funkcionalnih uzroka ovisi o osnovnom problemu, npr. promjena u prehrani moe biti od znaajne koristi ukoliko je bol uzrokovana uzimanjem odreene hrane. Bolovi mogu popustiti ako se za vrijeme menstrualnih greva

11

primjenjuje ibuprofen. Ponavljana trbuna bol izazvana psiholokim razlozima ne moe se slikovno prikazati, posrijedi je bol uzrokovana faktorima kao to su stres ili napetost. Roditelji mogu pomoi tako da smanje stres i napetost koliko je god to mogue, pomaui djeci da otklone nepodnoljivi stres, te hrabrei djecu da pohaaju kolu uprkos bolovima. Uitelji mogu pomoi tako da rijee ili ublae sukobe u koli. Djeci sa psiholokom boli u koli valja omoguiti odmor izmeu asova od 15-30 minuta, a takoer takvu djecu valja staviti pod brigu kolske medicinske sestre. Ukoliko se roditelji sloe, medicinska sestra moe djetetu dati blagi lijek protiv bolova (analgetik), npr. ibuprofen ili paracetamol, ukoliko ocijeni da je to potrebno. Ona takoer moe procijeniti kako je ponekad neophodno uspostaviti telefonski kontakt djeteta sa roditeljima kako bi ga roditelji potakli da izdri i ostane u koli. Tipino je da djeca koja imaju ovakve tegobe posjete ured medicinske sestre jednom ili vie puta dnevno tokom prve sedmice. Ta navika obino brzo prestane. Openito, ako roditelji dijete ne tretiraju kao bolesnika, ve kao zdravo dijete i psiholoka bol uskoro prestaje ili se pobolja. Doktor pregledava djecu koja pate od psiholoke boli u jednakim intervalima sedmino, mjeseno ili svaki drugi mjesec, ovisno o potrebi djeteta. Kasnije, nakon prihvaanja problema, doktor moe pregledavati dijete i svakih nekoliko mjeseci. Tretman nije uvijek uspjean. Kod neke se djece razvije druga vrsta fizikalnih (tjelesnih) simptoma ili emocionalnih potekoa. Ukoliko bol traje unato svim naporima, posebno ukoliko je dijete depresivno zbog psiholokih problema u kui, potrebno je dijete uputiti psihologu. 2.2. Peptiki ulkus

Peptiki ulkus je dobro ograniena okrugla ili ovalna ranica na sluznici eluca ili dvanaestopalanog crijeva ili dvanaesterca nastala uslijed oteenja ili erozije sluznice eluanom kiselinom ili probavnim sokovima. 2.2.1. Simptomi i dijagnoza

U novoroenadi prvi simptom eluanog ira moe biti krv u stolici. Ukoliko ir probije zid eluca ili tankog crijeva, dojene moe pokazivati znakove boli, te moe dobiti i groznicu.

12

Slika 7 Peptiki ulkus

U starije dojenadi i male djece krv u stolici moe se javiti istovremeno sa ponavljanim povraanjem i trbunim bolovima. esto bol poputa ili nestaje kad se uzme hrana. Bol moe i probuditi dijete tokom nonog sna. Neka su djeca sa hroninom ulkusnom bolesti inficirana bakterijom koja se zove Helicobacter pylori. Nije sasvim jasno uzrokuje li bakterija ulkus ili samo sprjeava ozdravljenje, ali uklanjanje bakterije bez daljnjega omoguava bre ozdravljenje. Ukoliko doktor sumnja da dijete boluje od peptikog ulkusa moe se uiniti rtg snimka sa barijevom kaom. Tokom te pretrage dijete pije tekuinu sa barijem, tvar (kontrast) koja oblije zid eluca, pa se na rtg snimci prikae eludac. Ukoliko je nalaz rtg snimke eluca sa barijevom kaom normalan, a doktor jo uvijek sumnja na peptiki ulkus, potrebno je uiniti endoskopski pregled. Nemir i bolovi tokom pregleda razlog su da se ta pretraga u djece mlae od 8 godina radi u opoj anesteziji.

13

2.2.2. Lijeenje

Lijeenje peptikog ulkusa je isto i u djece i odraslih. Obino se primjenjuju H2 blokatori kao to su ranitidin, famotidin i cimetidin. Nekada se moe peptiki ulkus lijeiti H2 blokatorima i bez prethodnih traumatskih dijagnostikih postupaka. Nestanak simptoma poslije primjene ovih lijekova jest i potvrda dijagnoze. Kod djece u koje je naen Helicobacter pylori, nekoliko je sedmica potrebno provoditi dvojnu terapiju metronidazolom i amoksicilinom ili amoksicillinom i bizmutom ime se iskorjenjuje ta bakterija. U nekim se sluajevima primjenjuje i trojna terapija amoksicilinom, metronidazolom i bizmutom. 2.3. Meckelov divertikul

Meckelov divertikul, priroeni defekt, predstavlja izboenje zida tankog crijeva u obliku vree u kojem se nalazi sluznica eluca. Meckelov divertikul je nadaleko poznat priroeni defekt. U oko 2% odraslih pacijenata koji s podvrgnuti operaciji u trbuhu iz nekih drugih razloga naen je Meckelov divertikul.

Slika 8 Meckelov divertikul

14

2.3.1. Simptomi i dijagnoza

Meckelov divertikul obino ne izaziva simptome, ali moe luti kiselinu i dovesti do ulkusa, to uzrokuje bezbolno krvarenje u stolici. Djeca s Meckelovim divertikulom imaju stolicu boje cigle, groano uto obojenu, a nekada i crnu. U adolescenata i odraslih divertikulum ee izaziva sliku zaepljenja crijeva, to uzrokuje greve i povraanje. U svakoj se dobi u divertikulumu moe razviti nagla upala to se zove akutni divertikulitis. Oituje se jakim bolovima i napetou trbuha, te uestalim povraanjem. Dijagnoza se teko postavlja. Laboratorijske pretrage nisu uvijek od pomoi, a samo se rijetko Meckelov divertikul moe vidjeti na rtg snimci tankog crijeva sa barijevom kaom. Najbolja pretraga za dokaz Meckelova divertikula jeste scintigrafija na temelju koje se moe postaviti dijagnoza u 90% sumnjivih pacijenata. Nerijetko se dijagnoza postavlja prilikom operacije poduzete zbog nekog drugog razloga. 2.3.2. Lijeenje

Ukoliko divertikulum ne izaziva simptome nije potrebna posebna terapija. Krvarei divertikulum se hirurki odstranjuje zajedno sa dijelom oiljno promijenjenog crijeva kojem pripada. U ljudi koji imaju simptome, a nemaju oiljno oteenje crijeva, odstranjuje se samo divertikulum. Ukoliko se tokom operacije koja se izvodi iz drugih razloga nae mali divertikulum on se takoer odstrani kako kasnije ne bi izazvao simptome ili komplikacije. 2.4. Enterokolitis laki i teki oblik

Enterokolitis je stanje u kojem je unutarnja povrina crijeva oteena i upaljena. U ozbiljnim sluajevima dio crijeva moe odumrijeti i tada nastaje puknue (perforacija) crijeva i upala peritoneuma (peritonitis). Enterokolitis uglavnom se javlja u novoroenadi. Uzroci nisu sasvim poznati. Neprimjerena opskrba crijeva krvlju moe dovesti do oteenja jednog dijela crijeva. Bakterije mogu naseliti crijevni zid, stvarajui mjehurie zraka unutar samog zida. Ako crijevo pukne dolazi do izlijevanja crijevnog sadraja u trbunu upljinu i nastaje peritonitis - to stanje dovodi do sepse, a moe biti i smrtonosno.

15

2.4.1. Simptomi i dijagnoza

Novoroenad sa enterokolitisom ne podnosi hranu i ima napuhnuti (dis-tendirani) trbuh. U nekim sluajevima javlja se povraanje sa primjesama ui, a u stolici se mogu nai tragovi krvi. Letargija i poremeaj tjelesne temperature (koja je obino sniena) rezultati su sepse. Krv moe postati kiselija (acidoza), a mogu se javiti i epizode prestanka disanja (apnea). RTG snimkom moe se otkriti zrak u zidu crijeva to potvruje dijagnozu nekrotizirajueg enterokolitisa. 2.4.2. Lijeenje

Ima podataka koji ukazuju na mogunost zatite novoroeneta od enterokolitisa majinim mlijekom. Rizik se moe smanjiti odgodom hranjenja na nekoliko dana, a potom hranu uvoditi polagano, postepeno poveavajui koliinu hrane. Kod sumnje na enterokolitis hranjenje se odmah obustavlja. Napetost crijeva smanjuje se odvoenjem zraka putem sonde iz eluca. Hranjive otopine daju se putem vene i zapoinje se sa antibiotskom terapijom. Ako nastane perforacija crijeva ili upala trbune upljine neophodna je operacija. Hirurka intervencija moe biti potrebna i kod progresivnog pogoravanja opeg stanja djeteta. Meutim, u oko 70% sluajeva operacija nije potrebna. Prilikom operacije odstranjuje se odumrli i puknuti dio crijeva. Prerezani krajevi crijeva mogu se izvesti na kou. Ako su krajevi crijeva ostali zdravi mogu se odmah meusobno spojiti. Inae se spajanje odgaa za nekoliko sedmica ili mjeseci, dok se crijevo ne oporavi. Prognoza je bolja u novoroenadi sa enterokolitisom u kojih je provedeno intenzivno lijeenje i izvrena uspjena operacija. Danas vie od dvije treine te djece preivi. Rjee, kod konzervativnog (bez operacije) lijeenja djece moe doi do suenja djela debelog crijeva sljedeih sedmica i mjeseci, to dovodi do neprohodnosti crijeva, pa je potrebna operacija kako bi se to usko, oiljno mjesto premostilo. 2.5. Dijareja

Kod mlae i predkolske djece je uobiajena pojava dijareje u toku cijele godine, ali je ea ljeti. Dijareja se definie kao pojava uestalih stolica, i to pet do est stolica dnevno, mada roditelji svaku pojavu rjee stolice navode kao dijareju. Uzronici dijareje mogu biti razliiti

16

mikroorganizmi, a kod djece su to najee virusi i to Rota virusi, neto rjee Adeno i Koksaki virusi. 2.5.1. Simptomi i dijagnoza

Virusni gastroenteritis, koji se esto naziva stomani grip, kod djece se odlikuje velikim brojem eksplozivnih i vodenastih stolica. U zapadnoevropskim zemljama i SAD zahvaljujui redovnoj vakcinaciji protiv Rota virusa je za 75% smanjena uestalost ove infekcije, posebno kod djece uzrasta do dvije godine. Od bakterija glavni uzronici dijareje su Salmonela, igela, Eerihija koli, Kampilobakter, a od parazita ardija i Kriptosporidijum. Navedeni mikroorganizmi se kod dijece prenose preko prljavih ruku, direktnim kontaktom sa zaraenim osobama i predmetima ili uzimanjem kvarljive hrane ili bakterioloki neispravne vode. Bolest obino poinje bolovima u stomaku, a zatim se javljaju rijetke stolice. Pored toga moe se javiti poviena temperatura, gubitak apetita, muka i povraanje. Kod djece se vrlo brzo razvija i dehidracija, koja se ogleda u suvoi sluznica, posebno usne duplje, koa je hladna i suha, mokrenje je smanjeno ili izostaje, a kod novoroenadi se javlja uvuena fontanela. 2.5.2. Lijeenje

Dijareja kod djece traje nekoliko dana i najvanija je primjena tenosti, najbolje u vidu rastvora za rehidraciju, koji e nadoknaditi izgubljene elektrolite. Pored toga djeci treba davati vodu ili aj, jogurt takoe povoljno djeluje na dijareju, mada su mnogi pedijatri miljenja da navedene tenosti treba izbjegavati jer ne sadre pravi odnos elektolita, eera i soli. Takoe djeci ne treba davati svjee mlijeko, kao i svjee voe i povre. Novoroenad treba da nastave sa hranom u vidu majinog mlijeka ili mlijene formule. Starijoj deci pripremati obaren pirina i krompir, peen hleb i jabuke. Zbog opasnosti od dehidracije kod djece i u cilju otkivanja uzronika dijareje obavezna je konsultacija pedijatra koji e preporuiti primjenu odgovarajuih preparata u odnosu na uzrast djeteta i sprovesti dalja ispitivanja. Pedijatar e preporuiti primjenu crijevnih antiseptika i probiotika. U sluaju da se u uzorku stolice izoluju bakterije ili paraziti, potrebna je primjena antibiotika i terapije protiv parazita. Ukoliko dijareja traje vie nedelja, treba posumnjati na

17

neinfektivne uzroke, kao to su intolerancija na laktozu ili celijana bolest. Najbolja prevencija od nastanka dijareje kod dejce je esto pranje ruku i izbegavanje kontakta sa bolesnom djecom. Voe i povra treba dobro oprati, a hranu spremati na visokim temperaturama.

18

3. Zakljuak

Od novoroenake do odrasle dobi organizam djeteta prolazi fascinatnu preobrazbu. Ove promjene podrazumijevaju ne samo fizioloki rast i razvoj, ve i vrlo kompleksan slijed razvojnih dogaaja koji zahvataju svaki pojedini organski sistem. Upravo ove promjene znaajna su odrednica pri odgovoru djeijeg organizma na bolest i na terapijske postupke. Stoga je za uspjean rad u pedijatriji nuno dobro poznavanje fiziolokih procesa organizma u razvoju, kako bi se mogli na pravi nain interpretirati fizikalni i laboratorijski nalazi. Brojne funkcije digestivnog trakta tokom brzog postnatalnog rasta (perioda poslije roenja) i razvoja prolaze vrlo kompleksnu preobrazbu to rezultuje znaajnim, dobno uvjetovanim razliitostima pojedinih fiziolokih funkcija, ali i odgovora na bolesti. Tri su vrlo razliita i kompleksna organa digestivnog trakta na koje se mora obratiti posebna panja, a to su: eludac, crijevo i pankreas. Laboratorijske pretrage kojima se analiziraju funkcije ovih organa od iznimnog su znaaja u dijagnostikom postupuku poremeaja u djeijoj dobi s kojim se susree pedijatar gastroenterolog u svakodnevnoj praksi.

19

4. Literatura

1. Stojimirovi E., Nedeljkovi V., Pedijatrija, Savremena administracija, Beograd, 1992. 2. Zergollern-upak Lj., Pedijatrija, Naprijed, Zagreb, 1994. 3. vel I., Grguri J., Socijalna pedijatrija, kolska knjiga, Zagreb, 1986. 4. Stopi Z., Mali I., Ili R., Pedijatrija za medicinske kole, kolska knjiga, Rijeka, 1993.