37
1LQLHMV]H RSUDFRZDQLH NWyUH FKFLDÆE\P XGRVWSQLü :DP VWXGHQWRP SLHUZV]HJR URNX :\G]LDÆX 3UDZD L $GPLQLVWUDFML 8QLZHUV\WHWX :DUV]DZVNLHJR PD MHGHQ SRGVWDZRZ\ FHOSRPyFZSU]\JRWRZDQLXVLGRHJ]DPLQX]/RJLNL ’OD ZLHOX PÆRG\FK DGHSWyZ SUDZD ORJLND VWDQRZL EDUG]R WUXGQH Z\]ZDQLH QLH SU]HMPXMFLH VL V WR ]DJDGQLHQLD NWyUH VSUDZLDÆ\ WUXGQRFL SUDZLH ND*GHPX WDN*H L PL NLHG\WRE\ÆHPQDSLHUZV]\PURNX:WHG\WRF]WHU\ODWDWHPXSU]\JRWRZDÆHPVRELHSHZQH RSUDFRZDQLHNWyUHSRPRJÆRPLZWUDNFLHQDXNLORJLNL &KFLDÆE\PMHGQDNSRGNUHOLüMHGQU]HF]RSUDFRZDQLH]DPLHV]F]RQHZ,QWHUQHFLHQD VHUZHU]H ILUP\ /(; MHVW MHGQDN SHZQSUyE SRGVXPRZDQLD ZLDGRPRFL ] ]DNUHVX /RJLNL 1LH MHVW WR IRUPD SRGUF]QLND PLPR L* SUyERZDÆHP ]DVWRVRZDü SHZQ V\VWHPDW\N 2SUDFRZDQLH WR SRZVWDÆR QD SRGVWDZLH Z\NÆDGyZ SURZDG]RQ\FK SU]H] 3DQD SURI GU KDE $QGU]HMD 0DOLQRZVNLHJR RUD] üZLF]H 3DQD GU -DFND 3HW]OD X]XSHÆQLRQ\FK GRGDWNRZR R SHZQH LQIRUPDFMH ] SRGUF]QLND =LHPELVNLHJR : ]ZL]NX ] W\P SHÆQH Z\NRU]\VWDQLH QLQLHMV]HJR RSUDFRZDQLD EG]LH PR*OLZH ZUD] ] XF]V]F]DQLHP QD Z\NÆDG\ üZLF]HQLD MDN UyZQLH*NRU]\VWDMF]OHNWXU\SRGUF]QLND =DFKFDPZV]\VWNLFKGRNRU]\VWDQLD]WHJRRSUDFRZDQLD3URV]UyZQLH*RQDGV\ÆDQLH ZV]HONLFKXZDJJÆyZQLHNU\W\F]Q\FKDOHLQQHUyZQLH*EGPLOHZLG]LDQH0DPQDG]LHM *HRSUDFRZDQLHWRVWDQLHVLSRPRFQHGODSHZQHMJUXS\NROHJyZ]SLHUZV]HJRURNX *\F] Wam wszystkim powodzenia na egzaminie z Logiki. 5DIDÆ:6LNRUVNL ([email protected]) -]\NV\VWHPHP]QDNyZ SemiotykaQDXNDR]QDNXV]F]HJyOQLHR]QDNXVÆRZQ\PF]üORJLNLVHPLRW\N G]LHOLVLQDQDVWSXMFHWU]\JUXS\ 1) 6HPDQW\NQDXNR]QDF]HQLX]QDNX 2) 6\QWDNW\NW]ZJUDPDW\NDORJLNLURG]DMH]QDNyZLVSRVREDFKLFKZL]DQLD 3) 3UDJPDW\NQDXNDRVWRVXQNXMDNL]DFKRG]LSRPL G]\]QDNLHPD F]ÆRZLekiem "x jest R]QDN \ MHOL ] [ ZQLRVNXMHP\ R LVWQLHQLX \ LFK ]ZL]HN PD FKDUDNWHU natuUDOQ\QSJRUF]NDLFKRUREDLQDF]HM]QDNQDWXUDOQ\OXEREMDZ "x jest znakiem \ MHOL ] [ ZQLRVNXMHP\ R RERZL]NX \ LFK ]ZL]HN PD FKDUDNWHU V]WXF]Q\ ]RVWDÆ XÆR*RQ\ ZHGÆXJ SHZQ\FK UHJXÆ ]QDF]HQLRZ\FK L SU]HND]DQ\ RGELRUF\SU]H]WZyUFQSF]HUZRQH ZLDWÆRL]DWU]\PDQLHVLZD*QDMHVWLQWHQFMD komuniNDF\MQDLPXV]LVWQLHüUHJXÆ\MDNWHQ]QDNUR]uPLHü 6IHU\G]LDÆD

Logika Prawnicza - opracowanie dla studentów

Embed Size (px)

DESCRIPTION

Opracowanie autorstwa Rafała W. Sikorskiego, mające pomóc studentom I roku prawa w nauce logiki.

Citation preview

Page 1: Logika Prawnicza - opracowanie dla studentów

1LQLHMV]H� RSUDFRZDQLH�� NWyUH� FKFLDáE\P� XGRVWSQLü� :DP� �� VWXGHQWRP� SLHUZV]HJR

URNX�:\G]LDáX� 3UDZD� L�$GPLQLVWUDFML� 8QLZHUV\WHWX�:DUV]DZVNLHJR�PD� MHGHQ� SRGVWDZRZ\

FHO���SRPyF�Z�SU]\JRWRZDQLX�VL�GR�HJ]DPLQX�]�/RJLNL�

'OD� ZLHOX� PáRG\FK� DGHSWyZ� SUDZD� ORJLND� VWDQRZL� EDUG]R� WUXGQH� Z\]ZDQLH� �� QLH

SU]HMPXMFLH� VL� �� V�� WR� ]DJDGQLHQLD�� NWyUH� VSUDZLDá\� WUXGQR�FL� SUDZLH� ND*GHPX� �WDN*H� L� PL

NLHG\�WR�E\áHP�QD�SLHUZV]\P�URNX���:WHG\�WR��F]WHU\�ODWD�WHPX��SU]\JRWRZDáHP�VRELH�SHZQH

RSUDFRZDQLH��NWyUH�SRPRJáR�PL�Z�WUDNFLH�QDXNL�ORJLNL�

&KFLDáE\P�MHGQDN�SRGNUH�OLü�MHGQ��U]HF]���RSUDFRZDQLH�]DPLHV]F]RQH�Z�,QWHUQHFLH�QD

VHUZHU]H�ILUP\�/(;�MHVW� MHGQDN�SHZQ��SUyE��SRGVXPRZDQLD�ZLDGRPR�FL�]�]DNUHVX�/RJLNL�

1LH� MHVW� WR� IRUPD� SRGUF]QLND� �� PLPR� L*� SUyERZDáHP� ]DVWRVRZDü� SHZQ�� V\VWHPDW\N�

2SUDFRZDQLH� WR� SRZVWDáR� QD� SRGVWDZLH� Z\NáDGyZ� SURZDG]RQ\FK� SU]H]� 3DQD� SURI�� GU� KDE�

$QGU]HMD�0DOLQRZVNLHJR� RUD]� üZLF]H�� 3DQD� GU� -DFND� 3HW]OD� �� X]XSHáQLRQ\FK� GRGDWNRZR� R

SHZQH� LQIRUPDFMH� ]� SRGUF]QLND� =LHPEL�VNLHJR�� :� ]ZL�]NX� ]� W\P� SHáQH� Z\NRU]\VWDQLH

QLQLHMV]HJR�RSUDFRZDQLD�EG]LH�PR*OLZH�ZUD]�]�XF]V]F]DQLHP�QD�Z\NáDG\��üZLF]HQLD�� MDN

UyZQLH*�NRU]\VWDM�F�]�OHNWXU\�SRGUF]QLND�

=DFKFDP�ZV]\VWNLFK�GR�NRU]\VWDQLD�]�WHJR�RSUDFRZDQLD��3URV]�UyZQLH*�R�QDGV\áDQLH

ZV]HONLFK�XZDJ���JáyZQLH�NU\W\F]Q\FK��DOH�LQQH�UyZQLH*�EG��PLOH�ZLG]LDQH��0DP�QDG]LHM�

*H�RSUDFRZDQLH�WR�VWDQLH�VL�SRPRFQH�GOD�SHZQHM�JUXS\�NROHJyZ�]�SLHUZV]HJR�URNX���*\F]

Wam wszystkim powodzenia na egzaminie z Logiki.

5DIDá�:��6LNRUVNL

([email protected])

-]\N�V\VWHPHP�]QDNyZ

Semiotyka ���QDXND�R�]QDNX��V]F]HJyOQLH�R�]QDNX�VáRZQ\P��F]�ü�ORJLNL���VHPLRW\NG]LHOL�VL�QD�QDVWSXM�FH�WU]\�JUXS\�� 1) 6HPDQW\N���QDXN�R�]QDF]HQLX�]QDNX 2) 6\QWDNW\N���W]Z��JUDPDW\ND�ORJLNL��URG]DMH�]QDNyZ�L�VSRVREDFK�LFK�ZL�]DQLD 3) 3UDJPDW\N���QDXND�R�VWRVXQNX�MDNL�]DFKRG]L�SRPLG]\�]QDNLHP�DF]áRZLekiem

"x jest R]QDN�� \� MH�OL� ]� [� ZQLRVNXMHP\� R� LVWQLHQLX� \� �� � LFK� ]ZL�]HN� PD� FKDUDNWHUnatuUDOQ\��QS��JRU�F]ND�L�FKRURED����LQDF]HM�]QDN�QDWXUDOQ\�OXE�REMDZ��

"x jest znakiem � \� MH�OL� ]� [�ZQLRVNXMHP\�R�RERZL�]NX�\� �� LFK�]ZL�]HN�PD�FKDUDNWHUV]WXF]Q\�� ]RVWDá� XáR*RQ\� ZHGáXJ� SHZQ\FK� UHJXá� ]QDF]HQLRZ\FK� L� SU]HND]DQ\RGELRUF\�SU]H]�WZyUF����QS��F]HUZRQH��ZLDWáR�L�]DWU]\PDQLH�VL���ZD*QD�MHVW�LQWHQFMDkomuniNDF\MQD�L�PXV]��LVWQLHü�UHJXá\�MDN�WHQ�]QDN�UR]uPLHü

6IHU\��G]LDáD����

Page 2: Logika Prawnicza - opracowanie dla studentów

����G]LDáDQLD��NRQVXPSF\MQH����G]LDáDQLD��SURGXNF\MQH����G]LDáDQLD�SR]QDZF]H���WX�ZáD�QLH�Z\VWSXM��]QDNL�

AKTY POZNANIA

�������������32�5('1,(���������������������������������������������������������������%(=32�5(DNIE�Z\VWSXMH�HOHPHQW�SR�UHGQLF]�F\�������������������������������������EUDN�SR�UHGQLF]�FegoNWyUH�G]LHOL�VL�QD�,167580(17$/1(����������������������������HOHPHQWX�Z�DNFLH�Soznania)- takie jak lupa, mikroskop orazNIEINSTRUMENTALNE - np. znak )

Substrat materialny znaku ���PR*H�E\ü�WUZDá\��QDSLV��OXE�QLHWUZDá\��Eá\VN�

-]\N���MHVW�]ELRUHP�Z\UD]yZ�L�SU]\SRU]�GNRZDQ\FK�PX�]QDF]H���MHVW�WR�]ELyUzmienQ\�Z�F]DVLH��QDOH*\�Z\Uy*QLü�GZD�SRGVWDZRZH�URG]DMH�M]\NyZ��1. -]\NL� QDWXUDOQH� �� HWQLF]QH�� ]RVWDá\� XNV]WDáWRZDQH� ]Z\F]DMRZR� �� FHFKDPL� WHJR

j]\ND�V����VSRQWDQLF]QR�ü���Sá\QQR�ü�L�Uy*QH�NRQWHNVW\2. -]\NL� V]WXF]QH� �� VNRQVWUXRZDQH�GOD� MDNL�� NRQNUHWQ\FK� FHOyZ�Z� WHQ� VSRVyE� �*H

UHJXá\� W\FK� M]\NyZ� ]DSURMHNWRZDQR� ]� JyU\� QS�� M]\N� HVSHUDQWR� �QD� Z]yUnaturalnego ) lub matematyki (bardzo sztuczny)

Role semiotyczne ���V��WR�W]Z��IXQNFMH�Z\SRZLHG]L���A. Rola opisowa���RSLV\ZDQLH�U]HF]\ZLVWR�FLB. Rola ekspresywna���Z\UD*DQLH�XF]Xü�L�SUDJQLH�C. Rola sugestywna���Z\SRZLHG(�SHZQ\P�ERG(FHP�GR�]DFKRZDQLDD. Rola performatywna� �� Z\SRZLHG(� PD� SHZQH� ]QDF]HQLH� XPRZQH� L� W\ONR� Z

pewQ\FK��ZDUXQNDFK�VSHáQLD�VZRMH�]QDF]HQLH

-=<.2=1$:67:2

6=&=(*Ïà2:(�������������������������������������������������������������������������2*Ï/1(�EDGD�SRV]F]HJyOQH�M]\NL�������������������������������������������QLH�]DMPXMH�VL���OHF]�ZLeloma)

TYPOLOGIA�SRG]LDá�M]\ND�QD�JUXS\�M]\NRZH�

HISTORYCZNE�������������������������������������������������M]\N�Z�F]DVLH���������������OPISOWE

Page 3: Logika Prawnicza - opracowanie dla studentów

�������������������������������������������������������������������������������Z\RGUEQLD�NDWHJRULH�

TEORETYCZNE

-]\N MHVW� SHZQ�� FHFK�� �� ]DNRGRZDQ�� VWUXNWXU��� ]� NWyU�� ND*G\� VL� URG]L�� ']LHFNRmo*H� VL� QDXF]\ü� ND*GHJR� M]\ND� �� 7DN�� VWUXNWXU�� XQLZHUVDOQ�� ]DNRGRZDQ�� Zmózgu jest : S= N + V (sentens=noun + verb) .Bardziej rozbudowana struktura :

S

NP 1 VP 1

Adj 1 Noun 1 Verb NP 2

Adj 2 Noun 2

Zdanie logiczne �� MHVW�WR�WDNLH�]GDQLH���NWyUHPX��PR*QD��SU]\SLVDü�ZDUWR�ü�SUDZG\OXE�IDáV]X

Kategorie syntaktyczne : 1. NAZWY (n) 2. ZDANIA (z)

Kategorie semantyczne : 1. NAZWY (n) 2. ZDANIA (z) 3. FUNKTORY���V��Z\UD]\�F]\�Z\UD*HQLD�QLH�EG�FH�QD]ZDPL�L�]GDQLDPL a. nazwotwórcze b. zdaniotwórcze c. funktorotwórcze

1D]Z\

=H�Z]JOGX�QD�OLF]E�Z\UD]yZ�ZFKRG]�F\FK�Z�VNáDG�QD]Z\�Z\Uy*QLD�VL��9 Nazwy proste ���VNáDGDM��VL�]�MHGQHJR�Z\UD]X9 1D]Z\�]áR*RQH���VNáDGDM�FH�VL�]���L�ZLFHM�Z\UD]yZ

=H�Z]JOGX�QD�WR��GR�F]HJR�RGQRV]��VL�QD]Z\�Z\Uy*QLD�VL��9 Nazwy konkretne ��GRW\F]��NRQNUHWQ\FK�U]HF]\��RVyE9 Nazwy abstrakcyjne � �� GRW\F]�� SRMü� DEVWUDNF\MQ\FK� �ÄELDáR�ü´� ÄSáDF]´�� LVWQLHM�

WU]\� NRQFHSFMH� �� SODWRQL]P� �Q�� DEVWUDNF\MQH� LVWQLHM��� �� QRPLQDOL]P� � �QD]Z\abstrakF\MQH�QLH�LVWQLHM���L�NRQFHSWXDOL]P������

=H�Z]JOGX�QD�LOR�ü�GHV\JQDWyZ�QD]Z\�G]LHOLP\�QD��

Page 4: Logika Prawnicza - opracowanie dla studentów

9 Nazwy puste ���QLH�SRVLDGDM��GHV\JQDWyZ9 Nazwy jednostkowe ���SRVLDGDM��MHGHQ�GHV\JQDW9 Nazwy ogólne ���ZLFHM�QL*���GHV\JQDW

.ROHMQ\�SRG]LD�QD]Z�QD��9 Nazwy indywidualne � �� R]QDF]DM�FH� SRV]F]HJyOQH� U]HF]\� EH]� SU]\SLV\ZDQLD

ZáDVQR�FL�Z\Uy*QLDM�FHM��ZJ�QD]Z\�ZáDVQHM��QS���:DUV]DZD�9 Nazwy generalne �� SU]\VáXJXM�FH� GDQ\P� SU]HGPLRWRP� ]H� Z]JOGX� QD� FHFK\

jePX� �LP�� SU]\VáXJXM�FH�� RGQRV]�� VL� GR� SU]HGPLRWyZ� SRVLDGDM�F\FK� SHZLHQokre�ORQ\� ]HVSyá� FHFK� �QS�� VWROLFD� 3ROVNL� �� QDMGáX*V]D� U]HND� �ZLDWD��� 7UH�FL�nazwy generalnej � �� MHVW� WDNL� ]HVSyá� FHFK� QD� SRGVWDZLH� NWyUHJR� RVRED� MH�OLVWZLHUG]L��WH�FHFK\�á�F]QLH�X]QD�]D�GHV\JQDW�QD]Z\

.D*GD�QD]ZD�JHQHUDOQD�PR*H�E\ü�X*\WD�Z���VXSR]\FMDFK��URODFK�]QDF]eniowych) :♦ Supozycja prosta ��QD]ZD�X*\ZDQD�MDNR�]QDN�GOD�NRQNUHWQHJR�SU]HGPLotu♦ Supozycja formalna���Z\UD]�MHVW�QD]Z��GOD�FDáHJR�JDWXQNX♦ Supozycja materialna - wyraz jako znak dla niego samego

=H�Z]JOGX�QD�FKDUDNWHU�L�LOR�ü�HOHPHQWyZ�QD]Z\�G]LHOL�VL�QD��9 Nazwy zbiorowe �NROHNW\ZQH��GHV\JQDWDPL� QLH� V�� SRV]F]HJyOQH� U]HF]\�� OHF]

przedmioty, które traktujemy jako agregat (np. stado, las, biblioteka)9 Nazwy niezbiorowe ���ZV]\VWNLH�LQQH��QS��GU]HZD��Uy*H

Zakres nazwy - to klasa wszystkich desygnatów tej nazwy

=H�Z]JOGX�QD�]DNUHV�QD]Z\�Z\Uy*QLDP\��9 Nazwy ostre ���PDM��GRNáDGQLH�RNUH�ORQ\�]DNUHV��RVWU\�9 Nazwy nieostre � �� WDNLH� NLHG\� QLH� ]DZV]H� PR*HP\� RU]HF� F]\� SU]HGPLRW� MHVW

desyJQDWHP�WHM�QD]Z\�F]\�QLH��QS��SRZD*QD�V]NRGD���klauzule generalne )

0R*QD�SU]HSURZDG]Lü�MHV]F]H�MHGHQ�SRG]LDá�QD]Z��9 Nazwy normatywne ��Z\VWSXM��W\ONR�Z�VIHU]H�SUDZD��RVNDU*\FLHO�SRVLákowy)9 Nazwy relatywne ��LFK�]QDF]HQLH�ZL�*H�VL�]H�VWRVXQNDPL�Z�VSRáHF]H�stwie9 Nazwy prywatywne ��Z\UD(QLH�SRGNUH�ODM��EUDN�FHFK\��QLHREHFQ\�LWS��

7UH�ü�QD]Z\��WDNL�]HVSyá�FHFK�QD�SRGVWDZLH��NWyUHJR�PR*QD�UR]SR]QDü�GHV\JQDWQD]Z\��:\Uy*QLDP\���FHFK\�konstytutywne ��Z\VWDUF]DM�FH�GR�UR]SR]QDQLDdesygnatu) i konsekutywne (dodatkowe)

6WRVXQNL�PLG]\�]DNUHVDPL�QD]Z

Uniwersum - zbiór desygnatów wszystkich nazw (klasa uniwersalna)

Klasa negatywna w stosunku do danej klasy ���X]XSHáQLHQLH�NODV\�XQLZHUVDOQHM

5RG]DMH�VWRVXQNyZ�PLG]\�]DNUHVDPL�QD]Z��

1. =DPLHQQR�ü - synonimy (np. S - stolica Polski P - Warszawa)

Page 5: Logika Prawnicza - opracowanie dla studentów

S P

2. 3RGU]GQR�ü�6�Z�VWRVXQNX�GR�3 (np. S - wróbel P - ptak) P S 3. 1DGU]GQR�ü�6�Z�VWRVXQNX�GR�3 (np. S - ptak P - wróbel)

S P

4. .U]\*RZDQLH��VL�]DNUHVyZ�� S P

a. 1LH]DOH*QR�ü��LVWQLHM��GHV\JQDW\��NWyUH�QLH�V��6�DQL�3��6�3≠universum) np. S - student P - sportowiec b. 3RGSU]HFLZLH�VWZR���QLH�PD�GHV\JQDWyZ��NWyUH�QLH�E\á\E\�6�DQL�3 ��QS���6���QLH�VWXGHQW�3���F]áRZLHN��S+P=universum)

5. :\NOXF]DQLH�VL�]DNUHVyZ�� S P

a. SU]HFLZLH�VWZR - S+P ≠ universum (np. S - student , P - kombajn b. VSU]HF]QR�ü - S+P=universum (s- student , P-nie student

'HILQLFMH

Rodzaje definicji

�� Definicja realna � �� FKDUDNWHU\VW\ND� SHZQHJR� LVWQLHM�FHJR� SU]HGPLRWX� SU]H]SRGDQLH� MHJR� NRQVWUXNW\ZQ\FK� FHFK� �PR*OLZLH� ]ZL]áD�� SLHUZV]HJR� VWRpnia,SRZLQQD�XMPRZDü�iVWRW�SU]HGPLRWyZ���F]VWH�VIRUPXáRZDQLH����Ä�MHVW�WR������´

Page 6: Logika Prawnicza - opracowanie dla studentów

�� Definicja nominalna ���LQIRUPDFMD�R�]QDF]HQLX�GDQHJR�VáRZD��QLH�RGQRVL�VL�GRFHFK�GHILQLFMD�PHWDM]\NRZD� �,,� VWRSQLD��� F]VWH� VIRUPXáRZDQLH� �� � Ä� ���� ]QDF]\W\OH�FR�����´�ZSUDZLH�QDMF]�FLHM�X*\ZD�VL�GHILQLFML�QRPLQDOQ\FK

�� Definicja ostensywna (diektyczna) - jest to definicja przez pokazanie.]

3RG]LD�GHILQLFML�]H�Z]JOGX�QD�LFK�]DGDQLD :(a) Definicja sprawozdawcza - analityczna - opis znaczenia wyrazu, podajemy ja

ZWHG\��JG\�NWR��QLH�]QD�XVWDORQHJR�MX*�]QDF]HQLD�Z\UD]X��MHVW�]GDQLHP�Z�VHQVLHlogicznym

(b) Definicja SURMHNWXM�FD - syntetyczna ��XVWDOD�]QDF]HQLH�Z\UD]X�QD�SU]\V]áR�ü 1. GHILQLFMD�UHJXOXM�FD�OLF]\�VL�]�GRW\FKF]DVRZ\P�]QDF]HQLHP�Z\UD]X���QS��������������GHILQLRZDQLH�Z\UD*H��QLHRVWU\FK 2. definicja konstrukcyjna nie - np. wprowadza nowy termin (neologizmy)

=H�Z]JOGX�QD�VWUXNWXU�GHILQLFMH�PR*QD�SRG]LHOLü�QD :A. 'HILQLFMD�UyZQR�FLRZD ��PR*QD�Z\Uy*QLü�WU]\�F]�FL�VNáDGRZH�GHILQLFML�� - definiendum - zawiera wyraz definiowany - á�F]QLN���]ZURW�á�F]�F\ - definiens���F]�ü�GHILQLXM�FD'HILQLFMD�UyZQRZD*QR�FLRZD�PR*H�Z\VW�SLü�Z�SHwnej stylizacji :9 GHILQLFMD�Z�VW\OL]DFML�VáRZQLNRZHM - definiedum i definiens w supozycji materialnej9 definicja w stylizacji semantycznej - tylko definiendum w supozycji materialnej9 definicja w stylizacji przedmiotowej ��RELH�F]�FL�Z�VXSR]\FML�SURVWHM�OXE�IRUPDlnej

:�UyG�GHILQLFML�UyZQRZD*QR�FLRZ\FK�QDOH*\�Z\Uy*QLü�MHV]F]H��� Definicja klasyczna - „Definitio fit per genus et differentium specyficam”

definiujemy przez porównanie zakresu nazwy z zakresem nazwy ogólniejszej(genus ) i ograniczenie jej przez dodanie cech (differentia specyfica)

� Definicje nieklasyczne : 1. Definicja przez wyliczenie zakresów (GHILQLHQV�VNáDGD�VL�]�SDUX�QD]Z). 2. Definicja kontekstowa ����GHILQLRZDQ\�XPLHV]F]RQ\�Z�NRQWHN�FLH�VáyZ

B. Definicja QLHUyZQR�FLRZD���9 aksjomatyczna �SU]H]� SRVWXODW\�� �� � QD� SRGVWDZLH� SU]\NáDGX

SRVáXJLZaQLD�VL� �Z\UD]HP�GHILQLRZDQ\P�Z� W\FK�]GDQLDFK�GRP\�ODP\VL�MHJR�]QDF]HQLD

9 operacyjna - sposób na otrzymanie desygnatu (bez ocen)9 systemowa - miejsce definiendum w znanym nam systemie9 F]�VWNRZD���SRVWXODWX�GHILQLF\MQH�QLH�RNUH�ODM��Z�VSRVyE�Z\F]HUSXM�F\

VSRVREX��SRVáXJLZDQLD�VL�GHILQLRZDQ\P�WHUPLQHP9 nawiasowa ���Z\VWSXM��Z�.RGHNVDFK

�� GHILQLFMD�SU]H]�DEVWUDNFM

�� definicje prawne � �OHJDOQH�� �� QDMF]�FLHM� QRPLQDOQH�� UHJXOXM�FH�� XQLND� VLkonVWUXNF\MQ\FK��F]VWR�Z�SU]HSLVDFK�RJyOQ\FK�QD�SRF]�WNX�DNWX�GHILQLXMH�VL�JG\:

Page 7: Logika Prawnicza - opracowanie dla studentów

� RNUH�OHQLH�MHVW�ZLHOR]QDF]QH� nieostre� nie znane powszechnie

%áG\�Z�GHILQLFMDFK

� %á�G�ignotum per ignotum - nieznane przez nieznane� %á�G�LGHP�SHU�LGHP���QLH]QDQH�SU]H]�QLH]QDQH���SHZQ��RGPLDQ��WHJR�EáGX

jest EáGQH�NRáR�SR�UHGQLH - ci�J�GHILQLFML��NWyUH�VL�]D]ELDM���$→B , B→C ,C→A )

� EUDN�]DPLHQQR�FL�]DNUHVyZ�definiendum i definiensa - definicja za szeroka i]D�Z�VND�PR*H�E\ü�MHGQRF]H�QLH�]D�V]HURND�L�]D�Z�VND���JG\�]DNUHV\�VLNU]\*XM����-HVW�WR�W]Z��Eá�G�QLHDGHNZDWQR�FL���]DNUHV\�definidnum i definiensaQLH�V��]DPLHnne

� %á�G�SU]HVXQLFLD�NDWHJRULDOQHJR���Z\NOXF]DQLH�VL�]DNUHVyZ�definiendum idefiniensa, kategorie bytowe :

9 rzeczy9 cechy9 stany9 stosunki

3RG]LDá�ORJLF]Q\

3RG]LDá� ORJLF]Q\� zakresu nazwy N na zakresy nazw A,B,C... polega naVWZLHUG]HQLX��*H�ND*G\�GHV\JQDW�QD]Z\�1�MHVW�dsygnatem jednej i tylko jednej nazwyA,B,C .

9 ]DNUHV�SRGGDZDQ\�SRG]LDáRZL�QD]\ZDP\��FDáR�FL��G]LHOQ� - „totum divisionis”9 Z\Uy*QLRQH�Z�Z\QLNX�SRG]LDáX�]DNUHV\�WR��F]áRQ\�SRG]LDáX - „membra divisionis”

3RGVWDZRZ\PL�ZDUXQNDPL�SRSUDZQR�FL�SRG]LDáX�V���

�� UR]á�F]QR�ü�SRG]LDáX���*DGHQ�]�HOHPHQWyZ��FDáR�FL�G]LHOQHM�QLH�PR*H�QDOH*HüGR�NLONX�F]áRQyZ�SRG]LDáX

�� Z\F]HUSXM�F\�SRG]LDá����VXPD�F]áRQyZ�SRG]LDáX�PXVL�GDZDü�FDáR�ü�G]LHOQ�

� SRG]LDá�G\FKRWRPLF]Q\���QD�GZLH�F]�FL��SRVLDGDQLH�E�G(�QLH�GDQHM�Fechy)� klasyfikacja ���ZLHORVWRSQLRZ\�SRG]LDá�ORJLF]Q\

� SRG]LDá�V]WXF]Q\ (tylko jedna cecha wspólna) albo naturalny (wiele cechwspólnych)

� Z\Uy*QLDQLH�W\SyZ���EH]�UR]á�F]QR�FL�L�Z\á�F]QR�FL

� partycja ���SRG]LDá�QD�F]�FL�VNáDGRZH

Page 8: Logika Prawnicza - opracowanie dla studentów

=GDQLH

Zdanie w sensie logicznym � ��Z\SRZLHG(� RSLVRZD�� R� NWyUHM�PR*QD�RU]HF� F]\MHVW�SUDZG]LZD�F]\�IDáV]\ZD

6�G�ORJLF]Q\���MHVW�WR�VWZLHUG]HQLH�F]\�FR��MHVW�SUDZG]LZH�F]\�IDáV]\ZH

:\SRZLHG]L� QLH]XSHáQH� PRJ�� VWDü� VL� ]GDQLDPL� Z� VHQVLH� ORJLF]Q\P� SRX�FL�Oeniu danych

Zdanie agnostyczne���QLH�GD�VL�GRM�ü�GR�SUDZG\�U]HF]\ZLVWHM

Zdania relatywistyczne���G]LHO��VL�QD�� ����=GDQLD�VXELHNW\ZQH���SUDZG��MHVW�WR�FR�NWR��X]QDMH�]D�SUDZG����������=GDQLD�]RELHNW\ZL]RZDQH���SUDZG��MHVW�WR�FR�RJyá�X]QDMH�]D�SUDZG

Teoria marksistowska���X]QDMH��*H��LVWQLHMH��SUDZGD��RELHNW\ZQD��SUDZG���MHVW��WR��FR]JRGQH�]�RELHNW\ZQ��U]HF]\ZLVWR�FL�

=GDQLD�PR*HP\�SU]HGH�ZV]\VWNLP�SRG]LHOLü��A. Zdania analityczne ���R�ZDUWR�FL�ORJLF]QH�GHF\GXMH�MX*�VDP�VHQV�X*\W\FK�VáyZ�

WUXGQR�MHVW�]DSU]HF]\ü�WDNLP�]GDQLX�EH]�QDUXV]DQLD�UHJXáB. =GDQLH�ZHZQWU]QLH�kontradyktoryczne ���]GDQLH�NWyUHJR�IDáV]\ZR�ü�MHVW�SU]e-

V�G]RQD�]H�Z]JOGX�QD�X*\FLH�VáyZC. Zdanie syntetyczne ��GR�VWZLHUG]HQLD�SUDZG\��E�G(�IDáV]X�NRQLHF]QH�RGZRáDQLH

VL�GR�RWDF]DM�FHJR��ZLDWD

.ROHMQ\�SRG]LDá�]GD��SROHJD�QD�VWZLHUG]HQLX�LOH�IDNWyZ�RSLVXMH�]GDQLH��

�� Zdania proste :� zdania podmiotowo - orzecznikowe : „A jest B” np. Jan jest

studentem� zdanie podmiotowo - orzeczeniowe ���Ä$�PD�ZáDVQR�ü��I´�QS��-DQ��SL��� NLHG\��VWDUDQR�VL�VSURZDG]Dü�]GDQLD�GR�SRVWDFL�Ä$�MHVW�%´

�� =GDQLD�]áR*RQH

�� Zdanie atomiczne � �� EH]� NZDQW\ILNDWRUyZ�� SRGPLRW� MHVW� QD]Z�� MHGQRVWNRZ��� DRU]HF]QLN�QD]Z��JHQHUDOQ�

�� Zdanie proste - z jednym kwantyfikatorem, podmiot i orzecznik nazwamijednostkowymi

�� Zdania subsumpcyjne � �� RU]HNDM�FH� R� SU]\QDOH*QR�FL� MHGQHM� NODV\� GR� GUXJLHM� �SRGPLRW�L�RU]HF]QLN�QD]ZDPL��JHQHUDOQ\PL��:�UyG�]GD��VXEVXPSF\MQ\FK�QDOH*\Z\Uy*QLü�GRGDWNRZR�]GDQLD���

9 Zdania RJyOQR�WZLHUG]�FH��������Ä.D*GH�6�MHVW�3´��� SaP

Page 9: Logika Prawnicza - opracowanie dla studentów

9 Zdania RJyOQR�SU]HF]�FH����������Ä)DGQH�6�QLH�MHVW�3´���� SeP9 =GDQLD�V]F]HJyáRZR�WZLHUG]�FH������Ä1LHNWyUH��6��V��3´������������SiP9 =GDQLD�V]F]HJyáRZR���SU]HF]�FH�����Ä1LHNWyUH�6�QLH�V��3´��������SoP

SaP SeP SiP SoP

=DPLHQQR�üS i P

+ - + -1DGU]GQR�ü

S do P - - + +3RGU]GQR�ü

S do P + - + -.U]\*RZDQLHzakresu S i P - - + +5R]á�F]QR�üzakresu S i P - + - +6SU]HF]QR�üzakresu S i P - + - + Zdania egzystencjalne � �� V�� WR� ]GDQLD� RU]HNDM�FH� R� LVWQLHQLX� E�G(� QLHLVWQLHQLXSU]HGPLRWyZ�MDNLHJR��URG]DMX

0RGDOQR�ü�]GD��� 1. Zdania asertoryczne���VWZLHUG]D��*H�WDN�MHVW�E�G(�QLH 2. Zdania apodyktyczne���VWZLHUG]D��*H�WDN�PXVL�E\ü�E�G(�QLH 3. Zdania problematyczne���VWZLHUG]D��*H�FR��PR*H�E\ü Funkcja zdaniowa � �IRUPXáD� ]GDQLRZD�� �� WDNLH� Z\UD*HQLH� RSLVRZH�� ]DZLHUDM�FH]PLHQQH��SR�NWyU\FK�SRGVWDZLHQLX�RWU]\PXMH�VL�]GDQLH�Z�VHQVLH�ORJLF]Q\P��)XQNFM]GDQLRZ��]DPLHQLü�PR*QD�Z�]GDQLH�ORJLF]QH�SRSU]H]�� 1. .RQNUHW\]DFM��]PLHQQ\FK�- podstawienie zmiennych 2. .ZDQW\ILNDFM���SRSU]HG]HQLH�ND*GHM�]PLHQQHM�NZDQW\ILNDWRUHP )XQNFMH� ]GDQLRZH� �� � SUDZG]LZR�FLRZH� �ZDUWR�ü� ORJLF]QD� ]GDQLD� ]DOH*\� W\ONR� RGdeQRWDFML�Z\UD*H��VNáDGRZ\FK��L�LQWHQFMRQDOQH��ZDUWR�ü�ORJLF]QD�]DOH*\�RG�NRQWHNVWXLWS���IXQNFMD�]GDQLRZD�VNáDGD�VL�]H�]PLHQQ\FK�L�VWDá\FK�ORJLF]Q\FK

6WDáH�ORJLF]QH�� 1. SU]\QDOH*QR�ü ∈ 2. kwantyfikatory - ogólny Λ�L�V]F]HJyáRZ\�9 3.�IXQNWRU\�SUDZG]LZR�FLRZH 4.�Z\UD*HQLD�]GHILQLRZDQH�]D�SRPRF��WU]HFK�SRZ\*V]\FK

Page 10: Logika Prawnicza - opracowanie dla studentów

)XQNWRU\�SUDZG]LZR�FLRZH�RG�DUJXPHQWyZ�]GDQLRZ\FK���ZDUWR�ü�ORJLF]QD�]GDQLD]DOH*\�W\ONR�RG�ZDUWR�FL�ORJLF]Q\FK�DUJXPHQWyZ

Tautologia �SUDZR�ORJLF]QH��GOD�ND*G\FK�SRGVWDZLRQ\FK�ZDUWR�FL�MHVW�SUDZG]iwa

)XQNWRU\�SUDZG]LZR�FLRZH

52'=$-(�����)81.725Ï:�����35$:'=,:2�&,2:<&+

I) )XQNWRU\�SUDZG]LZR�FLRZH�RG���]PLHQQHM��

A) Negacja - nie z p i ∼p jedno i tylko jedno jest prawdziwe

p ∼p1 00 1

B) Asercja ���SRWZLHUG]HQLH�SUDZG]LZR�FL

p Asp1 10 0

C) Falsum ���]DZV]H�IDáV]\ZH

p Fls1 00 0

D) Verum - zawsze prawdziwe

p Verp1 10 1

Page 11: Logika Prawnicza - opracowanie dla studentów

II) )XQNWRU\�SUDZG]LZR�FLRZH�RG���]PLHQQ\FK��

A) Koniunkcja ( ∧ )�����ÄL´��ÄRUD]´����=ZL�]HN�ZVSyáSUDZG]LZR�FL�]GD�����

Koniunkcja p q p ∧ q1 1 11 0 00 1 00 0 0

B) $OWHUQDW\ZD��]Z\NáD�����∨ )���ÄOXE´�����=ZL�]HN�QLHZVSyáSUDZG]LZR�FL�]GD��� „Conajmniej jeden z dwóch”

�����������$OWHUQDW\ZD�]Z\NáDp q p ∨ q1 1 11 0 10 1 10 0 0

C) $OWHUQDW\ZD��UR]á�F]QD����⊥ )���ÄDOER´����]ZL�]HN�QLH]JRGQR�FL�]GD��FR�GR��������������SUDZG\�L�IDáV]X���

������$OWHUQDW\ZD��UR]á�F]QDp q p ⊥ q1 1 01 0 10 1 10 0 0

Page 12: Logika Prawnicza - opracowanie dla studentów

D) Dysjunkcja ( / ) �ÄE�G(����E�G(´���=ZL�]HN�QLHZVSyáSUDZG]LZR�FL�GZyFK]GD��� ( p / q ) = ∼ ( p ∧�T��������������Ä&R�QDMZ\*HM��MHGHQ�]�GZyFK´

Dysjunkcjap q p / q1 1 01 0 10 1 10 0 1

E) Implikacja ( ⇒ ) �ÄMH�OL�����WR¶���IXQNWRU�VWUXNWXUDOQR�SUDZG]LZR�FLZ\������������-H�OL�SRSU]HGQLN�MHVW�2��S ����OXE�QDVWSQLN�MHVW����T R��WR�FDáD�LPSOLNDFMD�MHVW1.

Implikacjap q p ⇒ q1 1 11 0 00 1 10 0 1

F) 5yZQRZD*QR�ü���≡ ) ���]ZL�]HN�]JRGQR�FL�]GD��FR�GR�SUDZG\�L�IDáV]X����������������5yZQRZD*QR�ü�WR�LPSOLNDFMD��Z�RELH�VWURQ\� (p ≡ q ) = ∼ ( p ⊥ q )

����������5yZQRZD*QR�üp q p ≡ q1 1 11 0 00 1 10 0 1

G) Binegacja ( ↓ ) - „ani ... ani”

Page 13: Logika Prawnicza - opracowanie dla studentów

Binegacjap q p ↓ q1 1 01 0 00 1 00 0 1

:\QLNDQLH��ORJLF]QH

Wynikanie logiczne��PXVL�E\ü�RSDUWH�QD�SUDZG]LZHM�LPSOLNDFML

.ROHMQ\P� ZDUXQNLHP� SRSUDZQR�FL� Z\QLNDQLD� ORJLF]QHJR� MHVW� ]ZL�]HN� MDNL� PXVLzachoG]Lü�SHZLHQ�]ZL�]HN�WUH�FLRZ\��A. =ZL�]HN� �SU]\F]\QRZ\� ��QS�� Ä� -H�OL� GáXJR�SDGD�GHV]F]�QLHNWyUH�GURJL� VWDM�� VL

trudne do przebycia”B. =ZL�]HN�VWUXNWXUDOQ\���]ZL�]HN�SRZVWDá\�]�WDNLHJR��D�QLH�LQQHJR�UR]PLHV]F]HQLD

przedmiotów w czasie i przestrzeni.C. =ZL�]HN� tetyczny � �]ZL�]HN� SRZVWDá\� ]� MDNLHJR�� XVWDQRZLHQLD� �QRUP\� SUDZD�� �

Ä-H�OL�NWR��Z\U]�G]Lá�V]NRG�GUXJLHM�RVRELH�]H�VZHM�ZLQ\�� WR�ZHGáXJ�$UW������.&]RERZL�]DQ\�MHVW�GR�MHM�QDSUDZLHQLD´��

D. =ZL�]HN�ORJLF]Q\��DQDOLW\F]Q\����Z\QLNDM�F\�]�VDPHJR�VHQVX�X*\W\FK�VáyZ�E�G(struktury :

Ä-H�OL�$�MHVW�VG]L���WR�6�MHVW�SUDZQLNLHP´�� implikacja formalna ) Ä-H�OL�-DQ�MHVW�VG]L���WR�-DQ�MHVW�SUDZQLNLHP´��� implikacja materialna )

5HODFMH

Relacja (xRy����VWRVXQHN�PLG]\�FR�QDMPQLHM�GZRPD�HOHPHQWDPL

nazwa �QS��E\ü�RMFHP��L�klasa ��QS��OXG]LH���D�WDN*H�FHFK\ x - poprzednik relacji y - QDVWSQLN�relacji X - dziedzina relacji Y - przeciwdziedzina relacji X i Y - pole relacji

Konwers - relacja odwrotna x R1y do [5\��QS��E\ü�Z\*V]\PL�L�E\ü�QL*V]\P�

Cechy relacji

cecha zawsze nigdy czasem]ZURWQR�ü

xRxzwrotna przeciwzwrotna /

azwrotnaniezwrotna / nonzwrotna

V\PHWU\F]QR�ü symetryczna asymetryczna nonsymetryczna

Page 14: Logika Prawnicza - opracowanie dla studentów

xRy ∧ yRxPrzechod QLR�üxRy yRz xRz

przechodnia przeciwprzechodnia/aprzechodnia

nieprzechodnia/nonprzechodnia

VSyMQR�ü�w danejklasie xRy ∨ yRx

spójna przeciwspójna niespójna

6<0(75<&=12�û��MH�OL��xRy to czy yRx ? )

1. Relacja symetryczna����-H�OL�[5\�WR�WDN*H�\5[���QS���Ä[�V�VLDGHP�\´����WR�WDN*H���Ä\

V�VLDGHP�[´��2. Relacja asymetryczna - przeciwsymetryczna� �� -H�OL� xRy to nigdy yRx (np. „x

ojcem y” to nigdy „y ojcem x” ) - czasami zachodzi konwers relacyjny ( ysynem x tzn. R2 wynika z R1)

3. Relacja nonsymetryczna - symetryczna nieregularnie����-H�OL�xRy to relacja yRxPR*H�]DLVWQLHü���DOH�QLH�PXVL���QS��Ä[� OXEL�\´� � WR� Ä\�PR*H� OXELü�[� Ä� �DOH�ZFDOH�QLHmuVL�JR�OXELü���

=:52712�û��MH�OL�xRy to w jakiej relacji pozostaje xRx ? )

1. Relacja zwrotna���-H�OL�[5\�WR�WDN*H�xRx2. Relacja azwrotna - przeciwzwrotna���-H�OL�xRy to nigdy xRx np. „x jest straszy od

\´�WR�QLJG\�QLH�PR*H�E\ü�VWDUV]\�RG�VLHELH3. Relacja niezwrotna -nonzwrotna - zwrotna nieregularnie���-H�OL�xRy to [5[��PR*H

]DFKRG]Lü���DOH�ZFDOH�QLH�PXVL���QS��Ä[�EURQL�\´��WR�[�PR*H�EURQLü�WDN*H�VLHELH��DOHPR*H�EURQLü�W\ONR�\�

35=(&+2'1,2�û���75$1=<67<:12�û��-H�OL��xRy i yRz to czy xRz ? )

1. Relacja przechodnia� �� -H�OL� xRy i \5]� WR� WDN*H� xRz (np. „x bogatszy od y” i „y

boJDWV]\�RG�]´�WR�WDN*H�Ä[�ERJDWV]\�RG�]´��2. Relacja przechodnia - przeciwprzechodnia���-H�OL�xRy i yRz to nigdy zRz3. Relacja nieprzechodnia - nonprzechodnia - przechodnia nieregularnie���-H�OL��xRy

i yRz to [5]�PR*H�QDVW�SLü���DOH�QLH�PXVL

63Ï-12�ûRNUH�OD�VL�Z�SHZQ\P�]ELRU]H���EDGDP\�F]\�GRZROQD�SDUD�ZFKRG]L�Z�UHODFM�Z

dowolnym kierunku 1. Relacja spójna2. Relacja aspójna3. Relacja niespójna - spójna nieregularnie - nonspójna

5HODFMD�UyZQR�FLRZD���UyZQRZD*QR�FLRZD�

Page 15: Logika Prawnicza - opracowanie dla studentów

0XVL�E\ü�MHGQRF]H�QLH1. Zwrotna2. Symetryczna3. Przechodnia

Relacja SRU]�GNXM�FDw danej klasie przedmiotów

0XVL�E\ü�MHGQRF]H�QLH1. Spójna2. Przechodnia3. Przeciwzwrotna4. Przeciwsymetryczna

Cechy stosunków zakresowych nazw jako relacji

Stosunek Symetrycz QR�ü Tranzytyw QR�ü]DPLHQQR�ü symetryczna tranzytywnaSRGU]GQR�ü asymetryczna tranzytywnaQDGU]GQR�ü asymetryczna tranzytywnaQLH]DOH*QR�ü symetryczna atranzytywna

SRGSU]HFLZLH�VWZR symetryczna nontranzytywnaSU]HFLZLH�VWZR symetryczna nontranzytywnaVSU]HF]QR�ü symetryczna atranzytywna

5(/$&-(�=à2)21(

�� suma relacji xRy xR1y ∨ xR2y �QS��E\ü�URG]LFHP� �E\ü�PDWN��DOER�E\üojcem)

�� iloczyn relacji� ]Z\Ná\ - xRy xR1y ∧ xR2\��QS��E\ü�VWDUV]\P�EUDWHP� �E\ü�EUDWHP��E\ü�VWDrszym)

� Z]JOGQ\ - xRy xR1z ∧ zR2\���QS��E\ü�WH�FLRZ�� �E\ü�PDWN����E\ü*RQ��

3UDZD��ORJLF]QH�����WDXWRORJLH

Page 16: Logika Prawnicza - opracowanie dla studentów

Prawem logicznym � �� � MHVW� WDND� IXQNFMD� ]GDQLRZD�� NWyUD� GOD� ND*G\FK� ZDUWR�FLzmiennych p i q jest prawdziwa (tautologia) �� 6WZLHUG]HQLH�� *H� GDQD� IXQNFMD]GDQLRZD�MHVW�WDXWRORJL��Z\PDJD�GRZRGX�� :�ORJLFH�Z\Uy*QLD�VL�WU]\�URG]DMH�WDNLFK�GRZRG]H���

�� Metoda dowodzenia "tabelkowa" ���U\VXMH�VL�WDEHO�L�ÄUF]QLH´�VSUDZG]D�VLF]\��QDSUDZG�GOD�ZV]\VWNLFK�ZDUWR�FL�WD�IXQNFMD�]GDQLRZD�MHVW�SUDZG��

�� Metoda dowodu nie wprost ���PR*OLZD���JG\�IXQNFMD�]GDQLRZD�MHVW�LPSOLNDFM��DOER� UyZQRZD*QR�FL�� �F]\OL� LPSOLNDFM�� Z� RELH� VWURQ\��� SU]\MPXMH� VL� �*H� WDNDimSOLNDFMD� MHVW� IDáV]\ZD� �F]\OL�PXVL�E\ü� WDN� �*H�S ��D�T ���� VSUDZG]D�VL� F]\istQLHMH� WDND�PR*OLZR�ü�� *H� WDN�PR*H� ]DLVWQLHü�MH�OL� WDN� WR� QLH� MHVW� WDXWRORJLD�MH�OL�GRMG]LHP\�GR�VSU]HF]QR�FL�WR�]QDF]\���*H�MHVW�WDXWRORJL��

�� 0HWRGD�GRZRGyZ�]DáR*HQLRZ\FK� ��VWRVXM�F�SHZQH�]DáR*HQLD�� UHJXá\�QDOH*\GRSURZDG]Lü�GR�XGRZRGQLHQLD�SUDZG\���6��WR�W]Z���UHJXá\�SLHUZRWQH.

5(*8à<����3,(5:271(

1. 5HJXáD�RGU\ZDQLD� ( RO )

p ⇒ q p q

2.�5HJXáD�GRGDZDQLD�NRQLXQNFML ( DK )

p q

p ∧ q

3. 5HJXáD�RSXV]F]DQLD�NRQLXQNFML ( OK )

p ∧ q p ∧ qp q

Page 17: Logika Prawnicza - opracowanie dla studentów

4. 5HJXáD�GRGDZDQLD�DOWHUQDW\Z\ ( DA )

p qp ∧ q p ∧q

5. 5HJXáD�RSXV]F]DQLD�DOWHUQDW\Z\ ( OA )

p ∨ q∼ p

p ∨ q ∼ q

q p

6 . 5HJXáD�GRGDZDQLD�UyZQRZD*QR�FL ( DR )

p ⇒ qq ⇒ pp ≡ q

7. 5HJXáD�RSXV]F]DQLD�UyZQRZD*QR�FL ( OR )

p ≡ q p ≡ qp ⇒ q q ⇒ p

32'67$:2:(������=$6$'<������0<�/(1,$

A. =DVDGD��WR*VDPR�FL������Ä-H*HOL�S�WR�S´�����p ⇒ p������=�ND*GHJR�]GDQLD�Z\QLND�WR]GDQLH��F]\OL�MH*HOL�XGRZRGQLP\�SUDZG]LZR�ü�]GDQLD�WR�PR*HP\�WR�]GDQLHpowtóU]\ü�

B. =DVDGD�VSU]HF]QR�FL - ∼ ( p ∧ ∼p )

C. =DVDGD�Z\á�F]RQHJR��URGND (p ∨ ∼p) lub (p ⊥ ∼ p)

D. Zasada binegacji - ∼ (∼p) = p

E. Dictum de Omni / Dictum de Nullo :

Page 18: Logika Prawnicza - opracowanie dla studentów

� Dictum de Omni�����MH�OL�FR��PD�ZDORU�GR�ZV]\VWNLFK�WR�PD�WDN*H�ZDORU�GRposzczególnych i niektórych

� Dictum de Nullo���MH�OL�FR��QLH�PD�ZDORUX�GR�SRV]F]HJyOQ\FK�L�QLHNWyU\FK�WR�QLHPD�WDN*H�ZDORUX�GR�ZV]\VWNLFK�

PRAWA LOGICZNE

3UDZD�ORJLF]QH��PRJ��SU]\MPRZDü�SHZQ��SRVWDü��0RJ��WR�E\ü���� Sylogizmy � �� Z\UD*HQLD� PDM�FH� SRVWDü� ]GDQLD� ZDUXQNRZHJR� Z� SRSU]HGQLNX

wyVWSXMH� NRQLXQNFMD� GZyFK� Z\UD*H��� MHGQD� ]PLHQQD� VL� SRZWDU]D� Z� REXZ\UD*eQLDFK��D�QDVWSQLNX�Z\VWSXMH�WR�Z\UD*HQLH���NWyUH�VL�QLH�SRZWDU]D�

�� Transpozycje�� Dylematy ��]áR*RQH��V��]�GZyFK�LPSOLNDFML����ZLHP\�FR��R�LFK�VNáDGQLNDFK�L�QD�LFK

SRGVWDZLH�Z\FL�JDP\�ZQLRVNL�R�UHV]FLH��� Inne prawa

1DMZD*QLHMV]H����SUDZD����ORJLF]QH

9 Sylogizm konstrukcyjny - Modus Ponendo Ponens :

[ (p → q) ∧ p ] → q 9 Sylogizm destrukcyjny - Modus Tollendo Tollens :

[ (p → q) ∧ ∼ q] → ∼ p 9 Sylogizm alternatywny - Modus Tollendo Ponens :

[ (p ∨ q) ∧ ∼ p] → q

9 Sylogizm dysjunkcyjny - Modus Ponendo Tollens :

[ (p / q ) ∧ p ] → ∼ q 9 Sylogizm DOWHUQDW\ZQR���UR]á�F]Q\ :

Page 19: Logika Prawnicza - opracowanie dla studentów

[ (p ⊥ q ) ∧ p ] → ∼ q [ (p ⊥ q ) ∧ q ] → ∼ p [ (p ⊥ q ) ∧ ∼ p ] → q [ (p ⊥ q ) ∧ ∼ q ] → p 9 6\ORJL]P��UyZQRZD*QR�FLRZ\ :

[ (p ≡ q ) ∧ p ] → q [ (p ≡ q ) ∧ q ] → p [ (p ≡ q ) ∧ ∼ p ] → ∼ q [ (p ≡ q ) ∧ ∼ q ] → ∼ p 9 Prawo transpozycji prostej :

(p ⇒ q) ≡ ( ∼ p⇒ ∼ q ) 9 Charakterystyka prawdy :

q ⇒ ( p ⇒ q )

9 &KDUDNWHU\VW\ND��IDáV]X :

∼ p ⇒ ( p ⇒ q )

9 Prawa de Morgana :

∼ (p ∨ q) ≡ (∼ p ∧ ∼ q ) ∼ (p ∧ q) ≡ (∼ p ∨ ∼ q )

9 Sylogizm hipotetyczny :

{p ⇒ q) ∧ ( q ⇒ r)} ⇒ (p ⇒ r ) 1. JáyZQ\P IXQNWRUHP � LPSOLNDFMD2. Z SRSU]HGQLNX NRQLXQNFMD ]GD�3. ]PLHQQD SRZWDU]DM�FD VL Z SRSU]HGQLNX QLH Z\VWSXMH Z QDVWSQLNX

Page 20: Logika Prawnicza - opracowanie dla studentów

4. ]PLHQQH QLH SRZWDU]DM�FH VL Z SRSU]HGQLNX Z\VWSXM� Z QDVWSQLNX

9 3UDZR��WUDQVSR]\FML��]áR*RQHM :

[ (p ∧ q) ⇒ r] ⇒ [ (p ∧ ∼ r) ⇒ ∼ q ] [ (p ∧ q) ⇒ r] ⇒ [ (∼ r ∧ q) ⇒ ∼ p ]

9 Prawo dodawania implikacji :

{(p ⇒ q) ∧ (r ⇒ s)} ⇒ {(p ∨ r) ⇒ (q ∨ s)}

9 3UDZR��PQR*HQLD��LPSOLNDFML :

{(p ⇒ q) ∧ (r ⇒ s)} ⇒ {(p ∧ r) ⇒ (q ∧ s)}

9 Prawo negowania implikacji :

∼ (p ⇒ q) ≡ p ∧ ∼ q

9 3UDZR��]DVWSRZDQLD��LPSOLNDFML :

( p ⇒ q ) ≡ ( ∼ p ∨ q )

9 Dylemat konstrukcyjny prosty :

{ (p ⇒ r) ∧ ( q ⇒ r) ∧ (p ∨ q)} ⇒ r 9 '\OHPDW��NRQVWUXNF\MQ\�]áR*RQ\ :

{ (p ⇒ r) ∧ (q ⇒ s) ∧ (p ∨ q) } ⇒ (r ∨ s)

9 Dylemat destrukcyjny prosty :

Page 21: Logika Prawnicza - opracowanie dla studentów

{ ( p ⇒ r) ∧ ( q ⇒ r ) ∧ (∼ p ∨ ∼ q )} ⇒ ∼ r 9 '\OHPDW��GHVWUXNF\MQ\��]áR*RQ\� :

{ ( p ⇒ r ) ∧ ( q ⇒ s ) ∧ (∼ p ∨ ∼ q )} ⇒ ( ∼ r ∨ ∼ s ) 9 Prawo importacji implikacji :

{p ⇒ (q ⇒ r)} ⇒ {(p ∧ q) ⇒ r }

9 Prawo exportacji implikacji :

{(p ∧ q) ⇒ r } ⇒ {p ⇒ (q ⇒ r)} 9 Prawo exprtacji - importacji :

{(p ∧ q) ⇒ r } ≡ {p ⇒ (q ⇒ r)} 9 Prawo Dunsa Szkota

(p ∧ ∼ p) ⇒ q

$NVMRPDW\F]Q\���UDFKXQHN��]GD�

3ROHJD�RQ�QD�W\P���L*�RELHUD�VL�MDNLH��VSyMQLNL�MDNR�SLHUZRWQH��,P�LFK�MHVW�PQLHM�W\Plepiej np. : w Systemie Nikoda tylko jeden spójnik „ / ” , a Systemie WitehedaRussela dwa „ ∼ ” i „ ∨ ”.

System Witheheda Russela 6SyMQLNDPL�SLHUZRWQ\PL�V�����Ä�∼ ” i „ ∨ ”. :\]QDF]RQH�V��W]Z��$NVMRPDW\�V\VWHPX���FR��F]HJR�VL�QLH�GRZRG]L� .RQLHF]QH�MHVW�ZF]H�QLHM�]GHILQLRZDQLH�VSyMQLND�ZWyUQHJR���Ä�⇒ ” :

Page 22: Logika Prawnicza - opracowanie dla studentów

Def (p⇒q) = ∼ p ∨ ∼ q :�W\P�V\VWHPLH�Z\VWSXM����DNVMRPDW\�� Aksjomat 1 : ( p ∨ q ) ⇒ p Aksjomat 2 : q ⇒ ( p ⇒ q ) Aksjomat 3 : ( p ∨ q ) ⇒ ( q ∨ p ) Aksjomat 4 : (q ⇒ r) ⇒ ( p ∨ q ) ⇒ ( p ∨ r)

0HWRGD�SU]HNV]WDáFDQLD�IXQNFML�]GDQLRZ\FK�RSLHUD�VL�QD���RSHUDFMDFK��A. Podstawianiu� � �� � SROHJD� QD� W\P� �� L*� Z� IXQNFML� ]GDQLRZHM� Z� PLHMVFH� ]PLHQQHM

podVWDZLD�VL�LQQ��]PLHQQ��OXE�IXQNFM�]GDQLRZ��B. =DVWSRZDQLX� ��]DPLDVW�SHZQHM�IXQNFML�]GDQLRZHM�SRGVWDZLDP\�LQQ�� IXQNFM��DOH

SRG�ZDUXQNLHP��*H�QRZD�IXQNFMD�GDMH�]DZV]H�WHQ�VDP�Z\QLNL�ORJLF]Q\�C. Odrywaniu �����VFKHPDW�RGU\ZDQLD�PR*QD�SU]HGVWDZLü�WDN�� A1 ⇒ Z ⇒ T A2 ⇒ X ⇒ S ��������������MH�OL��QS��7 ��;⇒<���WR�PR*QD�RGHUZDü��<�L�VWZLHUG]Lü�*H�MHVW�WDXWRORJL�

&HFK\�GREUHJR�V\VWHPX�DNVMRORJLF]QHJR�UDFKXQNX�]GD����� 6NURPQR�ü�V\VWHPX���PDáR�DNVMRPDWyZ�L�VSyMQLNyZ�SLHUZRWQ\FK�� 6\VWHP�PXVL�E\ü�SHáQ\�F]\OL�LQQH�]QDQH�SUDZD�PXV]��E\ü�GR�XGRZRGQLenia�� 6\VWHP� � PXVL� E\ü� QLHVSU]HF]Q\� � �� WZLHUG]HQLD� SRFKRG]�FH� ]� DNVMRPDWyZ� QLH

PRJ��E\ü�VSU]HF]QH�

System Nikoda :

Def (∼ p) ⇒ p/p (p⇒q) = p/∼ p(p ∧ q ) = ∼ ( p/q )

3UDZD�ORJLF]QH�]H�]PLHQQ\PL�QD]ZRZ\PL

Zdania subsumpcyjne 6D3���ND*GH�6�MHVW�3 6L3����QLHNWyUH��PR*H�ZV]\VWNLH��6�V��3 6H3���*DGQH�6�QLH�MHVW�3 6R3���QLHNWyUH�6�QLH�V��3 5R]áR*HQLH�WHUPLQyZ�Z�]GDQLDFK

ogólno szczególno

Page 23: Logika Prawnicza - opracowanie dla studentów

WZLHUG]�FH SaP SiPSU]HF]�FH SeP SoP

Kwadrat Logiczny :

/ SaP SeP

⇓ ⇓

SiP SoP ∨ Sap / SeP - �]ZL�]HN��G\VMXQNF\MQ\���QLH�PRJ��E\ü�RED�SUDZG]LZH�� SaP ⇒ ∼ SeP SeP ⇒ ∼ SaP

SiP ∨ SaP - �]ZL�]HN�DOWHUQDW\Z\�]Z\NáHM��QLH�PRJ��E\ü�RED�IDáV]\ZH� ∼ SiP ⇒ SoP ∼ SoP ⇒ SiP

SaP = ∼ SoP SeP = ∼ SiP SiP = ∼ SeP SoP = ∼ SaP

SaP ⇒ SiP SeP ⇒ SoP ∼ (SaP ∧ ∼ SiP) ∼ (SeP ∧ ∼ SoP) 3U]HNV]WDáFHQLD�MDNLP�SRGOHJDM��]GDQLD�subsumpcyjne :

�� KONWERSJA ����]GDQLH��MHVW��WZRU]RQH�WDN���*H��SU]HGVWDZLD��VL��SRGPLRW��]orzeczeniem.

SeP ≡ PeS SiP ≡ PiS SaP → PiS (konwersja ograniczona) SoP (nie podlega)

Page 24: Logika Prawnicza - opracowanie dla studentów

�� OBWERSJA� �� SRGOHJDM�� MHM� ZV]\VWNLH� W\S\� ]GD��� MDNR�ü� ]GDQLD� ]PLHQLDP\QHJXM�F�RU]HF]QLN�

SaP ≡ S e nie-P SeP ≡ S a nie-P SiP ≡ S o nie-P SoP ≡ S i nie-P

�� KONTRAPOZYCJA - polega na zamianie orzecznika z podmiotem izanegowaniu obu .

SaP ≡ nie-P a nie-S SoP ≡ nie-P o nie-S SeP → nie-P o nie-S (kontrapozycja ograniczona) SiP (nie podlega) 'R� NRQWUDSR]\FML� PR*QD� GRM�ü� SRSU]H]� REZHUVM�� NRQZHUVM� L� MHV]F]H� MHGQ�obwerVM� PRAWA LOGICZNE

Prawa opozycji w kwadracie logicznym SaP ≡ ∼ SoP SoP ≡ ∼ SaP SeP ≡ ∼ SiP SiP ≡ ∼ SeP SaP / SeP SiP ∨ SoP SaP → SiP SeP → SoP

Prawa konwersji prostej SeP ≡ PeS SiP ≡ PiS

Prawo konwersji ograniczonej SaP → PiSPrawa obwersji SaP ≡ S e nie-P SeP ≡ S a nie-P SiP ≡ S o nie-P SoP ≡ S i nie-P

Page 25: Logika Prawnicza - opracowanie dla studentów

Prawo kontrapozycji prostej SaP ≡ nie-P a nie-S SoP ≡ nie-P o nie-S

Prawo kontrapozycji ograniczonej SeP → nie-P o nie-S

Sylogizm kategoryczny ze zmiennymi nazwowymi

MaPSaMSaP

8NáDG���]GD��]�F]HJR���SLHUZV]H�WR�SU]HVáDQNL���D�WU]HFLH�WR�ZQLRVHN� P - termin mniejszy 0���WHUPLQ��UHGQL 6���WHUPLQ�ZLNV]\����WDQ��NWyU\�ZH�ZQLRVNX�MHVW�QDVWSQLNLHP� 3U]HVáDQND��ZLNV]D���WR�WD���NWyUD�PD��WHUPLQ�ZLNV]\ We wniosku np. SaP ( S-podmiot konkluzji ; P-orzecznik konkluzji) 6\ORJL]P\�VáXV]QH���WR�WDNLH���NWyUH�GDM��SUDZG�GOD�ND*GHM�ZDUWR�FL�6�L�3��WDXWRORJLH� :V]\VWNLFK�WU\EyZ�V\ORJLVW\F]Q\FK�MHVW������]�F]HJR����WR�WU\E\�VáXV]QH����

mocQ\FK�L���VáDE\FK�� :DUXQNL�SRSUDZQR�FL�V\ORJL]PyZ�NDWHJRU\F]Q\FK : A. 7HUPLQ� �UHGQL� PXVL� E\ü� Z� REX� SU]HVáDQNDFK� �WDNLH� VDPR� VáRZR� L� Z� WHM� VDPHM

VXSR]\FML�L�]QDF]HQLX�����-H�OL�QLH�WR�MHVW�WR�W]Z��Eá�G���WHUPLQyZ .B. 7HUPLQ� � �UHGQL� �PXVL� � E\ü� � SU]\QDMPQLHM� � � Z� � MHGQHM� � ]� � SU]HVáDQHN� � WHUPLQHP

UR]áo*RQ\P��F]\OL�PXVL�E\ü�PRZD�R�MHJR�ZV]\VWNLFK�GHV\JQDWDFK��� SaP ; SeP; SoP ; SiP

C. :DUXQHN�SU]HF]�FR��� WZLHUG]�F\� � �� MHGQD�]�SU]HVáDQHN�PXVL�E\ü� WZLHUG]�FD� ( zGZyFK�IDáV]\Z\FK�SU]HVáDQHN�QLF�QLH�Z\QLND���-H�OL�GZLH�SU]HVáDQNL�V��SUDZG]LZHWR�ZQLRVHN�WH*�SUDZG]LZ\�

D. 7HUPLQ�UR]áR*RQ\�ZH�ZQLRVNX�PXVL�E\ü�UR]áR*RQ\�Z�SU]HVáDQNDFK� 5HJXá\��RJyOQR�FL���V]F]HJyáRZR�FL���SU]HVáDQHN : (a) -HGQD�]�SU]HVáDQHN�PXVL�E\ü�RJyOQD���]���V]F]HJyáRZ\FK�QLF�QLH�Z\QLND�

Page 26: Logika Prawnicza - opracowanie dla studentów

(b) -H�OL����RJyOQD���D���V]F]HJyáRZH�WR�ZQLRVHN�V]F]HJyáRZ\(c) -H�OL���SU]HVáDQNL�RJyOQH�WR�ZQLRVHN�RJyOQ\�E�G(�V]F]HJyáRZ\

MaPSaM

MaPSaM

SaP SiP 6L3���MHVW�WR�ZQLRVHN�RVáDELRQ\���barbari)

MePSaM

MePSaM

SeP SoP 6R3���ZQLRVHN�RVáDELRQ\���ceslaro)

����7U\E�V\ORJLVW\F]Q\�QLHVáXV]Q\�SU]\�SHZQ\FK�SRGVWDZLDQLDFK�PR*H�GDZDüprawdziwe konkluzje.

:\SRZLHG]L�PRGDOQH

:\SRZLHG]L��PRJ��E\ü���� asertoryczne ��VWZLHUG]DM�FH���� problematyczne ��PR*H��� apodyktyczne (musi)

=GDQLD�SUREOHPDW\F]QH�L�DSRG\NW\F]QH�WR�PRJ��SRVLDGDü�Uy*Q��LQWHUSUHWDFM���(a) Interpretacja logiczna������Z\QLND�]H�]GD��MX*�X]QDQ\FK�]D�SUDZG]LZH�

(b) Interpretacja dynamiczna�����ZQLRVNXMHP\�]�LVWQLHM�F\FK�IDNWyZ� ��������������Ä0XVL�E\ü�$´���Z\QLND�]�WHJR��*H�LVWQLHMH�]ZL�]HN��NWyU\�RSLHUD�VL�QD�IDNWDFK� ���������������Z�SHZQ\FK�V\WXDFMDFK�FR��WDNLHJR�]DLVWQLHMH�� ��������������Ä0R*H�E\ü�$´����ÄZ�F]DVLH�V]WRUPX�VWDWHN�]�QLHUR]áR*RQ\P�*DJOHP�PR*H ���������������XWRQ�ü´(c) Interpretacja aksjologiczna : (stosunek osobisty) �������������Ä0XVL�E\ü�$´�����RVRED��Z\SRZLDGDM�FD��VL��MHVW��SHZQD��WHJR����MHVW�VLOQLH przeNRQDQD�R�SUDZG]LZR�FL��QS��ÄHSLGHPLD�PXVL�E\ü�]DWU]\PDQD´ �������������Ä0R*H�E\ü�$´��ÄEyO�JáRZ\�PR*H�XVW�SLü�SR�VSDFHU]H�QD��ZLH*\P�SRZLetrzu” (d) Interpretacja tetyczna : (GHRQW\F]QD�� �� =ZL�]DQD� � MHVW� � ]� � LVWQLHQLHP�SHZQHM

normy , wynika z pewnych zasad moralQ\FK��SUDZQ\FK��MH�OL�MHVW�Z\]QDF]RQD� ��������������Ä0XVL�E\ü�$´���NRQLHF]QR�ü�Z\VW�SLHQLD�XZDUXQNRZDQD�QRUP���QS����Ä*UDF] ���������������GUX*\Q\�$�PXVL�SLHUZV]\�NRSQ�ü�SLáN��MH�OL�WR�Z\QLND�]�ORVRZDQLD´ ��������������Ä0R*H�E\ü�$´��GZLH�LQWHUSUHWDFMH�WHW\F]QH�]GD��SUREOHPDW\F]Q\FK�� �������������������������������MH�OL�NWR��FR��PR*H�⇒ to nie jest mu to zakazane ��������������������������������Ä;�PR*H�Z\QDM�ü�PLHV]NDQLH��MH�OL�MHVW�ZáDVQR�FLRZH´� �������������������������������R]QDF]D�WDN*H�RNUH�ORQH�NRPSHWHQFMH��QRUPD�NRPSHWHQF\MQD�

Page 27: Logika Prawnicza - opracowanie dla studentów

��������������������������������ÄVG]LD�PR*H�Z\GDü�Z\URN´� (e) Interpretacja psychologiczna� �� �SHZQH� SU]H�ZLDGF]HQLH�� �� -HVWH�P\

SU]H�ZLDdF]HQL���*H�$�PXVL�PR*H�Z\VW�SLü��QLH�RFHQLDP\�F]\�FR�� MHVW�GREUH�F]\]áH��VWZLHrG]DP\�W\ONR�QLHXFKURQQR�ü�QDGHM�FLD�]GDU]HQLD

(f) 2VREQ\�SRG]LDá�LQWHUSUHWDFML�SU]HGVWDZLá�.RWDUEL�VNL�: 1. Interpretacja subiektywistyczna : �������������0R*QD�M��XWR*VDPLDü�]�LQWHUSUHWDFM��SV\FKRORJLF]Q� 2. Interpretacja obiektywistyczna : a. pozalogiczne : ( w tym aksjologiczna) b. logiczna �������������������ÄPXVL�E\ü�$´���R]QDF]D��*H�VWZLHUG]HQLH�ÄPXVL�E\ü�QLH�$´�GRSURZDG]D ��������������������GR�VSU]HF]QR�FL�]�]DáR*HQLDPL�� �������������������ÄPR*H�E\ü�%´���ÄPR*H�E\ü�QLH�%´�QLH�GRSURZDG]D�GR�VSU]HF]QR�FL

=ZL�]NL�SRPLG]\�]GDQLDPL�DSRG\NW\F]Q\PL�L�SUREOHPDW\F]Q\PL :

Kwadrat PRGDOQR�FLZR\

SU]HFLZQLH�VWZR ÄPXVL�E\ü�$´�������������������������������������������������������ÄPXVL�E\ü�QLH�$´

⇓ ⇓ ������������������ÄPR*H�E\ü�$´������������������������������������������������������ÄPR*H�E\ü�QLH�$´ SRGSU]HFLZQLH�VWZR

ÄPR*H�E\ü�$´���∧���ÄPR*H�E\ü�QLH�$´

Page 28: Logika Prawnicza - opracowanie dla studentów

ÄPR*H�E\ü�$´��PR*H�Z\VW�SLü�Z�GZyFK�LQWHUSUHWDFMDFK��� Interpretacja jednostronna���PyZLP\�R�ZDUWR�FL�ÄPR*H�E\ü�$´��DOH�Z\SRZLDGDP\

VL��F]\�ÄPR*H�E\ü�QLH�$´� Interpretacja dwustronna� �� Z\SRZLDGDP\� VL� R� SUDZG]LZR�FL� ]DUyZQR� ]GDQLD

ÄPR*H�E\ü�$¶�L�ÄPR*H�E\ü�QLH�$´��

0RGDOQR�ü�deontyczna - normatywna : �F]\QQR�ü�PR*H�E\ü���ZHGáXJ�QRUP� 1.nakazana - N 2.zakazana - Z 3.dozwolona (nie zakazana) - D 4.fakultatywna (nie nakazana) - F 5.indyferentna (nie nakazana i nie zakazana) - I 6.RERZL�]HN�(zakazana albo nakazana) - O

6]H�FLDQ���PRGDOQR�FL

O

N Z Wynikanie: 3U]HFLZLH�VWZR �

3RGSU]HFLZLH�VWZR�

D F 6SU]HF]QR�ü �

/RJLND��SUDZQLF]D

Page 29: Logika Prawnicza - opracowanie dla studentów

5R]XPLDQD�Z�V]HURNL�VSRVyE�MHVW�WR�ZV]HONLH�]DVWRVRZDQLH�ORJLNL�GR�UR]ZL�]\ZDQLDSUREOHPyZ�SUDZQLF]\FK��6NáDGDM��VL�QD�QL��OLF]QH�]DJDGQLHQLD��9 zdania normatywne9 Z\NáDGQLD�SUDZD�L�ZQLRVNRZDQLH��Z�W\P�Z]JOG]LH�PD�UDFM�9 zdania pytajne9 logika deontyczna9 SUDZGRSRGRELH�VWZR9 oceny9 metody prowadzenia sporów (erystyka)9 teoria argumentacji Jest to teoria =LHPEL�VNLHJR���-HVW�RQD�QLHVSyMQD��1LH�LVWQLHM��VSHF\ILF]QH�PHWRG\á�F]QLH��ND*GD�]�QLFK�PD�ZáDVQH� 5R]XPLHQLH�SRMFLD�ORJLND�SUDZQD�]DOH*\�RG�NUJX�NXOWXURZHJR�L�SD�VWZD��

�� systemy prawa kontynentalnego („civil law”) :� (UyGáHP�SUDZD�XVWDZD� V\VWHP�GHGXNF\MQ\���RNUH�OD�MX*�FKDUDNWHU�ORJLNL�SUDZQHM�� Racja ⇒�1DVWSVWZR

�� system prawa precedensowego - „Common law” :� (UyGáHP�SUDZD�SUHFHGHQV�V�GRZ\� indukcyjny charakter prawa� Precedens ⇒ Racja� RGPLHQQH�UR]XPRZDQLH�VG]LHJR

=H�Z]JOGX�QD�WR�Z�Uy*Q\FK�SD�VWZDFK�SUDZQLF\�NáDG��QDFLVN�QD�LQQ\�DVSHNW�

� Belgia : teoria argumentacji (Perelman) , topiki prawnicze , nieformalnerozumowanie prawników ;

� Holandia/Dania : logika deontyczna, formalne rachunki� )UDQFMD���VFKHPDW\�ZQLRVNRZD�

Zdania normatywne � �� � V]F]HJyOQ\� URG]DM� ]GD�� �� QLH� V�� RQD� DQL� SUDZG]LZH�� DQLIDáV]\ZH�� 2NUH�ODM�� QRUP� SRVWSRZDQLD� �osbie/wszystkim, teraz/zawsze,WX�ZV]G]LH� :V]\VWNLH� QRUP\� GD� VL� VSURZDG]Lü� GR� IRUP\� QDND]X�� =DZV]H� V�� WR� ]GDQLDrozkazuj�FH�� )RUPXáRZDQH� V�� Z� IRUPLH� ]GD�� RSLVRZ\FK�� .D*GD� QRUPD� SUDZQDRNUH�OD��• podmiot i przedmiot normy (adresat)• RNROLF]QR�FL• SRVWSRZDQLH��G]LDáDQLH�OXE�]DQLHFKDQLH�

Page 30: Logika Prawnicza - opracowanie dla studentów

3RG]LDá�QRUP��Äeks-ante” :

Normy indywidualne generalne �LQG\ZLGXDOQ\ DGUHVDW � SUHF\]\MQLH �DGUHVDW L RNROLF]QR�FL RNUH�Oone RNUH�ORQH RNROLF]QR�FL� JHQHUDOQLH� JDWXQNRZR�

Normy

Konkretne Abstrakcyjne �Z\F]HUSXM� VL Z MHGQRUD]RZ\P �UHDOL]XM� VL Z ZLHOX DNWDFK DNFLH VSHáQLHQLD� VSHáQLHQLD�

%LRU�F�SRG�XZDJ�WH�GZD�SRG]LDá\��SRNU\ZDM��VL��Z\Uy*QLD�VL�� 1. Normy indywidualne , konkretne 2. Normy indywidualne abstrakcyjne 3. Normy generalne, konkretne 4. Normy generalne, abstrakcyjne ��VWDQRZL��WU]RQ�XVWDZRGDZVWZD� 3RG]LDá�QRUP�Äeks post”�����SR�]DSR]QDQLX�VL�]�QLPL�

Normy Ogólne Jednostkowe Puste �ZLFHM QL* � DGUHVDW� � � DGUHVDW � �EUDN DGUHVata)

8]DVDGQLDQLH�7ZLHUG]H�

:HGáXJ� UDFML� GRVWDWHF]QHM� PXVLP\� GDü� X]DVDGQLHQLH�� DE\� VWZLHUG]Lü�� *H� FR�� MHVWSUDZG��

Page 31: Logika Prawnicza - opracowanie dla studentów

Uzasadnianie

���������EH]SR�UHGQLH������������������������������SR�UHGQLH

8]DVDGQLHQLH�EH]SR�UHGQLH

�� Spostrzeganie : jest to postrzeganie + refleksja intelektualna

�� Obserwacja ���MHVW�WR�XSRU]�GNRZDQH�VSRVWU]HJDQLH

�� Pomiar - kolejny etap spostrzegania :� pomiar wg.Cambela - restryktywny, matematyczny (warunek

stosunkoZR�FL�� skale Stevensa - pewne 4 skale :

1 ° nominalna - klasyfikacja 2 ° rangowa - przypisywanie pewnych miejsc 3 °��SRU]�GNRZD���SU]\�SRPRF\�XU]�G]H� 4 °��VWRVXQNRZD���VSHáQLD�ZDUXQNL�SRPLDUX�PDWHPDW\F]QHJR����������������������6NDOH�������X*\ZDQH�QD�JUXQFLH�QDXN�VSRáHF]Q\FK��jurymetria).

�� Eksperyment - planowana obserwacja, dokonywana w sztucznych warunkach�QDMF]�FLHM�QD�JUXQFLH�QDXN�matematyczno-biologicznyych)

8]DVDGQLHQLH�SR�UHGQLH

����3ROHJD�QD�W\P��*H�GRNRQXMHP\�SHZQHJR�UR]XPRZDQLD�L�SU]\MPXM�F�SHZQH�]GDQLD]D�SUDZG]LZH�GRFKRG]LP\�GR�SUDZG]LZR�FL�]GDQLD�LQQHJR�

Wnioskowanie

Page 32: Logika Prawnicza - opracowanie dla studentów

-HVW� WR� SURFHV� VXELHNW\ZQ\�� 0XVL� VL� RSLHUDü� QD� Z\QLNDQLX� L� LQQ\FK� RELHNW\ZQ\FK]ZL�]NDFK�

:QLRVNRZDQLH��GHGXNF\MQH

Racja - jest pewna ����D�1DVWSVWZR���QLH 1. DEDUKCJA : ( niezawodna metoda dowodzenia )

RACJA

1$67367:2 2. DOWODZENIE :

RACJA

1$67367:2

:QLRVNRZDQLH��QLHGHGXNF\MQH

Racja - nie jest pewnikiem , a natomiast �1DVWSVWZR - jest pewnikiem 1. SPRAWDZANIE :

RACJA

1$67367:2 2. REDUKCJA : (wnioskowanie zawodne)

RACJA

Page 33: Logika Prawnicza - opracowanie dla studentów

1$67367:2

,QGXNFMD�- szczególny przypadek redukcji. :\Uy*QLD�VL�WU]\�URG]DMH�LQGXNFML��A. ,QGXNFMD� QLH]XSHáQD� �� SROHJD� QD� VSUDZG]HQLX� V]HUHJX� ]GD�� IRUPXáRZ\FK

ogólnego wniosku, jest to rozumienie zawodne (wnioskowanie zawodne).B. ,QGXNFMD� ]XSHáQD� �� QLH]DZRGQ\� VSRVyE� ZQLRVNRZDQLD�� EOLVNL� GHGXNFML�� QDOH*\

MHGQDN�VSUDZG]Lü�ZV]\VWNLH�PR*OLZR�FL��WUXGQD�GR�SU]HSURZDG]HQLD��C. Indukcja statystyczna �QD� SRGVWDZLH� SREUDQHM� SUyE\� PyZLP\� FR�� R� FDáR�FL

(statyVW\ND�QDXND�]�SRJUDQLF]D�QDXN�IRUPDOQ\FK�L�UHDOQ\FK���=ELRURZR�ü�����PXVLE\ü� �HPSLU\F]QD� � L� � MHGQRURGQD��]H� �Z]JOGX��QD�EDGDQ�� �FHFK�� WR�FR�EDGDP\PXVL� GDü� VL� ]PLHU]\ü��PXVL�PLHü� RGSRZLHGQL�� OLF]HEQR�ü� � �PLQ�� ���� �� Z\M�WHNPHG\F\QD��PRJ��PQLHMV]H�SUyE\�

x=175 Mx :

x=175

ESTYMACJA PUNKTOWA &]�FLHM�X*\ZDQD�MHVW�HVW\PDFMD�SU]HG]LDáRZD��

_ ∂ _ ∂

X - ≤ Mx ≤ X + z √n z √n Jest to tzw. �SU]HG]LDá��XIQR�FL� .

_ X����UHGQLD�]�SUyE\ n����OLF]HEQR�ü�SUyE\���LP�Q�ZLNV]H�W\P�GRNáDGQLHMV]H�RV]DFowania )

z - ]DOH*\�R�ZVSyáF]\QQLND�XIQR�FL���GOD�wsp. uf = 0,95 z= 1,96 - najF]� �FLHM�X*\ZDQ\��, dla wsp. uf = 0,68 z=1, a dla wsp. uf. = 0,99 z=3)

∂ - miara rozrzutu odchylenia��RGQRVL�VL�GR�SUyE\�

Page 34: Logika Prawnicza - opracowanie dla studentów

:QLRVNRZDQLD��XSUDZGRSRGREQLDM�FHNDQRQ\�LQGXNFML�HOLPLQDF\MQHM

�� Indukcja eliminacyjna Milla niezawodna gdy

9 Z\F]HUSXM�F\�]ELyU�SU]\F]\Q9 SU]\F]\Q\�UR]á�F]QH9 do skutku prowadzi tylko jedna

�� 3Lü�NDQRQyZ�HOLPLQDF\MQ\FK��� A,B,C,D - sfera przyczynowa Z1 - skutek

(a) .DQRQ��MHG\QHM��]JRGQR�FL

A,B,C,D ⇒ Z1

B,C,D,E ⇒ Z1

C,D,E,F ⇒ Z1

D,E,F,G ⇒ Z1

(b) .DQRQ��MHG\QHM�Uy*QLF\

A,B,C,D ⇒ Z1

nie-A,B,C,D ⇒ Z1

nie-D ,A,B,C ⇒ Z1 (nie zachodzi)

(c) .DQRQ�SRá�F]RQ\��MHG\QHM�]JRGQR�FL�L�Uy*QLF\

3U]\�SRPRF\�NDQRQX�MHG\QHM�Uy*QLF\�ZHU\ILNXMHP\�ZQLRVHN�]kanonu jedynej zgodQR�FL�

(d) .DQRQ��]PLDQ��WRZDU]\V]�F\FK

Zmieniamy nasilenie poszczególnych sfer przyczynowych :

A,B,C,D ⇒ Z1

A⊗ ,B,C,D ⇒ Z1

A,B⊗ ,C,D ⇒ Z1 ⊗ B ⇒ Z1

(e) Kanon reszty

Page 35: Logika Prawnicza - opracowanie dla studentów

3\WDQLD

9 S\WDQLD�]DPNQLWH���NUyWND�RGSRZLHG(�ZHGáXJ�VFKHPDWX��PRJ��E\ü�VXJHVW\ZQH�Lpodchwytliwe), otwarte �RGSRZLHG]L�� GáX*V]D� GRZROQD� Z\SRZLHG(�niebezpieF]H�VWZR�SU]HJDGDQLD��L�mieszane (najpierw otwarte „co wiadomo o ...?” i

9 S\WDQLD�GR�UR]VWU]\JQLFLD (czy ?) i GR�X]XSHáQLHQLD (niewiadoma pytania)9 gdy w pytaniu EáGQH�]DáR*HQLH���RGSRZLHG]L��VSURVWRZDQLH9 RGSRZLHG]L� ZáD�FLZH� �QLH� PXV]�� E\ü� SUDZG]LZH�� �� Z\UD*HQLH� ]DVWSXM�FH

partyNXá�S\WDMQ��PLH�FL�VL�Z�]DNUHVLH�QLHZLDGRPHM�S\WDQLD�L�QLHZáD�FLZH9 RGSRZLHG]L� FDáNRZLWH (wprost albo nie wprost ) i F]�FLRZH precyzowanie

zaPNQLW\PL�

3U]\F]\Q\�QLHSRUR]XPLH�

� ZLHOR]QDF]QR�ü�VáyZ��KRPRQLPLD�� SRGRELH�VWZR�Uy*Q\FK�]QDF]H��GDQHJR�VáRZD� pomieszanie supozycji� mieszanie aktualnego i potencjalnego znaczenia� QLHMDVQR�FL�Z\UD*H��RND]MRQDOQ\FK� nazwy nieostre� HNZLZRNDFMH�L�VSRU\�VáRZQH��Uy*QH�]QDF]HQLD�� DPILERORJLH���ZLHOR]QDF]QR�FL�VNáDGQLRZH� P\�OHQLH�ILJXUDOQH�L�VNUyW\�P\�ORZH��]QDF]HQLD�GRVáRZQH�L�QLHGRVáRZQH�

0\�OHQLH�NLHURZDQH�]�JyU\�SRVWDZLRQ\PL�]DGDQLDPL

9 P\�OHQLH� VSRQWDQLF]QH� L� NLHURZDQH� ]� JyU\� Z\]QDF]RQ\PL� ]DGDQLDPL� �]DGDQLDrozVWU]\JQLFLD���F]\�L�Z\MD�QLHQLD���GODF]HJR�

9 dowodzenie wprost i nie wprost � �DSDJRJLF]QH� �� SU]HM�FLRZH� SU]\MFLHIDáV]\Zo�FL�UDFML�L�XGRZRGQLHQLH�IDáV]\ZR�FL�MHM�QDVWSVWZD�

9 Eá�G�petitio principii ���QLH]EDGDQD�SU]HVáDQND9 EáGQH�NRáR�Z�GRZRG]HQLX���SU]HVáDQN��ZQLRVHN9 Eá�G�ignoratio elenchi - dowodzenie nie tego co trzeba9 JG\� QDVWSVWZD� IDáV]\ZH� SHZQD� IDáV]\ZR�ü� UDFML�� JU\� QDVWSVWZR� IDáV]\ZH

prawGRSRGREQD�SUDZG]LZR�ü�UDFML9 KLSRWH]D�Z\MD�QLDM�FD���VSR�UyG�KLSRWH]�NRQNXUHQF\MQ\FK�9 experimentum crucis9 teoria naukowa w naukach formalnych (system aksjomatyczny) i empirycznych

(spory)9 indukcjonizm �WHRULD�HPSLU\F]QD�����]�GR�ZLDGF]H��KLSRWH]\9 hipotetyzm (DQW\LQGXNFMRQL]P�� �� GR�ZLDGF]HQLD� GOD� SRWZLHUG]HQLD

sympatycznych hipotez9 terminy obserwacyjne i teoretyczne (np. miary)

Page 36: Logika Prawnicza - opracowanie dla studentów

9 teorie idealizacyjne

3UDZGRSRGRELH�VWZR

• psychologiczne albo logiczne P (Z/W)• aprioryczne (równe szanse) i aposterioryczne ���]�Z\QLNyZ�EDGD��

8PLHMWQR�ü�SU]HNRQ\ZDQLD

9 erystyka - sztuka prowadzenia sporów9 definicja perswazyjna - w GHILQLHQVLH�RNUH�OHQLH�ZDUWR�FLXM�FH9 G\VNXVMD�U]HF]RZD���WHRUHW\F]QD��FHO��OXE�SUDNW\F]QD���URGNL�9 Z\SRZLHG(�GRJPDW\F]QD - oparta na spornych aksjomatach9 zarzuty merytoryczne � �EáGQD�WH]D��SU]HVáDQNL��Eá�G�PDWHULDOQ\��� formalne (nie

logiczne)9 argumentum ad hominem, ex concesso ���]�WHJR�FR�SU]HFLZQLN�SU]\]QDá9 kwantyfikacja wypowiedzi9 argumentum ad personam ���O*HQLH9 argumentum ad populum - demagogia9 argumentum ad vanitatem - pochlebstwo9 argumentum ad misericordiam ���OLWR�ü9 argumentum ad ignorantiam - niewiedza9 argumentum ad verecundiam, iurare ad verba magistri - tylko zdanie

autorytetu9 sofizmaty

3UDFD�P\�ORZD�SUDZQLND

/RJLF]QH�SRGVWDZ\�X]DVDGQLDQLD�Z\URNyZ�V�GRZ\FK

• subsumpcja - kojarzenie faktów z normami• communis opinio doctorum ���]JRGQR�ü�RSLQLL�U]HF]R]QDZFyZ��ELHJá\FK�• domniemania formalne ��X]QDMH�VL��*H�FR��MHVW�FK\ED��*H�GRZLHG]LH�VL�LQDF]HM��L

materialne ��MH�OL�;�WR�<����Z�W\P�praesumptio iuris tantum (obalalne) i praesumptioiuris ac de iure (nie do obalenia)

• in dubio pro reo ���Z�WSOLZR�FL�QD�NRU]\�ü�RVNDU*RQHJR

/RJLF]QH�SRVWDZ\�Z\NáDGQL�SU]HSLVyZ�SUDZQ\FK�L�ZQL oVNRZD�R�RERZL�]\ZDQLX�QRUP�SUDZQ\FK

Page 37: Logika Prawnicza - opracowanie dla studentów

• argumentum a rubrica - z systematyki ustawy• argumentum ab inutili sensu, ab absurdo - odrzucenie interpretacji[ niezgodnej

]�LGHDáDPL�XVWDZRGDZF\• logiczne i instrumentalne ( dyrektywy instrumentalnego zakazu nakazu)

wynikanie norm z norm

Charakterystyka metodologiczna nauk prawnych

• metoda poznawcza - RJyOQRQDXNRZH�F]\QQR�FL�P\�ORZH• metodologia pragmatyczna � �F]\QQR�FL�SR]QDZF]H�� L�apragmatyczna (rezultaty

W\FK�F]\QQR�FL�• metodologia opisowa (np. historia) i normatywna• paradygmat - model uprawiania danej nauki• problemy dogmatyczne• GRNWU\Q\�(UyGHá�SUDZD - np. oficjalna i akademicka