I. PENGHARGAAN

Assalamualaikum Bersyukur kehadrat Ilahi kerana dengan limpah kurniaNya dapat juga kami

menyiapkan kerja kursus berkumpulan : KPN 4053 PENTAFSIRAN PEMBELAJARAN

kami yang telah diusahakan selama ini. Ribuan terima kasih kami ucapkan kepada individu

penting yang banyak membantu kami sepanjang kami menyiapkan kerja kursus ini. Pertama

sekali kepada Dr Ridzuan bin Jaaffar kerana beliau telah banyak memberikan bimbingan dan

tunjuk ajar kepada kami serta memberi semangat kepada semua pelajar. Tidak lupa juga

kepada rakan kumpulan yang sama-sama berhempas pulas dalam menyempurnakan kertas

kerja ini. Bantuan kalian dari segi informasi terkini mengenai projek ini amat kami hargai.

Budi kalian yang sanggup meluangkan masa untuk memberikan kami maklumat tidak akan

kami lupakan. Akhir sekali terima kasih kepada pihak-pihak yang telah membantu kami

secara langsung atau tidak langsung sepanjang kajian kami dijalankan. Semoga kajian ini

dapat membantu semua pihak dalam sama-sama menyempurnakan kertas kerja ini.

1

II. PENGENALAN

Kerja kursus ini merupakan tugasan berkumpulan bagi kursus Pentaksiran Pembelajaran

(KPN 4053). Satu ujian telah ditadbirkan ke atas sekumpulan pelajar seramai 30 orang iaitu

pelajar Sekolah Menengah Kebangsaan Maran 2, Maran, Pahang dan soalan adalah berbentuk

aneka pilihan iaitu Soalan Peperiksaan Percubaan Sains, kertas 1. Selepas memperoleh

markah mentah, beberapa langkah perlu dijalankan. Pada jadual Bahagian 1, kami perlu

memasukkan markah mentah pelajar sebelum menganalisis item-item tersebut. Analisis yang

dibuat antaranya ialah mentafsir skor ujian, menyediakan taburan kekerapan (skor),

menganalisis item, memilih dua item dan menghitung indeks kesukaran dan indeks

diskriminasi bagi setiap item berkenaan, serta memberikan komen tentang indeks-indeks

berkenaan dan implikasinya.

2

III. RANGKA KONSEPTUAL

3

KESESUAIAN ITEM

DAN UJIAN

3.0 KEBOLEHPERCAYAAN UJIAN

3.1 KEPENTINGAN KEBOLEHPERCAYAAN

3.2 FAKTOR-FAKTOR YANG MEMPENGARUHI KEBOLEHPERCAYAAN

2.0 PENULISAN ITEM

2.1 ITEM BERANEKA PILIHAN

2.2 ITEM BETUL – SALAH

2.3 ITEM MENGISI RUANG KOSONG

2.4 ITEM PADANAN

1.0 ANALISIS ITEM

1.1 INDEKS KESUKARAN

1.2 INDEKS DISKRIMINASI

1.3 HURAIAN ANALISIS

4.0 KESAHAN UJIAN

4.1 JENIS-JENIS KESAHAN UJIAN

4.2 CARA MENINGKATKAN KESAHAN

UJIAN

1.0. ANALISIS ITEM

Analisis item merupakan satu proses mengenalpasti dan memilih item-item yang berfungsi

setelah item-item dipra uji terlebih dahulu untuk mengetahui statistik bagi setiap item

berkenaan. Analisis item ini bertujuan untuk menentukan kesukaran item, dan bagaimana

item mendiskriminasikan pelajar dalam menjawab sesuatu item.

1.1 Indeks Kesukaran

Indeks kesukaran item ialah satu indeks pengukuran tentang kesukaran item bagi kumpulan

yang diuji. Secara amnya, ia ditulis sebagai nilai P. Ia dinyatakan sebagai perkadaran dan

julatnya diantara 0.00 hingga 1.00. Maka, lebih tinggi nilai p, lebih mudahlah sesuatu item

berkenaan kepada pelajar. Tujuan mengukur Indeks kesukaran item adalah bagi memastikan

pembina ujian mematuhi cara tertentu dalam menyusun item. Ini kerana terdapat suatu

kaedah menyusun item dalam kertas ujian dan cara susunan item didapati mempengaruhi

jawapan pelajar. Indeks Kesukaran juga dapat membantu pembina ujian membina item yang

sesuai untuk dimasukkan ke dalam ujian bentuk akhir. Sekiranya ujian itu untuk pemilihan,

maka sudah tentu item yang akan dikemukakan adalah yang sukar di mana memerlukan

pelajar untuk berfikir, mengaplikasi, analisis, sintesis dan menilai sesuatu sebelum

memberikan jawapan.

Pengiraan Indeks Kesukaran adalah seperti berikut:

Indeks Kesukaran (IK), p = Bilangan pelajar menjawab soalan yang betul

Bilangan pelajar yang menjawab item

Dalam analisis ini indeks kesukaran dipilih bagi item 27. Didapati hanya seorang pelajar

sahaja yang menjawab dengan betul bagi item 27. Bilangan pelajar yang menjawab

peperiksaan tersebut ialah 30 orang. Nilai kesukaran item yang di hitung adalah seperti

berikut: Indeks Kesukaran adalah satu indeks pengukuran tentang kesukaran sesuatu item

bagi kumpulan yang diuji dan secara konvensionalnya ditulis sebagai nilai p. Pengukuran ini

digunakan untuk menghuraikan kesukaran item bagi sesuatu ujian. Indeks ini boleh

4

digunakan untuk meneliti dan menilai atau menentukan kualiti item menggunakan kriteria

dan piawai.

Berdasarkan jadual pencapaian pelajar, dua item yang dipilih adalah seperti berikut :

Item 1 – Soalan 27

Daripada 30 orang murid, hanya seorang murid sahaja yang menjawab dengan betul, maka

indeks kesukaran bagi item tersebut adalah:

Indeks Kesukaran (IK), p = 1

30

= 0.03 ( terlalu sukar)

Kesimpulannya, soalan 27 merupakan soalan berbentuk aras penilaian mengikut Taksonomi

Bloom. Berdasarkan indeks kesukaran item mendapati soalan terlalu sukar dan 3% pelajar

tidak dapat menjawab dengan betul.

Item 2 – Soalan 6

Item soalan 6 juga dipilih dan didapati soalan 6 mempunyai aras kefahaman mengikut

Taksonomi Bloom mberdasarkan indeks kesukaran item mendapati soalan 6 terlalu mudah

dan 93% pelajarnya dapat menjawab dengan betul.

Daripada 30 orang murid, seramai 28 orang murid yang menjawab dengan betul, maka

indeks kesukaran bagi item tersebut adalah:

Indeks Kesukaran (IK), p = 28

30

p = 0.93 ( terlalu mudah)

1.2 Indeks Diskriminasi

Indeks Diskriminasi merupakan satu ciri yang menjelaskan kebolehan sesuatu item untuk

mengukur kepekaan perbezaan individu. Sesuatu item itu dianggap berdiskriminasi sekiranya

ramai pelajar dari kumpulan berkebolehan tinggi boleh menjawabnya dengan betul

berbanding dengan pelajar yang datang kumpulan berkebolehan rendah.

5

Item Diskriminasi dihitung dengan membandingkan prestasi pelbagai kumpulan

terhadap sesuatu item dengan prestasi mereka ke atas sesuatu kriteria yang juga mengukur

trait yang sama. Indeks Diskriminasi biasanya diukur menggunakan perbezaan di antara

kumpulan atas (biasanya 27%) yang dapat menjawab sesuatu item dengan betul dengan

kumpulan bawah (biasanya 27%) yang dapat menjawab sesuatu item yang sama dengan

betul.

Indeks diskriminasi boleh bernilai antara -1.00 hingga 1.00. Indeks diskriminasi

hampir kepada 1.00 bermakna soalan tersebut adalah baik untuk Penilaian Rujukan Norma

(PRN) kerana ia dapat membezakan pelajar yang berpencapaian tinggi dengan pelajar yang

berpencapaian lemah. Bagi soalan yang mempunyai indeks diskriminasi positif menghampiri

0.0, soalan – soalan ini dikatakan tidak sesuai untuk PRN kerana ia tidak berupaya

membezakan pelajar pandai dengan pelajar lemah. Akhirnya, bagi soalan yang mempunyai

indeks diskriminasi negatif yang menghampiri -1.00, dikatakan tidak baik untuk PRN kerana

ia secara songsang membezakan pelajar pandai daripada pelajar lemah, iaitu lebih ramai

pelajar lemah dapat menjawab soalan – soalan ini dengan betul berbanding pelajar pandai.

Antara tujuan indeks diskriminasi ini ialah untuk mengenalpasti konsep yang perlu

diajar semula, mengenalpasti serta melaporkan kekuatan dan kelemahan bahagian - bahagian

kurikulum yang tertentu, memberi maklumbalas kepada pelajar pandai tentang kelemahan

mereka bagi setiap tajuk pengajaran yang diuji, mengenalpasti soalan yang bias kepada

sesuatu kandungan dan mengenalpasti pelajar yang berpencapaian tinggi untuk melanjutkan

pengajian dalam bidang - bidang tertentu.

Jadual di bawah menunjukkan tafsiran bagi Indeks Diskriminasi:

Indeks Diskriminasi Maksud

> 0.4 Item amat diskriminasi

0.30 - 0.39 Item yang berdiskriminasi

0.20 – 0.29 Item yang diskriminasi yang sederhana

0.10 – 0.19 Item yang kurang diskriminasi dan perlu semakan semula

< 0.10 Item kurang diskriminasi dan perlu dibuang

6

Dalam tugasan ini, indeks diskriminasi ditentukan berdasarkan pemilihan 2 item berkenaan.

Indeks Diskriminasi (D) : Tª - Rª

D: Indeks Diskriminasi

Tª : Perkadaran yang jawab betul bagi kumpulan Tinggi

Rª: Perkadaran yang jawab betul bagi kumpulan Rendah

Indeks Diskriminasi

= Bil. calon pencapaian tinggi jawab betul – Bil. calon pencapaian rendah jawab betul

Jumlah calon pencapaian tinggi Jumlah calon pencapaian rendah

Indeks Diskriminasi Soalan 1:

= Tb – Rb

N/2

= 5 - 3

15 15

= 0.3 – 0.2

= 0.1

Kesimpulannya. Maka indeks diskriminasi bagi soalan nombor 1 adalah kurang diskriminasi

dan perlu disemak semula.

7

Jadual Indeks Diskriminasi Item

Lebih dari

0.4

(Item amat

diskriminasi)

0.30 ke 0.39

(Item yang

berdiskriminasi)

0.20 ke 0.29

(Diskriminasi

yang sederhana)

0.10 ke 0.19

(Kurang

Diskriminasi,

perlu semak

semula)

Kurang dari 0.10

(Item kurang

Diskriminasi, item

dibuang)

S7

S47

S2 S3 S41 S1 S45 S11 S31

S9 S12 S4 S48 S5 S16 S38

S10 S29 S13 S6 S18 S44

S24 S40 S14 S8 S20 S49

S30 S42 S17 S15 S22

S32 S50 S21 S19 S23

S34 S33 S25 S26

S43 S35 S36 S27

S46 S37 S39 S28

*S = soalan

8

1.3 Huraian Analisis Item

Indeks Kesukaran

Item 1 – Soalan 6

Bagi item 1 soalan 6, nilai kesukaran ialah p = 0.93. Ini bermaksud, soalan mempunyai nilai p

yang tinggi di mana 28 orang murid dapat menjawab dengan betul. Soalan ini dikategorikan

sebagai soalan terlalu mudah.

Item 2 – Soalan 27

Bagi item 2 soalan 27, nilai kesukaran ialah p = 0.03. Nilai ini menunjukkan soalan tersebut

adalah terlalu sukar di mana hanya terdapat seorang murid sahaja yang berjaya menjawab

dengan betul daripada 30 orang murid yang menjawab soalan tersebut. Oleh itu, item ini

perlu kepada pengubahsuaian atau ditukar kepada soalan yang bersesuaian. Item soalan yang

terbaik biasanya mempunyai indeks kesukaran di antara 0.31 hingga 0.69 iaitu berada di

tahap sederhana.

Indeks Diskriminasi

Item 1 – Soalan 1

Indeks diskriminasi item bagi soalan nombor 1 ialah 0.1 dimana item kurang diskriminasi

dan perlu disemak semula. Seramai 5 orang murid dari kumpulan pencapaian tinggi dan 3

orang murid dari kumpulan berkeupayaan rendah dapat menjawab soalan ini dengan betul.

Soalan ini tidak perlu dibuang, tetapi hanya perlu disemak semula sekiranya guru hendak

menggunakan soalan ini.

9

2.0 PENULISAN ITEM

Pembinaan Item Objektif

Ujian Pencapaian adalah penting kepada guru untuk mengetahui sejauh mana pelajar-

pelajarnya memahami tentang apa yang mereka pelajari. Jika ujian ini dibina dengan baik, ia

boleh digunakan untuk membandingkan pencapaian antara pelajar-pelajar atau

membandingkan pencapaian antara sekolah-sekolah. Biasanya, ujian pencapaian yang

digunakan di sekolah-sekolah dibina sendiri oleh guru-guru mata pelajaran tertentu.

Bagaimanapun, ujian yang disediakan oleh guru untuk pelajar-pelajarnya sendiri adalah lebih

tepat untuk mengukur pencapaian mereka, sebab ujian ini hanya ditumpukan kepada

kandungan pelajaran yang diajar guru.

Seperti yang kita sedia maklum, item atau soalan objektif bermaksud item atau soalan

yang mempunyai jawapan tepat atau tertentu atau spesifik seperti :

I. Item Betul-Salah

II. Aneka Pilihan

III. Padanan atau Pelengkap.

Semua item ini mempunyai jawapan tertentu, sama ada betul atau salah, jawapan

daripada beraneka pilihan yang betul, padanan yang betul atau perkataan

pelengkap yang betul.

2.1 Penulisan Item Beraneka Pilihan

Item atau soalan yang sering digunakan dalam ujian pencapaian di peringkat

Sekolah Rendah, Sekolah Menengah atau Institut Pengajian Tinggi ialah item

beraneka pilihan. Item ini terdiri daripada tiga bahagian iaitu :

I. Stimulus

II. Stem atau Badan Soalan

III. Jawapan Pilihan

10

Stimulus adalah bahagian soalan yang mengandungi maklumat khusus di

mana soalan itu didasarkan, mungkin berbentuk teks, grafik, jadual atau

perbualan.

Stem adalah bahagian soalan yang mengandungi tugasan dan biasanya

berbentuk ayat lengkap, ayat tidak lengkap atau soalan. Jawapan pilihan adalah

sebahagian soalan yang mengandungi jawapan pilihan yang biasanya berbentuk

angka, simbol, frasa, gambar rajah atau jadual dan lain-lain.

Soalan jenis beraneka pilihan ini dikatakan sukar dibina dan sukar dijawab

oleh pelajar, tetapi mudah diperiksa (boleh diperiksa oleh komputer dengan

menggunakan borang OMR). Pelajar mendapati soalan beraneka pilihan sukar

dijawab berbanding soalan jenis esei, sebab mereka perlu mengetahui jawapan

secara tepat. Berikut adalah beberapa prinsip untuk menyediakan soalan

berbentuk aneka pilihan:

I. Arahan hendaklah jelas sama ada pelajar perlu memilih jawapan

yang betul atau paling tepat sebab ada kalanya semua jawapan yang

diberi adalah betul.

II. Soalan dan semua jawapan hendaklah ditulis secara padat, jelas dan

tidak ‘berbunga-bunga’ supaya pelajar tidak membuang masa untuk

memahaminya.

III. Perkataan sepunya tidak diulang-ulang dalam setiap jawapan

pilihan, tetapi dimasukkan dalam badan soalan, seperti perkataan

‘oleh’.

IV. Tuliskan setiap jawapan pilihan secara yang menarik supaya

jawapan yang diberikan adalah munasabah.

2.2 Pembinaan Item Betul-Salah

Seperti juga item beraneka pilihan, item ini terdiri daripada tiga bahagian iaitu

stimulus (jika ada), pernyataan dan jawapan pilihan yang berbentuk ‘BETUL’

atau ‘SALAH’. Item jenis ini amat sesuai digunakan untuk menguji fakta yang

menghendaki pelajar menentukan sama ada pernyataan yang diberikan adalah

11

betul atau salah. Berikut adalah lapan prinsip menyediakan soalan berbentuk

betul-salah:

I. Arahan hendaklah jelas sama ada pelajar perlu menanda A/(√) bagi

jawapan yang betul atau B/(X) bagi jawapan yang salah.

II. Pernyataan hendaklah ditulis secara padat, jelas dan tidak

‘berbunga-bunga’, supaya pelajar tidak membuang masa untuk

memahaminya.

III. Taburan jawapan betul dan salah perlu dibuat secara rawak, iaitu

tidak mengikut sistem tertentu, untuk mengelak daripada pelajar

meneka jawapan.

IV. Aras kesukaran setiap soalan perlu setara (seperti panjang dan

maksud pernyataan), supaya setiap soalan mempunyai aras

kesukaran yang sama.

V. Soalan-soalan hendaklah berasaskan kepada pernyataan yang jelas

betul atau yang jelas salah.

VI. Elakkan daripada memberi pernyataan yang betul lebih panjang

daripada yang salah, untuk mengelakkan daripada meneka jawapan.

VII. Elakkan daripada menggunakan perkataan ‘selalu’ atau ‘tidak

pernah’ dalam pernyataan, untuk mengelak daripada pelajar meneka

jawapan.

VIII. Sediakan bilangan pernyataan yang betul dan hampir sama dengan

bilangan pernyataan yang salah untuk mengelakkan pelajar daripada

meneka jawapan.

2.3 Item Mengisi Ruang Kosong

Item ini terdiri daripada dua bahagian, iaitu stimulus (jika ada) dan pernyataan

yang mengandungi ruang kosong untuk diisi pelajar. Item jenis ini amat sesuai

digunakan untuk menguji fakta yang menghendaki pelajar memberi jawapan

pendek dengan tepat. Berikut adalah enam prinsip untuk menyediakan soalan

berbentuk mengisi ruang kosong:

I. Arahan hendaklah jelas sama ada pelajar perlu mengisi ruang

kosong dalam kertas soalan atau dalam kertas jawapan.

12

II. Pernyataan atau ayat hendaklah ditulis secara padat dan tidak

‘berbunga-bunga’, supaya pelajar dapat memahaminya dengan baik.

III. Aras kesukaran setiap soalan perlu setara (seperti bilangan

perkataan dalam ruang kosong), supaya setiap soalan mempunyai

kesukaran yang sama.

IV. Perkataan yang dikosongkan hendaklah terdiri daripada perkataan

yang penting sahaja.

V. Elakkan daripada meninggalkan terlalu bnayak ruang kosong dalam

sesuatu pernyataan atau ayat, supaya soalan tidak menjadi terlalu

susah.

VI. Ruang kosong hendaklah ditempatkan di penghujung pernyataan

atau ayat supaya perkataan yang dikehendaki jelas kepada pelajar.

2.4 Item Padanan

Item ini terdiri daripada dua set maklumat yang perlu dipadankan oleh pelajar.

Kedua-dua set maklumat ini mungkin terdiri daripada perkataan, konsep, prinsip

atau pernyataan. Pembina item perlu memastikan maklumat dalam set pertama

mempunyai perkaitan atau hubungan dengan maklumat dalam set kedua. Item ini

sesuai untuk mengukur kefahaman dan keupayaan pelajar mengaitkan fakta dan

konsep. Bagaimanapun, kita perlu ingat bahawa padanan yang melibatkan dua set

maklumat ini menjadikan item padanan sebagai item ‘banyak soalan dalam satu

soalan’, yang bergantung kepada bilanagn perkaitan yang ada. Justeru, guru perlu

memberikan markah yang setimpal dengan bilanag perkaitan ini. Berikut adalah

enam prinsip untuk menyediakan soalan berbentuk padanan :

I. Arahan hendaklah jelas sama ada pelajar perlu membuat padanan

satu : satu atau padanan yang lain seperti membuat padanan yang

wujud sahaja.

II. Pernyataan atau ayat hendaklah ditulis secara padat, jelas dan tidak

‘berbunga-bunga’ supaya pelajar dapat memahaminya dengan baik.

III. Aras kesukaran bagi setiap perkaitan perlu setara (seperti bilanagn

perkataan), supaya setiap perkaitan mempunyai aras kesukaran yang

sama.

13

IV. Pernyataan yang diberi perlu mempunyai perkaitan yang tepat

dengan padananya supaya pelajar dapat mengenal pasti padanan

tersebut.

V. Elakkan daripada menggunakan terlalu banyak perkataan dalam

sesuatu maklumat supaya soalan tidak menjadi terlalu susah.

VI. Bilangan padanan tidak terlalu bnayak (maksimum 5 padanan)

supaya pelajar tidak menggunakan terlalu banyak masa untuk

mencari padanan.

3.0 KEBOLEHPERCAYAAN

Menurut Mokhtar (1995), reliabiliti ujian boleh disebut sebagai darjah ketekalan antara dua

pengukuran terhadap sesuatu benda, sesuatu ciri atau sifat seseorang. Reliabiliti adalah istilah

yang keliru di sini dan sesetengah penulis cuba menggantikannya dengan consistency.

Walaubagaimanapun, persoalan asas reliabiliti adalah : Adakah penilai lain setuju dengan

interpretasi tingkah laku pelajar? Tetapi variasi yang menganggu pula adalah: Adakah saya

menterjemah tingkah lakunya dalam keadaan yang sama jika saya melihatnya lagi?

(Rowntree, 1997).

Secara umumnya, kesilapan angkubah pengukuran adalah banyak terdapat dalam skor

ujian dalam pendidikan melainkan kerja yang lebih berhati-hati dilakukan bagi menentukan

aras reliabiliti yang diterima (Martuza, 1977). Ini menunjukkan bahawa reliabiliti bukan

sahaja skor yang sama didapati walaupun orang lain yang menilainya, tetapi jika kita harus

memberikan skor yang sama juga walau pun kita menilai pada masa yang berbeza. Fakta

mengenai reliabiliti rendah memerikasa peperiksaan secara individu telah ditunjukkan oleh

Dicker (1973), yang menemukan bahawa pekali korelasi hanya 0.46 apabila 24 orang guru

memeriksa sekali dan kemudian diperiksa semula selepas tiga bulan. Aschersleben, (1971)

menganalisis pemeriksaan oleh 24 orang guru ke atas 623 pelajar dalam empat ujian

matematik yang bersiri dan empat ujian dictation.

Beliau mendapati kebanyakkan korelasi adalah di bawah 0.60, dengan kertas

matematik menunjukkan secara purata nilai kecil (Ingenkamp, 1977). Ini menunjukkan

bahawa pemeriksaan seseorang pemeriksa bukan sahaja tidak tekal tetapi amat berbeza di

14

antara seorang pemeriksa dengan pemeriksa yang lain. Dengan kata lain pemeriksaan mereka

mempunyai reliabili yang rendah. Soalan yang dibinajika tidak mempunyai reliabiliti atau

mempunyai reliabiliti rendah tidak akan dapat mengambarkan pencapaian pelajar dan

seterusnya akan menjadikan sistem penilaian yang sia-sia. Oleh itu para pendidik perlu

berhati-hati dalam membina alat penilaian.

Kebolehpercayaan sesuatu ujian merujuk kepada ketekalan, ketepatan dan

kebolehpercayaan ujian berkenaan. Ini bermaksud sesuatu ujian yang boelh dipercayai akan

menghasilkan maklumat yang tekal (merujuk kepada beberapa pentadbiran ujian yang telah

dijalankan), tepat seperti yang sepatutnya serta boleh diterima pakai tanpa keraguan. Pada

kebiasaannya, sesuatu ukuran itu tidak lepas daripada ralat. Ini amat ketara dalam prestasi

fizikal. Jauh lompatan seseorang misalnya tidak sentiasa sama kerana pengaruh halaju angin

keadaan fizikalnya, keadaan atau jenis kasut yang dipakai, latihan, larian atau sebagainya.

Sedangkan berat seseorang pun boleh berubah dalam satu hari disebabkan oleh pakaianya,

kenyang laparnya dan lain-lain.

3.1 Kepentingan Kebolehpercayaan

Apabila kita menilai ataupun menguji murid-murid, kita akan menyoal diri kita sendiri

adakah jawapan yang diberikan itu tidak berubah-ubah dan dapat mencerminkan kemahiran,

kebolehan dan nilai pada murid itu. Jika benar maka ujian yang kita berikan itu bolehlah kita

anggap sebagai stabil. Ujian yang stabil ialah ujian yang dapat memberikan markah yang

sama apabila murid itu mengambil ujian itu beberapa kali di dalam satu jangka masa yang

pendek. Katakan kita menyediakan satu ujian penggal matapelajaran Matematik, untuk

menentukan samada ujian itu stabil atau tidak, kita boleh memberikan dua kali ujian kepada

murid di kelas yang sama. Biarkan jarak di antara ujian yang pertama dengan yang kedua itu

lebih kurang sata atau dua minggu. Jikalau markah bagi tiap-tiap murid di dalam ujian

pertama itu lebih kurang sama dengan markah yang diperolehi untuk ujian kedua, maka ujian

itu bolehlah dianggap stabil ataupun boleh dipercayai.

Kebolehpercayaan ujian sangat penting oleh kerana kita tidak mahu markah yang

diperolehi itu adalah disebabkan oleh nasib. Kita mahukan markah itu datangnya daripada

kemampuan murid itu sendiri. Kebolehpercayaan adalah satu perkara yang senang dilihat di

15

dalam ukuran seperti berat, panjang, tinggi dan lain-lain yang berbentuk maujud. Sesuatu

ukuran panjang itu sudah tentu memberi bacaan yang sama jikalau barang yang sama diukur

berulang kali. Begitu juga dengan sesuatu penimbang berat itu sudah tentu memberi bacaan

yang sama jikalau kita menimbang benda yang sama berulangkali. Bacaan yang berlainan

akan menimbulkan syak wasangka kepada kita oleh kerana alat-alat sukatan itu tidak lagi

stabil.

Bagi ujian ataupun penilaian yang kita sediakan, kebolehpercayaan adalah satu ciri

yang patut kita pastikan sebagai dapat diterima. Jika tidak, penilaian yang kita lakukan itu

tidak akan memberi peluang yang cukup kepada murid-murid membuktikan yang mereka

mempunyai kemahiran, pengetahuan dan sikap yang dinilaikan itu. Satu peluang sahaja sudah

tentu tidak mencukupi. Kita tidak hanya memberikan satu soalan sahaja malah kita akan

mengemukakan beberapa soalan yang dapat menguji kemahiran yang sama. Jika murid itu

dapat peluang menjawab sebilangan besar soalan-soalan itu, maka baharulah kita berpuas hati

dan menerima hasilnta sebagai mencerminkan keupayaan murid itu.

Dengan kata lain, kebolehpercayaan pada ujian ini ialah untuk kita memastikan yang

ujian ataupun alat penilaian itu memberi peluang kepada murid mengemukakan jawapan

yang mencerminkan keupayaannya dan bukanlah disebabkan oleh nasib.

4.0 KESAHAN UJIAN

Kesahan sesuatu ujian merujuk kepada sejauhmana ujian berkenaan dapat mengumpul

maklumat berkaitan bidang yang ditetapkan. Dengan perkataan lain, sesuatu ujian itu

dikatakan sah, sekiranya ujian berkenaan boleh mengukur sesuatu yang seterusnya hendak

diukur atau sepatutnya diukur.

Kesahan bermaksud keboleh ujian mengukur apa yang sepatutnya diukur (Youngman

&Eggleston, Sax & Newton, 1997). Kesahan merujuk kepada kesesuaian dan kekuatan

interpretasi markat ujian dan lain-lain keputusan penilaian dengan merujuk kepada kegunaan

tertentu alat ukur tersebut. Kesahan boleh dibuktikan melalui beberapa kaedah seperti

kesahan isi (content validity), kesahan telahan (predictive validity), kesahan serentak

(concurrent validity) dan kesahan gagasan (construct validity) (Fraenkel & Wallen, 1996).

16

Kesahan sesuatu ujian tidak dapat ditentukan secara langsung seperti mengukur

ketinggian seseorang. Keputusan ujian, atau skor markah memberi gambaran sebenar atai

tidak sebenar tentang apa yang hendak diukur. Oleh itu ia tidak dengan sendirinya sah.

Kesahannya bergantung kepada beberapa jenis kesahan.

4.1 Jenis-jenis Kesahan

a) Kesahan isi (content validity)

Ini ialah kesahan yang terpenting bagi seseorang guru yang hendak menyediakan ujian. Isi

ujian ditentukan dengan menilai apakah tujuan ujian itu diadakan, kandungan sukatan

pelajaran, penekanan yang diberi kepada tajuk-tajuk dalam sukatan pelajaran peringkat atau

kategori objektif pelajaran bagi tiap-tiap tajuk. Bagi sebarang ujian bertulis maka sangat

penting bagi guru supaya sentiasa menyedari tujuan utama ujian itu. Kemudian ia hendaklah

memilih atau menyediakan item ujian-ujian yang sesuai. Jenis-jenis item pula bergantung

kepada jenis pencapaian murid-murid, aras kesukaran, dan peringkat objektif pelajaran yang

hendak diuji. Contohnya, item ujian akhir tahun (ujian sumatif) misalnya tertumpu kepada

tajuk-tajuk tertentu, sedangkan tajuk-tajuk lain diabaikan, maka ujian itu dikatakan tidak sah

dari segi isi kerana tidak meliputi sukatan pelajaran.

b) Kesahan telahan/ ramalan

Kesahan ramalan adalah berkait rapat dengan ujian meramal kebolehan atau kelayakan

seseorang calon untuk menjalankan sesuatu tugas pada masa depan. Contohnya guru biasa

mengadakan peperiksaan percubaan diperingkat sekolah sebelum murid-murid mengambil

peperiksaan PMR, SPM, atau sebagainya. Berdasarkan pencapaian murid-murid ini maka kita

dapat meramal kejayaan murid-murid dalam peperiksaan sebenar tersebut. Demikian juga

bagi Ujian Kelayakan Latihan Perguruan (UKELP). Sekiranya calon-calon yang lulus dalam

UKELP dan dipilih mengikuti kursus perguruan juga berjaya dan mendapat sijil atau diploma

perguruan serta menjadi guru yang berkesan maka UKELP itu mempunyai kesahan ramalan

yang tinggi.

17

c) Kesahan Semasa/Serentak

Kesahan semasa penting bagi guru merujuk pencapaian seseorang dalam sesuatu ujian itu

selaras dengan pencapaian kemudian dalam suatu ujian yang serupanya. Sekiranya ujian

kedua yang sama taraf dengan ujian yang pertama ditakbirkan tidak lama kemudian,

pencapaian calon biasanya lebih baik daripada ujian pertama, kerana calon yang berkenaan

telah memperolehi sedikit sebanyak pengalaman daripada ujian yang pertama.

d) Kesahan Gagasan

Kesahan gagasan amat penting diadakan untuk mengukur sejauh mana seseorang itu

menunjukkan trait personaliti, tingkah laku, atau trait mental, seperti sifat peramah,

bertanggung jawab, adil, introvert, bermotivasi, kreatif, cergas otak dan sebagainya. Semua

ini merupakan idea atau gagasan psikologi perlu dianalisa untuk mengenal pasti proses-

proses atau ciri-ciri yang dikaitkan dengan sesuatu trait agar item-item ujian yang khusus dan

tepat dapat disediakan. Berdasarkan teori atau kajian ini, kita boleh membuat berbagai-bagai

ramalan yang ada hubungannya dengan gagasan tersebut. Misalnya kita boleh menelah

bahawa seseorang murid yang kreatif juga merupakan seorang yang imaginatif.

4.3 Cara Meningkatkan Kesahan Dalam Ujian

a) Cara yang baik untuk meningkatkan dan memastikan kesahan sesuatu ujian ialah

dengan menyediakan blue print, atau rancangan persediaan yang dinamakan Jadual

Penentuan Ujian (JPU). JPU ini dapat memastikan kesahan isi ujian yang akan

disediakan. Di mana dalam JPU guru hendaklah menetapkan tajuk-tajuk yang hendak

diuji, peringkat objektif mengikut Taksonomi Bloom atau Taksonomi yang

seumpamanya, bilangan soalan bagi tiap-tiap satu objektif dan tajuk. Penentuan

objektif pelajaran ataupun aras-aras kemahiran bergantung kepada matapelajaran,

tajuk-tajuk yang diuji serta peringkat kebolehan murid-murid yang menduduki ujian

itu. Ini bermakna guru perlu meneliti dan memahami isi kandungan tiap-tiap tajuk

dalam sukatan pelajaran.

b) Bagi meningkatkan kesahan gagasan ialah dengan mencari korelasi diantara markah

pada ujian yang dibentuk dengan markah ujian tentang trait yang diperkatakan itu.

18

Hal ini bermakna bahawa jikalau kita mahu menentukan kesahan gagasan untuk satu

ujian yang dikatakan mengukur semangat berdikari, maka kita terpaksa mencari

korelasi markahnya dengan satu markah bagi ujian lain yang mengukur trait yang

sama.

c) Kesahan gagasan boleh ditingkatkan dengan mencubakan ujian ini kepada satu

kumpulan yang diketahui mempunyai trait itu. Sifat hormat menghormati boleh

dikatakan sangat tinggi dikalanganm ahli-ahli agama. Ataupun sifat mencari

keuntungan yang maksimum terdapat dikalangan peniaga-peniaga. Oleh itu sesuatu

ujian itu bolehlah ditadbirkan kepada golongan-golongan yang dikatakan mempunyai

sifat ataupun trait yang dikehendaki itu. Jika markah kumpulan itu tinggi maka

dapatlah dikatakan yang ujian itu mempunyai kesahan gagasan yang tinggi.

d) Dengan menjalankan satu ekperimen dan membuat ujian detik-detik startegik di

dalam ekperimen itu. Ini bermakna kesahan berasaskan pendirian yang keadaan

mengubah sesuatu trait itu dapat diwujudkan. Keadaan yang berlainan itu memberi

kesan kepada trait seseorang itu. Umpamanya sifat putus asa akan bertambah serius

jikalau seseorang itu menghadapi kegagalan demi kegagalan. Oleh itu untuk

mendapatkan kesahan bagi satu ujian yang mengukur trait putus asa ini, maka ujian

ini bolehlah diberi kepada satu kumpulan yang dimasukkan ke dalam satu ekperimen

apabila keadaan dikelolakan supaya mereka yang dieksperimenkan itu mengalami

kegagalan berturut-turut. Jikalau markah pada ujian itu menunjukkan pertambahan

dari satu masa ke satu masa yang berikutnya maka dapatlah dikatakan yang ujian itu

mempunyai kesahan.

e) Langkah utama bagi mendapatkan kesahan ini ialah menentukan kriteria tentang apa

yang dikatakan kemampuan atau kejayaan di dalam sesuatu perkara yang diramalkan

itu. Umpamanya perlu diketahui apakah ciri-ciri yang ada pada jurutaip yang

dikatakan baik itu ataupun apakah ciri-ciri kejayaan di dalam pelajaran di sekolah

menengah. Jurutaip yang baik mungkin dapat menaip sebanyak 80 perkataan dalam

satu mionit, mengetahui semua format surat menyurat, dapat mengeja dengan tidak

membuat salah lebih daripada 2% daripada perkataan yang terdapat pada sesuatu

kerja yang dikendalikan, dapat menaip terus menerus dalam jangkamasa 1 jam, dan

19

berbagai- bagai lagi. Bagi kejayaan dalam pelajaran sekolah menengah pula, mungkin

perkara- perkara yang penting ialah mendapat markah tidak kurang daripada 60% di

dalam tiap-tiap ujian yang diambil, menolong rakan sebaya di dalam hal-hal pelajaran

di sekolah dan mengambil peranan aktif semasa di bilik darjah.

f) Cara yang ideal bagi meningkatkan kesahan ialah mencari korelasi diantara ujian

ayang diberi sebelum calon-calon itu melalui pengalaman yang berkenaan dengan

perlakuan yang di dalam konteks kriatiria pada akhir pengalaman itu. Kesahan ujian

itu boleh diterima jikalau didapati calon yang tinggi markah dalam ujian itu mencapai

prestasi yang dikehendaki di dalam kretiria itu, dan calon yang rendah markahnya

tidak menunjukkan prestasi di dalam kretiria itu.

20

5.0 KESIMPULAN

Hasil keputusanan daripada laporan kajian kami mendapati bahawa kemampuan pelajar

memahami dan menjawab soalan adalah terbatas. Kemungkinan yang berlaku adalah

pelajar tidak diajar kompenan yang disoal. Ini sudah tentu menyebabkan pelajar sama ada

tidak menjawab soalan atau menjawab soalan dengan salah (meneka jawapan). Selain itu,

setelah soalan dianalisis guru perlu memainkan peranan dalam mengenal pasti kelemahan

pelajar. Pelajar yang lemah perlu diberi bimbingan supaya prestasi mereka akan

meningkat bagi menghadapi peperiksaan akan datang. Bagi pengubal soalan pula, analisis

soalan ini akan dapat membantu mereka dalam membina soalan yang baik dan tidak bias

kepada pelajar.oleh itu, pengubal soalan hendaklah mengetahui kemahiran dan

kemampuan setiap pelajar agar semua pelajar mempunyai peluang yang setara untuk

menjawab soalan.

21

Rujukan

Bhasah Abu Bakar. (2009). Asas Pengukuran Bilik Darjah. Quantum Books :

Tanjong Malim, Perak.

Bond T.G & Fox C.M. 2007. Applying the Rasch Fundamental Measurement in the

Human Sciences. 2nd Ed. New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates.

Mohamad Fauzi Yunus. (1996). Pembinaan Soalan dan Analisis Item. Unit

Kurikulum : Jabatan Pendidikan Wilayah Persekutuan, Kuala Lumpur. Atas Talian diperoleh

pada 2 Oktober 2012. http://ujid.tripod.com/education/penilaian.pdf

Popham W.J (1978). Criterion: Referenced Measurement. Englewood Cliff,NJ.

Prentice-Hall.

Quek B.C (1989). An Alternative Way of Estimating Test Item Statistic for Test

Development in Malaysia. Unpublished Doctoral Dissertation: Michigan State University.

22

23