OCAK – 2013

KAYNAK: SERDAR İĞDELER İçişleri Bakanlığı Mülkiye Başmüfettişi

DİSİPLİN TANIMI Kamu hizmeti ve görevlerinin sağlıklı, düzenli ve zamanında

gereği gibi yürütülmesini ve yerine getirilmesini sağlamak için kanun, tüzük, yönetmeliklerin kamu görevlilerine ve hizmetlilerine emrettiği ödevleri yurt içinde yada yurt dışında yerine getirilmesini öngören anlayışa “disiplin”,

Bu ödevleri yerine getirmeyenler ile uyulmasını zorunlu kıldığı

hususları yapmayanlara ve yasakladığı işleri yapanlara eylemin niteliğine ve ağırlığına göre uygulanan idari yaptırımlara da “disiplin cezası”,

Denilmektedir.

DİSİPLİN SUÇLARI

Devlet memurlarının kanun, tüzük, yönetmelik hükümlerine göre yapmak zorunda olduğu “görevleri yapmamaları” hali.

  Devlet memurlarının uymak zorunda olduğu “kurallara uyulmaması” hali.

Devlet memurunca yapılması “yasaklanan eylemlerin yapılması” hali.

DİSİPLİN CEZALARI 657 sayılı Devlet Memurları Kanununda;

-Uyarma, -Kınama, -Aylıktan kesme, -Kademe ilerlemesinin durdurulması,-Devlet memurluğundan çıkarma,

Olmak üzere “5 çeşit disiplin cezası” öngörülmüştür.

DİSİPLİN SORUŞTURMALARI

Disiplin Soruşturmalarının Niteliği -Disiplin soruşturmalarında uyulacak usul ve

esasları belirleyen yasal bir düzenleme bulunmamaktadır.

-Disiplin soruşturmalarında uyulacak usul ve esaslar konusunda yargı kararları, kurum yönergeleri, makaleler ve muhakkiklerin uygulamaları ile genel kabul gören bir sistem oluşturulmuştur.  

DİSİPLİN SORUŞTURMALARI

Disiplin Soruşturması Açma Yetkisi -Disiplin soruşturmasına, disiplin cezası vermeye yetkili amirin emri ya da onayı ile başlanabilir.

-Yetkili amir, disiplin soruşturmasını bizzat yapabilir yada hakkında soruşturma yapılan memurun üstü yada eşiti düzeyinde soruşturmacı görevlendirerek de yaptırabilir.

-Disiplin cezası verebilmek için öncelikle disiplin soruşturması yapılması zorunludur.

DİSİPLİN SORUŞTURMALARI

Disiplin Soruşturmasına Başlanılmasında Zamanaşımı -Uyarma, kınama, aylıktan kesme ve kademe ilerlemesinin

durdurulması cezalarını gerektiren suçlarda 1 ay, -Devlet memurluğundan çıkarma cezasını gerektiren suçlarda

6 ay, İçinde soruşturmaya başlanılmaması disiplin cezası verme

yetkisi zamanaşımına uğramaktadır.

-Bu süreler, yetkili amirin disiplin cezası verilmesini gerektiren eylemin işlendiğini öğrendiği tarihten itibaren başlar.

DİSİPLİN SORUŞTURMALARIDisiplin Soruşturmasına Başlamak -Bir “soruşturma planı” hazırlanmalıdır. -Yeminli katip görevlendirilmelidir. -Konu ile ilgili bilgi ve belgeler alınmalıdır. -Muhbir yada müşteki dinlenmelidir. -Hakkında soruşturması yapılan memur

dinlenmelidir. -Tanıklar dinlenir. -Varsa eksik bilgi ve belgeler tamamlanır. -Raporlama yapılır.

DİSİPLİN SORUŞTURMALARIMemurun Savunma ve Diğer Hakları -Usulüne uygun savunma alınmadan disiplin cezası

verilemez. -Devlet memurluğundan çıkarma cezalarında, memur sicil

dosyası hariç soruşturma evrakını inceleyebilir, tanık dinletebilir, disiplin kurulunda yazılı yada sözlü olarak kendisi veya vekili ile savunma yapabilir.

-Soruşturmacı tarafından savunma alınabilir. -Savunma vermemek iddianın kabul edildiği anlamına

gelmez.

DİSİPLİN SORUŞTURMALARIDisiplin Soruşturması Raporları -Başlangıç -İddia -Soruşturma Kapsamı Dışında Bırakılan Konu ve Nedenleri -Muhbir yada Müştekiler -Hakkında Soruşturma Yapılanlar -Soruşturma Konusu -İfadeler -Hakkında Soruşturma Yapılanların Savunmaları -İnceleme ve Tahlil -Sonuç

DİSİPLİN AMİR VE KURULLARIDisiplin Amir ve Kurulları -Uyarma, kınama, aylıktan kesim cezaları

“disiplin amirleri”, -Kademe ilerlemesinin durdurulması cezası,

memurun bağlı olduğu kurumdaki disiplin kurulu kararı alındıktan sonra “atamaya yetkili amirler” ile il disiplin kurulu kararına dayanan hallerde “valiler”,

-Devlet memurluğundan çıkarma cezası, disiplin amirlerinin bu yöndeki isteği üzerine memurun bağlı bulunduğu kurumun “yüksek disiplin kurulu”,

DİSİPLİN AMİR VE YETKİLERİDisiplin Amirleri -Disiplin Amirleri, 1982 tarihli “Disiplin Kurulları ve

Disiplin Amirleri Hakkında Yönetmelik” uyarınca tüm kurumlarda çıkarılan özel yönetmeliklerle belirlenmiştir.

-Başbakan ve bakanlar başında bulundukları başbakanlık ve bakanlık teşkilatındaki her derecede tüm amir ve memurların,

- Bunlara bağlı kuruluşlarda en üst idare amiri, - İllerde valiler, ilçelerde kaymakamlar, - Bölge kuruluşlarında bölge müdürleri, - Belediyelerde belediye başkanları, En üst disiplin amiridirler.

DİSİPLİN AMİRLERİ Disiplin Amirleri ve Yetkileri -Disiplin soruşturması açmak yada açtırmak, -Disiplin soruşturması yapmak yada yaptırmak, -Uyarma, kınama, aylıktan kesim cezası vermek, -Kurul kararı alındıktan sonra atamaya yetkili amir ve vali

sıfatıyla kademe ilerlemesinin durdurulması cezası vermek, -Disiplin ve Yüksek Disiplin Kurulunca red edilen kademe

ilerlemesinin durdurulması ve Devlet memurluğundan çıkarma cezaları yerine 15 gün içinde başka bir ceza vermek.

Yetkilerine sahiptirler.  

TAKDİR HAKLARIDisiplin Amirlerinin üç çeşit takdir hakkı bulunmaktadır. -Birincisi, kanunun disiplin suçu saydığı eylemler yanında

“disiplin cezasının verilmesini gerektiren fiil ve hallere nitelik ve ağırlıkları itibarıyla benzer eylemlerde bulunanlara da aynı neviden disiplin cezaları verilir” yönündeki hükmün sağladığı takdir hakkı,

-İkincisi, aylıktan kesme cezalarında alt ve üst sınırlar arasında uygulama yapabilme hakkı,

-Üçüncüsü, disiplin kurullarının önerilen cezayı red etmesi halinde atamaya yetkili amirler olarak 15 gün içinde başka bir ceza vermekte serbest oldukları hakkı,

ATAMAYA YETKİLİ AMİRLERAtamaya Yetkili Amirler ve Yetkileri -Atamaya yetkili amirler, her kurumun teşkilat kanunlarında

belirtilmiştir. 5442 sayılı Kanuna göre, il idare şube başkanı inhası ile atanan memurlar için vali ve ilçe şube başkanı inhası ile atanan memurlar için kaymakam, atamaya yetkili amirlerdir.

  -Disiplin amiri olarak atamaya yetkili amirler, disiplin kurulu kararı alındıktan sonra kademe ilerlemesinin durdurulması cezası ile kademe ilerlemesinin durdurulması ve Devlet memurluğundan çıkarma cezasının disiplin yada yüksek disiplin kurulunca red edilmesi halinde başka bir ceza vermeye yetkilidirler.

DİSİPLİN KURULLARIDisiplin Kurulları -Kurum merkezlerinde ve büyükşehir belediyelerinde “yüksek

disiplin kurulu”, -Kurum merkezlerinde “disiplin kurulu”, -Her ilde “il disiplin kurulu”, -Bölge kuruluşları merkezlerinde “bölge disiplin kurulu”, -İl Milli Eğitim Müdürlüklerinde “il milli eğitim disiplin

kurulu”, -İl özel idarelerinde “il özel idaresi disiplin kurulu”, -Belediyelerde “belediye disiplin kurulu”, -Mahalli idare birliklerinde “birlik disiplin kurulu”, -3201 sayılı Kanun uyarınca “il polis disiplin kurulu”,

DİSİPLİN KURULLARIDisiplin Kurullarının Oluşumu -Başbakanlık ve bakanlıklar ile bağlı kuruluşlarındaki

Yüksek Disiplin Kurulları ile Merkez Disiplin Kurulları, bir başkan ve dört üyeden oluşurlar. Ayrıca 2005 yılında yapılan değişiklikle bu kurullara, memurun üye olduğu sendikanın temsilcisi de üye olarak katılırlar.

-Diğer disiplin kurullarının üye sayıları ile üyelerin görev ünvanları farklılık gösterir.

-Haklarında aylıktan kesme veya daha ağır disiplin cezası uygulanmış olanlar, disiplin kurullarda görevlendirilemezler.

- Kurulların başkan ve üyelerinin görev süresi 2 yıldır. Süresi dolanların yeniden aynı süre ile görevlendirilebilirler.

DİSİPLİN KURULLARIDisiplin Kurullarının Görev Alanları -Devlet memurluğundan çıkarma cezası “Yüksek Disiplin

Kurulu”, -Kademe ilerlemesinin durdurulması cezası “Merkez, İl

Disiplin, İl Milli Eğitim, Bölge, Belediye, İl Özel İdaresi ve Birlik Disiplin Kurulları” kararına dayanarak atamaya yetkili amirler yada valiler,

- İlde görevli polisler, bekçiler ve atanması il makamına ait diğer personelin bütün disiplin cezaları ile komiser muavini, komiser ve başkomiserlere meslekten çıkarma cezası dışında kalan öteki disiplin cezaları “İl Polis Disiplin Kurulunca”,

Verilir.

DİSİPLİN KURULLARIDisiplin Kurullarının Yetkileri -Başbakan, bakanlar ve en üst disiplin amirlerince doğrudan

verilen uyarma ve kınama cezalarına karşı ilgili memurlarca yapılan itirazlar, cezayı veren amirin esas görev yerindeki “Disiplin Kurulunca” karara bağlanır.

- İllerde disiplin amirleri tarafından verilen uyarma, kınama ve aylıktan kesme cezalarına karşı disiplin kuruluna, kademe ilerlemesinin durdurulması cezasına karşı yüksek disiplin kuruluna itiraz edilebilir.

-“Yüksek Disiplin Kurulları” sicil dosyası ve diğer evrakları incelemeye, kuruluşlardan bilgi almaya, tanık ve bilirkişi dinlemeye, keşif yapma yetkilerine de sahiptir.

KARAR SÜRELERİ -Disiplin Amirleri, uyarma, kınama, aylıktan kesim

cezalarını soruşturmanın tamamlanmasından itibaren 15 gün içinde,

-Disiplin Kurulları, kademe ilerlemesinin durdurulması cezasına ilişkin dosyayı aldıkları yada uyarma, kınama ve aylıktan kesme cezalarına karşı yapılan itirazları 30 gün içinde,

-Yüksek Disiplin Kurulları, Devlet memurluktan çıkarma cezasını ilişkin kararını dosyayı aldıkları tarihten itibaren 6 ay içinde,

- Disiplin cezasını gerektiren fiil ve hallerin işlendiği tarihten itibaren nihayet 2 yıl içinde disiplin cezası verilmediği takdirde, ceza verme yetkisi zamanaşımına uğrayacaktır.

AĞIRLAŞTIRAN NEDENLER -Özel tekerrür, bir eylemi nedeniyle disiplin cezası alan

memurun, cezanın sicilden silinmesi için geçmesi gereken süre içinde “aynı eylemi” tekrarlaması halinde bir üst disiplin cezası uygulanması durumudur.

-Genel tekerrür, aynı derecede bir disiplin cezasını gerektiren ayrı eylemlerin söz konusu olması halinde “üçüncü uygulamada”, bir üst cezanın uygulanması durumudur.

-Kadro derecesinin son kademesindekilerin kademe ilerlemesinin durdurulması cezalarında tekerrür, gelebileceği derecenin son kademesinde bulunanların kademe ilerlemesinin durdurulması cezasını gerektiren ilk eyleminde aylıktan kesme, ikincisinde Devlet memurluğundan çıkarma cezası uygulanır.

HAFİFLETEN NEDENLER -657 sayılı Kanunun 125 inci maddesinde, “geçmiş

hizmetlerinde çalışmaları olumlu olan ve iyi yada çok iyi derecede sicil almış olan memurlara” verilecek disiplin cezalarında, bir derece hafif cezanın uygulanabilecektir.

-Alt ceza uygulamasında, yetkili amirlere takdir hakkı tanınmıştır.

-Yetkili amir alt cezayı uygulamadığı hallerde gerekçesini belirtmek zorundadır.

-Bu gerekçe idari yargıda dava konusu yapılabilmektedir.

CEZANIN DÜŞMESİDisiplin cezasının düşmesi - Soruşturmanın tamamlanması yada verilen cezanın tebliğ

edilmesinden önce memurun ölmesi, - Soruşturmanın tamamlanması yada verilen cezanın tebliğ

edilmesinden önce mevzuatta, memur lehine bir düzenleme yapılması,

- Disiplin affı kanunu çıkarılması, - Zamanaşımının oluşması,Hallerinde düşmektedir.  

CEZANIN DÜŞMESİZamanaşımı Disiplin cezaları ile ilgili iki tür zamanaşımı sistemi vardır. -Disiplin soruşturması açma zamanaşımı. - Disiplin cezası verme zamanaşımı.

Bu sürelere uyulmadan disiplin soruşturması açılması yada disiplin cezası verilmesi hukuka aykırıdır.

Bir disiplin cezasının idari yargı tarafından yeniden işlem tesisini gerektirecek şekilde iptali halinde, zamanaşımı süresi işletilemez.

DİSİPLİN CEZALARINA İTİRAZ -Uyarma, kınama ve Maaş kesimi cezasına karşı disiplin

kuruluna, Kademe İlerlemesinin durdurulması cezasına karşı ise Yüksek Disiplin Kuruluna öngörülen sürede itiraz edilebilir.

-İl ve Bölge Disiplin Kurulları, kendilerine yapılan itirazları, dosyaların kendilerine intikalinden sonra 30 gün içinde sonuçlandırırlar.

Yüksek Disiplin Kurulları ise Devlet Memurluğundan çıkarılma cezası tekliflerini 6 ay içinde görüşerek karara bağlamak zorundadır.

-Tüm disiplin cezalarına karşı, 60 gün içinde idari yargıya başvurulabilir.  

CEZANIN UYGULANMASI -Disiplin cezaları tebliğ edildiği tarihten itibaren derhal

uygulamaya konur. -Disiplin cezalarına itiraz edilmesi yada edilmemesi, kararın

uygulanmasına engel teşkil etmez. -Aylıktan kesme cezası, brüt aylığın 1/30-1/8 arasında

kesinti yapılmak suretiyle cezanın tebliğini takibeden ilk ay maaşından kesinti yapılarak uygulanır.

SİCİLDEN SİLİNME -Uyarma ve kınama cezasının uygulanmasından itibaren 5, -Aylıktan kesim ve kademe ilerlemesinin durdurulması

cezalarında ise 10 yıl geçtikten sonra yetkili amire başvurarak cezasının sicilden silinmesi istenebilir.

-Memurun isteği üzerine yapılacak bir değerlendirme sonucunda verilecek karara istinaden ceza sicilden silinebilir.

-Bir cezanın sicilden silinebilmesi için geçmesi gereken süre içinde, memurun ayrı bir ceza almamış olması gerekir.

-Kademe ilerlemesi cezasının sicilden silinmesinde, ayrıca disiplin kurulu görüşü alınır.

DİSİPLİN-CEZA SORUŞTURMASIDisiplin ve ceza soruşturması ilişkisi -Bir eylemi nedeniyle memur hakkında ceza mahkemesinde

kovuşturmaya başlanmış olması, disiplin soruşturmasını geciktirmez, memurun ceza kanununa göre mahkum olması yada olmaması hallerinin disiplin cezasının uygulanmasına engel olmaz.

 

GÖREVDEN UZAKLAŞTIRMA -Görevden uzaklaştırma, Devlet kamu hizmetlerinin

gerektirdiği hallerde, görevi başında kalmasında sakınca görülecek Devlet memurları hakkında alınan ihtiyati bir tedbirdir.

- Görevden uzaklaştırma kararı;Atamaya yetkili amirler, bakanlık ve genel müdürlük müfettişleri, illerde valiler ve ilçelerde kaymakamlar tarafından alınabilmektedir.

-Disiplin soruşturması nedeniyle uygulanan görevden uzaklaştırma en çok 3 ay devam edebilir.

-Ceza kovuşturması nedeniyle uygulanan görevden uzaklaştırma, her 2 ayda bir incelenerek tekrar karara bağlanır.

BAZI KARARLAR (1) -Disiplin soruşturması açılmadan, disiplin cezası verilemez. -Soruşturmacının yetkili makam tarafından görevlendirilmiş

olması gerekir. -Disiplin suçu ile verilen disiplin cezası arasında adil bir

denge bulunmalıdır. -Memuriyete girmeden önceki bir eylem nedeniyle disiplin

cezası verilemez. -Memuriyet görevinden ayrılmış olsa dahi, memuriyet

görevi sırasında işlenen suç için disiplin cezası uygulanır.

BAZI KARARLAR (2) -Aynı fiilden dolayı birden fazla disiplin cezası verilemez. -Verilen disiplin cezaları geri alınamaz. -Disiplin cezasına konu eylemin vuku bulduğu tarihteki

mevzuat uygulanır. -Disiplin cezalarında, özel yasalardaki düzenleme genel

düzenlemeden önce gelir. -Tekerrürde verilecek ceza, ancak ilk cezanın bir ağırı

olabilir.

BAZI KARARLAR (3) -Geçmiş hizmetleri ve sicilleri olumlu olan memurlar için bir

alt ceza verilir. -Geçmiş sicilleri iyi olan kamu görevlisine, bu hafifletici

neden tartışılmadan ve değerlendirilmeden alt ceza verilmemesinde hukuka uyarlılık bulunmamaktadır.

-Disiplin amirleri, soruşturmacılar tarafından önerilen cezayı aynen kabul etmek zorunda değillerdir.

-Zamanaşımı dolmadan verilen bir disiplin cezasının, idari yargı tarafından yeniden işlem tesis etmek üzere bozulması halinde zamanaşımı süresi işlemez.

BAZI KARARLAR (4)Zimmet suçu yargı kararı ile kesinleşen görevlinin af nedeniyle

davası ortadan kalksa dahi, Devlet memurluğundan çıkarılması kararı hukuka uygundur.

-İlk ve orta öğretim kurumlarında müdür ve öğretmen olanlarla ilköğretim müfettişleri hakkında, disiplin yönünden 657 sayılı Kanun değil 1702 sayılı Kanun hükümleri uygulanır.

-Disiplin cezasını doğuran eylemin meydana geldiği tarihten sonra yürürlüğe giren ve aleyhte olan mevzuat hükümleri uygulanmaz.

-İl disiplin kurulu kararına karşı şikayetçi dava açamaz, dava açma hakkı memura ve yetkili amirine aittir.