PENDAHULUAN

Pengenalan

Sains merupakan satu subjek yang memerlukan murid untuk memahami konsep,

mengingati dan menghafal konsep tersebut serta mengaplikasikannya dalam kehidupan

seharian. Subjek sains juga memerlukan murid untuk memahirkan diri dalam

menggunakan kemahiran proses sains sepanjang pembelajaran berlangsung. Sepanjang

mempelajari subjek sains di peringkat sekolah rendah, murid akan mempelajari pelbagai

perkara sama ada perkara baru atau perkara yang telah dipelajari tanpa sedar dalam

kehidupan seharian. Pelbagai perkara yang dipelajari ini akan menyebabkan murid

berada dalam keadaan yang mudah terjerumus kepada perkara miskonsepsi dalam

kehidupan seharian. Contohnya, mereka mungkin beranggapan bahawa bulan

mengeluarkan cahaya, tetapi sedangkan cahaya dari bulan hanyalah pantulan dari

cahaya matahari.

Mata pelajaran ini juga tidak terkecuali untuk memberikan penilaian kepada

murid secara berkala untuk membuat pengukuran terhadap pencapaian murid dalam

pembelajaran. Sahari Nordin (2008) mendefinisikan ujian sebagai satu prosedur rasmi

untuk mengukur dan menilai pencapaian pelajar. Dari sudut pengajaran pula, penilaian

adalah proses sistematik untuk menetukan sejauh mana objektif pengajaran telah dicapai

oleh pelajar. Martin, Sexton, Franklin dan Gerlovih (2005) mendefinisikan penilaian

1

sebagai “Process of judging the quality or worth of an object or activity, or it may be

regarded as the outcome of such a process.”

Ini menunjukkan pencapaian murid dalam pembelajaran sains bergantung

sepenuhnya kepada markah yang diperolehi oleh murid dalam penilaian sumatif atau

formatif. Murid yang gagal untuk memahami dengan betul satu-satu konsep sains akan

menyebabkan pencapaian mereka berada pada paras sederhana atau rendah.

2

Latar Belakang Kajian

Pada minggu kedua, saya telah mendapat jadual waktu iaitu mengajar murid tahun 4

Cemerlang dalam subjek sains. Kelas 4 cemerlang ini merupakan kelas kedua dari

empat kelas yang terdapat dalam tahun 4. Dapat disimpulkan di sini bahawa kelas ini

merupakan kelas yang terdiri daripada murid-murid yang berpencapaian baik dan

sederhana. Kelas ini mengandungi 31 orang murid di mana 11 orang lelaki dan 20

orang perempuan.

Pertama kali saya masuk kelas, saya telah menyoal mereka apakah tajuk yang

telah dipelajari oleh mereka. Pelbagai jawapan yang telah saya terima. Ada yang

memberitahu bahawa mereka telah mempelajari sedikit berkenaan tajuk bab dua

manakala ada yang memberitahu mereka baru sahaja selesai mempelajari tajuk bab satu.

Di sini, timbul di dalam fikiran saya, apakah yang menyebabkan mereka tidak

mengetahui tajuk sebenar yang telah dipelajari. Adakah mereka terlupa, tersilap faham,

atau tidak mempunyai minat untuk mempelajari sains menyebabkan mereka

mengabaikan perkara-perkara berkaitan pembelajaran subjek sains. Nasib baik saya

sudah berbincang dengan guru subjek mereka berkenaan tajuk yang telah dipelajari oleh

mereka iaitu tajuk keperluan asas hidupan. Murid-murid di sini agak bagus dalam

melakukan kerja kerana saya dapati buku-buku nota mereka sudah tertulis sehingga

tajuk yang dipelajari. Cuma di dalam buku amali, belum ada eksperimen atau ujikaji

yang telah dilaksanakan mereka kerana buku amali tersebut belum tertulis mahupun

untuk satu muka surat.

3

Pada minggu kedua ini, saya telah membuat tinjauan terhadap murid untuk

melihat apakah masalah yang dihadapi oleh murid ketika dalam proses pengajaran dan

pembelajaran subjek sains. Pertama, saya telah lihat bahawa dalam proses pengajaran

dan pembelajaran, terdapat sebahagian besar murid yang tidak menunjukkan

penglibatan aktif dalam menjawab soalan yang dikemukakan oleh guru terutamanya

murid perempuan. Mereka tidak cuba untuk menjawab soalan yang telah dikemukakan

oleh guru. Di sini, perkara pertama yang terlintas di fikiran saya adakah mereka ini

tidak tahu hendak menjawab soalan atau takut menjawab soalan yang telah diajukan

oleh guru. Murid juga terlalu cepat hilang tumpuan di dalam kelas. Ini dapat dilihat

apabila mereka gemar bercakap sesama mereka terutamanya beberapa orang murid

lelaki ketika guru sedang mengajar. Saya pun berfikir, adakah kerana saya terlalu

lembut dalam memberi tindakan kepada murid atau sumber pengajaran dan

pembelajaran yang digunakan tidak mampu menarik minat murid ?

Mengenai kandungan pelajaran pula, saya pada mulanya menjangkakan bahawa

mereka memahami konsep-konsep yang berkaitan dengan tajuk keperluan asas. Ini

disebabkan, saya beranggapan bahawa topik ini amat mudah, tambahan pula mereka

berada di kedudukan kelas yang kedua dari segi pencapaian akademik. Ternyata sekali

sangkaan saya silap. Setelah mendapat bimbingan dari pensyarah saya untuk

menjalankan ujian diagnostik terhadap topik keperluan asas, barulah saya tahu betapa

naifnya saya dalam memahami muri-murid di sekolah. Ini disebabkan, mereka juga

menghadapi banyak masalah dan ketidakfahaman dalam mempelajari tajuk keperluan

asas. Dalam ujian yang telah dijalankan, tiada murid yang berjaya mendapat markah

yang tinggi.

4

Kesimpulannya, saya telah mendapat pengajaran bahawa mudah bagi guru, tidak

semestinya mudah bagi murid. Justeru itu, pada proses pengajaran dan pembelajaran

yang berlangsung, saya perlu mengatasi dua masalah yang sering berbangkit dalam

pengajaran iaitu masalah penglibatan murid secara tidak aktif dan murid yang hilang

tumpuan sehingga gemar bercakap sesama mereka. Dalam masa yang sama, saya perlu

membantu mereka mengatasi masalah yang dihadapi bagi memahami tajuk keperluan

asas sepenuhnya. Dalam kes ini, saya perlu mencari kaedah dan pendekatan yang sesuai

serta berkesan untuk membantu murid memahami konsep sains bagi tajuk ini.

Berdasarkan perkara-perkara yang telah dinyatakan dalam refleksi pengajaran

dan pembelajaran, terdapat tiga masalah yang dihadapi oleh saya iaitu masalah

penglibatan murid secara tidak aktif, hilang tumpuan ketika guru sedang mengajar dan

masalah di dalam tajuk keperluan asas. Masalah pertama yang telah dinyatakan adalah

penglibatan murid dalam proses pengajaran dan pembelajaran. Terdapat sebahagian

murid terutamanya murid perempuan yang tidak berminat untuk mengikuti

pembelajaran secara aktif. Perkara ini dapat diperhatikan apabila murid-murid tidak

cuba menjawab soalan yang dikemukakan guru dan tidak memberi sebarang pendapat

terhadap pengajaran dalam kelas. Masalah kedua adalah melibatkan kurangnya

tumpuan murid terhadap pengajaran dan pembelajaran sehingga menyebabkan mereka

gemar bercakap sesama mereka ketika guru sedang mengajar. Masalah ketiga adalah

berkenaan dengan pemahaman mengenai tajuk keperluan asas. Di bawah tajuk

keperluan asas ini, terdapat dua sub-tajuk iaitu keperluan asas manusia dan haiwan dan

keperluan asas tumbuhan. Berdasarkan sukatan pengajaran, topik ini mempunyai enam

hasil pembelajaran yang utama. Dalam memahami keperluan asas manusia, murid

5

hendaklah dapat mengenal pasti keperluan asas manusia, dan memberikan sebab kenapa

manusia memerlukan makanan, air, udara dan tempat tinggal. Untuk memahami

keperluan asas haiwan pula, murid perlu mengenal pasti keperluan asas haiwan,

memberikan sebab kenapa haiwan memerlukan makanan, air udara dan tempat tinggal

serta menerangkan jenis tempat tinggal bagi haiwan yang berbeza-beza. Objektif

terakhir bagi tajuk ini adalah memahami keperluan asas tumbuhan iaitu murid dapat

mengenal pasti keperluan asas tumbuhan seperti udara, cahaya, dan air.

Satu ujian telah dijalankan untuk menilai prestasi murid dalam keseluruhan

tajuk keperluan asas hidupan. Melalui ujian yang dijalankan, sebahagian besar murid

tidak dapat menjawab soalan berkenaan dengan keperluan asas tumbuhan dengan betul.

Ujian yang dijalankan ini merangkumi 20 soalan berbentuk objektif di mana terdapat 10

soalan mengenai keperluan asas manusia dan haiwan dan 10 soalan keperluan asas

tumbuhan. Ujian ini dijalankan terhadap keseluruhan topik bagi mendapatkan

maklumat mengenai kefahaman konsep sains dalam kalangan murid-murid.

Jadual 1Maklumat yang Diperolehi dari Tiga Orang Murid.

Murid Markah bagi tajuk keperluan asas manusia dan haiwan

Markah bagi tajuk keperluan asas tumbuhan

A 4/10 2/10B 6/10 4/10C 5/10 3/10

Berdasarkan jadual 1, dapat dilihat bahawa ketiga-tiga orang murid tersebut

mendapat markah bagi tajuk keperluan asas manusia dan haiwan yang lebih tinggi

berbanding dengan markah tajuk bagi keperluan asas tumbuhan. Ini dapat dilihat

apabila murid A mendapat markah tajuk keperluan asas manusia dan haiwan yang 2 kali

6

ganda lebih tinggi berbanding dengan keperluan asas tumbuhan. Berdasarkan perbezaan

yang ketara antara 2 sub-tajuk dalam topik keperluan asas ini, sub-tajuk keperluan asas

tumbuhan menjadi perkara utama yang perlu diselesaikan dalam kajian yang akan saya

jalankan.

Jadual 2Kaedah Pengumpulan Data Bagi Tinjauan Masalah

Langkah dan tarikh

Cara penilaian Kumpulan sasaran Tujuan

Langkah 114/2/12

Pemerhatian Murid 4 Cemerlang

Melihat penglibatan dan kelakuan murid dalam

pengajaranLangkah 2

15/2/12Ujian diagnostik Murid 4

CemerlangUjian berkenaan topik keperluan asas hidupan terhadap semua murid

Langkah 319/2/12

Memeriksa buku nota dan buku

latihan

Murid 4 Cemerlang

Melihat sejauh mana tajuk yang telah dipelajari dan

difahami muridLangkah 4

21/2/12Temubual Murid 4

Cemerlang2 orang murid ditemubual

bagi melihat respon mereka terhadap subjek sains

Jadual 2 menunjukkan proses pengumpulan data bagi tinjauan masalah terhadap

kajian ini. Pada langkah 1, kaedah pemerhatian digunakan melihat penglibatan dan

kelakuan murid dalam pengajaran. Pada langkah dua pula. Ujian diagnostik bagi tajuk

keperluan asas tumbuhan dilaksanakan terhadap murid bagi melihat pemahaman dan

pencapaian mereka dalam tajuk keperluan asas tumbuhan. Pada langkah tiga pula,

pemeriksaan buku nota dan buku latihan dilakukan bagi menilai tahap dan proses

pembelajaran yang telah dihadapi murid. Pada langkah keempat pula, 2 orang murid

telah ditemubual bagi menilai respon mereka terhadap subjek sains dari segi

pemahaman dan minat.

7

Jadual 3Analisis Tinjauan Masalah Bagi Murid Kelas 4 Cemerlang

Langkah dan tarikh

Cara penilaian Kumpulan sasaran Analisis masalah

Langkah 114/2/12

Pemerhatian Murid 4 Cemerlang Beberapa orang murid tidak melibatkan diri secara aktif dalam pembelajaran. Segelintir murid gemar bercakap sesama mereka.

Langkah 215/2/12

Ujian diagnostik Murid 4 Cemerlang Sebahagian besar murid tidak berjaya mencapai markah separuh dalam topik keperluan asas tumbuhan

Langkah 319/2/12

Memeriksa buku nota dan buku

latihan

Murid 4 Cemerlang Buku nota murid lengkap bertulis mengenai konsep keperluan asas hidupan.

Langkah 421/2/12

Temubual Murid 4 Cemerlang Murid yang ditemubual mengatakan bahawa tajuk keperluan asas tumbuhan lebih sukar berbanding keperluan asas manusia dan haiwan.

Pada jadual 3 di atas, melalui pemerhatian yang dijalankan, dapat diperhatikan

bahawa segelintir murid gemar bercakap dan tidak melibatkan diri secara aktif dalam

proses pengajaran dan pembelajaran. Pada penilaian menggunakan ujian dignostik,

sebahagian besar murid tidak berjaya mencapai markah 50% dalam topik keperluan asas

tumbuhan. Pada langkah 3 pula, setelah buku nota murid diperiksa, didapati buku nota

mereka lengkap bertulis mengenai konsep keperluan asas tumbuhan. Pada langkah

keempat pula, setelah 4 orang murid ditemu bual dapat disimpulkan bahawa mereka

menghadapi masalah dalam topik keperluan asas tumbuhan berbanding topik keperluan

asas haiwan dan manusia.

8

FOKUS KAJIAN

Isu kajian

Masalah Yang Saya Hadapi

Berdasarkan perkara yang telah dibincangkan sebelum ini, masalah berkenaan topik

keperluan asas tumbuhan merupakan fokus utama untuk kajian saya. Masalah ini

menjadi isu kajian memandangkan topik keperluan asas tumbuhan merupakan topik asas

kepada murid apabila ingin mempelajari pelajaran berkaitan dengan tumbuhan.

Tambahan pula, tanpa pemahaman yang betul mengenai tajuk ini, keputusan murid

dalam peperiksaan pastinya akan mencapai keputusan di bawah tahap cemerlang.

Manakala, kefahaman murid mengenai topik ini masih belum mencapai tahap yang baik.

Sub-tajuk keperluan asas ini merupakan satu sub-tajuk di bawah tajuk keperluas

asas hidupan. Tajuk keperluan asas ini merupakan tajuk pertama yang dipelajari dalam

sukatan pelajaran sains tahun 4. Berdasarkan sukatan pelajaran, hasil pembelajaran

yang utama dalam sub-tajuk keperluan asas tumbuhan adalah murid mampu mengenal

pasti keperluan asas tumbuhan.

Rajah 1. Triangulasi data bagi tinjauan masalah

9

Skrip jawapan murid

PemerhatianTemubual

Rajah 1 di sebelah menunjukkan triangulasi kaedah yang digunakan oleh pengkaji

dalam proses mengenal pasti masalah di kalangan murid. Dapatan dari ketiga-tiga

instrumen ini membuktikan bahawa murid sememangnya bermasalah dalam memahami

tajuk keperluan asas tumbuhan.

Dalam memahami konsep asas tumbuhan ini, terdapat beberapa masalah dan

silap faham yang dihadapi oleh murid. Antara masalah yang dihadapi mereka adalah:

Kebanyakan murid tidak mengetahui bahawa tumbuhan juga memerlukan

oksigen untuk berespirasi

Murid tidak dapat menjelaskan bahawa tumbuhan melakukan fotosintensis untuk

menghasilkan makanan sendiri.

Udara diperlukan oleh tumbuhan untuk melakukan proses fotosintesis

Konsep asas proses fotosintesis dan respirasi.

Tumbuhan turut bernafas (respirasi) seperti manusia.

Masalah yang dinyatakan di atas diperolehi daripada kegagalan murid untuk

menjawab soalan ujian yang dijalankan. Contoh soalan ujian yang dijalankan ke atas

murid boleh dirujuk pada lampiran A. Bagi soalan objektif nombor 17 dalam ujian

diagnostik, hanya terdapat 4 orang murid sahaja daripada 23 orang murid yang dapat

menjawab dengan betul. Mereka tidak mengetahui bahawa gas oksigen juga diperlukan

oleh tumbuhan untuk terus hidup. Bagi soalan nombor 14, terdapat 4 orang daripada 23

orang murid sahaja yang betul dengan memilih jawapan cahaya digunakan untuk proses

fotosintesis. Murid lain memilih pelbagai jawapan terutamanya jawapan tumbuhan

memerlukan cahaya untuk tumbuh dengan subur.

10

Seterusnya soalan nombor 12 pula, separuh dari murid tidak dapat menjawab

soalan ini dengan betul. Kebanyakan mereka memilih tumbuhan menggunakan oksigen

untuk menjalankan proses fotosintesis. Sedangkan jawapan sebenar merupakan gas

oksigen. Ini mungkin disebabkan kekeliruan pemahaman mengenai konsep fotosintesi

dan respirasi yang dijalankan oleh tumbuhan. Begitu juga soalan nombor 18,

sebahagian besar murid tidak dapat menjawab soalan dengan betul. Kebanyakan

mereka menjawab dengan jawapan D, iaitu air dan tempat perlindungan.

Saya juga menjalankan kaedah temu bual untuk mengenal pasti masalah yang

dihadapi murid dalam proses pengajaran dan pembelajaran bagi subjek Sains. Semua

murid yang ditemu bual mengakui bahawa sub-tajuk keperluan asas tumbuhan

merupakan tajuk yang lebih sukar jika dibandingkan dengan sub-tajuk keperluan asas

manusia dan haiwan. Dalam temu bual ini juga, saya mendapati banyak perkara yang

kurang difahami dan diketahui oleh murid dalam sub-tajuk keperluan asas tumbuhan.

Antaranya, ada murid yang mengetahui bahawa gas karbon dioksida diperlukan oleh

tumbuhan untuk terus hidup. Namun pada masa yang sama, mereka tidak dapat

menyatakan kenapakah gas karbon dioksida diperlukan. Mereka tidak mengetahui

bahawa gas tersebut diperlukan supaya tumbuhan mampu membuat makanan sendiri.

Murid juga tida dapat memberitahu apakah proses fotosintesis dan perbezaannya dengan

proses respirasi dalam tumbuhan.

Berdasarkan pemerhatian yang telah dibuat, murid agak sukar untuk menyatakan

3 perkara keperluan asas tumbuhan. Ini dibuat apabila perbincangan mengenai soalan

ujian bagi Bulan Februari, masih ramai yang tidak dapat mempelajari dengan betul akan

11

perkara ini. Ini disebabkan, kandungan dalam tajuk ini amat mengelirukan yang

menyebabkan murid mengalami kesukaran untuk memahaminya.

12

Mengapa Kajian Ini Perlu Dijalankan?

Sub-tajuk keperluan asas tumbuhan merupakan kandungan pelajaran yang amat penting

sekali. Ia boleh diibaratkan sebagai murid tidak mampu membaca jika tidak kenal

huruf. Ini bermaksud, andai kata murid gagal memahami dengan betul tajuk ini, proses

pembelajaran pada topik-topik berkaitan tumbuhan pada topik-topik yang akan datang

seperti gerak balas tumbuhan dan proses hidup tumbuhan akan mengalami beberapa

silap faham. Miskonsepsi ini hanya akan menyebabkan prestasi murid dalam ujian akan

datang berada pada tahap sederhana.

Kajian ini penting memandangkan subjek sains merupakan salah satu subjek

yang akan diuji dalam Ujian Pencapaian Sekolah Rendah (UPSR). Kegagalan murid

untuk mendapat gred A dalam peperiksaan ini akan menyebabkan keputusan murid

tidak cemerlang dan menyukarkan mereka sendiri untuk mendapat tempat di sekolah

berasrama penuh.

13

Tujuan Kajian

Objektif Kajian

Kajian ini bertujuan untuk meningkatkan pemahaman murid dalam tajuk keperluan asas

tumbuhan menerusi penggunaan kaedah analogi. Kajian ini dijalankan dengan

berasaskan kepada beberapa objektif yang telah ditetapkan secara umum dan khusus.

Objektif umum

Secara umumnya, tujuan kajian ini adalah untuk:

Meningkatkan pemahaman dan pencapaian murid dalam topik keperluan asas

tumbuhan melalui penggunaan kaedah analogi.

Objektif khusus

Secara khususnya, kajian ini bertujuan untuk:

Menarik minat murid terhadap sains khususnya bagi topik keperluan asas

tumbuhan.

Meningkatkan kefahaman murid tentang tajuk keperluan asas tumbuhan

Mengelakkan kekeliruan murid dalam memahami konsep fotosintesis dan

respirasi.

14

Persoalan Kajian

Terdapat beberapa persoalan kajian yang telah ditetapkan menerusi pelaksanaan

kajian tindakan ini. Antara persoalan-persoalan tersebut ialah:

Adakah penggunaan kaedah analogi dapat menarik minat terhadap sains

khusunya topik keperluan asas tumbuhan?

Adakah penggunaan kaedah analogi dapat meningkatkan kefahaman murid

tentang tajuk keperluan asas tumbuhan?

Adakah penggunaan kaedah analogi dapat mengelakkan kekeliruan murid dalam

memahami konsep fotosintesis dan respirasi?

15

Definisi istilah

Keperluan asas tumbuhan

Keperluan asas tumbuhan menurut buku teks Sains Tahun 4 (2005), didefiniskan

sebagai keperluan asas yang diperlukan oleh tumbuhan untuk terus hidup.

Fotosintesis

Menurut Kamus Dewan (2010), fotosintesis adalah sintesis sebatian organik daripada

karbon dioksida dan air dengan menggunakan tenaga suria yang diserap oleh klorofil.

Respirasi

Respirasi adalah proses penguraian kimia yang berlaku dalam sel organisma, dengan

penghasilan tenaga dan karbon dioksida. (Kamus Dewan 2010).

16

TINJAUAN LITERATUR

Topik keperluan asas tumbuhan ini sememangnya satu topik yang memberikan masalah

kepada guru dalam proses pengajaran dan pembelajaran di dalam kelas. Masalah ini

bukan sahaja wujud dalam kurikulum di Malaysia, bahkan kurikulum di negara barat

turut menghadapi masalah yang sama. Gatt, Tunnicliffe, Borg dan Lautier (2007)

pernah membuat satu temubual kepada murid berkenaan dengan pemahaman mereka

terhadap tumbuhan. Pandangan mereka agak terpencil di mana mereka hanya

menganggap tumbuhan sebagai satu benda kecil, berdaun dan berwarna hijau. Smith

dan Wesley (2000) dalam bukunya menyatakan “Although many children seem to have

developed at least a partial understanding of the needs of plants, they are often confused

about key concepts related to photosynthesis. For instance, most fifth graders in a

Michigan classroom identified sun, water, and soil as the basic needs of plants, but few

seemed to know about plants’ need for air. Also, most of these students considered the

soil to be the source of the plants’ food. Berdasarkan pernyataan ini, dapat difahami

bahawa murid-murid sering keliru mengenai konsep utama berkaitan fotosintesis

walaupun mereka mempunyai pemahaman tentang keperluan asas tumbuhan.

Tambahan pula, murid sering terlepas pandang bahawa udara juga merupakan salah satu

keperluan asas tumbuhan dan menyatakan bahawa makanan tumbuhan datangnya dari

tanah.

17

Kaedah analogi merupakan satu teknik pengajaran menggunakan 'perumpamaan'

dibuat untuk mewakili sesuatu konsep yang hendak diajar (Allan, 2008). Kaedah ini

membantu para pelajar rmeningkatkan pengetahuan mereka dalam konsep saintifik.

Kaedah ini penting bagi menerangkan tentang sesuatu objek atau proses terutamanya

pada sesuatu yang tidak dapat dilihat seperti atom dan molekul. Kaedah ini mendapat

perhatian kerana mampu menerangkan tentang idea-idea pembelajaran yang abstrak

kepada bentuk yang lebih mudah difahami.

  Kamus Pelajar Edisi Kedua (2008) menerangkan bahawa analogi bermaksud

persamaan dalam sesuatu hal atau sesuatu sifat. Analogi juga didefinisikan sebagai

perbandingan sesuatu dengan sesuatu yang telah berlaku. Noresah (2010) menyatakan

bahawa analogi adalah kias, perbandingan yang memperlihatkan ciri-ciri persamaan.

Noah (2008) menyatakan bahawa analogi adalah satu perbandingan di antara dua

perkara yang serupa atau penggunaan sesuatu yang sudah biasa untuk tujuan

menerangkan dan memahami sesuatu yang asing. Berdasarkan definisi-definisi ini,

dapat difahami bahawa analogi adalah satu perbandingan dan perumpaan antara 2

perkara melalui ciri-ciri persamaan. Definisi-definisi analogi ini bersesuaian definisi

yang dinyatakan oleh Duit (2001) iaitu analogi adalah suatu kaedah pembelajaran yang

mencari persamaan antara perkara yang sudah diketahui dengan perkara baru yang mahu

dipelajari, dan juga kaitan antara perkara yang biasa dan asing.

Penggunaan kaedah analogi bersesuaian dengan tahap kognitif murid normal di

peringkat sekolah rendah. Andrew dan Halford (2002) menyatakan bahawa kanak-

kanak mampu membuat perkaitan antara 2 objek selepas berumur 2 tahun dan boleh

membuat perkaitan antara 3 objek pada umur seawal 5 tahun. Perkembangan kognitif

18

kanak-kanak ini dapat membantu mereka membuat perkaitan dan perhubungan antara 2

perkara.

Perkara ini turut dipersetujui oleh seorang guru dari Indonesia. “Analogi atau

metafora dalam pengajaran kimia ternyata sangat memudahkan pemahaman siswa,

terutama konsep-konsep abstrak. Misalnya, dalam bahasan struktur atom dan sistem

periodik yang ku ajarkan hari ini. Entah menyalahi konsep apa gak yang penting

siswaktu dapat memahaminya”. ( Urip, 2010 )

Jelas sekali bahawa, kaedah analogi ini merupakan suatu perbandingan antara 2

objek bagi memudahkan murid mempelajari konsep asas sains yang abstrak. Kaedah ini

sebenarnya sudah digunakan oleh guru-guru, cuma mereka tidak menyedari akan

perkara tersebut. Perkara ini terjadi jika guru hendak menjawab pertanyaan murid atau

menerangkan kepada murid dengan lebih lanjut dan jelas akan sesuatu perkara.

Shahabuddin. Rohizani dan Zohir (2007) menyatakan bahawa murid akan lebih

faham jika guru menggunakan contoh-contoh analogi atau perbandingan ketika

mengajar. Pelajar yang menghadapi masalah dari segi ingatan dan kognitif akan

mempunyai teknik yang sesuai bagi membantu mereka mengingati konsep-konsep

penting. Richland, Holyoak dan Stigler (2004) dalam kajiannya menyatakan bahawa

guru menggunakan analogi dalam pelbagai perkara asas sewaktu mengajar. Apabila

menerangkan sesuatu masalah, guru membina analogi-analogi dari pelbagai sumber dan

sifat kesamaan bagi membolehkan analogi tersebut lebih jelas kepada murid.

Penggunaan kaedah analogi yang kurang sesuai terhadap murid juga boleh

membawa kepada miskonsepsi terhadap sains. Duit, Roth, komorek dan Wilbers (2001)

19

menerangkan bahawa penggunaan kaedah analogi sememangnya satu kaedah yang

berguna bagi membimbing murid daripada konsep pra-pengajaran kepada konsep sains

sebenar. Kekeliruan mengenai sesuatu konsep sains boleh berlaku andai kata terdapat

penggunaan analogi yang sama pada 2 konsep sains yang berlainan.

Glynn (2008) menerangkan terdapat beberapa panduan kepada guru dalam

membentuk analogi dalam pembelajaran sains. Pertama adalah guru perlu memastikan

analogi yang ingin digunakan mempunyai persamaan ciri. Seterusnya, guru perlu

membina kaitan analogi dengan perkara yang tidak asing bagi murid. Perkara yang

penting bagi guru dalam membina analogi adalah dengan menerangkan konsep sains

terlebih dahulu kepada murid.

Daripada sorotan literatur yang saya buat, saya dapati bahawa para guru sering

menggunakan kaedah analogi dalam proses pengajaran dan pembelajaran untuk

memberikan kefahaman tambahan kepada murid. Contoh analogi yang digunakan

I. Wayar dianalogikan sebagai jalan raya atau sungai. Bentuk jalan raya dan

sungai yang tidak lurus menjelaskan akan analogi yang digunakan.

II. Arus elektrik sebagai air sungai atau kereta yang bergerak. Kereta yang

bergerak di atas jalan dan air yang mengalir di sungai menggambarkan

pergerakan arus elektrik yang bergerak dalam wayar.

III. Lampu umpama bintang di langit. Lampu dan bintang ini hanya bercahaya pada

waktu malam dan tidak berfungsi pada waktu siang.

IV. Kamera berfungsi seperti mata. Setiap gambar boleh dilihat dan dirakam dengan

menggunakan pandangan mata dan kamera.

20

V. Pokok membuat makanan sendiri seperti manusia memasak untuk mendapatkan

makanan.

VI. Bintang Matahari diumpamakan sebagai nukleus yang berada di dalam atom.

VII. Pergerakan planet mengelilingi matahari diibaratkan sebagai pergerakan elektron

mengelilingi nukleus.

21

PERANCANGAN DAN PELAKSANAAN TINDAKAN

Reka Bentuk Kajian

Rajah 2. Gelung penyelidikan tindakan Stephen Kemmis (1988).

Kajian yang dijalankan ini menggunakan model Stephen Kemmis (1988). Kitaran bagi

model penyelidikan ini mempunyai 4 langkah iaitu merancang, bertindak, memerhati

dan mereflek. Dalam langkah merancang, perkara yang diberi perhatian adalah

penggunaan analogi dalam kalangan murid dalam meningkatkan pencapaian dan

prestasi murid dalam tajuk keperluan asas tumbuhan. Pelbagai perkara telah dirancang

seperti penyediaan kertas ujian pra dan ujian pos, analogi yang direka bagi mewakili

proses fotosintesis dan respirasi, cara menganalisis data dan pelbagai lagi.

Dalam fasa tindakan pula, saya telah mengaplikasikan teknik analogi dalam

mengajar murid tajuk keperluan asas tumbuhan. Teknik ini diaplikasikan selepas ujian

pra diberikan kepada setiap murid.

22

Perancangan

Tindakan

Pemerhatian

Refleksi

Pada fasa pemerhatian pula, saya memerhati perubahan yang berlaku pada murid

dari segi pemahaman, pencapaian, penguasaan dan minat. Perhatian yang diberikan

berfokus kepada peningkatan dari segi empat perkara yang diberitahu tadi.

Fasa terakhir, iaitu refleksi, saya membuat analisis sama ada tindakan yang

dijalankan ini berjaya atau tidak dalam meningkatkan penguasaan murid dalam subjek

sains terutamanya dalam tajuk keperluan asas tumbuhan. Dapatan kajian yang berjaya

akan menunjukkan bahawa teknik ini berjaya mengatasi masalah yang dihadapi oleh

murid.

23

Kumpulan Sasaran

Bagi menjalankan kajian ini, saya telah menfokuskan 15 orang murid daripada 31 orang

murid dari kelas 4 Cemerlang, SK Bunut Susu, Pasir Mas Kelantan. Kelas 4 Cemerlang

merupakan kelas kedua dari empat kelas yang terdapat di tahun 4. Pencapaian murid

dalam kelas ini pada tahap sederhana. SK Bunut Susu pula merupakan sekolah kategori

luar bandar.

Responden ini terdiri daripada 4 orang murid lelaki dan 11 orang murid

perempuan. Pemilihan ini dibuat berdasarkan pencapaian dalam UBB bulan Februari

dan ujian diagnostik yang dijalankan. Responden ini terdiri daripada murid yang

mendapat markah yang sederhana dan berada di bawah paras 70 pada peperiksaan yang

lepas. Murid tersebut telah dilabelkan mengikut nombor masing-masing yang diberikan

oleh guru iaitu bermula dari nombor satu hingga nombor lima belas memandangkan

subjek kajian hanyalah melibatkan 15 orang responden manakala simbol L merujuk

kepada responden lelaki dan P bagi responden perempuan.

24

Pelaksanaan Tindakan

Apabila sub-topik yang terlibat telah dikenal pasti, analogi yang bersesuaian telah

dicipta bagi memudahkan pemahaman murid. Pemerhatian dijalankan secara berterusan

bagi melihat perkembangan murid dalam memahami konsep sains ini. Ujian pra

dijalankan bagi mengenal pasti pengetahuan dan pemahaman semasa murid mengenai

konsep sains ini. Kaedah rawatan iaitu penggunaan analogi diperkenalkan dan

diaplikasikan kepada subjek kajian. Ujian pos telah dijalankan dan pencapaian murid

dianalisis untuk melihat tahap perkembangan dan pencapaian murid dalam tajuk kajian.

Temubual dijalankan bersama dengan subjek untuk menilai kefahaman murid terhadap

topik tersebut. Data yang telah diperolehi melalui pemerhatian, ujian pra dan pos,

analisis skrip jawapan murid dan temu bual dianalisiskan.

Aplikasi Analogi dalam pengajaran dan pembelajaran.

Tajuk : Keperluan asas

Sub-tajuk : Keperluan asas tumbuhan.

Aktiviti : Murid bersama-sama guru menulis analogi berkenaan keperluan asas

tumbuhan iaitu konsep fotosintesis dan respirasi.

Analogi yang digunakan :

Pokok sebagai manusia di mana kedua-dua ini mempunyai ciri kehidupan iaitu

benda hidup dan memerlukan makanan untuk terus hidup.

25

Keperluan asas pertama tumbuhan iaitu air dianalogikan sebagai minyak yang

diperlukan untuk memasak.

Gas karbon dioksida dianalogikan sebagai ramuan dan rempah ratus yang

digunakan dalam masakan.

Cahaya matahari dianalogikan sebagai api atau haba yang diperlukan untuk

memasak makanan.

Proses respirasi dianalogikan sebagai proses pernafasan yang dilakukan oleh

manusia untuk terus hidup iaitu menyedut udara oksigen.

Proses fotosintesis dianalogikan sebagai proses memasak yang dilakukan oleh

manusia.

Analogi-analogi ini dibentuk dengan mengambil kira pengetahuan sedia ada murid

dalam subjek sains.

1. Manusia bernafas dengan menyedut udara oksigen.

2. Keperluan asas manusia adalah makanan.

3. Setiap benda hidup memerlukan makanan untuk terus hidup.

4. Emak memasak makanan di dapur dengan menggunakan dapur gas, minyak dan

pelbagai ramuan.

26

Pengumpulan Data

Instrumen

Pengumpulan data bagi kajian yang dijalankan ini menggunakan beberapa kaedah untuk

mengukur pencapaian murid iaitu:

Ujian pra dan ujian pos

Untuk mencapai objektif kajian ini, instrumen utama yang telah digunakan adalah

penggunaan ujian pra dan pos. Ujian ini mengandungi 2 bahagian soalan iaitu bahagian

A dan bahagian B. Bahagian A mengandungi 20 soalan objektif manakala bahagian B

mengandungi 10 soalan subjektif. Soalan-soalan ujian dilaksanakan kepada murid pada

masa sebelum dan selepas kaedah rawatan dijalankan. Analisis telah dilakukan terhadap

ujian ini untuk melihat peningkatan peratusan pencapaian markah murid dan min yang

diperolehi dari ujian pra dan ujian pos.

Min merujuk kepada min aritmetik bagi semua skor. Ia menunjukkan purata

markah yang diperolehi murid-murid dalam sesuatu ujian, iaitu dengan menjumlahkan

semua skor kemudian membahagikannya dengan bilangan skor. Peningkatan dalam

nilai min menunjukkan bahawa kaedah yang digunakan berjaya membantu murid

meningkatkan pencapaian dalam sub-topik keperluan asas tumbuhan ini.

27

Temu bual

Kaedah temu bual merupakan satu kaedah pengumpulan data kualitatif untuk

mendapatkan suatu maklumat secara lebih mendalam. Temu bual ini dilakukan dengan

mengajukan soalan terbuka kepada subjek kajian, merekod jawapan, membuat

transkripsi dan menganalisis data tersebut. Terdapat tiga bentuk temubual iaitu temu

bual berstruktuk, temu bual semi struktur, dan temu bual tidak berstruktur.

Kajian ini menggunakan kaedah temu bual berstruktur di mana soalan telah

dibentuk terlebih dahulu sebelum proses temu bual dilakukan. Responden perlu

memberikan jawapan secara spontan ketika soalan diajukan kepadanya.

Kelebihan yang terdapat dalam kaedah pengumpulan data ini adalah, soalan-

soalan temu bual boleh disediakan sebelum sesi temubual. Dengan ini, penemu bual

lebih bersedia dan berasa lebih kompeten semasa menjalankan sesi temu bual. Subjek

kajian pula lebih bebas untuk memberikan pandangan mereka terhadap soalan yang

dikemukan oleh guru. Data yang diperolehi pula bersifat kualitatif yang lebih terperinci

dan boleh dibandingkan antara subjek kajian.

Seramai 4 orang responden telah ditemu bual bagi mengetahui kefahaman dan

persepsi mereka terhadap topik Keperluan Asas Tumbuhan selepas kaedah rawatan

dijalankan.

28

Soal selidik

Kaedah pengumpulan data soal selidik merupakan salah satu instrumen yang popular

dalam kalangan penyelidik kerana kemudahan pentadbirannya. Kaedah ini digunakan

sama ada bertulis atau bercetak untuk mengutip data berdasarkan jawapan bertulis

responden. Contohnya, data tentang pengurusan kelas, kurikulum, pelaksanaan proses

pengajaran, kaedah dan sebagainya. Terdapat pelbagai bentuk soal selidik iaitu Ya/

Tidak, Setuju / Tidak setuju, Skala 1 hingga 5, semantik atau menggunakan gambar

untuk mengukur perasaan dan emosi.

Dalam kajian ini, saya akan menggunakan soal selidik berbentuk jawapan Ya

atau Tidak. Ini untuk memudahkan saya melihat perubahan yang berlaku pada diri

murid mengenai pemahaman konsep asas tumbuhan.

Prosedur Pengumpulan Data

Saya telah merancang menggunakan beberapa instrumen bagi mendapatkan data semasa

dan selepas melaksanakan kaedah analogi dalam pembelajaran. Bagi mengumpulkan

data untuk kajian ini, beberapa instrumen telah digunakan iaitu ujian pra dan pos, soal

selidik dan temu bual.

29

Ujian pra dan pos

Proses melaksanakan ujian pra dan ujian pos mempunyai beberapa langkah yang

penting, iaitu :

Langkah 1 : Ujian pra akan diedarkan kepada semua subjek kajian.

Langkah 2 : Subjek kajian perlu menjawab semua soalan yang terdapat pada

lembaran kertas yang diagih guru.

Langkah 3 : Kertas soalan dipungut dan markah pencapaian murid

dianalisis.

Langkah 4 : Ujian pos hanya dilaksanakan selepas kaedah rawatan diberikan

kepada murid.

Langkah 5 : Soalan ujian pos diagihkan kepada setiap murid. Ujian pos ini

100 peratus menyamai ujian pra yang dilaksanakan dahulu.

Langkah 6 : Kertas yang dijawab oleh murid dianalisis dengan melihat

perbezaan markah antara ujian pra dan pos dan melihat min

keseluruhan. Pencapaian murid direkodkan.

Temu bual

Langkah 1 : Beberapa orang murid dipanggil untuk melalui proses temu

bual dengan guru dan temubual tersebut direkod.

Langkah 2 : Soalan yang ditanya oleh guru adalah berpandukan kepada

beberapa soalan yang telah dirancang.

Langkah 3 : Temubual tersebut direkod dan dianalisis.

30

Soal selidik

Langkah 1 : Guru mengedarkan kepada setiap murid borang soal selidik

selepas kaedah rawatan diperkenalkan.

Langkah 2 : Murid menjawab semua item yang terdapat dalam borang

tersebut.

Langkah 3 : Borang tersebut dikumpulkan dan dianalisis oleh guru.

31

DAPATAN DAN ANALISIS DATA

Analisis Data

Bahagian ini menjelaskan berkenaan dengan data yang telah dikumpul dan dianalisis.

Data yang dibincangkan ini diperolehi daripada instrument ujian pra dan pos, soal

selidik dan temubual.

Keputusan dan Analisis Ujian Pra

Prestasi murid dalam ujian pra dan pos akan dibahagikan mengikut 5 gred yang telah

diperkenalkan iaitu Gred A, B, C, D dan E. Gred A hinnga Gred C akan membawa

status lulus manakala gred D dan E membawa status gagal. Pembahagian gred ini boleh

dilihat pada jadual 4 di bawah.

Jadual 4Skala Pemarkahan Ujian Pra dan Ujian Pos

Skor Gred Kategori Status80-100 A Cemerlang Lulus60-79 B Baik Lulus40-59 C Sederhana Lulus20-39 D Lemah Gagal0-19 E Amat lemah Gagal

32

Keputusan ujian pra yang telah dijalankan adalah sebagaimana ditunjukkan dalam

jadual 5.

Jadual 5 Keputusan Ujian Pra

Bil Responden Markah (%) Gred

1 L1 37 D

2 L2 33 D

3 L3 40 C

4 L4 33 D

5 P1 33 D

6 P2 23 D

7 P3 37 D

8 P4 27 D

9 P5 37 D

10 P6 40 C

11 P7 33 D

12 P8 30 D

13 P9 37 D

14 P10 40 C

15 P11 27 D

Berdasarkan jadual 5, keputusan ujian Pra menunjukkan 12 responden mendapat

gred D dengan markah terendah diperolehi sebanyak 23% manakala markah tertinggi

adalah sebanyak 37%. Gred D merupakan gred yang menandakan bahawa murid gagal

atau tidak lulus dalam ujian. 3 orang responden pula mendapat gred C iaitu dengan

markah masing-masing 40%. Untuk mendapat gred C atau lulus, murid perlu betul 12

daripada 30 soalan yang diberikan oleh guru. Ini menunjukkan, hanya 3 orang

responden berjaya menjawab 12 dari 30 soalan dengan betul. Keputusannya, hanya

33

20% dari responden sahaja yang berjaya mencapai markah lulus manakala 80% lagi

gagal untuk lulus dalam ujian ini. Kebanyakan murid pula berada dalam kategori

pencapaian lemah dan sederhana. Dapatan ini diringkaskan sebagaimana carta pai pada

rajah 3 di bawah.

20%

80%

Peratusan Murid mengikut Gred

Gred AGred BGred CGred DGred E

Rajah 3. Peratusan murid mengikut gred berdasarkan ujian pra

Berdasarkan rajah 3 di atas 80% daripada responden berada dalam gred D

manakala 20% daripada responden berada dalam gred C. Ini menunjukkan bahawa

sebahagian besar responden berada pada tahap yang lemah.

34

Keputusan dan Analisis Ujian Pos

Jadual 6Keputusan Ujian Pos

Bil Nama Murid Markah (%) Gred

1 L1 60 B

2 L2 43 C

3 L3 63 B

4 L4 70 B

5 P1 47 C

6 P2 57 C

7 P3 60 B

8 P4 43 C

9 P5 60 B

10 P6 53 C

11 P7 57 C

12 P8 53 C

13 P9 67 B

14 P10 70 B

15 P11 40 C

Ujian Pos diadakan selepas kaedah rawatan diperkenalkan kepada murid. Berdasarkan

jadual 6 di atas, 8 orang responden berjaya mendapat gred C iaitu markah di antara 40%

hingga 59 % di mana markah terendah yang diperolehi adalah 40% manakala markah

tertinggi yang diperolehi adalah 57%. Seramai 7 responden berjaya mendapat gred B

iaitu markah antara 60% hingga 79% di mana markah terendah yang diperolehi adalah

60 % dan markah tertinggi yang diperolehi adalah 70%. Seramai 2 orang murid yang

berjaya mencapai markah tertinggi iaitu sebanyak 70%. Hasilnya, Semua responden

berjaya lulus dengan baik. Mereka semua berjaya mendapat markah lulus iaitu 40% ke

35

atas dan berjaya menjawab sekurang-kurangnya 12 soalan dengan betul. Ini

menunjukkan, 53% daripada responden berjaya mendapat gred C manakala 47% lagi

mendapat gred B. Pencapaian yang dicapai oleh murid adalah sederhana dan baik.

Dapatan ini diringkaskan sebagaimana carta pai di rajah 4 di bawah.

47%

53%

Peratusan Murid mengikut Gred

Gred AGred BGred CGred DGred E

Rajah 4. Peratusan murid mengikut gred berdasarkan ujian pos

Berdasarkan rajah 4 di atas 53% daripada responden berada dalam gred C

manakala 47% daripada responden berada dalam gred B. Ini menunjukkan bahawa

prestasi murid telah meningkat dalam ujian pos yang dijalankan ini.

36

Perbandingan Ujian Pra dan Ujian Pos.

Perbandingan pencapaian responden dalam Ujian Pra dan Ujian Pos boleh dilihat pada

jadual 7 berikut.

Jadual 7Perbandingan Pencapaian Responden dalam Ujian Pra dan Ujian Pos

Bil Responden Markah Ujian Pra (%)

Markah Ujian Pos (%)

Peningkatan markah (%)

1 L1 37 60 232 L2 33 43 103 L3 40 63 234 L4 33 70 375 P1 33 47 146 P2 23 57 347 P3 37 60 238 P4 27 43 169 P5 37 60 2310 P6 40 53 1311 P7 33 57 2412 P8 30 53 2313 P9 37 67 3014 P10 40 70 3015 P11 27 40 13

37

Rajah 5. Perbandingan pencapaian murid dalam ujian pra dan ujian pos

Rajah 5 menunjukkan perbandingan pencapaian yang diperolehi oleh responden

sewaktu menjalani Ujian Pra dan Ujian Pos. Terdapat peningkatan yang ketara kepada

pencapaian murid dari ujian pra kepada ujian pos. Peningkatan yang paling ketara

ditunjukkan oleh responden L4 yang membuat peningkatan markah sebanyak 37%.

Responden ini berjaya membuat lonjakan dari gred D kepada gred B. Peningkatan yang

paling sedikit ditunjukkan oleh responden L2 yang membuat peningkatan sebanyak 10%

sahaja.

Kesimpulannya, semua responden menunjukkan peningkatan dalam ujian pos

yang membuktikan bahawa prestasi mereka dalam ujian telah dapat ditingkatkan selepas

kaedah rawatan diperkenalkan kepada mereka. Daripada data yang diperolehi, ke semua

responden yang terlibat menunjukkan peningkatan prestasi dalam topik keperluan asas

38

Perbandingan Pencapaian Murid dalam Ujian Pra dan Ujian Pos

tumbuhan. Peningkatan markah murid dalam ujian pos ini menunjukkan bahawa

pencapaian murid dalam topik keperluan asas tumbuhan semakin meningkat.

39

Keputusan dan Analisis Soal Selidik

Salah satu intrumen yang digunakan dalam kajian tindakan ini adalah soal selidik.

Terdapat 10 soalan yang diajukan kepada murid untuk mendapatkan maklumat dan

reaksi daripada murid. Penggunaan instrumen ini bertujuan untuk menilai kefahaman

dan ingatan murid terhadap konsep dan fakta tajuk keperluan asas tumbuhan. Soalan

yang dibentuk adalah jenis tertutup iaitu murid hanya perlu memilih jawapan Ya atau

Tidak sahaja. Pernyataan yang dikaji dan data yang diperolehi boleh dilihat pada jadual

11 di bawah.

Jadual 8Keputusan Soal SelidikNo Item Pilihan jawapan

Ya Peratus Tidak Peratus1 Kefahaman anda dalam topik keperluan asas

tumbuhan semakin meningkat14 93% 1 7%

2 Anda dapat menyatakan 3 keperluan asas tumbuhan

15 100% 0 0%

3 Topik keperluan asas tumbuhan merupakan topik yang sukar dalam subjek sains

13 87% 2 13%

4 Anda yakin untuk mendapat markah yang lebih baik pada peperiksaan yang akan datang.

14 93% 1 7%

5 Anda berasa mudah memahami pembelajaran sains melalui kaedah analogi.

14 93% 1 7%

6 Anda tidak lagi keliru berkenaan dengan proses fotosintesis dan respirasi yang dilakukan oleh tumbuhan.

15 100% 0 0%

7 Penggunaan analogi dalam pembelajaran sains memudahkan anda untuk mengingati fakta-fakta sains

15 100% 0 0%

8 Gas karbon dioksida dan oksigen diperlukan oleh tumbuhan untuk proses fotosintesis dan respirasi.

15 100% 0 0%

9 Tanpa cahaya matahari, tumbuhan boleh menjalankan proses fotosintesis.

0 0% 15 100%

10 Gas oksigen digunakan oleh tumbuhan untuk proses respirasi.

15 100% 0 0%

40

Item pertama dibentuk bertujuan untuk menilai kefahaman murid terhadap topik

keperluan asas tumbuhan. Sebanyak 14 orang responden (93%) mengakui bahawa

pemahaman mereka terhadap tajuk keperluan asas tumbuhan semakin meningkat

manakala seorang responden (7%) lagi menjawab tidak. Ini menunjukkan bahawa

pembelajaran melalui kaedah analogi ini dapat meningkatkan kefahaman sebahagian

besar responden yang terlibat.

Item kedua dibentuk bertujuan untuk mengetahui keupayaan murid dalam

menyatakan 3 keperluan asas tumbuhan iaitu cahaya matahari, air dan udara. Bagi item

ini, keseluruhan 15 responden (100%) mengakui bahawa mereka mampu untuk

menyatakan 3 keperluan asas tumbuhan. Ini menunjukkan, konsep asas dalam tajuk ini

sudah dikuasai oleh mereka sepenuhnya.

Item ketiga pula dibina untuk melihat tanggapan murid terhadap topik keperluan

asas tumbuhan selepas melalui kaedah rawatan. Hasilnya, hanya 2 responden (13%)

memilih pernyataan “Topik keperluan asas tumbuhan merupakan topik yang sukar

dalam subjek sains” manakala 13 responden lagi (87%) memilih untuk menidakkan

pernyataan ini. Ini menjadi petunjuk bahawa topik ini sudah menjadi topik yang mudah

bagi mereka.

Item keempat pula, bertujuan melihat tahap keyakinan murid dalam menjawab

peperiksaan yang akan datang. Seramai 14 responden (93%) yakin untuk mendapat

markah yang baik pada peperiksaan akan datang manakala 1 respoden (7%) menyatakan

sebaliknya. Keyakinan ini berlaku disebabkan tahap kefahaman mereka dalam topik ini

sudah meningkat.

41

Item kelima pula dibina untuk melihat tanggapan murid terhadap kaedah analogi

yang diperkenalkan oleh guru. Terdapat 15 responden (100%) menyetujui bahawa

kaedah ini memudahkan mereka memahami tajuk pembelajaran. Ini menjadi bukti

bahawa penggunaan kaedah ini memudahkan murid memahami konsep sains yang ingin

diperkenalkan oleh guru. Perkara ini menjadi mudah kerana disebabkan kaedah ini

menarik dan mempunyai kata-kata kunci bagi memudahkan murid mengingati fakta-

fakta sains.

Item yang keenam pula, ia dibentuk untuk melihat adakah murid mengalami

miskonsepsi terhadap konsep sains iaitu proses fotosintesis dan respirasi. 15 responden

(100%) menyatakan bahawa mereka tidak lagi keliru berkenaan dengan proses-proses

yang dilakukan oleh tumbuhan untuk meneruskan hidup. Ini menunjukkan bahawa

kaedah ini berjaya mengatasi miskonsepsi yang dialami oleh responden sebelum kaedah

rawatan diperkenalkan.

Item ketujuh dibentuk bertujuan menilai keberkesanan kaedah ini dalam

membantu murid mengingati fakta-fakta sains. Seramai 15 responden (100%) bersetuju

menyatakan bahawa kaedah ini dapat membantu mereka mengingati fakta-fakta sains

dengan lebih baik. Ini disebabkan, kaedah ini mengaitkan konsep-konsep sains dengan

perkara yang berlaku di sekeliling dan pengetahuan sedia ada murid.

Item kelapan pula betujuan untuk menguji pemahaman murid berkenaan dengan

gas yang diperlukan oleh tumbuhan untuk digunakan dalam proses fotosintesis dan

respirasi. Seramai 15 responden (100%) mengakui bahawa gas tersebut diperlukan oleh

tumbuhan bagi menjalankan proses fotosintesis.

42

Bagi item kesembilan, ia dibentuk untuk melihat kefahaman murid berkenaan

dengan keperluan asas tumbuhan dalam menjalankan proses fotosintesis. Item ini

menyoal murid adakah cahaya matahari tidak diperlukan oleh tumbuhan. Seramai 15

responden (100%) tidak bersetuju bahawa cahaya matahari tidak diperlukan oleh

tumbuhan. Ini menunjukkan bahawa responden sudah memahami tajuk keperluan asas

tumbuhan.

Item kesepuluh pula, digunakan untuk menguji responden berkenaan dengan

konsep respirasi. Seramai 15 responden (100%) menyetujui bahawa gas oksigen

digunakan oleh tumbuhan bagi menjalankan proses respirasi. Ini menunjukkan bahawa

responden dapat membezakan gas yang diperlukan oleh tumbuhan untuk digunakan

dalam respirasi atau fotosintesis. Hasilnya, kefahaman responden boleh dilihat semakin

meningkat.

43

Keputusan dan Analisis Temu bual

Bagi menguatkan data yang diperolehi dari kajian tindakan ini, instrumen temu bual

digunakan bagi mengumpul data yang lebih terperinci berkenaan dengan kajian ini.

Temu bual yang digunakan merupakan temubual berstruktur di mana soala-soalan

temubual dibentuk terlebih dahulu sebagai panduan. Responden perlu menjawab Ya

atau Tidak dan memberikan jawapan lanjut berkenaan dengan soalan yang diajukan.

Sebanyak 5 soalan dibentuk di mana bertujuan untuk menguji dan menilai semangat dan

motivasi murid terhadap pembelajaran sains selepas kaedah rawatan dijalankan. Soalan-

soalan temu bual boleh dirujuk pada lampiran E.

Bagi soalan yang pertama, seramai 4 responden (100%) menyatakan Ya bahawa

mereka sememangnya meminati subjek sains di dalam kelas. Ini disebabkan, subjek ini

bukan lagi subjek yang sukar bagi mereka. Soalan ini dibentuk bagi melihat pandangan

murid terhadap subjek sains sama ada subjek ini merupakan subjek kegemaran mereka

atau tidak. Responden L1, P5 dan P11 menambah bahawa mereka menyukai subjek ini

disebabkan subjek ini antara subjek yang mudah. L2 pula memberitahu, dia menyukai

subjek sains kerana meminati untuk mempelajari perkara berkaitan tumbuhan dan

haiwan.

Soalan yang kedua pula dibentuk bagi melihat pandangan mereka terhadap

kaedah analogi yang diperkenalkan oleh guru sama ada kaedah ini dapat menarik minat

mereka atau tidak ketika belajar subjek sains di dalam kelas. Seramai 4 responden

(100%) menyetujui teknik yang diperkenalkan oleh guru dapat menarik minat mereka

dalam mempelajari subjek sains di dalam kelas. L1 memberitahu bahawa kaedah

44

analogi ini memudahkan mereka untuk mengingati perkara berkaitan sains manakala L2

dan P5 menyatakan bahawa penggunaan analogi ini melucukan. P11 pula menyatakan

bahawa kaedah ini memudahkan mereka mempelajari sains.

Soalan ketiga pula bertujuan untuk menyoal murid berkenaan dengan kaedah

analogi yang diperkenalkan oleh guru sama ada menyeronokkan dalam membantu

mereka mengingati fakta-fakta sains. Seramai 4 responden (100%) menyetujui bahawa

kaedah ini sememangnya menyeronokkan dalam membantu mereka mengingati fakta-

fakta sains iaitu proses fotosintesis dan respirasi yang dilakukan oleh tumbuhan. L1 dan

P11 menyatakan bahawa analogi ini menyeronokkan kerana memudahkan mereka

mengingati perkara berkaitan sains disebabkan perumpamaan yang diberikan selalu

dilihat oleh mereka. P5 pula menyatakan bahawa analogi yang digunakan oleh guru

mudah diingat disebabkan dia selalu berada di dapur untuk membantu ibunya memasak.

L2 pula memberitahu ia menyeronokkan kerana mempunyai kaitan dengan perkara yang

mudah.

Soalan keempat dibina bagi melihat respon murid terhadap subjek sains sama

ada mereka mempunyai motivasi atau tidak. Seramai 4 responden (100%) mengakui

bahawa mereka semakin bersemangat untuk mempelajari subjek sains di dalam kelas.

L1 dan P5 menyatakan bahawa mereka semakin bersemangat disebabkan mereka

beranggapan bahawa subjek in mudah. L2 dan P11 pula menyatakan bahawa mereka

semakin bersemangat disebabkan subjek ini menjadi semakin menyeronokkan.

Soalan terakhir dibentuk bertujuan untuk menilai tanggapan murid terhadap

kaedah yang diperkenalkan oleh guru. Seramai 4 responden (100%) menyatakan

45

bahawa mereka sememangnya berharap agar kaedah yang diperkenalkan oleh guru

dapat digunakan pada topik-topik sains yang lain. L1, P5 dan P11 menyatakan bahawa

kaedah ini memudahkan mereka mengingati fakta sains disebabkan kata kunci yang

digunakan. L2 pula menyatakan bahawa kaedah ini perlu digunakan pada topik yang

lain kerana ianya menarik.

46

KESIMPULAN

Rumusan Dapatan

Hasil kajian menunjukkan bahawa penggunaan kaedah analogi dalam pengajaran topik

keperluan asas tumbuhan memberikan hasil yang positif iaitu peningkatan prestasi dan

kefahaman murid terhadap kandungan dan fakta dalam tajuk ini. Perkara ini dibuktikan

dalam peningkatan pencapaian murid dari ujian pra kepada ujian pos, pemahaman

mereka terhadap tajuk ini yang semakin meningkat, dan keupayaan mereka untuk

membezakan proses fotosintesis dan respirasi dalam kehidupan tumbuhan. Hasil kajian

ini menyokong dapatan kajian yang pernah dibuat oleh Yusoff (2005).

Berdasarkan keputusan kajian ini, apabila murid disoal oleh guru, pelbagai

jawapan diberi dan kebanyakan daripada jawapan tersebut merupakan jawapan yang

salah. Tambahan pula, 12 orang murid mendapat markah di bawah paras 40% sahaja

dalam ujian pra yang dilakukan manakala 3 orang murid lagi mendapat markah 40%

iaitu markah di sempadan lulus. Ini menunjukkan bahawa pemahaman mereka dalam

topik ini amat lemah sekali. Ditambah lagi dengan kekeliruan dan kesukaran dalam

menghafal fakta sains menyumbang kepada kegagalan mereka untuk mendapat gred

lulus. Istilah sains dalam topik ini iaitu proses fotosintesis dan respirasi sering

membuatkan murid terkeliru dengan konsep-konsep sains ini.

Dapatan kajian juga menunjukkan bahawa semua murid yang terlibat dengan

kaedah rawatan yang diperkenalkan oleh guru ini mengalami peningkatan yang ketara

47

dalam ujian pos yang dijalankan. Mereka semua mengalami peningkatan markah yang

berbeza-beza. Namun, apa yang penting, mereka semua berjaya keluar dari gred gagal

kepada gred sederhana dan baik. Dapatan kajian menunjukkan bahawa kefahaman

murid juga semakin meningkat dan miskonsepsi berkenaan dengan konsep sains berjaya

diatasi. Ini boleh dilihat melalui data soal selidik yang dilakukan terhadap murid.

Murid tidak lagi keliru berkenaan dengan konsep sains yang terdapat dalam tajuk ini dan

topik ini diakui oleh sebahagian besar dari murid bukan lagi topik yang sukar dalam

subjek sains.

Minat dan motivasi mereka juga dilihat semakin meningkat. Ini dapat

dibuktikan melalui temubual yang dijalankan terhadap 5 orang responden. Dalam temu

bual tersebut, mereka memberikan jawapan yang positif dan memberi petunjuk bahawa

minat dan motivasi mereka semakin meningkat.

Ingin saya tegaskan bahawa penggunaan kaedah analogi dalam pengajaran dan

pembelajaran sains memberikan impak yang besar dan positif kepada diri murid.

Penggunaan analogi ini memudahkan murid untuk mengingati dan memahami konsep

keperluan asas tumbuhan dengan lebih baik. Pemahaman yang baik pastinya akan

membuatkan mereka lebih berminat dan seronok untuk mempelajari subjek sains.

Perkara ini pastinya dapat menyumbang kepada peningkatan pencapaian prestasi

akademik murid dalam ujian-ujian yang akan datang. Dapatan kajian ini telah

memenuhi objektif kajian dan menjawab persoalan kajian yang dilontarkan dalam kajian

tindakan ini.

48

Cadangan Penambahbaikan Amalan

Terdapat beberapa perkara yang boleh ditambah sebagai satu nilai tambah kepada kajian

yang dijalankan ini. Antaranya, dalam kajian ini, kaedah melukis analogi boleh

diterapkan bagi membantu murid dalam mengingati konsep sains yang diterapkan

mengikut analogi yang diberikan. Contohnya, murid boleh melukis seorang manusia

yang sedang memasak sebagai perumpamaan kepada sepohon pokok yang mahu

menjalankan proses fotosintesis.

Soalan ujian pra dan ujian pos perlu diperbanyakan dan dipelbagaikan lagi bagi

membolehkan pelbagai bentuk soalan dihadapi murid. Kepelbagaian bentuk soalan ini

akan memudahkan guru menilai corak pemahaman murid dalam tajuk keperluan asas

tumbuhan.

Guru boleh mengaplikasikan kaedah analogi ini dalam pelbagai tajuk lagi selain

tajuk ini. Analogi yang dibentuk boleh dipelbagaikan lagi dan bukan sahaja terikat

dengan perkara yang berlaku dalam kehidupan seharian mereka. Analogi yang dibentuk

ini mungkin boleh berkait dengan perkara yang mereka minati seperti cerita kartun.

49

Cadangan Kajian Lanjutan

Dapatan kajian menunjukkan bahawa penggunaan kaedah analogi membantu guru dan

murid dalam meningkatkan pencapaian dan keberkesanan pengajaran dan pembelajaran

yang berlaku dalam kelas. Pengaplikasian kaedah ini memberi murid peluang untuk

mempelajari konsep sains dengan cara yang lebih mudah dan berkesan. Kaedah ini

sesuai untuk mengajar kepada murid yang sederhana dan lemah terutamanya ketika

mempelajari konsep sains yang abstrak.

Diharapkan, pada masa akan datang, kajian susulan mengenai penggunaan

kaedah analogi dalam pembelajaran sains dapat diadakan. Tempoh masa kajian yang

panjang dan mencukupi, pelbagai analogi lain dapat diciptakan bersesuaian dengan

topik yang dipelajari. Data yang diperolehi dapat dianalisis dengan lebih terperinci dan

tepat berbanding kajian tindakan yang dijalankan dalam masa yang singkat.

Subjek kajian juga boleh diperluaskan. Sampel kajian dipelbagaikan dari

pelbagai tahap kognitif sebagai perbandingan bagi menilai keberkesanan penggunaan

kaedah analogi kepada murid yang berbeza-beza. Kajian juga boleh diadakan di sekolah

yang berbeza-beza kawasan bagi melihat faktor yang mempengaruhi pencapaian murid

melalui kaedah ini.

Sebagai penambahbaikan kepada kaedah ini, teknik melukis boleh diaplikasikan

sewaktu dalam proses pengajaran dan pembelajaran. Pada tahap ini, melukis merupakan

minat kebanyakkan murid. Penerapan teknik melukis ini sedikit sebanyak akan

menjadikan pembelajaran sains lebih menyeronokkan dan menarik. Apabila selesai

50

melukis, murid boleh mewarna lukisan tersebut untuk menjadikan lukisan tersebut lebih

menarik dan cantik.

Gambar rajah dan grafik juga boleh dipertontonkan kepada murid supaya

perkara yang kompleks dapat diterangkan dengan lebih jelas kepada murid.

Penggunaan multimedia seperti perisian Power Point ketika membuat tayangan

memudahkan murid melihat kandungan pelajaran yang mahu disampaikan oleh guru.

Semoga kajian susulan ini boleh dijalankan dengan skop fokus kajian yang lebih

universal dan dipelbagaikan kumpulan sasaran agar dunia pendidikan di Malaysia

mendapat manfaat dan imbuhan yang berguna. Generasi muda masa hadapan pula akan

mendapat faedah dan kebaikan melalui kajian tindakan yang dijalankan ini.

51

Rujukan

Buku

Allan G Harrion, Richard K.Coll (2008). Using Analogies in Middle and Secondary Science Classrooms. United States of America : Corwin Press.

Choong lean keow PhD (2011). Asas Penyelidikan Tindakan untuk program ijazah sarjana muda perguruan dengan kepujian. Kuala Lumpur: Kumpulan Budiman

Dewan Bahasa dan Pustaka (2008). Kamus Pelajar Bahasa Malaysia Edisi Kedua. Kuala Lumpur : Dewan Bahasa dan Pustaka

Kemmis, S. & McTaggart, R. (1988). The action research planner. Geelong, Victoria, Australia: Deakin University Press.

Martin, R., C. Sexton, T. Franklin, and J. Gerlovich. (2005). Teaching science for all children: An inquiry approach. Boston: Pearson.

Noah Solomon Podolefsky (2008). Analogical Scaffolding : Making Meaning In Physics though Representation and Analogy. United States. University of Colorado.

Nor Hazwani Aisyah(2010). Konsep Sains lebih bermakna kepada murid: Pengajran menggunakan kaedah analogi. Kota Bharu: Institut Perguruan Kota Bharu.

Noresah (2010). Kamus Dewan Edisi Keempat. Kuala Lumpur : Dewan Bahasa dan Pustaka

Pusat Perkembangan Kurikulum (2005). Buku Teks Sains Tahun 4. Kuala Lumpur : Kementerian Pelajaran Malaysia..

Rosli Sahat, Kartini Abdul Mutalib dan lain-lain. (2011). Kajian tindakan untuk PISMP. Ipoh: IPG Kampus Ipoh

Sahari Nordin (2008) Pengujian dan Penaksiran bilik darjah. Kuala Lumpur Universiti Islam Antarabangsa

Shahabuddin Hashim, Rohizani Yaakub, Zohir Ahmad (2007). Pedagogi : Strategi dan Teknik Mengajar dengan Berkesan. Pahang : PTS Professional.

52

Jurnal Andrews, G., & Halford, G. S. (2002). A cognitive complexity metric applied to

cognitive development. Cognitive Psychology, 45, 153–219.

Gatt, S., Tunnicliffe, S. D., Borg, K., & Lautier, L. (2007). Young Maltese children’s ideas about plants. Educational Research, 41 (3), 117-121

Glynn, S. M. (2008). Making science concepts meaningful to students: Teaching with analogies. In S. Mikelskis-Seifert, U. Ringelband, & M. Brückmann (Eds.), Four decades of research in science education: From curriculum development to quality improvement (pp. 113-125). Münster, Germany: Waxmann.

Reinders Duit, Michael Roth, Michael Komorek Jens Wilers (2001). Fostering Conceptual Change by analogies – between Scylla and Charybdis. Learning and Instruction 11 (2001) 283-303

Richland, L. E., Holyoak, K. J., & Stigler, J. W. (2004). Analogy use in eighth-grade mathematics classrooms. Cognition and Instruction, 22(1), 37–60

Smith, D. C., & Wesley, A. (2000). Teaching for understanding. Science and Children,38 (1), 36-41.

Internet Urip (2006). Analogi dalam pengajaran kimia. Diakses pada 29 Februari 2012

dari laman web https://urip.wordpress.com/2006/08/09/analogi-dalam-pengajaran-kimia/

53