Laporan Agronomi Perkecambahan Benih - Acara 5ACARA 5
!RKCAMBAHAN BNIH I.Tujuan Untuk mengetahui daya dan gaya kecambah
II. Dasar Teori
enihadalahbijitanamanyangakandigunakanuntukperbanyakantanaman
secarageneratif.enihadalahalatperkembangbiakansecarageneratifmemerlukan
waktu yang tepat agar dapat tumbuh dengan baik dan merupakan bahan
tanaman yang
perlumendapatperhatiandalampembudidayaantanaman,karenatermasukfaktor
penentukeberhasilandanpenggunaanbenihbermututinggiakanmengurangiresiko
kegagalanbudidaya.Olehkarenaitubenihyangakanditanamdiujiterlebihdahulu
daya dan gaya kecambah, agar diperoleh hasil yang memuaskan.
Kuswanto(1997),menyebutkanbahwabenihbermutumempunyaipengertian
bahwabenihtersebutvarietanyabenardanmurni,mempunyaimutugenetik,mutu
fisiologis dan mutu fisik yang tertinggi sesuai dengan standar pada
kelasnya. Salah satu
ukuranmutubenihdilihatdarifisiologisadalahperkecambahanbenih.Munculnya
radikuladanplimulapadabenihmerupakanciribahwabenihsedangberkecambah.
enihyangmemilikidayakecambahyangrendahpersentasenyaakannampak
pertumbuhantanamanyangtidakmerata,bahkanbanyakyangtidaktumbuh.enih
berkualitastinggidiantaranyadicirikanolehnilaipersentaseperkecambahanyang
tinggi. Hal ini akan berpengaruh terhadap biaya produksi yang
ditanggung oleh petani. III. Bahan dan AIat ahan yang digunakan
adalah beberapa jenis benih tanaman pangan, tissue, air. Alat yang
digunakan adalah alat tulis menulis, cawan petridish, pinset,
pipet. IV. Metode !ercobaan %empat Praktikum : Lab Agronomi Gedung
OECF Faperta Unmul Waktu praktikum : Benih padi 1.Siapkan benih
padi sebanyak 100 butir. 2.Siapkan kertas tissue, kemudian masukkan
kedalam petridish. 3.asahi tissue dalam petridish dengan air
sehingga menjadi lembab. 4.Letakkan benih padi diatas tissue yang
telah dilembabkan. 5.%utup cawan petridish dan beri label kelompok
.Lakukan pengamatan setiap hari sampai hari ketujuh. Benih kacang
hijau 1.Siapkan benih kacang hijau sebanyak 100 butir. 2.Siapkan
kertas tissue, kemudian masukkan kedalam petridish. 3.asahi tissue
dalam petridish dengan air sehingga menjadi lembab. 4.Letakkan
benih padi diatas tissue yang telah dilembabkan. 5.%utup cawan
petridish dan beri label kelompok 6.Lakukan pengamatan setiap hari
sampai hari ketujuh. Benih jagung 1.Siapkan benih jagung sebanyak
50 butir. 2.Siapkan kertas tissue, kemudian masukkan kedalam
petridish. 3.asahi tissue dalam petridish dengan air sehingga
menjadi lembab. 4.Letakkan benih padi diatas tissue yang telah
dilembabkan. 5.%utup cawan petridish dan beri label kelompok
.Lakukan pengamatan setiap hari sampai hari ketujuh. Benih kedeIai
1.Siapkan benih padi sebanyak 50 butir. 2.Siapkan kertas tissue,
kemudian masukkan kedalam petridish. 3.asahi tissue dalam petridish
dengan air sehingga menjadi lembab. 4.Letakkan benih padi diatas
tissue yang telah dilembabkan. 5.%utup cawan petridish dan beri
label kelompok 6. Lakukan pengamatan setiap hari sampai hari
ketujuh. V.HasiI !engamatan %anaman Kelompok 1 Jumlah benih yang
berkecambah hari ke- Jumlah 1234567 enih padi313121232046 enih
kacang hijau1939271030098 enih jagung02319700049 enih
kedelai02201720041 = Daya enih Padi :x 100% = 40% = Daya enih Kc.
Hijau :x 100% = 98% = Daya benih Jagung :x 100% = 98%= Daya Kedelai
:x 100% = 78% = Gaya enih Padi :x 100% = 46%= Gaya enih Kc. Hijau
:x 100% = 98% = Gaya benih Jagung :x 100% = 98%= Gaya Kedelai :x
100% = 82% %anaman Kelompok 2 Jumlah benih yang berkecambah hari
ke- Jumlah 1234567 enih padi0913911032 enih kacang hijau9852120099
enih jagung0455000050 enih kedelai020291100050 = Daya enih Padi :x
100% = 30% = Daya enih Kc. Hijau :x 100% = 97% = Daya benih Jagung
:x 100% = 100%= Daya Kedelai :x 100% = 100% = Gaya enih Padi :x
100% = 32%= Gaya enih Kc. Hijau :x 100% = 99% = Gaya benih Jagung
:x 100% = 100%= Gaya Kedelai :x 100% = 100% %anaman Kelompok 3
Jumlah benih yang berkecambah hari ke- Jumlah 1234567 enih
padi2413370231 enih kacang hijau1267700096 enih jagung0792670150
enih kedelai00111782139 = Daya enih Padi :x 100% = 22% = Daya enih
Kc. Hijau :x 100% = 96% = Daya benih Jagung :x 100% = 84%= Daya
Kedelai :x 100% = 56% = Gaya enih Padi :x 100% = 31%= Gaya enih Kc.
Hijau :x 100% = 96% = Gaya benih Jagung :x 100% = 100%= Gaya
Kedelai :x 100% = 78% %anaman Kelompok 4 Jumlah benih yang
berkecambah hari ke- Jumlah 1234567 enih padi110121401139 enih
kacang hijau85927500099 enih jagung02720200049 enih
kedelai0072611035 = Daya enih Padi :x 100% = 37% = Daya enih Kc.
Hijau :x 100% = 99% = Daya benih Jagung :x 100% = 98%= Daya Kedelai
:x 100% = 66% = Gaya enih Padi :x 100% = 39%= Gaya enih Kc. Hijau
:x 100% = 99% = Gaya benih Jagung :x 100% = 98%= Gaya Kedelai :x
100% = 70% %anaman Kelompok 5 Jumlah benih yang berkecambah hari
ke- Jumlah 1234567 enih padi11312912243 enih kacang
hijau67116100195 enih jagung0408100049 enih kedelai01141920137 =
Daya enih Padi :x 100% = 38% = Daya enih Kc. Hijau :x 100% = 94% =
Daya benih Jagung :x 100% = 98%= Daya Kedelai :x 100% = 72% = Gaya
enih Padi :x 100% = 43%= Gaya enih Kc. Hijau :x 100% = 95% = Gaya
benih Jagung :x 100% = 98%= Gaya Kedelai :x 100% = 74% %anaman
Kelompok 6 Jumlah benih yang berkecambah hari ke- Jumlah 1234567
enih padi0424862246 enih kacang hijau18685100092 enih
jagung03018600048 enih kedelai01715600240 = Daya enih Padi :x 100%
= 36% = Daya enih Kc. Hijau :x 100% = 92% = Daya benih Jagung :x
100% = 96%= Daya Kedelai :x 100% = 76% = Gaya enih Padi :x 100% =
46%= Gaya enih Kc. Hijau :x 100% = 92% = Gaya benih Jagung :x 100%
= 96%= Gaya Kedelai :x 100% = 80% %anaman Kelompok 7 Jumlah benih
yang berkecambah hari ke- Jumlah 1234567 enih padi5871120033 enih
kacang hijau25644310097 enih jagung02024011046 enih
kedelai02324200049 = Daya enih Padi :x 100% = 31% = Daya enih Kc.
Hijau :x 100% = 96% = Daya benih Jagung :x 100% = 88%= Daya Kedelai
:x 100% = 98% = Gaya enih Padi :x 100% = 33%= Gaya enih Kc. Hijau
:x 100% = 97% = Gaya benih Jagung :x 100% = 92%= Gaya Kedelai :x
100% = 98% %anaman Kelompok 8 Jumlah benih yang berkecambah hari
ke- Jumlah 1234567 enih padi15131110435 enih kacang hijau5793300087
enih jagung0464000050 enih kedelai02191701039 = Daya enih Padi :x
100% = 30% = Daya enih Kc. Hijau :x 100% = 87% = Daya benih Jagung
:x 100% = 100%= Daya Kedelai :x 100% = 76% = Gaya enih Padi :x 100%
= 35%= Gaya enih Kc. Hijau :x 100% = 87% = Gaya benih Jagung :x
100% = 100%= Gaya Kedelai :x 100% = 78% %anaman Kelompok 9 Jumlah
benih yang berkecambah hari ke- Jumlah 1234567 enih padi11117950043
enih kacang hijau16717010095 enih jagung03315100049 enih
kedelai11228410046 = Daya enih Padi :x 100% = 38% = Daya enih Kc.
Hijau :x 100% = 94% = Daya benih Jagung :x 100% = 98%= Daya Kedelai
:x 100% = 90% = Gaya enih Padi :x 100% = 43%= Gaya enih Kc. Hijau
:x 100% = 95% = Gaya benih Jagung :x 100% = 98%= Gaya Kedelai :x
100% = 92% %anaman Kelompok 10 Jumlah benih yang berkecambah hari
ke- Jumlah 1234567 enih padi25161622346 enih kacang
hijau77200100098 enih jagung32119700050 enih kedelai00281710046 =
Daya enih Padi :x 100% = 39% = Daya enih Kc. Hijau :x 100% = 98% =
Daya benih Jagung :x 100% = 100%= Daya Kedelai :x 100% = 92% = Gaya
enih Padi :x 100% = 46%= Gaya enih Kc. Hijau :x 100% = 98% = Gaya
benih Jagung :x 100% = 100%= Gaya Kedelai :x 100% = 92% %anaman
Kelompok 11 Jumlah benih yang berkecambah hari ke- Jumlah 1234567
enih padi enih kacang hijau enih jagung enih kedelai = Daya enih
Padi :x 100% = = Daya enih Kc. Hijau :x 100% = = Daya benih Jagung
:x 100% = = Daya Kedelai :x 100% = = Gaya enih Padi :x 100% = =
Gaya enih Kc. Hijau :x 100% = = Gaya benih Jagung :x 100% == Gaya
Kedelai :x 100% = %anaman Kelompok 12 Jumlah benih yang berkecambah
hari ke- Jumlah 1234567 enih padi enih kacang hijau enih jagung
enih kedelai = Daya enih Padi :x 100% = = Daya enih Kc. Hijau :x
100% = = Daya benih Jagung :x 100% = = Daya Kedelai :x 100% = =
Gaya enih Padi :x 100% = = Gaya enih Kc. Hijau :x 100% = = Gaya
benih Jagung :x 100% == Gaya Kedelai :x 100% = %anaman Kelompok 13
Jumlah benih yang berkecambah hari ke- Jumlah 1234567 enih
padi0015722228 enih kacang hijau08414200097 enih jagung03812000050
enih kedelai0003241037 = Daya enih Padi :x 100% = 22% = Daya enih
Kc. Hijau :x 100% = 97% = Daya benih Jagung :x 100% = 100%= Daya
Kedelai :x 100% = 64% = Gaya enih Padi :x 100% = 28%= Gaya enih Kc.
Hijau :x 100% = 97% = Gaya benih Jagung :x 100% = 100%= Gaya
Kedelai :x 100% = 74% %anaman Kelompok 14 Jumlah benih yang
berkecambah hari ke- Jumlah 1234567 enih padi21020813246 enih
kacang hijau851014000100 enih jagung03115400050 enih
kedelai01153310050 = Daya enih Padi :x 100% = 40% = Daya enih Kc.
Hijau :x 100% = 100% = Daya benih Jagung :x 100% = 100%= Daya
Kedelai :x 100% = 98% = Gaya enih Padi :x 100% = 46%= Gaya enih Kc.
Hijau :x 100% = 100% = Gaya benih Jagung :x 100% = 100%= Gaya
Kedelai :x 100% = 100% %anaman Kelompok 15 Jumlah benih yang
berkecambah hari ke- Jumlah 1234567 enih padi01517925048 enih
kacang hijau187740000100 enih jagung01930100050 enih
kedelai0152213---50 = Daya enih Padi :x 100% = 41% = Daya enih Kc.
Hijau :x 100% = 100% = Daya benih Jagung :x 100% = 100%= Daya
Kedelai :x 100% = 100% = Gaya enih Padi :x 100% = 48%= Gaya enih
Kc. Hijau :x 100% = 100% = Gaya benih Jagung :x 100% = 100%= Gaya
Kedelai :x 100% = 100% %anaman Kelompok 16 Jumlah benih yang
berkecambah hari ke- Jumlah 1234567 enih padi0224242438 enih kacang
hijau034471301095 enih jagung05331100049 enih kedelai00020151137 =
Daya enih Padi :x 100% = 28% = Daya enih Kc. Hijau :x 100% = 94% =
Daya benih Jagung :x 100% = 98%= Daya Kedelai :x 100% = 40% = Gaya
enih Padi :x 100% = 38%= Gaya enih Kc. Hijau :x 100% = 95% = Gaya
benih Jagung :x 100% = 98%= Gaya Kedelai :x 100% = 74% %anaman
Kelompok 17 Jumlah benih yang berkecambah hari ke- Jumlah 1234567
enih padi1918823142 enih kacang hijau00741430192 enih
jagung0042710050 enih kedelai00122730042 = Daya enih Padi :x 100% =
36% = Daya enih Kc. Hijau :x 100% = 88% = Daya benih Jagung :x 100%
= 98%= Daya Kedelai :x 100% = 78% = Gaya enih Padi :x 100% = 42%=
Gaya enih Kc. Hijau :x 100% = 92% = Gaya benih Jagung :x 100% =
100%= Gaya Kedelai :x 100% = 84% %anaman Kelompok 18 Jumlah benih
yang berkecambah hari ke- Jumlah 1234567 enih padi0520800033 enih
kacang hijau17622000099 enih jagung02327000050 enih
kedelai01432100047 = Daya enih Padi :x 100% = 33% = Daya enih Kc.
Hijau :x 100% = 99% = Daya benih Jagung :x 100% = 100%= Daya
Kedelai :x 100% = 94% = Gaya enih Padi :x 100% = 33%= Gaya enih Kc.
Hijau :x 100% = 99% = Gaya benih Jagung :x 100% = 100%= Gaya
Kedelai :x 100% = 94% %anaman Kelompok 19 Jumlah benih yang
berkecambah hari ke- Jumlah 1234567 enih padi01012911033 enih
kacang hijau292837200096 enih jagung12022601050 enih
kedelai01518900042 = Daya enih Padi :x 100% = 31% = Daya enih Kc.
Hijau :x 100% = 96% = Daya benih Jagung :x 100% = 98%= Daya Kedelai
:x 100% = 84% = Gaya enih Padi :x 100% = 33%= Gaya enih Kc. Hijau
:x 100% = 96% = Gaya benih Jagung :x 100% = 100%= Gaya Kedelai :x
100% = 84% %anaman Kelompok 20 Jumlah benih yang berkecambah hari
ke- Jumlah 1234567 enih padi008694027 enih kacang hijau4883010096
enih jagung1399100050 enih kedelai0535610047 = Daya enih Padi :x
100% = 14% = Daya enih Kc. Hijau :x 100% = 95% = Daya benih Jagung
:x 100% = 100%= Daya Kedelai :x 100% = 92% = Gaya enih Padi :x 100%
= 27%= Gaya enih Kc. Hijau :x 100% = 96% = Gaya benih Jagung :x
100% = 100%= Gaya Kedelai :x 100% = 94% %anaman Kelompok 21 Jumlah
benih yang berkecambah hari ke- Jumlah 1234567 enih padi01114610133
enih kacang hijau30608000098 enih jagung02524100050 enih
kedelai0415100148 = Daya enih Padi :x 100% = 31% = Daya enih Kc.
Hijau :x 100% = 98% = Daya benih Jagung :x 100% = 100%= Daya
Kedelai :x 100% = 94% = Gaya enih Padi :x 100% = 33%= Gaya enih Kc.
Hijau :x 100% = 98% = Gaya benih Jagung :x 100% = 100%= Gaya
Kedelai :x 100% = 96% %anamanJumlah benih yang berkecambah hari
ke-Jumlah Kelompok 221234567 enih padi0722922042 enih kacang
hijau23686000097 enih jagung03117110050 enih kedelai0736300046 =
Daya enih Padi :x 100% = 38% = Daya enih Kc. Hijau :x 100% = 97% =
Daya benih Jagung :x 100% = 98%= Daya Kedelai :x 100% = 84% = Gaya
enih Padi :x 100% = 42%= Gaya enih Kc. Hijau :x 100% = 97% = Gaya
benih Jagung :x 100% = 100%= Gaya Kedelai :x 100% = 84% %anaman
Kelompok 23 Jumlah benih yang berkecambah hari ke- Jumlah 1234567
enih padi3166610032 enih kacang hijau03743800189 enih
jagung0243500050 enih kedelai00133500048 = Daya enih Padi :x 100% =
31% = Daya enih Kc. Hijau :x 100% = 88% = Daya benih Jagung :x 100%
= 100%= Daya Kedelai :x 100% = 96% = Gaya enih Padi :x 100% = 32%=
Gaya enih Kc. Hijau :x 100% = 89% = Gaya benih Jagung :x 100% =
100%= Gaya Kedelai :x 100% = 48% %anaman Kelompok 24 Jumlah benih
yang berkecambah hari ke- Jumlah 1234567 enih padi0214510-22 enih
kacang hijau01376001-90 enih jagung01728000-45 enih
kedelai0041101-43 = Daya enih Padi :x 100% = 21% = Daya enih Kc.
Hijau :x 100% = 89% = Daya benih Jagung :x 100% = 90%= Daya Kedelai
:x 100% = 84% = Gaya enih Padi :x 100% = 22%= Gaya enih Kc. Hijau
:x 100% = 90% = Gaya benih Jagung :x 100% = 90%= Gaya Kedelai :x
100% = 86% %anaman Kelompok 25 Jumlah benih yang berkecambah hari
ke- Jumlah 1234567 enih padi10171402-34 enih kacang
hijau9083701-100 enih jagung0033900-42 enih kedelai0003602-38 =
Daya enih Padi :x 100% = 32% = Daya enih Kc. Hijau :x 100% = 99% =
Daya benih Jagung :x 100% = 84%= Daya Kedelai :x 100% = 72% = Gaya
enih Padi :x 100% = 34%= Gaya enih Kc. Hijau :x 100% = 100% = Gaya
benih Jagung :x 100% = 84%= Gaya Kedelai :x 100% = 76% %anaman
Kelompok 26 Jumlah benih yang berkecambah hari ke- Jumlah 1234567
enih padi1619408543 enih kacang hijau643600000100 enih
jagung01426000040 enih kedelai02426000050 = Daya enih Padi :x 100%
= 30% = Daya enih Kc. Hijau :x 100% = 100% = Daya benih Jagung :x
100% = 80%= Daya Kedelai :x 100% = 100% = Gaya enih Padi :x 100% =
43%= Gaya enih Kc. Hijau :x 100% = 100% = Gaya benih Jagung :x 100%
= 80%= Gaya Kedelai :x 100% = 100% %anaman Kelompok 27 Jumlah benih
yang berkecambah hari ke- Jumlah 1234567 enih padi04111900135 enih
kacang hijau0836200091 enih jagung0832800048 enih kedelai0540300048
= Daya enih Padi :x 100% = 34% = Daya enih Kc. Hijau :x 100% = 91%
= Daya benih Jagung :x 100% = 96%= Daya Kedelai :x 100% = 96% =
Gaya enih Padi :x 100% = 35%= Gaya enih Kc. Hijau :x 100% = 91% =
Gaya benih Jagung :x 100% = 96%= Gaya Kedelai :x 100% = 96% %anaman
Kelompok 28 Jumlah benih yang berkecambah hari ke- Jumlah 1234567
enih padi0036001037 enih kacang hijau480351000093 enih
jagung0046300049 enih kedelai20351000047 = Daya enih Padi :x 100% =
36% = Daya enih Kc. Hijau :x 100% = 93% = Daya benih Jagung :x 100%
= 98%= Daya Kedelai :x 100% = 94% = Gaya enih Padi :x 100% = 37%=
Gaya enih Kc. Hijau :x 100% = 93% = Gaya benih Jagung :x 100% =
98%= Gaya Kedelai :x 100% = 94%
Keterangan:hitungbenihyangtidaktumbuhdanberiketeranganapakahbenih
tersebut busuk, berjamur dan sebagainya. 1.Hitung daya kecambah
(jumlah benih yang berkecambah sampai hari keempat) Daya kecambah
=x 100% 2.Hitung gaya kecambah (jumlah benih yang berkecambah
sampai hari ketujuh) Daya kecambah =x 100% VI.!embahasan
enihmemainkanperananyangsangatpentingbagitanaman.enihyang
digunakanuntukpertanamansaatiniakanmenentukanmututegakanyangakan
dihasilkandimasamendatang.Denganmenggunakanbenihyangmempunyaikualitas
fisikfisiologisdangenetikyangbaik merupakancarayangstrategisuntuk
menghasilkan tegakan yang berkualitas pula.
Awalperkecambahandimulaidenganberakhirnyamasadormansi.Masadormansi
adalah berhentinya pertumbuhan pada tumbuhan dikarenakan kondisi
lingkungan yang
tidaksesuai.Perkecambahanseringdianggapsebagaipermulaankehidupan
tumbuhan.Perkecambahanterjadikarenapertumbuhanradikula(calonbatang).
Radikulatumbuhkebawahmenjadiakarsedangkan
plumulatumbuhkeatasmenjadi
batang.Perkecambahanditandaidenganmunculnyakecambah,yaitutumbuhankecildan
masihhidupdaripersediaanmakananyangberadadalambiji.Adaempatbagian
penting pada biji yangt berkecambah, yaitu batang lembaga
(kaulikulus), akar embrionik
(akarlembaga),kotiledon(daunlembaga),danpucuklembaga(plumula).Kotiledon
merupakancadanganmakananpadakecambahkarenapadasaatperkecambahan,
tumbuhanbelumbisamelakukanfotosintesis.Airmerupakankebutuhanmutlakbagi
perkecambahan. %ahap pertama perkecambahan adalah penyerapan air
dengan cepat secara imbibisi. Air yang berimbibisi menyebabkan biji
mengembang dan memecahkan kulit pembungkusnya dan juga memicu
perubahan metabolik pada embrio sehingga biji
melanjutkanpertumbuhan.Enzim-enzimakanmulaimencernabahan-bahanyang
disimpandisimpanpadakotiledon,dannutrient-nutriennyadipindahkankebagian
embrioyangsedangtumbuh.Enzimyangberperandalampencernaancadangan
makananadalahenzimamylase,beta-amilasedanprotease.Hormongiberelin
berperan penting untuk aktivasi dan mensintesis enzim-enzim
tersebut.
Perkecambahanbijiadaduamacamyaituepigealdanhypogeal.Perkecambahan
epigeal adalah perkecambahan yang mengakibatkan kotiledon terangkat
ke atas tanah.
Halinidisebabkanolehhipokotilyangtumbuhmemanjang.Akibatnya,plumuladan
kotiledon terdorong ke permukaan tanah. VII.KesimpuIan dan Saran
VII.1. kesimpuIan
erdasarkanpengamatanyangtelahdilakukan,dapatdisimpulkanbahwa
Perkecambahanbanyakdipengaruhiolehfaktorcahayadanhormon,walaupunfaktor
yang lain ikut mempengaruhi.
Ditinjaudarifaktorcahaya,dibuktikanbahwabenihyangditempatkandidaerah
berintensitascahayakurangataugelapakanmemilikilajupertumbuhanyanglebih
cepatdibandingkandenganbenihyangdiletakkanditempatberintensitascahaya
banyakatauterang.Denganitu,hormoneauksinyangdipengaruhisedikitatautanpa
cahayamatahariakanmerangsangperpanjangansel-selpadatitiktumbuhprimer.
Namun, kondisi tumbuhan yang baik akan dialami oleh benih dengan
pengaruh cahaya
lebihbanyakyaitutumbuhlebihkokoh,daunberkembangsempurna,danberwarna
hijau namun batang lebih pendek,. VII.2 Saran
1.Memilihbijiyangmasihsegarsehinggadapatmemaksimalkanpenelitian.Kondisi
pencahayaan lebih dimaksimalkan baik penempatan di tempat terang
maupun gelap. VIII.Daftar !ustaka -Riandri, Henny,2009.%heory and
Application ofiology 3 for Grade X of Senior High School and slamic
Senior High School. Solo: ilingual.
-Sudjadi,danLaila,Siti.2007.OLOG3ASainsdalamkehidupan.Surabaya:
Yudhistira.
-Zhamal,2008.PengaruhCahaya%erhadapPertumbuhanijiKacangHijau.
Http://catatanzhamal.blogspot.com/ - Soerga, N., 2009. Pola
Pertumbuhan %anaman. Http://soearga.wordpress.com/ Diposkan oleh
Didit Thaha Armanda di 08:21
