Makalah Ruang Terbuka Hijau

7/23/2019 Makalah Ruang Terbuka Hijau

1/11

DAMPAK PERUBAHAN RUANG TERBUKA HIJAU

SEBAGAI PENYEBAB BANJIR DI PERKOTAAN

MAKALAH

UNTUK MEMENUHI TUGAS MATA KULIAHBAHASA INDONESIA KEILMUAN

Yang Dibimbing oleh

Indra Seherjanto S!"d! M!SnM#l$a%%aroh S!S! S!"d

Oleh:

&endra 'ainal Mali(i

)**+,)-*+)./

UNIVERSITAS NEGERI MALANG

FAKULTAS ILMU SOSIAL

JURUSAN GEOGRAFI

PROGRAM STUDI PENDIDIKAN GEOGRAFI

Desember 2013

DAMPAK PERUBAHAN RUANG TERBUKA HIJAU


2/11

SEBAGAI PENYEBAB BANJIR DI PERKOTAAN

1 PENDAHULUAN

11 L!"!r Be#!$!%&

Kota mer#0a(an %#at# 0erm#(iman 0end#d#( $ang be%ar dan l#a% $ang

didalamn$a terda0at ragam (egiatan e(onomi dan b#da$a! ang1r#ang terb#(a 0ada

(ota menjadi(an %a%aran #nt#( mendiri(an %eb#ah bang#nan agar da0at dijadi(an

%ebagai tola( #(#r %eb#ah (ota it# maj#! Dari 0er#bahan ter%eb#t %e2ara tida(

lang%#ng menge%am0ing(an (aidah ling(#ngan r#ang terb#(a hija# $ang da0at

mer#%a( daerah re%a0an air! ang terb#(a hija# 3&TH4 ber5#ng%i %ebagai daerah

re%a0an air! 6i(a daerah ter%eb#t didiri(an %eb#ah bang#nan ma(a daerah re%a0an air

h#jan a(an ber(#rang dan da0at menga(ibat(an banjir!

"er(embangan 0er(otaan $ang begit# 0e%at %aat ini (#rang dianti%i0a%i dengan

0eren2anaan dan 0enga7a%an 0engg#naan lahan di (a7a%an (ota! Hal ini mendorong

terjadin$a 0eman5aatan lahan terb#(a menjadi lahan terbang#n ber#0a 0erm#(iman

0er(antoran ind#%tri dan (egiatan lainn$a tida( lagi mem0erhati(an (eadaan

ling(#ngan dengan meman5aat(an lahan %e%#ai dengan (einginan 0emili(n$a

3Sadtim ,*))4! Ban$a(n$a 0eralihan 5#ng%i 0engg#naan lahan non terbang#n

menjadi lahan terbang#n mi%aln$a #nt#( lo(a%i 0em#(iman ata# 5#ng%i lainn$a $ang

ber%i5at meng#rangi daerah re%a0an air telah menimb#l(an dam0a( ling(#ngan dan

men$ebab(an 0er#bahan (om0onen %i%tem %i(l#% hidrologi!

"erma%alahan banjir ham0ir merata di %etia0 (ota di Indone%ia ter#tama di

7ila$ah dataran $ang relati5 rendah! Banjir mer#0a(an 0erma%alahan $ang (om0le(%

$ang har#% %egera ditangani agar a(ibat $ang ditimb#l(annn$a tida( ban$a( mer#%a(

dan mer#gi(an ma%$ara(at %e(itarn$a! U%aha1#%aha #nt#( men2egah dan meng#rangi

a(ibat terjadin$a banjir ter#% dila(#(an! Teta0i ma%alah #tama banjir adalah bah7a

banjir it# 0ada #m#mn$a tida( 0ermanen! Banjir it# datangn$a tida( terd#ga dan

%#r#tn$a 0#n j#ga %ering tida( bi%a diramal(an oleh ma%$ara(at %ehingga terjadi

(etida( %eimbangan ling(#ngan!


3/11

Daerah $ang dah#l# lahan terb#(a hija# (ini ber#bah menjadi 0erm#(iman

$ang 0adat %eiring dengan 0er(embangan 0emen#han (eb#t#han hid#0 man#%ia!

Selain 5a(tor ter%eb#t b#r#(n$a %i%tem draina%e j#ga mer#0a(an 0en$ebab banjir di

0er(otaan! Ka7a%an $ang tergenang dari tah#n (e tah#n %ema(in mening(at! Hal ini

men#nj#(an bah7a (a0a%ita% draina%e %#dah tida( mam0# lagi menahan lim0a%an

$ang %ema(in be%ar (arena alih 5#ng%i lahan terb#(a %ebagai daerah re%a0an air

menjadi 0erm#(iman 0adat!

Ma%alah 0er#bahan tatag#na lahan $ang ada di 0er(otaan %ehar#%n$a menjadi

bagian 0enting dalam 0enataan (ota! "er(embangan 0er(otaan memba7a 0ada

dam0a( negati5 0ada bebera0a a%0e( %alah %at#n$a a%0e( ling(#ngan! Dalam a7al

0er(embangan (ota %ebagian lahan mer#0a(an r#ang terb#(a hija#! Nam#n (arenaadan$a (eb#t#han #nt#( menam0#ng 0end#d#( dan a(ti8ita%n$a %ehingga r#ang

terb#(a hija# menjadi %ema(in ber(#rang dan (ini menjadi (a7a%an terbang#n!

ang terb#(a hija# mer#0a(an %#at# bent#( 0eman5aatan lahan 0ada %#at# (a7a%an

$ang di0er#nt#(an #nt#( 0enghija#an tanaman!

Daerah terb#(a $ang dah#l# berman5aat menjadi (a7a%an re%a0an %e(arang

%ema(in ber(#rang di(arena(an dam0a( dari 0embang#nan 5i%i( 0er(otaan!

Im0li(a%in$a tida( %edi(it ata# tida( ada lagi air h#jan $ang da0at di re%a0(an (e

dalam tanah %ebagai 2adangan air tanah dan %ebagian be%ar dialir(an %ebagai aliran

0erm#(aan %ehingga (a0a%ita% aliran draina%e ter#tama di (a7a%an 0er(otaan tida(

memadai!

Dari a%0e( (ondi%i ling(#ngan hid#0 rendahn$a (#alita% air tanah tinggin$a

0ol#%i #dara dan (ebi%ingan di 0er(otaan mer#0a(an hal1hal $ang lang%#ng ma#0#n

tida( lang%#ng ter(ait dengan (eberadaan r#ang terb#(a hija# 3&TH4 %e2ara e(ologi%!

Di%am0ing it# tinggin$a 5re(#en%i banjir di 0er(otaan j#ga dia(ibat(an (arena

terbata%n$a daerah re%a0an air dan tinggin$a 8ol#me air 0erm#(aan run off3Mar5ai

,**94!

Keberadaan r#ang terb#(a hija# 3&TH4 di %etia0 (ota memili(i tiga 5#ng%i

0enting $ait# e(ologi% %o%ial1e(onomi dan e8a(#a%i! :#ng%i e(ologi% $ait# da0at

mening(at(an (#alita% air tanah men2egah banjir meng#rangi 0ol#%i #dara dan


4/11

0engat#r i(lim mi(ro! :#ng%i lain$a $ait# %o%ial1e(onomi #nt#( memberi(an 5#ng%i

%ebagai r#ang intera(%i %o%ial %arana re(rea%i dan %ebagai taman (ota! Sementara

e8a(#a%i ber5#ng%i antaralain #nt#( tem0at 0eng#ng%ian %aat terjadi ben2ana alam!

Dengan (eberadaan &TH $ang ideal ma(a (e%ehatan 7arga (ota $ang ber%ang(#tan

menjadi bai(! ang Terb#(a Hija# j#ga da0at meng#rangi (adar 0ol#tan %e0erti

timah hitam dan timbal $ang berbaha$a bagi (e%ehatan man#%ia! Man5aat ang

Terb#(a Hija# 3&TH4 memberi(an (e%egaran dan (eindahan %ebagai 0ar#10ar# (ota

memberi(an ling(#ngan $ang %ehat bagi 0end#d#( (ota %ebagai tem0at 0ere%a0an air

g#na menjaga (e%eimbangan tata air dalam tanah meng#rangi aliran 0erm#(aan dan

menjaga agar (e%#b#ran tanah teta0 terjaga!

Dalam hal ini di0erl#(an 0emi(iran ja#h (e de0an $ang tida( han$aberorienta%i 0ada 0emen#han t#j#an berjang(a 0ende( agar 0embang#nan (ota lebih

mem0ertimbang(an 5a(tor15a(tor ling(#ngan dan 0embang#nan ber(elanj#tan!

Strategi 0eman5aatan r#ang bai( #nt#( (a7a%an b#dida$a ma#0#n (a7a%an lind#ng

0erl# dila(#(an %e2ara (reati5 %ehingga (on8er%i lahan dari 0ertanian 0rod#(ti5

ata#0#n dari (a7a%an hija# lainn$a menjadi (a7a%an non hija# dan non 0rod#(ti5

da0at di(endali(an!

12 R'm's!% M!s!#!(

Berda%ar(an latar bela(ang ter%eb#t ma(a da0at dir#m#%(an ma%alah %ebagai

beri(#t;

)! A0a %aja $ang men$ebab(an banjir di 0er(otaan4!

Orienta%i dalam 0embang#nan di 0er(otaan #nt#( mengejar (e#nt#ngan

e(onomi men$ebab(an 0embang#nan $ang dila(%ana(an 2ender#ng meng#tama(an

0embang#nan 5i%i( dan (#rang mem0erhati(an a%0e( ling(#ngan! Kondi%i ini

men$ebab(an bang#nan1bang#nan t#mb#h dan ber(embang tan0a (endali 0adat

tan0a arah %ehingga (ota menjadi %ema(in tida( ber%ahabat dengan ling(#ngan!

Keberadaan r#ang terb#(a (h#%#%n$a r#ang terb#(a hija# 0ro0or%in$a %ema(in

men#r#n terhada0 l#a% 7ila$ah (arena 0embang#nan lebih di0riorita%(an #nt#(

a(ti8ita% e(onomi 3=ah$#ni ,**>4!"ola 0engg#naan lahan %angat di0engar#hi oleh a(ti8ita% e(onomi dan (ondi%i

geogra5i% (otan$a arah 0ola 0engg#naan lahan a(an mengi(#ti 0ola a(ti8ita% $ang

terjadi! "engg#naan lahan $ang ter#% ber(embang %ebagai 0ro%e% a7al dari

0ert#mb#han 5i%i( (ota! Dalam 0ela(%anaan 0embang#nan di 0er(otaan %ering


6/11

dihada0(an 0ada d#a ma%alah $ait# 0ert#mb#han 0end#d#( $ang %ema(in mening(at

dan (eterbata%an %#mber da$a alam! 6#mlah 0end#d#( $ang mening(at %e2ara

lang%#ng a(an men$ebab(an mening(atn$a (eb#t#han a(an %#mber da$a alam $ang

ada didaerah ter%eb#t! Dengan demi(ian (egiatan 0embang#nan dan 0ening(atan

j#mlah 0end#d#( da0at menga(ibat(an te(anan terhada0 %#mber da$a alam dan

0en#r#nan m#t# ling(#ngan!

Kegiatan 0embang#nan $ang %e2ara lang%#ng memb#t#h(an lahan bai( #nt#(

(egiatan 0ertanian e(onomi 0em#(iman dan (egiatan lainn$a a(an berdam0a( 0ada

m#n2#ln$a (on5li( 0eman5aatan lahan! Indi(a%i terjadin$a 0en#r#nan da$a d#(#ng

ling(#ngan di %#at# 7ila$ah 0er(otaan da0at dilihat dari berbagai ben2ana $ang

terjadi mi%aln$a banjir (e(eringan dan %ebagain$a! "en$ebab banjir %#ngai $ang0aling dominan adalah adan$a 0er#bahan tata g#na lahan di daerah aliran %#ngai

3DAS4! "er#bahan tata g#na lahan di h#l# DAS men$ebab(an 0ening(atan debit

banjir ero%i di DAS dan %edimenta%i di %#ngai! A(ibatn$a %#ngai menjadi dang(al

(a0a%ita% 0enam0angn$a menjadi lebih (e2il %ehingga bila %#ngai tida( bi%a

menam0#ng ma(a terjadilah banjir %#ngai dan genangan di %e(itarn$a 3Sadtim ,*))4!

"en$ebab banjir di 0er(otaan $ang 0aling dominan adalah 0er#bahan tata

g#na lahan di daerah aliran %#ngai $ait# adan$a 0ening(atan (eb#t#han mi%aln$a

#nt#( 0er#mahan ata#0#n ind#%tri dari 0engembangan (ota! Dalam ma%alah banjir

(arena ber#bahn$a (om0onen hidrologi %e0erti da$a %era0 air $ang ma%#( (edalam

tanah terlal# ban$a( ma(a air a(an mengalir diata% 0erm#(aan men#j# (e tem0at

$ang lebih rendah! Draina%e $ang (#rang bai( ma(a air ter%eb#t a(hirn$a mele7ati

(a7a%an 0erm#(iman 0end#d#( dan bila berlebihan a(an menimb#l(an banjir!

Banjir j#ga tida( l#0#t dari 0erila(# man#%ia dan dam0a( dari 0embang#nan

5i%i( 0er(otaan! :enomena ben2ana banjir mer#0a(an %alah %at# dam0a( dari

(e%alahan 0engelolaan %#mber da$a alam dan ling(#ngan! "ertama beralihn$a 5#ng%i

0engg#naan lahan di daerah terb#(a mi%aln$a daerah 0ertanian menjadi (a7a%an

0erm#(iman dan (a7a%an terbang#n menga(ibat(an aliran 0erm#(aan menjadi lebih

be%ar (ed#a tida( adan$a (e%adaran dan (e0e(aan terhada0 ling(#ngan dari 0erila(#

ma%$ara(at! "emb#angan %am0ah di %#ngai men$ebab(an terjadin$a 0endang(alan


7/11

dan 0en$#mbatan aliran %#ngai! Ketiga tida( di0at#hin$a berbagai 0erat#ran ter#tama

dalam (egiatan 0embang#nan! "erat#ran dalam 0embang#nan 0er#mahan mi%aln$a

(ehar#%an men$i%a(an lahan terb#(a #nt#( daerah 0ere%a0an air h#jan tida(

dila(#(an oleh ma%$ara(at! Sehingga (eti(a h#jan air tida( bi%a ma%#( (e dalam

tanah (arena (#rangn$a lahan terb#(a di daerah ter%eb#t dan banjir 0#n tida( da0at di

hindari 3Mar5ai ,**94! Dari berbagai 5a(tor ter%eb#t di ata% %ebenarn$a telah

men2ermin(an bah7a (#rangn$a (e%adaran ma%$ara(at 0er(otaan dalam men$i(a0i

dan mere%0on% %#mber da$a alam dan ling(#ngan a(an dam0a( $ang ditimb#l(an di

(em#dian hari!

22 M!%.!!" R'!%& Terb'$! H+)!' ,+ Per$-"!!%

Men#r#nn$a (#alita% r#ang terb#(a hija# dan r#ang terb#(a non1hija# di

0er(otaan telah menga(ibat(an men#r#nn$a (#alita% ling(#ngan 0er(otaan %e0erti

%ering terjadi banjir dan tinggin$a 0ol#%i #dara! Dalam hal ini di0erl#(an 0emi(iran

ja#h (e de0an $ang tida( han$a berorienta%i 0ada 0emen#han t#j#an berjang(a

0ende( dan 0erl# mem0erhati(an agar 0embang#nan (ota lebih mem0ertimbang(an

5a(tor15a(tor ling(#ngan dan (eberlanj#tan 0embang#nan!ang Terb#(a Hija# 3&TH4 (ota adalah bagian dari r#ang1r#ang terb#(a

%#at# 7ila$ah 0er(otaan $ang terda0at oleh t#mb#han tanaman dan 8egeta%i g#na

mend#(#ng man5aat lang%#ng ata# tida( lang%#ng $ang diha%il(an oleh r#ang terb#(a

hija# dalam (ota ter%eb#t $ait# (eamanan (en$amanan (e%ejahteraan dan (eindahan

7ila$ah 0er(otaan ter%eb#t! ang terb#(a hija# memili(i bebera0a 5#ng%i $ait#

e(ologi% dan 0erlind#ngan!)Keberadaan r#ang terb#(a hija# 3&TH4 di %etia0 (ota

memili(i tiga 5#ng%i 0enting $ait# e(ologi% %o%ial1e(onomi dan e8a(#a%i! :#ng%i

e(ologi% &TH $ait# da0at mening(at(an (#alita% air tanah men2egah banjir

meng#rangi 0ol#%i #dara dan 0engat#r i(lim mi(ro! :#ng%i lain$a $ait# %o%ial1

e(onomi #nt#( memberi(an 5#ng%i %ebagai r#ang intera(%i %o%ial %arana re(rea%i dan

%ebagai taman (ota! Sementara e8a(#a%i ber5#ng%i antaralain #nt#( tem0at

)

Ma(alah Lo(a(ar$a "engembangan Si%tem &TH Di "er(otaan Dalam &ang(aian A2ara Hari Ba(ti"e(erjaan Um#m Ke >* Dire(torat 6enderal "enataan ang De0artemen "e(erjaan Um#m


8/11

0eng#ng%ian %aat terjadi ben2ana alam! Dengan (eberadaan &TH $ang ideal ma(a

(e%ehatan 7arga (ota $ang ber%ang(#tan menjadi bai(! &TH j#ga da0at meng#rangi

(adar 0ol#tan %e0erti timah hitam dan timbal $ang berbaha$a bagi (e%ehatan

man#%ia!

Ada0#n man5aat r#ang terb#(a hija# bagi 0er(otaan adalah;

)! Memberi(an (e%egaran dan (eindahan %ebagai 0ar#10ar# (ota!

,! Memberi(an ling(#ngan $ang %ehat bagi 0end#d#( (ota!

.! Sebagai tem0at 0ere%a0an air g#na menjaga (e%eimbangan tata air dalam

tanah meng#rangi aliran 0erm#(aan dan menjaga agar (e%#b#ran tanah

teta0 terjaga!

Keberadaan r#ang terb#(a hija# %ering(ali ma%ih di(alah(an oleh berbagai(e0entingan lain $ang lebih meng#nt#ng(an 0ada 0embang#nan 5i%i( #nt#(

(e0entingan e(onomi! A(ibatn$a (eb#t#han r#ang terb#(a hija# #nt#( berlang%#ng1

n$a 0ro%e% e(ologi% (#rang tera(omoda%i dan berdam0a( 0ada 0erma%alahan

manajemen 0engelolaan r#ang terb#(a hija#! Dengan #(#ran l#a% r#ang terb#(a hija#

$ang (#rang o0timal ma(a da0at menimb#l(an dam0a( negati5 bagi 0er(otaan antara

lain;

)! Men#r#n(an (en$amanan (ota? 0en#r#nan (a0a%ita% dan da$a d#(#ng

7ila$ah 30en2emaran mening(at (etr%ediaan air tanah men#r#n %#h# (ota

mening(at dan lain1lain4!

,! Men#r#n(an (eindahan (ota!

23 T+%,!$!% '%"'$ Me%&!"!s+ B!%)+r

Salah %at# 5a(tor $ang men$ebab(an banjir adalah alih 5#ng%i lahan! "ro%e%

alih 5#ng%i lahan dari lahan 0ertanian ata# h#tan (e 0er#mahan a(an da0at

menimb#l(an dam0a( negati5 a0abila tida( dii(#ti oleh #0a$a1#0a$a

men$eimbang(an (embali 5#ng%i ling(#ngan! Keti(a terjadi h#jan $ang 2#(#0


9/11

tinggi dan $ang lahan $ang ter%edia #nt#( re%a0an air tida( ada %ehingga hal ini da0at

men$ebab(an banjir di daerah 0er(otaan!

Men2egah dan menangg#langi banjir tida( da0at dila(#(an oleh 0emerintah

ata# 0erorangan %aja teta0i dib#t#h(an (omitmen dan (erja%ama dari berbagai 0iha(

#nt#( menghindar(an (ota dari ben2ana banjir! Man#%ia $ang menga(ibat(an banjir

man#%ia 0#la $ang har#% ber%ama1%ama men$elamat(an (ota! Men#r#t 3Sadtim

,*))4 Ada0#n lang(ah1lang(ah #nt#( mengata%i banjir di 0er(otaan adalah %ebagai

beri(#t!

)! Memb#at %#m#r re%a0an air

Ber(#rangn$a lahan re%a0an air dan 0engg#naan air tanah $ang %angat

berlebihan men$ebab(an t#r#nn$a 0erm#(aan air tanah! Hal ini bera(ibat 0ada%ema(in %#litn$a #nt#( menda0at(an air $ang ber(#alita%! Kondi%i ini di0er0arah

dengan %ema(in terg#%#rn$a (eberadaan 0e0ohonan oleh bang#nan1bang#nan

%ehingga da$a %era0 tanah terhada0 air %ema(in ber(#rang!

,! Mem0erban$a( r#ang terb#(a hija#

ang terb#(a hija# $ang ideal adalah .*@ dari l#a% 7ila$ah! Ham0ir

di%em#a (ota be%ar di Indone%ia r#ang terb#(a hija# %aat ini bar# men2a0ai )*@ dari

l#a% (ota! "adahal r#ang terb#(a hija# %angat di0erl#(an #nt#( (e%ehatanarena

bermain olah ragadan (om#ni(a%i 0#bli(!

.! Meng#bah 0erila(# ma%$ara(at agar tida( memb#ang %am0ah di %#ngai

"arti%i0a%i %el#r#h elemen ma%$ara(at har#% dila(#(an %e2ara terorgani%a%i

dan ter(oordina%i agar da0at terla(%ana %e2ara e5e(ti5! Seb#ah organi%a%i ma%$ara(at

%ebai(n$a dibent#( #nt#( mengambil tinda(an1tinda(an a7al dan mengat#r 0eran

%erta ma%$ara(at dalam0enangg#langan banjir! "en2egahan dila(#(an %e2ara

men$el#r#h ber#0a (egiatan 5i%i( %e0erti 0embang#nan 0engendali banjir di 7ila$ah

%#ngai %am0ai 7ila$ah dataran banjir dan (egiatan non15i%i( %e0erti 0engelolaan tata

g#na lahan %am0ai %i%tem 0eringatan dini ben2ana banjir!
http://tipspedia.net/tips-memilih-klinik-kecantikanhttp://tipspedia.net/tips-memilih-klinik-kecantikanhttp://tipspedia.net/tips-diet-sehat-dengan-orgasmehttp://tipspedia.net/dampak-banjirhttp://tipspedia.net/tips-diet-sehat-dengan-orgasmehttp://tipspedia.net/dampak-banjirhttp://tipspedia.net/tips-memilih-klinik-kecantikan


10/11

3 PENUTUP

S+m/'#!% ,!% S!r!%

"embang#nan di 0er(otaan #nt#( mengejar (e#nt#ngan e(onomi

men$ebab(an 0embang#nan $ang dila(%ana(an 2ender#ng meng#tama(an

0embang#nan 5i%i( dan (#rang mem0erhati(an a%0e( ling(#ngan! Kondi%i ini

men$ebab(an bang#nan1bang#nan t#mb#h dan ber(embang tan0a (endali 0adat

tan0a arah %ehingga (ota menjadi %ema(in tida( ber%ahabat dengan ling(#ngan!

Dalam 0ela(%anaan 0embang#nan di 0er(otaan %ering dihada0(an 0ada d#a ma%alah

$ait# 0ert#mb#han 0end#d#( $ang %ema(in mening(at dan (eterbata%an %#mber da$a

alam! 6#mlah 0end#d#( $ang mening(at %e2ara lang%#ng a(an men$ebab(an

mening(atn$a (eb#t#han a(an %#mber da$a alam $ang ada didaerah ter%eb#t! Dengan

demi(ian (egiatan 0embang#nan dan 0ening(atan j#mlah 0end#d#( da0at

menga(ibat(an te(anan terhada0 %#mber da$a alam dan 0en#r#nan m#t# ling(#ngan!

ang Terb#(a Hija# 3&TH4 (ota adalah bagian dari r#ang1r#ang terb#(a

%#at# 7ila$ah 0er(otaan $ang terda0at oleh t#mb#han tanaman dan 8egeta%i g#na

mend#(#ng man5aat lang%#ng ata# tida( lang%#ng $ang diha%il(an oleh r#ang terb#(a

hija# dalam (ota ter%eb#t $ait# (eamanan (en$amanan (e%ejahteraan dan (eindahan7ila$ah 0er(otaan!

Banjir mer#0a(an 0erma%alahan $ang (om0le(% $ang har#% %egera ditangani

agar a(ibat $ang ditimb#l(annn$a tida( ban$a( mer#%a( dan mer#gi(an ma%$ara(at

%e(itarn$a! U%aha1#%aha #nt#( men2egah dan meng#rangi a(ibat terjadin$a banjir

ter#% dila(#(an! Teta0i ma%alah #tama banjir adalah bah7a banjir it# 0ada #m#mn$a

tida( 0ermanen! Banjir it# datangn$a tida( terd#ga dan %#r#tn$a 0#n j#ga %ering tida(

bi%a diramal(an oleh ma%$ara(at %ehingga terjadi (etida( %eimbangan ling(#ngan!

Dari 0enjela%an ter%eb#t lang(ah1lang(ah #nt#( mengata%i banjir adalah memb#at

%#m#r re%a0an air mem0erban$a( r#ang terb#(a hija# dan meng#bah 0erila(#

ma%$ara(at agar tida( memb#ang %am0ah di %#ngai!


11/11

DAFTAR RUJUKAN

Mar5ai M!A! ,**9!Moralitas Lingkungan! Yog$a(arta! =ahana Hija#!

"erat#ran Menteri "e(erjaan Um#m! ,**!Pedoman Penyediaan dan

Penyelenggaraan Ruang Terbuka Hijau (RTH)di kawasan Perkotaan 6a(arta!

Sadtim ,*))! Pemanfaatan Lahan !an Potensi "anjir !i Perkotaan! 6#rnal Te(ni(

Si0il Uni8er%ita% Negeri "adang 8ol#me + 3)4; )1+!

Uni8er%ita% Negeri Malang! ,*),!Pedoman Penulisan #arya $lmiah %disi #elima

Malang; Uni8er%ita% Megeri Malang!

=ah$#ni E! ,**>!&nalisis keterkaitan 'ermasalahan tata ruang dengan kinerja

'erkembangan wilayah (studi kasus kota bandar lam'ung) Te%i% tida(

diterbit(an! Band#ng! "rogram St#di Ilm# "eren2anaan =ila$ah!Makalah Lokakarya Pengembangan istem Ruang Terbuka Hijau !i

Perkotaan !alam Rangkaian &ara Hari "akti Pekerjaan *mum #e +,

!irektorat -enderal Penataan Ruang !e'artemen Pekerjaan *mum! .* Mei

,**9! Dalam De0artemen "e(erjaan Um#m 3Online4 3htt0;CC777!0#!go!idC4

dia(%e% ,. No8ember ,*).!
http://www.pu.go.id/http://www.pu.go.id/

Documents

Makalah Ruang Terbuka Hijau