Logistički Inf Sistemi

7/23/2019 Logistiki Inf Sistemi

1/29

33

Andreji,M.,idr.Logistikiinformacionisistem,str.3361

LOGISTIKI INFORMACIONI SISTEM

AndrejiD. Marko,Milenkov A. Marjan,SokoloviS. Vlada,Vojna akademija Katedra logistike, Beograd

Saetak:

Logistiki automatizovani informacioni sistem treba razvijati kao

deo jedinstvenog automatizovanog informacionog sistema (JAIS-a).

Da bi se logistiki automatizovani informacioni sistem uspeno razvijao

i primenjivao u operativnoj praksi, neophodno je slediti globalni kon-

cept razvoja JAIS-a i u razvoju vie primenjivati timski rad profesional-

nog informatiara i poznavaoca realnog logistikog sistema. Bitan

uslov za razvoj kvalitetnog logistikog informacionog sistema jeste de-

finisanje informacionih potreba o pojedinim objektima koje tretira logi-

stiki informacioni sistem. Zadatak logistikog automatizovanog infor-

macionog sistema jeste da obezbedi: stalni uvid u stanje logistikog si-

stema; ukazivanje na potrebne i mogue mere poboljanja; bolje plani-

ranje i upravljanje radom realnog sistema; informisanje ljudstva o sta-nju realnog sistema i ukazivanje na pravce daljeg razvoja informacio-

nih sistema.Logistiki informacioni sistem treba razvijati vodei rauna i o

kompatibilnosti sa buduim saveznicima i partnerima.

Kljune rei: informaciona podrka, informacione potrebe, jedinstveniautomatizovani informacioni sistem, logistiki informacioni sistem, ne-dostaci logistikog informacionog sistema, kompatibilnost.

Uvod

dbrambeni sistemi su me

u prvima prihvatili izazov (jer su bilina to prinueni) da informatiku tehnologiju uvedu u sistemupravljanja i da, uz pomo inovacija iz ove oblasti, poveaju efikasnostvlastitog funkcionisanja u uslovima dinaminih promena okruenja.

ak je i sam razvoj informacionih tehnologija veim delom iao para-lelno sa razvojem velikih vojnih projekata, kojima su se reavali upra-vljaki ili tehnoloki problemi iz domena vojnoindustrijskog kompleksa iupravljanja u tehnoloki najrazvijenijim odbrambenim sistemima. Iz tih si-

O

UDC: 004.7:355.41]:623.618 007:004]:623.618

[email protected]


2/29

34

V

OJNOTEHNIKIGLASNIK1/10 nergistikih napora nauke i odbrambene prakse razvile su se mnoge no-

ve metode i tehnike, na primer: metoda sistemske analize i projektovanjainformacionih sistema, metode operacionih istraivanja i simulacija, pre-poznavanje oblika, ekspertni sistemi za pojedine procese u upravljanju,za prikupljanje informacija i njihovu primenu u odluivanju.

Vremenom su parcijalne inovacije dostigle visok nivo sinteze, takoda se moe govoriti o kvalitetno novim sistemima upravljanja, osposo-bljenim za funkcionisanje i u najsloenijim uslovima izvravanja zadata-ka. Kada je savladan postupak izgradnje autonomnih parcijalnih informa-cionih sistema, uz optimalnu primenu nekih veliina u njima, zahvaljujuimetodama operacionih istraivanja, prelo se na izgradnju integrisanih

automatizovanih informacionih sistema za podrku upravljanju.U naoj novijoj teoriji i operativnoj praksi odbrane logistiki informa-

cioni nisu dovoljno istraivani ni tretirani u strunim asopisima, ni sa or-ganizacionog ni sa tehnolokog aspekta. Steena iskustva iz operativneprakse i saznanja steena obilaskom stranih vojski, potrebe prakse, zah-tevi vremena i savremeni trendovi u razvoju odbrambenih sistema, uka-zali su na potrebu da se ovaj segment logistike realnosti vie tretira uvojnostrunim asopisima.

Logistiki informacioni sistemi se ne mogu istraivati, razvijati i uvo-diti u operativnu praksu (primenjivati) ako se ne poznaju bitna obelejakvalitetnih informacionih sistema uopte. Kvalitetni informacioni sistemiza podrku logistikih aspekata odluivanja i podrku rada organa logisti-

ke ne mogu se razvijati ukoliko se adekvatno ne definiu informacionepotrebe odreenih korisnika informacionih sistema (informacija) i ukolikose objekti interesa logistikog sistema ne opiu to detaljnije.

Takoe, ne moe se napredovati u razvoju i primeni logistikih infor-macionih sistema, nakon due stagnacije i mirovanja, ukoliko se ova va-na oblast ne posmatra kroz retrospektivu, ukoliko se ne identifikuju i de-finiu problemi koji su pratili razvoj i uvoenje informacionih sistema uvojske koje su prethodile Vojsci Srbije i ukoliko se ne konstatuje trenutnostanje po pitanju ove oblasti u sistemu odbrane.

Naelno, i na sistem odbrane je zapoinjao rad na automatizovanomprikupljanju, obradi i distribuciji informacija kada i ostali razvijeni odbram-beni sistemi u svetu. Meutim, u meuvremenu je menjana orijentacija i

odustajalo se od zapoetih koncepata, tako da nijedan projekat usmerenna razvoj integrisanih automatizovanih informacionih sistema (AIS), odno-

sno sistema za podrku odluivanju nije doveden, u potpunosti, do kraja.U razvoju informacionih sistema za podrku sistema odbrane i po-

sebno Vojske javljale su se odreene dileme i problemi koji su usporavalinjihov razvoj: nikada kvalitetno nisu definisane informacione potrebe kori-snika informacija koje informacioni sistem treba da prui; sporenja izme-u generalista i specijalista o tome da li sistem graditi odozdo (iz ba-


3/29

35

Andreji,M.,idr.Logistikiinformacionisistem,str.3361ze) ili odozgo, to je imalo za posledicu razvoj malih aplikacija u bazi (na

mestu nastajanja problema ije je reavanje trebalo automatizovati) kojese nisu mogle uklopiti u globalni koncept i razvoj globalnih koncepata kojinikad nisu sprovedeni do kraja u operativnu praksu sistema odbrane;zbog niskog nivoa informatike kulture poznavaoci realnog sistema nisubili u stanju da kvalitetno izraze i definiu svoje potrebe, odnosno oeki-vanja od profesionalnog informatiara, a informatiari zbog niskog nivoaoptevojnih znanja nisu bili u stanju da u potpunosti shvate funkcionisa-nje realnog sistema i potrebe korisnika informacionog sistema.

Navedene dileme i problemi ostali su prisutni i do danas, tako dastanje po pitanju automatizovane podrke odluivanju u sistemu odbrane

(ne samo u logistici) ne odgovara potrebama prakse, zahtevima vremenai savremenim trendovima.

Pri tretiranju logistikih informacionih sistema u radu e se primenji-vati izvesna analogija sa ostalim informacionim sistemima, odreeniaspekti i segmenti razvoja i primene logistikih informacionih sistema ob-raivae sa visokim stepenom uoptavanja, osloncem na iskustva auto-ra, istraivanja u kojima su autori uestvovali i osloncem na dostupne iz-vore znanja. Navedeni pristup omoguava veu generalnost izreenihstavova, a s druge strane moe dobiti i na snazi (dubini i preciznosti)ukoliko se valjano operacionalizuje na svaki konkretan sluaj i na svakilogistiki podsistem.

Potrebe prakse, zahtevi vremena i savremeni trendovi zahtevaju da

se nakon sprovedenih organizacionih promena u sistemu odbrane,1a po-sebno u logistici, razvoju informacionih sistema posveti znatna panja, jertu se moe nai reenje da se odgovori zahtevu za skraivanjem vreme-na odziva sistema uz stalnu tenju za smanjivanjem brojnog stanja ljud-stva i smanjenjem obima logistikih resursa.

Promene nastale u organizaciji materijalne, zdravstvene, infrastruk-turne i finansijske podrke odbrane dodatni su razlog da se ozbiljnije pri-stupi reavanju problema logistike podrke odbrane i logistikih aspeka-ta odluivanja u odbrani.

Cilj ovog rada jeste da se ukratko, na sintetizovan nain, prue osnov-ne informacije o informacionim sistemima i informatikoj podrci sa tei-tem na logistikom informacionom sistemu, da se sluaoci i donosioci od-

luka podsete na neke faze i dostignua u razvoju informacionih sistema uvojskama koje su prethodile Vojsci Srbije, da se ukae na odreene slabo-sti koje su pratile razvoj i uvoenje informacionih sistema u operativnupraksu, a sve sa ciljem da se inicira ofanzivan rad u oblasti logistike odbra-ne, usmeren na razvoj integrisanih logistikih informacionih sistema.

1Kod taktikih nosilaca i njihovih organa ne shvata se injenica da iz propisanih nadlenosti proizilaziodgovornost za razvoj i funkcionisanje sopstvenog informacionog sistema.


4/29

36

V

OJNOTEHNIKIGLASNIK1/10

OSNOVNE NAPOMENE O INFORMACIONIMSISTEMIMA

Informacioni sistem upravljanja predstavlja skup organa i pojedinaca(konkretnog organizacionog sistema) i tehnikih sredstava informatike i veze,organizaciono i funkcionalno povezanih, pomou kojih se, na osnovu unapreddefinisanih i razraenih metoda i postupaka, realizuju zadaci stvaranja, priku-pljanja, obrade i distribucije podataka i informacija u datim uslovima.

Osnovna uloga informacionog sistema jeste ostvarenje dinamikepovezanosti izmeu upravnih i izvrnih organa upravljanja u okviru jedne

organizacione celine ili jednog sistema u celini, ali i sistema sa okrue-njem, u procesu izvravanja zadatka, kroz itav ivotni ciklus sistema i urazliitim ambijentalnim uslovima, pri ostvarivanju dodeljenih misija.

Dinamika stanja i funkcionisanje organizacionih i ekonomskih siste-ma kojima se upravlja opisuju se informacionom bazom (a ne jednaina-ma stanja kao kod tehnikog sistema).

Osnovni ciljevi zbog kojih se razvijaju informacioni sistemi jesu [1]: skraivanje vremena reagovanja, odnosno odziva organizacionih

sistema i kvalitetnije odluivanje, odnosno postupanje; stalno prikupljanje podataka ijom obradom se dobijaju informacije

o svim bitnim performansama posmatranog sistema, stanju, rokovima,trokovima, kvalitetu, rezultatima rda, pouzdanosti, itd.;

obezbeenje potpune istorije posmatranog sistema radi analiza iprognoziranja stanja sistema u budunosti.Osnovni principi na kojima se zasniva informacioni sistem treba da budu: podaci i/ili informacije koje se unose u sistem samo jednom tamo

gde nastaju, odnosno gde su prikupljeni; zahtevi za podatke i informacije koji se postavljaju onima kod kojih

su pohranjeni (CAOP-i), ime se eliminie klasian nain izvetavanja ponivoima;

minimiziranje runog rada na dokumentaciji; blagovremeno informisanje svih upravljakih nivoa u skladu sa nji-

hovim potrebama; primena obrade nad elementarnim podacima, ime se izbegava

mogunost friziranog izvetavanja; trajno uvanje podataka, sve dok su aktuelni, i mogunost ocenjivanja efikasnosti sistema i njegovih elemenata.Osnovni zahtevi koji se postavljaju pred informacioni sistem (upra-

vljaki), nezavisno od konkretnog cilja, jesu [2]: mora da odraava hijerarhijsko ustrojstvo sistema koji podrava; tanost i pravovremenost;


5/29

37

Andreji,M.,idr.Logistikiinformacionisistem,str.3361 potpunost (informacioni model treba da sadri relevantne elemen-

te, logike i kvantitativne veze i povezujue podatke); precizno definisani putevi prolaska informacija od popunjavanja pri-

marnog oblika voenja informacija do njihove sistematizacije u sabirnimoblicima;

mora da bude omoguenuvoenjinformacija u raunare; fleksibilnost (sposobnost sistema da odgovori na promene u delu-

juem sistemu); ekonominost (trokovi u odnosu na kvalitet: po pitanju preuzima-

nje podataka i bezbednosti); bezbednost (osiguranje podataka od gubljenja, falsifikovanja, po-

grene obrade, unitavanja, krae); proverljivost (mogunost provere i rekonstrukcije dobijenih podataka).Osnovni procesi u svakom informacionom sistemu su: proizvoenje

podataka; manipulacija podacima (uvanje, obraivanje: selekcija, sorti-ranje, filtriranje, auriranje, prorauni); korienje podataka (prikazivanje,razmena podataka).

Funkcionisanje informacionih sistema se, uglavnom, odvija putem:unosa i obrade ulaznih podataka; procesa transformacije ulaznih podata-ka, uz korienje ostalih podataka iz baze podataka, radi kreiranja po-trebnih planova i formiranja potrebne dokumentacije; formiranja izlaznihpodataka (tabele i izvetaji) i auriranja datoteka koje su osnova izveta-vanja narednih nivoa upravljanja.

Logistika informaciona podrka

Pravovremeno raspolaganje informacijama preduslov je za efikasnokomandovanje i upravljanje uopte, a posebno u oblasti logistike podr-ke. S obzirom na to da je u savremenim uslovima nezamislivo donoenjebilo kakvih odluka u vezi sa upotrebom oruanih snaga bez adekvatne lo-gistike podrke, to je od presudnog znaaja da komandni organi nasvim nivoima raspolau potrebnim informacijama o stanju naoruanja ivojne opreme (NVO) i raspoloivim logistikim resursima.

Savremeni razvoj informatike tehnologije omoguava i neprekidno

stvara sve povoljnije uslove da se na brz i efikasan nain vri prikupljanje,selekcija, obrada, uvanje i distribucija svih neophodnih informacija veza-nih za upravljanje logistikom organizacijom i donoenje adekvatnih odlu-ka. Time je u znatnoj meri poveana operativnost u radu komandi i uprava.

Sa druge strane, uvoenje automatizovanih informacionih sistema bit-no je uticalo i na poveanje ekonominosti u sistemu logistike podrke. Brziprenos informacija, efikasna obrada zahteva jedinica i kontinuirano raspola-ganje podacima o stanju rezervi materijalnih sredstava (MS) uticali su na


6/29

38

V

OJNOTEHNIKIGLASNIK1/10 stvaranje znatno manjih nivoa zaliha MS, uz poveanje stepena operativne

raspoloivosti NVO. Zbog toga, u savremenim uslovima, vreme postaje kriti-an faktor zbog eeg postavljanja zahteva za popunu sa kritinim MS.

Savremena raunarska oprema dostigla je takav nivo razvoja da obez-beuje efikasnu primenu ne samo u stacionarnim vei u terenskim uslovima.Povezivanjem raunara sa sistemom telekomunikacija obezbeeni su usloviza brzi prenos i razmenu informacija izmeu pojedinih komandnih nivoa.

Puni efekti primene raunarskih sistema u logistikoj podrci postiuse, pored primene savremenih sredstava automatizacije, i standardizaci-jom logistikog informacionog sistema, kako u hardveru, tako i u softveru.Standardizacijom se obezbeuje kompatibilnost, uproena obuka, sma-

njeni trokovi i, kao najvanije, optimalna logistika podrka.Savremeni logistiki informacioni sistemi se tako razvijaju da na potpuno

automatizovan i jedinstven nain obezbeuju administrativnu, funkcionalnu ihijerarhijsku integraciju procesa po pojedinim funkcijama logistike podrke.

S obzirom na vitalnu ulogu, koju automatizovani informacioni sistemima u realizaciji logistike podrke, kao i na mogunost njegovog ometa-nja, oteenja ili unitenja, preduzimaju se mere za odravanje kontinuite-ta rada i u takvim prilikama. Kontinuitet rada obezbeuje se korienjemdrugih kompatibilnih sistema, rezervnih sistema ili da se, u krajnjoj liniji, na-stavi rad runom obradom podataka i izradom odgovarajuih dokumenata.

Ugradnja raunarske tehnike u pojedine borbene sisteme utie ne sa-mo na poveanje njihove efektivnosti ve, posrednim putem, utie i na po-

veanje efektivnosti logistike podrke, jer se time, pored ostalog, obezbe-uje smanjena potronja pojedinih energenata (na primer, utroak UbS sesmanjuje i do 20% zbog poveanja efikasnosti pogaanja ciljeva) [3].

Doktrinarni zahtevi za logistikiinformacioni sistem

Sistem logistike podrke vojske je sloen, ekonomski i organizacio-ni, vienivojski sistem.2Misija sistema logistike, u sferi odbrane, ogledase u planiranju, stvaranju, razvoju, pokretanju i odranju, odnosno nepre-kidnoj podrci efikasnih i efektivnih snaga odbrane. Od nje se zahteva daVojsci obezbedi manevar, precizno dejstvo (vatru), sveobuhvatnu zatitu

2Sistem logistike podrke Vojske ine: kadar koji egzistira u upravnim i izvrnim organima logistike;materijalna sredstva logistikih organa i jedinica; prostor na kome su smeteni (razvijeni) elementi si-stema logistike podrke; objekti i instalacije, pravna normativa i vojnostruna literatura i dokumentacijaiz oblasti logistike podrke.Organizacionu osnovu sistema logistike podrke u Vojsci Srbije predstavlja organizacijsko-formacij-ska struktura logistikih slubi, a nosioci zadataka LoP su, komande, tabovi i uprave, jedinica i ustano-va Vojske.


7/29

39

Andreji,M.,idr.Logistikiinformacionisistem,str.3361i racionalnu i fokusiranu podrku, odozgo prema dole, onda kad treba,

tamo gde treba, u meri u kojoj treba i na zahtevani nain, to blie mestunastajanja logistikih zahteva, uz optimalan utroak resursa [4].

Objekat interesa sistema logistike podrke jesu iva sila (ljudi i i-votinje), sredstva, integrisani borbeni sistem (tehniki sistem i ovek sasvom podrkom) i organizacioni sistem (jedinice i ustanove), kao celina.

Ciljevi sistema logistike podrke odbrane dele se na: objektne i na-menske. Objektni ciljevi podrazumevaju odreenu proizvodnju, radove iusluge radi podmirenja pojedinanih, zajednikih i optih potreba sistemaodbrane. Namenski ciljevi podrazumevaju stvaranje materijalnih, tehni-kih, zdravstvenih, infrastrukturnih i finansijskih uslova za ivot, rad, borbu

i izvravanje drugih zadataka Vojske, u okviru dodeljenih misija.Funkcionisanje sistema logistike podrke vri se u skladu sa zako-

nima i principima (principi funkcionisanja). Na strategijskom i operativ-nom nivou dominantniju ulogu imaju zakoni, a na taktikom nivou veeteite je na principima koji su, svakako, u skladu sa zakonima. Da bi lo-gistiki sistem izvrio namenske zadatke, ostvario rezultate, dostigao ci-ljeve i ostvario svoju misiju neophodno je da se njime i u okviru njegaupravlja procesima i komanduje jedinicama i ustanovama (ljudima).

Pravovremeno raspolaganje informacijama preduslov je za efikasnoupravljanje logistikim procesima i komandovanje logistikim jedinicama,pri izvravanju zadataka podrke vojske u okviru dodeljenih misija.

Postojanje dugoronog koncepta razvoja logistike, sa ugraenim or-

ganizacionim aspektom i primena u operativnoj praksi informatikih zna-nja i tehnologija omoguavaju brz i efikasan nain prikupljanja, selekcije,obrade, uvanja i distribucije svih neophodnih informacija vezanih zaupravljanje logistikom organizacijom, logistikom podrkom i donoenjeadekvatnih upravljakih odluka.

Informacioni sistem ima vanu ulogu i u praenju objekata logistikepodrke (ovek, sredstvo, integrisani borbeni sistem, organizacioni si-stem, objekti infrastrukture i razna nepokretna imovina i novac dati vojscina koritenje) kroz itav ivotni ciklus, pri izvravanju svih zadataka uokviru misija dodeljenih vojsci.

Postojanje informaciono-komunikacionih tehnologija omoguava ve-u vidljivost stanja resursa (kvalitativnu i kvantitativnu), preciznije utvri-

vanje zahteva i praenje realizacije podrke. Zahtevi i podrka nisu me-usobno nezavisni, oni utiu jedno na drugo. Zahtevi proizilaze iz ciljeva,ali i varijante dostizanja cilja. Logistika podrka je aktivna komponenta uizboru varijanti za dostizanje ciljeva.

Donosiocima odluka je potrebno da budu upoznati sa mogunostimatehnologije, kapacitetom, upotrebljivou i mogunostima dostupnih logistikihresursa i zadacima koje mogu da realizuju sa imajuim i dostupnim resursi-ma, odnosno treba da znaju ta mogu sa njima da urade i na kakvu su vari-


8/29

40

V

OJNOTEHNIKIGLASNIK1/10 jantu upotrebe snaga upueni s obzirom na stanje resursa, odnosno kakvi i

koliki resursi su im potrebni za realizaciju planova i zamisli i kolika je verovat-noa njihovog zadovoljenja. S druge strane, logistiaru je potrebno da to pre,zahvaljujui postojanju informacionog sistema, shvati nameru i potrebe dono-sioca odluke i da im udovolji u skladu sa odreenim zakonima i principima.

Uvoenje informacionih sistema bitno utie i na poveanje ekono-minosti u sistemu logistike podrke. Brzi prenos informacija, efikasnaobrada zahteva korisnika logistikih usluga i raspolaganje podacima ostanju rezervi u realnom vremenu utiu na smanjivanje nivoa zaliha itrokova, uz poveanje stepena operativne raspoloivosti.

Jedinstveni informacioni sistem obuhvata i vojne i civilne resurse na-

menjene odbrani. Logistiki sistem mora neprekidno da radi na povea-nju informacione vidljivosti stanja resursa radi njihove to svrsishodnijeupotrebe, radi smanjenja tete i poveanja koristi (dobiti).

Proces kojim se obuhvata integralni pogled na logistiku podrkuVojske (i ire u sistemu odbrane) jeste upravljanje logistikim lancima, ijisu sastavni delovi: kvalitetno planiranje; razvijena strategija podrke ma-terijalnih sredstava i ostalih objekata logistike podrke u celom ivotnomciklusu (kod sredstava: odgovornost za materijal i odgovornost za sred-stvo kad se uvede u operativnu upotrebu u vojsci); kategorizacija i klasifi-kacija sredstava (u skladu sa operativnim i logistikim potrebama), si-stem eeloniranja i sistem prioriteta; normiranje utroaka materijalnihsredstava i ljudskog rada i kvantifikovanje sposobnosti mogunosti i po-treba za obavljanje odreenih logistikih zadataka.

Kvalitetna logistika podrka zahteva neprekidan rad na izgradnji in-tegrisanog informacionog sistema (hijerarhijska, funkcionalna i admini-strativna integracija) [5].

Administrativna integracija podrazumeva da se svi dosadanji doku-menti zamene jedinstvenim vienamenskim dokumentima i da se na ra-unaru prikau, kada je to potrebno, sva dokumenta to ih predviajupropisi o materijalnom i finansijskom knjigovodstvu, zakonski ili drugi(operativni) propisi na snazi.

Hijerarhijska integracija ogleda se u mogunosti da se upravljakimorganima, svih nivoa, na njihov zahtev prue informacije (gotovost teh-nikog i operativnog karaktera i informacije predikcionog karaktera) po-trebne za donoenje odluka.

Funkcionalna integracija podrazumeva da se preuzimanjem jedneprimarne informacije osigurava izvrenje mnogih radnji u okviru jednefunkcionalne oblasti.

Logistiki informacioni sistem Vojske Srbije nalazi se u fazi poetnograzvoja, a uloga mu je da doprinese boljoj informisanosti i brzini reagova-nja (odziva) logistikog sistema (odziv u realnom vremenu).

Pored sistemskih koordiniranih napora, usmerenih na razvoj global-nog logistikog informacionog sistema, neophodno je da svi logistiki or-


9/29

41

Andreji,M.,idr.Logistikiinformacionisistem,str.3361gani permanentno rade3na mehanizaciji i automatizaciji poslovanja i raz-

voju aplikacija, kao realizaciji integralno postavljenih ciljeva za svaki podsi-stem JAIS-a, koje poveavaju brzinu odziva i bolju logistiku informisanost.

Osnovni logistiki informacioni sistem treba da bude integrisan u jedin-stveni automatizovani informacioni sistem komandovanja i kontrole. Radikompatibilnosti sa buduim saveznicima i partnerima on treba da sadri [4]:

sveobuhvatnu logistiku bazu podataka projektovanu za primenu uirokom opsegu logistikih aktivnosti (od svakodnevnih aktivnosti do pla-niranja snaga, u svim funkcionalnim oblastima logistike) sa interfejsima,sa drugim modelima i bazama podataka;

sistem za razmetanje i prebacivanje snaga, koji bi se koristio za

planiranje, evaluaciju, simulaciju, praenje i upravljanje prebacivanjem itransportom snaga i sredstava;

softverski sistem za optimizaciju resursa, koji bi se koristio za planira-nje zaliha i proraun potreba za sredstvima koja odluuju ishod operacija;

sistem logistikog izvetavanja koji bi obezbeivao pravovremenoobezbeenje logistikih auriranih informacija, u svim funkcionalnim obla-stima logistike, u formi potrebnoj za zadatak, procene, odluke i planiranje.

Pored osnovnog logistikog informacionog sistema, radi kompatibilno-sti sa buduim saveznicima i partnerima, neophodno je raditi na razvoju:

sistema za operativno planiranje, aktiviranje snaga i simulaciju, kaoinformacionog planerskog sistema za operativno planiranje i aktiviranjesnaga u skladu sa procesom operativnog planiranja saveznika i partnera;

instrumenata logistike podrke koji omoguuju: razmenu zahtevau pogledu stanja i raspoloivosti zaliha, trenutnih i buduih potreba mate-rijalnih sredstava;

sanitetske analize i prognoze, i integrisanih i multilevel automatizovanih instrumenata logistike

podrke, sa integrisanim komunikacionim interfejsima, koji omoguujuuzajamnu razmenu logistikih elektronskih podataka i usluge elektronskepote u zajednikim sistemima.

Logistike informacione potrebeLogistiki informacioni sistem treba da obradi podatke i prui informacije4

nadlenim donosiocima odluka o objektima interesa logistike,5a to su ovek,materijalno sredstvo,6 ivotinje, integrisani borbeni sistem,7 organizacioni si-

3 U skladu sa dugoronim konceptom razvoja globalnog logistikog informacionog sistema.4Podaci i informacije mogu biti i kvalitativnog i kvantitativnog karaktera, ali je poeljno kad god je tomogue podatke i informacije kvantifikovati.5Neophodno je raspolagati informacijama o stanju, po vrsti resursa, obimu, lokaciji i upotrebnoj vred-nosti.6ine ih oprema, materijal i sitan inventar.


10/29

42

V

OJNOTEHNIKIGLASNIK1/10 stem,8infrastrukturni objekti i instalacije, kako bi se obezbedila kvalitetna logi-

stika izvravanja svih zadataka u okviru definisanih misija, kroz itav ivotni ci-klus9sistema (mir, krizna stanja, vanredno stanje, mobilizacija, rat) [6].

Vrlo je vano da objekat praenja bude kvalitetno opisan kako bi seolakalo njegovo kvantitativno i kvalitativno praenje, a time i kvalitetnijeodluivanje.

S obzirom na informacione potrebe upravljakih organa objekti inte-resa logistike mogu se razvrstavati na vie naina (po vie kriterijuma) ina vie nivoa. Svaki objekat interesa sistema treba da bude opisano sato vie parametara i pokazatelja od znaaja za donoenje adekvatnihupravljakih odluka, to omoguava vie naina razvrstavanja sredstava

u skladu sa potrebama nadlenih donosilaca odluka.Takoe, neophodno je definisati informacione potrebe svakog orga-

na odluivanja i nain prezentovanja potrebnih informacija i znanja: ciklo-grami, histogrami, numeriki podaci; forma prozne deskripcije, itd.

Informacije treba da budu prilagoene vizuelnoj komunikaciji, per-ceptivnom sistemu i logici ljudskog rasuivanja. Neophodno je da seobezbedi to vie operacija nad podacima i informacijama, kao to susortiranje, filtriranje i auriranje.

Pri analizi pojedinih logistikih podsistema i elemenata radi sagleda-vanje informacionih potreba za logistiko odluivanje oni se moraju treti-rati sa razliitih aspekata [7]:

kao sistem podrke koji podrava vii sistem (sistem odbrane i ire);

kao borbeni odbrambeni sistem koji e biti izloen dejstvima i kojie se suprotstavljati dejstvima (borben i neborbena, u fizikoj i mentalnojsferi);

kao uslune organizacije koje, u konkretnim ambijentalnim uslovi-ma, uz uticaj okruenja i elemenat situacije sa raspoloivim resursima or-ganizuju i realizuju odreeni tehnoloki proces.

Pored materijalnih sredstava koja su u vlasnitvu drave i data nakorienje Vojsci, za sistem logistike interesantna su i sredstva koja seprihvataju u jedinice Vojske (u mobilizaciji) iz popisa, po osnovi materijal-ne obaveze koju graani imaju prema dravi.

Materijalna sredstva koja su u vlasnitvu drave, a data na korie-nje Vojsci, mogu se nalaziti u jednom od sledeih stanja:

na upotrebi u jedinicama i ustanovama; van upotrebe, u rezervi, smetena u magacinima i skladitima;

7Podrazumeva novi i vii kvalitet nastao kao rezultat sinergistikog delovanja, a obuhvata obuenog imotivisanog oveka sa pripadajuim materijalnim sredstvima.8Podrazumeva obuenu i motivisanu organizacionu celinu, jedinicu odnosno ustanovu koja funkcioni-e u skladu sa zakonima i principima.9To su stanja u kojima se drava kao organizovan, organizacioni i ekonomski sistem i vojska mogunai s obzirom na uslove funkcionisanja i nivo ugroavanja odbrane i bezbednosti zemlje.


11/29

43

Andreji,M.,idr.Logistikiinformacionisistem,str.3361 na upotrebi ili uvanju u drugim jedinicama vojske;

izdata na korienje subjektima izvan sistema odbrane.Kadrovi od interesa za sistem logistike ine ljudstvo koje je stalno

zaposleno u sistemu odbrane i ljudstvo koje u sistem odbrane dolazi izrezervnog sastava, u toku mobilizacije.

Pored pruanja informacija o stanju resursa, odnosno objekata inte-resa nadlenih donosilaca odluka, logistiki informacioni sistem treba daomogui reavanje sloenih problema koji se postavljaju pred logistikeorgane i unapredi odluivanje, uz pomodostupnih tehnika, metoda razli-ite snage i generalnosti, razvijenih metodologija i modela, komercijalnogi namenski razvijenog softvera.

Informacije koje prua logistiki informacioni sistem, dobijene obra-dom brojnih podataka, moraju omoguavati zakljuivanje tipa: ima ne-ma; potrebno raspoloivo; ispravno neispravno; zdravo bole-sno; intenzitet naprezanja sistema; stanje u sistemu normalno, tole-rantno alarmantno; nivo goriva; temperatura goriva; postojanje vo-de u gorivu; korigovana zapremina goriva na 15C; ako je onda je;situacija povoljna; situacija nesigurna; situacija nepovoljna; situacijavanredna; zalihe za obinu normu pripadanja vode; zalihe za smanje-nu normu pripadanja vode; zalihe za minimalnu normu pripadanja vo-de; zalihe za pripadanje vode po normi za fizioloki minimum, itd.

Adekvatnom saradnjom taktikih, tehnikih i materijalnih nosilaca i pri-menom koncepta integralne logistike podrke mogue je vriti racionali-

zaciju logistikih zahteva u pojavljivanju.10

Tako, na primer, kada su u pita-nju sredstva jo u fazi izrade prethodne analize i taktike studije mogue jeizbei neke probleme koji dovode do odsustva ili smanjenja informisanosti.

Pri projektovanju logistikog informacionog sistema mora se prime-niti susretnost u projektovanju; sa jedne strane razvijati dugoroni global-ni koncept sa ugraenim organizacionim aspektom, a sa druge stranerazvijati male aplikacije za reavanje konkretnih taktikih problema kojene naruavaju globalni koncept i koje se mogu, kada se za to stvore uslo-vi, uklopiti u globalni koncept razvoja integrisanih informacionih sistema.

Opte informacije od znaaja za odluivanje11o logistikom KADRUsu: godina roenja; zdravstveno stanje (sposoban ili ogranieno sposo-ban za slubu odnosno nesposoban); zavrene vojne i civilne kole iocene sa kolovanja; zavreni kursevi i ocene sa kurseva; slubene oce-ne; broj obavljanih dunosti; broj prekomandi; godine radnog staa; godi-ne penzijskog staa; znaajni rezultati ostvareni u struci; znaajna pri-znanja dobijena za rezultate rada u struci; ocene sa znaajnih proveraobuenosti i osposobljenosti; ratni sta; pokazatelji kvaliteta rada u ratu;

10Na primer, ugradnjom nekih elemenata raunarske tehnike i identifikatora stanja u tehnike sisteme.11Informacione potrebe upravljakih organa i ostalih korisnika informacija zavise od upravljakog nivoai definisanih nadlenosti.


12/29

44

V

OJNOTEHNIKIGLASNIK1/10 vremenski interval uea u mirovnim misijama; pokazatelji kvaliteta rada

u mirovnim misijama; broj uea u mirovnim misijama; stepen nivo ob-uenosti za konkretnu dunost; dodatne izgraene sposobnosti itd.

Neke od vanijih informacija o OPREMI koje su znaajne za odlui-vanje su: vrsta i model; proizvoa; godina proizvodnje; koliina; forma-cijska pripadnost (vojna pota i formacijski naziv jedinice); eksploatacioniresurs; vremenski resurs; godina prethodnog sistemskog preventivnogodravanja (tehniki pregledi, etaloniranje i badarenje, itd.); periodikapreventivnog odravanja; statusno stanje, uslovi smetaja; prostorna lo-kacija; godina modifikacije; vremenski resurs radnih medija u sistemu;periodika tehnoloke obnove; jedinine norme za tehniko odravanje,

srednji remont, reviziju i generalni remont itd. Informacije o MATERIJA-LU, potrebne za odluivanje, zavise od vrste materijala.Neke od vanijih optih informacija o UBOJNIM SREDSTVIMA, koje

su znaajne za odluivanje, jesu: vrsta i model; proizvoa; godina proiz-vodnje; godina modifikacije; teinska oznaka; koliina; vremenski resurs;godina prethodnog sistemskog odravanja; upotrebna vrednost (kategori-ja); prostorna lokacija; smetaj i uslovi uvanja; formacijska pripadnost(vojna pota i formacijski naziv jedinice); vrsta i laborana serija baruta,podaci o upaljau; potrebne jedinine norme za tehniko odravanje i ge-neralni remont, koliina UBS i koliina istog eksploziva u objektu i skla-ditu odnosno na lokaciji (u poljskim uslovima), itd.

Mogue upravljake odluke, s obzirom na stanje UbS, jesu: ubojnasredstva uvati i dalje, ubrzano troiti, podvrgnuti tehnikom odravanju,podvrgnuti remontu, rashodovati.

Neke od vanijih optih informacija o POGONSKIM SREDSTVIMA, kojesu znaajne za odluivanje, jesu: vrsta; proizvoa; godina proizvodnje; koli-ina; formacijska pripadnost (vojna pota i formacijski naziv jedinice); godinaregeneracije; rok uvanja; rok upotrebe; godina prethodnog sistemskog pre-ventivnog odravanja (laboratorijska ispitivanja, regeneracija,...); upotrebnavrednost; prostorna alokacija; godina regeneracije; smetaj i uslovi uvanja.

Opte informacije o REZERVNIM DELOVIMA, znaajnim za odlui-vanje, jesu: vrsta; pripadnost sredstvima; proizvoa; godina proizvodnje;koliina; rok uvanja; rok upotrebe; upotrebna vrednost; prostorna aloka-cija; godina modifikacije; smetaj i uslovi uvanja; vremenski resurs rad-nih medija u sistemima.

Neke od vanijih informacija o SITNOM INVENTARU, znaajnim zaodluivanje, jesu: vrsta; koliina; godina proizvodnje; proizvoa; prostor-na alokacija; optimalan rok uvanja i upotrebe; upotrebna vrednost;smetaj i uslovi uvanja.

Neke od vanijih informacija o LOGISTIKOM ORGANIZACIONOMSISTEMU, koje su znaajne za odluivanje, jesu: prostorna lokacija, logi-stike mogunosti, obaveze po emi LoP-a, efektivnost upravljanja unutarposmatranog organizacionog sistema; zajednika (kolektivna) obuenost i


13/29

45

Andreji,M.,idr.Logistikiinformacionisistem,str.3361osposobljenost za izvravanje funkcionalnih zadataka; motivisanost za iz-

vravanje namenskih zadataka; stepen popune organizacionih sistemaljudstvom u skladu sa linom formacijom (mirnodopskom i ratnom); stepenpopune organizacionih sistema materijalnim sredstvima u skladu sa linomformacijom (mirnodopskom i ratnom); gotovost za mobilizaciju; gotovost zaprelazak na ratno stanje i naine funkcionisanja; otpornost elemenata si-stema i sistema u celini na poremeaje iz okruenja; kvalitet logistike po-drke posmatranog logistikog organizacionog sistema i dr.

Za adekvatno praenje stanja i odluivanje o INTEGRISANOMBORBENOM SISTEMU potrebne su sledee opte informacije: osposo-bljenost; efikasnost; ostvareni nivo sinergije izmeu oveka, line opremei kompletne podrke; kvalitet opreme koju koristi pojedinac; kvalitet poje-dinanih i ukupne podrke oveka kao pojedinca; udobnost opreme; kva-litet ivota pojedinca, itd.

Neke od vanijih optih informacija o INFRASTRUKTURNOM PO-SLOVANjU,12koje su znaajne za odluivanje, jesu: kvalitet automatizo-vanog prostornog informacionog sistema; dinamika i obim planiranja raz-voja i prostornog ureenja nfrastrukture; kvalitet upravljanja nepokretno-stima datim na korienje vojsci i MO i pravima povodom nepokretnosti(obim evidentiranih nepokretnosti i vrednost evidentiranih nepokretnosti;obim neevidentiranih nepokretnosti i vrednost neevidentiranih nepokret-nosti; nivo zatite dravne imovine i potovanja zakona, ...); dinamika iobim adaptacije i prilagoavanja vojnih objekata i objekata ureenja teri-torije stalnog tipa; potovanje dinamike i obim izgradnje objekata, postro-jenja i instalacija logistike infrastrukture; obim i kvalitet planiranja i reali-zacije tekueg i investicionog odravanja objekata infrastrukture; obim ikvalitet snabdevanja vodom u stacionarnim uslovima; obim i kvalitet ure-enja u kasarnskom krugu vodnih objekata; obim i kvalitet odravanja, ukasarnskom krugu, objekata za vodosnabdevanje i vodovodne mree;obim i kvalitet odravanje termoenergetskih postrojenja i cevovoda; obimi kvalitet snabdevanje graevinskim materijalom; obim i kvalitet snabde-

12U ovom radu pod infrastrukturnim poslovanjem podrazumeva se: planiranje razvoja i prostorno ure-enje infrastrukture; upravljanje nepokretnostima datim na korienje vojsci i MO (zemljite; objekti vi-sokogradnje; objekti niskogradnje: saobraajnice, platforme, sabirne mree vodovoda i kanalizacije,elektronaponske mree, termoenergetska postrojenja) i pravima povodom nepokretnosti; adaptacija iprilagoavanje vojnih objekata i objekata ureenja teritorije stalnog tipa; izgradnja objekata, postrojenjai instalacija logistike infrastrukture; tekue odravanje objekata infrastrukture; investiciono (kapitalno)odravanje; snabdevanje vodom u stacionarnim uslovima; ureenje vodnih objekata u kasarnskomkrugu; odravanje, u kasarnskom krugu, objekata za vodosnabdevanje i vodovodne mree; odrava-nje termoenergetskih postrojenja i cevovoda; snabdevanje graevinskim materijalom; snabdevanjeenergentima za zagrevanje ljudstva i prostorija; snabdevanje elektrinom energijom iz gradske mree;rukovanje termoenergetskim postrojenjima i raiavanje ruevina.Logistiku infrastrukturu ine: zemljite u nadlenosti vojske; putna mrea kojom se obezbeuju usloviza funkcionisanje sistema odbrane i izvravanje zadataka u okviru definisanih misija; objekti, postroje-nja i instalacije sa odgovarajuom opremom.


14/29

46

V

OJNOTEHNIKIGLASNIK1/10 vanja energentima za zagrevanje ljudstva i prostorija; obim i kvalitet

snabdevanje elektrinom energijom iz gradske mree; dinamika, obim ikvalitet raiavanje ruevina.

Za adekvatno praenje stanja i odluivanje o OBJEKTIMA13potrebnesu sledee opte informacije: lokacija, vrsta, namena, graditelj objekta; vre-menski period izgradnje objekata; nadzorni organ; komisija za prijem zavr-enih objekata; dimenzije objekta: povrina, zapremina, nosivost poda, sta-rost objekta; stepen zadovoljenja funkcionalnih i estetskih zahteva; dinamikaizvoenja investicionog i kapitalnog odravanja na objektu; imovinsko-pravnistatus, ekonomski status, trina vrednost i upotrebna vrednost.

Za adekvatno praenje stanja i odluivanje o TERMOENERGETSKIM

POSTROJENJIMA I INSTALACIJAMA potrebne su sledee informacije:godina proizvodnje i godina ugradnje opreme; proizvoa; godina zadnjegpreventivnog remonta; godina zadnjeg korektivnog remonta; poreklo opre-me; instalisana snaga u postrojenjima; usaglaenost line formacije jedini-ce koja opsluuje postrojenje sa zakonima i kriterijumima; objektivno sta-nje opreme i instalacija i upotrebna vrednost opreme i instalacija.

Za adekvatno praenje stanja i odluivanje o REALIZACIJI ZADATAKAU OKVIRU LOGISTIKIH FUNKCIJA i po POJEDINIM LOGISTIKIM POD-SISTEMIMA KOJI REALIZUJU LOGISTIKU FUNKCIJU potrebne su slede-e opte informacije: obim realizacije propisanih zadataka; kvalitet realizacijepropisanih zadataka; stepen potovanja rokova realizacije zadataka; trokovirealizacije zadataka; sistemska ureenost realizacije zadataka u okviru logi-

stikih funkcija; obim primene zakona i principa u realizaciji zadataka; primenapropisa o kvalitetu, standardizaciji, metrologiji, nomenklaturi i kodifikaciji u rea-

lizaciji zadataka; gotovost za izvravanje zadataka (funkcionalna spremnost);efektivnost podsistema koji realizuje logistiku funkciju; kvalitet logistikih pro-izvoda, radova i usluga; zadovoljstvo korisnika logistikih usluga; zadovoljstvologistikog osoblja statusom i uslovima rada i dr.

Pokazatelji uspenosti funkcionisanja sistema logistike podrke ob-uhvataju neekonomske i ekonomske pokazatelje. Osnovni ekonomskipokazatelji uspenosti funkcionisanja sistema logistike podrke su: or-ganizovanost sistema, dohodak, produktivnost (proizvodnost), ekonomi-nost i rentabilnost, trokovi ivotnog ciklusa, obim ispunjenja zahteva, od-nosi trokova i obima poslovanja, ukupan radni uinak sistema i dr.

Za adekvatno praenje stanja i odluivanje o PROIZVODNJI i GENE-

RALNOM REMONTU potrebne su sledee informacije: vrsta proizvoda; obimproizvodnje po vrstama proizvoda; potovanje rokova; kvalitet proizvoda i uslu-

13Pod objektima koji su predmet tretiranja logistike se podrazumevaju: objekti visokogradnje: za sme-taj (stanovanje) ljudstva; objekti za rad ljudstva; objekti za smetaj ivotinja; skladini objekti; kuhinjski irestoranski objekti; servisni objekti; radioniki objekti; objekti za smetaj sanitetskih (zdravstvenih) orga-na i jedinica; nastavni objekti, garae i dr. objekti; objekti niskogradnje (saobraajnice, platforme, sabir-ne mree vodovoda i kanalizacije, elektronaponske mree), hidro tehniki objekti i objekti posebne ispecijalne namene.


15/29

47

Andreji,M.,idr.Logistikiinformacionisistem,str.3361ga; produktivnost proizvodnje, ekonominost proizvodnje, rentabilnost proiz-

vodnje; konkurentnost proizvodnje, mogunost modifikacija i adaptacija proiz-voda; stepen usaglaenosti proizvodnje i remonta sa potrebama domaeg istranog trita; zadovoljstvo korisnika usluga; zadovoljstvo osoblja koje se baviproizvodnjom i remontom, statusom i uslovima rada; trokovi jednog ciklusaproizvodnje i remonta i ukupne proizvodnje i remonta; obim ispunjenja zahte-va; odnosi trokova i obima poslovanja; ukupan radni uinak sistema i dr.

Za adekvatno praenje stanja i odluivanje o NABAVCI I PRODAJI po-trebne su sledee opte informacije: obim i vrsta nabavke, potovanje rokova,potovanje zakona i principa; kvalitet odnosno poslovnost pri nabavci i prodaji;produktivnost, ekonominost i rentabilnost rada; konkurentnost; ostvarena do-

bit; stepen usaglaenosti poslovanja sa potrebama trita domaeg i stranog;zadovoljstvo korisnika usluga; zadovoljstvo osoblja koje se bavi nabavkom iprodajom statusom i uslovima rada; trokovi poslovanja; odnosi trokova i obi-ma poslovanja; ukupan radni uinak sistema pri nabavci i prodaji i dr.

Za adekvatno praenje stanja i odluivanje o NOVCU potrebne susledee informacije: rokovi planiranja potrebnih finansijskih sredstava;potrebna finansijska sredstva koja se trebuju iz budeta; obezbeena odobrena finansijska sredstva iz budeta; obim i dinamika obezbeenjafinansijskih sredstava iz budeta; obim i dinamika obezbeenja finansij-skih sredstava iz prihoda; rokovi utroka; zakonitost utroka, rokovi kon-trole namenskog troenja i zakonskog postupanja itd.

Neke od vanijih informacija o intendantskim, sanitetskim, veteri-narskim i graevinskim materijalnim sredstvima koji su znaajni za

odluivanje jesu: vrsta; koliina; godina proizvodnje; proizvoa; prostor-na alokacija; optimalan rok zanavljanja, uvanja i upotrebe; upotrebnavrednost; smetaj i uslovi uvanja.

U skladu sa definisanim optim potrebama mogue je za pojedinelogistike podsisteme, funkcije, objekte interesa i nivoe organizovanja de-finisati posebne i pojedinane informacione potrebe, neophodne za una-preenje poslovanja u okviru pojedinih logistikih funkcija, podsistema ilogistikog sistema u celini.

Osim operacija nad velikim bazama podatka logistiki informacionisistem treba da prua pomopri formalizaciji i automatizaciji reavanjaproblema i unapreenju procesa planiranja i odluivanja.14

Za reavanje realnih problema najbolji je drugi pristup, mada veina

korisnika ne uvia tu mogu

nost, pa se zadrava na rudimentarnoj pri-meni originalnih softverskih reenja.

14U reavanju realnih problema planiranja i odluivanja u organizacionim sistemima prisutni su sledeimodaliteti [7]: primena gotovih softverskih reenja u vidu komercijalnih paketa; koritenje postojeih softverskih reenja u cilju kreiranja sistema za podrku planiranju (odluivanju)specifine namene; kreiranje potpuno novih aplikacija, strogo namenski orijentisanih na reavanje vrlo specifinih proble-ma u izabranim oblastima.


16/29

48

V

OJNOTEHNIKIGLASNIK1/10 U tom smislu, u skladu sa literaturom [8] i [9], mogua su tri nivoa prime-

ne softvera i hardvera za podrku planiranju i odluivanju u oblasti logistike:1. SPO alati;2. SPO generatori i3. SPO aplikacije specifine namene.SPO alate ine elementi hardvera i softvera koji omoguavaju razvoj

SPO generatora ili SPO aplikacija specifine namene. To su jezici specijalnenamene, poboljanja u operativnim sistemima za podrku konvencionalnihpristupa, hardver i softver, sistemi upita, generatori sluajnih brojeva, softveriza tabelarna raunanja i jezici programiranja zadnje generacije. To su naje-e alati za razvoj informacionih sistema (Computer Adid Software Engenering

alati: ta uraditi a ne kako), koji se koriste za razvoj reenja osloncem na stati-stike metode i metode operacionih istraivanja, a podesni su za organizacijekoje imaju jake kadrovske resurse za razvoj informatike podrke.

SPOgeneratori su paketi odgovarajueg hardvera i softvera koji imajuniz mogunosti za brz, jeftin i lak razvoj SPO specifine namene. Softveri kojise koriste kao generatori razvijeni su iz viih jezika planiranja i modeliranja, aimaju solidne mogunosti za kreiranje izvetaja i raunarske grafike. Veinomsu to nezavisni softverski paketi sa irokom mogunou upotrebe u planira-nju. U velikom delu generatora implementirane su i sloene metode operacio-nih i statistikih istraivanja. Ovi generatori omoguavaju reavanje specifinihproblema kroz aktivno asistiranje u procesu donoenja odluka. To su finalnisoftverski proizvodi koji podravaju specifine funkcije u organizaciji (ready to

use), a najee se razvijaju adaptacijom optih modela reenja ili su proizvodrazvojnog procesa vlastitim snagama.

Veina SPO generatora i SPO specifine namene omoguavaju analizuosetljivosti, analizu konvergencije,15analizu taako i analizu dostizanja ci-lja,16a odreeni softveri i analizu konzistentnosti.

Logistiki automatizovani informacioni sistemLOGISTIKI (pozadinski)17automatizovani informacioni sistem (LA-

IS) jedan je od najvanijih podsistema18 JAIS-a i u direktnoj je vezi saostalim podsistemima JAIS-a.

15

Pokazuje pri kojoj vrednosti teinskog koeficijenta neki cilj (kriterijum) postaje tako znaajan da e bitisamo 5% izvan raspodele koja bi postojala da je taj cilj bio jedini.16Sprovodi se tako to se prvo definie cilj, a zatim se manipulacijom promenljivih, odnosno prome-nom njihovih vrednosti, pokuava dostii taj cilj.17Termin pozadinski automatizovani informacioni sistem (PAIS) povremeno se koristi jer postojeareenja koja egzistiraju u operativnoj praksi u najveoj meri datiraju iz vremena kada se koristio terminpozadinsko obezbeenje (PoOb) umesto logistike i kada je PAIS razvijani kao deo JAIS-a, kako bi seukazalo na vezu postojeeg sistema sa prethodnim da se neke znaajne veze ne bi pokidale u nizuiteracija brzih organizacionih promena u sistemu odbrane.18

U sutini, automatska obrada podataka je vitalan element podrke ukupnog procesa donoenja od-luke. Loe koriena, ona moe biti smetnja, jer tada maina ne slui ljudima, nego ljudi mainama.


17/29

49

Andreji,M.,idr.Logistikiinformacionisistem,str.3361JAIS predstavlja skup organa komandi i uprava (jedinica i ustanova) u si-

stemu odbrane i tehnikih sredstava informatike i veze, organizaciono i funkci-onalno povezanih, pomou kojih se na osnovu definisanih i razraenih metodai postupaka realizuju zadaci informacionog obezbeenja (podrke) upravljanjaodbranom, u procesu planiranja, razvoja, obuke, pripreme i upotrebe pojedinihpodsistema odbrane, pri izvravanju zadatka u okviru definisanih misija.19

Integralni je deo sistema upravljanja odbranom podreen je realiza-ciji ciljeva tog sistema i bez njega ne moe postojati.20Sadraj rada JA-IS-a ine podaci i informacije o planovima razvoja, organizaciji sistemaodbrane, resursima odbrane (sistem odbrane i ostali sistemi), kao i poda-ci o potencijalnom protivniku, prostoru i vremenu.

Prikupljanjem i obradom navedenih podataka omoguava se dobija-nje potpunih i pravovremenih informacija neophodnih za adekvatno funk-

cionisanje sistema odbrane u miru, vanrednom stanju i kriznim sistuacija-ma, efikasno sprovoenje mobilizacije i efikasno funkcionisanje u ratu.To je zadatak JAIS-a organizovanog po podsistemima a u okviru njih, povidovima, rodovima i slubama i dalje po komandnim nivoima.

Na osnovu toga odreena su tri osnovna podsistema JAIS-a:21 automatizovani informacioni sistem za praenje stanja (borbene goto-

vosti) operativnih sposobnosti jedinica (AIS b/g). U osnovi ovog sistema na-laze se podaci o jedinicama, a posebni deo predstavlja praenje stanja i ak-tivnosti oruanih snaga potencijalnog protivnika;

automatizovani informacioni sistem ljudstva (AIS ljudstva), koji slu-i za voenje u slubi PV, CL i vojnika mirnodopske i ratne vojske;

pozadinski (logistiki) automatizovani informacioni sistem (PAIS) uosnovi kojeg se nalaze podaci o pokretnim stvarima (materijalna sredstvai ivotinje).

Osim ovih sistema, uprave i komande formirale su svoje autonomneautomatizovane informacione sisteme za informacionu podrku vlastitograda u procesu realizacije svojih funkcionalnih zadataka (uprave MO i G,VMA, vojne bolnice, Vojna akademija, ...). Autonomni informacioni sistemisu: AIS naune delatnosti; AIS vojnih kola; AIS vojnoprivrednog sektora;bolniki informacioni sistem i informacioni sistemi posebne namene.

Elemente JAIS-a ine organizacijske jedinice MO, uprave i komande(nosioci razvoja i funkcionisanja sistema),22uprave i komande svih nivoa

19Jedan je od oblika informacionog obezbeenja, odnosno podrke upravljanja odbranom.20

Dakle informacioni sistem nije sam sebi cilj i svrha veje to sistem stvoren da podri neki organizaci-oni, odnosno ekonomski sistem.21Pored navedenih sistema interesantno je spomenuti i informatiku posebne namene koja ob-uhvata primenu raunara u zatvorenim sistemima, gde raunar ima funkciju sredstva za brzoraunanje i upravljanje procesima na bazi numerikog praenja stanja u okruenju. Informatikaposebne napomene obuhvata: komandno-informacioni sistem komande V i PVO; komandno-informacioni sistem V i PVO; komandno-informacioni sistem KoV.22Uesnici u informacionoj automatizaciji funkcija su: nosilac razvoja JAIS (Uprava za vezu i informati-ku G VS) i nosioci razvoja podsistema JAIS /(AIS b/g: Operativna uprava GVS (J-3); AIS ljudstva:Uprava za kadrove SLjR MO i Uprava za ljudske resurse GVS (J-1); PAIS: Uprava za sistem logistikeSMR MO i Uprava za budet i finansije).


18/29

50

V

OJNOTEHNIKIGLASNIK1/10 (korisnici) i sredstva informacione tehnologije sa odgovarajuom pro-

gramskom podrkom za funkcionisanje sistema.Zadatak logistikog INFORMACIONOG sistema jeste da obezbedi: stalni uvid u stanje logistikog sistema, u vidu informacija vanih za

planiranje i upravljanje; ukazivanje na potrebne i mogue mere poboljanja, kako kroz ana-

lize pojedinanih IS, tako i kroz povezivanje vie IS u jedan integrisani in-formacioni sistem;

bolje planiranje i upravljanje radom realnog sistema; informisanje ljudstva, kao najvanijeg inioca u realnom sistemu, o

stanju realnog sistema;

ukazivanje na pravce daljeg razvoja IS, radi primene novih metodaorganizacije baza podataka i znanja, kako bi se ostvarilo to bolje predvi-anje buduih dogaaja.

Najvei deo informacija za svakodnevni ivot i rad Vojske, za dono-enje odluka i nareenja cirkulie tokovima logistikih slubi.

Informacije iz LAIS-a ine, najveim delom, i osnovu sadraja infor-macija iz AIS b/g (operativnih sposobnosti), u delu koji se odnosi na infor-macije o materijalnim resursima.

Namena LAIS-a je informaciono obezbeenje svih organa koji ue-stvuju u procesu planiranja, pripreme, donoenja i izvravanja odluka ve-zanih za odreene elemente i oblasti logistike, kao i subjektima upravlja-nja koji, neposredno ili preko AIS ljudstva i AIS borbene gotovosti (opera-

tivnih sposobnosti), koriste informacije iz LAIS-a. U okviru LAIS-a krozzajednike funkcije (materijalno knjigovodstvo) i funkcije njegovih podsi-stema (tehniko obezbeenje, intendantsko, saobraajno, graevinsko,sanitetsko, veterinarsko i materijalno-planskog), prate se informacije o:

stanju i promenama materijalnih sredstava (MS) u materijalnomknjigovodstvu (MK),

operativna evidencija o MS i nepokretnostima logistikih slubi, izradi i realizaciji planova razvoja, planova opremanja i materijalno-

finansijskih planova, resursima u dravi od znaaja za odbranu, kvantitativnom i kvalitativnom stanju ubojnih sredstava (UbS), kvantitativnom i kvalitativnom stanju pogonskih sredstava (PgSr),

stanju rezervnih delova i potronog materijala, stanju tehnikih materijalnih sredstava u procesu eksploatacije,odravanja i remonta,

eksploataciji i registraciji motornih vozila, bezbednosti saobraaja, realizaciji ugovorenih isporuka materijalnih sredstava, zatiti od poara, bezbednosti i zdravlju na radu i zatiti ivotne

sredine i


19/29

51

Andreji,M.,idr.Logistikiinformacionisistem,str.3361 proraunu ljudske hrane i optimizaciji ishrane u Vojsci,

finansijskom knjigovodstvu, obraunu linih dohodaka.Razvoj LAIS-a po logistikim slubama, pored autonomnosti svakog

od podsistema, stvorio je potrebu za razvoj zajednikih funkcija na kojimazasniva ceo sistem.

Te zajednike funkcije LAIS-a su: materijalno knjigovodstvo, operativna evidencija o materijalnim sredstvima (MS), praenje realizacije planova opremanja i materijalno-finansijskih

planova;

praenje stanja kadra po logistikim slubama i specijalnostima; praenje podataka o resursima u dravi znaajnim za odbranu.Zajednike funkcije realizuju se u okviru podsistema LAIS-a sa

zajednikim obavezama svih slubi na njihovom odravanju i korienju.

Zajednike funkcije PAIS-a

PAIS (LAIS) je projektovan i razvijan kao podsistem JAIS-a sa za-datkom informacionog obezbeenja (podrke) svih subjekata koji razvija-ju, planiraju, organizuju i realizuju materijalnu, zdravstvenu, infrastruktur-nu i finansijsku podrku odbrane ili u procesu upravljanja koriste informa-cije iz sistema LoP (logistike podrke), neposredno ili preko AIS ljudstvai AIS borbene gotovosti (operativnih sposobnosti). Idejni projekat PAIS-a(LAIS-a) predviao je automatizaciju osnovnih oblasti upravljanja.

Krajem 1990. godine izraena je studija razvoja PAIS za period19911995, meutim zbog nastalih organizacijsko-formacijskih promena,raspada bive SFRJ, velikih kadrovskih promena i drugih razloga PAISnije dalje razvijan.

Radi potpunijeg sagledavanja informacione podrke za projektovaneoblasti (funkcije) i one koje su automatizovane, neophodno je znati koje suoblasti, odnosno podsistemi, pojedinano automatizovani i u kojoj meri:

AIS materijalnog knjigovodstva (AIS MK), automatizovano voenje operativne evidencije o materijalnim sred-

stvima,

automatizovano praenje kadrova po specijalnostima,23

automatizovano praenje realizacije materijalno-finansijskih planova.

23Za organe logistike su od posebnog znaaja izlazne informacije i izvetaji: stanje nivoa popune po mir-nodopskoj formaciji po strukturi kadra, prikaz stanja za sva lica koja nisu postavljena na formacijska rad-na mesta, prikaz stanja nivoa popune na komandnim dunostima i izrada radne karte po jedinicama istrukturi kadra. Ove izlazne informacije obezbeuju operativan i pouzdan rad na zadacima: pomeranjekadra logistikih slubi, planiranje kolovanja i usavravanja kadra, planiranje odliva kadra, praenje ni-voa popune po strukturi kadra kao osnov za proraun kapaciteta resursa po podsistemima logistike.


20/29

52

V


Podsistemi LAIS-a

Tehniki informacioni sistem

U odnosu na ostale podsisteme PAIS-a, u razvoju tehnikog infor-macionog sistema (TIS-a)24postignuti su najvei rezultati. Idejnim projek-tom predviena je informatika podrka snabdevanja (UbS, pogonskasredstva, rezervni delovi) i informaciona podrka odravanja (generalniremont, srednji remont i tehniko odravanje) [6].

Zbog poznatih okolnosti veina od usvojenih projekata TIS-a nije u

operativnoj upotrebi, ali predstavljaju solidnu osnovu za redefinisanjeprojekata i dogradnju reenja za podrku funkcionisanja tehnike podr-ke u novonastalim uslovima.

Radi sticanja uvida u dinamiku razvoja informacione podrke i do-stignuto stanje neophodno je pobrojati ranije usvojene projekte koji seodnose na automatizaciju tehnike podrke.

Tehniki informacioni sistem bio je usmeren na reavanje sledeihproblema:

praenje kvalitativnog i kvantitativnog stanja UbS (sistem razvioTRZ uz pomoUOT SMR MO);

praenje kvalitativnog i kvantitativnog stanja pogonskih sredstava;

praenje stanja i utroka rezervnih delova, potronog materijala ireprodukcionog materijala;

praenje stanje TMS u procesu eksploatacije i odravanja; informacioni sistemi TRZ KoV, TRZ municije i vazduhoplovnog TRZ; informacioni sistem CLoB.Pored centralizovanih aplikacija tehnikog informacionog sistema

automatizovani su i pojedini zadaci tehnike podrke jedinica i komandiniih nivoa.

Intendantski podsistem25reava sledee zadatke: evidencija InMS i objekata; praenje stanja InMS;

praenje opremljenosti objekata; izrada novanih normativa za planove InOb-a; praenje realizacije ugovora iz domena InOb-a;

24Pravni sledbenik razvoja ovog dela PAIS-a su Uprava za odbrambene tehnologije i Uprava za snab-devanje SMR MO, uz tesnu saradnju sa Upravom za logistiku G VS (J-4).25Pravni sledbenik razvoja ovog dela PAIS-a su Uprava za optu logistiku i Uprava za snabdevanjeSMR MO, uz tesnu saradnju sa Upravom za logistiku G VS (J-4).


21/29

53

Andreji,M.,idr.Logistikiinformacionisistem,str.3361 praenje antropolokih mera ljudstva (PV, CL, vojnika u rezervi..);

proraun ljudske hrane i primena metoda za optimizaciju ishrane.Saobraajni podsistem26reava zadatke: praenje eksploatacije motornih vozila i drugih potroaa goriva; praenje podataka o bezbednosti saobraaja.Sanitetski podsistem27reava sledee probleme: evidencija i praenje imajueg stanja materijalnih sredstava u sani-

tetskim ustanovama; praenje materijalnih sredstava koja se zanavljaju tekuom potronjom; praenje i analiza zdravstvenog stanja i rada sanitetskih ustanova;

bolniki informacioni sistem VMA.Veterinarski podsistem reava28zadatke:

evidencija i praenje imajueg stanja materijalnih sredstava u vete-rinarskim organima i jedinicama;

praenje materijalnih sredstava koja se zanavljaju tekuom potronjom; praenje i analiza zdravstvenog stanja stoke.Graevinski podsistem29reavazadatke: evidencija i praenje stanja nepokretnosti; praenje realizacije planova graevinskih radova; praenje stanja i uinka graevinske mehanizacije; praenje stanja izrade grafike dokumentacije;

obrada podataka za ubiranje stanarine, zakupnina za poslovni i stam-beni prostor, praenje fondova odravanja stanova i dr.; praenje stanja graevinskih materijala po vrednosti.Operativno-pozadinski podsistem30reava sledee probleme: godinji plan rada Sektora za materijalne resurse; godinji plan rada Uprave za sistem logistike; godinji plan rada pomonika ministra za materijalne resurse; godinji planovi saradnje jedinica po pitanju logistike; praenje i izvetavanje o protivpoarnim aparatima i ureajima; praenje statistike povreda na radu.

26 Pravni sledbenik razvoja ovog dela PAIS-a su Odeljenje za transport SMR MO i Uprava zasnabdevanje SMR MO, uz tesnu saradnju sa Upravom za logistiku G VS (J-4).27 Pravni sledbenik razvoja ovog dela PAIS-a su Uprava za zdravstvo SMR MO i Uprava zasnabdevanje SMR MO, uz tesnu saradnju sa Upravom za logistiku G VS (J-4).28Pravni sledbenik razvoja ovog dela PAIS-a su Uprava za zdravstvo SMR MO i Uprava za snabdeva-nje SMR MO, uz tesnu saradnju sa Upravom za logistiku G VS (J-4).29Pravni sledbenik razvoja ovog dela PAIS-a su Uprava za infrastrukturu SMR MO i Uprava za snab-devanje SMR MO, uz tesnu saradnju sa Upravom za logistiku G VS (J-4).30 Pravni sledbenik razvoja ovog dela PAIS-a su Uprava za zdravstvo SMR MO i Uprava zasnabdevanje SMR MO, uz tesnu saradnju sa Upravom za logistiku G VS (J-4).


22/29

54

V


Nedostaci postojeeg logistikoginformacionog sistemaPostojei informacioni sistem logistike potie od ranije razvijanog po-

zadinskog informacionog sistema, koji je predstavljao deo jedinstvenogautomatizovanog informacionog sistema (JAIS-a). Stepen njegove efika-snosti je u direktnoj vezi sa slabostima ranijeg tabnog naina organizo-vanja sistema komandovanja. Veliki broj nasleenih problema vezan jeza nomenklaturnu neobraenost materijalnih sredstava i njenu neade-kvatnu primenljivost u voenju materijalnog knjigovodstva, neadekvatnu

organizovanost materijalnog knjigovodstva i jo uvek neadekvatno izgra-eni sistem izvetavanja o kvantitativnom i kvalitativnom stanju materijal-nih sredstava i radu izvrnih organa pozadine (logistike).

Bazu za praenje pokretnih stvari predstavljao je programski paketPOMAK koji se vodio na veem broju lokacija, a osnovni entitet praenjatakvog informacionog sistema inile su pokretne i nepokretne stvari. Uokviru informacionog sistema materijalnog knjigovodstva postojei sistemizvetavanja po vertikali (nivoima upravljanja) predstavlja polaznu osnovuza dalju nadogradnju sistema praenja materijalnih resursa bez kojeg sene moe zamisliti uspeno funkcionisanje logistikog sistema uopte.

Kljuni nedostaci postojeeg informacionog sistema, pored slabostipostupka nomenklaturne obrade pokretnih stvari, odnose se i na infra-strukturu mree. Sadanja infrastruktura za podrku informacionih siste-ma je nepovoljna, kako sa stanovita informatike opreme (prisutan jevei broj raunara i opreme sa izraenom tehnolokom zastarelou), ta-ko i sa stanovita globalne raunarske mree [5].

Primena sredstava automatizacije u provoenju informacionih procesalogistike jo uvek nije nala pravu primenu po itavoj dubini sistema koman-dovanja, sem pojedinih izuzetaka. Umesto toga, pojedini komandni nivoi raz-vijali su autonomne informacione sisteme, za lokalne potrebe, bez jasno defi-nisanog i izraenog sistemskog pristupa i u razliitim softverskim alatima.

Razlozi za ovakvo stanje su viestruki, ali osnovni se sastoji u tome to upostojeem sistemu odbrane ne postoji centralna organizaciona jedinica, za-duena za izgradnju jedinstvenog informacionog sistema. Zato i logistika, kaosastavni element jedinstvenog sistema upravljanja odbranom, nije u stanju da

izgradi jedinstveni automatizovani informacioni sistem, posebno informacionisistem koji bi pruao neophodne informacije u realnom vremenu. Informacionisistem nepokretnih stvari nalazi se u razvojnoj fazi.

U dosadanjem periodu nije definisan niti usvojen Plan razvoja infor-macionog sistema po funkcijama logistike, ve su samo, do odreenogstepena, razraivani predlozi razvoja.

Generalno gledano, dalji postupci u formiranju i razvoju savremenoginformacionog sistema logistike zahtevaju sistemski pristup kojim bi se de-


23/29

55

Andreji,M.,idr.Logistikiinformacionisistem,str.3361finisale potrebe sistema odbrane u celini i po nivoima organizovanja, a u

okviru njega potrebe svih logistikih funkcija i resursi za njihovu realizaciju.U buduim borbenim dejstvima bie znaajnije kolektivne sposobnosti i

njihovo proimanje u odnosu na individualne sposobnosti i kvalitete najboljihboraca. To znai udaljavanje od stava da na bojnom polju ratuje robot ili ki-borg (spoj ljudi i maina). Takoe, odustaje se od stava da svaki borac,31kao pojedinac, moe odluujue delovati na bojitu i doprineti pobedi.

ZakljuakNaelno i na sistem odbrane je zapoinjao rad na automatizovanom

prikupljanju, obradi i distribuciji informacija kada i ostali razvijeni odbram-beni sistemi u svetu. Meutim, u meuvremenu je menjana orijentacija iodustajalo se tako da nijedan projekat usmeren na razvoj AIS (odnosno si-stema za podrku odluivanju) nije doveden, u potpunosti, do kraja.

JAIS koncipiran za razvoj po principu odozgo nadole nije uspeo daobuhvati sve nivoe i podsisteme sistema odbrane, sve procese funkcijeupravljanja i sve podsisteme sistema odbrane, ukljuujui i logistiki. Vre-menom su nastajale odreene dileme i problemi koji su usporavali njihovrazvoj: neadekvatno sistemsko definisanje mesta i uloge korisnika informa-cionog sistema (IS) i profesionalnog informatiara u odnosu na IS u svimfazama njegovog razvoja; IS su se razvijali kao skupovi parcijalnih reenja,a ne kao realizacija integralno postavljenih ciljeva za svaki podsistem JA-

IS-a; nizak metodoloki i tehnoloki nivo razvoja IS; este i velike promeneorganizacijsko-formacijske strukture i odnosa u sistemu odbrane; nepotpu-no projektovanje promena u sistemu odbrane; este i velike kadrovskepromene u sistemu odbrane; opti stepen razvoja informatike, raunarsketehnike i telekomunikacija; opte stanje informatike pismenosti u sistemuodbrane i nedostatak potrebnih resursa svih vrsta; promene koncepatamaterijalne, zdravstvene, infrastrukturne i infrastrukturne podrke odbrane.

Navedene dileme i problemi ostali su i do danas, tako da stanje popitanju automatizovane informacione podrke odluivanju u sistemu od-brane (naroito u logistici) ne odgovara potrebama prakse, zahtevimavremena i savremenim trendovima.

Napori da se standardizuje uvoenje raunara u sistem odbrane i da se

razvoju informacionih sistema pristupi jedinstveno nisu dali oekujue rezulta-te; razvoj nije ni standardizovan ni jedinstven. Zbog sporosti u razvoju i vrlo br-zog razvoja tehnologije u oblasti raunarstva i informatike, ali i heuristikogpristupa u razvoju, tehnika osnova, pa i koncepcija razvoja informacionih si-

31Ratnika budunosti, kao visoko integrisani sistem, sainjavae sledei podsistemi delovi: podsi-stem naoruanja; vojnika kontrolna jedinica; prikljune komponente mree za napajanje i protok poda-taka; lina odea i individualna oprema; kompjuterski podsistem; izvori napajanja; radio-komunikacionipodsistem; navifacioni podsistem i podsistem lema.


24/29

56

V

OJNOTEHNIKIGLASNIK1/10 stema se, u sistemu odbrane, razlikuje od korisnika do korisnika i ne omogu-

ava uvek meusobno povezivanje, pa ni formiranje jedinstvenog sistema.Postalo je oigledno da automatizovani informacioni sistemi treba da

se razvijaju kroz timski rad i zajednike napore profesionalnih informati-ara i poznavaoca realnog sistema.

Dosadanji razvoj LAIS-a pratio je znaajan broj problema i tekoa:nedovoljno izgraena svest kod korisnika sistema o znaaju informacionogobezbeenja i nedostatak navika koje obezbeuju aurnost podataka, do-vode do odnosa prema informaciji kao prema resursu drugorazrednogznaaja, to znatno usporava primenu raunara i bitno smanjuje efikasnostprimene; definisanje informacionih potreba po upravljakim nivoima nije ja-sno odreeno; kod taktikih nosilaca i njihovih organa ne shvata se injeni-ca da iz propisanih nadlenosti proizilazi odgovornost za funkcionisanjesopstvenog informacionog sistema; opti nivo znanja iz oblasti informatikeje nizak; ulaganje u kadar u odnosu na ulaganje u materijalni razvoj nijepovoljno; neraspolaganje potrebnim brojem informatikog kadra predsta-vlja konicu razvoja i usavravanja u uslovima visokog trenda inovacija uovoj oblasti; izrada jedinstvenih klasifikacija informacija je uslov jedinstve-nosti i efikasnosti informacionog sistema; stepen formalizacije informacija,prorauna i postupaka je nizak a prihvatanje slube informatike i njena in-tegracija u sistem odbrane nije jo uvek na potrebnom nivou.

Moe se zakljuiti da glavni problem razvoja LAIS-a proizilaziod ni-ske svesti o potrebi uvoenja informacionih sistema, starih navika i nedo-

voljne osposobljenosti stareinskog kadra.Osnovni principi kojih se treba pridravati u daljem razvoju i izgradnji

LAIS-a su sledei: celovito postavljanje sistema; decentralizovana obra-da podataka (koja nije u suprotnosti sa jedinstvenou sistema); posta-vljanje podsistema prema globalnim funkcijama u okviru sistema logisti-ke; kontinuitet u radu, pri prelasku iz mirnodopskog u ratno stanje; maksi-malno mogua unifikacija i standardizacija u opremanju; orijentacija natehniku domae proizvodnje; jedinstveno planiranje, usmeravanje i koor-dinacija; jedinstvenost tehnologije projektovanja i funkcionisanja AIS icentralizovano programiranje osnovnih programskih sistema.

Logistiki automatizovani informacioni sistem treba razvijati i prime-njivati kao integralni deo jedinstvenog automatizovanog informacionog si-

stema (JAIS-a).32

Vrlo bitan uslov za razvoj kvalitetnog logistikog infor-macionog sistema jeste definisanje informacionih potreba (podataka i in-formacija) o pojedinim objektima koje tretira logistiki informacioni sistem.

Od logistikog automatizovanog informacionog sistema zahteva seda obezbedi: stalni uvid u stanje logistikog sistema, u vidu informacija

32Jedinstvo JAIS-a nuno proizilazi iz jedinstva upravljanja odbranom u celini. To je jedna od njegovihnajvanijih karakteristika koja ima vie aspekata.


25/29

57

Andreji,M.,idr.Logistikiinformacionisistem,str.3361vanih za planiranje i upravljanje; ukazivanje na potrebne i mogue mere

poboljanja, kako kroz analize pojedinanih informacionih sistema, tako ikroz povezivanje vie informacionih sistema u jedan integrisani informa-cioni sistem; bolje planiranje i upravljanje radom realnog sistema; informi-sanje ljudstva, kao najvanijeg inioca u realnom sistemu, o stanju real-nog sistema i ukazivanje na pravce daljeg razvoja informacionih sistema,u smislu primene novih metoda organizacije baza podataka i znanja, ka-ko bi se ostvarilo to bolje predvianje buduih dogaaja.

Radi kompatibilnosti sa buduim saveznicima i partnerima (integraci-je) osnovni logistiki informacioni sistem treba da sadri [4]:

sveobuhvatnu logistiku bazu podataka projektovanu za primenu u

irokom opsegu logistikih aktivnosti (od svakodnevnih aktivnosti do pla-niranja snaga, u svim funkcionalnim oblastima logistike) sa interfejsimasa drugim modelima i bazama podataka;

sistem za podrku, prebacivanje i razmetanja snaga, koji bi se ko-ristio za planiranje, evaluaciju, simulaciju, praenje i upravljanje prebaci-vanjem i transportom snaga i sredstava;

softverski sistem za optimizaciju resursa, koji bi se koristio za planiranjezaliha i proraun potreba za resursima koji odluuju ishod operacija;

sistem logistikog izvetavanja koji bi obezbeivao pravovremenoobezbeenje auriranih logistikih informacija, u svim funkcionalnim obla-stima logistike, u formi potrebnoj za zadatak, procene, odluke i planira-nje.

Pored osnovnog logistikog informacionog sistema, radi kompatibil-nosti sa buduim saveznicima i partnerima, neophodno je raditi na: razvoju sistema za operativno planiranje, aktiviranje snaga i simu-

laciju, kao informacionog planerskog sistema za operativno planiranje iaktiviranje snaga u skladu sa procesom operativnog planiranja saveznikai partnera;

razvoju instrumenata logistike podrke koji omoguuju: razmenuzahteva u pogledu stanja i raspoloivosti zaliha, trenutnih i buduih potre-ba materijalnih sredstava;

sanitetskoj analizi i prognozi, i integrisanim i multilevel automatizovanim instrumentima logistike

podrke, sa integrisanim komunikacionim interfejsima, koji omoguuju

uzajamnu razmenu logistikih elektronskih podataka i usluge elektronskepote u zajednikim sistemima.

Literatura

[1]M. Petrovi, Osnovi primene informacione tehnologije u vojsci (lekcija),CVV OS, Beograd, 1990.

[2]M. Andreji, S. Ljubojevi, Operaciona istraivanja u funkciji podrke odlui-vanja u sistemu odbrane, Vojnotehniki glasnik broj 3/2009, Beograd, 2009.


26/29

58

V


[3]J. Prapotnik, Tehniko obezbeenje novih generacija borbenih i nebor-benih sredstava u OS SFRJ, Vojnotehniki glasnik, 1983.

[4]Doktrina logistike Vojske Srbije (nacrt), G VS, Beograd, 2008.[5]Doktrina logistike sistema odbrane (nacrt), SMR MO, Beograd, 2007.[6]M. Andreji, Logistika (udbenik), Vojna akademija SLJR, Beograd, 2008.[7]M. Andreji, V. Sokolovi, Integralna logistika podrka sredstava nao-

ruanja i vojne opreme, Vojnotehniki glasnik broj 1/2009, Beograd, 2009.[8]M. upi, Generatori i aplikacije SPO I, DOPIS, Beograd, 1995.[9]Generatori i aplikacije SPO II, DOPIS, Beograd, 1995.

LOGISTICS INFORMATION SYSTEM

Summary:

A logistics automated information system should be developed as apart of a unified automated information system (JAIS). In order to develop alogistics automated information system and to apply it successfully in opera-tional use, it is necessary to follow the JAIS global development conceptand rely more on teamwork of IT experts and specialists in real logisticssystems. An important condition for the development of a high-quality logi-stics information system is to define information needs for particular objectstreated by a logistics information system. The task of such a system is toprovide: permanent insight into the logistics system, pointing to the neces-sary and possible measures for improvement, better real system planning

and management activities, personnel information about the state of the realsystem, pointing to the directions of further system development.

A logistics information system should be developed taking also in-to account compatibility with future allies and partners.

Defense systems were among the first to accept the challenge(because they were forced to) to introduce information technology intheir management system and, with the help of innovations in thisarea, to increase the performance effectiveness under the conditionsof environment dynamic changes.

Information technology development mostly followed develop-ment of large military projects aimed at solving management or techno-logy issues within military industry complex and management in themost technologically developed defence systems.

These science and defense practice efforts resulted in many newmethods and techniques such as the method of system analysis andinformation system design, methods of operational research and simu-lation, pattern recognition, expert systems for individual processes inmanagement, as well as those for information retrieval and their imple-mentation in decision making.

Over time, partial innovations reached a high level of synthesis, lea-ding to new management systems able to function in most complex taskconditions. Mastering the procedure of creating autonomous partial informa-


27/29

59

Andreji,M.,idr.Logistikiinformacionisistem,str.3361tion systems- where the operational research methods helped to optimally

apply some of their particular values has led to the creation of integratedautomated information systems for management support.

Our recent defence theory and practice have not concentrated enoughon logistics information systems in professional journals, neither from the or-ganizational nor from the technological point of view. Experiences gainedfrom operational practice and knowledge acquired by visiting foreign armies,practical needs as well as modern times demands and current trends in thedevelopment of defence systems pointed out that it is necessary to pay mo-re attention to this logistics segment in military journals.

Logistics information systems cannot be researched, developed andintroduced into operational practice (applied) without knowing the structure

of high-quality information systems in general. High-quality informationsystems for supporting the logistic aspects of decision-making and logistics-dealing authorities cannot be developed without properly defining informa-tion needs of specific customer information systems and without most preci-sely describing objects of interest of the logistics system.

It is also not possible to go forward in the development and implemen-tation of logistics information systems after long stagnation unless this im-portant area is considered through a retrospective, identifying and definingproblems that accompany the development and introduction of informationsystems in the military forerunners of the Army of Serbia and the AS nowand realizing the current situation in this area in the defense system.

In principle, our defense system started the work on the automatedcollection, processing and distribution of information simultaneously with ot-

her developed defense systems in the world. However, in the meantime ori-entations and concepts changed so that no project focused on the develop-ment of integrated automated information system (AIS) and decision sup-port system was brought completely to the end.

The development of information systems to support the defensesystem and particularly the Army faced specific dilemmas and problemswhich hindered their development: information needs of users which in-formation systems should provide for were never properly defined; dispu-tes occurred between "generalites" and "specialists" on whether thesystem should be built from the bottom (the base) or from the top, resul-ting in the development of small-scale applications in the base (where pro-blems needing automation occurred) that could fit into a global conceptand the development of global concepts never implemented completelyinto the defense system operational practice. Due to the low level of theirinformation culture, real system experts were not able to properly expressand define their needs and expectations of IT professionals who, becauseof their low levels of general military knowledge, were not able to fully un-derstand the functioning of the real system and information system needs.

The above dilemmas and other problems are still present today sothat the present automated decision-mking support in the defense system(not just in logistics) does not match the needs of practice, requirements oftime and modern trends.


28/29

60

V

OJNOTEHNIKIGLASNIK1/10 In treating logistics information systems in this paper, we will apply an

analogy with other information systems. Particular aspects and segments ofthe development and implementation of logistics information systems will beprocessed with a high degree of generalization, using the experience andresearch the authors participated in as well as available sources of knowled-ge. The aforementioned approach allows for a wider general aspect of thegiven views, while, on the other hand, gaining the depth and accuracy if va-lidly applied to each specific case and to each logistics system.

After the organizational changes in the defense system, and in lo-gistics in particular, due consideration should be paid to the develop-ment of information systems since there possibly lies the answer to therequest to reduce the system response time within a framework of

constant reducing the workforce and scope of logistic resources.Changes in the organization of the technical, health, infrastructu-

ral and financial support of Defense represent an additional reason toapproach more seriously the issues of defense logistic support and thelogistic aspects of decision-making in the defense.

IntroductionGENERAL REMARKS ON INFORMATION SYSTEMS

An information management system is a set of bodies and individuals(of a particular organizational system) as well as technical resources and in-formation resources, organizationally and functionally related, with which,based on pre-defined and developed methods and procedures, the tasks ofcreating, gathering, processing and distribution of data and information areimplemented in the given conditions.

LOGISTICS SUPPORT INFORMATION

Timely disposal of information is a prerequisite for effective com-mand and control in general, and particularly in the areas of logisticssupport. Considering that modern conditions do not see any decisionmaking regarding the use of armed forces without adequate logisticalsupport, it is of crucial importance for command authorities at all levelsto have necessary information on the status of weapons and militaryequipment and available logistical resources.

DOCTRINAL REQUIREMENTS FOR LOGISTICS INFORMATION

SYSTEMA logistics support system is a complex military, economic and organi-

zational multilevel system. The mission of logistics, in the sphere of defense,is reflected in planning, creating, developing, launching, supporting and ma-intaining efficient and effective defense forces. Its task is to provide maneu-ver, precise effects (fire), comprehensive protection and rational and focu-sed support "top down" to the Army, at requested location, time, extent andmanner, as close as possible to the source of logistic demends and with op-


29/29

61

Andreji,M.,idr.Logistikiinformacionisistem,str.3361timum use of resources. The logistics support system comprises a man, a

weapon, an integrated combat system (technical system and the man withall support) and an organizational system (units and institutions), as a whole.

LOGISTICS INFORMATION NEEDS

A logistics information system needs to process data and provideinformation relevant to decision makers about logistic objects, i.e. aman, weapons or equipment, animals, integrated combat systems, or-ganizations, infrastructure facilities and installations in order to ensurehigh-quality execution of all logistic tasks within defined missions, thro-ugh the entire life cycle of a system (peacetime, crisis situation, state

of emergency, mobilization, war).

Automated LOGISTICS INFORMATION SYSTEM

LOGISTICS (background) automated information system (LAIS)is one of the most important subsystems JAIS and in direct connectionwith the other subsystems JAIS a. JAIS a set of commands and go-vernment agencies (units and institutions) in the defense system, andtechnical resources and information resources, organizational and fun-ctionally related, by which on the basis of forward-defined and develo-ped methods and procedures implemented information security tasks(support) the defense management, in the process of planning, deve-lopment, training, preparation and use of certain subsystems of defen-

se, while performing the task within the defined mission.

Disadvantages logistics EXISTING INFORMATION SYSTEMS

The existing logistics information system is derived from previo-usly evolved background information system, which was the part of theunified automated information system (JAIS a). The degree of its effici-ency is directly related to the weaknesses of earlier ways of organizingthe system of command. A large number of inherited problems is lin-ked to the codification material resources and its applicability in theconduct of inadequate material accounting, inadequate organization ofmaterial accountancy and still inadequately constructed a system of re-porting on quantitative and qualitative state of material resources and

the work of executive bodies of the background (logistics).Key words: information support, information needs, unique infor-mation system, logistics information system, faults of logistics informa-tion system, compatibility.

Datum prijema lanka: 02. 02. 2009.Datum dostavljanja ispravki rukopisa: 05. 10. 2009.Datum konanog prihvatanja lanka za objavljivanje: 12. 10. 2009.

Documents

Logistički Inf Sistemi