Maria MrukotKOSMETOLOGIARECEPTARIUSZ 

  

Kraków 2006SPIS TREŚCIKosmetologia       1Kosmetyka dermatologiczna     2Budowa skóry, włosów, paznokci    7Starzenie skóry      11Substancje biologicznie czynne    13Mikrobiologia       17Wymagania techniczne dla preparatów kosmetycznych 18Technologia produkcji kosmetyków    20Technika aerozolowa      24Preparaty do higieny osobistejŚrodki do pielęgnacji jamy ustnej         26 Mydła toaletowe      33Dezodoranty       38Preparaty do golenia             41 Preparaty po goleniu      46Środki do mycia, pielęgnacji i upiększania włosówSzampony               48 Środki do pielęgnacji włosów    56Środki do układania włosów     58Preparaty do rozjaśniania włosów    60Preparaty do trwałej ondulacji włosów   61Farby do włosów      63Prostowanie włosów      69Środki do pielęgnacji skóryPodstawy teoretyczne emulsji         73 Przegląd recepturalny      83Preparaty do opalania      91Preparaty do rozjaśniania skóry    93Olejki do pielęgnacji skóry     93Toniki        94Maski kosmetyczne      95Peeling       96Kosmetyka kolorowe      97Puder                 99 Preparaty make-up             101 Róż na policzki      103Preparaty do makijażu oczu     104Kredki do warg      105Preparaty do demakijażu     108Lakier do paznokci      109Wyroby perfumeryjne     111Rozwój przemysłu kosmetycznego w Polsce  122

Bibliografia       130   Od Autorki... Kosmetologia jako nauka interdyscyplinarna odgrywa znaczącą rolę przy opracowywaniu receptur wyrobów kosmetycznych.Chemik – kosmetolog musi współpracować ze specjalistami wielu dziedzin nauki. Dotyczy to nie tylko receptur ale i technologii wytwarzania oraz rodzaju stosowanych opakowań, gdyż wszystkie te czynniki wpływają na jakość wyrobu.W końcowym rozdziale przedstawiam rozwój przemysłu kosmetycznego na przełomie XIX/XX wieku, największy rozwój w sensie technologicznym przypada na lata 60 i 70 XX wieku, kiedy zakłady POLLENA wprowadziły do produkcji nowatorskie technologie i nowe wyroby. Książka ta jest przeznaczona dla kilku grup odbiorców: firm kosmetycznych, studentów średnich i wyższych szkół kosmetyki i kosmetologii, praktykujących kosmetyczek, najczęściej absolwentek tych szkół oraz powinna zainteresować użytkowników wyrobów kosmetycznych.Pragnę serdecznie podziękować Panu dr inż. Władysławowi S. Brudowi – prezesowi Fabryki Substancji Zapachowych „POLLENA - AROMA”, wykładowcy Wyższej Szkoły Zawodowej Kosmetyki i Pielęgnacji Zdrowia w Warszawie – za merytoryczną ocenę książki oraz bardzo cenne wskazówki dotyczące perfumerii, Panu mgr inż. Józefowi Szubie – długoletniemu kierownikowi Laboratorium Badawczego POLLENA – URODA za pomoc w opracowaniu technologii produkcji mydeł,Pani mgr Magdalenie Tarnawskiej – CRODA Polska – za udostępnienie literatury fachowej oraz pomoc techniczną przy opracowywaniu receptur.  Maria Mrukot     KOSMETOLOGIA jest to nauka, która pozwala na kompleksowe prowadzenie prac badawczych przy opracowaniu preparatów kosmetycznych. KOSMETOLOGIA jest dziedziną interdyscyplinarną, związana jest z chemią, biotechnologią, mikrobiologią, zielarstwem, dermatologią, inżynierią materiałową – opakowania, aparaturową – urządzenia do produkcji i konfekcjonowania oraz aparaturą specjalistyczną przeznaczona do badań dermatologiczno – aplikacyjnych. Już sama wiedza chemika kosmetologa nie wystarczy do opracowania nowego wyrobu. Musi współpracować z wieloma specjalistami, gdyż receptura zawiera wiele substancji o różnym charakterze chemiczno – biologicznym. Receptura nie może być przypadkowym zestawem surowców, musi mieć udokumentowaną skuteczność i wartość użytkową potwierdzoną badaniami. Do tego dochodzą badania chemiczno – mikrobiologiczne i toksykologiczne surowców i wyrobu gotowego. Kosmetyk musi być bezpieczny dla użytkownika, stosuje się tylko te surowce, które są zaakceptowane przez Ministerstwo Zdrowia zgodnie z wymaganiami światowymi. Listę substancji niedopuszczalnych, dopuszczalnych z ograniczeniami, dopuszczalnych barwników, środków konserwujących i promieniochronnych określa Dz. Ustaw nr 105, poz. 934, z dnia 12 lipca 2002r. oraz Dz. U. 04. 201. 2064 z dnia 15 września 2004.Jednakże nie ma takiego kosmetyku, który mimo wszechstronnych badań, nie mógłby wywołać uczulenia. Na to składa się wiele czynników zewnętrznych i osobniczych, a kosmetyk jest ich ostatnim ogniwem. Alergia jest to reakcja organizmu na określone związki

chemiczne – alergeny. W kosmetykach alergenami mogą być: składniki kompozycji zapachowej /IFRA określa, które komponenty nie należy stosować/, barwniki do włosów, niektóre środki konserwujące, składniki olejków eterycznych, niektóre substancje biologicznie czynne /białka/. Alergie mogą być krzyżowe, tzn. wywoływane nie przez jeden preparat, ale jako suma wielu czynników. Najczęściej wskazuje się na kosmetyk, który z racji stosowania /wieczorem np. nowy krem/ jest tym ostatnim ogniwem łańcucha. Co nie oznacza, że tylko on jest zasadniczym alergenem. Osoby o szczególnie wrażliwej skórze nie powinny stosować silnie działających kosmetyków, powinny dbać o dobre nawilżenie i natłuszczenie skóry, preferowane są kosmetyki bezzapachowe. Stosowanie konserwantów jest istotne dla jakości mikrobiologicznej produktu. Składniki receptury są wrażliwe na działanie mikroorganizmów, a produkt zakażony jest niebezpieczny dla skóry. Oczywiście i w tym względzie nie można przesadzać i stosować kilka konserwantów i antyutleniacze, aby zwiększyć okres ważności do 2 – 3 lat. W przypadku lekarstwa jest to możliwe, gdyż zawiera przeważnie jeden składnik czynny, w kosmetykach jest od 10 – 50 składników w tym oleje roślinne /ulegają jełczeniu/, ekstrakty ziołowe, substancje biologicznie czynne, które są produktami nietrwałymi. Do tego może dojść do reakcji z opakowaniem i kosmetyk w czasie przechowywania traci swoje założone działanie aktywne. W ostatnich latach wprowadzono do kosmetologii pojęcie kosmeceutyki   /cosmeceuticals/ czyli preparaty znajdujące się pomiędzy kosmetykiem a lekiem. Kosmeceutyki są przeznaczone do pielęgnacji ciała tak jak kosmetyki, ale mogą też wpływać na niektóre funkcje biologiczne skóry jak leki. Działanie kosmeceutyków polega na spowalnianiu procesu starzenia, stymulację syntezy włókien kolagenu i elastyny, rozjaśnieniu przebarwień, złuszczanie naskórka. Kosmetyka dermatologiczna obejmuje szeroko pojętą profilaktykę w zakresie pielęgnacji skóry bardzo wysuszonej, wrażliwej oraz jej ochronę. Dermokosmetyki stanowią profilaktykę przy leczeniu skóry suchej, psoriaris, neuroz, egzemy i nadają się do przemiennego stosowania po maściach leczniczych. W tych produktach jest większe stężenie substancji czynnych, które wpływają na wygładzanie skóry i przywrócenie równowagi lipidowo-hydrofilowej: mocznik, omega kwas tłuszczowy /olej z ogórecznika, olej wiesiołkowy/, d – pantenol, allantoina, bisabolol, fitosterole roślinne - niż w kosmetykach. Preparaty nie zawierają barwników i substancji zapachowych. Substancje konserwujące niezbędne przy emulsjach O/W i W/O należy przetestować dermatologicznie /np. Paraben M, P, A, glukonian chloroheksydyny/. Produkt niekonserwowany może łatwo ulec zakażeniu /nawet u klientki/, obecne bakterie tylko pogorszą stan skóry. Ważny jest dobór bazy kremowej – zastosowany powinien być emulgator, który jest używany w maściach farmaceutycznych. Preferowane są emulsje typu W/O, gdyż faza olejowa jako faza zewnętrzna chroni naskórek przed parowaniem wody. Skóra sucha i wrażliwa posiada bardzo cienką warstwę lipidową, która nie stanowi dobrej ochrony przed czynnikami zewnętrznymi i alergicznymi. Zawartość wody zmniejsza się, gdy nie jest zatrzymywane przez film lipidowy. Kremy i emulsje płynne mają za zadanie odbudować film lipidowy, dlatego ważny jest dobór składników fazy olejowej O/W i W/O.Faza olejowa ma bezpośredni wpływ na warstwę lipidową naskórka i powinna zawierać zarówno olej i tłuszcze okluzywne /olej parafinowy, wazelina/ jak i oleje roślinne /olej wiesiołkowy, olej z ogórecznika, oliwa z oliwek/, fitosterole roślinne.Faza wodna zawiera glicerynę / 5 – 8 % /.Substancje aktywnemocznik                 podwyższa zawartość wody w naskórkuallantoina               przyspiesza regenerację, zmiękcza i usuwa spękania skóry,

                               przyspiesza ziarninowanie uszkodzonej tkanki  d - pantenol              stabilny prekursor witaminy B5/kwas pantotenowy,                                  działa przeciwzapalnie, przyspiesza wzrost                                  i odnowę komórek naskórka i skóry właściwej, działa                                 gojąco przy uszkodzeniu skóry, łagodzi podrażnienia                                 wywołane przez alergeny. Komórki naskórka potrzebują                                 dużo tej witaminy do syntezy tzw. koenzymu A witamina A               retinol, palmitynian witaminy A, retinyl linoleate                                  / 0, 3 – 0, 5 % / - poprawia wilgotność skóry /warstwy                                  rogowej/, wygładza drobne zmarszczki, regeneruje skórę                                   po działaniu promieni UV witamina E             tokoferol, tocopherol acetate / 0, 5 – 2 % / - chroni przed

       wolnymi rodnikami, zmniejsza wrażliwość na                          promieniowanie UV, poprawia zdolność wiązania wody,                          podwyższa aktywność enzymatyczną w skórze i pomaga

                    w tworzeniu nowych komórek, powoduje wolniejsze                                 starzenie się skóry witamina F              zawiera nienasycone kwasy tłuszczowe – linolowy,                                 linolenowy, arachidonowy – otrzymuje się z olejów                                  roślinnych witamina D              kalcyferol – występuje w naszym organizmie pochodzi                                  z fotosyntezy zachodzącej w skórze pod wpływem promieni                                  UV /witamina D3/ jak i z pożywienia /witamina D2, D3/.                                 Witamina D ma wpływ na proliferację /podział/                                   keratynocytów, fibroplastów, wykazuje działanie                                  przeciwzapalne, zastosowanie w kremach                                  dermatologicznych – zawartość wynosi 50 – 300 j. m.                                   w jednym gramie witamina C              kwas L –askorbinowy – posiada udokumentowane                                 działanie fizjologiczne na skórę. Działa jako inhibitor                                 tworzenia melaniny, wspomaga syntezę kolagenu                                 w skórze właściwej, zapobiega tworzeniu się nadtlenków                                 lipidów. Kwas askorbinowy nie jest stabilny, stosuje się                     ester fosforowy – Magnesium ascorbyl phosphate, który                                   hydrolizowany w skórze prze enzymy fosfatazy do kwasu                                   askorbinowego /tak samo działa Sodium ascorbyl                                   phosphate. Witamina C przyspiesza tworzenie kwasu                                  hialuronowego, który jest odpowiedzialny za budowę                                   spoiwa międzykomórkowego naskórkaekstrakt lukrecji  /Glycyrrhiza glabra/   - zawiera kwas glicyryzynowy –                            policykliczny trójterpen, jest podobny w działaniu do                           hydrokortizonu, bez skutków ubocznychAloe Vera          /Aloe barbadensis/ - zawiera witaminę A, E, C, z grupy B,                                mikroelementy: potas, wapń, sód, magnez, żelazo, cynk,                                miedź, enzymy, kwasy organiczne, wielocukry,                               proteiny, peptydy, biostiminę, cukry proste.                                ALOE VERA zapobiega utracie wody                               a zdolność przenikania przez skórę jest cztery razy, szybsza                                niż woda. Działa przeciwzapalnie i przeciwdrażniąco.

Substancje tłuszczoweOlej z ogórecznika   / Borago officinalis/ - zawiera kwas gamma linolenowy                               / GLA/ 24 – 25 %, który jest prekursorem prostaglandyny o                                       działaniu przeciwzapalnym. Niedobór GLA powoduje, że                                skóra staje się sucha i traci elastyczność, zanika naturalna                                odporność na szkodliwe działanie czynników zewnętrznych.                               Regularne stosowanie GLA poprawia i normalizuje                                naturalne procesy nawilżania. Olej wiesiołkowy  /Oenothera biennis/ - zawiera kwas gamma linolenowy                                              / GLA/ ok. 10% - działa normalizująco na skórę, zapobiega                  łuszczeniu  Fitosterole roślinne -   niezmydlona frakcja oleju awokadowego, zawiera                                      25 – 30 % fistosteroli: beta –sitosterol, stigmasterol,                                      wzmacnia warstwę lipidową naskórka, zapobiega utracie                                      wody z warstwy rogowej. Fitosterole mają budowę                                      zbliżoną do steroli występujących w sebum i cemencie                                      międzykomórkowym. Przy cerze tłustej kremy powinny zawierać oleje emollient /zmiększające/,  które szybko wnikają w skórę i nie pozostawiają filmu tłuszczowego.Ważne są w tych kosmetykach substancje czynne: bisabolol – alkohol seskwiterpenowy /występuje w rumianku/, działa przeciwzapalnie i  przeciwpodrażnieniowo, d – pantenol, kwas salicylowy – przyspiesza odnowę      naskórka, działa przeciwzapalnie, nawilżająco i bakteriostatycznie.Działanie ochronne  przed promieniami UV A i UV B wykazują filtry fizyczne, które odbijają promienie słoneczne – mikronizowany tlenek cynku /ZnO/ i dwutlenek tytanu /TiO2/ w ilości 10 – 18%  /SPF 23 – 50/. W recepturach dermokosmetyków należy stosować minimalną ilość surowców niezbędnych do utworzenia stabilnego preparatu. Skóra sucha potrzebuje substancji, które przyspieszają regenerację naskórka i filmu lipidowego. Przykłady recepturalne Krem nawilżający   -  O/W  A/. Cetearyl alcohol / polioksy –      etylowany /20/ monostearynian       sorbitanu /Polawax NF/    10, 0      Olej parafinowy       5, 0      Triglycerides /Crodamol GTCC/                         6, 0      Dimethicone /Silol 350/                                       0, 5        Cetyl Alcohol                                                      1, 0 B/.   Gliceryna                                                            3, 0                Konserwant /Phenova/                                       0, 8         Allantoina                                                           0, 2         d – pantelon                                                         0, 5 C/.   Witamina E /Tocopherol Acetate/                      0, 5           Aloe Vera                                                          2, 0                                                    ________                                       100, 0Fazę A stopić do 75°C, fazę wodną ogrzać do 75° C, poczym dodać fazę wodną do olejowej, mieszać, chłodzić, w temp. 40°C dodać fazę C  

         Krem półtłusty W/O A/. Sorbitan Isostearate /Crill 6/                            3, 0      Microcrystalline Wax /Paracera/                      2, 5      Olej parafinowy                                              16, 0      Euceryna                                                           4, 0      Olej z ogórecznika /olej wiesiołkowy/                  olej z oliwek                                                      2, 0      Isopropyl Myristate /Crodamol IPM/                3, 0 B/.  Gliceryna                                                           3, 0       Konserwant /Phenova/                                      0, 6       Woda                                                               64, 9 C/.    Witamina A                                                      0, 5         Witamina E                                                      0, 5 Fazę A stopić do temp. 75°C, fazę wodną ogrzać do 75°C, poczym fazę wodną powoli przy mieszaniu dodać do fazy olejowej. W temp. 35 – 40°C dodać fazę C. Balsam do opalania – O/WA/. Cetomacrogol 1000 BP     /PEG 20 – 24 cetostearyl ether/                             3, 0     Alkohol, cetylowy                                                  5, 0     Olej parafinowy                                                      7, 0     Triglycerides /Cromadol GTCC/                            3, 0     Dimethicone                                                            0, 5 B/. Gliceryna                                                                 3, 0      Konserwant /Phenowa/                                           0, 5      Woda                                                                     69, 0 C/.  Mikronizowana biel cynkowa                                7, 0 Fazę A stopić i dodać do ogrzanej fazy B /75°C/, po zmieszaniu faz w temp. 60°C dodawać porcjami fazę C.      Balsam po opalaniu O/W A/. Cetomacrogol 1000 BP                                       3, 0      Avocadin /masło Shea/                                       1, 0      Alkohol cetylowy                                                4, 0      Olej parafinowy                                                   7, 0      Olej z ogórecznika/oliwa z oliwek/                     3, 0       Dimethicone  350                                                0, 5 

B/.  Gliceryna                                                              3, 0        Konserwant /Phenova/                                         0, 6        Woda                                                                  74, 9 C/.   Witamina E                                                           0, 5         d – pantenol                                                          0, 5         Aloe Vera                                                             2, 0              __________                                                  100, 0 Technologia jak przy balsamie do opalania, fazę C dodać w temperaturze 35 – 40 °C.Budowa skóry, włosów, paznokciChemik kosmetolog powinien poznać budowę skóry, włosów i paznokci, gdyż pozwoli to na właściwy dobór surowców w recepturach opracowanych kosmetyków.SKÓRA  /cutis/ tworzy powłokę ogólną ciała. Składa się z trzech warstw:A/. naskórek /epidermis/ - powierzchniowa warstwa, obejmuje 5 warstw         ułożonych od dołu do góry:

warstwa podstawna /zwana rozrodczą/ - stratum basale warstwa kolczysta – stratum spinosum warstwa ziarnista – stratum granulosum warstwa jasna/pośrednia/ - stratum lucidum warstwa rogowa – stratum corneum

 Warstwa podstawna i kolczysta to żywy naskórek, zdolny do czynności rozrodczych. W warstwie podstawnej odbywa się rozmnażanie komórek, przez co naskórek stale się odnawia. Komórki przesuwają się do powierzchni, gdzie ulegają stopniowemu obumieraniu, rogowaceniu i złuszczeniu.Warstwa podstawna składa się z warstwy keratynocytów, w których następuje proces wytwarzania białka – keratyny, melanocytów – tworzących barwnik melaninę, komórek Langerhausa biorących udział w mechanizmach immunologicznych.Warstwa kolczysta zbudowana jest z kilku warstw, które ulegają spłaszczeniu i przesuwają się ku górze. Substancją cementującą komórki jest mieszanina białek i mukopolisacharydów.Warstwa rogowa – na jej powierzchni znajduje się płaszcz lipidowy, który ma zasadnicze znaczenie w utrzymaniu właściwego stanu nawodnienia naskórka. Płaszcz lipidowy zawiera łój wydzielany przez gruczoły łojowe, który jest zmieszany z lipidami pochodzącymi z naskórka. Zawiera tłuszcze, woski, kwasy tłuszczowe, węglowodory, trójglicerydy.Z wiekiem utrata komórek w naskórku jest szybsza niż wzrost nowych. Skóra staje się coraz cieńsza, co prowadzi do powstawania zmarszczek. B/. Skóra właściwa /corium dermis/ - znajduje się pod naskórkiem, oddzielona       warstwą podstawną, zawiera włókna kolagenowe, sprężyste – elastyna i        retikulinowe. Cząsteczki białka – kolagenu tworzą sieć wzajemnych        połączeń, liczba tych połączeń zwiększa się w miarę upływu lat, skóra traci        swoją elastyczność.       Włókna sprężyste – elastyna – tworzą siatkę oplatającą włókna kolagenowe,               od nich zależy rozciągliwość i sprężystość skóry. Z wiekiem włókna        elastyny stają się kruche, dlatego skóra po rozciągnięciu nie powraca        z łatwością do pierwotnego stanu.               Włókna retikulinowe – czyli srebrochłonne – tworzą siatkę w warstwie       brodawkowej /stratum papillare/ i występują w otoczeniu naczyń        włosowatych, gruczołów łojowych i potowych, mieszków włosowych

       i włókien nerwowych.        Substancja międzykomórkowa zajmuje przestrzeń między włóknami,        składa się z mukopolisacharydów / kwas chondroityno – siarkowy       i kwas hialuronowy/ oraz białek i glikoprotein.        Tkanka podskórna / subcutis/ - jako równomierna warstwa tłuszczowa           pełni funkcję ochronną. Z wiekiem staje się ona cieńsza i nierówna,        powstają nieregularne złogi tłuszczu.        Gruczoły łojowe / glandulae sebaceae / znajdują się na całej powierzchni        skóry, z wyjątkiem rąk i stóp, wydzielają łój skóry /sebum/       namaszczający skórę i włosy.        Gruczoły potowe /glandule sudoriferae/ występują w całej skórze          z wyjątkiem błon śluzowych i łożyska paznokci.         Wyróżnia się gruczoly ekrynowe, występują na całym ciele, szczególnie          na dłoniach i stopach, biorą udział w regulacji cieplnej organizmu. Pot         z gruczołów ekrynowych nie daje przykrego zapachu. Gruczoły          apokrynowe rozmieszczone są w okolicach pachowych, płciowych i          rozpoczynają swoją czynność w okresie pokwitania. Zapach potu         apokrynowego jest nieprzyjemny, związane jest to z rozkładem na         powierzchni skory flory bakteryjnej.          WŁOSY /pili/         występują na całej powierzchni skóry z wyjątkiem dłoni i podeszew.                      Włos składa się z :                       A/.  łodygi czyli trzonu włosa /acapulus/ - corpus pili – część wystająca                  nad powierzchnią skóry         B/. korzenia włosa /radix pili/ - część tkwiąca w mieszku włosowym.               Kolbowato rozszerzona dolna część korzenia stanowi opuszkę                 włosa /bulbus/, w której znajdują się komórki macierzy włosa                 /matrix/. W opuszkę włosa wpukla się brodawka włosa, utworzona                 z komórek i substancji podstawowej tkanki łącznej. Brodawka                 zawiera włókna nerwowe i naczynia krwionośne.          C/.  mieszka włosowego /folliculus pili/ - w mieszku są nie tylko                  komórki wytwarzające włosy, ale także melanocyty, które nadają                  rdzeniowi włosa jego charakterystyczny kolor.                 Komórki wydzielają melaninę – białkowy barwnik           Gruczoły łojowe związane są z włosem, a ich przewody wchodzą do           mieszka włosowego w pobliżu naskórka, między włosem właściwym           a pochewką zewnętrzną włosa. Wydzielina gruczołów łojowych           natłuszcza włos.           Ludzkie włosy nie są żywe, a więc zdolne do wzrostu. Za wzrost           odpowiadają komórki zwane macierzą, które znajdują się wewnątrz           mieszków włosowych. Komórki te zaopatrywane są przez własne           naczynia krwionośne. Prawidłowo działające komórki macierzy           wytwarzają pasemka włosów. Wzrost włosów jest cykliczny, każdy           z mieszków włosowych pracuje przez 3 do 5 lat, po czym            odpoczywa. Trójfazowy cykl życiowy mieszka włosowego

KATAGEN   - komórki w części ulegającej przemianom obumierają i korzeń włosa się rozpada. Tymczasem błona podstawna ciągnie brodawkę włosa do góry, w kierunku wybrzuszenia. TELOGEN – mieszek włosowy odpoczywa, włos może wypaść teraz lub na początku następnej fazy. ANAGEN – po otrzymaniu sygnału z brodawki dolna część mieszka zostaje odbudowana i znowu zaczyna wytwarzać włos. Utrata włosów – łysienie – proces starzenia włosów następuje w komórkach mieszków włosowych. Przyczyną łysienia jest zanik czynności bądź zniszczenie komórek macierzy wytwarzających białka włosa. Włos, który wypada z mieszka nie zostaje zastąpiony nowym.Naukowcy prowadzą badania nad znalezieniem białka, które by było zdolne do pobudzania komórek skóry do tworzenia mieszków włosowych i wytwarzania włosów.Biochemia siwienia – oznaką starzenia się jest zmiana barwy włosa. Spada liczba aktywnych melanocytów, przez co jest coraz mniej pigmentu melaniny. Włosy tracą pierwotną barwę, przybierając coraz jaśniejszy odcień. Gdy liczba aktywnych melanocytów spadnie do zera, trzon włosa staje się biały, nastąpi odbarwienie włosa, a nie zmiana barwy. W mieszku są nie tylko komórki wytwarzające włosy, ale także melanocyty, które nadają rdzeniowi włosa jego kolor. Komórki wydzielają melaninę – białkowy barwnik. Melanocyty odkładają pigment w korzeniu włosa, barwiąc białka rdzenia włosa podczas ich wytwarzania. Gdy tworzą czystą melaninę, włosy przybierają barwę brązową lub czarną. Jeśli powstaje jej analog – feomelanina włosy maja kolor od rudego po jasny – blond. Gdy melanocyty przestają działać, włosy stają się siwe. Skład chemiczny włosa – główny składnik to keratyna, która powstaje w procesie keratynizacji w mieszku włosowym. Keratyna należy do grupy skleroprotein /białek szkieletowych/, zawiera cystynę /16 – 18%/ - aminokwas siarkowy. PAZNOKCIE /unguis/owalne, wypukłe blaszki rogowe pokrywające końce palców u rąk i nóg. Korzeń paznokcia znajduje się pod skórą, tworzącą fałd zwany wałem paznokcia, zaś cały paznokieć leży na łożysku paznokcia. Część łożyska, która znajduje się pod wałem paznokciowym, stanowi macierz /matrix/unguis/ paznokcia i jest to miejsce wzrostu paznokcia. Na paznokciu przy wale paznokcia tworzy się białawo zabarwione miejsce zwane obłączkiem /lunula/. Z komórek wału paznokciowego utworzony jest obrąbek naskórkowy płytki paznokciowej, zwany skórką /eponychium/.Skład chemiczny paznokcia jest zbliżony do składu włosów. Wzrost paznokcia podlega rytmowi dobowemu, w czasie dnia wzrost jest szybszy.STARZENIE SKÓRYIstnieje wiele hipotez dotyczących przyczyn starzenia się, wg jednych jest to losowe nagromadzenie uszkodzeń podstawowych składników komórki – DNA, pewnych białek, węglowodanów i tłuszczów, do których dochodzi już we wczesnym etapie życia. Niekorzystne zmiany w pewnym momencie przerastają zdolność organizmu do samonaprawy. Proces starzenia nie jest zaprogramowany genetycznie, chociaż dużo genów oddziaływuje na ten proces, jednak jest to wpływ pośredni – produkt uboczny wszystkich procesów życiowych. A zatem starzenie skóry wynika ze starzenia się całego organizmu, ale starzenie jest bardzo indywidualnym procesem. Oczywiście skóra znajduje się na zewnątrz i dlatego jej wygląd jest widoczną oznaką zachodzących zmian w biologicznym zegarze życia.Trwałe załamania na skórze tworzą się w wyniku ruchów mięśni – tzw. zmarszczki mimiczne, jednak z wiekiem pojawia się coraz więcej zmarszczek. Ludzka skóra podlega ogromnym napięciom, z wiekiem traci elastyczność, marszczy się, maleje jej jędrność. Proces starzenia wpływa na wszystkie trzy warstwy skóry. Złuszczenie się komórek na jej zewnętrznej

powierzchni /naskórku/ dokonuje się szybciej niż zastępowanie starych komórek nowymi. Białka środkowej części skóry /właściwej/ tworzą między sobą sztywne połączenia, przez co skóra traci swoją elastyczność. W tkance podskórnej zmniejsza się ilość tłuszczu, powstają nieregularne złogi. W wyniku tych procesów oraz zmniejszeniu czynności gruczołów potowych i łojowych skóra staje się bardziej sucha, łatwiej tworzą się zmarszczki. Zegar życia sprawia, że tempo wymiany komórek skóry zmniejsza się z wiekiem i skóra w naturalny sposób słabnie. Także nieuniknione jest zmniejszenie liczby gruczołów łojowych, prowadzące do wysuszenia skóry. Głęboki wpływ na  naskórek mają czynniki środowiska: promienie słoneczne, wilgotność powietrza, zmiany temperatury. Tutaj kosmetyka zapobiegawczo – pielęgnacyjna – kremy nawilżające, półtłuste z substancjami biologicznie czynnymi, przy równoczesnym unikaniu nadmiernego opalania, pozwolą na utrzymanie warstwywodno – lipidowej skóry chroniącej przed utratą wilgoci na właściwym poziomie.Stosowanie alfa hydroksy kwasów /AHA/ zwiększa tempo wymiany komórek skóry, zwalniając nieco jej naturalną degenerację. Istniej jednak granica efektywności, komórki nie mają nieskończonego zakresu życia. W pewnym momencie przestają się dzielić i giną lub zachodzą w nich uwarunkowane genetycznie procesy zniszczenia. Komórki istnieją, gdy reagują na sygnał molekularny, który sprawia, że mogą się dalej dzielić.W tej sytuacji pozostaje odżywianie skóry przez substancje biologicznie czynne.Skóra z wiekiem traci substancje odżywcze, jednak szybkość wnikania substancji czynnych do i przez skórę limituje warstwa rogowa naskórka.Substancje rozpuszczalne w lipidach łatwiej przenikają przez warstwę rogową, ale ich dalsza penetracja jest ograniczona obecnością hydrofilowych warstw komórek. Woda zwiększa znacznie przepuszczalność skóry, powoduje pęcznienie włókien keratyny, zwiększa płynność lipidów, tworząc otoczki solwacyjne wokół polarnych grup lipidów. Dużą rolę odgrywa podłoże, w którym umieszczono substancję czynną, powinno być dostosowane do określonego typu skóry, np. dla skóry tłustej – hydrożele, dla skóry suchej – lipożele lub emulsje W/O.Niektóre składniki podłoża mogą zwiększać przenikanie substancji czynnych w skórę – są tzw. promotory wchłaniania. Promotory wchaniania są związkami zmieniającymi strukturę warstwy rogowej a tym samym zwiększającymi jej przepuszczalność. Mechanizm działania promotorów wchłaniania zależy głównie od ich polarności. Związki o charakterze lipidowym /kwasy tłuszczowe/ wpływają wyłącznie na struktury międzykomórkowe. Cząsteczki tych związków umiejscawiają się między hydrofobowymi łańcuchami lipidów, , rozluźniając w ten sposób układ warstw lipidowych. Małe, polarne cząsteczki w małych stężeniach wchodzą w interakcje z białkami wewnątrzkomórkowymi, w większych stężeniach gromadzą się w przestrzeni międzykomórkowej. Oddziałują wtedy z polarnymi grupami lipidów. Dzięki powstałym otoczkom solwatacyjnym tworzą się nowe przestrzenie, dogodne dla penetracji substancji o charakterze hydrofilowym. Konsekwencją rozsunięcia cząstek lipidów jest upłynnienie tej fazy i ułatwienie dyfuzji związków lipidowych. Promotory wnikania o właściwościach amfifilowych /np. tenzydy/ zmieniają zarówno właściwości białek wewnątrzkomórkowych jak i lipidów międzykomórkowych. Promotory wchłaniania są najczęściej dobrymi rozpuszczalnikami substancji czynnych, działają szybko i długotrwale, nie wywołują podrażnień ani uczuleń, są zgodne chemicznie i fizycznie z substancją czynną, działają w sposób odwracalny tzn. , że po usunięciu promotora skóra musi odzyskać funkcję bariery. Promotory wnikania to: alkohole /etanol/, glikole/propylenowy/, amidy /mocznik/, kwasy tłuszczowe /kwas olejowy/ oraz estry, kwas salicylowy. W ostatnich latach wprowadzono do kosmetyki liposomy, które ułatwiają wnikanie substancji biologicznie czynnych do skóry właściwej. Liposomy są to małe cząsteczki /80 – 300 nm/ fosfolipidów jedno – trzywarstwowe, które wnikają przez szczeliny pomiędzy komórkami

naskórka /200 – 300 nm/ i w nich pozostają. Liposomy są jako nośniki substancji rozpuszczalnych w wodzie – np. d – pantenol, aminokwasy, wyciągi roślinne.SUBSTANCJE BIOLOGICZNIE CZYNNEZgodnie z wynikami badań naukowych istnieją trzy rodzaje starzenia się skóry:A/. związane z wiekiem – utrata blasku, wygląd „papirusowy”, rozluźnienie       skóryB/.  fotostarzenie – wywołane przez promienie UV – przebarwienie naskórka,        zmarszczki, degeneracja włókien kolagenu i elastynyC/.   hormonalne – zmniejszenie grubości naskórka, wysuszenie a nawet         odwodnienie skóryKosmetologia dysponuje wieloma substancjami biologicznie czynnymi, które poprawiają wygląd skóry. Duże znaczenie posiada biotechnologia, w której wykorzystuje się mikroorganizmy i enzymy w celu otrzymania określonych substancji w czystej formie. Stanowi to alternatywę dla zmniejszenia się surowców naturalnych. Biotechnologia jest techniką stosunkowo drogą i wymaga specjalistycznej aparatury technologicznej. Substancje biologicznie czynne – podział1/. OLEJE ROŚLINNEOLIWA z oliwek – Oleum Olivarum – otrzymywana przez tłoczenie na zimno dojrzałych owoców, zawiera do 70% glicerydów kwasów nienasyconych, do 20% glicerydów kwasu palmitynowego – łatwo przyswajalna przez skórę – balsamy do ciała, kremy odżywcze OLEJ MIGDAŁOWY – Oleum Amygdalarum – otrzymywany z nasion /odmiana słodka/ przez wytłaczanie na zimno, zawiera glicerydy kwasu olejowego /80%/ i kwasu linolowego /20%/ - natłuszcza skórę suchą, starzejącą – kremy, mleczka OLEJ AWOKADOWY – Oleum Persea – otrzymywany na zimno z owoców, zawiera glicerydy kwasu olejowego i linolowego, kompleks witamin A, B, D i E, dobrze przenika przez skórę i ma własności zmiękczające – kremy odżywcze, balsamy do skóry suchej Niezmydlona frakcja oleju awokadowego – Persea Gratissima /Avocadin/ zawiera: części niezmydlonej ok. 25 – 30%, fitosterole, działanie regenerujące – poprawia elastyczność skóry, nawilża, stymuluję syntezę kolagenu, ochronne – wobec promieni UV MASŁO SHEA –masłosz – Butyrospermum Parkii Kotschy otrzymuje się z nasion, tłuszcz konsystencji masła zawiera kwas stearynowy /30 – 40%/, kwas olejowy /45 – 50%/, trójglicerydy, substancje niezmydlające /6 – 8%/. Substancje niezmydlające mają duże powinowactwo do warstwy lipidowej naskórka, chronią i wzmacniają cement międzykomórkowy warstwy rogowej. Masło Shea jest naturalnym filtrem słonecznym. OLEJ JOJOBA – Buxus chinensis – Oleum Jojobae określany jako płynny wosk„liquid wax”, gdyż po oziębieniu krzepnie – główny składnik palmitynian cetylu o cennych własnościach, zbliżony do tłuszczu wielorybiego, nie zawiera gliceryny, nie jełczeje. Olej jojoba wykazuje duże powinowactwo do skóry, jest szybko absorbowany i nie pozostawia tłustego filmu na skórze. OLEJ Z KIEŁKÓW PSZENICY – Oleum Triticumwytłaczany na zimno z kiełków pszenicy, zawiera nienasycone kwasy tłuszczowe, lecytynę, fosfolipidy, fitosterole, fitohormony o działaniu estrogennym, karoteny. Olej z kiełków pszenicy jest bogaty w NNKT /niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe/ i zawiera najlepszą lecytynę roślinną – szerokie zastosowanie – kremy odżywcze, balsamy do ciała, olejki do opalania OLEJ z OGÓRECZNIKA – Oleum Boraginisotrzymywany na zimno przez tłoczenie dojrzałych nasion, zawiera niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe /NNKT/ - do 20% kwasu gamma linolonego – poprawia i normalizuje proces nawilżania skóry. 2/ . ETNOBOTANIKA – zajmuje się badaniem świata roślin w różnych krajach

      oraz wykorzystywaniem ich zgodnie z tradycją danego regionu. Ostatnio                                                        duże zainteresowanie jest olejami i roślinami pochodzącymi z Amazonii:          Crodamazon Maracuja – Plassiflora Edulis /and/ Passiflora Incarnata      otrzymywany z ziaren olej zawiera kwas linolenowy /ok 69%/, olejowy      /ok 15%/, palmitooleinowy /0, 16%/, tokoferole, fitosterole            Crodamazon Cupuacu  - Theobroma Grandiflorum otrzymywany z ziaren       tłuszcz stały, zawiera kwas olejowy /ok. 11%/, stearynowy /ok. 33%/,      palmitooleinowy /0, 66%/, witaminę E, fitosterole /2%/ - głównie beta –       sitoserol. Zastępuje syntetyczne trójglicerydy – caprylic /cappric triglyceride        

naturalny emollient. MACA – Lipidium meyenii, Lipidum peruvianumświeże korzenie zawierają ok. 80% wody, w wysuszonych ponad 10%, w pozostałej masie jest 10 –13 % białek, 25 – 78% weglowodanów, ponad 2% tłuszczu. W korzeniach znajdują się kwasy tłuszczowe – linolenowy, palmitynowy, olejowy, sterole /sitosterol, kampesterol, ergosterol/, witaminy: A, B1, B2, B6, C i E, sole mineralne, fitoestrogeny, saponiny, taniny – w kremach stosuje się liofilizowane wyciągi andyjskiej maki.    3/. WYCIĄGI ZIOŁOWE a/.  opóźniające proces starzenia – aloes, żeń – szeń, korzeń rdestu, miłorząb      japoński, skrzyp polny, zielona herbata – stymulują wzrost komórek,          działają jako antyutleniaczeb/.  nawilżające – aloes, wodorosty morskie – algi, lukrecja, bluszcz, żeń –        szeń, wiesiołek, - zmiękczają skórę, poprawiają nawilżenie 4/.  WITAMINY      Witamina A – retinol, palmitynian witaminy A       nie dopuszcza do nadmiernego wysuszenia skóry, zabezpiecza przed jej         łuszczeniem i chropowatością naskórka, poprawia wilgotność naskórka                                                                                                                             - warstwy rogowej              Witamina C – kwas L – askorbinowy, stosuje się ester fosforowy –        Magnesium Ascorbyl Phosphate – chroni skórę przed szybkim         wiotczeniem, przyspiesza tworzenie kwasu hialuronowego         Witamina E – tokoferol, tocopherol acetate         poprawia ukrwienie skóry, przez co normalizuje się wykorzystanie                        tlenu w komórkach, wzmacnia tkankę łączną i zmniejsza skłonność         do przebarwień.         Kremy z witaminami C i E są naturalnymi przeciwutleniaczami          chroniącymi skórę przed niszczącym działaniem wolnych rodników          d – pantenol – witamina B5 – przyspiesza wzrost i odnowę komórek          naskórka i skóry właściwej, działa przeciwzapalnie. Stosowanie tych         witamin nie jest ograniczone dopuszczalnym stężeniem, przeciętnie           używa się 0, 3 – 0, 5% .  

  5/.   KOMPLEKSY NAWILŻAJĄCE – zestaw aminokwasów          występujących w Natural Moisturizing Factor /NMF/ wyrównują          braki nawilżenia, przyczyniają się do gładkości skóry i pobudzają           tworzenie się komórek, np.          Propylene Glycol /and/Glucose/and/Sodium Glutamate/and/Urea/and/          /Serine/and/Potassium Aspartate/and/Sodium Lactate/and/Fructose/          /and/Lactic acid/and/Proline       6/.      BIAŁKA – proteiny – biopolimery, wielkocząsteczkowe związki             organiczne, podstawowy budulec wszystkich organizmów, działają             na skórę nawilżająco i ochronnie.            Białka dzielą się na dwie grupy:            a/. białka proste – proteiny, zbudowane są wyłącznie z                  aminokwasów, należą do nich białka globularne /globuliny/,                  skleroproteiny /kolagen/            b/. białka złożone – proteidy, oprócz części białkowej mają składnik                  niebiałkowy – grupę prostetyczną, np. cukry – glikoproteidy,                  lipidy – lipoproteidy             KOLAGEN – białko proste, należy do grupy skleroprotein,               zbudowany z długich spiralnych łańcuchów peptydowych, które są              silnie usieciowane wiązaniami poprzecznymi.              Główne składniki: glicyna, prolina, hydroksyprolina, arginina,                leucyna, alanina, kwas glutaminowy.              Kolagen otrzymuje się przez ekstrakcję skór cielęcych, obecnie                jako alternatywę stosuje się wyciągi kolagenowe z łusek rybich.                Ekstrakt z łuski rybiej zawiera naturalny kolagen o nienaruszonej               strukturze cząsteczkowej i jest bardzo podobny do wytwarzanego                przez ssaki.               U roślin ekwiwalentem kolagenu są tzw. ekstensyny – proteiny               bogate w hydroksyprolinę – aminokwas charakterystyczny dla                kolagenu, ale nie mają potrójnej budowy spiralnej, która decyduje                o elastyczności.               Proteiny ryżowe – Hydrolysed Rice Bran – wysokocząsteczkowe,                rozpuszczalne w wodzie proteiny – działanie: wygładzają                i napinają skórę.               Proteiny sojowe – Hydrolyzed Soy Protein               Wyciąg z błony komórkowej z ziaren soi o działaniu podobnym do                placenty /zawiera beta – sitosterol proteiny sojowej o działaniu                 podobnym do kolagenu i elastyny/naturalnych białek skóry/,                genisteinę /izoflawon/ - związek utrzymujący w dobrej kondycji                 cienkie i kruche naczynia krwionośne oraz mukopolisacharydy                /kwas hialuronowy/.                          Cząsteczka uzyskana z białka soi – aminokina – wysyła sygnały                  do odpowiednich komórek skóry, które uaktywniają syntezę

                 kolagenu i elastyny, stymulują produkcję glikanów.                    Aby uzyskać maksymalną skuteczność substancji biologicznie                  czynnej należy przy opracowywaniu receptury dokonać                  właściwego doboru:                   a/.  składników bazowych kremu /emulgator, oleje/                   b/.  środka konserwującego /zgodność chemiczna/                   Ograniczyć ilość składników receptury do niezbędnego                   minimum, gwarantującego stabilność preparatu, gdyż                     najważniejszym składnikiem jest substancja biologiczna czynna.                   W przypadku zastosowania witamin można łączyć witaminę A,                     E, C i  d-pantenol, gdyż działają synergetycznie.                    Lepiej jest zastosować jedną substancję czynna w maksymalnej                     ilości, dającej efekty działania niż kilka substancji czynnych w                     niskim stężeniu. Jeżeli zastosuje się kilka substancji czynnych                     należy sprawdzić, czy działają synergetycznie, tzn. czy                     wykazują wzajemną zgodność biologiczną i chemiczną.                      Niezależnie od aktualnych trendów nadal będą stosowane                      witaminy, ekstrakty ziołowe, oleje roślinne, tłuszcze naturalne,                     których działanie będzie wzmocnione przez promotory                     wnikania.MIKROBIOLOGIAPrzy opracowaniu receptury ważnym czynnikiem jest dobór środka konserwującego. Chemik kosmetolog ściśle współpracuje z mikrobiologiem,aby ustalić optymalnie skuteczny układ konserwujący w aspekcie zgodności chemiczno-mikrobiologicznej. Środki konserwujące nie mogą być dobierane wyłącznie o dane teoretyczne, ale niezbędne jest określenie ich efektywności recepturalnej poprzez stosowanie testów kontrolowanego zanieczyszczenia mikrobiologicznego. Stosowane w recepturze surowce, w tym woda, nie mogą wspomagać wzrostu drobnoustrojów. Zastosowany środek konserwujący lub mieszanina powinna być skuteczna w szerokim zakresie na bakterie, grzyby i pleśnie.Kryteria doboru środka konserwującego obejmują;a/. zakres działania – bakterie gram-ujemne, gram-dodatnie, pleśnie, grzybyb/. skuteczność działania – bakteriostatyczny, bakteriobójczy, grzybobójczyc/. optimum pH w jakim działa konserwant d/. rozpuszczalność – w wodzie, olejache/. zgodność chemiczna ze składnikami receptury i opakowaniemf/. dopuszczalne stężenieg/. Stabilność w preparacie w okresie przechowywania, odporność na       światło i utlenianie        Dopuszczalne do stosowania konserwanty i ich stężenie określaRozporządzenie Ministra zdrowia z dnia 12 czerwca 2002/Dz.U. z dnia 12 lipca 2002, Nr 105, Poz. 934/, załącznik nr 4.Kryteria czystości mikrobiologicznej i metody oceny gotowego produktu określa Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 23 grudnia 2002/Dz.U. z dnia 27 stycznia 2003, Nr 9, Poz.107/, załącznik 1. Wymagania mikrobiologiczne

KATEGORIA I – kosmetyki przeznaczone dla dzieci i w okolice oczuOgólna liczba drobnoustrojów tlenowych mezofilnych nie może przekraczać100 jtk /g lub ml/ jtk – jednostki tworzące kolonię/. KATEGORIA II – inne kosmetykiOgólna liczba drobnoustrojów tlenowych mezofilnych nie może przekraczać 1000 jtk/g lub ml. W 0,1 g lub 0,1 ml próbki kosmetyku, nie mogą być obecne następujące drobnoustroje:

Pseudomonas aeruginosa Staphylococcus aureus Candida albicans

 Przy produkcji preparatów kosmetycznych wymagana jest wysoka higiena pomieszczeń magazynowych, oddziałów przerobu i konfekcji oraz personelu. Ważnym czynnikiem jest jakość wody stosowanej do produkcji. WYMAGANIA TECHNICZNE DLA PREPARATÓW KOSMETYCZNYCHPrzed uruchomieniem produkcji nowego preparatu przeprowadza się odpowiednie badania:  1/. dermatologiczne, które obejmują       a/. testy płatkowe – alergiczne, ocena skóry po 24, 48 i 72 godzinach       b/. testy użycia – specjalna grupa probantów testuje dany kosmetyk wg              ustalonego sposobu użycia przez okres minimum 3 tygodni         Oceny dokonuje lekarz dermatolog     2/. mikrobiologiczne – atest jakościowy    3/. chemiczne – każdy producent opracowuje normę lub warunki techniczne,          albo stosuje normę PN           PN-EN  ISO 11609 : 1999  Stomatologia. Pasty do zębów.                                                  Wymagania, metody badań i znakowanie         PN-C-77002 : 1997             Wyroby kosmetyczne i perfumeryjne.                                                     Szampony w płynie i płyny do kąpieli.                                                     Wymagania i badania          PN 91/C-77043                   Środki do prania i mycia. Mydło toaletowe.                                                      Wymagania i badania           PN-C-77062  : 1997            Wyroby kosmetyczne i perfumeryjne.                                                       Kredki do warg           Opakowania jednostkowe podlegają ocenie jakościowej          PN-89/0-79711                    Opakowania szklane perfumeryjno-                                                        Kosmetyczne. Butelki i słoiki.                                                        Wymagania i badania.          PN-0-79789:1996                 Opakowania jednostkowe z tworzyw                                                        sztucznych. Pudełka do artykułów                                                        spożywczych, farmaceutycznych i                                                        kosmetycznych. Wymagania i badania.            PN-78/0-79753                    Opakowania jednostkowe z tworzyw                                                         Sztucznych. Tuby. Podział W zakresie zarządzania jakością istnieją certyfikaty międzynarodowe ISO.            Systemy zarządzania jakością określa norma  :  EN ISO – PN – 9000 : 2001        - terminologia, wymagania                  

             TECHNOLOGIA PRODUKCJI KOSMETYKÓW Każdy preparat kosmetyczny – receptura posiada szczegółowy opis procesu technologicznego określający sposób łączenia składników, temperaturę mieszania, rodzaj urządzenia do przerobu i konfekcji. Istnieją ogólne schematy procesów technologicznych dla grup asortymentowych.EMULSJE Stabilność emulsji zależy od wielkości zdyspergowanych cząstek, lepkości fazy zewnętrznej i różnicy gęstości między obu fazami. W procesie emulgowania potrzebna jest siła, która obniży napięcie powierzchniowe na granicy woda/olej,podwyższy lepkość. Wielkość siły jest zależna od typu mieszadła. Emulsja olej w wodzie /O/W/ tworzy się często spontanicznie, natomiast przy emulsji woda w oleju /W/O/ jest potrzebna większa siła mieszania i homogenizowanie. Temperatura emulgowania jest zależna od typu emulsji. Przy emulsji O/W temperatura emulgowania wynosi: faza tłuszczowa z emulgatorem 70°C, faza wodna - 72°C, przeciętnie 70 -  75°C.Przy emulsji O/W na bazie mydeł – stearyna w fazie olejowej, trójetanolamina w fazie wodnej tworzy mydło „in situ” /w chwili mieszania faz/ jest potrzebna temperatura zmydlania /emulgowania/ 75 - 80°C. Przy emulsji W/O – temperatura obu faz w momencie emulgowania wynosi 65 - 70°C, gdyż emulsje te są wrażliwe na podwyższoną temperaturę.W zależności od typu emulsji faza olejowa jest dodawana do fazy wodnej /O/W/lub faza wodna jest dodawana do fazy olejowej W/O/.Po wymieszaniu obu faz poprawia się rozdrobnienie cząstek fazy rozproszonej przez homogenzację – w temperaturze ok. 70°C dla emulsji O/W i 60 - 65°C dla emulsji W/O. Aby zapobiec spienieniu emulsji O/W powinno się proces mieszania i homogenizacji prowadzić w niskiej próżni /100 – 300 torr/, gdyż powietrze jako trzecia faza obniża stabilność. Jeżeli mieszalnik nie posiada homogenzatora tylko szybkoobrotowe mieszadło i zbierak/mieszadło wolnoobrotowe od strony ścian zbiornika /to należy podczas mieszania w temperaturze 70°C dla O/W i 60 - 65°C dla W/O włączyć mieszadło co kilka minut na największe obroty.Proces emulgowania na ciepło trwa ok. 30 – 60 minut, poczym następuje wolne chłodzenie. W temperaturze ok. 40°C dodaje się substancje biologicznie czynne i kompozycję zapachową. Proces emulgowania pudrów emulsyjnych, make-up jest taki sam jak przy emulsji O/W. Zestaw pudrowy jest oddzielnie mieszany z olejami, rozcierany na trójwalcówce /lub młynie koloidalnym/ i dodawany do wytworzonej emulsji lub dodawany do fazy olejowej na gorąco i po połączeniu obu faz homogenizowany. SZAMPONY

Proces prowadzi się na zimno, bez podgrzewania składników. Podstawowym surowcem jest substancja powierzchniowo czynna – detergent, który ma konsystencję gęstą, szczególnie gdy stosuje się 70% roztwory – lepkość w temperaturze 20°C wynosi ok. 10000 – 15000 mPa.s, wtedy należy uregulować konsystencję roztworem chlorku sodu /sól kuchenna/. Handlowe detergenty – siarczanowane alkohole laurylowe mają ok. 28% substancji czynnej /stałej/, lepkość 100 – 200 mPa.s – są płynne. Mieszanie musi być wolne, aby nie dopuścić do spienienia szamponu. Stosuje się mieszalnik statyczny, który nie wprowadza powietrza. MIESZALNIK – ze stali nierdzewnej, składa się ze zbiornika zaopatrzonego w płaszcz wodny, służący do ogrzewania lub chłodzenia mieszadła i mechanizmu napędzającego mieszadło.Mieszadło powoduje ruchy wirowe, zwiększające intensywność mieszania. Mieszadło – element różnej konstrukcji obracający się wewnątrz mieszalnika. W zależności od kształtu i sposobu działania rozróżnia się:a/. mieszadło łapowe – z łapami prostymi lub skośnymi/grabkowe, palczaste,      kotwicowe/, pionowymi lub poziomymi b/. mieszadło śmigłowe /propelerowe/ z jednym lub kilkoma śmigłami o dużej      prędkości obrotowej, co zapewnia dużą intensywność mieszania c/. mieszadło turbinowe z jednym lub kilkoma wirnikami otwartymi lub      zamkniętymi, zaopatrzonymi w łopatki Mieszalnik może być wyposażony dodatkowo w aparat homogenizacyjny lub           młyn koloidalny.  Homogenizator – obracająca się w korpusie tarcza tworząca w nim wąską   szczelinę, przez którą pod ciśnieniem przeciska się emulsja i rozbija na bardzo   drobne kropelki.     Młyn koloidalny składa się z dwóch płyt metalowych szybko obracających się    w przeciwnych kierunkach, ustawionych w niewielkiej odległości od siebie.     Substancje wprowadza się przez otwór płyty górnej i po roztarciu wydostaje     się z przestrzeni między płytami na zewnątrz.    Przemysł ma do dyspozycji duży asortyment urządzeń wieloczynnościowych,       np. urządzenie VME /Fryma/ łączące mieszadło wolnoobrotowe tzw. zbierak    z mieszadłem tarczowo-zębowym/dissolver/ i młynem koloidalnym.       PUDRY – mieszanie składników sypkich      Mielenie w obiegu zamkniętym – połączenie pracy młyna z pracą urządzenia     klasyfikującego, w którym od produktu z młyna oddziela się materiał o zbyt      grubym ziarnie i zawraca z powrotem do młyna, w celu dalszego     rozdrobnienia.       Mieszarka – maszyna do mieszania ciał sypkich w celu uzyskania jednolitej       mieszaniny.      Mieszarka bębnowa o działaniu okresowym lub ciągłym, tj. bęben mieszalny              obracający się dookoła poziomej lub skośnie nachylonej osi, wewnątrz       którego znajdują się ruchome półki.       Mieszarka ślimakowa – to jest poziome podwójne koryto z obracającymi się      wewnątrz ślimakami łopatkowymi.        Młyn strumieniowy – mikronizer – urządzenie do bardzo drobnego mielenia       ciał stałych i uzyskania cząstek o średnicy poniżej 10 mikronów. Razem        z materiałem rozdrabnianym /składniki pudru/ wprowadza się strumień        powietrza sprężonego do 7 atmosfer, które po rozprężeniu w aparacie         uzyskuje znaczącą prędkość, co powoduje powstawanie wirów

        i intensywne ścieranie się składników pudru.        STOPY WOSKOWO   - TŁUSZCZOWE – kredki do warg        Proces przebiega w kilku fazach:        1/. dyspersja zestawu pigmentów z olejem rycynowym w stosunku 1 : 2               lub 1 : 3 /w zależności od stopnia absorpcji pigmentu/,              homogenizacja – proces na zimno        2/.  stopienie, przefiltrowanie i wymieszanie masy tłuszczowej               /ok. 65% olejów, ok. 25% wosków/ - proces na ciepło        3/.   połączenie masy barwnikowej z tłuszczową, mieszanie, homogenizacja                proces na ciepło, pod koniec procesu oddaje się kompozycję               zapachową          Urządzenia          1/.  Trójwalcówka – masa kredkowa zostaje roztarta po przejściu przez                  trzy walce, szczelina między nimi jest regulowana, najmniejsza                  wynosi 2.10-3cm. Masa kredkowa zostaje ponownie stopiona celem                  jej odpowietrzenia                 2/.   Młyn koloidalny lub homogenizator – roztarcie masy barwnikowej                  i kredkowej              3/.   Mieszalnik kombi – wyposażony w mieszadło, młyn koloidalny                    lub homogenizator, proces w próżni na ciepło                          4/.   Wylewnica – ręczna lub automatyczna, wyposażona w płaszcz                     grzewczo-chłodzący, wykonana ze stali nierdzewnej, wewnętrzne                     otwory są wypolerowane tak, że uzyskuje się sztyfty z połyskiem.                     Masa kredkowa jest ogrzana w kociołku wyposażonym                      w mieszadło wolnoobrotowe i kran spustowy do temperatury                      60 - 68°C. Masa kredkowa jest wlewana równomiernie do                       uprzednio ogrzanej wylewnicy, aby zapobiec nagłemu                       ochłodzeniu sztyftu. Po ok. 5 minutach następuje chłodzenie przy                      pomocy wody o temperaturze 18 - 20°C, poczym chłodzi się wodą                      o 10 °C. Po ściągnięciu warstwy zewnętrznej, wyciąga się kredki                       bezpośrednio oprawką.                                                           WYROBY PERFUMERYJNE                    wody kolońskie, wody toaletowe, perfumy, wody po goleniu                        obejmują preparaty na bazie alkoholu etylowego z dodatkiem                    wody, kompozycji zapachowej w różnym stężeniu oraz substancji                     czynnych. Nastawy przygotowuje się w specjalnych zbiornikach                    /zabezpieczonych przeciwpożarowo i przeciwwybuchowo/ w                     których leżakują w temperaturze 4°C, poczym są filtrowane na                    zimno.       

          TECHNIKA AEROLOZOWAAEROZOL – układ koloidowy, w którym ośrodkiem dyspersyjnym jest powietrze /gaz/ a fazą rozproszone ciało stałe /dym/ lub ciekłe /mgły/ o dużymstopniu rozdrobnienia.Opakowanie aerozolowe składa się z :a/. pojemnika wykonanego z blachy białej lub aluminium z litografią, wewnątrz      lakierowany b/. wentyla z dyszą rozpylającą – specjalna konstrukcja w zależności od rodzaju       preparatu c/. kaptura ochronnegoPojemnik i wentyl muszą być precyzyjnie dopasowane pod względem szczelności. Na opakowaniu /pojemnika/ oprócz opisu własności preparatu i sposobu jego użycia musza być umieszczone ostrzeżenia: opakowanie jednorazowe pod ciśnieniem, nie przekłuwać.Najważniejszym składnikiem jest gaz pędny, którya/. musi być zgodny z preparatemb/. nie może reagować z pojemnikiemc/.  nie może być toksycznyW 1903 r. użyto po raz pierwszy dwutlenek węgla i chlorek metylenu jako gaz pędny do rozpylania perfum. W 1933 r. użyto freony – niepalne związki węgla z fluorem i chlorem w gaśnicach przeciwpożarowych. W latach 60-tych XX w.wprowadzono w szerokim zakresie preparaty aerozolowe na bazie freonów :trichlorofluorometan – Freon 11  CFCI3

dichlorodifluorometan – Freon 12 – CF2CI2

dichlorotetrafluoroetan – Freon 114 – C2CI2F4 lub w mieszankach Freon 11/12 /50:50/, Freon 12/114 /40:60/ gazy niepalne, niewybuchowe, o bardzo niskiej toksyczności. Masowa produkcja aerozoli zdaniem naukowców spowodowała przedostanie się do atmosfery dużej ilości freonu, który działał niszcząco na środowisko /dziura ozonowa/. Rozpoczęto poszukiwania alternatywnych gazów, obecnie stosuje się nasycone węglowodory alifatyczne – izobutan jest niepalny i może zastąpić Freon 11/12/50:50/ w lakierach do włosów, a także propan, butan lub ich mieszaniny propan/butan /40:60/. Nie ma zastrzeżeń toksykologiczno –dermatologicznychi są zgodne z preparatami kosmetycznymi.Butan i propan są palne, ale można stosować w preparatach zawierających dużo wody, np. pianki do układania włosów – koncentrat – 93 – 95%, butan 7 – 5%,natomiast w lakierach do włosów mieszaninę izobutan/propan - koncentrat 65%gaz 35%.  Najczęściej stosuje się dwufazowe aerozole – preparat jest rozpuszczony w gazie. Wyróżnia się:

a/. aerozole powierzchniowe w formie wilgotnych mgieł są to lakiery do     włosów, preparaty do opalania /olejki/, dezodoranty, wody toaletowe,      perfumy, napełnianie: koncentrat 30 – 70%, gaz 70 – 30% b/.  aerozole suspensyjne, pudrowe – zawiesina koloidalna pudru w płynnej       fazie gazowej, zawartość pudru nie może przekraczać 20% c/.   aerozole piankowe – płynne emulsje O/W lub wodne roztwory substancji       powierzchniowo czynnych dyspergowane w płynnym gazie, napełnianie

preparat 85 – 93%,  gaz 15 – 7% Przy opracowywaniu receptury zwraca się uwagę na : a/. zgodność koncentratu z gazem i pojemnikiem b/. właściwy dobór wentyla i dyszy rozpylającej do rodzaju preparatu/lakier,       puder, pianka/c/.  stabilność preparatu w okresie gwarancyjnym  Napełnianie ciśnieniowe – linie produkcyjne automatyczne, proces odbywa się w temperaturze pokojowej – pojemnik zostaje napełniony preparatem, poczym nakładany jest wentyl i zaciskany na pojemniku. Gaz płynny zostaje wprowadzony pod ciśnieniem przez wentyl do pojemnika. Po napełnieniu w pojemniku powstaje poduszka powietrzna, która podwyższa ciśnienie. Urządzenia posiadają odpowietrzacz/ejector//, który usuwa poduszkę powietrzną. Następnie nakładany jest kaptur ochronny i pojemnik jest kontrolowany na szczelność w łaźni wodnej o temperaturze 55 - 60°C.           PREPARATY DO HIGIENY OSOBISTEJŚRODKI DO PIELĘGNACJI JAMY USTNEJ Preparaty do pielęgnacji jamy ustnej znane są co najmniej 4000 lat. EGIPCJANIE używali w różnych ilościach kadzidło, zielony ołów, grynszpan /zieleń miedziana, octan miedziowy zasadowy/. CHIŃCZYCY produkowali do końca XIX w. proszek do mycia zębów z kości małych zwierząt i kości sepii /mątwy/. ARABOWIE byli pierwsi w średniowieczu, którzy odradzali używanie proszku zawierającego bardzo twardą substancję ścierną, jak drobny piasek czy pumeks, ponieważ uszkadzały ząb. W EUROPIE w tym czasie były używane silnie kwaśne preparaty do usuwania przebarwień na zębach, były one szkodliwe dla emalii zębów.Kwestia bezpieczeństwa i efektywnego czyszczenia zębów stała się sprawa bardzo ważną. Profesjonalne rozwiązanie tego problemu nastąpiło w 1930 r. przez Amerykańskie Towarzystwo Stomatologiczne /American Dental Association/. W 1934 r. Coucil Dental Terapeutic opublikował listę dopuszczonych i niedopuszczonych substancji do stosowania w preparatach do mycia zębów. Dalszy postęp w dziedzinie preparatów do pielęgnacji zębów nastąpił w 1940 r. kiedy zostały wprowadzone substancje terapeutyczne, profilaktyczne przeciw próchnicy i tworzeniu się kamienia na zębach.

W latach 1935 – 1940 proszek do zębów stanowił ok. 40% asortymentu pasty 40-50%.Podział asortymentowy 1/. proszki i mydła do czyszczenia zębów2/. płynne środki czyszczące3/. pasty do zębów4/. wody do ust5/. preparaty do protez  Proszki do mycia zębówZawierają kredę strąconą, fosforan wapnia, kaolinę mydło w proszku lub syntetyczny laurylosiarczan sodu w proszku, olejki eteryczne – miętowy, eukaliptusowy, barwnikKredka strącona            50, 0 Fosforan wapnia            46, 0 Mydło mielone                 3, 0 Olejek miętowy                1, 0Barwnik  Wszystkie składniki miesza się dokładnieMydło do mycia zębówsporządza się z wysokogatunkowego mydła sodowego zmieszanego z proszkiem do zębów i prasowanego w formy. Płynne środki czyszczące zęby były popularne w USA – są to półpłynne pasty do zębów w specjalnych opakowaniach.Pasty do zębówzawierają te same składniki ścierne i pieniące co proszki i mydło do mycia zębów, uzupełnione przez substancje wiążące i higroskopijne.  Pasty powinny mieć następujące właściwości: a/. skutecznie czyścić zęby, usuwając zanieczyszczenie pokarmowe b/.  nie mogą nadmiernie ścierać emalii c/.  powinny wygładzać powierzchnię zębów, usuwać kamień nazębny,       nadawać połysk d/.   pozostawiać uczucie świeżości i przyjemny aromat e/.   wykazywać działanie profilaktyczne przeciw powstawaniu próchnicyf/.    powinny mieć właściwą konsystencję umożliwiającą łatwe wyciskanie         z tuby, konsystencja nie może się zmieniać w temperaturze od 0 - 40°C.       SUROWCE  a/. substancje ścierne – stosuje się w ilości 20 – 50%      Kreda strącana – węglan wapnia CaCO3 jest dobrym środkiem czyszczącym,       nie ma jednak własności polerujących, posiada trudny do pokrycia zapach.       Uwodniony fosforan dwuwapniowy – CaHPO4 . 2H2O – ma dobre własności       polerujące, nie zmienia smaku pasty. Musi być stabilizowany, gdyż w        obecności wody tworzy hydroksyapatyt i kwas fosforowy co prowadzi do        utwardzania pasty

       Krzemionka koloidalna – SiO2 – dwutlenek krzemu – dobre własności        myjące b/.  środki pieniące        do roku 1940 stosowano mydło sproszkowane, obecnie syntetyczne         związki powierzchniowo czynne. Ze względu na bardzo wysokie        wymagania – brak toksyczności i własności drażniących, przy         równocześnie dobrych własnościach myjących i pieniących wybór jest         bardzo ograniczony. Stosuje się najczęściej w postaci proszku:         N – lauroilosarkozynian sodu – Sodium Lauroyl Sarcosinate        /Crodasinic LS 95/                  Siarczan laurylosodowy – Sodium Lauryl Sulfate /C12/  - /Texapon K 12/    c/.   substancje wiążące          stosuje się hydrofilowe koloidy, zwiększające lepkość          Guma ksantanowa – polisacharyd, otrzymany z bakterii Xanthomonas           Xanthomonas campestris, 1% roztwory dają lepkość ok. 3000 mPa.s,           stabilność w szerokim zakresie pH  3 – 11 /produkt handlowy            Rhodigel 23/           Gumy celulozowe            metyloceluloza – eter metylowy celulozy, pęcznieje w zimnej wodzie            /Tylose, Methocel/            karboksymetyloceluloza – eter karboksymetylowy celulozy             /Hercules CMC, Tylose/ - sól sodowa rozpuszczalna wodzie zimnej             i gorącej.             Alginian sodowy – kwas alginowy, wielocukier, składnik błon             komórkowych brunatnic z rodzaju listownica/Laminaria/ i morszczyn             /Fucus/. Kwas alginowy i jego sole sodowe, potasowe, magnezowe              i amonowe/alginiany/ tworzą z wodą żele.  d/.    substancje higroskopijne         utrzymują wilgoć, zapobiegają wysychaniu pasty, stosuje się glicerynę         i sorbitol w ilości 10 – 30 % e/.     substancje czynne         monofluorofosforan sodu /sodium monofluorophosphate/         całkowita zawartość fluoru nie może przekraczać 0, 15% - ilość dodawana          dodawana do pasty : 1000 ppm fluoru / = 0, 76% monofluorofosforanu          sodu/         fluorek sodu /sodium fluoride/         całkowita zawartość fluoru nie może przekraczać 0, 15% 1000 ppm fluoru          / =0, 22% fluorku sodu/ f/.     ekstrakty ziołowe         Balsamowiec mirra – Commiphora Myrrha – olejek otrzymywany jest           przez destylację bryłek gumożywicy, roztwory alkoholowe mirry i olejku           działają odkażająco i ściągająco – stosuje się w pastach do zębów            Rumianek lekarski – Matricaria chamomilia – działanie przeciwzapalne             i antyseptyczne             Szałwia lekarska – Salvia officinalis – wyciągi z liści działają          antyseptycznie, bakteriostatycznie, ściągająco        Melaleuca alternifolia /Australia/ - olejek z liści znany jako olejek z           drzewa herbacianego – Tea tree oil – działanie bakterio-

           i grzybostatyczne, antyseptyczne – pasty do zębów, płyny do płukania             jamy ustnej.                   Eugenol – olejek występujący w pąkach goździkowca wonnego           /Eugenia caryophyllata/ - działanie silnie antyseptyczne, w stomatologii             do odkażania ubytków zębowych.                    Olejek eukaliptusowy – otrzymywany z liści eukaliptusa gałkowego           /Eucalyptus globulus/ - działanie odkażające – pasty do zębów, płyny do            płukania jamy ustnej g/.       Substancje zapachowo – smakowe   1 – 1, 5%            kompozycje zapachowe, klasyczne miętowo-mentolowe, fantazyjne,            dla dzieci owocowe            substancje poprawiające smak            sacharynian sodu /Sodium Saccharin/ h/.       pozostałe            olej parafinowy /0, 5 – 2%/ podwyższa połysk i miękkość pasty           barwniki – rozpuszczalne w wodzie, np. C. I. 16255 oraz biel tytanowa            /TiO2/ - C.I. 77891 – polepsza białość pasty – ilości małe                          RECEPTURY – przykłady              Pasta do zębów              A/. Kreda                            32, 0                    Olej parafinowy              1, 0                     Gliceryna                      20, 0                     Komp. zapachowa          1, 0                B/.  Guma celulozowa           1, 5                       Woda                            37, 0                 C/.  Laurylosiarczan sodu                       /Texapon K 12/               1, 0                       Woda                               4, 0                  A/.   Kredę zwilżyć gliceryną, dodać olej parafinowy i kompozycję                           zapachową                  B/.    w wodzie z żelować gumę celulozową i dodać do fazy A                             C/.    substancję pieniącą rozpuścić w ciepłej wodzie i dodać do pasty                     Całość dokładnie wymieszać.               A/.    Kreda                                     16, 0                           Fosforan dwuwapniowy        24, 0                           Krzemionka koloidalna                           /Aerosil 200/                            2, 0                           Olej parafinowy                       2, 0                            Gliceryna                               20, 0                            Kompozycja aromatyczna       1, 0                      B/.   Guma celulozowa/sól sodowa                             karboksymetylocelulozy/       1, 0                             Woda                                    27, 0                      C/.     Laurylosiarczan sodu              2, 0                               Woda                                       5, 0                            Proces technologiczny j. w.

A/. Kreda                                38, 0      Krzemionka koloidalna      1, 0      Gliceryna                          25, 0      Olej parafinowy                  0, 5      Kompozycja aromatyczna   1, 0 B/. Monofluorofosforan sodu     0, 76       Sacharynian sodu                  0, 05       Woda                                   25, 95    C/. Guma celulozowa                  0, 8    D/. Laurylosiarczan  sodu          2, 0          Woda                                   5, 0      A/.  składniki zmieszać razem      B/.  rozpuścić składniki i dodać do spęcznienia gumę celulozową /C/, całość            dodać do fazy A, wymieszać i na końcu dodać fazę D. Dokładnie            wymieszać.  WODY DO USTdziałają odświeżająco, zawierają olejki eteryczne: miętowy, eukaliptusowy, z drzewa herbacianego – Tea tree oil, rozpuszczone w alkoholu etylowym Woda                                      47, 0Alkohol etylowy/96%/           40, 0Solubilizator/Tween 20/           3, 0Olejek zapachowy                    7, 0Ekstrakt ziołowy/alkoholowylub wodno-glikolowy                3, 0 Olejek zapachowy zmieszać z solubilizatorem, potem dodać pozostałe składniki.PREPARATY DO PROTEZzawierają rozpuszczalne w wodzie polifosforany sodu z dodatkiem substancji pieniącej, dezynfekcyjnej i zapachowej. Preparaty powinny się szybko i łatwo rozpuścić w ciepłej wodzie. Występują w postaci proszku lub tabletek.  Preparat w proszku Laurylosiarczan sodu                           0, 5Polifosforan trójsodowy                     54, 5Węglan sodu/soda/Na2Co3                  15, 0Nadtlenoboran sodowy/NaBO3 . 4H2O/                                   10, 0Chlorek sodu /NaCI/                              1, 0Boraks/czteroboran sodu-Na2B407 . 1OH2O/                                 15, 0Olejek miętowy                                      1, 0 Składniki połączyć i przesiać. Preparat w tabletkach – z wydzielaniem dwutlenku węgla /CO2/ Laurysiarczan sodu                                    0, 5Polifosforan trójsodowy                           47, 0Kwaśny węglan sodu /NaHCO3/- soda oczyszczona                                    32, 0Kwas cytrynowy                                        20, 0

Olejek miętowy                                            0, 5 Składniki połączyć, przesiać, prasować w tabletki Wymagania jakościowe – pasty do zębów określa norma PN – EN ISO 11609 : 1999, Stomatologia. Pasty do zębów. Wymagania, metody badań i znakowanie Przykład oznakowania wg INCI   na opakowaniu jednostkowymSkładniki INCI : Sorbitol, Aqua, Hydrated Silica, PEG-12, Sodium Lauryl Sulfate, Aroma, Tetrasodium Pyrophosphate, Cellulose Gum, Sodium Saccharin, Sodium Fluoride, C.I.77891 – zawiera: fluorek sodu – 0, 243 %         MYDŁA TOALETOWEW starożytności wyrabiano preparat do mycia zawierający łój zwierzęcy z oliwą i popiołem alkaicznym. Rzymianie wyrabiali mydło z olejów roślinnych i popiołu drzew liściastych. Germanie z tłuszczów zwierzęcych i popiołu drzewnego z wodą i wapnem palonym. W średniowieczu przemysł mydlarski rozwinął się we Włoszech i Francji na bazie oliwy z oliwek. Dopiero w XIX w. w Europie zaczęto produkcję mydła na skalę przemysłową po wprowadzeniu metod Lablanc`a i Solvay do produkcji sody.Mydła – sole kwasów tłuszczowych, otrzymuje się przez hydrolizę tłuszczów zwierzęcych i roślinnych lub przez zobojętnienie kwasów tłuszczowych. Mydła toaletowe – wysokogatunkowe mydła sodowe, zawierają 75 – 83% przereagowanych kwasów tłuszczowych: palmitynowego, stearynowego, olejowego, laurylowego i mirystynowego, tak dobranych, aby ich temperatura topnienia nie była wyższa niż 44°C. Mydła nie mogą zawierać więcej niż 0, 04% wolnych alkaliów oraz 0, 4% wolnych tłuszczów. Mydła otrzymuje się z najlepszych tłuszczów zwierzęcych i oleju kokosowego.Proces produkcji Mydła twarde – sole sodowe wyższych nasyconych kwasów tłuszczowych. otrzymuje się przez gotowanie tłuszczów z wodorotlenkiem sodowym /NaOH/.Po ostygnięciu wytworzonego kleju mydlanego otrzymuje się mydła klejowe, które są mieszaniną mydeł, gliceryny, resztek ługu. Aby oddzielić mydło od gliceryny przeprowadza się proces wysolenia przez dodanie w nadmiarze chlorku sodu /NaCI/, powstaje mydło ziarniste – rdzenne.Rozdrobnioną masę mydlaną/mydło rdzenne/ podsusza się do określonej zawartości wilgoci i miesza na sucho z substancjami poprawiającymi własności użytkowe mydła, poczym prasuje się dla nadania odpowiedniego kształtu.Substancje dodatkowe stosowane w mydłach:a/. kompozycja zapachowab/. barwniki, przeważnie biel tytanowac/. substancje przetłuszczające – lanolina, oleje roślinne, wazelinad/. stabilizatory i przeciwutleniacze/zapobiegają jełczeniu i powstawaniu plam       na kostkach mydła/

e/.  substancje chelatujące /sekwestranty/, które wiążą jony wapnia i magnezu w       kompleksy i zapobiegają powstawaniu mydeł wapniowych       / kwas etylenodiaminoczterooctowy EDTA i jego sole sodowe/.    SUROWCEŁÓJ WOŁOWY /Sebum Bovinum/LZ – 193 – 200 /Liczba zmydlenia LZ – liczba Kottstorfera – liczba mg KOH                          potrzebna do zmydlenia estrów i zobojętnienia wolnych kwasów                         w 1 g próbki/temperatura topnienia 40 - 50°Cskład : kwas mirystynowy               2, 0 –  6, 3 %           kwas palmitynowy             24, 0 – 32, 5 %            kwas stearynowy                14, 1 -  28, 6 %           kwas olejowy                      38, 0 -  49, 6 %           kwas linolowy                       0, 0 -    5, 0 % Wolno stosować pochodne łoju pod warunkiem, że zostały zachowane następujące metody produkcji ściśle przestrzegane przez producenta/Dz. U. Nr 105, poz. 934 z dnia 12 lipca 2002 r., załącznik nr 1 

transestryfikacja lub hydroliza w co najmniej 200°C i 40 barach /40.000 hPa/ przez 20 minut/gliceryna oraz kwasy i estry tłuszczowe/ zmydlanie NaOH 12 M /gliceryna i mydło/ w procesie periodycznym

w 95°C przez 3 godziny lub w procesie ciągłym w 140°C, 2 barach/2000 hPa/ przez 8 minut   OLEJ KOKOSOWY – Oleum Cocos – zwany masłem kokosowym, otrzymywany przez wyciskanie kopry, czyli wysuszonego bielmaLZ 246 – 268skład :  kwas kaprylowy                     7, 8 –   9, 5 %             kwas kaprynowy                    4, 5 –   7, 6             kwas laurylowy                    44, 8 – 51, 0             kwas mirystynowy               17, 5 – 18, 5             kwas palmitynowy                 7, 5 -    9, 5             kwas stearynowy                    2, 1 -    3, 0            kwas olejowy                          5, 0 -    8, 2             kwas linolowy                         1, 0 -    2, 6 OLEJ PALMOWY - /Oleum Palmae/          L. Z. 240 – 257tłuszcz  z miąższu lub nasion palmy oleistej ELAEIS guinensisskład:    kwas kaprylowy                       2, 7  -   3, 0              kwas kaprynowy                      3, 0  -   7, 0              kwas  laurylowy                      46, 9 - 52, 0              kwas mirystynowy                   14, 1 – 15, 0              kwas palmitynowy                      7, 5  -   8, 8              kwas stearynowy                         1, 3  -   2, 5            kwas olejowy                                  16, 0 – 18, 5            kwas linolowy                                   0, 7 -     1, 0   OLEJ OLIWKOWY - /Oleum Olivarum/    L. Z. 185 – 196Olej otrzymywany przez tłoczenie na zimno dojrzałych owoców skład:   kwas mirystynowy                   0, 1 – 1, 1

             kwas palmitynowy                  7, 0 – 14, 7             kwas stearynowy                     1, 0 -    2, 4             kwas olejowy                          70, 3 – 85, 8             kwas linolowy                            4, 0 –12, 2 Własności mydeł sodowych na bazie: łój wołowy – bardzo twarde, odporne na jełczenie, piana słaba, trwała o                       drobnych bańkach olej kokosowy – bardzo twarde, doskonale rozpuszczalne bez rozmazywania,odporne na jełczenie, piana bardzo obfita, o dużych bańkach                                                                                         nietrwała olej palmowy – bardzo twarde, doskonale rozpuszczalne bez rozmazywania,                           odporne na jełczenie, piana bardzo obfita, o dużych bańkach,                           nietrwała olej oliwkowy – dość miękkie, po wyschnięciu twarde ze skłonnością do                             rozmakania, dość odporne na jełczenie ALKALIA – soda kaustyczna – NaOH – wodorotlenek sodu /ług sodowy/ roztwory ługu sodowego przyrządza się przez rozpuszczenie stałego NaOH wwodzie. Stężenie określa się przy pomocy aerometru zaopatrzonego w skalę podającą wartości w stopniach Baume` /°Be/, np. 50°Be = 50, 1% NaOH,766, 5 g/l, ciężar właściwy /d/ = 1, 530 Równoważniki przeliczeniowe:1 g  NaOH = 1, 4  g   KOH1  g  KOH  = 0, 71 g   NaOH np. 1 g  łoju o L.Z. ok 195 potrzebuje do zmydlenia 0, 195 g KOH lub0, 138 g NaOH  1 g oleju kokosowego o LZ ok. 250 potrzebuje do zmydlenia 0, 250 g KOH lub0, 177 g NaOH do mydła dodaje się roztwory NaOH/produkt handlowy/ ok. 38°Be odpowiada 32, 5% NaOH, 441, 0 g/l /gęstość d = 1, 357/  Rozcieńczanie NaOH /ług sodowy/ług o stężeniu 40% rozcieńczony do 5% - do 5 kg ługu 40% należy dodać 35 kg wody – uzyska się 40  kg  5%  ługu.  Reguła mieszania:                                       a                         /b-c/             a = 40%                                          b = 5%                                       b                              c = 0                                                              c                       /a-b/                                            a-b = 40 –5 = 35 kg wody                       b-c = 5-0 = 5 kg  40%  ługu CHLOREK SODU – NaCI – sól jadalna KALAFONIA balsamiczna – substancja zapobiegająca jełczeniu oraz utrwala kompozycję zapachową PODSIARCZYN SODOWY – hydrosulfit sodowy /Na2S2O4/do rozjaśniania mydeł w procesie warzelniczym 

TIOSIARCZAN SODOWY /0, 1 %/ - podnosi trwałość mydłaMydło toaletowe – osnowaŁój lub tłuszcz wysokoutwardzony             50 – 70%Smalec lub tłuszcz niskoutwardzony           10 -  30%Olej kokosowy/ palmowy                             10 – 20%Kalafonia jasna                                              0, 5 -  2% Surowce wysokiej jakości, miano osnowy     40 - 44°CMiano tłuszczu – liczba oznaczająca temperaturę krzepnięcia mieszaniny kwasów tłuszczowych wydzielonych z danego tłuszczu po jego zmydleniu. Wady mydeł toaletowych i ich przyczyny a/.  mydło jest kruche – przed wymydleniem całego kawałka ma skłonność do pękania, przyczyna zbyt twarda osnowa/tłuszczowa/, nadmierna zawartość elektrolitu, nadmierne wysuszenie wiórków mydła podstawowego b/.  mydło przy użytkowaniu wykazuje w dotyku szorstkość, jakby zawierało ziarenka piasku, przyczyna nierównomierne wysuszenie i lokalne przesuszenie wiórków mydlanych c/. mydło traci zapach, pokrywa się brunatnymi plamami i ciemnieje, przyczyna – mydło zawiera składniki wysokonienasycone, niedomydlona osnowa, brak niezbędnego nadmiaru wolnych alkaliów, wiórki mydła podstawowego w suszarni były przedmuchiwane nadmiarem powietrza i alkalia uległy zobojętnieniu przez CO2, zastosowano nieodpowiednie olejki zapachowe, łatwo utleniające się albo reagujące z alkaliami mydła, mydło było wystawione na bezpośrednie działanie słońca.PODZIAŁ ASORTYMENTOWYMYDŁA DO GOLENIA – osnowa ok. 70% stearyny, reszta łój i ewentualnie parę procent/nie więcej/ oleju kokosowego. Zmydlanie przeprowadza się mieszaniną ługu potasowego i sodowego w stosunku ok.2 : 1 tak, aby uzyskać nadmiar wolnych alkaliów nie przekraczających 0, 05%. Uzyskane mydło podstawowe suszy się i poddaje obróbce mechanicznej jak przy wyrobie mydełtoaletowych. Pożądana zawartość  3 – 5 % gliceryny.MYDŁA TRANSPARENTNE – są przeźroczystymi mydłami glicerynowymi, mniej wysuszają skórę niż klasyczne. Gliceryna i roztwór cukru hamują krystalizację w procesie produkcji mydła, przez co pozostaje przeźroczyste. MYDŁA DEZODORYZUJĄCE – mydło z dodatkiem substancji i dezynfekujących /siarka/ i dezodoryzujących /eugenol/ - rodzaj dezodoranta. MYDŁO LECZNICZE – np. p-trądzikowe, działają dezynfekująco i keratolitycznie, zawierają: siarkę, azulen, kwas salicylowy. MYDŁO DLA DZIECI – bardzo łagodne dla skóry, zawierają substancje natłuszczająco – pielęgnacyjne; lanolina, allantoina, wazelina, azulen MYDŁO KREMOWE – zawierają ok. 10% substancji natłuszczających – lanolina i jej pochodne, olej parafinowy, olej migdałowy, słonecznikowy, oleje zmiękczające. Wymagania jakościowe na mydła toaletowe określa norma PN-91/C-77043Przykłady oznaczeń   wg   INCI  Mydło naturalne – Sodium Tallowate, Sodium Cocoate, Water, Sodium Chloride, Glycerin, AntioxidantMydło dla dzieci – Sodium Tallowate, Sodium Cocoate, Water, Glycerin, Lanolin, Parfum, Sodium Chloride, Tetrasodium EDTA, Sodium Etidronate, Disodium Distyrylbiphenyl Disulfate, C.I.77891

Mydło kremowe – Sodium Tallowate, Sodium Cocoate, Sodium Palm Kernelate, Aqua, Glycerin, Paraffin Oil, Parfum, Octyldodecanol, Sodium Chloride, Prunus Dulcis, Sodium Thiosulfate, Lanolin Alcohol, Sodium Etidronate, C.I.77891DEZODORANTYgrupa preparatów, która neutralizuje nieprzyjemny zapach wydzielanego potu. Zapach ten powstaje w wyniku bakteryjnego rozkładu potu apokrynowego na powierzchni skóry.Wyróżnia się :A/. preparaty dezodoryzujące, które hamują rozwój mikroorganizmów       rozkładających potb/.  antyperspiranty, które zmniejszają wydzielanie potu, działają ściągająco na        skórę, co powoduje zaciskanie kanalików potowychSubstancje czynnea/. Dezodoranty – substancje o działaniu bakteriostatycznym     Triclosan /Irgasan DP-300/w ilości 0,1% /maksymalne stężenie      dopuszczalne 0,3%/     Chloroheksydyna i jej sole – glukonian, dioctan, dichlorowodorek –      maksymalne stężenie 0,3%  /w przeliczeniu na chloroheksydynę/     Cytrynian trójetylowy z antyutleniaczem /Triethyl Citrate and/      BHT – Hydagen DEO/ b/.    Antyperspiranty         Chlorowodorotlenek glinowocyrkonowy /ALxZr/OH/yCIz/         i chloroglicynian – dopuszczalne maksymalne stężenie 20% jako          bezwodny chlorowodorotlenek glinowocyrkonowy          Aluminium chlorohydrate – chlorowodorek glinowy /Al2/OH/5CI/ oraz           jego pochodne z kwasem mlekowym lub allantoiną c/.     Ekstrakty roślinne         DĄB szypułkowy /Quercus robur/ - ekstrakt z kory dębu zawiera garbniki         /do 20%/ - pochodne kwasu elagowego i katechiny, kwas egalowy i          galusowy działają ściągająco i bakteriobójczo.           SZAŁWIA LEKARSKA /Salvia officinalis/ - wyciąg z liści zawiera do           8% garbników, działa ściągająco, hamuje wydzielanie potu           Przykłady recepturalne          DEZODORANT w sztyfcie           A/. Stearyna                                         6, 0                 Glikol propylenowy                     59, 4                  Irgasan DP-300                             0, 1                  Cocoamide MEA/Comperlan/      3, 0              B/.  NaOH                                             1, 0                     Woda                                            30, 0                C/.  Kompozycja zapachowa                0, 5 Fazę A i B ogrzać oddzielnie do temperatury 70°C, dodać fazę B do fazy A, wymieszać w temperaturze 65°C dodać kompozycję zapachową, poczym rozlewać do formyANTYPERSPIRANT w sztyfcie A/. Alkohol stearylowy/Crodasol S 95/                         20, 0      Cetearyl Alcohol/and/Ceteareth-20/       /Cosmowax D/                                                           7, 0 B/.  Aluminium Chlorohydrate                                      20, 0 C/.   Cyclomethicone/Dow Corning 345/                      50, 0

  D/.  Talk                                                                           1, 0          Silica/Wacker HDK N-20/                                       1, 0   E/.    Kompozycja zapachowa                                          1, 0 Alkohol stearylowy, Cosmowax D /faza A/ stopić do temperatury 65°C, Cyklomethicone ogrzać do 65°C i zmieszać z fazą A. Następnie dodać aluminium chlorohydrate, mieszać przez 5 minut, dodać talk i mieszać przez 5 minut, dodać silica mieszać przez 5 minut, pod koniec dodać kompozycję zapachową. Całość wolno mieszać i ochłodzić do temperatury 50 - 55°C,poczym rozlewać do opakowania DEZODORANT – spray – opakowanie typu pompka lub aerozolA/. Alkohol etylowy /96%/                           66, 4      Triclosan /Irgasan DP-300/                      0, 1      Kompozycja zapachowa                           0, 5 B/. Woda                                                       30, 0      PEG-7 Glyceryl Cocoate      /Glycerox HE/                                           3, 0      Składniki fazy A rozpuścić, potem dodać roztwór fazy B, całość wymieszać   ANTYPERSPIRANT w aerozolu Aluminium chlorohydrate                                        5, 0Cyclomethicone                                                        3, 0Silica /Aerosil 200/                                                   0, 5Isopropyl Myristate/Crodamol IPM/                        0, 5Kompozycja zapachowa                                           1, 0Gaz 11/12  /65:35/                                                   90, 0 DEZODORANT – typ roll-on – opakowanie butelka szklana z kulką A/. Glyceryl Stearate/and/ PEG-100       Stearate/Cithrol GMS A/S                                    5, 0       PPG-10 Cetyl Ether/Procetyl 10/                          5, 0       Triclosan /Irgasan DP-300/                                   0, 1 B/.  Cyclomethicone/Dow Corning 244         Volatile Silicone Fluid/                                      10, 0   C/.   Woda                                                                  77, 9           Glikol propylenowy                                            1, 0     D/.   Kompozycja zapachowa                                     1, 0 Fazę A i C ogrzać oddzielnie do temperatury 70°C, dodać fazę olejową do fazy wodnej, wymieszać, w temperaturze 60°C dodać cyclomethicone/faza B/, mieszać, w temperaturze 45°C dodać kompozycję zapachową. ANTYPERSPIRANT – typ roll-on A/. Hydroxyethyl Cellulose      /Natrosol 250 HR/                                  0, 6       Alkohol etylowy /96%/                       20, 0 B/.  Polysorbate 20 /Crillet 1/                       2, 0       Woda                                                    36, 4 C/.   Aluminium chlorohydrate        /Chlorhydrol 50% roztwór/                  40, 0 D/.   Kompozycja zapachowa                        1, 0 

Natrosol zdyspergować w alkoholu etylowym/faza A/, dodać kompozycję zapachową/faza D/. Fazę B ogrzać do temperatury 55 - 60°C, poczym schłodzić i dodać powoli mieszając do fazy A. Następnie dodać porcjami fazę C i powoli wymieszać, aby nie zapowietrzyć. Badania jakościowe przeprowadza się zgodnie z normą opracowaną przez producenta. Na każdym opakowaniu jednostkowym umieszcza się skład zgodniez INCI, np.Dezodorant w sztyfcie: Aqua, Propylene Glycol, Sodium Stearate, Triclosan, Cocoamide MEA, Parfum, Distarch Phosphate Dezodorant w aerozolu: Isobutan, Alcohol denatured, Parfum Propylene Glycol,Triclosan PREPARATY DO GOLENIA W starożytności golenie było powszechnie stosowane, od XIV w. do początku XX w. powszechnie używano mydło do golenia, potem zostały wprowadzone kremy do golenia z użyciem pędzla a od 1936 r. kremy bez użycia pędzla. W latach 50-tych XX w. pojawiły się preparaty aerozolowe w formie pianek do golenia. Preparaty do golenia mają zdolność do nawilżania włosa i utrzymywania w nim wilgoci podczas całego golenia oraz natłuszczania skóry tak, że ostrze maszynki do golenia/brzytwy/ ślizga się łagodnie po powierzchni skóry. Włos jest zbudowany z keratyny nierozpuszczalnej w wodzie, zdolnej do pochłaniania wody i oleju. Podczas golenia nie zmienia się struktura fizyczna i chemiczna włosa, następuje tylko wyrwanie włosa przez ostrze maszynki. Jeżeli włos zostanie właściwie nawilżony, wtedy będzie stawiał mniejszy opór przy goleniu. Proces golenia powinien przebiegać następująco: a/. umycie twarzy mydłem i gorącą wodą przez co najmniej jedną minutę, aby       usunąć warstwę olejową skóry i rozpocząć zwilżanie zarostu b/.  spłukanie twarzy gorącą wodą c/.  nałożenie preparatu do golenia d/.  po odczekaniu minimum dwóch minut rozpocząć golenie  Własności preparatów do golenia a/. powinny dawać obfita pianę b/.  piana powinna być przyczepna do skóry i stabilna podczas golenia c/. piana powinna szybko zwilżyć włos i utrzymywać wilgoć podczas golenia d/. piana powinna być wystarczająco śliska, aby żyletka maszynki łagodnie       przesuwała się po skórzee/.  piana powinna być łatwo spłukana ze skóry i żyletki f/.   nie powinna wywołać korozji żyletki maszynki g/.   nie powinna wywołać podrażnień skóry     Surowce1/. Anionowe związki powierzchniowo czynne – mydła lub sole kwasów tłuszczowych są stosowane w preparatach pieniących i niepieniących, w preparatach aerozolowych w ilości poniżej 5% i powyżej 95% w twardych mydłach do golenia. Mydło nadaje pożądaną strukturę piany, którą trudno osiągnąć wyłącznie przy syntetycznych detergentach. Mydła tworzą się przez reakcję alkalii z tłuszczami olejów lub kwasami tłuszczowymi. Twarde mydła powstają przy użyciu wodorotlenku sodu /NaOH/, miękkie przy zastosowaniu wodorotlenku potasu/KOH/ i są preferowane w kremach. 2/. Tłuszcze zwierzęce – łój wołowy o dużej zawartości kwasu stearynowego lub kwas stearynowy,mirystynowy – piana słaba, trwała o delikatnej strukturze  3/.  Oleje roślinne – olej kokosowy, palmowy, oliwkowy – piana bardzo obfita, o dużych bańkach, nietrwała 

4/. Syntetyczne detergenty – laurylosiarczan sodowy, sarkozynian laurylosodowy – w małych ilościach 5/. Niejonowe substancje powierzchniowo czynne mają przewagę nad anionowymi – są mniej toksyczne, nie wywołują korozji i są skuteczne w obecności elektrolitów. Estry sorbitanu polioksyetylenowe, polioksyetylenowe etery, estry kwasów tłuszczowych – monostearynian gliceryny są stosowane w kremach, zwiększają zwilżalność preparatu 6/. Substancje zwilżające – nadają preparatom gładkość i miękkość, zapobiegają wyparowaniu wody i przyczyniają się do stabilności piany. Substancje zwilżające nadają poślizg i powodują zmiękczenie włosa – stosuje się glicerynę, sorbitol 7/. Substancje natłuszczające – preparaty do golenia zawierają wolne alkalia, które mogą drażnić skórę. Substancje natłuszczające łagodzą ich działanie – stosuje się pochodne lanoliny, alkohole tłuszczowe, monostearynian gliceryny – nie więcej niż 5%. 8/. Naturalne i syntetyczne gumy – są zalecane do stabilizowania lepkości preparatów płynnych, kremowych i żelowych, wpływają na poślizg i strukturę piany. Stosuje się sole kwasu alginowego, metylo/etylocelulozę, karboksymetylocelulozę, Carbomer, PVP/VA Copolymer. 9/. Substancje konserwujące – zabezpieczają produkt przed zakażeniem. Wybór konserwantów musi być zgodny ze składnikami receptury. 10/. Substancje zapachowe – muszą być zgodne z alkalicznym odczynem preparatu, nie mogą drażnić skóry. 11/. Barwniki – poprawiają wygląd preparatu, rozpuszczalne w wodzie 12/. Gazy aerozolowe – obecnie stosuje się propan, butan, izobutan lub ich mieszanki. Izobutan zawiera mały procent propanu i jest stosowany w kremach do golenia.  PREPARATY DO GOLENIA MYDŁA DO GOLENIA – powstają przez zmydlenia tłuszczu przez KOH i NaOH w stosunku  1 : 1 lub  3 : 1 lub wolnych kwasów tłuszczowych: stearynowy, mirystynowy, palmitynowy. Mydła zawierają substancje zwilżające – glicerynę, sorbitol, propylenoglikol,stabilizatory piany – alginiany, gumy celulozowe, przetłuszczacze – lanolina,monostearynian gliceryny, białe pigmenty – biel tytanowa /TiO2/ do poprawy barwy. KREMY DO GOLENIA – przeważnie w tubach, wyciska się krem na zwilżony pędzel i nakłada na twarz. Piana mydlana musi być łagodna, gęsta, śmietanowa i neutralna. Kremy przy dłuższym przechowywaniu nie powinny się rozdzielać.Bardzo miękkie kremy powstają przez zmydlenia roślinnych i zwierzęcych olejów wodorotlenkiem potasu, twardsze przez zmydlenie stearyny. Nadwyżka2 – 4 %  stearyny nadaje kremom perlisty połysk. Dla polepszenia własności kremu dodaje się małe ilości lanoliny, alkoholu cetylowego, laurylosiarczanu sodowego. Krem powinien zawierać 5 – 25 % gliceryny – działanie nawilżające, zapobiega wysuszeniu.Receptura – przykładA/. Kwas kokosowy                       3, 0      Kwas mirystynowy                  4, 0       Stearyna 3xprasowana            30, 0 B/.  KOH                                         6, 6       NaOH                                       0, 9       Gliceryna/86%/ lub        Sorbitol/70%/                           6, 0        Boraks/sodium borate/             0, 5        Sodium silicate                         0, 5        Woda                               do 100, 0 C/.    Ethylhexyl Hydroxy –

         stearate/crodamol OHS/           2, 0         Stearyna                                    4, 8     Kompozycja zapachowa, konserwant Proces technologiczny: faza A stopić do temperatury 80° C, fazę B rozpuścić w zimnej wodzie i ogrzać do temperatury 80°C – poczym powoli wlewać do fazy A do zmydlenia. Proces trwa co najmniej jedną godzinę w temperaturze 80°C. Fazę C ogrzać do 80°C, poczym dodać porcjami do kremu, nadal mieszać, następnie powoli chłodzić, w temperaturze 40°C dodać kompozycję zapachową. Krem powinien leżakować w chłodnym miejscu przez 24 godziny zim zostanie zakonfekcjonowany w tuby. PIANKI DO GOLENIA W AEROZOLUPłynne mydła do golenia, które pod wpływem gazów/propellentów/ wychodzą z pojemnika aerozolowego w postaci piany. Receptury obok mydła zawierają detergenty – laurylosiarczan sodowy lub sarkozynian laurylosodowy w małych ilościach do polepszenia własności pieniących. Dla lepszego poślizgu ostrza maszynki dodaje się olej parafinowy, lanolinę i jej pochodne. Substancje zwilżające – gliceryna, sorbit, propylenoglikol zapobiegają wyparowaniu wody.Receptura przykładowaA/. Stearyna                              8, 0      Kwas mirystynowy             2, 0      Olej parafinowy                  1, 0      Glyceryl stearate      /Cithrol GMS S/E/               3, 0       Lanolina                              0, 5 B/.  Trójetanolamina/99%/         5, 0         Boraks                                 0, 5        Sodium silicate                    0, 5        Sodium lauryl sarcosinate        /Crodasinic L/                       0, 5        Gliceryna/sorbitol                 3, 5        Woda                        do     100, 0kompozycja zapachowa, konserwant Faza A – stopić i ogrzać do temperatury 75 - 80°CFaza B – w wodzie rozpuścić składniki fazy B i ogrzać do temp. 75 - 80°CFazę tłuszczową /A/ dodać do fazy wodnej /B/ i powoli mieszać.W temperaturze 50°C dodać kompozycję zapachową. Napełnienie    koncentrat      90%                       gaz                 10% PREPARATY PO GOLENIU – działaniea/. neutralizacja alkalicznego naskórkab/. utworzenie kwaśnego płaszcza ochronnego skóryc/. ściągające na pory skóryd/. łagodzenie podrażnionej skórye/. odświeżająco-chłodzącePreparaty po goleniu mogą być w postaci lotionów – after shave/płyny po goleniu/, balsamów i żeli. PŁYN PO GOLENIU – after shavea/. Kwas mlekowy, cytrynowy – do neutralizacji alkaliib/. substancje ściągające – ekstrakty ziołowec/. alkohol etylowy /96%/ - 40 – 60% z dodatkiem mentolu

d/. substancje łagodzące – bisabolol, azulen, allantoinae/. gliceryna, sorbitol, glikol propylenowy – działanie nawilżająceReceptura przykładowaA/. Alkohol etylowy  /96%/                   50, 0      Propylene Glycol                              2, 0      PEG-75 Lanolin/Solan E/                 0, 5 B/.  Allantoina                                         0, 2       Kwas mlekowy/cytrynowy               0, 1       Woda                                     do    100, 0 C/.   PEG-40 Hydrogenated Castor Oil    1, 0        Kompozycja zapachowa                   0, 5 Rozpuścić składniki fazy A, B i C oddzielnie, poczym do fazy A dodać fazęB i C BALSAM PO GOLENIU – emulsja O/W szybko wnikająca w skórę o działaniupielęgnacyjno-odświeżającymReceptura przykładowaA/. Glyceryl Stearate/and/ PEG –100       Stearate/Cithrol GMS A/S                            3, 0       Cetearyl Alcohol/and/       Ceteareth 20/CosmowaxD/                           2, 0       Caprylic/Capric Triglyceride       /Crodamol GTCC/                                         2, 0       Isopropyl Palmitate/Crodamol IPP/               3, 0       Dimethicone /200/                                          1, 0        Mentol                                                            0, 05 B/.   Gliceryna/86%/                                               2, 0         Allantoina                                                       0, 1         Carbomer 980/Carbopol 980/           &nbs