Wyższa Szkoła Pedagogiczna TWP w WarszawieWydział Nauk Humanistyczno-Społecznych w Olsztynie

www.wsptwp.eu

Magdalena Jankun

Laboratorium geograficzneAutorski program rozwijający kompetencje kluczowe uczniów gimnazjum

Publikacja jest współfinansowana ze środków Unii Europejskiej

w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Magdalena Jankun

LaboratoriumgeograficzneAutorski program rozwijający kompetencje kluczowe uczniów gimnazjum

Olsztyn 2010

4 GEOGRAFIA Program Autorski 5

Wstęp

Geografia jest nauką, która ułatwia poznanie i zrozumienie zjawisk oraz procesów zachodzących w środowisku geograficznym.

Na zajęciach geografii w gimnazjum uczeń zdobywa wiedzę o warunkach przyrodniczych, w których żyje i gospodaruje człowiek, o wzajemnych relacjach, jakie zachodzą między przyrodą, człowiekiem i gospodarką. We współczesnej szkole uczeń czerpie wiadomości nie tylko z podręcznika, ale także z różnych źródeł geograficznych: zajęć i obserwacji terenowych, Internetu, itp. Autorski program stwarza możliwości do realizowania w sposób praktyczny tematyki geograficznej. Program nastawiony jest na samodzielność w dochodzeniu do wiedzy, sytuuje ucznia na pozycji badacza, propaguje metody aktywizujące, stawia nacisk na pracę zespołową, eliminuje werbalne, encyklopedyczne przyswajanie wiedzy. Zdobyta wiedza geograficzna jest i będzie niezbędna do dalszej nauki oraz będzie wykorzystywana w jego życiu codziennym.

Mam nadzieję, że program ułatwi Państwu pracę, a jednocześnie rozbudzi u uczniów pasje geograficzne, które będą rozwijane przez całe życie.

Magdalena Jankun

5 GEOGRAFIA Program Autorski

CEl GłóWny

KsztAłtOWAnIE u uCznIóW KOMpEtEnCJI KluCzOWyCh, KtóRE pO-MOGą IM W ROzWOJu zdOlnOśCI I OsObOWOśCI ORAz pOzWOlą nA

JAK nAJlEpszE FunKCJOnOWAnIE W nOWOCzEsnyM śWIECIE.

CElE OGólnE (KsztAłCąCE I WyChOWAWCzE) REAlIzOWAnE W CzAsIE zAJęć:

I. CElE KsztAłCąCE:

• kształtowanie w uczniach przekonania, że podstawą współczesnych nauk przyrodniczych, w tym geografii, jest umiejętne stosowanie wiedzy w praktyce, w życiu codziennym,

• korzystanie z nowoczesnych technologii informacyjno-komunikacyjnych w celu przetwarzania i prezentowania informacji,

• orientowanie się w przestrzeni geograficznej - całościowy odbiór o otaczającej ucznia rzeczywistości,

• wyjaśnienie podstawowych pojęć i praw, które ułatwiają zrozumienie procesów zachodzących w środowisku człowieka: lokalnym, regionalnym, globalnym,

• przedstawianie i interpretacja tematyki geograficznej za pomocą różnych form przekazu, np. fotografii krajobrazu, zdjęć satelitarnych i lotniczych, wykresu, opisu, modelu, technik multimedialnych,

• prowadzenie obserwacji bezpośrednich i pośrednich krajobrazu, jego elementów i składników, procesów i zjawisk geograficznych,

• prowadzenie obserwacji nieba,

• korzystanie z map, planów, fotografii, schematów, rysunków,

• posługiwanie się rocznikiem statystycznym i innymi tekstami źródłowymi,

• wykonywanie odkrywki geologicznej, profilu glebowego,

• przewidywanie następstw w czasie i przestrzeni wynikających z naruszenia równowagi w środowisku przyrodniczym,

• rozwijanie aktywności poznawczej uczniów dzięki wykorzystaniu różnych środków dydaktycznych i źródeł wiedzy

• kształtowanie łatwości wypowiedzi poprzez stosowanie różnorodnych metod aktywnych i aktywizujących,

• angażowanie uczniów w projekt edukacyjny,

• kształtowanie umiejętności skutecznego komunikowania się, czyli umiejętność współpracy w grupie,

• rozwijanie zainteresowania geografią, jako nauką przydatną w życiu, a przez to wpływanie na planowanie rozwoju ucznia i jego kreatywności oraz motywowanie do osiągania coraz wyższych celów.

6 GEOGRAFIA Program Autorski

CElE WyChOWAWCzE:

• dbanie o stan środowiska przyrodniczego we własnym regionie,

• podejmowanie działań na rzecz ochrony środowiska w swoim otoczeniu, bądź zachęcanie innych do takich działań, zgodnie z własnymi przekonaniami,

• docenianie roli przyrody w życiu człowieka i uwrażliwianie na jej piękno,

• krytyczne ocenianie działalności człowieka w środowisku geograficznym,

• wyrabianie poczucia tożsamości narodowej, regionalnej i lokalnej,

• budowanie miłości do własnego regionu i ojczyzny,

• wyrabianie szacunku i dumy do dziedzictwa kulturowego własnego regionu i ojczyzny,

• uświadamianie postaw poszanowania innych narodów, systemów wartości i sposobów życia,

• wyrabianie szacunku do pracy własnej i innych,

• budowanie dobrej współpracy w grupie, rozwiązywanie problemów i poszukiwanie kompromisu,

• prezentowanie i uzasadnianie własnych stanowisk.

nAuCzyCIEl pRAWIdłOWO REAlIzuJąCy

CElE I zAłOżEnIA pROGRAMu:

• zna treści nauczania programu, cele szczegółowe kształcenia i wychowania oraz sposoby osiągania celów,

• stosuje różnorodne metody aktywizujące oraz techniki nauczania,

• wykorzystuje różne środki dydaktyczne oraz różne źródła informacji,

• dostosowuje się do potrzeb i możliwości ucznia,

• ma na uwadze zdobyte wcześniej wiadomości i doświadczenie,

• preferuje nauczanie przez działanie.

zAJęCIA tEREnOWE WyMAGAJą Od nAuCzyCIElA:

• opracowania toku zajęć w terenie (karty pracy):

- wyznaczenie miejsca,

- określenie czasu,

- określenie celów,

• wybrania odpowiednich metod i technik pracy z uczniem,

• przygotowania przyrządów badawczych,

• oceny wykonania zadań przez uczniów.

7GE

OGR

AFIA

Pro

gram

Aut

orsk

i

KlAs

A I (

70 JE

dnO

stEK

lEKC

yJny

Ch)

L.p.

Liczb

a go

dzin

Tema

t zaję

ćTre

ści na

ucza

niaCe

le sz

czeg

ółowe

kszt

ałcen

ia i w

ycho

wania

Uc

zeń

Spos

oby o

siąga

nia ce

lów ks

ztałc

enia

i wyc

howa

nia

Ucze

ń:

11-2 (2

h)

Nauk

i geo

gra-

ficzn

e, któ

re bu

dzą w

e mnie

na

jwięk

szą

cieka

wość.

Podz

iał na

uk

geog

raficz

nych

.

•wy

jaśnia

znac

zenie

term

inu „g

eogr

afia”

, •pr

zeds

tawia

podz

iał na

uk ge

ograf

iczny

ch,

•wy

mien

ia po

dstaw

owe d

yscy

pliny

nauk

geog

raficz

nych

, •wy

jaśnia

, czy

m za

jmuje

się ge

ograf

ia fiz

yczn

a i sp

ołecz

no- e

kono

micz

na,

•ok

reśla

miejs

ce ge

ograf

ii poś

ród n

auk p

rzyro

dnicz

ych,

•wy

jaśnia

, któ

ra z n

auk g

eogr

aficz

nych

najb

ardzie

j go f

ascy

nuje;

•wy

korzy

stanie

źród

eł inf

orma

cji •do

ukaz

ania

miejs

ca w

geog

rafii w

śród i

nnyc

h nau

k, •wy

kona

nie sc

hema

tu z

podz

iałem

nauk

geog

raficz

nych

, •pr

aca w

trze

ch gr

upac

h, uc

zniow

ie pr

zeds

tawiaj

ą nau

ki me

todą

po

steru

: •gr

upa I

- ka

rtogr

afia,

hydr

ologia

, mete

orolo

gia,

•gr

upa I

I - ge

omor

folog

ia, ge

ologia

, astr

onom

ia, •gr

upa I

II - kl

imato

logia,

glac

jolog

ia, oc

eano

logia;

23-

4(2

h)

Źród

ła inf

orma

cji

geog

raficz

nej

i umi

ejętn

ość

korzy

stania

z t

ych ź

róde

ł.

•Źr

ódła

opiso

we.

•Źr

ódła

liczbo

we:

matem

atycz

ne,

statys

tyczn

e. •Źr

ódła

graf

iczne

: rys

unki,

sche

maty,

zd

jęcia.

•Źr

ódła

mies

zane

: mu

ltimed

ialne

. •Ob

serw

acje

teren

owe.

•wy

mien

ia po

dstaw

owe ź

ródła

info

rmac

ji geo

graf

iczne

j, •po

daje

przy

kłady

zasto

sowa

nia w

iedzy

geog

raficz

nej w

życiu

, •ko

rzysta

z do

stępn

ych ź

róde

ł tj: p

lany,

mapy

, zdję

cia lo

tnicz

e i sa

telita

rne,

mapy

ścien

ne, ro

cznik

i staty

stycz

ne, c

zaso

pisma

ge

ograf

iczne

, prze

wodn

iki tu

rystyc

zne,

ency

klope

die, le

ksyk

ony,

Intern

et, •do

konu

je ob

serw

acji i

pomi

arów

w ter

enie,

•gro

madz

i info

rmac

je zd

obyte

z w

łasny

ch sp

ostrz

eżeń

i o

bserw

acji,

•ide

ntyf

ikuje

obiek

ty ge

ograf

iczne

i por

ównu

je ich

rozm

ieszc

zenie

np

.: na z

djęciu

lotn

iczym

i sate

litarn

ym ko

rzysta

jąc z

Goog

le M

aps,

na m

apie

oraz

na ob

serw

owan

ym te

renie;

•an

alizo

wanie

różn

ych ź

róde

ł geo

graf

iczny

ch,

•ob

jaśnia

nie w

jaki

spos

ób na

leży z

nich

korzy

stać,

•uś

wiad

amian

ie pr

aktyc

zneg

o wyk

orzy

stania

źród

eł ge

ograf

iczny

ch,

•pr

aca w

grup

ach z

wyk

orzy

stanie

m ró

żnyc

h mate

riałów

źró

dłowy

ch:

•(Te

mat w

arszta

tu: „

Jestem

stąd

”);

8GE

OGR

AFIA

Pro

gram

Aut

orsk

i

L.p.

Liczb

a go

dzin

Tema

t zaję

ćTre

ści na

ucza

niaCe

le sz

czeg

ółowe

kszt

ałcen

ia i w

ycho

wania

Uc

zeń

Spos

oby o

siąga

nia ce

lów ks

ztałc

enia

i wyc

howa

nia

35-

6(2

h)

Przed

stawi

enie

tematy

ki ge

ograf

iczne

j w

form

ie gr

a-fic

znej.

•Di

agram

. •Ka

rtodia

gram

y. •W

ykres

y. •Kli

mato

gram

y.

•od

czytu

je da

ne lic

zbow

e z m

ap te

matyc

znyc

h lub

z ro

cznik

ów

statys

tyczn

ych,

•pr

zeds

tawia

dane

na w

ykres

ach,

diagr

amac

h, ka

rtodia

gram

ach

lub kl

imato

gram

ach;

•ws

kaza

nie sp

osob

u wyk

onyw

ania

różn

ych f

orm

graf

iczny

ch,

•pr

aca i

ndyw

idualn

a: wy

kona

nie ka

rtodia

gram

u na m

apie

admi

ni-str

acyjn

ej Po

lski -

„Lud

ność

wojew

ództw

:- p

omor

skieg

o,- w

armińs

ko-m

azur

skieg

o,- k

ujaws

ko-p

omor

skieg

o”,

•ws

kaza

nie pr

ogram

u Exc

el do

twor

zenia

prof

esjon

alnyc

h for

m gr

aficz

nych

;

47-

8(2

h)

Map

a jak

o pod

-sta

wowe

źród

ło inf

orma

cji.

•Pla

ny.

•Ro

dzaje

map

i ich

po

dział

. •Sk

ala m

apy.

•Ge

neral

izacja

map

y.

•po

daje

różn

icę m

iędzy

plan

em a

mapą

, •do

konu

je po

dział

u map

, •ok

reśla

zależ

ność

treści

map

y od w

ielko

ści sk

ali m

apy,

•po

rządk

uje sk

ale m

apy w

edług

kryte

rium

wielk

ości,

•pr

zeks

ztałca

skale

, •ob

licza o

dległo

ści w

teren

ie na

pods

tawie

skali

map

y, •ob

licza s

kale

mapy

, zna

jąc od

ległoś

ć rze

czyw

istą p

omięd

zy

obiek

tami p

rzeds

tawion

ymi n

a map

ie, •wy

biera

właś

ciwą m

apę w

celu

uzys

kania

okreś

lonyc

h inf

orma

cji

geog

raficz

nych

, •an

alizu

je i in

terpr

etuje

treści

map

ogóln

ogeo

graf

iczny

ch

i tema

tyczn

ych,

•wy

jaśnia

na cz

ym po

lega g

enera

lizac

ja ma

py;

•za

pozn

anie

z plan

ami ró

żnyc

h obs

zaró

w, •pr

ogram

Goo

gle M

aps o

raz G

oogle

Earth

, •pr

zean

alizo

wanie

map

w at

lasie

o róż

nej te

matyc

e geo

graf

iczne

j, •za

pozn

anie

z róż

nymi

rodz

ajami

skali

i umi

ejętn

ością

pr

zeks

ztałca

nia,

•wy

jaśnie

nie na

czym

poleg

a gen

eraliz

acja

mapy

, •ws

kaza

nie sp

osob

u obli

czan

ia od

ległoś

ci z w

ykor

zysta

niem

skali

ma

py or

az pr

zeks

ztałca

nia sk

ali m

apy,

•ob

liczan

ie od

ległoś

ci ze

swoje

go m

iejsca

zami

eszk

ania

do ró

żnyc

h sto

lic eu

rope

jskich

;

9GE

OGR

AFIA

Pro

gram

Aut

orsk

i

L.p.

Liczb

a go

dzin

Tema

t zaję

ćTre

ści na

ucza

niaCe

le sz

czeg

ółowe

kszt

ałcen

ia i w

ycho

wania

Uc

zeń

Spos

oby o

siąga

nia ce

lów ks

ztałc

enia

i wyc

howa

nia

59-

10(2

h)

Siatka

karto

gra-

ficzn

a waż

nym

eleme

ntem

ma

py.

•Uk

ład po

łudnik

ów

i równ

oleżn

ików

na

mapa

ch i g

lobus

ie. •Ro

dzaje

siatek

ka

rtogr

aficz

nych

i ic

h przy

kłady

. •Dł

ugoś

ć i sz

eroko

ść ge

ograf

iczna

. •W

spółr

zędn

e ge

ograf

iczne

. •Od

biorn

ik GP

S.

•zn

a ukła

d połu

dnikó

w i ró

wnole

żnikó

w na

glob

usie

i na m

apie,

•od

różn

ia sia

tkę ge

ograf

iczną

od sia

tki ka

rtogr

aficz

nej,

•wy

mien

ia sia

tki ka

rtogr

aficz

ne i p

odaje

przy

kłady

, •sto

suje

ze zr

ozum

ieniem

pojęc

ia:

- dług

ość g

eogr

aficz

na

- sze

roko

ść ge

ograf

iczna

, •ok

reśla

położ

enie

geog

raficz

ne ró

żnyc

h pun

któw

i obie

któw

na

mapie

;

• pr

aca n

a glob

usie

fizyc

znym

i indu

kcyjn

ym:

- zap

ozna

nie z

układ

em po

łudnik

ów i r

ówno

leżnik

ów na

glob

usie

(z sia

tką ge

ograf

iczną

), - o

mówi

enie

cech

połud

ników

i równ

oleżn

ików,

•pr

aca z

map

ą fizy

czną

: - z

apoz

nanie

z uk

ładem

połud

ników

i rów

noleż

ników

na m

apie

(siatk

ą kart

ograf

iczną

), •om

ówien

ie ró

żnic

międ

zy sia

tką ge

ograf

iczną

i siat

ką

karto

graf

iczną

, •wy

kona

nie pr

ostej

siatki

karto

graf

iczne

j Kirc

hhof

fa,

•uś

wiad

amian

ie po

trzeb

y nan

osze

nia sia

tek ka

rtogr

aficz

nych

na

mapy

, •za

znac

zanie

punk

tów

na na

rysow

anej

siatce

karto

graf

iczne

j i o

kreśla

nie ic

h wsp

ółrzę

dnyc

h geo

graf

iczny

ch,

•za

pozn

anie

z obs

ługą o

dbior

nika G

PS;

611-

12(2

h)

Czy m

ożem

y w

pełni

zauf

ać

GPS?

•Ok

reślen

ie po

łoże-

nia ge

ograf

iczne

go

różn

ych m

iejsc

na

Ziemi

. •Ob

liczan

ie od

ległoś

ci wz

dłuż

połud

nika,

•1o

- 111,

1km.

•ok

reśla

położ

enie

geog

raficz

ne ró

żnyc

h pun

któw

na ku

li zie

mskie

j, •ob

licza o

dległo

ści rz

eczy

wiste

różn

ych m

iejsc

wzdłu

ż po

łudnik

ów,

•wy

jaśnia

swoje

zdan

ie do

nowo

czes

nych

przy

rządó

w na

wiga

cyjny

ch;

•ćw

iczen

ia na

map

ie i g

lobus

ie ,

•ćw

iczen

ia w

okreś

laniu

wspó

łrzęd

nych

geog

raficz

nych

, •od

szuk

iwan

ie na

glob

usie

i na m

apie

miejs

c o po

dany

ch w

spół-

rzędn

ych g

eogr

aficz

nych

, •pr

aktyc

zne w

ykor

zysta

nie w

spółr

zędn

ych g

eogr

aficz

nych

(woła

-nie

o po

moc S

OS),

•za

bawa

integ

racyjn

a w pa

rach,

•ćw

iczen

ia na

siatce

karto

graf

iczne

j: „Sta

tki-tr

afion

y-za

topio

ny”;

10GE

OGR

AFIA

Pro

gram

Aut

orsk

i

L.p.

Liczb

a go

dzin

Tema

t zaję

ćTre

ści na

ucza

niaCe

le sz

czeg

ółowe

kszt

ałcen

ia i w

ycho

wania

Uc

zeń

Spos

oby o

siąga

nia ce

lów ks

ztałc

enia

i wyc

howa

nia

713

-16(4

h)

Zajęc

ia ter

e-no

we z

mapą

to

pogr

aficz

ną,

turys

tyczn

ą i sa

moch

odow

ą.

•Or

ientac

ja w

te-ren

ie za

pomo

cą

komp

asu.

•Or

iento

wanie

ma

py za

pomo

cą

komp

asu.

•Cz

ytanie

map

y to

pogr

aficz

nej,

turys

tyczn

ej i sa

moch

odow

ej. •Zn

acze

nie m

apy

topo

graf

iczne

j, tu

rystyc

znej

i samo

chod

owej.

•za

pozn

aje się

z leg

endą

map

y top

ograf

iczne

j, tur

ystyc

znej

i samo

chod

owej,

•ok

reśla

na m

apie

miejs

ce, w

któr

ym się

znajd

uje, o

dszu

kuje

cha-

rakter

ystyc

zne z

naki

i obie

kty na

map

ie, kt

óre w

idzi w

teren

ie, •cz

yta m

apy t

opog

raficz

ne, t

urys

tyczn

e i sa

moch

odow

e, •wy

znac

za tr

asę w

yciec

zki,

•ob

licza o

dległo

ść rze

czyw

istą n

a pod

stawi

e ska

li map

y, •wy

konu

je sz

kic tr

asy w

yciec

zki;

•ćw

iczen

ia z k

ompa

sem:

-m

arsz n

a azy

mut,

do w

yzna

czon

ego c

elu,

•or

iento

wanie

map

y za p

omoc

ą kom

pasu

, •ob

jaśnia

nie le

gend

y map

y: - t

opog

raficz

nej

- tur

ystyc

znej

- sam

ocho

dowe

j, odc

zytyw

anie

chara

kterys

tyczn

ych i

nfor

macji

pr

zeds

tawion

ych n

a map

ach,

•wy

znac

zanie

tras

y wyc

ieczk

i - na

pods

tawie

mapy

samo

chod

owej

– np.:

„Wyc

ieczk

a z m

ojej m

iejsco

wości

do El

bląga

”, •ob

liczan

ie od

ległoś

ci rze

czyw

istej

wybr

anej

trasy

na po

dstaw

ie sk

ali m

apy,

•wy

kona

nie sz

kicu t

rasy w

yciec

zki n

a pro

stej lin

ii z za

znac

zenie

m po

czątk

u tras

y, nu

meró

w dr

óg, li

czby

kilom

etrów

, skrz

yżow

ań,

więk

szyc

h miej

scowo

ści, je

zior, r

zek,

itp.;

817-

20(4

h)

Jak pr

zeds

tawić

rzeźb

ę tere

nu na

ma

pie?

Wys

okoś

ć wzg

lędna

i b

ezwz

ględn

a. •Po

ziomi

ce.

•M

etody

prez

entac

ji rze

źby t

erenu

na

mapa

ch:

- kop

czyk

owa,

- kres

kowa

,- p

oziom

icowa

,- h

ipsom

etryc

zna.

•mi

erzy w

ysok

ość p

agór

ka za

pomo

cą ni

welat

ora,

wyzn

acza

po

ziomi

ce,

•ob

licza w

ysok

ość w

zględ

ną i b

ezwz

ględn

ą pag

órka

, •wy

konu

je rys

unek

pozio

mico

wy pa

górka

, •zn

a i um

ie sto

sowa

ć meto

dy pr

ezen

towa

nia rz

eźby

teren

u na

mapa

ch;

• za

pozn

anie

z wys

okoś

cią w

zględ

ną i b

ezwz

ględn

ą róż

nych

form

ter

enu,

•pr

zeds

tawien

ie me

tod p

rezen

tacji r

zeźb

y tere

nu na

map

ach,

•wy

kona

nie m

odelu

pag

órka

z za

znac

zenie

m po

ziomi

c (wy

korzy

-sta

nie m

asy s

olnej)

, •za

jęcia

teren

owe:

- mier

zenie

wys

okoś

ci pa

górka

za po

mocą

niwe

lator

a,- p

rzepr

owad

zenie

w od

powi

ednic

h miej

scach

pozio

mic,

- wsk

azan

ie zb

ocza

stro

mego

i łag

odne

go pa

górka

, •ob

liczen

ie wy

soko

ści w

zględ

nej p

agór

ka,

•wy

kona

nie ry

sunk

u poz

iomico

wego

pagó

rka,

•za

stoso

wanie

meto

dy hi

psom

etryc

znej

na ry

sunk

u poz

iomico

wym;

11GE

OGR

AFIA

Pro

gram

Aut

orsk

i

L.p.

Liczb

a go

dzin

Tema

t zaję

ćTre

ści na

ucza

niaCe

le sz

czeg

ółowe

kszt

ałcen

ia i w

ycho

wania

Uc

zeń

Spos

oby o

siąga

nia ce

lów ks

ztałc

enia

i wyc

howa

nia

921-

22(2

h)

Czy m

ógłby

ś być

pr

zewo

dniki

em

po Ta

trach

W

ysok

ich?

•M

apa p

oziom

icowa

Ta

tr W

ysok

ich.

•Na

jwyż

sze s

zczy

ty Ta

tr W

ysok

ich.

•Te

reny z

agro

żone

law

inami

. •W

ysok

ość

wzglę

dna m

iędzy

sch

ronis

kami

. •Kie

runk

i głów

ne •i p

ośred

nie.

•Sk

ala i o

dległo

ści.

•cz

yta m

apę p

oziom

icową

Tatr

Wys

okich

, •od

czytu

je wy

soko

ści be

zwzg

lędne

najw

yższ

ych s

zczy

tów

Tatr

Wys

okich

, •cz

yta w

artoś

ci po

ziomi

c i w

skaz

uje pr

zełęc

ze i d

oliny

rzec

zne,

•rys

uje pr

ofil d

oliny

rzec

znej,

•ws

kazu

je rej

ony o

najw

iększ

ym la

wino

wym

zagro

żeniu

, •ws

kazu

je kie

runk

i różn

ych o

biektó

w ge

ograf

iczny

ch,

•ob

licza w

ysok

ości

wzglę

dne p

omięd

zy zn

ajdują

cymi

się

schro

niska

mi,

•ob

licza o

dległo

ści rz

eczy

wiste

w lin

ii pro

stej p

omięd

zy sz

czyta

mi

i schr

onisk

ami;

•wy

korzy

stanie

stro

ny in

terne

towe

j Goo

gle Ea

rth –

Tatry

Wys

okie,

•pr

aca z

map

ą poz

iomico

wą Ta

tr W

ysok

ich -

prac

a w gr

upac

h dw

uoso

bowy

ch:

- wsk

azyw

anie

kieru

nków

różn

ych o

biektó

w (sz

czytó

w, sc

hron

isk,

wodo

spad

ów),

- odc

zytyw

anie

wyso

kości

bezw

zględ

nych

najw

yższ

ych s

zczy

tów

Tatr

Wys

okich

, - w

skaz

ywan

ie pr

zełęc

zy i d

olin r

zecz

nych

na po

dstaw

ie wa

rtości

po

ziomi

c, - u

zasa

dnian

ie pr

zebie

gu sz

laków

turys

tyczn

ych,

- nary

sowa

nie pr

ofilu

dolin

y rze

czne

j, - o

blicz

anie

wyso

kości

wzg

lędne

j pom

iędzy

znajd

ujący

mi się

sch

ronis

kami

, •ob

liczan

ie od

ległoś

ci w

linii p

roste

j pom

iędzy

wsk

azan

ymi m

iejsco

-wo

ściam

i gór

skim

i, •pr

aca w

grup

ach -

oprac

owan

ie sz

laku t

urys

tyczn

ego w

Tatra

ch

Wys

okich

np.:

- Hala

Gąs

ienico

wa –

Kuźn

ice,

- Hala

Gąs

ienico

wa -

Kasp

rowy

Wier

ch,

- Hala

Gąs

ienico

wa –

Zawr

at,- H

ala G

ąsien

icowa

- Prz

ełęcz

Lilio

we,

•lid

erzy g

rup p

rzeds

tawiaj

ą opr

acow

ane s

zlaki

turys

tyczn

e;

12GE

OGR

AFIA

Pro

gram

Aut

orsk

i

L.p.

Liczb

a go

dzin

Tema

t zaję

ćTre

ści na

ucza

niaCe

le sz

czeg

ółowe

kszt

ałcen

ia i w

ycho

wania

Uc

zeń

Spos

oby o

siąga

nia ce

lów ks

ztałc

enia

i wyc

howa

nia

1023

-26

(4h)

Moje

miej

sce

w taj

emnic

zym

kosm

osie.

•Bu

dowa

i wiel

kość

wsze

chśw

iata.

•Uk

ład Sł

onec

zny.

•Zie

mia j

ak zi

arnko

ma

ku w

kosm

osie.

•Zie

mia m

oją

plane

tą, co

dziej

e się

poza

nią

•lot

y kos

micz

ne •ws

półcz

esne

ba

dania

kosm

osu

•ko

rzysta

z ró

żnyc

h źró

deł i

opisu

je na

rodz

enie

Ziemi

i w

szec

hświ

ata,

•zn

a bud

owę i

wiel

kość

wsze

chśw

iata,

•wy

mien

ia jed

nostk

i do p

omiar

u odle

głości

we w

szec

hświ

ecie,

•zn

a róż

nice m

iędzy

gwiaz

dą a

plane

tą, sa

telitą

a ko

metą,

me

teorem

a me

teoryt

em,

•wy

mien

ia na

zwy p

lanet

Układ

u Słon

eczn

ego w

edług

ich

odleg

łości

od Sł

ońca

, •op

isuje

budo

wę U

kładu

Słon

eczn

ego

•na

pods

tawie

różn

ych ź

róde

ł, •wy

mien

ia ce

chy r

óżnią

ce Zi

emię

od in

nych

plan

et, •wi

e, że

na Zi

emi is

tniej

ą odp

owied

nie w

arunk

i do z

amies

zkan

ia pr

zez c

złowi

eka,

•om

awia

wspó

łczes

ne ba

dania

kosm

osu k

orzy

stając

z za

sobó

w Int

ernetu

i inn

ych m

ateria

łów źr

ódłow

ych o

raz ic

h zna

czen

ie dla

ro

zwoju

nauk

i, •om

awia

loty k

osmi

czne

oraz

potrz

ebę u

mies

zcza

nia sz

tucz

nych

sa

telitó

w;

•pr

aca z

e słow

niczk

iem ge

ograf

iczny

m: -

wyjaś

nienie

term

inów:

gw

iazda

, plan

eta, s

atelita

, kom

eta, g

alakty

ka, m

eteor,

mete

oryt,

pla

neto

idy,

•po

dawa

nie ró

żnic

międ

zy ci

ałami

nieb

ieskim

i, •pla

nsza

- op

isywa

nie bu

dowy

Ukła

du Sł

onec

zneg

o i w

szec

hświ

ata,

•za

pozn

anie

z jed

nostk

ami o

dległo

ści w

e wsz

echś

wiec

ie, •po

szerz

anie

wiad

omoś

ci o p

lanec

ie Zie

mi i j

ej mi

ejscu

we

wsze

chśw

iecie,

•pły

ta mu

ltimed

ialna

- an

imac

ja film

owa Z

iemia

we w

szec

hświ

ecie,

•wy

korzy

stanie

polsk

iego p

ortal

u edu

kacy

jnego

: inter

kl@sa

, „Le

kcja

geog

rafii z

kosm

osu”

, •inf

ormo

wanie

, że Z

iemia

jest d

otyc

hcza

s jedy

ną za

mies

zkan

ą pla

netą,

•om

awian

ie ws

półcz

esny

ch ba

dań k

osmo

su i i

ch zn

acze

nia dl

a na

uki,

•ws

kazy

wanie

na lo

ty ko

smicz

ne i p

otrze

bę u

mies

zcza

nia w

ko-

smos

ie sz

tucz

nych

satel

itów,

•pr

aca w

grup

ach:

wyko

nanie

albu

mów

„Plan

ety U

kładu

Sło

necz

nego

”;

13GE

OGR

AFIA

Pro

gram

Aut

orsk

i

L.p.

Liczb

a go

dzin

Tema

t zaję

ćTre

ści na

ucza

niaCe

le sz

czeg

ółowe

kszt

ałcen

ia i w

ycho

wania

Uc

zeń

Spos

oby o

siąga

nia ce

lów ks

ztałc

enia

i wyc

howa

nia

1127

-30

(1h+

3h)

Miko

łaj Ko

pern

ik„D

e rev

olutio

-nib

us or

bium

coele

stium

.“Za

jęcia

w Pla

ne-

tarium

.

•M

ikołaj

Kope

rnik

jego ż

ycie

i bad

ania.

•Te

oria

geoc

entry

cz-

na Pt

oleme

usza

. •Za

sługi

Kope

rnika

dla

nauk

. •W

ielkie

dzieł

o Ko

pern

ika.

•He

lioce

ntryc

zna b

u-do

wa w

szec

hświ

ata

wedłu

g Miko

łaja

Kope

rnika

.

•ko

rzysta

z Int

ernetu

w ce

lu za

pozn

ania

się z

życio

rysem

wi

elkieg

o astr

onom

a, •om

awia

zasłu

gi M

. Kop

ernika

w ba

dania

ch w

szec

hświ

ata,

•ch

arakte

ryzuje

teor

ię ge

ocen

trycz

ną i

helio

cent

ryczn

ą, • za

pozn

aje się

z ob

razem

nieb

a w Pl

aneta

rium

w ró

żnyc

h po

rach d

nia i r

oku,

pozn

aje dr

ogę S

łońca

, plan

et, ko

met i

sztu

cz-

nych

satel

itów

oraz

obraz

y pon

ad 60

00 gw

iazd;

•pr

aca z

Inter

netem

: •- z

apoz

nanie

z ży

ciorys

em w

ielkie

go as

trono

ma,

•- o

mówi

enie

zasłu

g M

. Kop

ernika

w ba

dania

ch w

szec

hświ

ata,

•- t

eoria

geoc

entry

czna

Ptole

meus

za,

•- h

elioc

entry

czna

budo

wa w

szec

hświ

ata w

edług

Miko

łaja

Kope

rnika

, •za

jęcia

w Pla

netar

ium;

1231 (1h

)

Kiedy

wys

tępuje

za

ćmien

ie Sło

ńca

lub Ks

iężyc

a?

•Zja

wisk

o zać

mien

ia Sło

ńca i

Księż

yca.

•Prz

yczy

ny za

ćmien

ia Sło

ńca i

Księż

yca.

•po

daje

przy

czyn

y zać

mien

ia Sło

ńca i

Księż

yca,

•tłu

macz

y pos

ługują

c się

rysun

kiem,

zjaw

isko z

aćmi

enia

Słońc

a i K

sięży

ca;

•om

ówien

ie na

pods

tawie

plans

zy dy

dakty

czne

j zać

mien

ia Sło

ńca

i Księ

życa

, •po

danie

przy

czyn

zaćm

ienia

Słońc

a i Ks

iężyc

a, •wy

korzy

stanie

anim

acji f

ilmow

ej •z p

łyty m

ultim

edial

nej „Z

aćmi

enie

Słońc

a i Ks

iężyc

a”;

1332

-33

(2h)

Dlac

zego

w

Polsc

e wys

tę-pu

ją cz

tery p

ory

roku

?

•Ru

ch ob

iegow

y Zie

mi.

•Na

stęps

twa r

uchu

. ob

iegow

ego Z

iemi.

•Str

efy o

świet

lenia

Ziemi

. •Zja

wisk

o dnia

i noc

y po

larne

j. •Zja

wisk

o biał

ych

nocy.

•W

pływ

ruch

u obie

-go

wego

Ziem

i na

życie

i dzia

łalno

ść cz

łowiek

a.

•wy

jaśnia

na cz

ym po

lega r

uch o

biego

wy Zi

emi,

•om

awia

nastę

pstw

a ruc

hu ob

iegow

ego Z

iemi,

•wi

e, jak

ie jes

t ośw

ietlen

ie Zie

mi w

różn

ych p

orac

h rok

u, •za

znaja

mia s

ię ze

stref

ami o

świet

lenia

Ziemi

i ich

cech

ami,

•an

alizu

je zja

wisk

o dnia

i noc

y pola

rnej

oraz

wys

tępow

anie

białyc

h noc

y, •wy

jaśnia

wpły

w ru

chu o

biego

wego

Ziem

i na ż

ycie

i dzia

łalno

ść cz

łowiek

a;

•de

mons

trowa

nie na

tellu

rium

ruch

u obie

gowe

go Zi

emi,

•pla

nsza

- Ru

ch ob

iegow

y Ziem

i- o

mawi

anie

nastę

pstw

ruch

u obie

gowe

go Zi

emi,

•pły

ta mu

ltimed

ialna

- „R

uch o

biego

wy Zi

emi”,

•pla

nsza

„Stre

fy oś

wietl

enia

Ziemi

”, •an

alizo

wanie

oświ

etlen

ia Zie

mi pr

zez S

łońce

w pi

erwsz

ych d

niach

ka

lenda

rzowy

ch pó

r rok

u, •ws

kazy

wanie

obsz

arów

Ziemi

o ró

żnym

oświ

etlen

iu, •dy

skus

ja na

tema

t wpły

wu ru

chu o

biego

wego

Ziem

i na ż

ycie

i dzia

łalno

ść cz

łowiek

a;

14GE

OGR

AFIA

Pro

gram

Aut

orsk

i

L.p.

Liczb

a go

dzin

Tema

t zaję

ćTre

ści na

ucza

niaCe

le sz

czeg

ółowe

kszt

ałcen

ia i w

ycho

wania

Uc

zeń

Spos

oby o

siąga

nia ce

lów ks

ztałc

enia

i wyc

howa

nia

1434

-35

(2h)

Pod j

akim

kątem

pa

dają

prom

ie-nie

słon

eczn

e w

twoim

miej

scu

zami

eszk

ania?

•Ob

liczan

ie ką

ta pa

dania

prom

ieni

słone

czny

ch w

róż-

nych

miej

scach

na

Ziemi

, w ró

żnyc

h po

rach r

oku.

•Po

miar

wyso

kości

Sło

ńca z

a pom

ocą

skon

struo

wane

go

pros

tego p

rzyrzą

du.

•sto

suje

odpo

wied

nie w

zory

do ob

liczen

ia ką

ta pa

dania

prom

ieni

słone

czny

ch dl

a róż

nych

punk

tów

na Zi

emi, w

różn

ych p

orac

h ro

ku, o

bserw

uje Sł

ońce

w ci

ągu d

nia,

•do

konu

je po

miaru

wys

okoś

ci Sło

ńca z

a pom

ocą s

kons

truow

a-ne

go pr

osteg

o przy

rządu

– wg

G. C

hmiel

ewsk

iej i

J. Świ

body

: Ge

ograf

ia dla

gimn

azjum

, pod

ręczn

ik 1 „

Przy

gotu

j rurkę

i pręt

. Prz

ymoc

uj ru

rkę do

pręta

tak,

by m

ożna

było

nią po

rusz

ać.

Ustaw

pręt

piono

wo, a

wylo

t rur

ki sk

ieruj

w str

onę S

łońca

. De

likatn

ie ma

newr

uj ru

rką do

mom

entu

, gdy

jej c

ień pr

zybie

rze

kszta

łt pie

rścien

ia. Pr

ęt ca

ły cz

as m

usi st

ać pi

onow

o. Zm

ierz k

ąt os

try m

iędzy

pręte

m a r

urką

i zap

isz je

go w

artoś

ć. Na

stępn

ie od

ejmij w

artoś

ć zmi

erzon

ego k

ąta od

90°. O

trzym

ana w

artoś

ć ką

ta wy

znac

za w

ysok

ość S

łońca

nad w

idnok

ręgiem

.”;

•pr

zeds

tawien

ie wz

orów

potrz

ebny

ch do

•ob

liczan

ie ką

ta pa

dania

prom

ieni sł

onec

znyc

h w ró

żnyc

h miej

scach

na

Ziem

i, w ró

żnyc

h por

ach r

oku,

•sk

onstr

uowa

nie pr

osteg

o przy

rządu

potrz

ebne

go do

pomi

aru

wyso

kości

Słoń

ca,

•za

jęcia

w ter

enie

- obs

erwac

ja Sło

ńca w

ciąg

u dnia

i dok

onan

ie po

miaru

jego

wys

okoś

ci w

dany

m mi

ejscu

, •ob

liczan

ie wa

rtości

kąta

pada

nia pr

omien

i słon

eczn

ych;

1536

-37

(2h)

Dlac

zego

jest

dzień

i noc

?

•Ru

ch ob

roto

wy

Ziemi

i jeg

o pr

ędko

ść w

różn

ych

miejs

cach

na ku

li zie

mskie

j. •Dz

ień i n

oc

skut

kiem

ruch

u ob

roto

wego

Ziem

i. •Sił

a Cor

iolisa

. •Gó

rowa

nie Sł

ońca

.

•wy

jaśnia

znac

zenie

term

inów:

ruch

obro

towy

Ziem

i, dob

a, gó

rowa

nie Sł

ońca

, •ko

rzysta

z mo

delu

Ziemi

- glo

busa

do de

mons

trowa

nia ru

chu

obro

towe

go Zi

emi,

•wy

kazu

je zw

iązek

międ

zy ki

erunk

iem ob

rotu

Ziem

i a w

ystęp

o-wa

niem

dnia

i noc

y, •po

daje

cech

y ruc

hu ob

roto

wego

Ziem

i, •wy

mien

ia na

jważ

niejsz

e geo

graf

iczne

nastę

pstw

a ruc

hu ob

roto

-we

go, ja

ko sk

utki

siły C

oriol

isa;

•wy

szuk

iwan

ie w

mater

iałac

h źró

dłowy

ch in

form

acji d

otyc

zący

ch

termi

nów

związ

anyc

h z ru

chem

obro

towy

m Zie

mi,

•de

mons

trowa

nie na

glob

usie

ruch

u obr

otow

ego Z

iemi z

e zwr

óce-

niem

uwag

i na k

ierun

ek ob

rotu

, •ob

liczan

ie pr

ędko

ści ob

rotu

Ziem

i w ró

żnyc

h jej

miejs

cach

, •an

imac

ja film

owa n

a płyc

ie mu

ltimed

ialne

j „Ruc

h obr

otow

y Ziem

i”, •ws

kazy

wanie

nastę

pstw

ruch

u obr

otow

ego,

•pr

aca m

etodą

aktyw

izując

ą: „d

ysku

sja ok

rągłeg

o sto

łu”- D

lacze

go

zmien

iają s

ię po

ry do

by?;

15GE

OGR

AFIA

Pro

gram

Aut

orsk

i

L.p.

Liczb

a go

dzin

Tema

t zaję

ćTre

ści na

ucza

niaCe

le sz

czeg

ółowe

kszt

ałcen

ia i w

ycho

wania

Uc

zeń

Spos

oby o

siąga

nia ce

lów ks

ztałc

enia

i wyc

howa

nia

1638

-39

(2h)

Czas

słon

eczn

y.

•Sp

osob

y okre

ślania

cz

asu s

łonec

zneg

o. •M

iędzy

naro

dowa

lin

ia zm

iany d

aty.

•W

yzna

czen

ie po

łudnik

a miej

sco-

wego

przy

pomo

cy

gnom

onu.

•ob

licza n

a pod

stawi

e róż

nicy d

ługoś

ci ge

ograf

iczne

j różn

icę cz

a-su

międ

zy w

ybran

ymi m

iejsca

mi, w

ie, że

połud

nik 18

0° st

anow

i sta

łą gr

anicę

zmian

y daty

, •wy

znac

za po

łudnik

miej

scowy

przy

pomo

cy gn

omon

u;

•od

czyty

wanie

dług

ości

geog

raficz

nej ró

żnyc

h miej

sc na

Ziem

i, •ws

kaza

nie sp

osob

u obli

czan

ia cz

asu n

a pod

stawi

e róż

nicy d

ługoś

ci ge

ograf

iczne

j, •ob

liczan

ie cz

asu s

łonec

zneg

o róż

nych

miej

sc na

Ziem

i ze z

wróc

e-nie

m uw

agi n

a gran

icę zm

iany d

aty,

•wy

znac

zanie

połud

nika m

iejsco

wego

przy

pomo

cy gn

omon

u;

1740

-41

(2h)

Planu

jemy p

o-dr

óż po

świec

ie uw

zględ

niając

cz

as st

refow

y i u

rzędo

wy.

•Cz

as st

refow

y. •Cz

as ur

zędo

wy:

- cza

s letn

i,- c

zas z

imow

y. •M

apa s

tref

czas

owyc

h. •Sa

ndfo

rd Fl

eming

- t

wórca

podz

iału

Ziemi

na st

refy

czas

owe.

•od

czytu

je str

efy c

zaso

we w

Euro

pie i n

a kuli

ziem

skiej

, •zn

a połu

dniki

środ

kowe

wyz

nacz

ające

stref

y cza

sowe

, •po

sługu

je się

map

ą stre

f cza

sowy

ch do

okreś

lenia

czas

u urzę

do-

wego

w da

nym

miejs

cu,

•ob

licza z

adan

ia do

tyczą

ce cz

asu s

trefo

wego

i urzę

dowe

go,

•wy

kazu

je na

przy

kładz

ie wy

bran

ych p

aństw

Euro

py ró

żnice

mi

ędzy

czas

em st

refow

ym a

urzę

dowy

m, •wy

jaśnia

zależ

ność

międ

zy cz

asem

stref

owym

a ur

zędo

wym,

•ro

zumi

e przy

datn

ość z

najom

ości

stref

czas

owyc

h i cz

asów

ur

zędo

wych

w pr

aktyc

e, •wi

e dlac

zego

w Po

lsce w

prow

adza

się cz

as le

tni i

zimow

y, •ws

kazu

je Sa

ndfo

rda F

leming

a jak

o twó

rcę po

dział

u Ziem

i na

stref

y cza

sowe

, •pla

nuje

podr

óż po

Euro

pie i ś

wiec

ie z u

wzglę

dnien

iem cz

asu

strefo

wego

;

•za

pozn

anie

z wyz

nacz

aniem

stref

czas

owyc

h na k

uli zi

emsk

iej,

•od

czyty

wanie

w at

lasie

stref

czas

owyc

h w Eu

ropie

i na k

uli

ziems

kiej,

•om

ówien

ie cz

asów

urzę

dowy

ch w

pańs

twac

h eur

opejs

kich,

•za

pozn

anie

ze s

poso

bem

oblicz

ania

czas

u stre

fowe

go na

Ziem

i, •ćw

iczen

ia w

oblicz

aniu

czas

u stre

fowe

go i u

rzędo

wego

w Eu

ropie

i n

a kuli

ziem

skiej

, •pr

zeds

tawian

ie na

osi st

ref cz

asow

ych,

•wy

jaśnie

nie po

trzeb

y wpr

owad

zania

czas

u letn

iego i

czas

u zim

oweg

o oraz

daty

zmian

y tyc

h cza

sów,

•pr

aca w

grup

ach:

uczn

iowie

planu

ją po

dróż

samo

lotem

i obli

czają

cz

as st

refow

y lot

niska

do:

- Pert

h w A

ustra

lii,- L

imy w

Peru

,- S

anta

Barb

ara w

USA

,- H

onolu

lu na

Haw

ajach

;

16GE

OGR

AFIA

Pro

gram

Aut

orsk

i

L.p.

Liczb

a go

dzin

Tema

t zaję

ćTre

ści na

ucza

niaCe

le sz

czeg

ółowe

kszt

ałcen

ia i w

ycho

wania

Uc

zeń

Spos

oby o

siąga

nia ce

lów ks

ztałc

enia

i wyc

howa

nia

1842 (1h

)

Jak sf

ery Zi

emi

wpływ

ają na

ży-

cie i d

ziałal

ność

gosp

odarc

zą

człow

ieka?

•Sfe

ry Zie

mi:

litosfe

ra, at

mos-

fera,

hydr

osfe

ra,

pedo

sfera,

bios

fera,

an

tropo

sfera.

•Za

leżno

ści

przy

czyn

owo

- sk

utko

we m

iędzy

ele

ment

ami śr

odow

i-sk

a przy

rodn

iczeg

oi a

ntro

poge

niczn

ego.

•wy

jaśnia

term

iny sf

ery Zi

emi: l

itosfe

ra, at

mosfe

ra, hy

dros

fera,

pe

dosfe

ra, bi

osfe

ra, an

tropo

sfera,

•ch

arakte

ryzuje

każd

ą ze s

fer Z

iemi,

•wy

kazu

je za

leżno

ści pr

zycz

ynow

o --sk

utko

we m

iędzy

wsz

ystki

mi sf

erami

, wie,

że sf

ery w

pływa

ją na

ży

cie i

dział

alnoś

ć gos

poda

rczą c

złowi

eka;

•pr

aca z

mate

riałam

i źró

dłowy

mi:

- wyja

śnian

ie ter

minó

w, •za

pozn

anie

z cec

hami

chara

kterys

tyczn

ymi k

ażde

j ze s

fer,

•wy

kaza

nie za

leżno

ści pr

zycz

ynow

o - s

kutko

wych

międ

zy

wszy

stkim

i sfera

mi,

•uz

asad

nianie

, że s

fery

Ziemi

wpły

wają

na ży

cie i d

ziałal

ność

gosp

odarc

zą cz

łowiek

a, •me

toda

drze

wka d

ecyz

yjneg

o- p

oszu

kiwan

ie za

leżno

ści m

iędzy

sfera

mi Zi

emi;

1943

-44

(2h)

Co kr

yją w

sobie

sk

ały i m

inerał

y?

•Sk

ała a

mine

rał.

•Po

dział

skał.

•Po

wstaw

anie

skał.

•Pro

cesy

prze

obraż

a-nia

się sk

ał. •Sk

amien

iałoś

ci pr

zewo

dnie.

•Sk

ały i s

kami

enia-

łości

doku

ment

ami

dziej

ów Zi

emi.

•W

ykor

zysta

nie sk

ał w

gosp

odarc

e.

•wy

jaśnia

znac

zenie

term

inów:

skała

, mine

rał, s

kami

eniał

ości,

•po

daje

różn

icę m

iędzy

skałą

a mi

nerał

em,

•wy

szuk

uje w

teren

ie cie

kawe

okaz

y ska

ł, roz

pozn

aje je

, wyja

śnia

waru

nki ic

h pow

stawa

nia,

•do

konu

je po

dział

u ska

ł pod

wzg

lędem

budo

wy i p

ocho

dzen

ia, •om

awia

proc

es po

wstaw

ania

niektó

rych s

urow

ców

mine

ralny

ch:

węgla

kami

enne

go, w

apien

ia, so

li kam

ienne

j, •po

daje

przy

kłady

gosp

odarc

zego

wyk

orzy

stania

skał;

•pr

aca z

e słow

niczk

iem ge

ograf

iczny

m- w

yjaśn

ianie

termi

nów,

•ws

kazy

wanie

różn

ic mi

ędzy

skałą

a mi

nerał

em po

dcza

s obs

erwac

ji ok

azów

, •do

kona

nie po

dział

u ska

ł i wy

jaśnie

nie pr

oces

u ich

pows

tawan

ia, •om

ówien

ie pr

oces

u pow

stawa

nia ni

ektó

rych s

urow

ców

mine

ral-

nych

: węg

la ka

mien

nego

, wap

ienia,

soli k

amien

nej,

•kla

syfik

owan

ie pr

zynie

siony

ch ok

azów

, rozp

ozna

wanie

i wyja

śnia-

nie w

arunk

ów ic

h pow

stawa

nia,

•og

lądan

ie sk

amien

iałoś

ci pr

zewo

dnich

(odle

wów

amon

itów

i trylo

bitów

), •pły

ta mu

ltimed

ialna

- wy

korzy

stanie

skał

w go

spod

arce c

złowi

eka;

17GE

OGR

AFIA

Pro

gram

Aut

orsk

i

L.p.

Liczb

a go

dzin

Tema

t zaję

ćTre

ści na

ucza

niaCe

le sz

czeg

ółowe

kszt

ałcen

ia i w

ycho

wania

Uc

zeń

Spos

oby o

siąga

nia ce

lów ks

ztałc

enia

i wyc

howa

nia

2045

-48

(4h)

Najle

pszy

ge

olog w

nasz

ej sz

kole.

Zajęc

ia w

teren

ie.

•Od

krywk

a ge

ologic

zna.

•Uk

ład w

arstw

skal-

nych

w od

krywc

e ge

ologic

znej.

•W

ydarz

enia

geolo

giczn

e. •Ok

azy s

kał.

•ok

reśla

warst

wy sk

alne

pod w

zględ

em cz

asu p

owsta

nia:

młod

sze i

stars

ze,

•od

czytu

je wy

darze

nia na

pods

tawie

warst

w sk

ał od

krywk

i ge

ologic

znej,

•om

awia

jaki k

limat

i jakie

środ

owisk

o wys

tępow

ało na

dany

m ob

szarz

e w ko

lejny

ch ok

resac

h geo

logicz

nych

, •zb

iera c

iekaw

e oka

zy do

gablo

ty sz

kolne

j, •wy

konu

je fo

togr

afie

warst

w sk

alnyc

h, rys

uje sz

kic,

•do

konu

je sk

lasyf

ikowa

nia sw

ojej k

olekc

ji ska

ł kor

zysta

jąc z

róż-

nych

źród

eł inf

orma

cji m

.in.: w

Inter

necie

,w pr

zewo

dnika

ch;

•pr

zygo

towa

nie od

krywk

i geo

logicz

nej,

•om

ówien

ie uk

ładu w

arstw

skaln

ych w

odkry

wce,

poka

zując

, któ

re wa

rstwy

są st

arsze

a któ

re mł

odsz

e, •od

czyty

wanie

wyd

arzeń

na po

dstaw

ie wa

rstw

skał,

•wy

kona

nie zd

jęć w

arstw

skaln

ych o

raz na

rysow

anie

szkic

u, •wy

szuk

iwan

ie cie

kawy

ch ok

azów

ska

ł w w

arstw

ach o

dkryw

ki, •do

kony

wanie

klas

yfika

cji sk

ał, •wy

posa

żenie

gablo

ty sz

kolne

j w ok

azy i

ich o

pisan

ie, •wy

różn

ienie

najle

pszy

ch ge

ologó

w;

2149

-50

(2h)

Czy w

Polsc

e pa

nowa

ły tro

piki?

Podz

iał dz

iejów

Ziem

i.W

ażnie

jsze w

ydarz

e-nia

geolo

giczn

e.

•zn

a głów

ny po

dział

dziej

ów Zi

emi n

a ery

i okre

sy, •wy

jaśnia

, kied

y wys

tąpiły

ruch

y gór

otwó

rcze,

potra

fi je n

azwa

ć, •ws

kazu

je gó

ry po

szcz

ególn

ych o

roge

nez,

•wi

e kied

y pow

stały

pokła

dy w

ęgla

kami

enne

go na

świec

ie, •ok

reśla

erę w

któr

ej po

jawiły

się ga

dy i p

odaje

przy

czyn

y mas

o-we

go w

ymier

ania

dinoz

auró

w, •ws

kazu

je kie

dy po

jawiły

się ss

akii p

ierws

i lud

zie,

•wi

e, że

w Po

lsce z

mien

iał się

klim

at: w

karb

onie

pano

wał k

limat

tropik

alny a

w pl

ejsto

cenie

, pola

rny;

•pr

aca z

różn

ymi m

ateria

łami ź

ródło

wymi

- wyja

śnian

ie ter

minó

w: st

ratyg

rafia,

orog

enez

a, pa

leont

ologia

, Au

stralo

pitek

, •cz

ytanie

tabli

cy st

ratyg

raficz

nej:

- dok

onyw

anie

podz

iału n

a ery

i okre

sy w

dziej

ach Z

iemi,

- oma

wian

ie na

jważ

niejsz

ych w

ydarz

eń, c

harak

teryz

ujący

ch

posz

czeg

ólne e

ry w

histo

rii Zie

mi,

- wsk

azyw

anie

orog

enez

i pod

awan

ie pr

zykła

dów,

- okre

ślanie

er, w

któr

ych p

ojawi

ły się

gady

, ssa

ki i p

ierws

i ludz

ie,- o

pisyw

anie

zmian

klim

atycz

nych

od ka

rbon

u do w

spółc

zesn

ości,

- zwr

acan

ie uw

agi n

a zale

żnoś

ć świ

ata or

ganic

zneg

o od k

limatu

, •dy

skus

ja - D

lacze

go m

asow

o wym

ierały

dino

zaur

y?;

18GE

OGR

AFIA

Pro

gram

Aut

orsk

i

L.p.

Liczb

a go

dzin

Tema

t zaję

ćTre

ści na

ucza

niaCe

le sz

czeg

ółowe

kszt

ałcen

ia i w

ycho

wania

Uc

zeń

Spos

oby o

siąga

nia ce

lów ks

ztałc

enia

i wyc

howa

nia

2251

-52

(2h)

Czy m

ożliw

a jes

t tem

perat

ura

4000

°C w

e wn

ętrzu

Ziem

i?

•M

etody

bada

nia

wnętr

za Zi

emi.

•Na

jwięk

sze o

dwier

-ty

na św

iecie.

•Na

jgłęb

sze k

opaln

ie św

iata.

•Bu

dowa

wnę

trza

Ziemi

. •W

arstw

y Ziem

i. •Te

mpera

tura

i ciśn

ienie

w głę

bi Zie

mi.

•wy

mien

ia me

tody

bada

nia w

nętrz

a Ziem

i, •po

daje

miejs

ce i g

łębok

ość n

ajwięk

szeg

o odw

iertu

na św

iecie,

•ws

kazu

je na

map

ie na

jgłęb

sze k

opaln

ie św

iata,

•om

awia

na po

dstaw

ie sch

ematu

budo

wę w

nętrz

a Ziem

i, •wy

mien

ia w

kolej

ności

wars

twy w

nętrz

a Ziem

i, •ch

arakte

ryzuje

wars

twy w

nętrz

a Ziem

i;

•ws

kazy

wanie

meto

d bad

ania

wnętr

za Zi

emi,

•an

alizo

wanie

sche

matu

lub m

odelu

prze

dstaw

iając

ego b

udow

ę wn

ętrza

Ziem

i, •wy

szuk

iwan

ie ró

żnic

międ

zy po

szcz

ególn

ymi w

arstw

ami Z

iemi,

•pr

zeka

zanie

, że t

empe

ratur

a i ci

śnien

ie wz

rasta

wraz

z g

łębok

ością

, •wy

szuk

iwan

ie w

Intern

ecie

cieka

woste

k, do

tyczą

cych

najgł

ębsz

ych

odwi

ertów

i najg

łębsz

ych k

opalń

na św

iecie

i pod

zielen

ie się

z g

rupą

tymi

info

rmac

jami,

•ws

kaza

nie na

map

ie św

iata t

ych o

biektó

w, •wy

korzy

stanie

polsk

iego p

ortal

u edu

kacy

jnego

:Inter

kl@sa

„B

udow

a wnę

trza Z

iemi”;

2353

-54

(2h)

Czy ż

yjemy

w

stref

ie wu

lka-

nów?

•Pły

ty lito

sfery.

•Ty

py w

ulkan

ów.

•Po

dział

wulk

anów

-ze

wzg

lędu n

a stan

ak

tywno

ści.

•W

ulkan

y ląd

owe

i pod

morsk

ie. •Bu

dowa

wulk

anu.

•Pro

dukty

wyb

uchu

wu

lkanu

. •Str

efy r

yfto

we.

•W

ulkan

izm na

św

iecie

i w Eu

ropie

. •W

pływ

wulka

nów

na ży

cie i d

ziałal

-no

ść go

spod

arczą

cz

łowiek

a.

•ws

kazu

je na

map

ie ro

zmies

zcze

nie pł

yt lito

sfery

i ich g

ranice

, •wy

jaśnia

związ

ek m

iędzy

budo

wą te

ktonic

zną a

zjaw

iskam

i wu

lkanic

znym

i, •om

awia

w jak

i spos

ób po

wstaj

ą ryf

ty i g

rzbiet

y śró

doce

anicz

ne,

•wy

jaśnia

dowo

dy na

wys

tępow

anie

wulka

nów

w Po

lsce,

•om

awia

budo

wę w

ulkan

u, •ws

kazu

je ró

żnice

międ

zy m

agmą

a law

ą, •wy

mien

ia pr

oduk

ty wy

buch

u wulk

anu,

•od

czytu

je z m

ap ro

zmies

zcze

nie w

ulkan

ów w

Euro

pie i n

a św

iecie,

•uz

asad

nia ja

k wulk

any w

pływa

ją na

życie

człow

ieka;

•ws

kazy

wanie

na m

apie

płyt li

tosfe

ry i ic

h gran

ic, •an

alizo

wanie

sche

matu

prze

dstaw

iając

ego p

rądy k

onwe

kcyjn

e, •om

awian

ie bu

dowy

wulk

anu i

prod

uktó

w wu

lkanic

znyc

h, •ob

ejrze

nie an

imac

ji film

owej

„Pow

stawa

nie ry

ftów

i grzb

ietów

oc

eanic

znyc

h.” •wy

korzy

stanie

polsk

iego p

ortal

u edu

kacy

jnego

: Inter

kl@sa

lekc

ja - W

ulkan

y Ziem

i, •po

gada

nka:

„Czy

Polak

om za

graż

ają w

ulkan

y?”,

•pr

aca w

grup

ach d

wuos

obow

ych

- meto

dą te

kstu

prze

wodn

iego (

n-l p

rzygo

towu

je tek

st dla

grup

z i

nfor

macja

mi do

tyczą

cymi

wpły

wu w

ulkan

ów na

życie

i dzia

łalno

ść cz

łowiek

a),

•uc

zniow

ie wy

konu

ją mo

del p

rzekro

ju wu

lkanu

stoż

kowe

go

z dow

olneg

o mate

riału

(mas

a soln

a, gli

na, s

tyrop

ian);

19GE

OGR

AFIA

Pro

gram

Aut

orsk

i

L.p.

Liczb

a go

dzin

Tema

t zaję

ćTre

ści na

ucza

niaCe

le sz

czeg

ółowe

kszt

ałcen

ia i w

ycho

wania

Uc

zeń

Spos

oby o

siąga

nia ce

lów ks

ztałc

enia

i wyc

howa

nia

2455

-56

(2h)

Czy m

amy

się ob

awiać

w

Polsc

e trzę

sień

ziemi

?

•Trz

ęsien

ia zie

mi.

•Hi

poce

ntru

m. •Ep

icent

rum.

•Ro

dzaje

trzę

sień

ziemi

. •Sk

ala Ri

chter

a. •Ro

zmies

zcze

nie

trzęs

ień na

Ziem

i. •Na

jwięk

sze

trzęs

ienia

ziemi

na

świec

ie. •Sk

utki

trzęs

ień.

•Ts

unam

i. •Zja

wisk

a wyp

rze-

dzają

ce tr

zęsie

nia

ziemi

. •Za

groże

nia w

yni-

kając

e z tr

zęsie

ń zie

mi.

•Og

ranicz

enia

prze

z cz

łowiek

a sku

tków

trzęs

ień zi

emi.

•wy

jaśnia

term

iny: tr

zęsie

nia zi

emi h

ipoce

ntru

m, ep

icent

rum,

•po

daje

przy

czyn

y trzę

sień z

iemi,

• do

konu

je po

dział

u trzę

sień z

iemi

•ze

wzg

lędu n

a przy

czyn

ę: tek

tonic

zne,

wulka

niczn

e, za

pado

we,

•ws

kazu

je na

map

ie mi

ejsca

wys

tępow

ania

trzęs

ień zi

emi,

•om

awia

skut

ki trz

ęsień

ziem

i, •wi

e jak

pows

tają t

suna

mi,

•uz

asad

nia, ż

e czło

wiek

moż

e ogr

anicz

yć ro

zmiar

znisz

czeń

sp

owod

owan

ych t

rzęsie

niem

ziemi

;

• pr

aca z

map

ą:- w

skaz

ywan

ie mi

ejsc w

ystęp

owan

ia trz

ęsień

ziem

i na ś

wiec

ie,- w

skaz

ywan

ie na

jgroź

niejsz

ych

•w

skut

kach

trzę

sień z

iemi o

raz ts

unam

i, •uz

asad

nianie

pows

tawan

ia trz

ęsień

ziem

i, •wy

korzy

stanie

polsk

iego p

ortal

u edu

kacy

jnego

: Inter

kl@sa

lekc

ja – T

suna

mi,

•sk

ala Ri

chter

a - an

imac

ja sił

y wstr

ząsó

w: tr

zęsie

nia zi

emi -

płyta

multim

edial

na,

•pr

zykła

dy za

stoso

wania

ogran

iczeń

skut

ków

trzęs

ienia

ziemi

, •me

toda

aktyw

izując

a- „b

urza

móz

gów”

- Czy

mam

y się

obaw

iać

trzęs

ień zi

emi w

Polsc

e?;

2557

-58

(2h)

Atmo

sfera.

Sk

ładnik

i i wa

r-stw

y atm

osfe

ry.

•At

mosfe

ra. •Sk

ład i b

udow

a atm

osfe

ry. •W

arstw

y atm

osfe

ry. •Ro

la wa

rstwy

oz

onow

ej. •Dz

iura o

zono

wa.

•Ef

ekt c

ieplar

niany

.

•wy

mien

ia ga

zy w

chod

zące

w sk

ład po

wietr

za or

az ic

h pro

cen-

towy

udzia

ł, •wy

mien

ia wa

rstwy

atmo

sfery,

•wi

e jak

ą rolę

pełni

wars

twa o

zono

wa i g

dzie

się zn

ajduje

, •zn

a sku

tki dz

iury o

zono

wej i

efek

tu ci

eplar

niane

go;

•za

pozn

anie

ze sk

ładem

powi

erza,

•wy

kona

nie di

agram

u „Sk

ład po

wietr

za”,

•pla

nsza

„Bud

owa w

arstw

owa a

tmos

fery”

,- o

mówi

enie

budo

wy w

arstw

owej

atmos

fery,

•pr

aca

w gr

upac

h z m

ateria

łami ź

ródło

wymi

„Przy

czyn

y i sk

utki

dziur

y ozo

nowe

j i ef

ektu

ciep

larnia

nego

”;

20GE

OGR

AFIA

Pro

gram

Aut

orsk

i

L.p.

Liczb

a go

dzin

Tema

t zaję

ćTre

ści na

ucza

niaCe

le sz

czeg

ółowe

kszt

ałcen

ia i w

ycho

wania

Uc

zeń

Spos

oby o

siąga

nia ce

lów ks

ztałc

enia

i wyc

howa

nia

2659

-60

(2h)

Czyn

niki g

eogr

a-fic

zne k

ształ

-tu

jące p

ogod

ę i k

limat.

•Po

goda

. •Kli

mat.

•Ele

ment

y pog

ody:

tempe

ratur

a, ciś

nienie

atm

osfe

ryczn

e, wi

lgotn

ość p

owiet

rza,

zach

murze

nie, o

pady

atm

osfe

ryczn

e, wi

atry,

nasło

necz

nienie

. •Cz

ynnik

i kli

mato

twór

cze

(geo

graf

iczne

)- p

rądy m

orsk

ie,- c

yrkula

cja

atmos

feryc

zna,

- dzia

łalno

ść cz

łowiek

a.

•wy

jaśnia

różn

icę m

iędzy

pogo

dą a

klima

tem,

•zn

a elem

enty

pogo

dy,

•om

awia

wpływ

posz

czeg

ólnyc

h czy

nnikó

w kli

mato

twór

czyc

h na

kszta

łtowa

nie po

gody

i klim

atu:

- sze

roko

ść ge

ograf

iczna

,- u

kszta

łtowa

nie po

wierz

chni,

- wys

okoś

ć nad

pozio

mem

morza

(co 10

0 m te

mpera

tura

spad

a o 0,

6° C)

- odle

głość

od m

órz i

ocea

nów,

•po

trafi o

blicz

ać te

mpera

turę

powi

etrza

na st

okac

h gór

skich

, •od

czytu

je na

map

ie św

iata p

rądy c

iepłe

i zim

ne or

az zn

a ich

wp

ływ na

klim

at;

•pr

aca z

e słow

nikiem

geog

raficz

nym

- wyja

śnien

ie ter

minu

pogo

dy i k

limatu

, •pr

zypo

mnien

ie ele

ment

ów kl

imatu

, •za

znajo

mien

ie z c

zynn

ikami

klim

atotw

órcz

ymi i

ich w

pływe

m na

kli

mat,

•ćw

iczen

ia na

map

ie św

iata -

wsk

azan

ie wp

ływu s

zero

kości

ge

ograf

iczne

j na k

limat:

-przy

goto

wanie

na sk

lerot

kach

(kart

ki sa

mopr

zylep

ne) t

empe

ratur

o r

óżny

ch w

artoś

ciach

i umi

ejsca

wian

ie ich

na pó

łnoc i

na po

łudnie

od

równ

ika,

•ćw

iczen

ia na

map

ie Eu

ropy

: wpły

w At

lantyk

u na t

empe

ratur

y w

Euro

pie- p

rzygo

towa

nie na

skler

otka

ch te

mpera

tur o

różn

ych w

artoś

ciach

i u

miejs

cawi

anie

ich od

Atla

ntyk

u w ki

erunk

u wsch

odnim

, •ćw

iczen

ia na

map

ie kli

matyc

znej

świat

a:- w

skaz

ywan

ie pr

ądów

mor

skich

: ciep

łych i

zimn

ych o

pływa

jącyc

h po

szcz

ególn

e kon

tynen

ty i p

odkre

ślanie

ich w

pływu

na kl

imat,

•ob

liczan

ie tem

perat

ury

powi

etrza

wraz

z wy

soko

ścią

wybr

anej

góry-

ucze

ń obli

cza t

empe

ratur

ę po

stro

nie za

wietr

znej

i dow

ietrz-

nej g

óry;

2761

-62

(2h)

Od cz

ego z

ależy

tem

perat

ura

powi

etrza

na

Ziemi

?

•W

pływ

czyn

ników

kli

mato

twór

czyc

h na

temp

eratu

rę zie

mi.

•Sk

ale te

mpera

tur:

- Cels

jusza

,- F

ahren

heita

,- K

elvina

. •Re

kord

owe t

empe

-rat

ury n

a Ziem

i. •Am

plitu

da te

mpera

-tu

r, śred

nia te

mpe-

ratur

a pow

ietrza

.

•zn

a wpły

w cz

ynnik

ów kl

imato

twór

czyc

h na t

empe

ratur

ę po

wietr

za,

•od

czytu

je tem

perat

ury z

klim

atogr

amów

, •ob

licza ś

rednią

rocz

ną te

mpera

turę,

powi

etrza

, rocz

ną am

plitu

dę

tempe

ratur,

•ob

licza t

empe

ratur

ę pow

ietrza

wraz

ze w

zroste

m wy

soko

ści,

•sp

orzą

dza k

limato

gram

na po

dstaw

ie da

nych

klim

atycz

nych

, •wi

e, że

opró

cz sk

ali Ce

lsjusz

a, są

inne

: •Fa

hren

heita

i Kelv

ina,

•pr

zeds

tawien

ie wp

ływu c

zynn

ików

geog

raficz

nych

na te

mpera

turę

powi

etrza

, •ćw

iczen

ia w

odcz

ytywa

niu te

mpera

tury

z klim

atogr

amów

, •ob

liczan

ie śre

dniej

rocz

nej te

mpera

tury

powi

etrza

oraz

ampli

tudy

tem

perat

ur, •ob

liczan

ie tem

perat

ury p

owiet

rza na

obsz

arach

górsk

ich,

•wy

szuk

iwan

ie w

Intern

ecie

rekor

dowy

ch te

mpera

tur n

a ziem

i, •sp

orzą

dzen

ie kli

mato

gram

u dla

swoje

j miej

scowo

ści lu

b najb

liż-

szeg

o mias

ta w

oparc

iu o d

ane z

rocz

nika s

tatys

tyczn

ego a

lbo

z Int

ernetu

,

21GE

OGR

AFIA

Pro

gram

Aut

orsk

i

L.p.

Liczb

a go

dzin

Tema

t zaję

ćTre

ści na

ucza

niaCe

le sz

czeg

ółowe

kszt

ałcen

ia i w

ycho

wania

Uc

zeń

Spos

oby o

siąga

nia ce

lów ks

ztałc

enia

i wyc

howa

nia

2863

-64

(2h)

Ciśnie

nie at

mos-

feryc

zne i

wiat

ry na

kuli z

iemsk

iej.

•Ciś

nienie

atm

osfe

ryczn

e. •Jed

nostk

i ciśn

ienia

atmos

feryc

zneg

o. •Ni

że i w

yże

baryc

zne.

•Izo

bary.

•Po

wstaw

anie

wiatr

ów.

•Kie

runk

i krąż

enia

mas p

owiet

rza.

•W

iatry

stałe

i zmi

enne

:- p

asaty

,- m

onsu

ny,

- tajf

uny,

- tor

nada

,- b

ryza d

zienn

a i n

ocna

,- w

iatry

feno

we

(haln

y).

•Sk

ala Be

aufo

rta.

•Ży

cie lu

dzi n

a ob

szara

ch za

gro-

żony

ch zj

awisk

ami

ekstr

emaln

ymi.

•wy

jaśnia

term

in ciś

nienie

atmo

sferyc

zne,

•zn

a jed

nostk

i ciśn

ienia

atmos

feryc

zneg

o, •sto

suje

ze zr

ozum

ieniem

pojęc

ia niż

i wyż

baryc

zny,

•na

pods

tawie

rozk

ładu o

środk

ów w

yżu i

niżu

baryc

zneg

o pr

ogno

zuje

kieru

nki w

iatró

w, •wy

jaśnia

zależ

ności

międ

zy te

mpera

turą

powi

etrza

, ciśn

ieniem

atm

osfe

ryczn

ym i k

ierun

kami

wiat

ru,

•wi

e jak

okreś

lać sił

ę wiat

ru sk

alą Be

aufo

rta,

•om

ówi m

echa

nizm

mons

unów

, pas

atów,

wiat

rów

górsk

ich

i nad

morsk

ich,

•ws

kazu

je na

map

ie św

iata r

ejony

wys

tępow

ania

pasa

tów,

mo

nsun

ów, t

orna

d, taj

funó

w i in

nych

wiat

rów;

•po

sługiw

anie

się sł

ownic

zkiem

geog

raficz

nym

i enc

yklop

edią

w ce

lu wy

jaśnie

nia po

jęć zw

iązan

ych z

ciśn

ieniem

i wiat

rami,

•rys

owan

ie uk

ładów

nisk

iego i

wys

okieg

o ciśn

ienia

i wpis

ywan

ie wa

rtości

na iz

obara

ch,

•za

znac

zanie

kieru

nków

wiat

ru •w

posz

czeg

ólnyc

h ukła

dach

ciśn

ienia,

•wy

jaśnie

nie pr

zycz

yn po

wstaw

ania

i prze

biegu

pasa

tów

na ku

li zie

mskie

j, •na

rysow

anie

pasa

tów

na ku

li ziem

skiej

, •za

pozn

anie

z mec

haniz

mem

mons

unów

, bryz

ą i ha

lnym,

•pr

aca w

grup

ach -

meto

dą po

steru

- ucz

niowi

e za p

omoc

ą fot

ograf

ii, ilu

strac

ji, rys

unkó

w, in

form

acji

twor

zą po

ster „

Życie

ludz

i na o

bsza

rach z

agro

żony

ch zj

awisk

ami

ekstr

emaln

ymi”;

22GE

OGR

AFIA

Pro

gram

Aut

orsk

i

L.p.

Liczb

a go

dzin

Tema

t zaję

ćTre

ści na

ucza

niaCe

le sz

czeg

ółowe

kszt

ałcen

ia i w

ycho

wania

Uc

zeń

Spos

oby o

siąga

nia ce

lów ks

ztałc

enia

i wyc

howa

nia

2965

-66

(2h)

Chmu

ry, w

ilgot

-no

ść po

wietr

za

i opa

dy.

•Cz

ynnik

i wpły

wają-

ce na

inten

sywn

ość

paro

wania

. •W

ilgot

ność

powi

etrza

. •Kla

syfik

acja

i cha

rakter

ystyk

a ch

mur.

•Ro

dzaje

opad

ów.

•Ro

dzaje

osad

ów.

•Ro

zmies

zcze

nie

opad

ów na

kuli

ziems

kiej.

•wy

jaśnia

nia te

rminy

: wilg

otno

ść wz

ględn

a i ko

nden

sacja

, •wi

e, że

gdy p

ada d

eszc

z wilg

otno

ść wz

ględn

a wyn

osi 10

0% ,

•wy

każe

różn

ice m

iędzy

opad

ami a

osad

ami,

•pr

zeds

tawi ro

zmies

zcze

nie op

adów

na Zi

emi,

•wy

jaśni

dlacz

ego p

ada d

eszc

z, •ws

kazu

je na

map

ie św

iata o

bsza

ry z n

iedob

orem

i z na

dmiar

em

opad

ów,

•zn

a rod

zaje

chmu

r, •ro

zpoz

naje

na po

dstaw

ie fo

togr

afii r

odza

je ch

mur;

•pr

aca z

mate

riałam

i źró

dłowy

mi: z

azna

jomien

ie z t

ermina

mi:

- wilg

otno

ść wz

ględn

a,-

kond

ensa

cja,

- res

ublim

acja,

•ro

zpoz

nawa

nie na

ilustr

acjac

h rod

zajów

opad

ów i o

sadó

w atm

osfe

ryczn

ych,

• pr

aca z

map

ą świ

ata -

wska

zywa

nie ob

szaró

w o n

ajwięk

szej

i n

ajmnie

jszej

ilości

opad

ów, w

skaz

anie

przy

czyn

rozm

ieszc

zenia

tyc

h opa

dów,

• w

yszu

kiwan

ie w

Intern

ecie:

klas

yfika

cji i c

harak

terys

tyki c

hmur

–w

ww.ch

mury.

pl, •wy

kona

nie pr

zez u

cznió

w tab

eli ch

mur w

celu

wypo

saże

nia

gabin

etu ge

ograf

iczne

go;

3067 (1h

)Dz

iennik

me

teoro

logicz

ny.

•Ob

serw

acje

meteo

rolog

iczne

. •Prz

yrząd

y me

teoro

logicz

ne.

•po

sługu

je się

przy

rząda

mi m

eteor

ologic

znym

i, •pr

owad

zi ob

serw

acje

meteo

rolog

iczne

;

•za

łożen

ie dz

iennik

a mete

orolo

giczn

ego,

•wp

isywa

ne da

nych

pogo

dowy

ch (w

szys

tkich

elem

entó

w po

gody

) •ob

serw

acje

meteo

rolog

iczne

prow

adzo

ne bę

dą w

każd

ej po

rze

roku

w ca

łym cy

klu ks

ztałce

nia;

3168

-71

(4h)

Wyc

ieczk

a do

stac

ji me

teorol

ogicz

nej.

•Sta

cja m

eteor

olo-

giczn

a: pr

aca m

ete-

orolo

ga, u

rządz

enia

i przy

rządy

. •Prz

ekaz

dany

ch

pomi

arowy

ch do

Ins

tytut

u Mete

oro-

logii i

Gosp

odark

i W

odne

j.

•wi

e jak

dział

a mec

haniz

m sta

cji m

eteor

ologic

znej,

•zn

a prac

ę mete

orolo

ga,

•po

znaje

zasa

dy dz

iałan

ia i o

dczy

tywan

ia da

nych

z pr

zyrzą

dów

i urzą

dzeń

;

•za

jęcia

w sta

cji m

eteor

ologic

znej;

23GE

OGR

AFIA

Pro

gram

Aut

orsk

i

L.p.

Liczb

a go

dzin

Tema

t zaję

ćTre

ści na

ucza

niaCe

le sz

czeg

ółowe

kszt

ałcen

ia i w

ycho

wania

Uc

zeń

Spos

oby o

siąga

nia ce

lów ks

ztałc

enia

i wyc

howa

nia

KlAs

A II

(70

JEdn

Ost

EK lE

KCyJ

nyCh

3272

-75

(4h)

Lądy

i oce

any.

Moja

wym

a-rzo

na po

dróż

do

okoła

świat

a.

•Lin

ia br

zego

wa.

•Lą

dy.

•Oc

eany

. •W

szec

hoce

an.

•Ty

py m

órz.

•Że

glarze

i odk

rywcy.

•ch

arakte

ryzuje

na po

dstaw

ie ma

py ro

zmies

zcze

nie lą

dów

i oce

anów

na Zi

emi,

•wy

konu

je ćw

iczen

ia na

siatce

karto

graf

iczne

j Moll

weidi

ego

zazn

acza

jąc kó

łkami

lądy

i pod

pisują

c oce

any

•na

któr

ych z

azna

cza t

rasy w

ypraw

żegla

rzy i o

dkryw

ców,

•wi

e, że

Vasco

da G

ama d

otarł

do In

dii, K

. Kolu

mb od

krył

Amery

kę, a

wyp

rawa F

. Mag

ellan

a po r

az pi

erwsz

y w hi

storii

opłyn

ęła ku

lę zie

mską

, •wp

isuje

w od

powi

ednim

miej

scu na

map

ie ko

ntur

owej

świat

a elem

enty

linii b

rzego

wej: m

orza

, zato

ki, ci

eśnin

y, wy

spy,

półw

yspy

, •wy

konu

je dia

gram

y, ko

rzysta

jąc z

tablic

statys

tyczn

ych d

otyc

zą-

ce w

ielko

ści lą

dów

i oce

anów

;

•ko

rzysta

nie z

atlas

u i w

skaz

ywan

ie ląd

ów, o

cean

ów, g

ranic

międ

zyko

ntyn

ental

nych

, •wy

kony

wanie

ćwicz

eń na

siatce

karto

graf

iczne

j i ma

pie św

iata

- za

znac

zanie

lądó

w, oc

eanó

w, lin

ii brze

gowe

j:- w

ysp,

- półw

yspó

w,- z

atok,

- cieś

nin,

- mó

rz, •ro

zpoz

nawa

nie ty

pów

mórz,

•wy

kony

wanie

diag

ramów

dotyc

zący

ch w

ielko

ści lą

dów

i oce

anów

, •ks

ztałto

wanie

umiej

ętnoś

ci pr

acy z

komp

utere

m i śr

odow

iskam

i mu

ltimed

ialny

mi -

trasy

wiel

kich ż

eglar

zy i o

dkryw

ców,

•pr

aca m

etodą

poste

ru „

Moja

wym

arzon

a po

dróż

dook

oła św

iata”

3376

-77

(2h)

Wiel

kie fo

rmy

uksz

tałto

wania

po

wierz

chni

lądów

. Co k

ryje

dno o

cean

u?

•Uk

ształ

towa

nie pi

o-no

we ko

ntyn

entó

w:- d

epres

je, ni

ziny,

wyży

ny, g

óry.

•Na

jwyż

sze s

zczy

ty ko

ntyn

entó

w. •Na

jwięk

sze d

epres

je na

świec

ie. •Uk

ształ

towa

nie dn

a oc

eanic

zneg

o: sz

elf,

stok k

ontyn

ental

ny,

base

ny oc

eanic

zne,

grzb

iety ś

ródo

-ce

anicz

ne, ró

w oc

eanic

zny.

•Ro

zmies

zcze

nie

i głęb

okoś

ć naj-

głębs

zych

rowó

w oc

eanic

znyc

h.

•zn

a głów

ne fo

rmy u

kszta

łtowa

nia po

wierz

chni

lądów

, •ws

kazu

je na

map

ie na

jwyż

sze s

zczy

ty i d

epres

je, •po

trafi o

dczy

tać z

mapy

form

y dna

ocea

niczn

ego,

•po

daje

przy

kłady

najgł

ębsz

ych r

owów

ocea

niczn

ym, g

rzbiet

ów

śródo

cean

iczny

ch;

•pr

aca z

map

ą - w

skaz

ywan

ie na

jwyż

szyc

h szc

zytó

w i n

ajwięk

szyc

h de

pres

ji oraz

głów

nych

form

uksz

tałto

wania

powi

erzch

ni zie

mi,

•wy

jaśnia

nie sp

osob

u pow

stawa

nia ni

zin i w

yżyn

na św

iecie,

•wy

szuk

iwan

ie inf

orma

cji w

mate

riałac

h źró

dłowy

ch o

gene

zie gó

r na

wsz

ystki

ch ko

ntyn

entac

h, •za

pozn

anie

z for

mami

dna o

cean

iczne

go,

•od

czyty

wanie

głęb

okoś

ci ro

wów

ocea

niczn

ych o

raz w

yszu

kiwan

ie gr

zbiet

ów śr

ódoc

eanic

znyc

h (zw

róce

nie uw

agi n

a grzb

iet pó

łnoc-

noatl

antyc

ki i p

ołudn

iowoa

tlant

ycki,

któr

e pro

wadz

ą do p

odzia

łu At

lantyk

u na w

schod

ni i z

acho

dni),

•zb

udow

anie

mode

lu dn

a oce

anicz

nego

w ce

lu wy

kona

nia

dośw

iadcz

enia

(mod

el wy

konu

ją uc

zniow

ie z g

liny,

który

zanu

rzają

w du

żym

pojem

niku z

wod

ą);

24GE

OGR

AFIA

Pro

gram

Aut

orsk

i

L.p.

Liczb

a go

dzin

Tema

t zaję

ćTre

ści na

ucza

niaCe

le sz

czeg

ółowe

kszt

ałcen

ia i w

ycho

wania

Uc

zeń

Spos

oby o

siąga

nia ce

lów ks

ztałc

enia

i wyc

howa

nia

3478

-79

(2h)

Chara

kterys

tyka

wód w

szec

h-oc

eanu

•Po

wierz

chnia

oc

eanó

w. •Ch

emicz

ny sk

ład

wody

mor

skiej

. •Fiz

yczn

e właś

ciwo-

ści w

ody m

orsk

iej

(temp

eratu

ra,

gęsto

ść, pr

zezro

-cz

ysto

ść, ba

rwa)

. •Za

solen

ie wo

dy

morsk

iej.

•Prz

ykład

y zas

olenia

mó

rz. •Ru

chy w

ody

morsk

iej: f

alowa

nie,

tsuna

mi, p

ływy,

prąd

y mor

skie.

•zn

a pow

ierzc

hnię

ocea

nów,

•wy

jaśnia

skład

chem

iczny

ocea

nów

•om

awia

fizyc

zne w

łaściw

ości

wody

mor

skiej

, •ws

kazu

je mo

rza o

najw

iększ

ym i n

ajmnie

jszym

zaso

leniu

i pod

aje pr

zycz

yny,

•ch

arakte

ryzuje

ruch

y wod

y mor

skiej

:- f

alowa

nie,

- pływ

y mor

skie

- prąd

y mor

skie;

•pr

aca z

map

ą i gl

obus

em -

wska

zywa

nie oc

eanó

w, •za

pozn

anie

ze sk

ładem

chem

iczny

m wo

dy m

orsk

iej,

•po

równ

anie

zaso

lenia

mórz

i oce

anów

oraz

poda

nie pr

zycz

yn,

•wy

kona

nie do

świad

czen

ia „Z

asole

nie Ba

łtyku

a za

solen

ie M

orza

M

artwe

go” (

przy

gotu

j dwa

litro

we sł

oiki w

ody,

wsyp

taką

ilość

soli,

by ot

rzyma

ć śred

nie za

solen

ie wo

dy m

orsk

iej w

Bałty

ku

i w M

orzu

Mart

wym.

•Do

jedn

ego s

łoika

na 1l

wody

wsy

p 7 g.

soli a

do dr

ugieg

o- 23

0 g.

Poró

wnaj)

, •wy

szuk

iwan

ie w

mater

iałac

h źró

dłowy

ch da

nych

dotyc

zący

ch

fizyc

znyc

h właś

ciwoś

ci wo

dy m

orsk

iej i o

mawi

anie

waru

nków

po

trzeb

nych

do ży

cia ko

ralow

com,

•ch

arakte

ryzow

anie

ruch

ów w

ody m

orsk

iej i p

odan

ie pr

zycz

yn:

- falo

wania

,- p

ływów

mor

skich

,- p

rądów

mor

skich

;

25GE

OGR

AFIA

Pro

gram

Aut

orsk

i

L.p.

Liczb

a go

dzin

Tema

t zaję

ćTre

ści na

ucza

niaCe

le sz

czeg

ółowe

kszt

ałcen

ia i w

ycho

wania

Uc

zeń

Spos

oby o

siąga

nia ce

lów ks

ztałc

enia

i wyc

howa

nia

3580

-81

(2h)

Jak pr

acują

rze

ki? Rz

eki

świat

a.

•Rz

eka g

łówna

, źró

dło, s

ystem

rze

czny

, dor

zecz

e, do

pływ,

zlew

isko,

dział

wód

, ujśc

ia,

delta

, estu

arium

. •Pro

fil po

dłużn

y rze

ki. •Po

dział

rzek

ze

wzglę

du na

zasila

nie

i ciąg

łość p

rzepły

wu

(stałe

, okre

sowe

, ep

izody

czne

). •Dz

iałaln

ość w

ód

płyną

cych

(aku

mu-

lacyjn

a i er

ozyjn

a).

•Na

jdłuż

sze r

zeki

świat

a i ic

h ujśc

ia. •Na

jwięk

sze d

elty n

a św

iecie.

•Zn

acze

nie go

spo-

darcz

e rze

k.

•zn

a poję

cia h

ydro

logicz

ne,

•om

awia

prof

il pod

łużny

rzek

i, •wy

mien

ia fo

rmy a

kumu

lacyjn

e i er

ozyjn

e w po

szcz

ególn

ych

odcin

kach

rzek

i, •wy

mien

ia na

jdłuż

sze r

zeki

wszy

stkich

kont

ynen

tów,

•ws

kazu

je ujś

cia de

ltowe

i estu

aria n

ajdłuż

szyc

h rze

k, •wy

szuk

uje na

jwięk

sze d

elty n

a świ

ecie,

•ch

arakte

ryzuje

rzek

i ze w

zględ

u na z

asila

nie i c

iągłoś

ć pr

zepły

wu,

•stw

ierdz

a, że

rzek

i mają

ogro

mny w

pływ

na ży

cie go

spod

arcze

cz

łowiek

a;

•za

pozn

anie

z poję

ciami

hydr

ologic

znym

i, •sch

emat

prof

ilu po

dłużn

ego r

zeki,

•an

imac

ja film

owa -

płyta

mult

imed

ialna

„Dzia

łalno

ść ak

umula

cyjna

i e

rozy

jna rz

ek”,

•pr

aca z

map

ą - na

jdłuż

sze r

zeki

świat

a oraz

ujści

a delt

owe

i estu

aria,

•wy

jaśnie

nie, d

lacze

go ni

ektó

re rze

ki tw

orzą

przy

ujści

ach d

elty

a inn

e estu

aria,

•wy

korzy

stanie

meto

dy „K

osz i

wali

zecz

ka”-

Pozy

tywne

i neg

atyw-

ne pr

zykła

dy w

pływu

rzek

na ży

cie •i d

ziałal

ność

człow

ieka;

26GE

OGR

AFIA

Pro

gram

Aut

orsk

i

L.p.

Liczb

a go

dzin

Tema

t zaję

ćTre

ści na

ucza

niaCe

le sz

czeg

ółowe

kszt

ałcen

ia i w

ycho

wania

Uc

zeń

Spos

oby o

siąga

nia ce

lów ks

ztałc

enia

i wyc

howa

nia

3682

-85

(4h)

•Cz

y rze

ka

w mo

jej ok

o-licy

stwa

rza

zagro

żenie

po

wodz

iowe?

•Za

jęcia

w ter

enie.

•Te

ren, p

o któ

rym

płynie

. •Prę

dkoś

ć pr

zepły

wu.

•Sz

eroko

ść rze

ki (m

ałej rz

eczk

i). •Po

miar

pH w

ody.

•Dz

iałaln

ość r

zeki.

•Br

zegi,

rodz

aje

roślin

. •Zn

acze

nie go

spo-

darcz

e rze

ki. •Za

groże

nia

powo

dzią.

•ok

reśla,

po ja

kim te

renie

płynie

rzek

a i ja

kiej rz

eki je

st do

pływe

m, •or

ientu

je ma

pę i

odsz

ukuje

rzek

i, •po

trafi z

mierz

yć pr

ędko

ść pr

zepły

wu rz

eki i

jej sz

eroko

ść, •ok

reśla

kieru

nek p

łynięc

ia rze

ki, •ob

jaśnia

dział

alnoś

ć rze

ki i w

skaz

uje ro

dzaje

brze

gów,

•us

tala,

jaka r

oślin

ność

domi

nuje

na br

zega

ch rz

eki,

•wi

e, jak

ie za

groże

nia st

anow

i rzek

a i ja

k jes

t wyk

orzy

stywa

na

gosp

odarc

zo pr

zez m

iejsco

wą lu

dnoś

ć;

•wy

ciecz

ka ed

ukac

yjna n

ad rz

ekę,

•pr

zego

towa

nie ka

rt pr

acy d

la ws

zystk

ich uc

zniów

, •wy

korzy

stanie

komp

asu d

o okre

ślenia

kieru

nku p

łynięc

ia rze

ki, •po

sługiw

anie

się m

apą t

opog

raficz

ną,

•mi

erzen

ie pr

ędko

ści pr

zepły

wu rz

eki (p

apier

owy s

tatek

i zeg

arek)

or

az sz

eroko

ści (li

na i t

aśma

mier

nicza

), •od

czyty

wanie

pH w

ody z

a pom

ocą u

niwers

alneg

o pap

ierka

ws

kaźn

ikowe

go,

•ok

reślen

ie dz

iałaln

ości

rzeki

(ero

zyjna

, aku

mulac

yjna,

trans

portu

jąca)

, •ro

zpoz

nawa

nie br

zegó

w i p

oras

tając

ej ro

ślinno

ści,

•pr

zeds

tawian

ie wp

ływu r

zeki

na ży

cie i g

ospo

darkę

mies

zkań

ców,

•uz

asad

nianie

, czy

rzek

a w m

ojej o

kolicy

stwa

rza za

groże

nie

powo

dziow

e oraz

wyja

śnia

istot

ę bud

owan

ia wa

łów i u

mocn

ień

prze

ciwpo

wodz

iowyc

h;

3786

-87

(2h)

Czy n

a świ

ecie

wystę

pują

słone

jez

iora?

Bagn

a i w

ieczn

e zm

arzlin

y.

•Po

dział

jezio

r ze

wzglę

du na

gene

zę.

•Na

jwięk

sze j

ezior

a św

iata.

•Sło

ne je

ziora.

•Ob

szary

, gdz

ie wy

-stę

puje

najw

iększ

a jez

iorno

ść. •Ró

żnice

międ

zy ba

-gn

ami, m

okrad

łami

a tor

fowi

skam

i. •Na

jwięk

sze b

agna

na

świec

ie i o

bsza

ry wi

eczn

ej zm

arzlin

y. •W

ykor

zysta

nie

gosp

odarc

ze je

zior.

•ws

kazu

je na

jwięk

sze j

ezior

a świ

ata or

az po

daje

ich ge

nezę

, •wi

e gdz

ie na

kuli z

iemsk

iej zn

ajdują

się sł

one j

ezior

a i dl

acze

go,

•wy

jaśnia

różn

icę m

iędzy

bagn

ami, m

okrad

łami a

torfo

wisk

ami,

•po

daje

najw

iększ

e kom

pleks

y bag

ienne

na św

iecie,

•uz

asad

nia dl

acze

go tw

orzą

się ob

szary

wiec

znej

zmarz

liny

i wsk

azuje

miej

sce ic

h wys

tępow

ania,

•om

awia

wyko

rzysta

nie je

zior w

życiu

i gos

poda

rce cz

łowiek

a, •ro

zumi

e dlac

zego

budu

je się

jezio

ra za

poro

we;

•pr

aca z

map

ą – w

skaz

ywan

ie na

jwięk

szyc

h jez

ior, k

omple

ksów

ba

gienn

ych o

raz ob

szaró

w wi

eczn

ej zm

arzlin

y na k

uli zi

emsk

iej,

•uz

asad

nianie

spos

obu p

owsta

wania

jezio

r, bag

ien i w

ieczn

ej zm

arzlin

y, •an

imac

ja film

owa -

płyta

mult

imed

ialna

„Wod

y Ziem

i- jez

iora

i bag

na,

•pr

aca m

etodą

aktyw

izując

ą „Ry

bi sz

kielet

”-Wyk

orzy

stanie

gosp

o-da

rczei

rekrea

cyjne

jezio

r;

27GE

OGR

AFIA

Pro

gram

Aut

orsk

i

L.p.

Liczb

a go

dzin

Tema

t zaję

ćTre

ści na

ucza

niaCe

le sz

czeg

ółowe

kszt

ałcen

ia i w

ycho

wania

Uc

zeń

Spos

oby o

siąga

nia ce

lów ks

ztałc

enia

i wyc

howa

nia

3888

-89

(2h)

Wies

z, jak

ie wo

dy pi

jesz?

•Po

dział

wód

po

dziem

nych

:- z

askó

rne,

- gru

ntow

e,- g

łębino

we,

- reli

ktowe

. •W

ody a

rtezy

jskie.

•W

ody m

ineral

ne,

(term

alne,

szcz

awy,

solan

ki, sia

rczko

we,

brom

kowe

). •W

ody g

eoter

malne

. •Ge

jzery

- pow

sta-

wanie

i miej

sca

wystę

powa

nia.

•Pro

blem

wody

pit

nej n

a świ

ecie.

•zn

a pod

ział w

ód po

dziem

nych

, •wi

e dlac

zego

na ni

ektó

rych o

bsza

rach w

ystęp

ują ba

seny

art

ezyjs

kie i j

ak bu

duje

się st

udnie

artez

yjskie

, •wy

mien

ia ro

dzaje

wód

mine

ralny

ch,

•ws

kazu

je mi

ejsca

wys

tępow

ania,

gejze

rów

na św

iecie,

ch

arakte

ryzuje

ich p

owsta

wanie

oraz

wyja

śnia

ich go

spod

arcze

zn

acze

nie,

•op

isuje

do cz

ego i

w ja

ki sp

osób

moż

na w

ykor

zysta

ć wod

y geo

-ter

malne

, pod

aje pr

zykła

dy m

iejsco

wości

, w kt

óryc

h wys

tępują

ele

ktrow

nie ge

oterm

alne,

•ro

zumi

e isto

tę os

zczę

dzan

ia wo

dy pi

tnej;

•pr

zeds

tawien

ie po

dział

u wód

podz

iemny

ch,

•om

ówien

ie pla

nszy

prze

dstaw

iając

ej pr

zekró

j bas

enu a

rtezy

jskieg

o i st

udni

artez

yjskie

j, •od

czyty

wanie

skład

u che

micz

nego

na et

ykiet

kach

butel

ek w

ód

mine

ralny

ch za

kupio

nych

prze

z ucz

niów:

Nazw

a wo

dyM

iejsce

ek

sploa

tacji

Katio

ny :

- sod

u - w

apnia

- m

agne

zu

- pot

asu

(w m

g/dm

3 )

Anion

y:-w

odor

owęg

lanow

y - c

hlorko

wy

-s iar

czan

owy

(w m

g/dm

3)

•om

ówien

ie pla

nszy

prze

dstaw

iając

ej pr

zekró

j gejz

eru ze

zwró

ce-

niem

uwag

i na e

fekt

finaln

y, •pr

aca z

map

ą - w

skaz

ywan

ie mi

ejsc w

ystęp

owan

ia:- b

asen

ów ar

tezyjs

kich,

- wód

mine

ralny

ch,

- wód

geot

ermaln

ych w

Polsc

e i ge

jzeró

w na

świec

ie, •pr

aca m

etodą

aktyw

izując

ą - bu

rza m

ózgó

w - „

Wyk

orzy

stanie

wó

d geo

terma

lnych

”, •„Je

steś p

rzysz

łym bi

znes

mene

m. Cz

y moż

esz z

robić

fortu

nę na

źró

dłach

geot

ermaln

ych?

”;

3990

-92

(3h)

Nisz

czen

ie sk

ał, ro

dzaje

wi

etrze

nia.

•W

ietrze

nie fiz

yczn

e. •W

ietrze

nie

chem

iczne

. •W

ietrze

nie

biolog

iczne

. •Za

leżno

ść int

ensy

w-no

ści w

ietrze

nia od

kli

matu

.

•ro

zumi

e na c

zym

poleg

a wiet

rzenie

fizyc

zne,

chem

iczne

i b

iolog

iczne

, •zn

a zale

żnoś

ci wi

etrze

nia od

klim

atu,

•po

daje

przy

kłady

wiet

rzenia

fizyc

zneg

o (mr

ozow

ego)

chem

icz-

nego

i biol

ogicz

nego

;

•pr

zeds

tawien

ie inf

orma

cji na

tema

t wiet

rzenia

fizyc

zneg

o, ch

emicz

nego

i biol

ogicz

nego

, •ws

kazy

wanie

przy

kładó

w wi

etrze

nia,

•wy

szuk

iwan

ie w

mater

iałac

h, źró

dłowy

ch in

form

acji d

otyc

zący

ch

wietr

zenia

w st

refie

równ

ikowe

j, oko

łobieg

unow

ej, •ws

kazy

wanie

zależ

ności

wiet

rzenia

od kl

imatu

, •pły

ta mu

ltimed

ialna

-„Rz

eźbia

rze po

wierz

chni

ziemi

”- nis

zcze

nie

skał,

•za

jęcia

w ter

enie

- wys

zukiw

anie

przy

kładó

w wi

etrze

nia:

biolog

iczne

go (n

p.: ko

rzenie

drze

w ro

zsad

zają

drog

i, cho

dniki

itp.)

chem

iczne

go i f

izycz

nego

;

28GE

OGR

AFIA

Pro

gram

Aut

orsk

i

L.p.

Liczb

a go

dzin

Tema

t zaję

ćTre

ści na

ucza

niaCe

le sz

czeg

ółowe

kszt

ałcen

ia i w

ycho

wania

Uc

zeń

Spos

oby o

siąga

nia ce

lów ks

ztałc

enia

i wyc

howa

nia

4093 (1h

)

Któr

ych r

uchó

w ma

sowy

ch

mamy

się na

jbar-

dziej

obaw

iać?

•Prz

yczy

na po

wsta-

wania

ruch

ów

maso

wych

. •Ro

dzaje

ruch

ów

maso

wych

: odp

a-da

nie, o

bryw

anie,

os

uwan

ie, sp

ełzy-

wanie

, spłu

kiwan

ie,

spływ

anie.

•Te

reny z

agro

żone

ru

cham

i mas

owym

i. •Sp

osob

y zab

ez-

piecz

ania

się pr

zed

ruch

ami m

asow

ymi.

•zn

a przy

czyn

y pow

stawa

nia ru

chów

mas

owyc

h, •wy

mien

ia ru

chy m

asow

e i w

ie na

czym

one p

olega

ją, •um

iejsca

wia w

ystęp

owan

ie ru

chów

mas

owyc

h, •wi

e, że

nie w

szęd

zie po

winn

o bud

ować

się do

my m

ieszk

alne,

•po

daje

obsz

ary za

grożo

ne, s

zcze

gólni

e nieb

ezpie

czne

, •op

isuje

spos

oby z

abez

piecz

enia

prze

d ruc

hami

mas

owym

i;

•za

pozn

anie

z rod

zajam

i ruch

ów m

asow

ych i

z ic

h przy

czyn

ami

pows

tawan

ia, •um

iejsca

wian

ie po

wstaw

ania

ruch

ów m

asow

ych,

•ko

rzysta

nie z

prez

entac

ji mult

imed

ialne

j zam

ieszc

zone

j, •w

Intern

ecie

- „Gr

awita

cyjne

ruch

y mas

owe”

, •dy

skus

ja do

tyczą

ca do

boru

teren

u pod

zabu

dowę

domu

i spo

sobu

za

bezp

iecza

nia pr

zed r

ucha

mi m

asow

ymi;

4194

-95

(2h)

W ja

skini

Raj.

•Zja

wisk

a i pr

zycz

yny

pows

tawan

ia kra

su.

•Fo

rmy k

rasu

podz

iemne

go.

•Jas

kinie

w Po

lsce.

•Na

j... ja

skini

e na

świec

ie:- n

ajgłęb

sze,

- najw

iększ

e,- n

ajstar

sze.

•wi

e, na

czym

poleg

a kras

owien

ie sk

ał, •um

ie od

różn

ić w

jaskin

i stala

ktyt o

d stal

agmi

tu,

•wy

mien

ia inn

e for

my kr

asow

e w ja

skini

, •ws

kazu

je jas

kinie

w Po

lsce,

•lok

alizu

je jas

kinie

najw

iększ

e i na

jdłuż

sze n

a świ

ecie;

•wy

jaśnia

nie na

czym

poleg

a kras

owien

ie sk

ał, •za

znaja

mian

ie z f

orma

mi kr

asu p

odzie

mneg

o, •pr

aca z

map

ą - w

skaz

ywan

ie jas

kiń w

Polsc

e i na

świec

ie, •pr

acow

nia ko

mput

erowa

- prac

a w dw

uoso

bowy

ch gr

upac

h- tw

o-rze

nie pr

ezen

tacji m

ultim

edial

nej „J

askin

ie w

Polsc

e i na

świec

ie”,

•pr

zeds

tawien

ie na

foru

m pr

ezen

tacji;

29GE

OGR

AFIA

Pro

gram

Aut

orsk

i

L.p.

Liczb

a go

dzin

Tema

t zaję

ćTre

ści na

ucza

niaCe

le sz

czeg

ółowe

kszt

ałcen

ia i w

ycho

wania

Uc

zeń

Spos

oby o

siąga

nia ce

lów ks

ztałc

enia

i wyc

howa

nia

4296

-99

(4h)

Lodo

wce

i lądo

lody.

Wsp

ółcze

sne

zlodo

wace

nia.

•Gl

acjol

ogia.

•Ró

żnice

międ

zy

lodow

cem

i lądo

lodem

. •Gr

anica

wiec

zneg

o śn

iegu i

prze

bieg j

ej na

kuli z

iemsk

iej.

•Bu

dowa

lodo

wca

górsk

iego.

•W

arunk

i pot

rzebn

e do

pows

tania

lodow

ców

i lądo

lodów

. •Fo

rmy

polod

owco

we.

•W

spółc

zesn

e lod

owce

i ląd

olody

.

•wy

jaśnia

pojęc

ie gla

cjolog

ia, •ws

kazu

je ró

żnice

międ

zy lo

dowc

em a

lądolo

dem,

•an

alizu

je pr

zebie

g gran

icy w

ieczn

ego ś

niegu

w ró

żnyc

h sze

roko

-ści

ach n

a kuli

ziem

skiej

, •op

isuje

jakie

waru

nki są

potrz

ebne

do po

wstaw

ania

lodow

ców

i lądo

lodów

, •ro

zumi

e na c

zym

poleg

a dzia

łalno

ść rze

źbot

wórcz

a lod

owcó

w, • od

różn

ia ele

ment

y lod

owca

górsk

iego,

•ok

reśla

form

y polo

dowc

owe:

erozy

jne i a

kumu

lacyjn

e na

obsz

arach

nizin

nych

, •ws

kazu

je ob

szary

wsp

ółcze

snyc

h ląd

olodó

w i lo

dowc

ów

górsk

ich;

•wy

jaśnia

nie po

jęcia

glacjo

logia,

•ws

kazy

wanie

różn

ic mi

ędzy

lodo

wcem

a ląd

olode

m, •wy

kona

nie sc

hema

tu do

tyczą

cego

prze

biegu

gran

icy w

ieczn

ego

śnieg

u, •pla

nsza

– bu

dowa

lodo

wca g

órsk

iego,

•sch

arakte

ryzow

anie

form

polod

owco

wych

: ero

zyjny

ch

i aku

mulac

yjnyc

h, •ws

kaza

nie na

map

ie ws

półcz

esny

ch ob

szaró

w zlo

dowa

cenia

, •an

imac

ja film

owa -

płyta

mult

imed

ialna

- „L

odow

ce i l

ądolo

dy”,

•pr

aca w

grup

ach -

wyk

onan

ie ma

kiety

- róż

nych

form

polod

owco

-wy

ch (n

p: z m

asy s

olnej)

,- w

ykon

anie

podp

isów

wszy

stkich

form

i umi

eszc

zenie

ich w

odpo

-wi

ednim

miej

scu;

4310

0- 101

(2h)

Erozy

jna

i aku

mulac

yjna

dział

alnoś

ć wi

atru.

•Ni

szcz

ąca

dział

alnoś

ć wiat

ru:

defla

cja i k

oroz

ja. •Dz

iałaln

ość b

udują

-ca

wiat

ru.

•Fo

rmy

akum

ulacy

jne.

•Ro

dzaje

wyd

m. •Ro

dzaje

pusty

ń. •Ro

zmies

zcze

nie

pusty

ń na k

uli

ziems

kiej.

•wy

jaśnia

znac

zenie

term

inów

defla

cja, k

oroz

ja, •po

daje

przy

kłady

nisz

cząc

ej i b

udują

cej d

ziałal

ności

wiat

ru,

•zn

a rod

zaje

pusty

ń, •od

różn

ia ba

rchan

od w

ydmy

parab

olicz

nej,

•ws

kazu

je pu

stynie

każd

ego k

ontyn

entu

;

•wy

jaśnia

nie te

rminó

w zw

iązan

ych z

dział

alnoś

cią w

iatru

, •om

ówien

ie ak

umula

cyjne

j i ero

zyjne

j dzia

łalno

ści w

iatru

, •za

pozn

anie

z rod

zajam

i form

dział

alnoś

ci wi

atru,

•ws

kazy

wanie

na sc

hema

cie ró

żnic

międ

zy w

ydmą

parab

olicz

ną

a barc

hane

m, •an

imac

ja film

owa –

płyta

mult

imed

ialna

- „ R

zeźb

iarze

Ziem

i” -

dział

alnoś

ć wiat

ru,

•pr

aca z

map

ą - w

yszu

kiwan

ie pu

styń n

a wsz

ystki

ch ko

ntyn

entac

h św

iata i

okreś

lanie

ich ro

dzajó

w, •pr

aca w

grup

ach -

uczn

iowie

wyko

nują

rysun

ki wr

az z

opise

m wy

dmy p

arabo

liczne

j, grzy

ba sk

alneg

o i ba

rchan

u - w

ypos

ażen

ie ga

binetu

geog

raficz

nego

;

30GE

OGR

AFIA

Pro

gram

Aut

orsk

i

L.p.

Liczb

a go

dzin

Tema

t zaję

ćTre

ści na

ucza

niaCe

le sz

czeg

ółowe

kszt

ałcen

ia i w

ycho

wania

Uc

zeń

Spos

oby o

siąga

nia ce

lów ks

ztałc

enia

i wyc

howa

nia

4410

2- 103

(2h)

Nisz

cząc

a i b

udują

ca dz

ia-łal

ność

morza

.Ty

py w

ybrze

ży.

•Dz

iałaln

ość a

kumu

-lac

yjna i

abraz

yjna

morza

. •Po

wstaw

anie

mierz

ei. •Co

fanie

się kl

ifu.

•Jez

iora p

rzybr

zeżn

e. •Po

wstaw

anie

atolu.

•Ty

py w

ybrze

ży: z

a-lew

owe,

fiord

owe,

riaso

we, s

zkier

owe,

dalm

atyńs

kie.

•W

ystęp

owan

ie typ

ów w

ybrze

ży

w Eu

ropie

.

•wy

jaśnia

znac

zenie

term

inu ab

razja,

mier

zeja,

klif,

•po

daje

na cz

ym po

lega c

ofan

ie się

wyb

rzeża

klifo

wego

, •om

awia

pows

tawan

ie mi

erzei,

•ro

zumi

e w ja

ki sp

osób

twor

zą się

atole

, •zn

a jez

iora p

rzybr

zeżn

e Pols

ki, •ws

kazu

je typ

y wyb

rzeży

mor

skich

na m

apie

Euro

py;

•ko

rzysta

jąc ze

słow

niczk

a geo

graf

iczne

go -

wyjaś

nianie

pojęć

zw

iązan

ych z

nisz

cząc

ą i bu

dując

ą dzia

łalno

ścią m

orza

, •om

awian

ie pla

nszy

prze

dstaw

iając

ej wy

brze

że kl

ifowe

i pro

ces

cofa

nia br

zegu

, •an

alizo

wanie

sche

matu

prze

dstaw

iając

ego p

roce

s pow

stawa

nia

jezior

przy

brze

żnyc

h, •pr

aca z

map

ą – w

yszu

kiwan

ie jez

ior pr

zybr

zeżn

ych

na m

apie

Polsk

i, •sch

arakte

ryzow

anie

pows

tawan

ia ato

lu na

przy

kładz

ie ilu

strac

ji w

podr

ęczn

iku,

•an

imac

ja film

owa -

płyta

mult

imed

ialna

„Rze

źbiar

ze po

wierz

chni

Ziemi

” - dz

iałaln

ość m

orza

, •pr

zypin

anie

w od

powi

ednic

h miej

scach

na m

apie

Euro

py fo

togr

afii

(ilustr

acji)

różn

ych t

ypów

wyb

rzeży,

•pr

aca w

grup

ach -

dopa

sowa

nie ch

arakte

rystyk

i wyb

rzeży

do

odpo

wied

nich t

ypów

(wiad

omoś

ci po

dane

na ko

lorow

ych p

aska

ch

papie

ru);

31GE

OGR

AFIA

Pro

gram

Aut

orsk

i

L.p.

Liczb

a go

dzin

Tema

t zaję

ćTre

ści na

ucza

niaCe

le sz

czeg

ółowe

kszt

ałcen

ia i w

ycho

wania

Uc

zeń

Spos

oby o

siąga

nia ce

lów ks

ztałc

enia

i wyc

howa

nia

4510

4- 108

(5 h)

Wyc

ieczk

a au

toka

rowa

po

Mier

zei W

iślane

j.

•M

ierze

ja wy

nikiem

dz

iałaln

ości

akum

u-lac

yjnej

morza

. •Ru

chy w

ody

morsk

iej Ba

łtyku

. •Ch

arakte

rystyk

a wó

d Mor

za

Bałty

ckieg

o:- t

empe

ratur

a wod

y,- z

asole

nie,

- zlod

zenie

,- b

arwa,

rzejrz

ysto

ść. •Fa

una i

flora

Bałty

ku.

•Sp

acer

po pl

aży

w Jan

tarze

. •Re

zerw

at Ko

rmo-

ranów

w K

ątach

Ry

back

ich.

•La

tarnia

mor

ska

w Kr

ynicy

Mor

skiej

. •W

ydma

Wiel

błądz

i Gr

zbiet

- pu

nkt

wido

kowy

. •Prz

ekop

mier

zei.

•Dz

iałaln

ość

człow

ieka w

celu

umac

niania

wyd

m.

•wy

jaśnia

jak p

owsta

ła mi

erzeja

, •wy

mien

ia ru

chy w

ody m

orsk

iej: f

alowa

nie, p

ływy m

orsk

ie, pr

ądy

przy

brze

żne,

•ch

arakte

ryzuje

wod

y Bałt

yku,

•zn

a fau

nę i f

lorę M

orza

Bałty

ckieg

o, •pr

zeds

tawia

histo

rię po

wstan

ia bu

rsztyn

u, •zw

iedza

Reze

rwat

Korm

oran

ów i C

zapli

Siwe

j w Ką

tach

Ryba

ckich

, •ws

kazu

je mi

ejsce

prze

kopu

Mier

zei W

iślane

j, •ro

zumi

e cel

budo

wy la

tarni

morsk

ich, o

gląda

wys

tawę z

bioró

w zw

iązan

ych z

mor

zem,

•ws

kazu

je wo

dy ob

lewają

ce m

ierze

ję z p

unktu

wido

kowe

go na

wy

dmie

„Wiel

błądz

i Grzb

iet”;

•pr

zygo

towa

nie ka

rt pr

acy d

la ws

zystk

ich uc

zestn

ików

wycie

czki,

•ob

serw

acja

widn

okręg

u nad

mor

zem,

•mi

erzen

ie wy

soko

ści w

zględ

nej w

ydmy

, •do

kona

nie po

miaru

szero

kości

plaż

y, •za

pozn

anie

z ruc

hami

wod

y mor

skiej

, •po

miar

długo

ści fa

li za p

omoc

ą taś

my m

iernic

zej,

•sch

arakte

ryzow

anie

wody

pod w

zględ

em fiz

yczn

ym

i che

micz

nym,

•po

miar

tempe

ratur

y wod

y Bałt

yku,

•pr

aca z

atlas

em „F

auna

i flor

a Bałt

yku”

- inter

preta

cja ro

ślin i z

wie-

rząt ż

yjący

ch w

Mor

zu Ba

łtyck

im ze

zwró

cenie

m uw

agi n

a ryb

y, •ro

zmow

a z ry

baka

mi, o

gląda

nie ry

b poło

wion

ych p

rzez n

ich,

•wy

szuk

iwan

ie ok

azów

mus

zli i n

azyw

anie

ich,

•sz

ukan

ie bu

rsztyn

ów na

plaż

y w Ja

ntarz

e, •sp

otka

nie z

„bur

sztyn

iarze

m” za

jmują

cym

się w

ytwarz

aniem

wy

robó

w z b

ursz

tynu -

wyja

śnien

ie ich

pows

tawan

ia, •zw

iedza

nie Re

zerw

atu Ko

rmor

anów

i Cza

pli Si

wej w

Kątac

h Ry

back

ich,

•zw

iedza

nie la

tarni

morsk

iej w

Kryn

icy M

orsk

iej, o

gląda

nie w

ystaw

y zb

iorów

•ws

kazy

wanie

wód

oblew

ający

ch M

ierze

ję W

iślaną

z pu

nktu

wi

doko

wego

„Wiel

błądz

i Grzb

iet”,

•ws

kazy

wanie

roślin

poras

tając

ych w

ydmy

oraz

wyja

śnien

ie

potrz

eby u

macn

iania

wydm

;

32GE

OGR

AFIA

Pro

gram

Aut

orsk

i

L.p.

Liczb

a go

dzin

Tema

t zaję

ćTre

ści na

ucza

niaCe

le sz

czeg

ółowe

kszt

ałcen

ia i w

ycho

wania

Uc

zeń

Spos

oby o

siąga

nia ce

lów ks

ztałc

enia

i wyc

howa

nia

46109

-110

(2h)

•Bio

sfera.

Za-

leżno

ść ży

cia

od kl

imatu

.

•Cz

ynnik

i wpły

wają-

ce na

rozm

ieszc

ze-

nie sz

aty ro

ślinne

j i z

wierz

ąt na

Ziem

i. •Str

efy k

limaty

czne

. •Str

efy r

oślin

ne.

•Prz

ykład

y roś

lin

w po

szcz

ególn

ych

stref

ach.

•Prz

ykład

y zwi

erząt

żyjąc

ych w

posz

cze-

gólny

ch st

refac

h.

•zn

a czy

nniki

wpły

wając

e na r

ozmi

eszc

zenie

szaty

roślin

nej

i zwi

erząt

na Zi

emi,

•ch

arakte

ryzuje

stref

y klim

atycz

ne i r

oślin

ne,

•wy

mien

ia pr

zykła

dy zw

ierzą

t i ro

ślin dl

a wsz

ystki

ch st

ref;

•po

sługiw

anie

się sł

ownic

zkiem

geog

raficz

nym,

wyja

śnian

ie po

jęć:

sawa

nna,

baob

aby,

makia

śród

ziemn

omor

ska,

step,

pamp

a, pr

eria,

tajga

, tun

dra,

•pr

aca z

map

ą klim

atycz

ną św

iata –

wsk

azan

ie str

ef kl

imaty

czny

ch

i roślin

nych

, •om

ówien

ie cz

ynnik

ów w

pływa

jącyc

h na r

ozmi

eszc

zenie

szaty

ro

ślinne

j i zw

ierzą

t na Z

iemi,

•pły

ta mu

ltimed

ialna

- str

efy k

limaty

czno

– ro

ślinne

świat

a i ch

arak-

terys

tyczn

e w ni

ch ro

śliny i

zwier

zęta,

•dy

skus

ja pa

nelow

a wyk

azują

ca za

leżno

ść mi

ędzy

stref

ami k

lima-

tyczn

ymi a

roślin

ności

ą oraz

życie

m i d

ziałal

ności

ą czło

wiek

a;

47111

-114

(4h)

•Eu

ropa

moim

ko

ntyn

entem

. •„D

lacze

go

Islan

dia

zady

miła

nam

Euro

pę?”

•Po

łożen

ie ge

ogra-

ficzn

e Eur

opy.

•Lin

ia br

zego

wa.

•Bu

dowa

ge

ologic

zna.

•Uk

ształ

towa

nie

powi

erzch

ni.

•zn

a prze

bieg u

mown

ej gr

anicy

międ

zy Eu

ropą

a Az

ją, •ok

reśla

położ

enie

geog

raficz

ne Eu

ropy

, •od

czytu

je ws

półrz

ędne

geog

raficz

ne sk

rajny

ch pu

ntów

Euro

py,

•om

awia

linię

brze

gową

kont

ynen

tu,

•ch

arakte

ryzuje

budo

wę ge

ologic

zną,

•zn

a ruc

hy te

ktonic

zne i

zjaw

iska w

ulkan

iczne

w Eu

ropie

, •ws

kazu

je fo

rmy u

kszta

łtowa

nia po

wierz

chni,

•pr

aca z

map

ą - w

skaz

anie

umow

nej g

ranicy

międ

zy Eu

ropą

a Az

ją (p

rzymo

cowa

nie ko

lorow

ej ws

tążki)

, •ok

reślan

ie po

łożen

ia ge

ograf

iczne

go na

glob

usie

i map

ie św

iata,

•od

czyty

wanie

skraj

nych

punk

tów

Euro

py i o

kreśla

nie ic

h wsp

ół-rzę

dnyc

h geo

graf

iczny

ch,

•pr

aca w

grup

ach „

Jestem

kapit

anem

statk

u i pl

anuję

rejs o

d Mor

za

Baren

tsa do

Mor

za A

zows

kiego

.”, •uc

zniow

ie wp

isują

na m

apie

kont

urow

ej Eu

ropy

elem

enty

linii

brze

gowe

j, •za

pozn

anie

z bud

ową g

eolog

iczną

Euro

py i j

edno

stkam

i ge

ologic

znym

i •pr

aca z

map

ą fizy

czną

Euro

py -

wska

zywa

nie gó

r, wyż

yn, n

izin,

depr

esji o

raz w

ulkan

ów,

•pły

ta mu

ltimed

ialna

- cz

ynne

wulk

any w

Euro

pie,

•pr

zycz

yny i

skut

ki ru

chów

sejsm

iczny

ch i z

jawisk

wulk

anicz

nych

w

Euro

pie -

meto

da „b

urza

móz

gów”

;

33GE

OGR

AFIA

Pro

gram

Aut

orsk

i

L.p.

Liczb

a go

dzin

Tema

t zaję

ćTre

ści na

ucza

niaCe

le sz

czeg

ółowe

kszt

ałcen

ia i w

ycho

wania

Uc

zeń

Spos

oby o

siąga

nia ce

lów ks

ztałc

enia

i wyc

howa

nia

48115

-118

(4h)

•Jes

tem Eu

ro-

pejcz

ykiem

. •Cz

y Eur

opa s

ię sta

rzeje?

•Lic

zba l

udno

ści

Euro

py.

•Śre

dnia

gęsto

ść za

ludnia

. •Ro

zmies

zcze

nie

ludno

ści.

•Prz

yrost

natu

ralny

. •W

spółc

zynn

ik pr

zy-

rostu

natu

ralne

go.

•M

igrac

je lud

ności

. •Ra

sy za

mies

zkują

ce

Euro

pę.

•Re

ligie

w Eu

ropie

. •Zr

óżnic

owan

ie jęz

y-ko

we w

Euro

pie.

•Na

jwięk

sze m

iasta.

•zn

a licz

bę lu

dnoś

ci Eu

ropy

, •ob

licza ś

rednią

gęsto

ść za

ludnie

nia, p

rzyro

st na

tural

ny, w

spół-

czyn

nik pr

zyro

stu na

tural

nego

, •op

isuje

rozm

ieszc

zenie

ludn

ości,

•wy

mien

ia ras

y lud

zi, •zn

a reli

gie Eu

ropy

•um

ie ws

kaza

ć jęz

yk ur

zędo

wy w

posz

czeg

ólnyc

h pań

stwac

h Eu

ropy

, •wy

różn

ia ro

dzaje

migr

acji w

Euro

pie;

•po

sługiw

anie

się ro

cznik

iem st

atysty

czny

m - o

dczy

tanie

liczby

lud

ności

w Eu

ropie

, pro

gnoz

owan

ie cią

głego

spad

ku pr

zyro

stu

natu

ralne

go,

•ob

liczan

ie śre

dniej

gęsto

ści za

ludnie

nia,

•pr

aca z

rocz

nikiem

staty

stycz

nym

- ws

kazy

wanie

pańs

tw o

ujemn

ym pr

zyro

ście n

atural

nym,

•po

sługiw

anie

się pi

ramidą

wiek

u i pł

ci, •po

równ

anie

piram

id w

celu

okreś

lenia

struk

tury

wiek

owej

ludno

ści

w No

rweg

ii i P

ortu

galii,

•ob

liczan

ie pr

zyro

stu na

tural

nego

i wsp

ółczy

nnika

przy

rostu

na

tural

nego

, •po

sługiw

anie

się m

apą l

udno

ści– w

skaz

anie

obsz

arów

najba

rdzie

j i na

jsłab

iej za

ludnio

nych

, •za

pozn

anie

ze zr

óżnic

owan

iem ra

sowy

m, ję

zyko

wym

i relig

ijnym

w Eu

ropie

, •pr

aca w

3 gr

upac

h: Gr

upy u

stalaj

ą, w

któryc

h kraj

ach d

ominu

ją ję-

zyki:

słow

iańsk

ie, ge

rmań

skie,

roma

ńskie

, Nas

tępnie

dane

pańs

twa

zama

lowują

na m

apie

kont

urow

ej, po

litycz

nej E

urop

y:- 1

. gru

pa -

kraje

germ

ańsk

ie,- 2

. gru

pa -

kraje

słowi

ańsk

ie,- 3

. gru

pa -

kraje

roma

ńskie

. •za

pozn

anie

z pro

cesa

mi ur

baniz

acyjn

ymi w

Euro

pie,

•wy

kona

nie di

agram

u słup

kowe

go „L

iczba

ludn

ości

najw

iększ

ych

stolic

euro

pejsk

ich” n

a pod

stawi

e roc

znika

staty

stycz

nego

;

34GE

OGR

AFIA

Pro

gram

Aut

orsk

i

L.p.

Liczb

a go

dzin

Tema

t zaję

ćTre

ści na

ucza

niaCe

le sz

czeg

ółowe

kszt

ałcen

ia i w

ycho

wania

Uc

zeń

Spos

oby o

siąga

nia ce

lów ks

ztałc

enia

i wyc

howa

nia

49119

-120

(2h)

Najbo

gatsz

e pa

ństw

a Eur

opy.

•Zr

óżnic

owan

ie po

ziomu

rozw

oju

gosp

odarc

zego

kra

jów Eu

ropy

. •Prz

egląd

pańs

tw

i stoli

c na m

apie

polity

czne

j Eur

opy.

•Str

uktu

ra uż

ytkow

ania

ziemi

w w

ybran

ych

krajac

h Eur

opy.

•Ok

ręgi p

rzemy

sło-

we Eu

ropy

. •W

ysok

i poz

iom

usług

. •En

ergety

ka

w Eu

ropie

. •M

iędzy

naro

dowy

ru

ch tu

rystyc

zny.

•zn

a zró

żnico

wanie

pozio

mu ro

zwoju

gosp

odarc

zego

krajó

w Eu

ropy

, •ws

kazu

je pa

ństw

a i ic

h sto

lice n

a map

ie po

litycz

nej E

urop

y, •ch

arakte

ryzuje

stru

kturę

użytk

owan

ia zie

mi w

wyb

ranyc

h kra

jach,

•lok

alizu

je na

jwięk

sze o

kręgi

prze

mysło

we Eu

ropy

, •om

awia

pozio

m us

ług w

wyb

ranyc

h kraj

ach,

•wy

mien

ia pa

ństw

a, w

któryc

h dom

inują

elektr

ownie

atom

owe,

wodn

e i ci

eplne

, •ws

kazu

je na

jatrak

cyjni

ejsze

miej

sca tu

rystyc

zne w

Euro

pie;

•om

ówien

ie dia

gram

u słup

kowe

go do

tyczą

cego

użytk

owan

ia Zie

mi

w wy

bran

ych k

rajac

h Eur

opy,

•od

czyty

wanie

z ro

cznik

a stat

ystyc

zneg

o dan

ych d

otyc

zący

ch

zbior

u plon

ów ni

ektó

rych z

bóż i

roślin

okop

owyc

h oraz

zuży

cia

nawo

zów

sztu

czny

ch na

1 h,

•wy

kona

nie di

agram

u słup

kowe

go do

tyczą

cego

zbior

u psz

enicy

i z

iemnia

ków

w wy

bran

ych k

rajac

h Eur

opy,

•lok

alizo

wanie

najw

iększ

ych o

kręgó

w pr

zemy

słowy

ch w

Euro

pie,

•sch

arakte

ryzow

anie

prod

ukcji

energ

ii •w

krajac

h Eur

opy,

•ud

owod

nienie

, że r

ozwó

j gos

poda

rczy w

pływa

na po

ziom

usług

mi

ędzy

inny

mi na

ruch

turys

tyczn

y, •pr

aca w

grup

ie - w

ykon

anie

album

u „At

rakcje

turys

tyczn

e pań

stw

Euro

py”-

każd

y ucz

eń op

racow

uje at

rakcje

jedn

ego p

aństw

a i p

rzeds

tawia

na fo

rum

klasy.

Nas

tępnie

wsz

ystki

e opr

acow

ane

karty

traf

iają d

o jed

nego

albu

mu;

35GE

OGR

AFIA

Pro

gram

Aut

orsk

i

L.p.

Liczb

a go

dzin

Tema

t zaję

ćTre

ści na

ucza

niaCe

le sz

czeg

ółowe

kszt

ałcen

ia i w

ycho

wania

Uc

zeń

Spos

oby o

siąga

nia ce

lów ks

ztałc

enia

i wyc

howa

nia

50121

-124

(4h)

•Ro

sja na

jwięk

-sz

ym kr

ajem

świat

a. •Cz

y wies

z, któ

ra jes

t go

dzina

w Pi

e-tro

pawł

owsk

u na

Kam-

czatc

e, jeż

eli

w M

oskw

ie mł

odzie

ż idz

ie do

szko

ły na

go

dz. 8

00?

•Po

łożen

ie na

dwóc

h ko

ntyn

entac

h. •W

arunk

i natu

ralne

. •Kli

mat R

osji.

•Pa

ństw

o wiel

o-na

rodo

wości

owe

o ujem

nym

przy

ro-

ście n

atural

nym.

•Ro

sja bo

gata

w su

-ro

wce m

ineral

ne.

•Ek

spor

t sur

owcó

w do

krajó

w eu

rope

jskich

. •Ok

ręgi p

rzemy

sło-

we Ro

sji. •Ni

ska w

ydajn

ość r

o-sy

jskieg

o roln

ictwa

. •Ro

lnictw

o nie

zasp

okaja

żywn

o-ści

owyc

h pot

rzeb

mies

zkań

ców.

•om

awia

położ

enie

Rosji

na dw

óch k

ontyn

entac

h, •ws

kazu

je 12

mórz

oblew

ający

ch or

az pa

ństw

a są

siadu

jące,

•ch

arakte

ryzuje

uksz

tałto

wanie

powi

erzch

ni, w

ody p

owier

zch-

niowe

, typ

y klim

atów

Rosji,

•ob

licza r

ozcią

głość

równ

oleżn

ikową

i róż

nice c

zaso

we m

iędzy

za

chod

nimi a

wsch

odnim

i krań

cami

Rosji,

•ob

licza r

ozcią

głość

połud

nikow

ą i ró

żnice

w w

ysok

ości

Słońc

a, •wy

mien

ia na

rody

zami

eszk

ujące

Rosję

, •stw

ierdz

a, że

więk

szoś

ć Ros

jan za

mies

zkuje

teren

y eur

opejs

kie,

•wi

e, że

w Ro

sji wy

stępu

je uje

mny p

rzyro

st na

tural

ny,

•wy

mien

ia i w

skaz

uje su

rowc

e mine

ralne

Rosji

w głó

wnyc

h ok

ręgac

h prze

mysło

wych

, •wy

mien

ia su

rowc

e, któ

re są

eksp

orto

wane

do kr

ajów

euro

pejsk

ich,

•om

awia

rolni

ctwo w

Rosji:

rozm

ieszc

zenie

upraw

i hod

owla,

•wi

e, że

rolni

ctwo n

ie za

spok

aja po

trzeb

ludn

ości;

•ma

pa po

litycz

na św

iata:

- poło

żenie

Rosji

na dw

óch k

ontyn

entac

h,- w

skaz

ywan

ie mó

rz ob

lewają

cych

,i p

aństw

sąsia

dując

ych,

- okre

ślenie

wsp

ółrzę

dnyc

h geo

graf

iczny

ch sk

rajny

ch pu

nktó

w Ro

sji,- z

wróc

enie

uwag

i na p

ołoże

nie Ro

sji w

trze

ch st

refac

h klim

atycz

-ny

ch i w

różn

ych t

ypac

h klim

atu,

•ob

liczan

ie ro

zciąg

łości

równ

oleżn

ikowe

j i ró

żnicy

czas

owej

międ

zy

zach

odnim

i a w

schod

nimi k

rańca

mi Ro

sji, •ob

liczan

ie ro

zciąg

łości

połud

nikow

ej i ró

żnicy

wys

okoś

ci Sło

ńca,

w Ro

stowi

e n/D

onem

i w N

oryls

ku,

•om

ówien

ie pr

zebie

gu gr

anicy

wiec

znej

zmarz

liny,

•ws

kazy

wanie

wpły

wu kl

imatu

na ro

zmies

zcze

nie up

raw, h

odow

li or

az na

budo

wnict

wo m

ieszk

alne i

drog

owe,

•zlo

kaliz

owan

ie ok

ręgów

prze

mysło

wych

i wys

tępują

cych

suro

w-có

w mi

neral

nych

•pły

ta mu

ltimed

ialna

- an

imac

ja film

owa -

„Ros

ja”,

•po

dsum

owan

ie ro

zwoju

gosp

odarc

zego

Rosji

i stwi

erdze

nie, ż

e ro

lnictw

o nie

zasp

okaja

potrz

eb lu

dnoś

ci, •pr

aca w

grup

ach:

•uc

zniow

ie ob

liczają

czas

jazd

y poc

iągiem

Kolei

Tran

ssybe

ryjsk

iej

z Mos

kwy d

o Wład

ywos

toku

wied

ząc,

że po

ciąg j

edzie

śred

nio 80

km

/god

z., •uc

zniow

ie wy

znac

zają

trasę

gazo

ciągu

jama

lskieg

o do E

urop

y Za

chod

niej,

•na

map

ie Ro

sji za

znac

zają

i pod

pisują

okręg

i prze

mysło

we, o

raz

przy

pinają

symb

ole w

ystęp

ujący

ch su

rowc

ów;

36GE

OGR

AFIA

Pro

gram

Aut

orsk

i

L.p.

Liczb

a go

dzin

Tema

t zaję

ćTre

ści na

ucza

niaCe

le sz

czeg

ółowe

kszt

ałcen

ia i w

ycho

wania

Uc

zeń

Spos

oby o

siąga

nia ce

lów ks

ztałc

enia

i wyc

howa

nia

51125

-126 (2

h)

Dlac

zego

Niem

-cy

są po

tęgą

gosp

odarc

zą?

•Po

łożen

ie Ni

emiec

. •W

arunk

i natu

ralne

. •Kr

aj o d

użej

liczbie

mi

eszk

ańcó

w. •Uj

emny

przy

rost

natu

ralny

. •Za

trudn

ianie

imigr

antó

w. •Str

uktu

ra za

trudn

ie-nia

w go

spod

arce.

•W

ysok

i poz

iom

prze

mysłu

pr

zetw

órcz

ego.

•Zn

ane w

świec

ie fir

my: V

olksw

agen

, M

erced

es, BM

W,

Simen

s, Gr

undig

, Ze

iss, B

ayer.

•W

ysok

otow

arowe

ro

lnictw

o. •Do

brze

rozw

inięta

sie

ć kom

unika

cyjna

(a

utos

trady

, no

wocz

esne

porty

lot

nicze

). •Ce

chy n

iemiec

kiego

sp

ołecz

eństw

a.

•ok

reśla

położ

enie

geog

raficz

ne N

iemiec

, •ch

arakte

ryzuje

waru

nki n

atural

ne (u

kszta

łtowa

nie po

wierz

chni,

kli

mat i

wody

), •zn

a licz

bę m

ieszk

ańcó

w i p

orów

nuje

z inn

ymi p

aństw

ami E

urop

y, •ob

licza ś

rednią

gęsto

ść za

ludnie

nia N

iemiec

, •wi

e, że

w N

iemcz

ech w

ystęp

uje uj

emny

przy

rost

natu

ralny

, •wn

iosku

je, że

w do

brze

rozw

inięte

j gos

poda

rce za

trudn

iani są

im

igran

ci, •ch

arakte

ryzuje

prze

mysł

prze

twór

czy,

•wy

mien

ia na

jbard

ziej z

nane

na św

iecie

firmy

mot

oryz

acyjn

e, ele

ktron

iczne

, farm

aceu

tyczn

e, •uz

asad

nia w

pływ

gosp

odaro

wania

na os

iągan

ie wy

sokic

h plo

nów

w ro

lnictw

ie, •tłu

macz

y czy

nniki

, któ

re mi

ały i m

ają w

pływ

na za

możn

ość

Niem

iec;

•pr

aca z

map

ą Eur

opy

- omó

wien

ie po

łożen

ia ge

ograf

iczne

go N

iemiec

,- s

chara

kteryz

owan

ie wa

runk

ów na

tural

nych

,- w

skaz

anie

najw

iększ

ych o

środk

ów pr

zemy

słowy

ch i n

owoc

zesn

ych

rozw

iązań

komu

nikac

yjnyc

h, •od

czyta

nie z

rocz

nika s

tatys

tyczn

ego l

iczby

mies

zkań

ców

Niem

iec

i por

ówna

nie z

innym

i pań

stwam

i, •ob

liczan

ie śre

dniej

gęsto

ści za

ludnie

nia i p

rzyro

stu na

tural

nego

, •po

równ

anie

struk

tury

zatru

dnien

ia •w

różn

ych s

ekto

rach g

ospo

darki

Niem

iec, U

SA, P

olski,

Indii

- ko

rzysta

nie z

rocz

nika s

tatys

tyczn

ego i

zesta

wien

ie tab

elaryc

zne,

•uz

asad

nianie

wpły

wu go

spod

arowa

nia na

osiąg

anie

wyso

kich

plonó

w w

rolni

ctwie,

•wy

kona

nie di

agram

u słup

kowe

go PK

B w ro

ku 20

09 n

a 1mi

eszk

ań-

ca w

poró

wnan

iu do

wyb

ranyc

h kraj

ów,

•za

pozn

anie

z pro

dukta

mi w

ytwarz

anym

i prze

z najb

ardzie

j zna

ne

w św

iecie

firmy

niem

ieckie

, •pr

aca m

etodą

aktyw

izując

ą: „R

ybi sz

kielet

” - D

lacze

go N

iemcy

są

potęg

ą gos

poda

rczą E

urop

y?;

37GE

OGR

AFIA

Pro

gram

Aut

orsk

i

L.p.

Liczb

a go

dzin

Tema

t zaję

ćTre

ści na

ucza

niaCe

le sz

czeg

ółowe

kszt

ałcen

ia i w

ycho

wania

Uc

zeń

Spos

oby o

siąga

nia ce

lów ks

ztałc

enia

i wyc

howa

nia

52127

-128

(2h)

Pogo

da an

giel-

ska,

czyli

jaka

?

•Po

łożen

ie ge

ograf

iczne

, wy

spy p

rzybr

zeżn

e na

leżąc

e do W

ielkie

j Br

ytanii

. •Te

rytor

ia za

morsk

ie. •Po

dział

Wiel

kiej

Bryta

nii na

krain

y his

toryc

zne.

•Kli

mat.

•W

pływ

ciepłe

go

prąd

u mor

skieg

o. •Zr

óżnic

owan

ie na

rodo

wości

owe.

•Sil

nie zu

rban

izowa

-ny

kraj

świat

a. •No

wocz

esny

, wy

soko

rozw

inięty

kra

j prze

mysło

wy.

•Pro

duce

nt ro

py

nafto

wej.

•Oś

rodk

i pr

zemy

słowe

.

•ok

reśla

położ

enie

geog

raficz

ne W

ielkie

j Bryt

anii,

•zn

a tery

toria

zamo

rskie,

•wy

mien

ia kra

iny hi

storyc

zne,

•ch

arakte

ryzuje

klim

at W

ielkie

j Bryt

anii i

wpływ

na ni

ego p

rądu

ciepłe

go,

•wy

mien

ia na

rodo

wości

zami

eszk

ujące

W. B

rytan

ię, •wi

e ile

wyno

si wsk

aźnik

urba

nizac

ji, •om

awia

nowo

czes

ny pr

zemy

sł pr

zetw

órcz

y, •zn

a miej

sca w

ydob

ycia

ropy

nafto

wej n

a Mor

zu Pó

łnocn

ym,

•ws

kazu

je oś

rodk

i prze

mysło

we W

ielkie

j Bryt

anii;

•pr

aca z

map

ą Eur

opy

- okre

ślanie

położ

enia

geog

raficz

nego

Wiel

kiej B

rytan

ii,- w

skaz

ywan

ie kra

in his

toryc

znyc

h,- w

yszu

kiwan

ie ter

ytorió

w za

morsk

ich,

•om

awian

ie kli

matu

oraz

wpły

wu n

a nieg

o prąd

u mor

skieg

o, •ws

kazy

wanie

na no

wocz

esno

ść pr

zemy

słu W

ielkie

j Bryt

anii,

•ob

liczan

ie ws

kaźn

ika ur

baniz

acji,

•za

pozn

anie

z obs

zarem

wyd

obyc

ia ro

py na

ftowe

j, •pr

zeds

tawien

ie Lo

ndyn

u jak

o świ

atowe

j metr

opoli

i, •pr

aca z

espo

łowa:

„Cec

hy kl

imatu

na W

yspa

ch Br

ytyjsk

ich”:

•od

czyty

wanie

temp

eratu

r w st

yczn

iu i lip

cu,

•ob

liczan

ie am

plitu

dy te

mpera

tur,

•od

czyty

wanie

wart

ości

izohie

t w ci

ągu c

ałego

roku

, •ws

kaza

nie na

jwięk

szyc

h opa

dów,

•ob

liczan

ie su

my op

adów

, •me

toda

aktyw

izując

a - „D

rzewk

o dec

yzyjn

e”- p

ozyty

wne i

nega

-tyw

ne sk

utki

(eur

osier

oty)

. •„D

lacze

go Po

lacy d

ecyd

ują się

na w

yjazd

do W

ielkie

j Bryt

anii?”

;

38GE

OGR

AFIA

Pro

gram

Aut

orsk

i

L.p.

Liczb

a go

dzin

Tema

t zaję

ćTre

ści na

ucza

niaCe

le sz

czeg

ółowe

kszt

ałcen

ia i w

ycho

wania

Uc

zeń

Spos

oby o

siąga

nia ce

lów ks

ztałc

enia

i wyc

howa

nia

53129

-13

2(4

h)

Franc

ja. Ku

chnia

fra

ncus

ka

zapr

asza

.

•Po

łożen

ie Fra

ncji.

•Po

wierz

chnia

, licz

ba

ludno

ści.

•Kr

ainy g

eogr

aficz

ne.

•Kli

mat F

rancji

. •Fra

ncja

trzec

ią po

tęgą g

ospo

darcz

ą Eu

ropy

. •Ele

ktrow

nie

atomo

we.

•No

wocz

esne

ro

lnictw

o: wi

elkoo

bsza

rowe

, to

waro

we i w

ysok

o zm

echa

nizow

ane.

•Ro

zmies

zcze

nie

upraw

. •No

wocz

esny

prze

-my

sł pr

zetw

órcz

y.

•ok

reśla

położ

enie

geog

raficz

ne Fr

ancji

, •zn

a pow

ierzc

hnię,

liczb

ę lud

ności

, •ws

kazu

je kra

iny ge

ograf

iczne

Fran

cji,

•ok

reśla

klima

t, •wi

e, że

jest

trzec

ią po

tęgą g

ospo

darcz

ą Eur

opy,

•ref

eruje

znac

zenie

elek

trown

i ato

mowy

ch, k

tóre

dosta

rczają

75

% en

ergii,

•wy

jaśnia

, czy

m ch

arakte

ryzuje

się no

wocz

esne

rolni

ctwo w

e Fra

ncji,

•ws

kazu

je ro

zmies

zcze

nie up

raw i w

ysok

ość p

lonów

, •om

awia

prze

mysł

prze

twór

czy:

- prze

mysł

samo

chod

owy,

- prze

mysł

lotnic

zy,- p

rzemy

sł ch

emicz

ny,

- farm

aceu

tyczn

o - ko

smety

czny

np.: L

’orea

l, Vich

y, •pr

zemy

sł sp

ożyw

czy:

- mlec

zarsk

i np.:

firma

Dan

one,

•pr

oduk

cja w

in i sz

ampa

nów,

•pr

oduk

cja se

rów

(pon

ad 50

0 gatu

nków

)- p

rzemy

sł tab

oru k

olejow

ego -

szyb

kie ko

leje T

GV;

•ok

reślan

ie po

łożen

ia ge

ograf

iczne

go Fr

ancji

, •od

czyty

wanie

z ro

cznik

a stat

ystyc

zneg

o pow

ierzc

hni i

liczby

lud

ności

, •ob

liczan

ie śre

dniej

gęsto

ści za

ludnie

nia,

•om

ówien

ie kra

in ge

ograf

iczny

ch po

d kąte

m ro

zwoju

rolni

ctwa,

•pr

aca z

podr

ęczn

ikiem

: -

wysz

czeg

ólnien

ie up

raw, p

odan

ie mi

ejsca

Fran

cji w

świat

owej

prod

ukcji

rolne

j i om

ówien

ie dia

gram

u - st

ruktu

ra uż

ytkow

ania

ziemi

we

Fran

cji,

•po

równ

anie

pogło

wia b

ydła

mlec

zneg

o w e

Franc

ji i w

innyc

h kra

jach e

urop

ejskic

h - od

czyta

nie ta

beli,

•za

pozn

anie

z moz

aiką n

arodo

wości

ową o

raz z

wynik

ający

mi

z teg

o pro

blema

mi,

•pr

aca z

map

ą - w

yszu

kiwan

ie na

jwięk

szyc

h elek

trown

i ato

mowy

ch

we Fr

ancji

i pod

kreśle

nie, ż

e dos

tarcz

ają on

e 75%

energ

ii, •pr

zeds

tawien

ie pr

oduk

tów

nowo

czes

nego

prze

mysłu

(sam

ocho

dy,

pocią

gi TG

V, sa

molot

y, rak

iety A

riane

wyk

orzy

stane

do w

ynos

ze-

nia sa

telitó

w na

orbit

ę, ko

smety

ki),

•pły

ta mu

ltimed

ialna

- Fra

ncja,

•po

dział

na gr

upy -

Przy

goto

wanie

dania

kuch

ni fra

ncus

kiej (k

ażda

gr

upa p

rzygo

towu

je inn

ą pot

rawę –

degu

stacja

);

39GE

OGR

AFIA

Pro

gram

Aut

orsk

i

L.p.

Liczb

a go

dzin

Tema

t zaję

ćTre

ści na

ucza

niaCe

le sz

czeg

ółowe

kszt

ałcen

ia i w

ycho

wania

Uc

zeń

Spos

oby o

siąga

nia ce

lów ks

ztałc

enia

i wyc

howa

nia

5413

3-

134

(2h)

Co A

nia po

-wi

nna w

iedzie

ć o J

apon

ii?

•Po

łożen

ie wy

spiar

-sk

ie Jap

onii.

•W

arunk

i natu

ralne

•Fu

dżi, ś

więtą

górą

Japoń

czyk

ów.

•M

egalo

polis

Nipp

on.

•Cu

d gos

poda

rczy

Japon

ii. •Na

kłady

finan

sowe

na

oświ

atę i b

adan

ia na

ukow

e. •Prz

emys

ł wys

okiej

tec

hnolo

gii:

- elek

tronic

zny,

- opt

yczn

y,- f

armac

eutyc

zny,

- tran

spor

towy

(sa

moch

ody,

moto

-cy

kle, t

abor

kolej

owy,

samo

loty,

statki

);

•ok

reśla

położ

enie

geog

raficz

ne Ja

ponii

, •om

awia

waru

nki n

atural

ne (u

kszta

łtowa

nie po

wierz

chni,

str

efa w

ulkan

ów i t

rzęsie

ń ziem

i klim

at mo

nsun

y, cy

rkulac

ja mo

nsun

owa)

, •ob

jaśnia

, że F

udżi

jest ś

więtą

górą,

•ch

arakte

ryzuje

meg

alopo

lis Ni

ppon

, •wi

e, że

Japo

nia kł

adzie

nacis

k na o

świat

ę i ba

dania

nauk

owe -

du

że na

kłady

finan

sowe

, •stw

ierdz

a, że

Japo

nia sł

ynie

z prze

mysłu

high

-tech

; wym

ienia

znan

e mark

i japo

ńskie

;

•pr

aca z

atlas

em -

okreś

lanie

położ

enia

geog

raficz

nego

Japo

nii:

położ

enie

wysp

iarsk

ie, w

ody o

blewa

jące,

sąsie

dztw

o row

ów

ocea

niczn

ych,

•om

awian

ie wa

runk

ów na

tural

nych

: młod

e gór

y fałd

owe,

obsz

ary

sejsm

iczne

i wulk

anicz

ne w

yniki

em po

łożen

ia w

stref

ie pły

t: oc

eanic

znej

i kon

tynen

talne

j, •za

pozn

anie

z meg

alopo

lis Ni

ppon

- na

jbard

ziej z

urba

nizow

anym

reg

ionem

świat

a, •sch

arakte

ryzow

anie

prod

uktó

w wy

twor

zony

ch pr

zez n

ajwięk

sze

i najb

ardzie

j zna

ne fir

my ja

pońs

kie: T

oyot

a, Ni

ssan,

Hond

a, Hi

tachi,

To

shiba

, Mits

ubish

i, Pan

ason

ic, So

ny, S

anyo

itp.,

•po

dkreś

lanie,

że w

ysok

i poz

iom pr

oduk

cji w

Japo

nii je

st wy

nikiem

du

żych

nakła

dów

finan

sowy

ch na

bada

nia na

ukow

e, •pły

ta mu

ltimed

ialna

– Jap

onia,

•pr

aca w

grup

ach –

map

a men

talna

•„A

nia po

znaje

trad

ycje

i now

ocze

snoś

ć Jap

onii”;

40GE

OGR

AFIA

Pro

gram

Aut

orsk

i

L.p.

Liczb

a go

dzin

Tema

t zaję

ćTre

ści na

ucza

niaCe

le sz

czeg

ółowe

kszt

ałcen

ia i w

ycho

wania

Uc

zeń

Spos

oby o

siąga

nia ce

lów ks

ztałc

enia

i wyc

howa

nia

5513

5-13

6(2

h)

Czy C

hińcz

yk

żywi

się sa

mym

ryżem

?

•Po

łożen

ie Ch

in. •W

arunk

i natu

ralne

:- u

kszta

łtowa

nie

powi

erzch

ni,- w

arunk

i klim

atycz

ne.

•W

ody p

o-wi

erzch

niowe

(rz

eki, p

ołącz

enia

rzecz

no- k

anało

we).

•Ch

iny na

jludn

iejsz

e pa

ństw

o świ

ata.

•Ko

ntro

la ur

odze

ń. •Re

giony

rolni

cze.

•Sz

ybki

rozw

ój pr

zemy

słu w

ysok

iej

techn

ologii

. •W

pływ

dyna

-mi

czne

go ro

zwój

Chin

na św

iatow

ą go

spod

arkę.

•ok

reśla

położ

enie

geog

raficz

ne Ch

in, •ws

kazu

je wy

sokie

góry

i rozle

głe w

yżyn

y Chin

np.: W

yżyn

a Ty

betań

ska z

wana

dach

em św

iata,

•om

awia

klima

t Chin

(we w

schod

nich C

hinac

h klim

at mo

nsun

owy,

•w

zach

odnic

h wy

bitnie

kont

ynen

talny

), •wy

jaśnia

cel

budo

wy za

pory

na Ja

ngcy,

•wy

mien

ia rze

ki Ch

in, •wi

e, że

Chiny

to na

jludn

iejsz

e pań

stwo ś

wiata

, w kt

órym

wp

rowa

dzon

o kon

trolę

urod

zeń,

•ws

kazu

je na

jważ

niejsz

e reg

iony r

olnicz

e, •ch

arakte

ryzuje

prod

ukcję

roślin

ną,

•ro

zumi

e, że

szyb

ki ro

zwój

prze

mysłu

w Ch

inach

jest

m.in.

dz

ięki sp

ecjal

nym

strefo

m ek

onom

iczny

m, ni

skim

kosz

tom

wytw

arzan

ia, •uz

asad

nia, ż

e dyn

amicz

ny ro

zwój

Chin

wpływ

a na ś

wiato

wą

gosp

odark

ę;

• pr

aca z

map

ą:- o

kreśla

nie po

łożen

ia ge

ograf

iczne

go Ch

in,- w

skaz

anie

gór, w

yżyn

i nizi

n, •ws

kaza

nie rz

ek i p

ołącz

eń rz

eczn

o-ka

nałow

ych o

raz po

trzeb

ę bu

dowy

najw

iększ

ej za

pory

zbior

nika T

rzech

Prze

łomów

na rz

ece

Jangc

y w ce

lu za

bezp

iecze

nia pr

zed k

atastr

ofaln

ymi p

owod

ziami

, •ro

cznik

staty

stycz

ny -

odcz

ytanie

liczb

y lud

ności

na pr

zełom

ie lat

19

50-2

009

oraz

narys

owan

ie wy

kresu

, •za

pozn

anie

z pro

gram

em ko

ntro

li uro

dzeń

i cele

m jeg

o wp

rowa

dzen

ia, •sch

arakte

ryzow

anie

region

ów ro

lnicz

ych C

hin i r

ozmi

eszc

zenia

up

raw,

•wy

kona

nie di

agram

u dot

yczą

cego

głów

nych

prod

ucen

tów

ryżu

i herb

aty na

świec

ie, •ws

kaza

nie c

zynn

ików

wpływ

ający

ch na

szyb

ki ro

zwój

prze

mysłu

w

China

ch,

•pły

ta mu

ltimed

ialna

– Ch

iny,

•pr

aca w

grup

ach m

etodą

poste

ru -

„Cała

praw

da o

Chińc

zyka

ch”

(m.in

. chiń

ski z

odiak

, styl

feng

shui,

tai-c

hi bą

dź w

ushu

., styl

życia

, sp

ożyw

anie

posił

ków,

potra

wy ch

ińskie

itp.),

41GE

OGR

AFIA

Pro

gram

Aut

orsk

i

L.p.

Liczb

a go

dzin

Tema

t zaję

ćTre

ści na

ucza

niaCe

le sz

czeg

ółowe

kszt

ałcen

ia i w

ycho

wania

Uc

zeń

Spos

oby o

siąga

nia ce

lów ks

ztałc

enia

i wyc

howa

nia

5613

7-13

8(2

h)

Kont

rasty

społe

czne

w

Indiac

h.

•Po

łożen

ie ge

ogra-

ficzn

e Ind

ii. •Kr

ainy g

eogr

aficz

ne.

•W

arunk

i natu

ralne

. •Ek

sploz

ja de

mogr

aficz

na.

•Be

zdom

ność.

•Pa

ństw

o an

alfab

etów.

•Ko

ntras

ty sp

ołecz

ne.

•Sy

stem

kasto

wy.

•Ry

ż pod

stawo

-wy

m pr

oduk

tem

wyży

wien

ia. •Ko

ntras

ty go

spod

arcze

. •Re

ligia

– hind

uizm.

•ok

reśla

położ

enie

geog

raficz

ne In

dii,

•ws

kazu

je kra

iny ge

ograf

iczne

, •om

awia

waru

nki n

atural

ne, (

uksz

tałto

wanie

powi

erzch

ni,

waru

nki k

limaty

czne

), •od

czytu

je rze

ki Ind

ii, •wy

jaśnia

skut

ki ek

sploz

ji dem

ograf

iczne

j, •ch

arakte

ryzuje

syste

m ka

stowy

, •wy

jaśnia

, że 4

0% sp

ołecz

eństw

a nie

potra

fi pisa

ć ani

czyta

ć, •ws

kazu

je ryż

jako

pods

tawow

y pro

dukt

wyży

wien

ia lud

ności

, •wi

e, że

w In

diach

wys

tępują

kont

rasty

gosp

odarc

ze (w

ysok

i po

ziom

w go

spod

arstw

ach w

ielko

obsz

arowy

ch i z

acof

anie

na

indyjs

kiej w

si - ra

dło i

bawo

ły),

•uz

asad

nia dl

acze

go za

gran

iczni

inwes

torzy

trak

tują

Indie,

jako

og

romn

y ryn

ek zb

ytu,

•om

awia

prob

lem In

dii -

bezd

omni

na ul

icach

mias

t, •int

erpret

uje hi

nduiz

m, w

iarę w

święt

e kro

wy,

•ch

arakte

ryzuje

na cz

ym po

lega s

ystem

kasto

wy w

India

ch;

•pr

aca z

atlas

em:

- okre

ślanie

położ

enia

geog

raficz

nego

Indii

,- o

dczy

tanie

krain

geog

raficz

nych

,- u

kszta

łtowa

nia po

wierz

chni,

rzek

Indii

, •za

pozn

anie

z eks

plozją

demo

graf

iczną

i jej

skut

kami

, •za

znajo

mien

ie z p

rymity

wną g

ospo

darką

rolną

chara

kterys

tyczn

ą dla

wsi i

ndyjs

kiej,

•ws

kaza

nie up

raw na

map

ie go

spod

arcze

j Azji

, •pły

ta mu

ltimed

ialna

- Lu

dnoś

ć i go

spod

arka I

ndii,

•pr

aca m

etodą

teks

tu pr

zewo

dnieg

o: „Ś

więta

krow

a”- n

aucz

yciel

op

racow

uje ka

rty pr

acy w

ykor

zystu

jąc In

terne

t;

42GE

OGR

AFIA

Pro

gram

Aut

orsk

i

L.p.

Liczb

a go

dzin

Tema

t zaję

ćTre

ści na

ucza

niaCe

le sz

czeg

ółowe

kszt

ałcen

ia i w

ycho

wania

Uc

zeń

Spos

oby o

siąga

nia ce

lów ks

ztałc

enia

i wyc

howa

nia

5713

9-14

0(2

h)

W na

jwyż

szyc

h gó

rach ś

wiata

.

•Po

łożen

ie Hi

malaj

ów.

•Pa

ństw

a leż

ące

•w

najw

yższ

ych

górac

h świ

ata.

•Bu

dowa

ge

ologic

zna.

•Pię

tra kl

imaty

czno

- ro

ślinne

. •Zw

ierzę

ta. •Rz

eźba

Him

alajów

. •Lo

dowc

e gór

skie.

•Na

jwyż

sze s

zczy

ty. •Zd

obyw

cy

Hima

lajów

.

•ok

reśla

położ

enie

geog

raficz

ne H

imala

jów,

•wi

e jak

ie pa

ństw

a leż

ą w na

jwyż

szyc

h gór

ach ś

wiata

, •zn

a bud

owę g

eolog

iczną

, •wi

e, że

Him

alaje

są m

łodym

i gór

ami fa

łdowy

mi,

•ws

kazu

je na

jwyż

sze s

zczy

ty i ic

h wys

okoś

ci, •wy

mien

ia pię

tra kl

imaty

czno

- roś

linne

i lod

owce

, •um

ie ob

liczyć

temp

eratu

rę wr

az z

wyso

kości

ą, •po

daje

nazw

iska h

imala

istów

i pier

wszy

ch zd

obyw

ców

Mon

t Ev

erestu

;

•pr

aca z

map

ą:- o

kreśle

nie po

łożen

ia ge

ograf

iczne

go,

- pod

anie

pańs

tw le

żący

ch w

Him

alajac

h,- o

dczy

tanie

najw

yższ

ych s

zczy

tów

i ich w

ysok

ości,

•om

ówien

ie bu

dowy

na po

dstaw

ie ma

py ge

ologic

znej,

•ws

kaza

nie pi

ęter k

limaty

czno

roślin

nych

oraz

zwier

ząt z

amies

zku-

jącyc

h te p

iętra,

•ob

liczan

ie tem

perat

ury p

owiet

rza w

raz z

wyso

kości

ą, •pły

ta mu

ltimed

ialna

- Lo

dowc

e gór

skie

w Hi

malaj

ach,

•za

pozn

anie

ze zd

obyw

cami

Mon

t Eve

restu

, wsk

azan

ie Po

laków

, bio

rącyc

h udz

iał w

wyp

rawac

h him

alajsk

ich -

prac

a z In

terne

tem,

•po

gada

nka n

a tem

at „Ja

kie ce

chy c

harak

teru p

owini

en m

ieć

himala

ista”

, •wy

kona

nie m

odelu

Him

alajów

z za

znac

zenie

m pię

ter ro

ślinny

ch

(plas

telina

);

58141

-142

(2h)

Wiel

cy Po

lacy:

geog

rafow

iei b

adac

ze Zi

emi.

•Pa

weł E

dmun

d Str

zelec

ki •He

nryk

Arct

owsk

i •An

toni

Boles

ław

Dobr

owols

ki •Ign

acy D

omey

ko •Ka

rol B

ohda

nowi

cz •Jan

Czers

ki •Be

nedy

kt Dy

bows

ki •Eu

geniu

sz Ro

mer

•Al

eksa

nder

Czek

anow

ski

•M

arek K

amińs

ki •W

anda

Rutki

ewicz

•Jer

zy Ku

kucz

ka

•po

szuk

uje w

mate

riałac

h źró

dłowy

ch in

form

acji d

otyc

zący

ch

wszy

stkich

wym

ienion

ych p

ostac

i;

•tw

orze

nie pr

ezen

tacji m

ultim

edial

nej k

orzy

stając

z ma

teriał

ów

źródło

wych

, •pr

aca w

grup

ach -

w pr

acow

ni ko

mput

erowe

j, •pr

zeds

tawien

ie na

foru

m wy

kona

nych

prac

;

43GE

OGR

AFIA

Pro

gram

Aut

orsk

i

L.p.

Liczb

a go

dzin

Tema

t zaję

ćTre

ści na

ucza

niaCe

le sz

czeg

ółowe

kszt

ałcen

ia i w

ycho

wania

Uc

zeń

Spos

oby o

siąga

nia ce

lów ks

ztałc

enia

i wyc

howa

nia

KlAs

A III

(70

JEdn

Ost

EK lE

KCyJ

nyCh

)

5914

3-14

4(2

h)

Czy p

ołoże

nie

geog

raficz

ne

Polsk

i jest

korzy

stne?

•Po

łożen

ie Po

lski

na ku

li ziem

skiej

i w

Euro

pie.

•W

spółr

zędn

e geo

-gr

aficz

ne sk

rajny

ch

punk

tów.

•Są

siedz

i Pols

ki -

długo

ści gr

anic.

•Gr

anice

natu

ralne

i sz

tucz

ne.

•Ob

szar

Polsk

i da

wniej

i obe

cnie.

•Str

efa e

kono

micz

na

na Ba

łtyku

. •Cz

as sł

onec

zny,

strefo

wy, u

rzędo

wy.

•Ro

zciąg

łość r

ówno

-leż

nikow

a i ró

żnica

cz

asu s

łonec

zneg

o. •Ro

zciąg

łość

połud

nikow

a i ró

ż-nic

e w w

ysok

ości

Słońc

a.

•ok

reśla

położ

enie

geog

raficz

ne Po

lski,

•wy

znac

za w

spółr

zędn

e geo

graf

iczne

skraj

nych

punk

tów,

•ws

kazu

je są

siadó

w Po

lski,

•zn

a dług

ość g

ranic

krajów

sąsia

dując

ych,

•wy

różn

ia gr

anice

natu

ralne

i sztu

czne

, •om

awia

obsz

ar Po

lski,

•zn

a zas

ięg st

refy e

kono

micz

nej n

a Bałt

yku,

•um

ie ob

liczać

rozc

iągłoś

ć rów

noleż

nikow

ą i po

łudnik

ową

w sto

pniac

h i ki

lometr

ach,

czas

słon

eczn

y, str

efowy

i urzę

dowy

or

az w

ysok

ość S

łońca

w ró

żnyc

h miej

scach

Polsk

i;

•pr

aca n

a glob

usie

i na m

apie

ścien

nej św

iata i

Euro

py:

- okre

ślanie

położ

enia

geog

raficz

nego

Polsk

i,- w

yzna

czan

ie ws

półrz

ędny

ch ge

ograf

iczny

ch sk

rajny

ch pu

nktó

w,- u

mies

zcze

nie Po

lski w

stref

ie cz

asu ś

rodk

owoe

urop

ejskie

go,

-zap

ozna

nie z

potrz

ebą w

prow

adza

nia cz

asu u

rzędo

wego

(letn

iego

i zim

oweg

o) w

celu

oszc

zędz

ania

energ

ii,- w

skaz

ywan

ie są

siadó

w Po

lski,

•wy

korzy

stanie

prog

ramu G

oogle

Earth

– zd

jęcia

satel

itarn

e całe

go

obsz

aru Po

lski, b

ądź f

ragme

ntów

, •pły

ta mu

ltimed

ialna

- są

siedz

i Pols

ki, •pr

aca n

a map

ie ko

ntur

owej

Polsk

i:- z

azna

czen

ie gr

anic

natu

ralny

ch i s

ztucz

nych

,- z

azna

czen

ie sk

rajny

ch pu

nktó

w Po

lski,

- wpis

anie

w od

powi

ednic

h miej

scach

krajó

w są

siadu

jącyc

h, •pr

aca z

rocz

nikiem

staty

stycz

nym:

- wys

zukiw

anie

długo

ści gr

anic

sąsia

dów

Polsk

i, •om

awian

ie gr

anic

natu

ralny

ch i s

ztucz

nych

, •om

awian

ie str

efy e

kono

micz

nej B

ałtyk

u, •za

pozn

anie

z hist

oryc

znym

obsz

arem

Polsk

i (za J

agiel

lonów

,w cz

a-sie

rozb

iorów

Polsk

i, prze

d II w

ojną ś

wiato

wą, s

tan ob

ecny

), •pr

aca z

rocz

nikiem

staty

stycz

nym:

- wys

zuka

nie da

nych

dotyc

zący

ch po

wierz

chni

Polsk

i oraz

inny

ch

pańs

tw Eu

ropy

, -

wyko

nanie

diag

ramu p

rosto

kątn

ego,

•ob

liczan

ie ro

zciąg

łości

równ

oleżn

ikowe

j w st

opnia

ch i k

ilome

trach

(z

a pom

ocą s

kali)

oraz

różn

icy cz

asu s

łonec

zneg

o, • ob

liczan

ie ro

zciąg

łości

połud

nikow

ej w

stopn

iach i

kilom

etrac

h (1°

-111,1

km) o

raz w

ysok

ości

Słońc

a w ró

żnyc

h miej

scach

Polsk

i, • pr

aca m

etodą

aktyw

izując

ą „An

aliza

SWOT

”- Cz

y poło

żenie

Polsk

i w

samy

m śro

dku E

urop

y jes

t kor

zystn

e?;

44GE

OGR

AFIA

Pro

gram

Aut

orsk

i

L.p.

Liczb

a go

dzin

Tema

t zaję

ćTre

ści na

ucza

niaCe

le sz

czeg

ółowe

kszt

ałcen

ia i w

ycho

wania

Uc

zeń

Spos

oby o

siąga

nia ce

lów ks

ztałc

enia

i wyc

howa

nia

6014

5-14

6(2

h)

Jakie

wyda

rzenia

ge

ologic

zne

wystę

powa

ły w

mojej

mi

ejsco

wości

?

•Te

rminy

: oro

gene

za,

zapa

dlisk

o, sk

ały,

skam

ieniał

ości,

wi

ek w

zględ

ny

i bez

wzglę

dny

skał,

tabli

ca

straty

graf

iczna

. •Jed

nostk

i tekto

nicz-

ne Po

lski i

Euro

py.

•Sk

ały i s

kami

eniał

o-ści

prze

wodn

ie. •Ta

blica

str

atygr

aficz

na.

•W

ażnie

jsze w

yda-

rzenia

geolo

giczn

e na

teryt

orium

Polsk

i. •Gó

rotw

ory k

ale-

dońs

kie, h

ercyń

skie

i alpe

jskie.

•Prz

ekro

je ge

ologic

zne.

•za

pozn

aje się

z po

jęciam

i: oro

gene

za, z

apad

lisko,

skały

, sk

amien

iałoś

ci, w

iek w

zględ

ny i b

ezwz

ględn

y ska

ł, tab

lica

straty

graf

iczna

, •wy

mien

ia jed

nostk

i tekto

niczn

e Pols

ki i E

urop

y, •ro

zpoz

naje

i cha

rakter

yzuje

skały

i ska

mien

iałoś

ci pr

zewo

dnie

na

teren

ie Po

lski,

•od

czytu

je ery

i okre

sy z

tablicy

strat

ygraf

iczne

j, •zn

a wyd

arzen

ia ge

ologic

zne P

olski,

•ws

kazu

je gó

rotw

ory k

aledo

ńskie

, herc

yńsk

ie i a

lpejsk

ie, •od

czytu

je his

torię

geolo

giczn

ą na p

rzykła

dzie

różn

ych p

rzekro

-jów

geolo

giczn

ych;

•pr

aca z

mate

riałam

i źró

dłowy

mi:

- wys

zukiw

anie

znac

zenia

term

inów:

orog

enez

a, za

padli

sko,

skały

, ska

mien

iałoś

ci, w

iek w

zględ

ny i b

ezwz

ględn

y ska

ł, tab

lica

straty

graf

iczna

, •pr

aca z

map

ą geo

logicz

ną- w

skaz

ywan

ie jed

noste

k tek

tonic

znyc

h Pols

ki i E

urop

y, or

az gó

ro-

twor

ów ró

żnyc

h oro

gene

z, •ro

zpoz

nawa

nie i c

harak

teryz

owan

ie ok

azów

skał

wystę

pując

ych

w na

jbliżs

zej o

kolicy

oraz

omów

ienie

gene

zy i w

ykor

zysta

nia ic

h w

gosp

odarc

e, •za

pozn

anie

z obli

czan

iem w

ieku w

zględ

nego

i bez

wzglę

dneg

o ska

ł •pr

aca z

tabli

cą st

ratyg

raficz

ną:

- dok

onan

ie po

dział

u dzie

jów Zi

emi n

a ery

i okre

sy,- o

mówi

enie

ważn

iejsz

ych w

ydarz

eń na

teren

ie Po

lski,

- umi

ejsco

wien

ie or

ganiz

mów

(trylo

bitów

i amo

nitów

) w od

powi

ed-

niej e

rze i o

kresie

jako

skam

ieniał

ości

prze

wodn

ich,

•pr

aca n

a prze

krojac

h geo

logicz

nych

- najb

liższ

ego m

iejsca

zami

eszk

ania

uczn

ia:- o

dczy

tywan

ie wa

rstw

skaln

ych o

d najs

tarsz

ych d

o najm

łodsz

ych,

- cha

rakter

yzow

anie

posz

czeg

ólnyc

h wars

tw i o

mawi

anie

ich ge

nezy

ws

kazu

jącej

na pr

zebie

g wyd

arzeń

geolo

giczn

ych,

•pły

ta mu

ltimed

ialna

- wy

darze

nia ge

ologic

zne;

45GE

OGR

AFIA

Pro

gram

Aut

orsk

i

L.p.

Liczb

a go

dzin

Tema

t zaję

ćTre

ści na

ucza

niaCe

le sz

czeg

ółowe

kszt

ałcen

ia i w

ycho

wania

Uc

zeń

Spos

oby o

siąga

nia ce

lów ks

ztałc

enia

i wyc

howa

nia

6114

7-14

8(2

h)

Zlodo

wace

nie w

Po

lsce.

•Te

rminy

: lądo

lód,

moren

y, sa

ndry,

pr

adoli

ny, o

zy,

kemy

, glac

jały,

interg

lacjał

y, rze

źba

staro

glacja

lna, r

zeź-

ba m

łodog

lacjal

na.

•Ob

szary

i zas

ięgi

zlodo

wace

ń. •Fo

rmy p

olodo

w-co

we po

wstał

e w

wynik

u dzia

-łal

ności

lądo

lodu:

akum

ulacy

jne

i ero

zyjne

. •Fo

rmy p

olodo

w-co

we w

ystęp

ujące

w

górac

h. •Rz

eźba

młod

o-gla

cjalna

a rze

źba

staro

glacja

lna.

•Po

krywy

lesso

we.

•zn

a term

iny: lą

dolód

, mor

eny,

sand

ry, pr

adoli

ny, o

zy, ke

my, g

la-cja

ły, in

tergla

cjały,

rzeź

ba st

arogla

cjalna

, rze

źba m

łodog

lacjal

na,

•ws

kazu

je ob

szary

i zas

ięgi z

lodow

aceń

na te

renie

Polsk

i, •zn

a for

my po

lodow

cowe

na ni

zinac

h i w

górac

h i ch

arakte

ryzuje

je, •wi

e czy

m się

różn

i rzeź

ba m

łodog

lacjal

na od

staro

glacja

lnej,

•om

awia

w jak

i spos

ób ut

worzy

ły się

pokry

wy le

ssowe

i gdz

ie wy

stępu

ją;

•pr

aca z

mate

riałam

i źró

dłowy

mi:

- wys

zukiw

anie

znac

zenia

term

inów:

lądo

lód, m

oren

y, sa

ndry,

pr

adoli

ny, o

zy, ke

my, g

lacjał

y, int

erglac

jały,

rzeźb

a star

oglac

jalna

, rze

źba m

łodog

lacjal

na,

•pr

aca z

map

ą ście

nną P

olski:

- wsk

azyw

anie

zasię

gów

zlodo

wace

ń,- z

azna

czen

ie mi

ejsco

wości

, w kt

órej

mies

zka u

czeń

(obs

zar

zasię

gów

zlodo

wace

ń),

•pły

ta mu

ltimed

ialna

- om

ówien

ie fo

rm po

lodow

cowy

ch ni

zinny

ch

i gór

skich

, •pr

zeds

tawien

ie ró

żnic

międ

zy rz

eźbą

młod

oglac

jalną

a rze

źbą

staro

glacja

lną,

•za

pozn

anie

ze sp

osob

em po

wstan

ia po

kryw

lesso

wych

oraz

z m

iejsce

m ich

wys

tępow

ania;

46GE

OGR

AFIA

Pro

gram

Aut

orsk

i

L.p.

Liczb

a go

dzin

Tema

t zaję

ćTre

ści na

ucza

niaCe

le sz

czeg

ółowe

kszt

ałcen

ia i w

ycho

wania

Uc

zeń

Spos

oby o

siąga

nia ce

lów ks

ztałc

enia

i wyc

howa

nia

6214

9-15

3(5

h)

Czy m

ieszk

am

na m

oren

ie de

nnej?

Zajęc

ia w

ter

enie.

•Fo

rmy p

olodo

w-co

we po

wstał

e w

wynik

u dzia

-łal

ności

lądo

lodu:

akum

ulacy

jne

i ero

zyjne

. •Rz

eźba

mł

odog

lacjal

na.

•ro

związ

uje za

dania

na ka

rcie p

racy,

•ro

zpoz

naje

form

y tere

nu,

•zw

raca u

wagę

na w

ystęp

owan

ie jez

ior,

•ch

arakte

ryzuje

prad

oliny

, któ

rymi p

łynęły

wod

y z to

pniej

ąceg

o ląd

olodu

oraz

ich k

ierun

ek,

•ob

jaśnia

wys

tępow

anie

sand

rów

i por

astaj

ącej

je ro

ślinno

ści,

•ro

zpoz

naje

skały

na po

dstaw

ie od

krywk

i geo

logicz

nej,

•mi

erzy g

rubo

ść po

ziomu

próc

hnicz

nego

, •ok

reśla

typ gl

eby i

nazy

wa ją

, •od

szuk

uje m

iejsco

wości

na m

apie

topo

graf

iczne

j, wzd

łuż kt

órej

prow

adzi

trasa

wyc

ieczk

i, •ko

rzysta

z ko

mpas

u, •po

trafi p

rzepr

owad

zać w

ywiad

z mi

eszk

ańca

mi,

•rys

uje sz

kic tr

asy w

yciec

zki,

•do

konu

je po

miaru

wys

okoś

ci wz

ględn

ej mo

reny d

enne

j, •wi

e, że

mies

zka n

a obs

zarze

rzeź

by m

łodog

lacjal

nej;

•op

racow

anie

trasy

wyc

ieczk

i na w

ybran

ym te

renie

polod

owco

wym

•o r

zeźb

ie mł

odog

lacjal

nej,

•pr

zygo

towa

nie ka

rt pr

acy:

- for

my te

renu (

moren

y den

ne, c

zołow

e, ke

my, o

zy),

- jezio

ra ryn

nowe

i mor

enow

e •(k

ształ

t i na

zwy j

ezior

),- p

radoli

ny i w

ykor

zysta

nie ic

h prze

z wsp

ółcze

sne r

zeki,

- san

dry (

lesist

ość,

rodz

aje ro

ślinno

ści),

- roz

pozn

awan

ie sk

ał na

pods

tawie

odkry

wki g

eolog

iczne

j,- n

aryso

wanie

szkic

u pag

órka

mor

enow

ego i

jego

zawa

rtości

,- d

okon

ywan

ie po

miaru

gru

bości

wars

twy p

róch

niczn

ej i o

kreśla

nie

typu g

leby,

- kor

zysta

nie z

mapy

topo

graf

iczne

j,- o

dszu

kanie

na m

apie

dane

j miej

scowo

ści i o

rient

owan

ie ma

py pr

zy

pomo

cy ko

mpas

u,- w

ywiad

z mi

eszk

ańca

mi na

tras

ie wy

ciecz

ki: •ro

dzaj

upraw

i wys

okoś

ć plon

ów na

gleb

ach b

ielico

wych

, •wy

korzy

stanie

teren

ów dl

a hod

owli z

wierz

ąt, •wy

korzy

stanie

gosp

odarc

ze je

zior,

•ro

zwój

agro

turys

tyki,

•ro

zwój

turys

tyki le

tniej

i zim

owej,

- nary

sowa

nie sz

kicu t

rasy w

yciec

zki,

- dok

onan

ie po

miaru

wys

okoś

ci wz

ględn

ej mo

reny d

enne

j (niw

elato

-rem

, ewe

ntua

lnie m

etodą

krok

ową)

;

47GE

OGR

AFIA

Pro

gram

Aut

orsk

i

L.p.

Liczb

a go

dzin

Tema

t zaję

ćTre

ści na

ucza

niaCe

le sz

czeg

ółowe

kszt

ałcen

ia i w

ycho

wania

Uc

zeń

Spos

oby o

siąga

nia ce

lów ks

ztałc

enia

i wyc

howa

nia

6315

4-15

5(2

h)

Co w

płynę

ło na

pa

sowy

układ

rze

źby t

erenu

?

•Te

rminy

: nizi

ny, d

e-pr

esje,

wyż

yny,

góry,

pr

zełęc

ze, d

oliny

, gr

zbiet

y gór

skie.

•Po

lska k

rajem

niz

innym

. •Pa

sy uk

ształ

towa

nia

powi

erzch

ni. •Na

jwyż

sze k

ulmina

-cje

w po

szcz

egól-

nych

pasa

ch.

•Na

jwyż

szy i

najni

ż-sz

y pun

kt w

Polsc

e. •Cz

ynnik

i dec

ydują

ce

o pas

owej

rzeźb

ie ter

enu w

Polsc

e.

•om

awia

pojęc

ia: ni

ziny,

depr

esje,

wyż

yny,

góry,

prze

łęcze

, doli

ny,

grzb

iety g

órsk

ie, •stw

ierdz

a, że

Polsk

a jes

t kraj

em ni

zinny

m, •zn

a pas

y uks

ztałto

wania

powi

erzch

ni Po

lski,

•om

awia

najw

yższ

e kulm

inacje

w po

szcz

ególn

ych p

asac

h, •ws

kazu

je na

jniżs

zy i n

ajwyż

szy p

unkt

w Po

lsce,

•ob

licza r

óżnic

ę wys

okoś

ci mi

ędzy

punk

tami,

•ch

arakte

ryzuje

czyn

niki d

ecyd

ujące

o pa

sowe

j rzeź

bie te

renu

w Po

lsce;

•pr

aca z

teks

tem źr

ódłow

ym:

- wys

zukiw

anie

znac

zenia

term

inów,

•pr

aca z

podr

ęczn

ikiem

- op

isywa

nie pr

ocen

towe

go ud

ziału

teren

ów ni

zinny

ch, w

yżyn

nych

i gór

skich

w Po

lsce,

•rys

owan

ie krz

ywej

hipso

metry

czne

j dla

Polsk

i, •pr

aca z

map

ą poz

iomico

wą:

- odc

zytyw

anie

form

powi

erzch

ni np

.: gór

i pro

wadz

enie

linii g

rzbie-

towe

j w ty

ch gó

rach,

zazn

acze

nie pr

zełęc

zy, do

lin gó

rskich

, •rys

owan

ie pr

ofiló

w hip

some

trycz

nych

na po

dstaw

ie ma

py

pozio

mico

wej,

•ma

pa ko

ntur

owa P

olski

- zaz

nacz

enie

pasó

w uk

ształ

towa

nia

powi

erzch

ni, •pr

aca z

map

ą hips

ometr

yczn

ą:- w

skaz

ywan

ie pa

sów

uksz

tałto

wania

powi

erzch

ni i n

ajwyż

szyc

h ku

lmina

cji w

tych

pasa

ch,

•pły

ta mu

ltimed

ialna

- uk

ształ

towa

nie po

wierz

chni

Polsk

i obli

czan

ie ró

żnicy

wys

okoś

ci mi

ędzy

wyb

ranym

i pun

ktami

, •uś

wiad

omien

ie, że

wsp

ółcze

sna r

zeźb

a tere

nu ci

ągle

się zm

ienia,

•pr

aca w

dwóc

h gru

pach

- „C

zy m

asz d

obrą

orien

tację

na m

apie

Polsk

i? (M

ateria

ły: zd

jęcia,

bądź

ilustr

acje

krain

geog

raficz

nych

ws

zystk

ich pa

sów,

dwie

duże

map

y kon

turo

we w

ykon

ane n

a pa

pierze

A2 z

narys

owan

ymi p

asam

i rzeź

by or

az pa

ski p

apier

u z n

azwa

mi kr

ain.

•Ka

żda g

rupa

otrzy

muje

komp

let m

ateria

łów i j

ej za

danie

m jes

t do

paso

wanie

zdjęc

ia i p

aska

papie

ru •z n

azwą

krain

y. Jed

na gr

upa o

prac

owuje

pas p

obrze

ży, ni

zin i g

ór;

drug

a gru

pa pa

s kot

lin, w

yżyn

i poje

zierzy

.);

48GE

OGR

AFIA

Pro

gram

Aut

orsk

i

L.p.

Liczb

a go

dzin

Tema

t zaję

ćTre

ści na

ucza

niaCe

le sz

czeg

ółowe

kszt

ałcen

ia i w

ycho

wania

Uc

zeń

Spos

oby o

siąga

nia ce

lów ks

ztałc

enia

i wyc

howa

nia

6415

6-15

7(2

h)

Dlac

zego

typ

klima

tu w

Polsc

e ok

reśla

się ja

ko

prze

jściow

y?

•Te

rminy

: izot

ermy,

izoba

ry, iz

ohiet

y, am

plitu

da, la

to

klima

tyczn

e. •Po

łożen

ie Po

lski

w str

efie

klima

tów

umiar

kowa

nych

. •M

apy k

limaty

czne

. •Ro

zmies

zcze

nie

główn

ych o

środk

ów

baryc

znyc

h, ks

ztał-

tując

ych p

ogod

ę. •Ce

chy k

limatu

Po

lski.

•Po

ry ro

ku i i

ch

prze

bieg.

•Cz

ynnik

i dec

ydują

ce

o klim

acie

w Po

lsce.

•Pię

tra kl

imaty

czne

w

górac

h.

•wy

jaśnia

znac

zenie

term

inów,

•ok

reśla

położ

enie

Polsk

i w st

refie

klima

tów

umiar

kowa

nych

, •od

czytu

je głó

wne o

środk

i bary

czne

, ksz

tałtu

jące p

ogod

ę, •zn

a cec

hy kl

imatu

Polsk

i i po

ry ro

ku,

•wy

mien

ia cz

ynnik

i dec

ydują

ce o

klima

cie w

Polsc

e:- u

kszta

łtowa

nie po

wierz

chni,

- wys

okoś

ć n.p.

m.,

- odle

głość

od Ba

łtyku

i Atla

ntyk

u,- c

iepły

prąd

mor

ski,

•zn

a kier

unki

napły

wu m

as po

wietr

za na

d obs

zarem

Polsk

i, •ob

licza a

mplitu

dy te

mpera

tur,

•wy

mien

ia pię

tra kl

imaty

czne

w gó

rach;

•pr

aca z

mate

riałam

i źró

dłowy

mi:

- wyja

śnian

ie ter

minó

w, •sch

arakte

ryzow

anie

położ

enia

Polsk

i w st

refie

klima

tów

umiar

kowa

nych

, •om

ówien

ie cz

ynnik

ów de

cydu

jącyc

h o kl

imac

ie Po

lski (u

kszta

łto-

wanie

powi

erzch

ni, w

ysok

ość n

.p.m.

•od

ległoś

ć od B

ałtyk

u i A

tlant

yku,

ciepły

Prąd

Półno

cnoa

tlant

ycki)

, •po

danie

temp

eratu

r roz

pocz

ynają

cych

klim

atycz

ne po

ry ro

ku,

•om

ówien

ie ro

zmies

zcze

nia gł

ówny

ch oś

rodk

ów ba

ryczn

ych:

niżów

i w

yżów

kszta

łtując

ych p

ogod

ę oraz

prze

biegu

izob

ar, •om

ówien

ie i sc

harak

teryz

owan

ie na

pływa

jącyc

h mas

powi

etrza

na

obsz

ar Po

lski (p

rzeds

tawien

ie sch

ematy

czne

), •uz

asad

nienie

, że

prze

jściow

ość k

limatu

Polsk

i jest

wyni-

kiem

ściera

nia się

napły

wając

ych m

as po

wietr

za: m

orsk

iego

i kon

tynen

talne

go,

•pr

aca z

map

ą klim

atycz

ną Eu

ropy

i Pols

ki:- o

dczy

tywan

ie wa

rtości

i prze

biegu

izot

erm st

yczn

ia i lip

ca,

- odc

zytyw

anie

warto

ści iz

ohiet

w po

rze le

tniej

i zim

owej,

- wsk

azyw

anie

kieru

nku p

rzemi

eszc

zanie

się m

as po

wietr

za,

- omó

wien

ie pr

zebie

gu i w

pływu

ciep

łego P

rądu P

ółnoc

noatl

antyc

-kie

go (G

olfsz

tromu

) na k

limat

Polsk

i, •kre

ślenie

diag

ramów

klim

atycz

nych

na po

dstaw

ie tab

el kli

matyc

znyc

h, •ob

liczan

ie am

plitu

dy te

mpera

tur w

swoje

j miej

scowo

ści:

- dob

owej,

- mies

ięczn

ej (d

la sty

cznia

i lipc

a),

- roc

znej;

49GE

OGR

AFIA

Pro

gram

Aut

orsk

i

L.p.

Liczb

a go

dzin

Tema

t zaję

ćTre

ści na

ucza

niaCe

le sz

czeg

ółowe

kszt

ałcen

ia i w

ycho

wania

Uc

zeń

Spos

oby o

siąga

nia ce

lów ks

ztałc

enia

i wyc

howa

nia

6515

8-15

9(2

h)

Wod

y po

wierz

chnio

wei p

odzie

mne

Polsk

i.

•Te

rminy

: dor

zecz

e, zle

wisk

o, dz

iał w

ód,

ujście

delto

we,

ujście

lejko

we.

•Rz

eki g

łówne

i ich

do

pływy

. •Ce

chy s

ieci rz

eczn

ej,

reżim

rzec

zny.

•Ty

py je

zior i

ich

poch

odze

nie.

•Jez

iora n

atural

ne

i sztu

czne

. •W

ody p

odzie

mne.

•Za

groże

nia

powo

dziow

e.

•zn

a term

iny hy

drolo

giczn

e, •ws

kazu

je rze

ki głó

wne i

dopły

wy Po

lski

•ok

reśla

cech

y siec

i rzec

znej,

•wy

mien

ia typ

y jez

ior i w

skaz

uje na

map

ie, •wi

e co t

o są j

ezior

a natu

ralne

i sztu

czne

, pod

aje pr

zykła

dy,

•do

konu

je kla

syfik

acji w

ód po

dziem

nych

i ich

wyk

orzy

stania

, •ws

kazu

je ter

eny n

ajbard

ziej z

agro

żone

powo

dziam

i w Po

lsce,

•wy

mien

ia sp

osob

y zab

ezpie

czan

ia pr

zed p

owod

ziami

, •po

daje

przy

kłady

rzek

stan

owiąc

ych n

ajwięk

sze z

agro

żenie

;

•om

ówien

ie po

jęć: d

orze

cze,

zlewi

sko,

dział

wód

, ujśc

ie de

ltowe

, ujś

cie le

jkowe

, •pr

aca z

map

ą: ws

kazy

wanie

rzek

głów

nych

i ich

dopły

wów,

jezio

r na

tural

nych

i sztu

czny

ch,

•za

pozn

anie

z gen

ezą j

ezior

wys

tępują

cych

w Po

lsce,

•wy

kreśla

nie dz

iału w

ód m

iędzy

dorze

czam

i Wisł

y i O

dry i

rzek

Prz

ymor

za na

map

ie hy

drolo

giczn

ej Po

lski,

•wy

kona

nie di

agram

u dot

yczą

cego

dług

ości

rzek P

olski

– prac

a z r

oczn

ikiem

staty

stycz

nym,

•ws

kazy

wanie

cech

dorze

czy –

asym

etria,

•pr

aca z

map

ą hyd

rolog

iczną

:- o

mówi

enie

jakoś

ci wó

d śró

dlądo

wych

, •od

czyty

wanie

z ma

p baty

metry

czny

ch gł

ębok

ości

jezior

, •wy

kony

wanie

prof

ilu ba

tymetr

yczn

ego j

ezior

a najb

liższ

ej ok

olicy,

•pły

ta mu

ltimed

ialna

- W

ody p

owier

zchn

iowe i

podz

iemne

Polsk

i, •kla

syfik

owan

ie wó

d pod

ziemn

ych i

wsk

azyw

anie

ich

wystę

powa

nia,

•om

ówien

ie wy

korzy

stania

wód

mine

ralny

ch i i

ch ro

zmies

zcze

nie,

•str

ona G

oogle

Earth

- ob

raz sa

telita

rny J

ezior

a Dru

zno:

- pr

zygo

towa

nie do

zajęć

teren

owyc

h;

50GE

OGR

AFIA

Pro

gram

Aut

orsk

i

L.p.

Liczb

a go

dzin

Tema

t zaję

ćTre

ści na

ucza

niaCe

le sz

czeg

ółowe

kszt

ałcen

ia i w

ycho

wania

Uc

zeń

Spos

oby o

siąga

nia ce

lów ks

ztałc

enia

i wyc

howa

nia

6616

0-16

4(5

h)

Jezior

o Dru

zno.

Zajęc

ia w

teren

ie.

•Po

łożen

ie jez

iora.

•Ge

neza

jezio

ra. •Re

zerw

at Jez

ioro

Druz

no: p

tactw

o wo

dne i

błot

ne.

•Sz

lak bi

ałej fl

oty

•Elb

ląg -

Ostró

da.

•M

iejsco

wości

nad

jezior

em.

•Lu

dnoś

ć zam

ieszk

u-jąc

a oko

lice je

ziora.

•ok

reśla

położ

enie

jezior

a w Po

lsce i

woje

wódz

twie,

•zn

a hist

orię

pows

tania

jezior

a oraz

osad

y Tru

so,

•um

ie od

czyta

ć z m

apy t

opog

raficz

nej d

opływ

ające

i wyp

ływają

-ce

rzek

i oraz

różn

e głęb

okoś

ci jez

iora,

•ob

licza d

ługoś

ć, sz

eroko

ść

•i p

owier

zchn

ię jez

iora n

a pod

stawi

e ska

li map

y, •ws

kazu

je to

r wod

ny –

szlak

białe

j flot

y Elbl

ąg -

Ostró

da,

•wy

mien

ia mi

ejsco

wości

leżą

ce na

d jez

iorem

, •ba

da cz

ysto

ść jez

iora,

•pr

zepr

owad

za w

ywiad

z mi

ejsco

wą lu

dnoś

cią;

•pr

zygo

towa

nie ka

rt pr

acy,

•pr

aca z

map

ą Pols

ki - o

kreśla

nie po

łożen

ia ge

ograf

iczne

go je

ziora,

•pr

aca z

map

ą top

ograf

iczną

„Oko

lice Je

zioro

Dru

zno”

:- s

chara

kteryz

owan

ie po

łożen

ia jez

iora w

kryp

tode

pres

ji,- o

dczy

tywan

ie mi

ejsco

wości

położ

onyc

h nad

jezio

rem,

- wsk

azyw

anie

dopły

wając

ych i

wyp

ływają

cych

rzek

,- o

dczy

tywan

ie głę

boko

ści je

ziora,

•om

awian

ie wy

korzy

stania

jezio

ra jak

o szla

ku w

odne

go,

•ob

liczan

ie dłu

gości

, sze

roko

ści i p

owier

zchn

i jezio

ra na

pods

tawie

skali

map

y, •wy

kona

nie pr

ofilu

batym

etryc

zneg

o jez

iora,

•na

rysow

anie

szkic

u jez

iora p

rzeds

tawiaj

ąceg

o ksz

tałt i

jego

zaras

tanie

(starz

enie

się je

ziora)

, •pr

zepr

owad

zenie

bada

nia cz

ysto

ści w

ody J

ezior

a Dru

zno,

•pr

aca z

Atla

sem

Roślin

i Zwi

erząt

Reze

rwatu

Jezio

ra Dr

uzno

, •wy

wiad

z mi

ejsco

wą lu

dnoś

cią:

- życ

ie lud

ności

w ok

olica

ch je

ziora,

- czy

istnie

je mo

żliwo

ść go

spod

arcze

go w

ykor

zysta

nia je

ziora?

- jakie

wys

tępują

zagro

żenia

?- c

zy pt

actw

o utru

dnia

życie

i wyrz

ądza

szko

dy,

•ze

bran

ie ka

rt pr

acy i

ocen

a;

51GE

OGR

AFIA

Pro

gram

Aut

orsk

i

L.p.

Liczb

a go

dzin

Tema

t zaję

ćTre

ści na

ucza

niaCe

le sz

czeg

ółowe

kszt

ałcen

ia i w

ycho

wania

Uc

zeń

Spos

oby o

siąga

nia ce

lów ks

ztałc

enia

i wyc

howa

nia

6716

5-16

6(2

h)

Znac

zenie

gleb

w

przy

rodz

ie i g

ospo

darce

cz

łowiek

a

•Te

rminy

: gleb

a, pe

dosfe

ra. •Pro

cesy

gle

botw

órcz

e. •Ty

py gl

eb: s

trefo

we

i astr

efowe

. •Pro

file gl

ebow

e. •Gl

eby n

ajbliż

szej

okoli

cy. •Ero

zja gl

eb -

przy

czyn

y, sk

utki

i zap

obieg

anie.

•zn

a pod

stawo

we te

rminy

: gleb

a, pe

dosfe

ra, •om

awia

proc

esy g

lebot

wórcz

e, •wy

mien

ia typ

gleb

i pod

aje ic

h roz

mies

zcze

nie w

Polsc

e, •wy

konu

je pr

ofile

gleb

owe,

•zn

a gleb

y wys

tępują

ce w

swoje

j oko

licy,

•ch

arakte

ryzuje

przy

czyn

y, sk

utki

erozji

gleb

oraz

spos

oby

zapo

biega

nia im

;

•pr

aca z

mate

riałam

i źró

dłowy

mi:

- wyja

śnian

ie po

jęć,

•om

awian

ie pr

oces

ów gl

ebot

wórcz

ych,

•pr

aca z

map

ą gleb

:- w

skaz

ywan

ie typ

ów gl

eb z

podz

iałem

na st

refow

e i as

trefo

we,

- obja

śnian

ie ro

zmies

zcze

nia gl

eb w

Polsc

e,- o

dczy

tywan

ie gle

b wys

tępują

cych

w ok

olicy,

w kt

órej

mies

zkam

, •om

awian

ie ero

zji gl

eb, je

j przy

czyn

pows

tawan

ia, sk

utkó

w i sp

osob

ów za

pobie

gania

, •pa

nel d

ysku

syjny

- „Z

nacz

enie

gleb w

przy

rodz

ie i g

ospo

darce

cz

łowiek

a”,

•pr

aca w

grup

ach -

wyk

onan

ie pr

ofilu

gleb

oweg

o w sz

klany

ch

nacz

yniac

h z m

ateria

łu na

tural

nego

w (p

iasek

, żwi

r, glin

a, cz

arna

ziemi

a, wa

pień)

: •gr

upa:

mada

i gleb

a biel

icowa

, •gr

upa:

rędzin

a i cz

arnoz

iem;

52GE

OGR

AFIA

Pro

gram

Aut

orsk

i

L.p.

Liczb

a go

dzin

Tema

t zaję

ćTre

ści na

ucza

niaCe

le sz

czeg

ółowe

kszt

ałcen

ia i w

ycho

wania

Uc

zeń

Spos

oby o

siąga

nia ce

lów ks

ztałc

enia

i wyc

howa

nia

6816

7-16

8(2

h)

Szata

roślin

na

i świat

zwier

zęcy

w

Polsc

e.

•Le

sisto

ść w

Polsc

e. •W

ojewó

dztw

a o n

ajwięk

szej

i naj-

mniej

szej

lesist

ości.

•Prz

yczy

ny zm

niej-

szan

ia po

wierz

chni

lasów

. •W

ystęp

owan

ie na

jwięk

szyc

h kom

-ple

ksów

leśn

ych

w Po

lsce.

•Ro

dzaje

lasó

w i ty

py

zbior

owisk

roślin

-ny

ch w

Polsc

e. •Za

sięgi

drze

w: bu

k, so

sna,

świer

k. •Fu

nkcje

lasó

w. •Św

iat zw

ierzą

t. •Oc

hron

a las

ów.

•ws

kazu

je po

wierz

chnie

zales

ienia

w Po

lsce,

•wy

mien

ia wo

jewód

ztwa o

najw

iększ

ym i n

ajmnie

jszym

za

lesien

iu, •zn

a pro

cent

owy u

dział

lasó

w w

posz

czeg

ólnyc

h wo

jewód

ztwac

h, •zn

a przy

czyn

y zmn

iejsz

ania

się po

wierz

chni

lasów

, •wi

e, gd

zie w

ystęp

ują na

jwięk

sze k

omple

ksy l

eśne

i zb

iorow

iska

roślin

ne w

Polsc

e, •om

awia

zasię

g drze

w: bu

k, so

sna i

świer

k oraz

uzas

adnia

wpły

w kli

matu

na ic

h wys

tępow

anie,

•ch

arakte

ryzuje

funk

cje la

sów:

przy

rodn

icze i

gosp

odarc

ze,

•wi

e jak

ie zw

ierzę

ta za

mies

zkują

obsz

ar Po

lski,

•pr

zeds

tawia,

w ja

ki sp

osób

moż

emy c

hron

ić las

y i zw

iększ

ać ic

h po

wierz

chnię

;

•pr

aca z

rocz

nikiem

staty

stycz

nym:

- odc

zytan

ie da

nych

dotyc

zący

ch le

sisto

ści w

Polsc

e i w

posz

czeg

ól-ny

ch w

ojewó

dztw

ach,

- por

ówna

nie le

sisto

ści w

Polsc

e z le

sisto

ścią i

nnyc

h kraj

ów Eu

ropy

•pr

zygo

towa

nie di

agram

u „ Le

sisto

ść w

Polsc

e i w

wyb

ranyc

h kra

jach E

urop

y”,

•wy

kona

nie ka

rtodia

gram

u -„

Proce

ntow

y udz

iał la

sów

w po

szcz

ególn

ych w

ojewó

dztw

ach”

, •pr

aca z

map

ą „La

sy w

Polsc

e”- w

skaz

anie

wojew

ództw

o na

jmnie

jszym

i najw

iększ

ym za

lesien

iu,- o

mawi

anie

rozm

ieszc

zenia

najw

iększ

ych k

omple

ksów

leśn

ych

i zbio

rowi

sk ro

ślinny

ch,

- wsk

azan

ie za

sięgu

drze

w: bu

k, so

sna i

świer

k,- u

zasa

dnian

ie wp

ływu k

limatu

na za

sięg w

ystęp

owan

ia dr

zew:

buk,

sosn

a i św

ierk,

•od

czyta

nie ga

tunk

ów zw

ierzą

t ze w

skaz

aniem

ich w

ystęp

owan

ia

w Po

lsce,

•pły

ta mu

ltimed

ialna

- Las

y w Po

lsce;

53GE

OGR

AFIA

Pro

gram

Aut

orsk

i

L.p.

Liczb

a go

dzin

Tema

t zaję

ćTre

ści na

ucza

niaCe

le sz

czeg

ółowe

kszt

ałcen

ia i w

ycho

wania

Uc

zeń

Spos

oby o

siąga

nia ce

lów ks

ztałc

enia

i wyc

howa

nia

69169

-172

(4h)

Roślin

ność

natu

ralna

i zwi

e-rzę

ta w

mojej

ok

olicy.

Zajęc

ia w

teren

ie.

•Ro

ślinno

ść na

tural

na.

•Zw

ierzę

ta leś

ne

i poln

e. •Ro

dzaje

drze

w igl

astyc

h wys

tę-pu

jącyc

h w m

ojej

okoli

cy. •Ro

dzaje

drze

w liśc

iastyc

h w m

ojej

okoli

cy. •Ru

no le

śne

i pod

szyt.

•Sp

otka

nie

z leś

niczy

m.

•ok

reśla

typ la

su,

•ro

zpoz

naje

gatu

nki d

rzew,

•wy

mien

ia sk

ład ga

tunk

owy r

una l

eśne

go i p

odsz

ytu,

•wi

e jak

ie zw

ierzę

ta ży

ją w

lasac

h i na

polac

h w ok

olica

ch m

iejsca

za

mies

zkan

ia, •pr

zepr

owad

za w

ywiad

z leś

niczy

m;

•pr

zygo

towa

nie ka

rt pr

acy:

- roz

pozn

awan

ie typ

ów la

sów,

- wym

ienian

ie sk

ładu g

atunk

oweg

o drze

w or

az w

ystęp

ujący

ch

zwier

ząt -

Atla

s gatu

nkow

y roś

lin i z

wierz

ąt,- r

ozpo

znaw

anie

podło

ża, n

a któ

rym po

rasta

las,

- nary

sowa

nie w

arstw

lasu

i wpis

anie

wystę

pując

ych g

atunk

ów

roślin

nych

,- w

ykon

anie

rysun

ku liś

cia dr

zewa

, któ

ry do

minu

je w

tych l

asac

h,- m

ierze

nie w

ysok

ości

drze

w za

pomo

cą pr

zyrzą

du

wyso

kości

omier

za,

- odc

zytyw

anie

wiek

u drze

w na

pniu

ścięte

go dr

zewa

,- o

kreśla

nie ki

erunk

ów w

lesie

za po

mocą

mch

u,- w

ywiad

z leś

niczy

m (n

p.: po

wierz

chnia

lasó

w, st

an za

lesien

ia, pa

so-

żyty

drze

w, oc

hron

a drze

w, w

alka z

kłus

ownik

ami, g

atunk

i zwi

erząt,

sp

osob

y dok

armian

ia zw

ierzą

t, sz

kody

wyrz

ądza

ne pr

zez d

ziki);

70173

-174

(2h)

W ja

kim

wojew

ództw

ie mi

eszk

asz?

Podz

iał ad

minis

tra-

cyjny

Polsk

i daw

niej

i obe

cnie.

Orga

ny w

ładzy

w

posz

czeg

ólnyc

h jed

nostk

ach

admi

nistra

cyjny

ch.

Woje

wódz

twa

i ich s

tolice

oraz

sie

dziby

sejm

ików

wojew

ódzk

ich.

•zn

a pod

ział a

dmini

strac

yjny P

olski

w lat

ach 1

950 r

., 197

5 r.

i obe

cny,

•om

awia

orga

ny w

ładzy

w po

szcz

ególn

ych j

edno

stkac

h ad

minis

tracy

jnych

, •wy

mien

ia wo

jewód

ztwa i

ich s

tolice

oraz

siedz

iby se

jmiko

we,

•po

równ

uje po

dział

admi

nistra

cyjny

•w

Polsc

e i w

wyb

ranyc

h kraj

ach E

urop

y (np

.: Niem

cy, W

ielka

Br

ytania

, Ros

ja, Sz

wajca

ria, F

rancja

, Włoc

hy);

•za

jęcia

w pr

acow

ni ko

mput

erowe

j, •za

pozn

anie

z pod

ziałem

admi

nistra

cyjny

m Po

lski w

latac

h 195

0 –

1975

i obe

cnym

, •pr

aca z

map

ą adm

inistr

acyjn

ą: -

odcz

ytywa

nie w

ojewó

dztw

i sto

lic, •ws

kazy

wanie

siedz

iby se

jmikó

w wo

jewód

zkich

; •om

ówien

ie or

ganó

w wł

adzy

w po

szcz

ególn

ych j

edno

stkac

h ad

minis

tracy

jnych

, •pr

aca z

Inter

netem

: -

poró

wnyw

anie

podz

iału a

dmini

strac

yjneg

o Po

lski i

z wyb

ranym

i kra

jami E

urop

y (np

.: Niem

cy, W

ielka

Bryta

nia, R

osja,

Szwa

jcaria

, Fra

ncja,

Włoc

hy),

•pr

aca w

grup

ach

dwuo

sobo

wych

– pr

ezen

tacja

multim

edial

na „P

odzia

ł adm

inistr

acyjn

y Pols

ki”z w

yko-

rzysta

niem

Intern

etu,

•pr

zeds

tawien

ie wy

ników

prac

y;

54GE

OGR

AFIA

Pro

gram

Aut

orsk

i

L.p.

Liczb

a go

dzin

Tema

t zaję

ćTre

ści na

ucza

niaCe

le sz

czeg

ółowe

kszt

ałcen

ia i w

ycho

wania

Uc

zeń

Spos

oby o

siąga

nia ce

lów ks

ztałc

enia

i wyc

howa

nia

71175

-176

(2h)

Dlac

zego

w

Polsc

e rod

zi się

coraz

mnie

j dz

ieci?

•Lic

zba l

udno

ści i j

ej zm

iany.

•Śre

dnia

gęsto

ść za

ludnie

nia.

•Prz

yrost

natu

ralny

. •W

spółc

zynn

ik pr

zy-

rostu

natu

ralne

go.

•W

yż i n

iż de

mogr

aficz

ny.

•W

spółc

zesn

y mod

el ro

dziny

. •Str

uktu

ra płc

i i w

ieku –

piram

ida.

•Sp

ołecz

eństw

o sta

rzejąc

e się.

•W

spółc

zynn

ik fe

miniz

acji.

•Str

uktu

ra na

rodo

wości

owa.

•M

niejsz

ości

naro

dowe

. •Gr

upy e

tnicz

ne.

•wi

e jak

a licz

ba lu

dnoś

ci wy

stępu

je w

Polsc

e oraz

jak z

mien

iała s

ię na

prze

strze

ni lat

, •ob

licza ś

rednią

gęsto

ść za

ludnie

nia, p

rzyro

st na

tural

ny, w

spół-

czyn

nik pr

zyro

stu na

tural

nego

, •ok

reśla

kiedy

wys

tąpiły

okres

y wyż

owe i

niżo

we w

Polsc

e, •om

awia

wspó

łczes

ny m

odel

rodz

iny,

•po

trafi o

dczy

tywać

piram

idę pł

ci •i w

ieku s

połec

zeńs

twa o

raz st

wierd

za, ż

e sp

ołecz

eństw

o pols

kie

jest s

tarze

jące s

ię, •od

czytu

je ws

kaźn

ik fe

miniz

acji w

posz

czeg

ólnyc

h wo

jewód

ztwac

h, •ch

arakte

ryzuję

stru

kturę

naro

dowo

ściow

ą i m

niejsz

ości

naro

dowe

, •zn

a roz

mies

zcze

nie gr

up et

niczn

ych

•w

Polsc

e oraz

omaw

ia ich

cech

y kult

urow

e;

•pr

aca z

rocz

nikiem

staty

stycz

nym:

- od

czyty

wanie

dany

ch do

tyczą

cych

zmian

ludn

ościo

wych

od II

wojny

świat

owej

do ch

wili o

becn

ej, •ob

liczan

ie śre

dniej

gęsto

ści za

ludnie

nia, p

rzyro

stu na

tural

nego

i w

spółc

zynn

ika pr

zyro

stu na

tural

nego

, •rys

owan

ie wy

kresu

obraz

ujące

go lic

zbę l

udno

ści na

prze

strze

ni lat

, •za

znac

zenie

na w

ykres

ie wy

żów

i niżó

w de

mogr

aficz

nych

i wyja

-śn

ienie

przy

czyn

wys

tępow

ania

tych z

jawisk

, •pir

amida

wiek

u i pł

ci:- o

blicz

anie

liczby

kobie

t i mę

żczy

zn ur

odzo

nych

w od

powi

ednic

h pr

zedz

iałac

h wiek

owyc

h,- w

skaz

anie

wyżó

w i n

iżów

demo

graf

iczny

ch,

- odc

zytan

ie dłu

gości

życia

męż

czyz

n i ko

biet w

Polsc

e,- o

kreśle

nie sp

ołecz

eństw

a pols

kiego

jako

starz

ejące

go się

, •pły

ta mu

ltimed

ialna

- Lu

dnoś

ć Pols

ki, •pr

aca z

mate

riałam

i źró

dłowy

mi,

•pr

aca w

grup

ach -

meto

dą te

kstu

prze

wodn

iego „

Struk

tura

społe

czeń

stwa p

olskie

go. W

spółc

zesn

y mod

el ro

dziny

.”;

55GE

OGR

AFIA

Pro

gram

Aut

orsk

i

L.p.

Liczb

a go

dzin

Tema

t zaję

ćTre

ści na

ucza

niaCe

le sz

czeg

ółowe

kszt

ałcen

ia i w

ycho

wania

Uc

zeń

Spos

oby o

siąga

nia ce

lów ks

ztałc

enia

i wyc

howa

nia

72177

-178

(2h)

Dlac

zego

Polac

y em

igrują

?

•Te

rminy

: urb

aniza

-cja

, aglo

merac

ja,

konu

rbac

ja,

migr

acja,

emigr

acja,

im

igrac

ja. •Ro

zmies

zcze

nie

ludno

ści.

•Str

uktu

ra za

trudn

ienia.

•Pro

blem

bezro

bocia

. •M

igrac

je. •Prz

yrost

rzecz

ywist

y. •Po

lacy z

a gran

icą.

•Pro

cesy

urba

niza-

cyjne

:(aglo

merac

je,

konu

rbac

je).

•wy

jaśnia

term

iny,

•om

awia

rozm

ieszc

zenie

ludn

ości

w Po

lsce,

•ch

arakte

ryzuje

stru

kturę

zatru

dnien

ia, •om

awia

prob

lem be

zrobo

cia,

•ws

kazu

je mi

grac

je lud

ności

, •ob

licza p

rzyro

st rze

czyw

isty,

•ch

arakte

ryzuje

najw

iększ

e sku

piska

Polak

ów po

za gr

anica

mi

pańs

twa,

•ob

licza w

skaź

nik ur

baniz

acyjn

y, •ws

kazu

je ró

żnice

i pod

aj pr

zykła

dy ko

nurb

acji i

aglom

eracji

;

•ko

rzysta

nie z

mater

iałów

źród

łowyc

h: -

wyjaś

nianie

term

inów,

•pr

aca z

map

ą - G

ęsto

ść za

ludnie

nia w

Polsc

e:- r

ozmi

eszc

zenie

ludn

ości,

- obs

zary

najba

rdzie

j zalu

dnion

e,- o

bsza

ry na

jsłab

iej za

ludnio

ne,

•ro

cznik

staty

stycz

ny:

- odc

zytan

ie str

uktu

ry za

trudn

ienia

w Po

lsce i

w w

ybran

ych k

rajac

h, •- o

dczy

tanie

stopy

bezro

bocia

•w

posz

czeg

ólnyc

h woje

wódz

twac

h,- w

skaz

anie

wojew

ództw

o na

jwięk

szej

stopie

bezro

bocia

i pod

anie

przy

czyn

,- o

dczy

tanie

liczby

Polak

ów ud

ający

ch się

do W

ielkie

j Bryt

anii,

Irland

ii, Ni

emiec

, Fran

cji w

posz

ukiw

aniu

prac

y:- o

dczy

tanie

liczeb

ności

Polak

ów tw

orzą

cych

Polon

ię za

gran

iczną

,- o

blicz

anie

przy

rostu

rzec

zywi

stego

,- o

blicz

anie

wska

źnika

urba

nizac

ji, •ws

kazy

wanie

różn

ic m

iędzy

konu

rbac

ją i a

glome

racją,

poda

nie

przy

kładó

w, •pr

aca z

espo

łowa -

drze

wko d

ecyz

yjne:

„Plus

y i m

inusy

migr

acji

Polak

ów”;

56GE

OGR

AFIA

Pro

gram

Aut

orsk

i

L.p.

Liczb

a go

dzin

Tema

t zaję

ćTre

ści na

ucza

niaCe

le sz

czeg

ółowe

kszt

ałcen

ia i w

ycho

wania

Uc

zeń

Spos

oby o

siąga

nia ce

lów ks

ztałc

enia

i wyc

howa

nia

73179

-18

0(2

h)

Jak w

ygląd

a ży

cie w

naj-

więk

szej

polsk

iej

aglom

eracji

?

•Lic

zba l

udno

ści

Wars

zawy

na

prze

strze

ni lat

. •Lic

zba l

udno

ści w

na

jwięk

szyc

h aglo

-me

racjac

h Pols

ki. •Str

uktu

ra za

trudn

ie-nia

w W

arsza

wie.

•Prz

emys

ł sto

licy.

•Na

jwięk

sze u

czeln

ie. •Do

stęp d

o kult

ury.

•Str

uktu

ra na

rodo

wości

owa.

•Za

bytki

. •Ży

cie w

wiel

kim

mieś

cie.

•om

awia

liczbę

ludn

ości

Wars

zawy

na pr

zestr

zeni

lat,

•po

równ

uje lic

zbę l

udno

ści W

arsza

wy do

inny

ch ag

lomera

cji

Polsk

i, •pr

zeds

tawia

struk

turę

zatru

dnien

ia mi

eszk

ańcó

w W

arsza

wy,

•ch

arakte

ryzuje

prze

mysł

Wars

zawy

•wy

mien

ia uc

zelni

e, •om

awia

dostę

p do k

ultur

y, •wy

mien

ia na

rodo

wości

żyjąc

e w st

olicy,

•ws

kazu

je za

bytki

Wars

zawy

i inn

e atra

kcje

turys

tyczn

e, •ch

arakte

ryzuje

życie

w w

ielkim

mieś

cie;

•za

jęcia

w pr

acow

ni ko

mput

erowe

j, •pr

aca z

rocz

nikiem

staty

stycz

nym:

- odc

zytyw

anie

liczby

ludn

ości

Wars

zawy

na pr

zestr

zeni

lat,

- wyk

onan

ie wy

kresu

obraz

ujące

go zm

iany l

iczby

ludn

ości

Wars

zawy

na

prze

strze

ni lat

,- p

orów

nywa

nie lic

zby l

udno

ści W

arsza

wy z

innym

i aglo

merac

jami

Polsk

i,- o

dczy

tywan

ie str

uktu

ry za

trudn

ienia

w sto

licy,

•pr

aca z

Inter

netem

:- k

orzy

stanie

ze st

rony

Goo

gle Ea

rth -

mapa

satel

itarn

a Wars

zawy

,- w

yszu

kiwan

ie za

kładó

w pr

zemy

słowy

ch, u

czeln

i, zab

ytków

i in

nych

ciek

awyc

h obie

któw

turys

tyczn

ych,

•me

toda

aktyw

izując

a – A

naliz

a SW

OT •„Ż

ycie

w wi

elkim

mieś

cie (m

ocne

stro

ny, s

łabe s

trony

, sza

nse

i zag

roże

nia)”;

57GE

OGR

AFIA

Pro

gram

Aut

orsk

i

L.p.

Liczb

a go

dzin

Tema

t zaję

ćTre

ści na

ucza

niaCe

le sz

czeg

ółowe

kszt

ałcen

ia i w

ycho

wania

Uc

zeń

Spos

oby o

siąga

nia ce

lów ks

ztałc

enia

i wyc

howa

nia

7418

1-18

4(4

h)

Górn

ictwo

i kop

alnict

wo

w Po

lsce.

•Po

dział

suro

wców

mi

neral

nych

. •M

iejsca

wys

tępo-

wania

suro

wców

. •W

ydob

ycie.

•Po

równ

anie

wydo

bycia

do

innyc

h kraj

ów

euro

pejsk

ich.

•do

konu

je po

dział

u sur

owcó

w mi

neral

nych

na:

- ene

rgetyc

zne,

- rud

y meta

li,- s

urow

ce ch

emicz

ne,

- sur

owce

skaln

e, •ws

kazu

je mi

ejsce

wys

tępow

ania

suro

wców

, •om

awia

wydo

bycie

suro

wców

energ

etycz

nych

, che

micz

nych

, me

talicz

nych

i ska

lnych

, •po

równ

uje w

ydob

ycie

polsk

ich su

rowc

ów z

wydo

bycie

m w

innyc

h kraj

ach,

•ws

kazu

je po

zycję

Polsk

i w św

iecie

pod w

zględ

em w

ydob

ycia,

•wy

mien

ia su

rowc

e, któ

re wy

doby

wa się

w ni

ewiel

kich i

lościa

ch

a zap

otrze

bowa

nie na

nie k

raj uz

upełn

ia im

porte

m, •om

awia

impo

rt ro

py na

ftowe

j i ga

zu zi

emne

go, r

udy ż

elaza

, bo

ksytó

w i fo

sforyt

ów,

•ws

kazu

je pr

zebie

g gaz

ociąg

ów i r

opoc

iągów

;

•do

kona

nie po

dział

u sur

owcó

w mi

neral

nych

, •pr

aca z

map

ą - w

skaz

anie

miejs

c wyd

obyc

ia:- s

urow

ców

energ

etycz

nych

: (wę

gla ka

mien

nego

, węg

la br

unatn

ego,

ropy

nafto

wej, g

azu z

iemne

go),

- rud

meta

li (ru

dy że

laza,

rudy

mied

zi, ru

dy cy

nku i

ołow

iu),

- sur

owcó

w ch

emicz

nych

(soli

kami

enne

j, soli

potas

owej

i siark

i),- s

urow

ców

skaln

ych (

gran

itów,

baza

ltów,

wap

ieni, p

iaskó

w, żw

irów,

gli

ny),

•pły

ta mu

ltimed

ialna

- Su

rowc

e mine

ralne

Polsk

i, •pr

aca z

rocz

nikiem

staty

stycz

nym:

- odc

zytyw

anie

wielk

ości

wydo

bycia

suro

wców

, miej

sce w

świec

ie i w

Euro

pie,

- por

ówny

wanie

wiel

kości

wyd

obyc

ia su

rowc

ów w

inny

ch kr

ajach

eu

rope

jskich

i wyb

ranyc

h kraj

ach ś

wiata

,-o

dczy

tywan

ie wi

elkoś

ci im

porto

wany

ch su

rowc

ów: ro

py na

ftowe

j, ga

zu zi

emne

go, r

udy ż

elaza

, bok

sytó

w, fo

sforyt

ów,

•wy

kona

nie di

agram

u - w

ielko

ść wy

doby

cia su

rowc

ów w

Polsc

e w

poró

wnan

iu do

inny

ch kr

ajów,

•pr

aca z

espo

łowa:

podz

iał na

dwie

grup

y. Mate

riały:

dwie

mapy

fiz

yczn

e Pols

ki, ko

lorow

a tas

iemka

, Blu-

Tack

(mate

riał m

ocują

cy),

przy

goto

wane

symb

ole su

rowc

ów,

•Za

dania

:gr

upa w

yzna

cza t

rasę p

rzebie

gu ga

zocią

gu (n

iebies

ka ta

siem-

ka) o

raz pr

zypin

a w od

powi

ednim

miej

scu sy

mbole

suro

wców

en

ergety

czny

ch,

grup

a wyz

nacz

a tras

ę rop

ociąg

u (cz

erwon

a tas

iemka

) oraz

przy

pina

symb

ole su

rowc

ów ch

emicz

nych

, rud

mied

zi, ru

d cyn

ku i o

łowiu;

58GE

OGR

AFIA

Pro

gram

Aut

orsk

i

L.p.

Liczb

a go

dzin

Tema

t zaję

ćTre

ści na

ucza

niaCe

le sz

czeg

ółowe

kszt

ałcen

ia i w

ycho

wania

Uc

zeń

Spos

oby o

siąga

nia ce

lów ks

ztałc

enia

i wyc

howa

nia

7518

5-18

6(2

h)

Wytw

arza-

nie en

ergii

elektr

yczn

ej.

•Od

nawi

alne i

nie-

odna

wialn

e źró

dła

energ

ii. •Na

jwięk

sze

elektr

ownie

ciep

lne

w Po

lsce:

- opa

rte na

spala

niu

węgla

kami

enne

go,

- opa

rte na

spala

niu

węgla

brun

atneg

o. •Ele

ktrow

nie w

odne

. •Ele

ktrow

nie

wiatr

owe.

•Ele

ktrow

nie

geot

ermaln

e. •Ele

ktrow

nie

słone

czne

. •Ele

ktrow

nie na

bio

masie

. •M

oc na

jwięk

szyc

h ele

ktrow

ni cie

plnyc

h i w

odny

ch.

•Ro

zmies

zcze

nie

najw

iększ

ych

elektr

owni

ciepln

ych

i wod

nych

. •M

ożliw

ości

wyko

rzysta

nia al

ter-

natyw

nych

źród

eł en

ergii.

•W

ady i

zalet

y:- e

lektro

wni b

azują

-cy

ch na

alter

natyw

-ny

ch źr

ódłac

h ene

rgii,

- elek

trown

i ciep

lnych

.

•zn

a odn

awial

ne i n

ieodn

awial

ne źr

ódła

energ

ii, •wy

mien

ia ele

ktrow

nie ci

eplne

opart

e na w

ęglu

kami

enny

m i w

ęglu

brun

atnym

, •ro

zumi

e poz

yskiw

anie

energ

ii ze ź

róde

ł odn

awial

nych

i pot

rzebę

bu

dowy

elek

trown

i wod

nych

, wiat

rowy

ch, g

eoter

malny

ch,

słone

czny

ch,

•om

awia

moc e

lektro

wni c

ieplny

ch i a

ltern

atywn

ych,

•ws

kazu

je ro

zmies

zcze

nie el

ektro

wni c

ieplny

ch i a

ltern

atywn

ych,

•ok

reśla

wady

i zale

ty ele

ktrow

ni cie

plnyc

h oraz

alter

natyw

nych

;

•om

awian

ie od

nawi

alnyc

h i ni

eodn

awial

nych

źród

eł en

ergii,

•uś

wiad

amian

ie po

zysk

iwan

ia en

ergii z

e źró

deł o

dnaw

ialny

ch

i pot

rzebę

budo

wy el

ektro

wni w

odny

ch, w

iatro

wych

, geo

terma

l-ny

ch, s

łonec

znyc

h, •ch

arakte

ryzow

anie

pozy

skiw

ania

energ

ii ciep

lnej z

e spa

lania

węgla

ka

mien

nego

i węg

la br

unatn

ego.

•pr

aca z

map

ą:- u

miejs

cawi

anie

najw

iększ

ych e

lektro

wni c

ieplny

ch i a

ltern

atywn

ych,

•ro

cznik

staty

stycz

ny:

- od

czyty

wanie

moc

y najw

iększ

ych e

lektro

wni c

ieplny

ch i w

odny

ch,

•pr

aca m

etodą

aktyw

izując

ą - m

apa m

ental

na: „

Zalet

y i w

ady

wytw

arzan

ia en

ergii e

lektry

czne

j w Po

lsce”

;

59GE

OGR

AFIA

Pro

gram

Aut

orsk

i

L.p.

Liczb

a go

dzin

Tema

t zaję

ćTre

ści na

ucza

niaCe

le sz

czeg

ółowe

kszt

ałcen

ia i w

ycho

wania

Uc

zeń

Spos

oby o

siąga

nia ce

lów ks

ztałc

enia

i wyc

howa

nia

7618

7-18

8(2

h)

Czy r

olnik

polsk

i ma

odp

owied

-nie

waru

nki

do ro

zwoju

ro

lnictw

a?

•W

arunk

i przy

rod-

nicze

decy

dując

e o r

ozwo

ju ro

lnictw

a. •W

arunk

i po

zapr

zyro

dnicz

e ws

poma

gając

e ro

zwój

rolni

ctwa.

•Bo

nitac

ja gle

b.

•om

awia

waru

nki p

rzyro

dnicz

e:- u

kszta

łtowa

nie te

renu,

- waru

nki k

limaty

czne

: temp

eratu

ra po

wietr

za, w

ielko

ść i ro

zkład

op

adów

, sus

ze, b

ądź o

bfite

opad

y, po

wodz

ie, gr

adob

icia,

przy

mroz

ki,- d

ługoś

ć okre

su w

egeta

cyjne

go,

- gleb

y, •bo

nitac

ja gle

b, •ch

arakte

ryzuje

waru

nki p

ozap

rzyro

dnicz

e:- s

truktu

ra wi

elkoś

ci go

spod

arstw

rolny

ch,

- stru

ktura

użytk

owan

ia zie

mi,

- stru

ktura

włas

ności

gosp

odars

tw ro

lnych

,- m

echa

nizac

ja ro

lnictw

a,- s

toso

wanie

nawo

zów

sztu

czny

ch,

- stat

us m

ateria

lny ro

lnikó

w i p

ozys

kiwan

ie kre

dytó

w na

zaku

p ma

szyn

i urzą

dzeń

,- o

płaca

lność

prod

ukcji

i ryn

ek zb

ytu,

- wyk

ształ

cenie

rolni

ków,

- wiek

i zdr

owie

rolni

ków,

- dot

acje

pańs

twa i

Unii

Euro

pejsk

iej;

•pr

aca z

map

a klim

atycz

ną:

- omó

wien

ie wa

runk

ów pr

zyro

dnicz

ych:

- uks

ztałto

wania

teren

u,- w

arunk

ów kl

imaty

czny

ch: te

mpera

tury

powi

etrza

, wiel

kości

i ro

zkład

u opa

dów,

wys

tępow

anie

susz

y, bą

dź ob

fityc

h opa

dów,

po

wodz

i, grad

obić,

przy

mroz

ków,

- dług

ości

okres

u weg

etacy

jnego

,- g

leby,

•ma

pa gl

eb:

- wsk

azan

ie na

jżyźn

iejsz

ych g

leb w

Polsc

e:- c

zarn

oziem

ów,

- cza

rnyc

h ziem

,- m

adów

,- r

ędzin

,- b

runa

tnyc

h, •om

ówien

ie ud

ziału

gleb p

oszc

zegó

lnych

klas

bonit

acyjn

ych

w po

wierz

chni

użytk

ów ro

lnych

, •wy

kona

nie di

agram

u koło

wego

dotyc

zące

go ud

ziału

gleb p

oszc

ze-

gólny

ch kl

as bo

nitac

yjnyc

h w po

wierz

chni

użytk

ów ro

lnych

, •sch

arakte

ryzow

anie

waru

nków

poza

przy

rodn

iczyc

h, •pr

aca w

grup

ach:

„Gdz

ie do

kona

libyś

cie za

kupu

ziem

i bior

ąc po

d uwa

gę w

arunk

i pr

zyro

dnicz

e?” (

każd

a z gr

up w

ybier

a lide

ra, kt

óry p

rzeds

tawi

oprac

owan

y tem

at);

60GE

OGR

AFIA

Pro

gram

Aut

orsk

i

L.p.

Liczb

a go

dzin

Tema

t zaję

ćTre

ści na

ucza

niaCe

le sz

czeg

ółowe

kszt

ałcen

ia i w

ycho

wania

Uc

zeń

Spos

oby o

siąga

nia ce

lów ks

ztałc

enia

i wyc

howa

nia

7718

9-19

0(2

h)

Czy r

olnicy

po

lscy p

otraf

ią wy

żywi

ć naró

d po

lski?

•W

ykor

zysta

nie

użytk

ów ro

lnych

w

Polsc

e. •Up

rawy i

ich

podz

iał.

•Ro

zmies

zcze

nie

upraw

niek

tóryc

h ro

ślin.

•Re

jony s

adow

nicze

w

Polsc

e. •Po

głowi

e zwi

erząt

gosp

odars

kich.

•Ro

zmies

zcze

nie

chow

u byd

ła i tr

zody

chlew

nej.

•Sy

tuac

ja po

lskieg

o ro

lnictw

a.

•om

awia

wyko

rzysta

nie uż

ytków

rolny

ch w

Polsc

e, •zn

a pod

ział ro

ślin up

rawny

ch:

- zbo

ża,

- roś

liny o

kopo

we,

- roś

liny p

rzemy

słowe

,- r

oślin

y pas

tewne

,- w

arzyw

a,- s

ady,

- roś

liny p

rzypr

awow

e i le

cznic

ze,

•wy

mien

ia głó

wne o

bsza

ry up

rawy:

psze

nicy,

burak

ów cu

kro-

wych

, rze

paku

, ziem

niakó

w i d

rzew

owoc

owyc

h, •wi

e jak

ie zw

ierzę

ta ho

dują

rolni

cy po

lscy,

•zn

a roz

mies

zcze

nie ch

owu b

ydła

i trzo

dy ch

lewne

j, •or

ientu

je się

w sy

tuac

ji pols

kiego

rolni

ctwa;

•ro

cznik

staty

stycz

ny:

- odc

zytan

ie da

nych

dotyc

zący

ch uż

ytków

rolny

ch,

•wy

kona

nie di

agram

u koło

wego

:- w

ykor

zysta

nie uż

ytków

rolny

ch,

•do

kona

nie po

dział

u roś

lin up

rawny

ch,

•pr

zeka

zanie

info

rmac

ji na t

emat

pogło

wia z

wierz

ąt go

spod

arskic

h, •ma

pa go

spod

arcza

Polsk

i: •ws

kaza

nie gł

ówny

ch ob

szaró

w up

rawy p

szen

icy, b

urak

ów cu

kro-

wych

, rze

paku

, ziem

niakó

w i d

rzew

owoc

owyc

h (uz

asad

nienie

up

raw),

•ws

kaza

nie re

jonów

chow

u byd

ła i tr

zody

chlew

nej (u

zasa

dnien

ie),

•ws

kaza

nie ob

szaró

w up

rawy w

arzyw

i rejo

nów

sado

wnicz

ych,

•pły

ta mu

ltimed

ialna

- pr

oduk

cja ro

ślinna

i zwi

erzęc

a w Po

lsce,

•ro

cznik

staty

stycz

ny:

odcz

ytywa

nie w

ysok

ości

plonó

w i z

bioró

w: ps

zenic

y, bu

raków

cu

krowy

ch, z

iemnia

ków

w Po

lsce,

odcz

ytywa

nie w

ysok

ości

plonó

w i z

bioró

w ps

zenic

y, bu

raków

cu

krowy

ch, z

iemnia

ków)

w w

ybran

ych k

rajac

h eur

opejs

kich,

odcz

ytywa

nie po

głowi

a byd

ła i tr

zody

chlew

nej w

Polsc

e, •wy

kona

nie di

agram

ów:

- por

ówna

nie zb

iorów

i plon

ów ps

zenic

y, bu

raków

cukro

wych

i z

iemnia

ków

w Po

lsce i

wyb

ranyc

h kraj

ach e

urop

ejskic

h,na

rysow

anie

krzyw

ej do

tyczą

cej p

ogłow

ia by

dła i t

rzody

chlew

nej o

d ro

ku 19

90-2

009,

•Pa

nel d

ysku

syjny

– sy

tuac

ja po

lskieg

o roln

ictwa

.;

61GE

OGR

AFIA

Pro

gram

Aut

orsk

i

L.p.

Liczb

a go

dzin

Tema

t zaję

ćTre

ści na

ucza

niaCe

le sz

czeg

ółowe

kszt

ałcen

ia i w

ycho

wania

Uc

zeń

Spos

oby o

siąga

nia ce

lów ks

ztałc

enia

i wyc

howa

nia

78191

-192

(2h)

Na W

yżyn

ach

Polsk

ich.

•Po

łożen

ie ge

o-gr

aficz

ne W

yżyn

Po

lskich

. •Re

giony

geog

raficz

-ne

w pa

sie w

yżyn

. •W

arunk

i natu

ralne

na

Wyż

ynac

h Po

lskich

. •Ch

arakte

rystyk

a go

spod

arcza

. •Kr

ajobr

azy

natu

ralne

i a

ntro

poge

niczn

e. •Pro

cesy

ur

baniz

acyjn

e. •At

rakcje

tu

rystyc

zne.

•Oc

hron

a przy

rody

na

Wyż

ynac

h Po

lskich

.

•ok

reśla

położ

enie

geog

raficz

ne W

yżyn

Polsk

ich,

•wy

mien

ia reg

iony g

eogr

aficz

ne w

pasie

wyż

yn:

- Wyż

yna Ś

ląska

,- W

yżyn

a Krak

owsk

o - Cz

ęsto

chow

ska,

- Niec

ka N

idziań

ska,

- Wyż

yna K

ielec

ka,

- Gór

y Świ

ętokrz

yskie

,- W

yżyn

a San

domi

erska

,- W

yżyn

a Lub

elska

,- R

ozto

cze,

•om

awia

waru

nki n

atural

ne:

- bud

owę g

eolog

iczną

i jej

wpływ

na kr

ajobr

az i

dział

alnoś

ć cz

łowiek

a,- w

arunk

i klim

atycz

ne i i

ch w

pływ

na go

spod

arkę,

- sieć

rzec

zną,

- gleb

y, •wy

mien

ia fo

rmy k

rasow

e pod

ziemn

e i po

wierz

chnio

we w

pasie

wy

żyn o

raz w

yjaśn

ia pr

oces

pows

tawan

ia tyc

h for

m, •ch

arakte

ryzuje

dział

alnoś

ć gos

poda

rczą c

złowi

eka n

a wyż

ynac

h:- s

urow

ce m

ineral

ne (o

mawi

a etap

y pow

stawa

nia w

ęgla

kami

enne

go),

- zak

łady p

rzemy

słowe

,- p

roce

sy ur

baniz

acyjn

e,- d

egrad

ację

środo

wisk

a przy

rodn

iczeg

o, •om

awia

parki

naro

dowe

;

•ma

pa śc

ienna

Polsk

i:- o

kreśla

nie po

łożen

ia ge

ograf

iczne

go re

gionó

w po

łożon

ych w

pasie

wy

żyn,

•pły

ta mu

ltimed

ialna

- W

yżyn

y Pols

kie,

•pr

aca w

grup

ach -

meto

dą po

steru

, •Uc

zniow

ie po

dziel

eni są

na 3

grup

y. •gr

upa o

prac

owuje

Wyż

ynę Ś

ląską

i Wyż

ynę

Krak

owsk

o-Cz

ęsto

chow

ską,

•gr

upa o

prac

owuje

Wyż

ynę K

ielec

ko-S

ando

miers

ką i G

óry

Święt

okrzy

skie,

•gr

upa o

prac

owuje

Niec

kę N

idziań

ską i

Wyż

ynę L

ubels

ką

z Roz

tocz

em,

•(M

ateria

ły: 6

sztu

k kart

ek A

2 •zd

jęcia,

ilustr

acje,

maz

aki, k

redki,

bibu

ła, kl

ej, ko

lorow

y pap

ier, it

p.) •Ka

żdy r

egion

powi

nien b

yć op

racow

any n

a oso

bnym

poste

-rze

, wed

ług po

dane

go pl

anu.

Uczn

iowie

korzy

stają

z róż

nych

ma

teriał

ów źr

ódłow

ych n

p.: pr

zewo

dniki

turys

tyczn

e, ma

py, p

lany,

podr

ęczn

iki, In

terne

t, itp

., •Po

oprac

owan

iu ka

żda g

rupa

prze

dstaw

ia sw

oją pr

acę n

a for

um

klasy.

•w

celu

rozb

udza

nia za

intere

sowa

ń geo

graf

iczny

ch uc

zniów

swoje

j sz

koły,

prop

onuję

utwo

rzenie

mini

galer

ii pos

terów

na ko

rytarz

u sz

kolny

m;

62GE

OGR

AFIA

Pro

gram

Aut

orsk

i

L.p.

Liczb

a go

dzin

Tema

t zaję

ćTre

ści na

ucza

niaCe

le sz

czeg

ółowe

kszt

ałcen

ia i w

ycho

wania

Uc

zeń

Spos

oby o

siąga

nia ce

lów ks

ztałc

enia

i wyc

howa

nia

7919

3-19

4(2

h)

Sude

ty. W

pływ

budo

wy

geolo

giczn

ej na

dział

alnoś

ć go

spod

arczą

cz

łowiek

a.

•Po

łożen

ie ge

ogra-

ficzn

e Sud

etów.

•Po

dział

Sude

tów.

•W

arunk

i natu

ralne

. •Ce

chy k

rajob

razu.

•Za

gosp

odaro

wanie

Su

detó

w. •Na

jwięk

sze m

iasta

i ich f

unkc

je. •W

alory

turys

tyczn

e. •Za

groże

nia śr

odo-

wisk

a przy

rodn

icze-

go sp

owod

owan

e dz

iałaln

ością

gosp

o-da

rczą c

złowi

eka.

•Oc

hron

a przy

rody

.

•om

awia

położ

enie

geog

raficz

ne Su

detó

w, •do

konu

je po

dział

u Sud

etów

na:

- Sud

ety Za

chod

nie,

- Sud

ety Śr

odko

we,

- Sud

ety W

schod

nie,

•ws

kazu

je w

posz

czeg

ólnyc

h czę

ściac

h najw

yższ

e pas

ma gó

rskie

i ich s

zczy

ty, •ch

arakte

ryzuje

waru

nki n

atural

ne Su

detó

w:- b

udow

ę geo

logicz

ną i j

ej w

pływ

na dz

iałaln

ość g

ospo

darcz

ą cz

łowiek

a:- p

ietra

klima

tyczn

e,- p

iętra

roślin

ne,

- sieć

rzec

zną,

•om

awia

zago

spod

arowa

nie Su

detó

w i P

rzedg

órza

Sude

ckieg

o:- r

ejony

eksp

loatac

ji bog

actw

mine

ralny

ch,

- Złot

y Sto

k - ba

dania

nad w

znow

ieniem

wyd

obyc

ia zło

ta,- S

udety

rajem

dla z

bierac

zy sk

ał i m

inerał

ów (o

pale,

agaty

, am

etysty

, krys

ztały

górsk

ie, gr

anaty

),- m

ożliw

ości

rozw

oju pr

zemy

słu i

rolni

ctwa,

•zn

a zag

roże

nia śr

odow

iska p

rzyro

dnicz

ego s

powo

dowa

ne

dział

alnoś

cią go

spod

arczą

człow

ieka (

„czarn

y tró

jkąt E

urop

y”),

•wy

mien

ia sp

osob

y och

rony

przy

rody

, •zn

a park

i naro

dowe

,

•ma

pa śc

ienna

Polsk

i:- o

kreśla

nie po

łożen

ia ge

ograf

iczne

go Su

detó

w i P

rzedg

órza

Su

deck

iego,

•pły

ta mu

ltimed

ialna

- Su

dety

i Prze

dgór

ze Su

deck

ie, •pr

aca w

grup

ach -

meto

dą po

steru

•(U

cznio

wie p

odzie

leni są

na 3

grup

y i pr

acują

wed

ług op

racow

a-ne

go pl

anu:

grup

a opr

acow

uje Su

dety

Zach

odnie

,gr

upa o

prac

owuje

Sude

ty Śro

dkow

e,gr

upa o

prac

owuje

Sude

ty W

schod

nie.

•M

ateria

ły: 3

sztu

ki ka

rtek A

2 •zd

jęcia,

ilustr

acje,

maz

aki, k

redki,

bibu

ła, kl

ej, ko

lorow

y pap

ier, it

p. •Uc

zniow

ie ko

rzysta

ją z r

óżny

ch m

ateria

łów źr

ódłow

ych,

np.:

prze

wodn

iki tu

rystyc

zne,

mapy

, plan

y, po

dręc

zniki

, Inter

net,it

p., •Po

oprac

owan

iu ka

żda g

rupa

prze

dstaw

ia sw

oją pr

acę n

a for

um

klasy.

•w

celu

rozb

udza

nia za

intere

sowa

ń geo

graf

iczny

ch uc

zniów

swoje

j sz

koły,

prop

onuję

utwo

rzenie

mini

galer

ii pos

terów

na ko

rytarz

u sz

kolny

m;

63GE

OGR

AFIA

Pro

gram

Aut

orsk

i

L.p.

Liczb

a go

dzin

Tema

t zaję

ćTre

ści na

ucza

niaCe

le sz

czeg

ółowe

kszt

ałcen

ia i w

ycho

wania

Uc

zeń

Spos

oby o

siąga

nia ce

lów ks

ztałc

enia

i wyc

howa

nia

8019

5-19

6(2

h)

Trans

port

lądow

y i lo

tnicz

y. Cz

ym le

piej

podr

óżow

ać?

•Po

dział

tran

spor

tu

lądow

ego.

•Tra

nspo

rt ko

lejow

y. •Tra

nspo

rt sa

moch

odow

y. •Tra

nspo

rt lot

niczy.

•zn

a pod

ział t

ransp

ortu

lądo

wego

•om

awia

trans

port

kolej

owy:

- gęs

tość

sieci

linii k

olejow

ych w

Polsc

e (ob

szary

o na

jgęsts

zej

i najm

niejsz

ej sie

ci ko

lejow

ej)- k

olej p

odzie

mna (

metro

)- p

ociąg

i o po

dwyż

szon

ym st

anda

rdzie

Inter

City i

Euro

City

- prze

wóz ł

adun

ków

i pas

ażeró

w w

trans

porci

e kole

jowym

na

prze

strze

ni lat

•ch

arakte

ryzuje

tran

spor

t dro

gowy

:- d

ługoś

ć i no

wocz

esno

ść dr

óg w

Polsc

e- au

tostr

ady,

drog

i mi

ędzy

naro

dowe

i eks

pres

owe

- najw

iększ

e dro

gowe

prze

jścia

gran

iczne

- licz

ba sa

moch

odów

osob

owyc

h i ci

ężaro

wych

na pr

zestr

zeni

lat- p

rzewó

z ład

unkó

w i p

asaż

erów

w tra

nspo

rcie

drog

owym

na

prze

strze

ni lat

•op

isuje

trans

port

lotnic

zy:

- pols

kie po

rty lo

tnicz

e- li

czba

samo

lotów

- połą

czen

ia kra

jowe i

międ

zyna

rodo

we-p

rzewó

z pas

ażeró

w i ła

dunk

ów-P

olskie

Linie

Lotn

icze „

LOT”

•om

awia

zalet

y i w

ady t

ransp

ortu

kolej

oweg

o, dr

ogow

ego

i lotn

iczeg

o

•pr

aca z

map

ą Tran

spor

t kole

jowy,

•Tra

nspo

rt dr

ogow

y, Tra

nspo

rt lot

niczy

- wsk

azan

ie:- g

ęsto

ści sie

ci lin

ii kole

jowyc

h,- a

utos

trad,

dróg

międ

zyna

rodo

wych

i eks

pres

owyc

h,- p

rzejść

gran

iczny

ch,

- por

tów

lotnic

zych

,- p

ołącz

eń lo

tnicz

ych:

krajow

ych i

międ

zyna

rodo

wych

, •pr

aca z

rocz

nikiem

staty

stycz

nym

- odc

zytan

ie:- d

ługoś

ci lin

ii kole

jowyc

h i dr

ogow

ych,

- licz

by sa

moch

odów

cięż

arowy

ch i o

sobo

wych

,- p

rzewo

zu ła

dunk

ów i p

asaż

erów

drog

ą kole

jową,

samo

chod

ową

i lotn

iczą,

- licz

by sa

molot

ów flo

ty po

lskiej

, •wy

kona

nie di

agram

u:- p

orów

nanie

prze

wozu

pas

ażeró

w i ła

dunk

ów dr

ogą k

olejow

ą, sa

moch

odow

ą i lo

tnicz

ą, •wy

kona

nie kr

zywe

j obr

azują

cej lic

zbę s

amoc

hodó

w cię

żaro

wych

i o

sobo

wych

na pr

zestr

zeni

lat •pr

aca m

etodą

aktyw

izując

ą Ana

liza S

WOT

„Moc

ne i s

łabe

stron

y, sz

anse

i zag

roże

nia tr

ansp

ortu

kolej

oweg

o, dr

ogow

ego,

lotnic

zego

.”;

64GE

OGR

AFIA

Pro

gram

Aut

orsk

i

L.p.

Liczb

a go

dzin

Tema

t zaję

ćTre

ści na

ucza

niaCe

le sz

czeg

ółowe

kszt

ałcen

ia i w

ycho

wania

Uc

zeń

Spos

oby o

siąga

nia ce

lów ks

ztałc

enia

i wyc

howa

nia

8119

7-19

8(2

h)

Turys

tyka.

Doką

d chc

esz

pojec

hać?

•Re

giony

atrak

cyjne

tu

rystyc

znie

w Po

lsce.

•Ro

dzaje

turys

tyki.

•Inf

rastru

ktura

turys

tyczn

a. •W

alory

turys

tyczn

e. •W

pływ

turys

tyki n

a ro

zwój

gosp

odark

i.

•wy

mien

ia reg

iony t

urys

tyczn

e w Po

lsce,

•zn

a rod

zaje

turys

tyki:

- zag

ranicz

na,

- kraj

owa,

- wyp

oczy

nkow

a,- k

rajoz

nawc

za (w

yciec

zkow

a)-sp

ecjal

istyc

zna (

kwali

fikow

ana:

rowe

rowa

, mot

orow

a, na

rciar-

ska,

wodn

a, wy

soko

górsk

a),

•om

awia

cel p

odró

ży np

.: poz

nawa

nie no

wych

miej

sc lub

pie

lgrzy

mka d

o miej

sc ku

ltu re

ligijn

ego,

•ch

arakte

ryzuje

infra

struk

turę

turys

tyczn

ą, •ws

kazu

je na

utru

dnien

ia, kt

óre z

niech

ęcają

turys

tów

do

odwi

edza

nia Po

lski,

•zn

a walo

ry tu

rystyc

zne p

rzyro

dnicz

e i po

zapr

zyro

dnicz

e w

Polsc

e, •wi

e, że

turys

tyka m

a ogro

mne z

nacz

enie

dla go

spod

arki

pańs

twa;

•pr

aca z

map

ą Pols

ki- w

skaz

ywan

ie reg

ionów

turys

tyczn

ych w

Polsc

e •om

ówien

ie ro

dzajó

w tu

rystyk

i, •za

znaja

mian

ie z c

elami

podr

óżow

ania,

•sch

arakte

ryzow

anie

infras

truktu

ry tu

rystyc

znej

i zwr

ócen

ie uw

agi

na ut

rudn

ienia,

któr

e znie

chęc

ają tu

rystó

w do

odwi

edza

nia Po

lski,

•stw

ierdz

enie,

że tu

rystyk

a ma o

gromn

e zna

czen

ie dla

gosp

odark

i pa

ństw

a, •om

ówien

ie atr

akcji

turys

tyczn

ych w

posz

czeg

ólnyc

h reg

ionac

h Po

lski,

•pr

aca z

mate

riałam

i źró

dłowy

mi:

- wys

zukiw

anie

infor

macji

- Tu

rystyk

a w Po

lsce,

•pły

ta mu

ltimed

ialna

- Tu

rystyk

a w

Polsc

e, •pr

aca z

map

ą Pols

ki i p

rzewo

dniki

em tu

rystyc

znym

,- w

skaz

ywan

ie wy

bran

ych o

biektó

w tu

rystyc

zno -

przy

rodn

iczyc

h,np

: Słow

iński

Park

Naro

dowy

- wy

dmy,

Tatry

- M

orsk

ie Ok

o,Pu

szcz

a Biał

owies

ka -

żubr

y,Pie

niny -

prze

łom D

unajc

a,-w

skaz

anie

obiek

tów

poza

przy

rodn

iczyc

h np.:

Częs

toch

owa -

klas

ztor n

a Jas

nej G

órze

,M

albor

k - Za

mek K

rzyża

cki,

Bisku

pin -

stano

wisk

o arch

eolog

iczne

,W

ielicz

ka -

kopa

lnia s

oli,

Fromb

ork -

Wzg

órze

Kated

ralne

, •pr

aca m

etodą

aktyw

izując

ą – bu

rza m

ózgó

w -

„Wpły

w tu

rystyk

i na

rozw

ój go

spod

arki i

na zm

iany w

środ

owisk

u przy

rodn

iczym

”;

65GE

OGR

AFIA

Pro

gram

Aut

orsk

i

L.p.

Liczb

a go

dzin

Tema

t zaję

ćTre

ści na

ucza

niaCe

le sz

czeg

ółowe

kszt

ałcen

ia i w

ycho

wania

Uc

zeń

Spos

oby o

siąga

nia ce

lów ks

ztałc

enia

i wyc

howa

nia

8219

9-20

0(2

h)

Ochr

ona p

rzyro

-dy

w Po

lsce.

•Fo

rmy o

chro

ny

przy

rody

. •W

ystęp

owan

ie:- p

arków

na

rodo

wych

,- p

arków

kra

jobraz

owyc

h,- r

ezerw

atów

przy

rody

,- p

omnik

ów pr

zyro

dy.

•Ele

ment

y kraj

obraz

u po

dlega

jące s

zcze

-gó

lnej o

chro

nie.

•Or

ganiz

acje

międ

zyna

rodo

we

dział

ające

na rz

ecz

ochr

ony ś

rodo

wisk

a np

.: Fun

dacja

Gr

eenp

eace

. •Fo

rmy o

chro

ny

w mo

jej ok

olicy.

•wy

mien

ia fo

rmy o

chro

ny pr

zyro

dy,

•ws

kazu

je wy

stępo

wanie

parkó

w na

rodo

wych

, park

ów kr

ajobr

a-zo

wych

, reze

rwató

w pr

zyro

dy, p

omnik

ów pr

zyro

dy,

•zn

a elem

enty

krajob

razu p

odleg

ające

szcz

ególn

ej oc

hron

ie, •om

awia

dział

ania

człow

ieka w

życiu

codz

ienny

m w

celu

ochr

ony

środo

wisk

a przy

rodn

iczeg

o;

•pr

aca z

e słow

nikiem

geog

raficz

nym:

- wyja

śnian

ie po

jęć: p

ark na

rodo

wy, p

ark kr

ajobr

azow

y, rez

erwat

przy

rody

, pom

nik pr

zyro

dy,

•pr

aca n

a map

ie Po

lski -

wska

zywa

nie w

szys

tkich

Parkó

w Na

rodo

-wy

ch, p

rzykła

dowy

ch re

zerw

atów

i park

ów kr

ajobr

azow

ych o

raz

miejs

c wys

tępow

ania

najba

rdzie

j zna

nych

pomn

ików

przy

rody

np.:

Dąb B

artek

koło

Zagn

ańsk

a, Dą

b Baż

yńsk

iego w

Kady

nach

, Małe

Or

gany

Myś

libor

skie,

- gór

a Rata

j, •pły

ta mu

ltimed

ialna

- Oc

hron

a przy

rody

w Po

lsce,

•om

ówien

ie fo

rm oc

hron

y przy

rody

w m

ojej o

kolicy

np.: r

ezerw

atu,

parku

krajo

braz

oweg

o, cz

y pom

nika p

rzyro

dy,

•pr

aca w

grup

ach:

•(m

ateria

ły: 2

mapy

ścien

ne Po

lski

•sy

mbole

parkó

w na

rodo

wych

, mate

riał m

ocują

cy –

Blu-Ta

ck);

- pod

ział n

a dwi

e gru

py, k

tóryc

h zad

aniem

jest

umoc

owan

ie w

odpo

-wi

ednic

h miej

scach

symb

oli pa

rków

naro

dowy

ch;

- każ

da os

oba z

grup

y oma

wia w

ybran

y prze

z sieb

ie pa

rk, zw

racają

c uw

agę n

a elem

enty

podle

gając

e szc

zegó

lnej o

chro

nie;

66GE

OGR

AFIA

Pro

gram

Aut

orsk

i

L.p.

Liczb

a go

dzin

Tema

t zaję

ćTre

ści na

ucza

niaCe

le sz

czeg

ółowe

kszt

ałcen

ia i w

ycho

wania

Uc

zeń

Spos

oby o

siąga

nia ce

lów ks

ztałc

enia

i wyc

howa

nia

8320

1-20

4(4

h)

Zanie

czys

zcze

nie

środo

wisk

a pr

zyro

dnicz

ego

i jego

skut

ki.

Konie

czno

ść sto

-so

wania

wied

zy

przy

rodn

iczej.

•Źr

ódła

zanie

czys

z-cz

eń śr

odow

iska

przy

rodn

iczeg

o. •Za

niecz

yszc

zenia

pr

zemy

słowe

i jeg

o sk

utki

zanie

czys

z-cz

enia.

poch

odze

nia

rolni

czeg

o •Za

niecz

yszc

zenia

po

chod

zenia

ko

muna

lnego

. •Za

niecz

yszc

zenia

wy

twarz

ane

prze

z śro

dki

komu

nikac

yjne.

•Sk

utki

zanie

czys

z-cz

enia

środo

wisk

a pr

zyro

dnicz

ego.

•zn

a źró

dła za

niecz

yszc

zeń ś

rodo

wisk

a przy

rodn

iczeg

o, •wy

mien

ia za

niecz

yszc

zenia

prze

mysło

we i j

ego s

kutki

(kwa

śne

desz

cze,

hałas

, pro

mien

iowan

ie ele

ktrom

agne

tyczn

e),

•om

awia

nega

tywny

wpły

w za

niecz

yszc

zeń k

omun

alnyc

h (ści

eki,

wysy

piska

), •ch

arakte

ryzuje

zanie

czys

zcze

nia po

chod

zenia

rolni

czeg

o (n

awoz

y sztu

czne

, pes

tycyd

y, zb

yt int

ensy

wne n

awoż

enie

gleby

ob

ornik

iem),

•ws

kazu

je pr

zykła

dy za

niecz

yszc

zenia

poch

odzą

ce ze

środ

ków

trans

portu

(spa

liny s

amoc

hodo

we, s

ubsta

ncje

ropo

poch

odne

, ha

łas),

•zn

a sku

tki za

niecz

yszc

zenia

środ

owisk

a;

•pr

aca z

słow

nikiem

geog

raficz

nym:

kwaś

ne de

szcze

, smo

g, eu

trofi-

zacja

wód

, ekra

n aku

stycz

ny, •om

ówien

ie źró

deł z

aniec

zyszc

zenia

środ

owisk

a, •pr

aca z

map

ą - w

skaz

anie

obsza

rów kl

ęski

ekolo

giczn

ej np

.: Gór

no-

śląsk

i Okrę

g Prze

mysło

wy, O

kręg T

uroszo

wski,

Gór

y Ize

rskie,

itp.,

•pły

ta mu

ltimed

ialna

:- z

aniec

zyszc

zenie

środ

owisk

a przy

rodnic

zego

w Po

lsce,

•roc

znik

statys

tyczn

y - od

czyta

nie da

nych

dotyc

zący

ch em

isji pr

ze-

mysło

wych

zanie

czys

zcze

ń i od

padó

w wy

twor

zony

ch w

ciąg

u rok

u •w

poszc

zegó

lnych

woje

wódz

twac

h, •wy

kona

nie ka

rtodia

gramu

: - „

Zanie

czys

zcze

nia śr

odow

iska w

poszc

zegó

lnych

woje

wódz

twac

h”,

•str

ona w

ww.zi

emian

arozd

rozu.p

l - w

ykor

zysta

nie Ka

lkulat

ora e

misji

CO2 (

wylicz

y on,

jaki m

amy w

pływ

na śr

odow

isko,

związ

any z

e spa

laniem

paliw

kopa

lnych

; nie

tylko

z t

ransp

ortu

czy m

ieszk

ania,

ale r

ównie

ż z uw

zględ

nienie

m ko

nsum

p-cji

towa

rów pr

zemy

słowy

ch, ż

ywno

ści i w

szystk

ich po

zosta

łych s

fer

życia

; uśw

iadam

ianie,

które

zmian

y w st

ylu ży

cia m

ogą d

ać na

jwięk

sze

efekty

), •wy

korzy

stanie

symu

lator

a zmi

an kl

imatu

, któ

ry po

może

dowi

edzie

ć się

i zroz

umieć

: •jak

wiel

e dwu

tlenk

u węg

la i z

jakic

h źród

eł em

itujem

y? •ile

tego

gazu

poch

łoną l

ądy i

ocea

ny?

•ile

dwut

lenku

węg

la po

zosta

nie w

atmo

sferze

i jak z

mien

i się j

ego

konc

entra

cja w

niej?

•jak

dług

o wye

mito

wany

prze

z nas

dwut

lenek

węg

la po

zosta

nie

w atm

osfer

ze?

•jak

uruc

homi

one p

rzez n

as sp

rzęże

nia zw

rotne

wpły

ną na

zmian

y kli

matu

? •jak

bardz

o, jak

szyb

ko i n

a jak

dług

o wzro

śnie

tempe

ratur

a Ziem

i? •jak

moż

e wyg

lądać

przy

szłoś

ć Ziem

i, gdy

temp

eratu

ra bę

dzie

rosną

ć o ko

lejne

stop

nie?

•jak

bardz

o pow

inniśm

y zred

ukow

ać em

isje, b

y unik

nąć k

atastr

ofy?

;

67GE

OGR

AFIA

Pro

gram

Aut

orsk

i

L.p.

Liczb

a go

dzin

Tema

t zaję

ćTre

ści na

ucza

niaCe

le sz

czeg

ółowe

kszt

ałcen

ia i w

ycho

wania

Uc

zeń

Spos

oby o

siąga

nia ce

lów ks

ztałc

enia

i wyc

howa

nia

8420

5-20

6(2

h)

Zagro

żenia

pr

owad

zące

do

klęs

k ży

wioło

wych

na

obsz

arze P

olski.

•Ro

dzaje

zagro

żeń.

•Ob

szary

zagro

żone

ży

wioła

mi.

•Sk

utki

zagro

żeń.

•zn

a rod

zaje

zagro

żeń w

ystęp

ujący

ch w

Polsc

e:- p

owod

zie,

- osu

wisk

a,- h

urag

any,

- trąb

y pow

ietrzn

e,- s

usze

,- b

urze

z gr

adob

iciem,

- wstr

ząsy

tekto

niczn

e,- la

winy

śnież

ne w

górac

h. •wy

mien

ia ob

szary

zagro

żeń,

•ch

arakte

ryzuje

skut

ki wy

stępu

jącyc

h kata

klizm

ów,

•ws

kazu

je mo

żliwe

spos

oby u

chro

nienia

się pr

zed

żywi

ołami

, •so

lidarn

ość l

udzi

na ob

szara

ch kl

ęsk ż

ywioł

owyc

h;

•pr

aca w

prac

owni

komp

utero

wej:

- wyk

orzy

stanie

zaso

bów

intern

etowy

ch do

wyja

śnien

ia zja

wisk

wy

stępu

jącyc

h w Po

lsce,

•om

ówien

ie ro

dzajó

w za

groże

ń, •pr

aca z

map

ą Pols

ki - w

skaz

ywan

ie ob

szaró

w klę

sk ży

wioło

wych

, •om

ówien

ie sk

utkó

w ka

takliz

mów

i moż

liwyc

h spo

sobó

w uc

hron

ie-nia

się pr

zed n

imi,

•dy

skus

ja na

tema

t nies

ienia

pomo

cy w

trud

nych

sytu

acjac

h klęs

k ży

wioło

wych

, •pr

aca w

grup

ach d

wuos

obow

ych p

rzy st

anow

iskac

h kom

pu-

terow

ych -

„Klęs

ki ży

wioło

we na

obsz

arze P

olski”

-twor

zenie

pr

ezen

tacji m

ultim

edial

nej w

ykor

zystu

jąc da

ne z

Intern

etu;

68GE

OGR

AFIA

Pro

gram

Aut

orsk

i

L.p.

Liczb

a go

dzin

Tema

t zaję

ćTre

ści na

ucza

niaCe

le sz

czeg

ółowe

kszt

ałcen

ia i w

ycho

wania

Uc

zeń

Spos

oby o

siąga

nia ce

lów ks

ztałc

enia

i wyc

howa

nia

8520

7-20

8(2

h)

Miej

sce Po

lski

w go

spod

arce

świat

owej.

•W

skaź

niki o

kreśla

-jąc

e poz

iom ży

cia

społe

czeń

stwa.

•Pro

dukt

krajow

y br

utto

(PKB

). •W

ydob

ycie

węgla

kami

enne

go,

brun

atneg

o i sia

rki

– miej

sce w

Euro

pie

i w św

iecie.

•Pro

dukc

ja od

biorn

i-kó

w, te

lewizo

rów,

sa

moch

odów

, ro

weró

w, pa

pieru

, cu

kru itp

. •Zb

iory p

szen

icy,

ziemn

iaków

, rze

paku

, bur

aków

cu

krowy

ch.

•Pro

dukc

ja mi

ęsa

i kro

wieg

o mlek

a. •Ilo

ść ho

dowa

nego

by

dłai tr

zody

ch

lewne

j.

•om

awia

wska

źniki

okreś

lając

e poz

iom ży

cia sp

ołecz

eństw

a po

lskieg

o, •oc

enia

miejs

ce Po

lski w

świec

ie po

d wzg

lędem

rozw

oju go

spo-

darcz

ego m

ierzo

nego

wart

ością

PKB,

przy

pada

jąca n

a jed

nego

mi

eszk

ańca

, •om

awia:

- wyd

obyc

ie wę

gla ka

mien

nego

, bru

natn

ego i

siarki

- mi

ejsce

w

Euro

pie i w

świec

ie,- p

rodu

kcję

odbio

rnikó

w, te

lewizo

rów,

samo

chod

ów, ro

weró

w,

papie

ru, c

ukru

itp.,

- zbio

ry ps

zenic

y, zie

mniak

ów, r

zepa

ku, b

urak

ów cu

krowy

ch,

- pro

dukc

ję mi

ęsa i

krow

iego m

leka,

- iloś

ć hod

owan

ego b

ydła

i trzo

dy ch

lewne

j;

•za

jęcia

w pr

acow

ni ko

mput

erowe

j, •om

awian

ie ws

kaźn

ików

okreś

lając

ych p

oziom

życia

społe

czeń

stwa

polsk

iego,

•pr

aca z

rocz

nikiem

staty

stycz

nym:

- wys

zukiw

a nie

dany

ch do

tyczą

cych

miej

sca Po

lski w

świec

ie i E

u-ro

pie od

wzg

lędem

rozw

oju go

spod

arcze

go m

ierzo

nego

wart

ością

PK

B, pr

zypa

dając

ą na j

edne

go m

ieszk

ańca

, •wy

kona

nie di

agram

u - „P

KB w

Polsc

e i w

wyb

ranyc

h kraj

ach

Euro

py i ś

wiata

”, •pr

aca z

rocz

nikiem

staty

stycz

nym

- wyc

zytyw

anie

dany

ch do

tyczą

cych

:- w

ydob

ycie

węgla

kami

enne

go, b

runa

tneg

o i sia

rki -

miejs

ce w

Eu

ropie

i w św

iecie,

- pro

dukc

ji odb

iornik

ów, t

elewi

zoró

w, sa

moch

odów

, rowe

rów,

pa

pieru

, cuk

ru itp

.,- z

bioró

w ps

zenic

y, zie

mniak

ów, r

zepa

ku, b

urak

ów cu

krowy

ch,

- pro

dukc

ji mięs

a i kr

owieg

o mlek

a,- il

ości

hodo

wane

go by

dła i t

rzody

chlew

nej,

•ko

rzysta

nie z

prog

ramu E

xcel

- two

rzenie

diag

ramów

różn

ych

typów

do pr

zeds

tawian

ia mi

ejsca

Polsk

i w Eu

ropie

i świ

ecie

pod

wzglę

dem

wydo

bycia

, zbio

rów

i pro

dukc

ji róż

nych

wyro

bów,

•me

toda

aktyw

izując

a - „R

ybi sz

kielet

”- „D

lacze

go po

lska g

ospo

dar-

ka po

trzeb

uje za

gran

iczny

ch in

westo

rów?

”;

69GE

OGR

AFIA

Pro

gram

Aut

orsk

i

L.p.

Liczb

a go

dzin

Tema

t zaję

ćTre

ści na

ucza

niaCe

le sz

czeg

ółowe

kszt

ałcen

ia i w

ycho

wania

Uc

zeń

Spos

oby o

siąga

nia ce

lów ks

ztałc

enia

i wyc

howa

nia

8620

9-210 (2

h)

Mój

region

. Pro

jekt.

•Po

danie

tema

tu

proje

ktu.

•Ce

le pr

ojektu

. •Za

dania

prow

adzą

-ce

do zr

ealiz

owan

ia

proje

ktu.

•Źr

ódła,

w kt

óryc

h na

leży s

zuka

ć po

trzeb

nych

inf

orma

cji.

•Te

rminy

kons

ultac

ji z n

aucz

yciel

em.

•Sp

osób

i cza

s pre-

zent

acji

proje

ktu.

•Kr

yteria

ocen

y pr

ojektu

.

•za

pozn

aje się

z tem

atem

proje

ktu,

•zn

a cele

proje

ktu,

•wy

mien

ia za

dania

prow

adzą

ce do

zrea

lizow

ania

proje

ktu,

•wy

mien

ia ma

teriał

y źró

dłowe

, w kt

óryc

h nale

ży sz

ukać

potrz

eb-

nych

info

rmac

ji, •ws

kazu

je sp

osob

y poz

yskiw

ania

infor

macji

popr

zez:

- obs

erwac

je as

trono

micz

ne,

- obs

erwac

je me

teoro

logicz

ne,

- bad

ania

czys

tości

wód

i pow

ietrza

,- o

dkryw

kę ge

ologic

zną,

- odk

rywkę

gleb

ową,

- wyk

orzy

stanie

przy

rządó

w po

miaro

wych

,np

.: niw

elato

ra, ta

śmy m

iernic

zej, w

skaź

ników

czys

tości

wod

y, sk

ali po

rosto

wej,

-wyw

iady z

ludn

ością

;

•za

pozn

anie

z tem

atem

proje

ktu „M

ój reg

ion”,

•sch

arakte

ryzow

anie

celów

proje

ktu,

•om

ówien

ie za

dań p

rowa

dząc

ych d

o zrea

lizow

ania

tego p

rojek

tu,

•ws

kaza

nie m

ateria

łów źr

ódłow

ych:

- fot

ograf

ie lub

rysu

nki,

- map

y i pl

any,

- wyk

resy,

diagr

amy,

karto

diagr

amy,

- tab

ele, z

estaw

ienia,

- arty

kuły

z gaz

et lok

alnyc

h,- in

form

atory

i biul

etyny

wyd

awan

ew re

gionie

,- w

ywiad

y z m

iejsco

wą lu

dnoś

cią i p

rzeds

tawicie

lami w

ładzy

mi

ejsco

wej (n

p.: w

ójt, s

ołtys,

burm

istrz)

, •za

warci

e kon

traktu

międ

zy gr

upą u

cznió

w a n

aucz

yciel

em,

•ws

kaza

nie cz

asu p

otrze

bneg

o na z

realiz

owan

ie pr

ojektu

, •om

ówien

ie mi

ejsca

i daty

oraz

form

y ( np

.: pos

ter na

papie

rze A

2)

prez

entac

ji po z

akoń

czen

iu pr

ojektu

, •za

pozn

anie

ze sp

osob

em i c

zase

m pr

ezen

tacji,

•om

ówien

ie sp

osob

u, cz

asu p

rezen

tacji i

ocen

y (oc

ena o

gólna

, na

któr

ą skła

da się

ocen

a mery

toryc

zna r

ecen

zent

a oraz

ocen

a sp

osob

u pub

liczne

j prez

entac

ji (ob

rony

), •pr

ojekt

wyko

nuje

cały

zesp

ół z p

odzia

łem na

grup

y: •gr

upa o

prac

owuje

: poło

żenie

geog

raficz

ne re

gionu

, for

my uk

ształ

-to

wania

powi

erzch

ni, •bu

dowę

geolo

giczn

ą, •gr

upa o

prac

owuje

– kli

mat,

wody

powi

erzch

niowe

, roślin

ność

i gleb

y, •gr

upa o

prac

owuje

: zag

adnie

nia go

spod

arcze

(roln

ictwo

i prze

-my

sł), f

ormy

ochr

ony p

rzyro

dy, o

raz za

niecz

yszc

zenia

środ

owisk

a i sp

osob

y zap

obieg

ania

np. o

czys

zcza

lnie ś

ciekó

w.

lItERAtuRA

1. Atlas geograficzny. „Polska, kontynenty, świat.”, Wyd. Nowa Era, Wrocław 20092. Berne J.: „Zajęcia w terenie”,Wyd. WSiP, Warszawa 19843. Chełmicka M., Dobrowolska: „Ścieżka ekologiczna w gimnazjum realizowana metodą projektu”, Wyd.

SOP, Toruń 20024. Chmielewska G., Świboda J., : „Geografia 1”, Wyd. Operon, Gdynia 20095. Czaińska Z., Wojtkowicz Z.: „Aktywne metody w edukacji geograficznej”, Wyd. SOP ,Toruń 19996. Encyklopedia PWN „Geografia - Spojrzenie na kontynenty”, Wyd. PWN, Warszawa 20037. Flis J.: „Szkolny słownik geograficzny”,Wyd. WSiP, Warszawa 19868. Grabowska B., Krynicka-Tarnacka T., Przystarz A.: „Geografia 1. Ziemia i ludzie”. Przewodnik

metodyczny,Wyd. SOP, Toruń 20099. Kądziołka J., Kocimowski K., Wołonciej E.: „Świat w liczbach”, Wyd. WSiP 200810. Książka Nauczyciela, „Planeta Nowa 1, 2”, Wyd. Nowa Era, Warszawa 200911. Książka Nauczyciela 3 „ Puls Ziemi”, Wyd. Nowa Era, Warszawa 200812. Krynicka-Tarnacka T., Wnuk G.,Wojtkowicz Z.: „Geografia 2. Ziemia i ludzie”, Wyd. SOP, Toruń 201013. Lenart W.: „Pod kloszem czyli prognoza pogody”, NFOŚiGW, Warszawa 200814. Łobożewicz T.: „Krajoznawstwo i turystyka w szkole”, Wyd. WSiP, Warszawa 199015. Malarz R.: „Planeta 1 Nowa”, Wyd. Nowa Era, Warszawa 200916. Miazga M. i inni „Klimat i energia” Zestaw scenariuszy do edukacji klimatycznej, REC Polska ,

Warszawa 200917. Multimedialny zestaw foliogramów i tablic statystycznych, Wyd. Nowa Era,Warszawa 200918. Sobolewska J.: „Przewodnik dla nauczyciela”,Wyd. Operon, Gdynia 200919. Winklewski J. „Rysunek w nauczaniu geografii”,Wyd. WSiP, Warszawa 198820. „Vademecum, Geografia. Egzamin gimnazjalny 2010”, Wyd. Operon, Gdynia 2009

Magdalena Jankun– konsultant ds. geografii i przyrody w Warmińsko-Mazurskim Ośrodku Doskonalenia Nauczycieli w Elblągu. Nauczyciel geografii z wieloletnią praktyką w szkole podstawowej, gimnazjum i w szkole ponadgimnazjalnej. Absolwentka Uniwersytetu Gdańskiego - geografii na Wydziale Biologii, Geografii i Oceanologii. Ukończyła studia podyplomowe w zakresie: organizacji i zarządzania oświatą, liczne kursy i warsztaty.Egzaminator egzaminu maturalnego z geografii, egzaminator sprawdzianu po szkole podstawowej, wojewódzki ekspert przedmiotowy, trener grupy 2000 Wdrażanie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół.Moderator programów naprawczych. Trener ogólnopolskiego programu Przedsiębiorczość - wychowanie przez działanie. Wielokrotny autor, organizator, i przewodniczący Konkursu Geograficznego i Przyrodniczego na etapie rejonowym i wojewódzkim dla uczniów gimnazjum i szkół podstawowych organizowanych przez Warmińsko – Mazurskiego Kuratora Oświaty. Organizator i prowadzący warsztaty dla nauczycieli oraz szkolenia rad pedagogicznych.

Publikacja jest współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

AKAdEMIA MłOdyCh nOblIstóWUl. Sikorskiego 23, 10-088 Olsztyn

Tel. (89) 542 42 25akademia@wsptwp.eu

www.akademiamlodychnoblistow.pl

Wyższa Szkoła Pedagogiczna TWP w Warszawie założona w 1993 r. decyzją Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 1993 r., to jedna z najdłużej istniejących niepublicznych uczelni humanistycznych w Polsce.

Zajęcia dydaktyczne prowadzone są w 7 miastach Polski; Warszawie (Wydział Nauk Społecznych), Katowicach (Wydział Nauk Społeczno-Pedagogicznych), Olsztynie (Wydział Nauk Humanistyczno- Społecznych), Lublinie (Wydział Zamiejscowy), Szczecinie (Wydział Zamiejscowy), Człuchowie (Wydział Zamiejscowy) oraz Wałbrzychu (Wydział Zamiejscowy).

W swojej bogatej ofercie edukacyjnej Uczelnia proponuje naukę na pięciu kierunkach studiów: pedagogika, socjologia, politologia, filologia angielska oraz praca socjalna. Szkoła posiada uprawnienia do kształcenia na poziomie studiów pierwszego oraz drugiego stopnia. Uzupełnieniem oferty edukacyjnej są studia podyplomowe na wielu atrakcyjnych kierunkach oraz zróżnicowana i bogata oferta dodatkowa, dostępna bezpłatnie w ramach 22 projektów współfinansowanych ze środków Unii Europejskiej.

Główne nurty specjalizacji Uczelni oscylują wokół tematyki europejskiej polityki społecznej, aktywnej pracy socjalnej, pedagogiki oraz gospodarki społecznej. Władze Uczelni dokładają wszelkich starań, aby urozmaicić i usprawnić proces kształcenia odważnie wprowadzając nowe technologie komunikacyjne. Obok tradycyjnych form nauczania prowadzone są także zajęcia przy użyciu metod i technik kształcenia na odległość. Studenci WSP TWP mają możliwość zdobycia gruntownej wiedzy i kwalifikacji bez względu na położenie geograficzne i odległość.

Jednym z głównych atutów WSP TWP jest kadra dydaktyczna, którą tworzy zespół ponad sześciuset wykwalifikowanych pracowników naukowych. Dzięki współpracy z wieloma zagranicznymi i krajowymi instytucjami edukacyjnymi, WSP TWP zapewnia swoim studentom wykształcenie zgodne z najwyższymi standardami europejskimi. Poprzez projekty modernizujące programy nauczania kadra dydaktyczna WSP TWP wdraża innowacyjne metody nauczania oparte na tutoringu, coachingu, mentoringu oraz promuje postawę przedsiębiorczości akademickiej.

Uczelnia oferuje pracownikom naukowym i studentom doskonałe warunki do twórczego rozwoju intelektualnego. WSP TWP posiada bogato wyposażoną bibliotekę oraz własne wydawnictwo, którego głównym zadaniem jest publikacja prac dydaktycznych, naukowych. Dzięki podejmowanym inicjatywom o charakterze naukowo-dydaktycznym, tj. konferencje, szkolenia, warsztaty, spotkania otwarte, Uczelnia stwarza możliwość poszerzania horyzontów oraz nieustannego rozwoju intelektualnego.

O sukcesie WSP TWP w Warszawie świadczy fakt, że większość absolwentów doskonale odnajduje się na rynku pracy. Ponadto wysokie lokaty w rankingach oraz raportach edukacyjnych świadczą o ugruntowanej pozycji Uczelni, która jest ważnym ośrodkiem inspirującym młodych ludzi.

Wyższa Szkoła Pedagogiczna TWP w WarszawieWydział Nauk Humanistyczno-Społecznych w Olsztynie

www.wsptwp.eu