aarrttzzaappee101. zenbakia - 2011ko urtarrila

]MENDI IRTEERA BERRIAK

KORRIKA 17]

GE

TAR

IAR

RO

NT

OP

AG

UN

EA

ITURZAETA HERRI ESKOLA

Amaia Lasa

“Sormena oso indibiduala da”

]]5/Txapakalezka: Kantoitik

]]6-7/Getarian zer berri?

Korrika 17Mendi irteera berriak

]]8-9/Erreportajea:

Iturzaeta Herri Eskola

]]10-11/Argazki-txokoa:

San Anton Jaiak

]]12-15/Elkarrizketa:

Amaia Lasa Alegria

]]23/Akordatzen:

Arraunlariak

artzape101. zenbakia

2011ko urtarrila

"On egin deizuela janak eta kalterik ez edanak"

[argitaratzailea] Gure Txeru Elkartea [koordinazioa] Amaia Iribar eta Maider Ostolaza [lan taldea] Izaskun Larrañaga, Monika Uzkiza, Ane Azkue, Jon Illarramendi, Josune Urresti,Kepa Iribar, Imanol Iribar, Zigor Saizar, Amets Etxabe, Irantzu Ezenarro, Aitor Irigoien, Beñat Gereka,

Mikel Mugika, Getariako Bertso Eskola, Getaiko Gaztetxia [kolaboratzaileak] Cesar Blanco, XabiIntxausti [argazkiak] Artzape [publizitatea] Artzape

[inprimaketa] Gertu [tirada] 1150 ale [lege gordailua] SS-504/01 [ISSN] 1578-469X

Getariako Udalak, Foru Aldundiak eta Eusko Jaurlaritzak diruz lagundutako aldizkaria

artzapeEskualtxeta kulturguneaKrixketaneko Iturrigaina

Tel.: 943 00 05 48artzape@topagunea.com

2011ko urtarrila artzape-3

Gure Txeru Elkartea

4-artzape @topagunea.com

gutunak]

Zure gutuna Artzapen argitaratzea nahibaduzu, Txeruko postontzian utzi, Eskualtxetaraekarri edo artzape@topagunea.com helbiderabidali zure izen-abizenekin. Gutunak gehienez200 hitz izan beharko ditu eta luzeagoak direnakmozteko eskubidea izango du Artzapek. Ez dugutestu iraingarririk onartuko eta Artzapek ez dubere gain hartuko argitaratzen diren iritziengaineko erantzukizunik.

EUSKARAK BILTZEN GAITUEUSKARAK BATZEN GAITU?

abon hauetan herritar zein kanpokoekikusi ahal izan dugu herriko kulturetxean udalak ipini duen kartela, horreladio: “Euskarak biltzen gaitu, Euskarakbatzen gaitu”. Horrelako propaganda-ekintzak ordea ezer gutxirako balio duteatzetik euskara bultzatzeko benetakoborondaterik ez badago. Getariarenkasuan esan bezala, propagandahutsean besterik ez dira geratzen.

Euskararen egoera normalizatzekoUdalak EBPN (Euskara BiziberritzekoPlan Nagusia) garatzea izan behar duardatz. Plan honek Euskarak herrikohainbat esparrutan (Udalean, kalean,ostalaritzan, enpresa munduan…) duenegoera aztertzea eta hobetzea du xedenagusi. Hori da, beraz, sakondu beha-rreko bidea. Plan honen balorazioa egin

zenean emaitza kezkagarriak erakutsizituen hainbat eremutan, besteak besteUdal barruko funtzionamenduan.

Zoritxarrez, aurreko euskara teknika-ria joan zenetik, Plan honek ez dugehiago bultzadarik jaso eta bere horre-tan jarraitzen dute bete gabeko helburuguztiek. Bestalde, UEMAtik irteteko era-bakiak ere Euskararen normalizaziotikurruntzea suposatu digu. Horri guztiari,aurreko urteko aurrekontuetan Euska-rari bideratutako kantitatea gutxitzeagehitzen badiogu egoera ona ez delaondorioztatzen dugu.

Ondo apainduta egon arren hutsikdagoen opari baten pare da Udalakdarabilen euskara politika. Zoritxarrez,hori da, kartel handienak ere estali ezindezakeen errealitate tristea.

Beste behin ere, Ezker Abertzalekozinegotziok dei egiten diogu udalari

legegintzaldi haseran geneukan bidearihel diezaion, orduan martxan zeudendinamiketara bueltatuz: Jardun osorakoEuskara teknikaria izatea (EBPN bultza-tzeko helburuarekin), Euskarako aholkubatzordea dinamizatzea eta UEMArabueltatzea.

Karmele Iribar, Iker Azkue eta Iñaki Mondragon

Getariako Hautetsi Independentistak

G

lehiaketa]aarrttzzaappee Lehiaketa berria

Eskainitako otar eder bat

SARIA:

Artzapen bazkidea bazara eta erantzuna bal-

din badakizu, e-mailez (artzape@topagu-

nea.com), gutunez (kale nagusia 1-3 z/g) edo

deitu (943 000 548) MARTXOAREN 25a

BAINO LEHEN.

URTARRILEKO GALDERA:Zer lanbide zuen Don Miguel deNecolaldek?

ABENDUKO IRABAZLEA:Eneritz Manterola

ABENDUKO ERANTZUNA:10 URTE

1) Tabakoaren lege berriak zuen egu-nerokoan zer nolako eragina izan du?Zeintzuk izan dira orain artean ondorionagusiak?Urtzi: Tabernan ibiltzen den jende kopu-ruaren aldetik ez da aldaketarik naba-ritu. Lehengoari eusten diogu, bainataberna kanpoan jende gehiago egotenda.Xatur: Gurean ere jendearen aldetik ber-din mantentzen da. Kaxari dagokionez,

oraindik goizegi da baloratzeko… Halaere, orain jende gehiago egoten databerna kanpoan eta horrek arazoakekar ditzake, auzokoak zaratagatik etakexatzen hasten badira.

Jona - Ander: Jende kopuruaren aldetikez dugu aldaketarik nabaritu; baina,horretan, orain artean eguraldi ona eginizanak ere eragin dezake…

2) Betearazteko unean, nolakoa izanda jendearen erantzuna, jarrera?U: Jendeak oso ongi onartu du, berezikigazteek. Helduei zertxobait gehiago kos-tatu zaie, baina denek errespetatu dute. X: Orain artean jendeak oso ongi erreak-zionatu du, batez ere gazteenek.J – A: Orain artean ez dugu izan inori

erretzera kanpora joateko esan beharrik;bakoitza bere kabuz irten izan da errenahi izanez gero.

3) Ze iritzi duzu legearen inguruan?Beharrezkoa al deritzozu?U: Guretzat ez da onuragarria, taber-nako ohiko lanez gain, orain polizialanak egiten jardun beharko baitugu, etahori ez zaio inori gustatzen. Legea ezdakit beharrezkoa zen, nik uste justua-goa litzatekeela taberna bakoitzak berakerabaki ahal izatea zer egin. X: Langileontzat lan gehiago suposatzendu; baina, era berean, osasunaren alde-tik, kerik gabe, lehen baino askoz osa-sungarriagoa izango da gure lana…J - A: Erabakiak taberna bakoitzarenabeharko luke izan. Gainera, lege aldetikderrigortzea baino bide egokiagoa litza-teke kontzientziazio bidez norbera jabe-tzea…

4) Etorkizunera begira, epe luzekoiraupena izango al du legeak?U: Ez zait iruditzen urte askotan iraungoduenik. Europar Batasunean, Holandagisako herrialdetan gertatu denari erre-paratzen badiogu, ikus daiteke lehenurtean edo ongi funtzionatu ohi duela,baina handik aurrera lehengo egoerarabueltatzen dela…X: Nire iritziz, aldiz, denbora luzerakoizango d. Ez zait iruditzen hain errazbueltatuko garenik lehengora.J - A: Guk zalantzak ditugu… Baina,legeaz gain, jendeak ez badu ikusten zer-gatik den garrantzitsua barnean errebeharrean kanpora irtetea, ez dugu ezeraurreratuko.

TxapakalezkaAitor Irigoien, Beñat Gereka eta Mikel Mugika] Artzapetik begira

Cesar Blanco

Nabarralde kultur taldeak “GipuzkoarenJatorria” izeneko DVD gogoangarria argi-taratu du Gipuzkoako dozena bat udalek(Getariakoa barne) zein Foru Aldundiaklagunduta, eta mendeetan historia “ofizia-lak” Gipuzkoaren jatorriaz eraikitakogezurrak agerian utzi ditu. DVDa egitenhonako historialari hauek esku hartu dute:Iñaki Sagredok, Jose Luis Orella Unzuek,Beñi Agirrek eta gure auzotar Idoia Arrie-tak.

Historia-dokumentu honen mamia osa-tzeko ekarpen handia egin dute Getariarenjatorria argitzeko azken bi urteetan eginden lanak eta aurkitu den dokumenta-zioak.

Orain hiru urte, Udalak hainbat egi-tasmo plazaratu zuen, Getaria Hiri Bilduaizendatu zutenaren 8. mendemuga zelaeta. Hori zuzena ote zen kezka agertuzuten herritar batzuek eta zenbait taldepolitikok. Horrelakoetan Euskal Herrianzer nolako liskarrak eta tirabirak sortzendiren jakinda, batek baino gehiagok “besteguda” baten hasieran geundela iritzi zion.Bai, osagai guztiak zeuden modu etsiga-rrian berriro ere elkar mokoka hasteko.Baina igarle askok uste zuenaren kontra,istiluen ordez, lan isila, elkar laguntza etabegirunezko harremanak gailendu ziren.Horren ondorioz, udalbatzak aho batezonartu eta plazaratu zuen adierazpen bat:Getaria Nafar Erresumak sortua zela. Gaz-telako koroak XIII. mendean, besteakbeste, orduko Gipuzkoa eta Araba lurral-deak indarrez hartu baino lehen.

Non egon da liskarra beharrean auzo-lana sortzeko gakoa? Diferentziak, gaizki-ulertzeak, mesfidantzak... sortu ahala ain-tzakotzat hartuz eta etengabe zainduz;batzen gaituen nahia, Getariaren historiaargitzea, lehenesten jardun dute eskuhartu dutenek.

Artzapetik, lanean aritu diren Udalekoeragileak (teknikariak, zinegotziak, alka-tea...), “Sustraia”ren ekimenetan laguntzenaritu direnak (Gure Txeru, GGA, Artzape,hainbat herritar...) eta, orokorrean, herriekimenari protagonismoa utzi diotenalderdi guztietako kideak zoriondu nahiditut, denon artean lortutakoagatik. Bidebatez, animatu nahi ditut, hauteskundeententsioen gainetik ere, auzolanean aurrerajarraitzeko. Orain DVDaren edukia etxeguztietara ailegatzen lagundu behar dugu.Nondik gatozen argitu nora joan nahi dugun

libre erabakitzeko.

Gipuzkoaren jatorria

Getariako kantoietatik, gora eta behera, goazelaentzuten diren gaiak landuko ditugu atal berri

honetan; hau da, egunerokotasun handia duten eztabaidak.Atal berri honen estreinaldian, 2011. urte hasiera honetan

denon ahotan dabilen Tabakoaren lege berriaren eta bereeraginen inguruan arituko gara. Horretarako, aipatu legeakzuzen-zuzenean eragin eta bete-betean harrapatzen dituenlanpostuko zenbait kiderekin bildu gara, tabernariekin, alegia.

Itxaspe tabernako Urtzi, Taxko-ko Xatur eta Harralde-koJona eta Anderren iritziak jaso ditugu:

KANTOITIK

] getarian zer berri?

San Anton egunean egin zen Artzapealdizkariaren aldeko zozketan, TriniEtxabek irabazi zuen bi lagunentzakosasoian jartzeko zirkuitua eta menu gas-tronomikoa Zumaiako Talaso Hotelean.Zorionak, Trini!

Bestalde, Artzapeko lan-taldeak gogo-rarazi nahi dizue otsailean ez delaArtzape aldizkariarik izango. Beraz, mar-txoan elkar ikusiko dugu berriro.

Artzape aldizkariarenaldeko zozketa

Luz Ardideneko eski-estaziora egitenden irteera, otsailaren 12an eta 13anizango da, “zikloiren batek” eragoztenez badu, behintzat. Izena emateko epeaotsailaren 2an hasiko da.

Otsailaren 12an eta 13aneskiatzera

Udalak antolatuta, Inauteriak 2011Kartel Lehiaketa egingo da, urterobezala. Lanak aurkezteko epea otsaila-ren 22a izango da. Gaia, “Getaria etainauteriak” izango da, eta parte-har-tzeko bete beharrezkoak diren oina-rriak Udalak eskuragarri jarriko ditu.

Inauteriak 2011Kartel Lehiaketa

Gure Txeruk antolatutako Gazte eta Helduen VIII. Pilota Txapelketan, Esnalanaiek 12-22 irabazi zieten Oier Iribarrek eta Beñat Etxabek osatutako bikote-ari. Kopako finalean, berriz, Juan Luis Urresti eta Erramun Aranguren nagu-situ ziren, Jon Goenagaren eta Ibon Etxeberriaren aurka. Hirugarrenak MikelGarrastazu eta Garikoitz Manterola izan ziren, Jon Urrestiri eta Iñigo Olaba-rriari irabazi eta gero (azken horiek Iosu Iribarren eta Iosu Alberdiren ordezjokatu zuten).

Esnal anaiak nagusi

Ibilaldi berrien proposamenaGipuzkoari Bira egin zen era berean, orduko antolatzaileak beste ideia batekindatoz, Euskal Herriko zazpi lurraldeetako tontor garaienak igotzearena, hainzuzen ere. Oraingoz, honako mendi hauek igotzea aurreikusi dute:

Lapurdi: ArtzamendiBizkaia: GorbeiaZuberoa: OriNafarroa: Hiru Erregeen MailaNafarroa Beherea: OkabeGipuzkoa: Aizkorri-AitxuriAraba: Larrasa-Toloño

Irteera horien hasiera martxoa aldera izatea aurreikusi da, baina datak gutxi gora-behera zehaztuta izan arren, datozen egunetan izango diren bileretan adostukodira. Horrez gain, oro har irteerak goiz bueltak izango direla uste dute, eguerdikohirurak edo laurak aldera bueltatzeko modukoak; Hiru Erregeen Maila mendiaridagokiona, ordea, asteburu osoko irteera izango litzateke.

Aurtengo finalista guztiak euren garaikurrekin.

Trini Etxabe irabazitako bonoarekin.

6-artzape @topagunea.com

Iazko Gipuzkoako Biraren irudi bat, Pasai San Juaneko jaitsiera, hain zuzen ere.

Argazkia: A. Manzisidor

“Euskal Herrian bizi dena euskal herritarra bada eta euskalduna euskaraz dakiena, noladeitu behar diogu euskara maitatu, ikasi eta erabili egiten duenari? Nola euskaraz bizidenari? AEK-k eta Korrikak horiei guztiei izena ipini nahi die Korrika 17rekin: eus-kara maite duena, ikasten eta erabiltzen duena, EUSKALARIA da”; horixe da aur-tengo Korrika 17k zabaldu nahi duen mezua, hain zuzen ere. 1980an Euskal HerriaOñatitik Bilbora zeharkatu zuen Korrika1etik 30 urte pasa dira dagoeneko, eta aur-ten ere indarrez beteta dator euskararen alde antolatzen den ekitaldi jendetsu etagarrantzitsu hau. 2011ko apirilaren 7an Trebiñun hasiko da lasterketa erraldoia,eta hamaika egunez gelditu gabe bi mila kilometro baino gehiago egingo dituDonostiara iritsi arte. Korrikak eta AEK-k Euskaltzaindiak euskararen alde egin-dako lan eskerga omendu nahi du aurtengo edizioan. Bi urteren ostean “Maitatu,ikasi, ari… euskalakari” lelopean iritsiko da Getariara, apirilaren 17an; aurtengoanibibidearen bukaera aldera tokatu zaigu eta festa erraldoi horri azken bultzadaematera animatu nahi zaituztegu! Antolaketarako bilerak hasi berri dira; ideiafreskoak eta lanerako gogoa beti dira ongi-etorriak, beraz… animatu!!!

2011ko urtarrila artzape-7

AUZOLAN 21 eta

EKITALDEAK

Auzolan 21en xedea da Tokiko Agenda21en prozesuetan aurreratuen dabiltzanudalerriak aitortzea eta Tokiko EkintzaPlanetan lehentasunezkotzat hartzendiren ekintzak garatzeko eta gauzatzekolaguntza zuzena eta pertsonalizatuaematea.

Udalerri berritzaileak eta sareko uda-lerrien artean estrapola daitezkeen etaguztientzat interesgarriak direnproiektu pilotuak sustatzea eta lagun-tzea izango da egin beharreko lanetakobat.

Auzolan 21 bakoitza udalerri gutxibatzuek osatzen dute. Bilerak eta talde-lana eginda, hainbat gai lantzen dituzte,betiere egindako lanak udalerri parte-hartzaileetan ekintzak gauzatzen lagundezan.

Zerbitzu berri hori bi Auzolan 21ekinjarri da abian. Bi Auzolan 21 programahauek prozesuari dagozkion gaiak lan-tzeko dira.

Zer da Ekitalde bat?Gaikako lan-taldeak dira, udalerriak

elkarren artean komunikatzeko, ikas-teko, laguntzeko eta ekiteko balio dute-nak.

Ekitalde bakoitzean jorratzen dituztengaiak Udalsarea 21eko udalerriek plan-teatutako eskariak eta beharrizanakdira, eta udaletako ekintza planen egu-neroko kudeaketari lotuta daude.

Ekitaldeek urtebete inguru irautendute, eta helburu jakin batzuk izatendituzte. Besteak beste, honako funtziohauek dituzte:

- Antzeko beharrak dituzten udale-rriekin izandako esperientziak trukatzeaeta elkarren arteko komunikazioari eus-tea.

- Taldean egiten den ekintzaren, lankonkretuaren, orientazioaren eta adi-tuen laguntzaren bidez ikastea.

- Sareko udalerri guztiek erabiltzekomaterialak eta baliabide komunak sor-tzea eta garatzea.

- Sareko udalen eguneroko kudeake-tan erreferentzia eta euskarri gisabalioko duen elementua osatzea.

Informazioa gehiago:Tel.: 943 896024www.ihobe.net

maizpuru@getaria.org

] bi hitzetan

Korrika 17 atarian dugu

Aurtengo Korrika 17ren leloa: “maitatu, ikasi, ari...euskalakari”.

Getariako Keta Xake taldeak antolatuta,bigarren urtez xake jokoaz gozatzeko aukeraizan zen joan den urtarrilaren 22an, bai libu-rutegian, eta baita Udal-aretoan ere. KetaXake taldeak aurrera egin du, Tolosa-IbarraB taldearen aurka nagusitu ostean. Horrezgain, gaztetxoek xakean jokatzeko aukeraizan zuten Udal-aretoan, eta bide batez,2010eko Getariako Xake Txapelketako sariakbanatu ziren, irabazleak ondorengoak izanziren, hurrenez hurren: haurren mailan,Gorka Azpeitia eta helduen mailan, KarlosBarrenetxea. Xakearen hitzordua XabiArranz jokalariaren erakustaldiarekinamaitu zen, zortzi jokalariren aurka aldi-bereko partidak jokatuz.

Xakearen hitzordua

Ketako kamisetak banatu zitzaizkien Udal Aretoan xakean jardun ziren haurrei.

8-artzape @topagunea.com

Amaia Iribar ] erreportajea

Urtarrila amaitzen ari den

honetan, ikastetxeek jada

ireki dituzte datorren ikas-

turterako matrikulazio-

epeak, eta Iturzaeta Herri

Eskola ere lan horretan

dabil, buru-belarri. Hona

hemen herriko eskolak

ematen dituen zerbitzuak:

Iturzaeta Herri Eskola:

HERRIAN HAZI ETA HEZI

Musika eta ingelesa 4urtetik aurrera

Teknologia berriak: informatika gelak

Lau gela informatizatu: horietako hirugela ikasleen ordenagailuak erabiltzekoWIFI sarearekin eta arbel digitalarekin;bestea, informatika-gela.

Eskolako aniztasuna bermatu: ikasle bakoitzaren beharrei erantzuteko eskolak hainbat baliabide eskaintzen ditu,besteak beste:-P.R.O.A (errefortzu-, orientazio- eta laguntza-proiektua): Eskolaz kanpoko orduetan 5. eta 6. mailako ikasleei arloinstrumentaletan (matematika eta hizkuntzetan) laguntza eskaintzen zaie eguneroko lanetan. Ikasketetan zailtasunak dituzten ikasleek lehentasuna izaten dute. Eguneroko lanak egiten laguntzeko tokia.Irakasleekin koordinatuta begirale bat izaten da ikasleekin lan egiteko; begirale horiek gertukoak izan ohi dira, etatutoreekin elkarlanean, ikasleen premia berezietarako bitartekoak eta laguntza ematen saiatzen dira.-Psikomotrizitate terapeutikoa eta erlazionala: ikasleek izan dezaketen arazo bereziak bideratzeko tresna.-Guraso Eskola - Amaia Vazquez: irakasleei zein gurasoei aholkuak eman, arazo zehatzak bideratu, gomendioakeman… Psikologo sozialaren funtzioa betetzen du.-Bizikidetza Proiektua: eskola-komunitateko kide guztien ongizatea zaindu eta bermatuko duen plana. Hezkun-tzaren oinarrizko helburu bat elkarrekin bizitzen ikastea izanik, plan honek ikasketa hau sustatzea izango du helburu.Iaz diagnosi bat egin zen, eskolako puntu ahulak eta sendoak aztertuz; horren ondorioa izan da duela gutxi sortuden behatokia: 5. eta 6. mailako ikasleak, jangelako monitore bat, bi guraso, orientatzailea, zuzendaria eta bi ira-kaslek osatua. Hainbat funtzio ditu behatokiak: eskolan izan daitezkeen arazoez hitz egitea, zer alorretan hobetudaitekeen hausnartzea…-Elkarbizitza Astea: urtero antolatzen den ekimenean, aurten etorkinak izan dira protagonista. Egin diren ekime-netako adibide dugu eskolan osatu duten “Hitz magikoen bilduma”; hitz horien bidez, ateak zabaldu eta jendea-rengana hurbiltzeko balio duen bilduma osatu dute (hainbat esamoldez osatutako zerrenda da hainbat hizkun-tzetara itzulita: euskara, gaztelania, ingelesa, arabiera, frantsesa, alemana, wolofa, georgiera, fe’fea etaerrumaniera landu dira).

Aniztasuna landuz

Haur hezkuntza tailerrakGurasoen eta eskolaren arteko harre-man estua sendotzeko, gurasoek pres-tatzen dituzte tailerrak H.H.ko haurrei.

] erreportajea ] Iturzaeta Herri Eskola

2011ko urtarrila artzape-9

Mintegiak, psikomotrizitate-ikastaroak,informatika-arloko ikastaroak…

Kirol-ekintzak eta aisialdia

Irakasleak etengabeko formakuntzan

Igeriketa, bela, piraguismoa, eta E-1proiektua (futbola, eskubaloia, saskiba-loia, errugbia, atletismoa… ) eskaintzendira. Xakea eta bertsolaritza lantzeko aukeradago eskolaz kanpoko orduetan.

ZerbitzuakJangela: Eskolako Guraso Elkarteakkudeatutako zerbitzua. Herriko monito-reekin, ikasleei gertuko tratua bermatuz.Garraioa: herriko auzoetako ikasleenjoan-etorrietarako, egunean lau aldiz.Liburutegia: ikasleen zerbitzurako libu-ruen eskaintza handia.

-Herriaren ezagutza sendoa emanez, herriko era-gile den neurrian: herriak eskaintzen dituen ezau-garriak ikasleari ezagutarazi. Horren adierazle,besteak beste: irtenaldiak kaleetara, mendietara,baserritara, kofradiara, elizara, Udalera, liburute-gira, San Anton mendira, hondartzetara…-Herriaren ekintza kulturaletan parte hartuz: ipuin-lehiaketak, Santa Ageda, Euskararen Eguna,Inauteriak, musika-emanaldiak, bertsolaritza,marrazki-lehiaketak… -Herriko arlo sozialetan parte hartuz: elkarbizitza-astea antolatuz, Elan Euskadiren jardunaldietan,kirol ekitaldietan, jaialdietan, korrikan, erakuskete-tan…-Herritik kanpo esku hartuz: eskualdea, herrialdeaeta beste herrialdeak ezagutzeko irtenaldiak.Herrian ez dauden museoak, erakustaldiak, esta-dioak… bisitatu eta ezagutu. -Kontu Kontari eskolako aldizkaria eta herrikoArtzape aldizkariaren kolaborazioa.

Herriko eragile izatea

Ingurumenarekiko sentsibilizazioa,lotura lantzeko, eskolak hainbatproiektutan hartzen du parte: - Agenda 21: irisgarritasuna, zaborrenkudeaketa, bioaniztasuna, jasangarri-tasuna… era horretako proiektuak lan-tzen dira. Aurtengo ikasturtean “EskolaJasangarria” ziurtagiria eskuratu da.-Azterkosta: herriko hondartzek dutenkutsadura aztertu, bertan bizi diren ani-maliak ezagutu eta gizakiaren eragi-naz hausnartu.-Ibaialdi-proiektua: Lasao-Iraetaarteko ibai zatia aztertu: ura, arrainak,zaborra…

Ingurumenaren konpromezua

MATRIKULA ZAITEZ

HERRIKO ESKOLAN!!!

Matrikula zabalik izango da otsailaren 1etik 8rabitartean; horrez gain, otsailaren 5erako Ate Ire-kien jardunaldia antolatu da, eskola barrutik eza-gutzeko aukera paregabea.

10-artzape @topagunea.com

2011ko San Anton jaiakHiru egun pasatxo iraun dute aurtengo San Anton jaiek.Urtarrilaren 14an hasi ziren Sahatsaga kiroldegian EskuzBinakako Txapelketarekin: Olaizola I-Beloki bikoteakGonzalezek eta Laskurainek osatutako bikoteari irabazizion. Asteburuan, berriz, hasieran, haurrak izan zirenprotagonista, eta txokolatadaz gain, buruhandi eta erral-doiekin nahiz Txan magoarekin gozatu ahal izan zuten.Festa nagusia, ordea, urtarrilaren 17an izaten da; 1990eanuztartu ziren San Anton Eguna eta txakolinaren uztarenaurkezpena (azken hori lehen Salbatore Festetan egitenzen). Aurtengoan ere, jendetza handia bildu zen Geta-riako Txakolinaren uzta berriaren aurkezpenean; 21 upa-tegiko botilak zabaldu ziren eta Getariako Txakolina Jato-rrizko Izendapena erakundeak David de Jorge sukaldaria(Robin Food programako aurkezlea), Kupela taldekoAngel Larrañaga eta Xabier Albedi Zabale, eta Joxe MariOlasagasti aizkolaria izendatu zituzten Mahasti-Jaun. Sei-garren urtez, pintxo-lehiaketa ere egin zuten, eta sariaGiroa tabernak eraman zuen; Harralde tabernak, berriz,pintxo orijinalenaren saria jaso zuen. Bestalde, urterobezala, San Anton Zaldi Lasterketa ospatu zen urtarrila-ren 23an, eta hemeretzi zaldizaleen artetik, iaz bezala, ira-bazlea Eneko Urbieta zaldizale zumaiarra izan zen, IronStar zaldiarekin.

Amaia Iribar eta Maider Ostolaza

Argazkia: A. Manzisidor

Argazkia: Erun

Argazkia: A. Manzisidor

12-artzape @topagunea.com

Amaia Iribar] Elkarrizketa

Amaia Lasa Alegria:“Olerkia? Bizitza, poza...”

“Alegria”neko etxean jaio zen 1948an,bere Lakuntzako aitona zenaren enkar-guz 1920an eraikitako etxe berean, hainzuzen ere. Ikasketen lehen urratsakherriko eskolan egin zituen, eta,hamaika urte zituela, Donostiara joanzen barnetegi batera; han, batxilergoaamaitu eta Magisteritza ikasketekin hasizen. Hamazazpi urterekin hasi zen oler-kiak idazten, eta, Rikardo Arregi etabeste hainbat lagunekin batera, ZerukoArgia astekarian kolaboratu zuen. Sui-tzako Fribourg-en Mikel neba bizi zelaprobestuz, literatura-ikastaro bat eginzuen 1969an; handik itzultzean idatzizuen bere lehen liburua, nebarekinelkarlanean. Beste hainbat kolaborazioere egin zituen, Egin egunkarian etaPunto y Hora eta Anaitasuna aldizkarie-tan, besteak beste. 1977an idatzi zuenbigarren liburua, eta hirugarrena, berriz,1979an. New Yorken bizi izan zen, iaurtebetez, eta handik Nikaraguara joanzen; hango gobernu sandinistarekinkolaboratu zuen irakaskuntza-alorrean.Euskal Herrira bueltatzean, irakaskuntzaneta idazten jarraitu zuen. Gaur egun,Zarauzko Orokieta eskolan dabil, etorki-nen seme-alabei euskara irakasten.

“Itsasoko izaki” izenburuarekin plaza-ratu du azken olerki-bilduma; bertan,aspaldiko olerkiak eta olerki berriak tar-tekatu ditu.

Atea jo dut, eta olerkari baten etxera,eta mundura, sartu naiz…

90. hamarkadako Amaiarenargazkia

] Elkarrizketa ] Amaia Lasa Alegria

2011ko urtarrila artzape-13

Lehen urteak Getarian eginzenituen; gogoratzen dituzu?Bai, noski, garai hartan kaleanibiltzen ginen etengabe: moi-lan, mendian, batez ere SanAnton mendian: sareak hartueta San Antonen daudenplaza txiki horietan jarri…

17 urterekin hasi zinen idaz-ten; zerk bultzatu zintuen?Gure etxean beti izan da idaz-tearekin lotutako giroa: nireanai zaharrenak zerbait idaz-ten zuen, eta aitaren lehen-gusu batek ere idazten zuen,Blas de Alegriak; horiez gain,gure osaba batek Euzkadi ize-neko egunkarian Getariariburuzko kronikak egitenzituen.

Zuk, berriz, Zeruko Argiaastekarian eman zenituenlehen urratsak.Bai, Irakasle-ikasketak egitenari nintzela hasi nintzen oler-kiak idazten eta kolaboratzen;orduko Zeruko Argia astekarierlijiosoa zen, eta gazte-taldebati euskaraz idazten utziziguten “Gazte naiz” atalean,Lete eta beste hainbatekinbatera. Gerora, Rikardo Arre-gik “Herriak eta gizonak”sortu zuen “Gazte naiz”orrialdearen atzealdean; batezere, gai politikoez idaztengenuen, ez gai erlijiosoez, eta,azkenean, fraideak gutaz naz-katu ziren. Garai hartan, hala-ber, olerkiak idazten hasi nin-tzen.

Emakumezko izatea eta eus-karaz idaztea zaila al zengarai hartan?Emakumezko gutxi ginen,egia da; nik beti esan nuengizon eta fraide mugimen-duan sartu nintzela. Orain,zorionez, emakumezko askodago, eta gainera, edozeinarlotan idazten dutenak.

Getarian ba al zegoen kulturmugimendurik?Herrian, Gure Txeru elkartea

zegoen, talde garrantzitsuaherriarentzat. Ni, ordea, bar-netegian egon nintzenhamaika urte nituenetik, eta“deserritua” sentitu nintzen,nolabait esateko; hau da, gaz-taroko lagunak, batez ere,herritik kanpora egin nituen,Donostian mugitzen bainin-tzen. Horrez gain, udan Fran-tziara joaten nintzen, etaondorioz, herrian gutxi ibil-tzen nintzen. Hala eta guztizere, beti egon naiz Getariarenedertasunaz maiteminduta.

Herrian ba al zegoen besteidazlerik?Ez naiz ondo gogoratzen, nirebi nebek idazten zuten; baina,horiez gain, ez naiz beste ino-rekin gogoratzen.

Euskal Herritik kanpo erebizi izan zara: Suitzan, NewYorken, Nikaraguan…Bai, nire neba Fribourgen bizizela probestuz, literatura-ikastaro bat egin nuen han;handik bueltatzean, Irakasle-ikasketak bukatu eta PasaiSan Pedroko ikastolan hasinintzen lanean; gerora, bestehainbat lekutan aritu naiz:Zarautzen, Usurbilen, Lasar-ten, Oikian…

Eta New Yorkera?New Yorken ia urtebetez biziizan nintzen nire bikoteare-kin, baina beti Nikaraguarajoateko asmoarekin; izan ere,iraultza bat ezagutzeko gogoaneukan, eta, zentzu horretan,Nikaraguan hiru urtez bizi-tako esperientzia oso garran-tzitsua izan zen.

Zer bizipen ekarri zenituenhandik?Iraultza lortu eta gero ez delaberehala zerua iristen; pro-zesu bat hasten da, aldaketa-prozesu sakon eta garrantzi-tsu bat, eta prozesu horrekegokitzen jarraitu behar du.Benetako aurrerapena arloguztietan eman behar da, pro-zesu aurrerakoia, batez eregizarte-arloan.

Nikaraguako egonaldian,idazten jarraitu al zenuen?Bai, baina, batez ere, Baionanlortu nuen Rosa Luxenburgo-ren “Presondegiko gutunak”itzultzen jardun nuen.

Feminismoa oso presenteizan da zure bizitzan.Bai, 70eko hamarkadan, etagerora ere, feminismoarengorakada izan zen mundu

“Beti egon naiz Getariaren edertasunaz maiteminduta”

Nikaraguako bi argazki: goian, 1980an monja sandinista batekin;behean, 1981ean hainbat ikasleekin.

14-artzape @topagunea.com

] Elkarrizketa] Amaia Iribar

guztian, eta, Euskal Herrian,mugimendu horri jarraitugenion hainbatek: MariasunLandakk, ni neuk… Garaihoriek oso garrantzitsuakizan ziren nire bizitzan; egiaesan, gauzarik garrantzitsue-nak eskolaz kanpo ikasi ditut,kalean eta jendearekin, etahorietako bat emakumezkoe-kiko bazterketa bereziarenkontzientzia hartzea izanzen.

Zuk idatzitako Gizonarenamets okerra emakumez-koen kontrako tratu txarrensalaketarekin lotuta al dago?Tratu txarrekin, hilketekin…Gertutik bizi dugun arazoada; beti izan dira tratu txa-rrak, edozein esparrutan, ika-ragarria da… Oro har, albiste-etan hilketak bakarrikaipatzen dira, eta ez da gutxi,baina badira jipoien ondoriozelbarri geratu diren emaku-mezkoak, eta horiek ereaipatu behar dira. Urteetanemakumezkook aldaketa bul-tzatu dugu, baina badirudigizonezkoak ez direla mugituere egin, ez dutela beren ego-eraz, nortasunaz pentsatu ereegin. Gizonezkoek noiz hasibehar dute hausnartzen?Noiz hitz egin behar dutemaskulinitateaz? Niri, egunberdintasun faltsua dagoelairuditzen zait.

Zure idazteko era zuzenadela esan al daiteke?Bai, nik usten dut zuzenkiidazten dudala, modu ulerga-rri eta sinplean; maiz, uste dasinple idaztea erraza dela,baina hori ez da egia, gauzaksinpleki eta ulerterraz egitea,askotan, oso zaila izaten baita.

Gainera, nik denbora asko etaasko pasatzen dut olerki beraidazten, urteak askotan. Nikezingo nuke epe eta gai batjarrita zerbait idatzi, libre eginbehar dudan zerbait da.

Edozein gaik balio al duolerki bat egiteko?Normalean, hunkitzen zai-tuen edozer gauzak balio duolerki bat idazteko; esaterako,Julio Kortazarrek hau zioen:“harri koxkor batek hunkitzenbazaitu, gai bihurtzen da lite-ratura egiteko”.

Edozeinek balio al du sortzaile izateko?Nik uste dut sortzaile edonorizan gaitezkeela, edozeinarlotan sortzaile. Sormenaoso indibiduala da, bakoitzakbadu gauzak egiteko modubat, eta beraz, norberak bilatubehar du sortzeko duenmodu partikularra, orduanazaleratzen baita bakoitzakbarruan duguna eta besteinork ez duena; nire ustez,barruan dugun hori ateratzeaizan daiteke nolabait sor-mena. Baina hori bai, modubatean edo bestean, lanakjarraipen bat behar du, maizjarri behar da lanean; hau da,gaur ez bada, bihar, etzi edobeste egun batean etorriko dasormena. Horretarako, norkbere buruari denbora emanbehar dio, lasaitasuna, aska-tasuna.

Gaur egun, Zarauzko Orokieta eskolan zabiltzaetorkinen seme-alabekin;gustura?Bai, oso aberasgarria da haurhoriekin lan egitea; gainera,bosgarren eta seigarren maila-

“Hunkitzen zaituenedozer gauzak baliodu olerkia idazteko”

1995/96an Oikiako eskolan izan zituen ikasleen argazkia.

Azkar batean1.Olerkia?

Bizitza, poza.

2. Olerki bat?Ezingo nuke aukeratu.

3. Autore bat?Zaila aukeratzen, garaian garai-koa: Boris Pasternak, Maiakovski,Rosalia de Castro, Rimbaud, Bau-delaire… Gertuko duzun edozein

poeta.

4. Garai bat?Bizi garen garaia; baina XIX. men-dea ere oso interesgarria iruditzen

zait.

5. Euskara?Gure hizkuntza, aurrera aterabehar duguna galdu nahi ez

badugu.

6. Xabier Lete?Poeta on bat.

7. Getaria?Kaio bat duen tonpea.

8. Feminismoa?Borroka-bide bat gure eskubideak

aldarrikatzeko.

9. Hitza?Euskal hitza.

koekin jarduten dut, eta adinpolita izaten da.

Itsasoko izakia olerki-liburuaplazaratu berri duzu; zergatik izenburu hori?Itsasoaz inguratuta bizi garaGetarian; nire txikitako oroi-tzapenetara itzuli naiz. SanAnton mendian ibiltzenginen jolasean; behin, osoItsaso txarra zegoen, ikaraga-rria, eta haitzetatik oso gertunengoen une batean, itsasoa-ren parte nintzela sentitunuen. Hara hor, hortik datorizenburua.

Hainbat olerki bildu dituzu,zaharrak eta berriak; olerki-ren bat hautatzekotan?Ez zait bata bestea bainogehiago gustatzen, ez bere-ziki… Ezta besteen olerkiakaukeratzean ere.

Gai bat bestea bainonahiago? Adibidez, feminismoa?Nik beti esaten dut poesiaidaztean poesia egin behardela, ez panfleto bat; feminis-moa aipatzen duzu, eta beno,beharbada barrutik ukitzennauen gaia da, partaide naize-lako, eta gaitzat hartzen dut.Dena den, niri zaila egiten zaitidatzi dudan zerbait aztertzea.

Gelditzen al zaizu olerkirikargitaratzeko?Azken liburu honekin denakargitaratu ditut, baina badutbat aspaldi hasitakoa; egunenbatean bukatuko dut…

Olerkiek, zer eman dizutezuri eta zer eskaini diozu zukolerkien munduari?Nik eskaini ote dudan edo ez,ez dakit, baina niretzat oler-kia askatasun eta zorion-bidebat izan da, bai egin dudana-gatik eta baita irakurri duda-nagatik ere. Ni hamabosturterekin hasi nintzen poesiairakurtzen, Boris Pasternakenliburu bat, zehazki, eta ordu-tik gaur egun arte, beti sen-

titu dut gustuko literatura-genero hori.

Olerkia ozen irakurri beharal da?Orokorrean ez, baina poesiakbadu erritmo bat, eta batzue-tan olerkiek bere baitan dutendoinu hori antzematekoentzun egin behar da.

Narrazioa ere ukitu izanduzu, adibidez, 1988an argitaratutako Malintxearengerizpean liburuan; zergatikhori bakarrik?Tarteka idatzi izan dut zerbaitprosan, baina gogokoena poe-sia izan dut beti.

“Niretzat olerkia askatasun eta zorion-bide bat izan da”

2011ko urtarrila artzape-15

] Elkarrizketa ] Amaia Lasa Alegria

Amaia Lasa bere etxeko txoko batean.

Narrazioa

- Malintxearen gerizpean (1988)

Poesia

- Uhin berriak, Juan San Martinen antologia - Poema bilduma (1970,71 Mikel Lasarekin batera)- Hitz nahastuak (1977)- Nere paradisuetan (1979)- Geroaren aurpegia (2000)- XX. mendeko poesia kaierak, Amaia Lasa (2001)- Itsasoko izakia (2010)

Lana

] harritarten txutxupeka / herri eskola

Ikasturte honetan hirugarren mailakoneska mutilok eskola-kirolak egiten hasigara, eta seigarren mailara arte jarrai-tuko dugu.

Eskubaloia, futbola eta saskibaloia diraegiten ditugunak, baina aukera duguatletismo eta mendi martxak egiteko ere.

Astelehenero entrenatzen dugu kirolde-gian Alex, Pana, beste Alex eta Julene-kin, eta ariketa ezberdinak egitenditugu. Partiduak, gehienetan, larunbatgoizetan izaten dira Zarautzen, baina,batzuetan, Getarian eta Orion jokatzekoaukera ere badugu.

Eskola-kirola

Autobusa hartu, partidua jokatu etaindarberritzeko zerbait jaten dugu. Fut-bolean neska eta mutilak batera jolastendugu eta saskibaloi eta eskubaloianbanatuta, neskek neskekin eta mutilekmutilekin.

Egia esateko momentuz oso ondo goaz,nahiz eta garrantzitsuena ez den emai-tza. Denei gomendatzen diegu kirolaegitea osasuntsua delako, ondo pasatzendugulako eta beste herrietako neska-mutilak ezagutzen ditugulako.

AUPA ITURZAETA 3.MAILAKONESKA-MUTILAK!!!

3. maila

2011ko urtarrila artzape-172006ko urtarrila artzape -17

Gotzon Barandiaranen hiru-garren liburuarekin natorki-zue hilabete honetan. Aurre-tik, bi olerki-liburuargitaratuak ditu, Arrakalaketa Katamalo izenekoak; hila-bete honetako liburua,berriz, idazlearen lehennobela da. Ideologiak bidera-tutako nobela dela esangenezake; hasieratik bukae-raraino, ideologiak marka-tzen du argumentua.

Bi dira pertsonaia nagusiak:Luis Urresti, Euskaldunaontzioletako langilea etahorren alabetako bat, Lorea.Lanak hiru gai nagusi ditu:ontziolen itxierak dakarrengatazka, Luisen minbizia etaLorearen ikasle-borroka.Azken batean, langile-borroka eta ikasle-borrokaizango dira istorioarenmamia.

literatur txokoa / Izaskun Larrañaga]] moniren errezeta [[

ErrotikOsagaiak:

- Kilo erdi itsas zapo

- Itsas zapoaren buruaren erdia

- 200 gramo txirla

- 200 gramo ganba

- Tipula bat

- Bi Tomate

- Ogi azala

- Porru bat

- Bi azenario

- Oliba olioa

- Gatza

Arrain-zopa

Idazkera-estiloari dagokio-nez ere, ezberdintasunakantzeman ditzakegu: lehe-nengo zatia, langile-borroka,erreportaje baten moduanidatzita dago; bigarren etahirugarren zatiek, berriz, fik-zio kutsua dute. Bertan, hain-bat ekintza kontatzen dira,bahiketa bat tarteko; beraz,idazleak fikzioarekin jolastunahi izan duela antzemandaiteke.

Hasieran esan bezala, ideolo-giak gidatzen du istorio haueta oso agerian uzten duidazlearen beraren pentsa-moldea. Gizarteko zenbaitgatazka hobeto ezagutzekoeleberri egokia.

Idazlea: Gotzon Barandiaran (Larrabetzu, 1974)Argitaletxea: SusaArgitalpen urtea: 2010Orri kopurua: 194

Prestaketa:

Egosi zapoa eta ganbak bilitro uretan, 10 minutuz, etagatza bota.Zartagin batean olioa bota etatipula, porrua, azenarioak etatomateak frijitu, txikitu etagero; bigunduta daudenean,ogi azalaren zati batzuk bota,eta beste 15 bat minutuz egi-ten utzi, guztiak batera.Arraina egosten denean, urairagazkitik pasa, eta zartagi-nean egindako osagaiak pure-gailutik pasatu; gero, saldarigehitu. Arraina txikitu, ganbeiazala kendu eta bota saldara,txirlekin batera. Egosten utzi15 minutuz; zenbat eta den-bora gehiagoz egosi, gozoagoegongo da.

On egin!

18-artzape @topagunea.com18- artzape @topagunea.com18-artzape @topagunea.com

] Historiaren katebegiak/ Xabier Alberdi eta Suso Perez

Jatorriz urretxuarra izan arren, Don Miguelde Necolalde Getariako bizilaguna ere izanzen XVII. mendean. Are gehiago, San Rokekaleko dorre baten jabe izan zen; horrenbes-tez, Getaria maiz izan zen haren bizitoki.Zein zen, ordea, Getarian dorre baten jabezen urretxuar hura? Zer dela eta gerturatuzen itsas bazterreko herri honetara bere jaio-terri ingurua utzita? Erantzuna, dagoeneko,jakingo duzue, artikulutxo honen izenburuairakurrita; bai, Don Miguel de NecolaldekItsas armadako ikuskari nagusiaren postuaeskuratu zuen. Horrenbestez, behar-beharrezkoa izan zuen itsas bazterrera ger-turatzea, lana behar bezala burutzeko. Hareneginbehar nagusien artean, hauek aipa dai-tezke: Gipuzkoan erregearentzat eraikitzenziren itsasontzien finantzaketaren kudea-keta, erregeak itsas armadarako bahituzituen itsasontzi zibilei zegozkien soldatenordainketak, ontzi haietan itsasoratzen zirenmarinelen soldaten ordainketak, Gipuzkoa-tik itsasoratzen ziren guda-ontzien hornike-taren kudeaketa eta abar. Laburbilduz, ikus-kari nagusiaren lana funtsezkoa zenerregearen itsas armadak zituen helburuakbetetzeko.

Horretaz guztiaz gain, Don Miguel deNecolaldek, funtsezko garrantzia izan zuenGipuzkoako ontzigintzak bere historianjasan zuen krisialdirik gogorrenetako batgainditzeko. XVII. mendeko lehen hamar-kadetarako, jada, Gipuzkoa Espainiar Inpe-rioko ontzigintza-gune garrantzitsuenetakobat zen. Gainera, bertan eraikitzen zituztenontziak ez ziren nolanahikoak, Gipuzkoakoontziolak guda-ontzi eta zamaontzi han-dien eraikuntzan espezializatu baitziren;biak ere Espainiar Inperioaren iraupene-rako berebiziko garrantzia zutenak. Batetik,oraindik Europako boteretsuena zen Espai-niako itsas armadaren guda-galeoiak erai-kitzen zituzten, eta, bestetik, Ameriketatikzilarra garraiatzeko zama-galeoiak. Hamar-kada gutxiren buruan, ordea, Espainiarenaurka egin zuten Europako gainontzekoitsas potentziek: Holanda, Ingalaterra etaFrantzia. Guda haiei aurre egiteko guda-ontziak nahiko ez zirela eta, zamaontzi etaarrantzontzi handiak ere bahitu zituenEspainiako erregeak eta marinel ugaribehartu zituen haietan borrokatzera. Gai-nera, ontzi zibil haiek gudarako aproposakizan zitezen, neurri eta ezaugarri jakinbatzuen arabera eraiki zitezen behartzenzuen. Politika horrek ondorio kezkagarriakeragin zituen Gipuzkoako itsas ekonomian,

arrantzarako edo merkataritzarako presta-tutako marinel eta ontzi gehienak laneanbeharrean itsas armadaren zerbitzura bai-tzeuden. Gudak aurrera egin ahala, gainera,erregea diru-eskasiaren ondorioak jasatenhasi zen, eta, askotan, ezin izaten zituenmarinelei eta ontziei zegozkien soldatakedo eraikitako guda-ontziak ordaindu.Horretaz guztiaz gain, XVII. mendeko30eko hamarkadan, erregearen itsas guda-ren politikak porrot egin zuen; 1638an,Getariako itsas gudan, frantziar itsas arma-dak espainiarren ontziteria bat ia osoriksuntsitu eta Hondarribia setiatu zuen.Pasaia eskuratu eta han zeuden zamaontzieta arrantzontzi handiak erre egin zituen;1639an, Dunaseko itsas gudan Holandarrenitsas armadak Okendo donostiarraren agin-duetara zegoen espainiarren armadagaraitu zuen.

Horrek guztiak krisialdi bortitza eragin zuen:batetik, ontzigileek ez zuten gehiago guda-ontzirik eraiki nahi, erregeak ez baitzituenordaintzen, eta, bestetik, merkatari eta arma-doreek ez zuten nahi ontzi berrien eraikun-tzan gehiago inbertitu, erregeak gudarakobahitzen baitzituen. Egoera horretan, XVII.mendeko 40ko hamarkadan, berebizikogarrantzia izan zuen Don Miguel de Nocolal-deren ekarpenak, ontzigileek, merkatarieketa armadoreek berriz ere ontzi berrien erai-

kuntzan inberti zezaten eta, hala, kinkalarrian zeuden hainbat itsas jarduera ber-piztu zitezen. Batetik, itsas jarduera haiekbabesten zituzten hainbat legezko onura lor-tzen saiatu zen. Besteak beste, 1644an, Ame-riketako itsasbidean erabiltzeko behar zirenGipuzkoako galeoien salmentetan ordaindubehar ziren “alcabala” zergaren salbuespenalortu zuen, hamar urterako. Bestetik, merka-tariek eta armadoreek Ternuako arrantzarakoeta merkataritzarako ezaugarri egokiakzituzten ontziak eraikitzeko baimena lortuzuen. Horren ondorioz, ontzigintzak eta,gero, gainontzeko itsas jarduerek berpiz-kunde garaia hasi zuten, 40ko hamarkadarenamaiera aldera.

Don Miguelen ondorengoek ere ekarpen onaegin zuten. Haren seme Don Luis de Neco-lalde superintendentea izan zen, 1647 eta1670 artean. Ontzigintza zibil eta militarre-rako beharrezko ziren basoak kudeatu etaguda-ontzien eraikuntzak zuzentzen zituen.1653an, aitak defendatutako “alcabala” zer-garen salbuespen-epea amaitu zenean, sal-buespena betiko izan zedin lortu zuen; hala,Gipuzkoako ontzigintzak aurrerantzean izanzuen garapena bermatu zuen. Haren ondo-rengo Don Francisco de Necolalde ere Baso,Zuhaitz landatze eta Ontzigintza superinten-dentea izan zen, XVII. mende amaieran etaXVIII. mende hasieran.

Argazkia: Guda-ontzi handi baten eraikuntza.

DON MIGUEL DE NECOLALDE, Itsas Armadako ikuskari nagusia

GETARIARRAK

MENDEETAN ZEHAR:

izan zela esan genezake. Poker-txapelke-tan ere, saria ez zen makala izan, edo-nork bi aldiz pentsatu gabe hartzekomoduko saria, alajaina.

Horretaz guztiaz gain, urte zaharrekogaua ere primeran ospatu genuen; umo-rea eta poza ez ziren falta izan.

Hementxe uzten zaituztegu; izangoduzue hemendik aurrera antolatukodiren ekitaldien berri. Horrez gain, oste-gunero arratsaldeko 7:30ean egiten denasanbladara edota igandero arratsal-deko 6etan egiten den film-emanaldiaikustera gonbidatzen zaituztegu.

GGAGETAIKO GAZTE ASANBLADA

2011ko urria artzape-19

] getaiko gaztetxea

Oraingoan bai, oraingoan lortu dugualdizkarian gure tartetxoa betetzea,aspaldiko partez. 2010 jada joan da etaurte berria gogotsu hasteko prest gaude-nez, espero dugu hainbat eta hainbatekitaldiz gozatzeko aukera izangoduzuela.

Baina ez dugu etorkizunera begiratubeharrik ekitaldi eta festa ezberdinezhitz egiteko, ez noski, orain arte ere ezbaikara lotan egon. Makina bat izan diraazken hilabeteotan antolatutakoak, halanola:

Azaroak 27an izandako kontzertua; ber-tan, The Last Fight, Gazte iraultza etaInterprete desconocido musika-taldegazteak entzun eta ikusi ahal izan geni-tuen, gitarra-soinuekin gozatuz.

Abenduak 3an, berriz, Getaiko GazteAsanbladaren 2. Mus Txapelketa eginzen. Giro paregabea bizi izan zen, eta,

gutxi gorabehera, 15 bikotek hartu zutenparte. Irabazleek sari bikaina eramanzuten, eta poltsikoa ondo beteta poz-pozik amaitu zuten. Ekitaldi aparta izanzen, zalantzarik gabe.

Abenduak 27an eta 28an, bigarren urtezjarraian, Poker Texas Hold´em txapel-keta egin zen, eta orduan ere giro ederra

Oraingoan bai!!!

GETAIKO GAZTE ASANBLADAGAZTETXETIK

ANIMATU ETA

URTE BERRI ON GUZTIOI!

20- artzape @topagunea.com20-artzape @topagunea.com

Nire lagun gizagaixoa, iraganean geratu delakoan nago:

- Ez zarela enteratzen, Getarian jadanik etorkizunean bizi gara eta.- Ah, bai?

Kontraesan izugarrian bizi garelakoan dago nire laguna. Joan den eguneko elkarrizketa adibide.

- Donejakue bidea? Ondare historiko artistikoa eta Monumentala izendatuta dago (2000-1-25eko Eusko Jaurlaritzako Kultura Saileko 14/2000 Dekretuaren arabera). Legeak dio babestu egin behar dela. Ez da ekologisten laineza. Baina, Getariako ibilbidetik pasako bagina, harri eta zur geldituko ginateke. Hau marka! Legeak dioena eta ikusitakoa ez datoz bat ezertan. Ez da artikulu bakar bat ere betetzen. Bestalde, erakunde ofizialek Getarian turismoa bultzatu behar dela diote. Turismoa aberastasun-iturri garrantzitsu bat dela. Gure ondasun garrantzitsuenetarikoarekin horrela jokatzen badugu, ze turismo demontre nahi dugu? Zer eskaini behar dugu? Beharbada, lege hori da bete behar ez den horietakoa. Norbaitek esan beharko digu, beraz, zeintzuk diren bete behar ditugun legeak eta zeintzuk ez. Hau ulertuko duenik ez dago!

]] Xabi Intxausti[[

Espabilatzeko ordua!

Eta jarraitu zuen:

- Donejakue bidea babesten duen legea aurrerakoia dela iruditzen zait, eta Getariaren turismoaren etorkizunerako oso interesgarria. Ikusi besterik ez dago zer-nolako garrantzia hartzen ari den errome-sen artean kostako bidea. Eta horrela baldin bada, nik galdetzendizut: Zein da legea ez betetzearen arduradun? Denok? Orduan zertarakodaude politikoak? Bi motatako politikoak daude: tiranoak eta zen-tzugabeak. Lehenengoek badakite zertaz ari diren eta horiek bai, guretzat arriskutsuak dira. Horiek ondo dakite zergatik ez diren betetzen lege batzuk. Bigarrenak, zentzugabeak, lehenbizikoen esanetan bizi dira. Jainkoak aska gaitzala bigarrenetatik, lehenbizikoengandik gu aska-tuko gara!

- Orain bai, pasatu egin zara! Iraganean zaudelakoan nago....Geta-rian errealitate birtualean bizi gara, gizagaixoa!... Hona hemen zure teoriaren aurkako adibidea: Krisia Getarian? Eman gainbegiratu batzure inguruari... Gu legetik harago, errealitatetik harago, krisiazharaindi bizi garela... Esnatu hadi, gizagaixoa!

] elan-euskadi

Urriaren 17an izan zen PobreziarenAurkako Nazioarteko Eguna. Hitzorduhorretan, miseria eta bazterkeria aldebatera uzten dituzten mundu osokopertsonak biltzen dira urtero, gizakiguztien duintasuna eta askatasunaerrespetatzeko hartu duten konpromi-soa adierazteko eta beren elkartasunaerakusteko. Hala, aurten ere, Euskadikoherritarrek bat egin nahi izan dutenazioarteko deialdiarekin, eta garapensozial, integral, gizatiar, parte-hartzaileeta iraunkorraren aldeko apustua egindute. Urriaren 13tik 17ra bitartekoPobreziaren Aurkako Astean, Araban,Bizkaian eta Gipuzkoan antolatu zirenjarduera ugarien bitartez, mugimendusozialek, sindikatuek eta GGKEek berenahotsa ozen entzunarazi zuten pobre-ziaren eta desberdintasunen aurka, ego-era horien kontrako neurri zehatz etaeraginkorrak hartu daitezen. Hainbatekimen antolatu ziren, besteak beste,hainbat gairi buruzko hitzaldiak: Eus-kadiko pobrezia-egoerari eta desazkun-deari buruzkoak, Carlos Taiboren etaLuis Gonzalezen (Ecologistas enAcción) eskutik. Zine-forumak ere ugariizan ziren iazko urtean, eta hainbat gai-ren inguruan sakondu zen zenbait filmikusiz, adibidez: Abuela grillo (urariburuzkoa), Spanish dream (etxebizitza-ren ingurukoa) eta Utopía. Lucho Igle-

sias azken film horren zuzendari etaproduktoreak filmaren gakoak etapobreziari aurre egiteko proposamenakaurkeztu zituen. Horrez gain, beste eki-men batzuk ere izan ziren, besteakbeste, mahai informatiboak, desazkun-deari eta jolas kooperatiboei buruzkotailerrak, kale animazioa eta beste alda-rrikapen ekimen batzuk: Donostiako etaGasteizko bizi-martxak eta Bilboko kon-zentrazioa, beste askoren artean.

Ekonomi, elikadura eta ekologi arlokokrisi honek argi utzi du sistema kapita-lista dela pobreziaren etabazterkeriaren era-gile nagusia.Eredu hau eko-nomikoki,sozialki etahumanokijasanezinada, aberasta-suna sortzenduelakoherrialde asko-tako pertsona gutxibatzuentzat eta mise-rian hondoratzen dituelako gure ingu-ruko pertsona asko, batez ere, Hegoal-deko herrialdeetan. Gainera, neurrigabeko kontsumoan eta baliabide natu-ralen eta fosilen gehiegizko ustiapenean

oinarritzen da. Ez daukagu oso urrutirabegiratu beharrik, zeren mundu guztiaEuskadin bizi garen bezala biziko balitz,hiru planeta beharko genituzke lurrekobiztanleria hornitzeko. Gainera, ustezkohazkunde bortitz honek ez digu zorio-nik ematen Iparraldeko herrialdeoi;aitzitik, gurpil zoro batean sartu gaitu,lan gehiago egin behar baitugu gehiagogastatzeko eta zoriontsuago izateko.Zorigaitza, depresioa, bakardadea,indarkeria... horiek dira gizarte hone-tako gaixotasun ohikoenak. Egoerahonen aurrean, Euskadiko hainbatkolektibok eta taldek herritarrei propo-satu die bat egin dezatela desazkunde-

aren mugimenduarekin; zehazki,honela definitzen dute desazkun-

dea: “hazkunde ekonomikomurritzagoan oinarritutakoeredu berri bat da; eredu horrijarraiki, lan gutxiago egin etagutxiago kontsumituko dugu,beste modu batean hazteko:

pertsonalki, maila gizatia-rrean...”.

Zero Pobrezia kanpaina EuskadikoGGKEen Koordinakundeak bultzatzendu, eta hiru herrialdeetan izan da ikus-gai egun hauetan. Kanpainaren helburuda Milurteko Garapen Helburuak bete-tzeko presioa egitea.

Beste urte batez pobreziaren aurkaahotsa altxa du euskal gizarteak

22-artzape @topagunea.com

] otsaileko agenda

FULDAIN farmaziaren zaintza egunak:

otsailaren 21etik 27ra (biak barne)

Udal bulegoa ....943 896 024Faxa ............943 140 190e-mail: udala@getaria.org

Kiroldegia ........943 140 432Kirol-portua ......943 580 959Taxiak

Segundo ......607 720 242Jose Mari ....607 403 498

Udaltzaingoa ....943 896 146Liburutegia ......943 896 147Anbulatorioa ....943 140 653Botika ..............943 140 441 Herri Eskola.......943 140 729SOSdeiak ......................112Kofradia............943 140 200

artzape aldizkaria943 000 548

artzape@topagunea.com

Telefono interesgarriak

KULTURA SAILAK DIRUZ LAGUNDUTAKO HEDABIDEA

[Otsailaren 12a, larunbata]GIPUZKOAKO XAKE TXAPELKETAGIPUZKOAKO LIGAKO 3.mailako partidak:5. jardunaldia: TOLOSA-IBARRA B -SANTIKUTZ-LEGAZPI B

TOLOSA-IBARRA C -ALFIL B

GETARIAKO KETA -ANAITASUNA KAKUTE B

[Otsailaren 14a, astelehena]ODOL-EMATEANoiz: 19:00etatik 21:00etaraNon: anbulategianAntolatzailea: Gure Txeru

[Otsailaren 21a, astelehena]“VOLVERÉ Y SERÉ MILLONES”dokumentalaren emanaldia Noiz: 19:00etanNon: AlondegianZuzendaritza eta gidoia:Jorge FuentesAntolatzailea: ELAN-EUSKADI

[Otsailaren 26a, larunbata]Arrantzale Zaharren Elkarte-aren BATZAR NAGUSIANoiz: lehenengo deialdia09:30ean, bigarrena 10:00etanNon: elkartean

[Otsailaren 27a, igandea]herriko haurren XXXIII.ESKUZ BANAKAKO TXA-PELKETAren FINALANoiz: 11:30eanNon: frontoian

[Kiroldegia]* Otsailean izena ematenbaduzu, matrikulan %50ekodeskontua izango duzu eta biegunetan kiroldegiko ekin-tzak proba dezakezu doan.Ariketa fisikoak zure osasu-nerako onura dakar. Kirolaegin. Ez zaitez geldirik egon

] Gaztelekua

“INAUTERIAK”Ordutegia: ostirala 17:00eta-tik 20:00etara/ larunbata etaigandea 16:00etatik 20:00etara

] KZguneaNoiz: Otsaileko ordutegia:17:00etatik 20:00etaraTutorea egongo da, otsailak 4,11, 18 eta 25 (09:00-13:00)

] Gaztetxia[OTSAILA]-ZINE ZIKLOANoiz: igandeetan, 18:00etan-ASANBLADANoiz: ostegunetan, 18:00etan

] Entzunaldiak[OTSAILA]MUSIKA ESKOLAKOENTZUNALDIAK IZANGO DIRA(egunak zehaztu gabe daude)Noiz: 19:00etanNon: perkusio gelan

] LehiaketakINAUTERIAK 2011:KARTEL LEHIAKETA

Lanak aurkezteko azkeneguna: otsailaren 22an

[Otsailaren 4a, ostirala]SANTA AGEDA BEZPERA:Txistuz, trikitixa eta kantuzkaleak alaituko dira-ITURZAETA HERRIESKOLA: 46 txistulari etaeskola osoa kantariIbilbidea: 14:30ean: LH 1-LH 6:Potzuaga, Balentziaga, Herre-rieta, Elkano, Katrapona,Nagusia eta Frontoia15:15ean: 4 eta 5 urteko hau-rrak gehituta: Elkano, Katra-pona, Nagusia eta Frontoia15:45ean: 2 eta 3 urteko hau-rrak gehituta: Frontoia* Jasotzen den dirua G.K.E.batetara bidaliko da

19:00etan: BERTSO ESKOLAeta MUSIKA ESKOLAKOTRIKITILARIAK kalez kalez

[Otsailaren 4a, ostirala]HIESAREN AURKAKONAZIOARTEKO EGUNA* Kultur Etxeko balkoianLAZO GORRIA jarritaegongo da. Animatzen zaituztegu zuen etxeko balkoietan ere jartzera

[Otsailaren 6, 13, 20 eta 27]ZINE EMANALDIANoiz: 17:00etanNon: Gure Txeru aretoanAntolatzailea: Guraso Elkartea

[Otsailaren 12 eta 13]Luz Ardiden-era ESKI IRTEERAIzen-ematea:otsailaren 2tik 8ra

2011ko urtarrila artzape-23

] akordatzen

14 arraunlari, 14 pare begi

Atal honetan jartzeko moduko argazki zaharren bat baduzu,deitu 943000548telefonora edo artzape@topagunea.com helbidera bidali.

Denak ilaran txukun-txukun jarrita, arraunak goruntz begira eta 14 pare begikamarari so eginaz, geldi-geldirik. Ez dituzte gaur egun erabiltzen diren arrau-nerako jantziak soinean, baina guztiek tankerako arropak dituzte. Norbaiti argazkian ageri diren lagunak ezagunak baldin bazaizkio, eskertukogenuke Artzape aldizkariari informazioa bidaltzea behean aipatzen diren helbi-deetara.

Norbait zoriondu nahi izanez gero,argazkia bere testutxoarekin Txerukopostontzian utzi edo eta Eskualtxetaraeraman. Gogoratu! bazkideok doan dau-kazue eta bazkide ez zaretenok 4 €ordaindu beharko dituzue argazki bakoi-tzagatik.

zorion agurrak

Izaskun Larrañagak utzitako argazkia.

Lourdes EtxeberriaOtsailak 13Zorionak eta

urte askotarako. Etxekoen partez.

Uxue AzkueOtsailak 11

Bat, bat, bat, bat parrandanibili, bat parrandan ibili...

Zorionak potxola etxekoenguztien partetik.

Luis BerasaluzeOtsailak 16

Zorionak! Ondo pasa zureurtebetetze egunean,

muxu handi bat arreben partetik.

Maddalen Iraola Martxoak 4

Zorionak eta muxu potoloak etxeko guztien partez.

Esteban eta Luis BerasaluzeOtsailak 22 eta martxoak 4Zorionak eta urte askotarako

familiaren partetik.

Jose Mari Ezenarro eta Beñat OlabarriUrtarrilak 3 eta 31

Zorionak eta muxu handi bat bioifamiliaren partetik

Zigor Saizar eta Josune UrrestiOtsailak 1 eta 12

Zorionak bioi Artzapeko lan talde guztiaren partetik.Muxu handi bana bioi!

Izen-deiturak:..................................................................................................................................................................................

Helbidea:...........................................................................................................................................................................................

Herria:.......................................P.K....................Telefonoa:..............................................................................................................

Kontu zenbakia:....................................................................................................................................................................................

Sukurtsala:........................................................................................................................................................................................

Getariatik kanpo bizi bazara eta aldizkaria etxean jaso nahi baduzu, EGIN BAZKIDE eta bilaliko dizugu!

Bazkide-kuota: urtean 20 euroaarrttzzaappee