““Kvalitativni” poremećaji svijestiKvalitativni” poremećaji svijesti

Ošamućenost (“misli su stale”)Ošamućenost (“misli su stale”) Konfuzno stanje (halucinacije nalik snu, smušenost)Konfuzno stanje (halucinacije nalik snu, smušenost) Onirično stanje (nalik konfuznom, ali s izraženijim Onirično stanje (nalik konfuznom, ali s izraženijim

halucinacijama)halucinacijama) Sumračno stanje (nakon epileptičkog napada: osoba Sumračno stanje (nakon epileptičkog napada: osoba

naizgled normalno funkcionira, ali nije svjesna svojih naizgled normalno funkcionira, ali nije svjesna svojih postupaka): agresivnost i amnezijapostupaka): agresivnost i amnezija

Disocijativna stanja (dvije ili više svijesti): u blagom obliku Disocijativna stanja (dvije ili više svijesti): u blagom obliku kao sanjarenje, zadubljenost u knjigu, identifikacija s kao sanjarenje, zadubljenost u knjigu, identifikacija s filmom i sl.; somnambulizam; disocijativna amnezija filmom i sl.; somnambulizam; disocijativna amnezija (selektivna, nakon traume); fuge; podijeljena ličnost(selektivna, nakon traume); fuge; podijeljena ličnost

Delirij (dezorijentacija, halucinacije, motorno uzbuđenje)Delirij (dezorijentacija, halucinacije, motorno uzbuđenje)

““Kvalitativni” poremećaji svijesti: posebni obliciKvalitativni” poremećaji svijesti: posebni oblici

Poremećaji kognitivnih funkcija (agnozije, apraksije, agrafija, akalkulija, Poremećaji kognitivnih funkcija (agnozije, apraksije, agrafija, akalkulija, afazije i dr.)afazije i dr.)

Sindrom “Sindrom “break-off” break-off” (piloti pri prekidu radiokomunikacije): iluzije (piloti pri prekidu radiokomunikacije): iluzije veličine, let u visinuveličine, let u visinu

Elpenorov sindrom: po Odisejevu mornaru koji se probudio, i, Elpenorov sindrom: po Odisejevu mornaru koji se probudio, i, neprepoznavši okolinu, napao drugove kao neprijateljeneprepoznavši okolinu, napao drugove kao neprijatelje

Zombi: vrač (Zombi: vrač (bokorbokor) daje otrov koji izaziva prividnu smrt osobe i ) daje otrov koji izaziva prividnu smrt osobe i posljedično smanjivanje metabolizma. Nakon nekoliko dana osobu posljedično smanjivanje metabolizma. Nakon nekoliko dana osobu iskopaju (već su nastupila oštećenja mozga i prisutna je amnezija i iskopaju (već su nastupila oštećenja mozga i prisutna je amnezija i gubitak emocija). Osoba postaje rob vrača: govori kroz nos, gubitak emocija). Osoba postaje rob vrača: govori kroz nos, unezvjereno gleda lijevo-desno, nerazumljivo mrmlja i vuče noge pri unezvjereno gleda lijevo-desno, nerazumljivo mrmlja i vuče noge pri hodu. Članak 249 Krivičnog zakonika Haitija propisuje: “Smatrat će se hodu. Članak 249 Krivičnog zakonika Haitija propisuje: “Smatrat će se pokušajem ubojstva primjena svakog pripravka koji, ne izazivajući pokušajem ubojstva primjena svakog pripravka koji, ne izazivajući smrt, proizvodi kraće ili duže stanje letargije. Sahrana osobe kojoj je smrt, proizvodi kraće ili duže stanje letargije. Sahrana osobe kojoj je dana takva supstanca bit će jednako tretirana kao ubojstvo, bez obzira dana takva supstanca bit će jednako tretirana kao ubojstvo, bez obzira na njene posljedice (...).”na njene posljedice (...).”

Shizofrenija: povijesna klasifikacijaShizofrenija: povijesna klasifikacija

Katatoni tipKatatoni tip Paranoidni tipParanoidni tip Dezorganizirani tip (“hebefrenija”; smetnje Dezorganizirani tip (“hebefrenija”; smetnje

mišljenja kombinirane sa smetnjama afekta)mišljenja kombinirane sa smetnjama afekta) Rezidualni tip (slabo izraženi pozitivni Rezidualni tip (slabo izraženi pozitivni

simptomi)simptomi) Nediferencirani tipNediferencirani tip

Shizofrenija:manirizmi,katatonija i“flexibilitascerea”

Shizofrenija: katatonija

Shizofrenija: pozitivni simptomiShizofrenija: pozitivni simptomi

Halucinacije (opažaji u odsustvu osjetilnog Halucinacije (opažaji u odsustvu osjetilnog podražaja)podražaja)

Deluzije (neobična, lažna i kriva uvjerenja koja Deluzije (neobična, lažna i kriva uvjerenja koja opstaju usprkos dokaza o suprotnom)opstaju usprkos dokaza o suprotnom)

Smetnje mišljenja, govora i ponašanjaSmetnje mišljenja, govora i ponašanja

Shizofrenija: pisma s “ključem” i “šiframa”

Shizofrenija: negativni simptomiShizofrenija: negativni simptomi

Izostanak normalnog izražavanja emocija Izostanak normalnog izražavanja emocija (anhedonija)(anhedonija)

Reduciranje normalnih misli i govora (alogija: Reduciranje normalnih misli i govora (alogija: non-non-fluencyfluency))

Reduciranje želje za društvenim i obiteljskim Reduciranje želje za društvenim i obiteljskim vezama (avolicija)vezama (avolicija)

Shizofrenija: ostali poremećajiShizofrenija: ostali poremećaji

Poremećaji organizacije govora (“salata”)Poremećaji organizacije govora (“salata”) Poremećaji motorike (katatonija)Poremećaji motorike (katatonija) Kognitivni poremećaji (percepcija, pažnja,Kognitivni poremećaji (percepcija, pažnja,

pamćenje, egzekutivne funkcije i dr.)pamćenje, egzekutivne funkcije i dr.)

Shizofrenija: poremećaj Shizofrenija: poremećaj selfaselfa (jastva; (jastva; svijesti o sebi)svijesti o sebi)

Derealizacija: okolina je Derealizacija: okolina je čudna, drugačijačudna, drugačija

Depersonalizacija: Depersonalizacija: neprepoznavanje samog neprepoznavanje samog sebe, gubljenje identitetasebe, gubljenje identiteta

Transformacija: Transformacija: preuzimanje novog preuzimanje novog identiteta - životinje, druge identiteta - životinje, druge osobe (cf. likantropija)osobe (cf. likantropija)

Autizam: povlačenje u Autizam: povlačenje u sebesebe

Shizofrenija: teorije (faktori?) uzrokaShizofrenija: teorije (faktori?) uzroka

Genetička teorijaGenetička teorija Neurokemijska (neurotransmitorska; neuro-Neurokemijska (neurotransmitorska; neuro-

modulacijska) teorija: prevelika aktivnost modulacijska) teorija: prevelika aktivnost dopaminadopamina

Neuroanatomijska (patofiziologijska) teorija: veće Neuroanatomijska (patofiziologijska) teorija: veće bočne komorebočne komore

Sociologijska teorija (“prava” shizofrenija nikada Sociologijska teorija (“prava” shizofrenija nikada se ne javlja u “primitivnih” naroda koji nisu podlegli se ne javlja u “primitivnih” naroda koji nisu podlegli akulturaciji; G. Devereux)akulturaciji; G. Devereux)

Neuroanatomija(patologija limbičkog sustava,

osobito hipokampusa i bliskih struktura)↓

Neurokemija(povećana aktivnost dopamina u n. accumbens:

haloperidol kao antagonist DA-receptora)↓

Kognitivni procesi(nesposobnost povezivanja pohranjenih

informacija s onima koje se upravo obrađuju)↓

Simptomi(halucinacije, deluzije i dr.)

Integrativna teorija shizofrenije(Gray et al., 1991):

Shizofrenija: alternativna tumačenjaShizofrenija: alternativna tumačenja

Anti-psihijatrija (Szasz, Laing): nije bolest, već Anti-psihijatrija (Szasz, Laing): nije bolest, već drugačije, nekonvencionalno stanje svijestidrugačije, nekonvencionalno stanje svijesti

Jaynes: shizofrenija i slična stanja bila su Jaynes: shizofrenija i slična stanja bila su normalna u pretpovijesno doba (normalna u pretpovijesno doba (bicameral mindbicameral mind), ), kada je uobičajeno i za rutinsko djelovanje kada je uobičajeno i za rutinsko djelovanje praktično stanje niskog afekta u krizama prekidano praktično stanje niskog afekta u krizama prekidano “misterioznim glasovima” s uputama “bogova”“misterioznim glasovima” s uputama “bogova”

Crow: shizofrenija je cijena koju plaćamo za razvoj Crow: shizofrenija je cijena koju plaćamo za razvoj jezika u lijevoj hemisferi (shizofrenija kao jezika u lijevoj hemisferi (shizofrenija kao hiperaktivacija desne polutke)hiperaktivacija desne polutke)

Shizofrenija kao predispozicija za šamanaShizofrenija kao predispozicija za šamana

Povijesne osobe koje su navodno bolovale od shizofrenije (38):

Vladari i osvajači: Tiberije, Ivana Kastiljska, Ludvig II. Bavarski, Adolf Hitler, Slobodan Milošević

Proroci i mistici: Ivana Orleanska, Girolamo Savonarola, Emanuel Swedenborg, William Blake

Filozofi i znanstvenici: Sokrat, Tycho Brahe, Johannes Kepler, Isaac Newton, André Ampère, Michael Faraday, Ignaz Semmelweiss, János Bolyai (matematičar), John Nash (matematičar, nobelovac)

Književnici: Torquato Tasso. Friedrich Hölderlin, Jakob Lenz (Goetheov prijatelj), Gérard de Nerval (parički boem), August Strindberg, Alexandre Dumas, Nikolaj Vasiljevič Gogolj, Ivan Sergejevič Turgenjev, Arthur Rimbaud, Franz Kafka, Vladimir Vidrić, Ulderico Donadini, Antonin Artaud (pjesnik, glumac, filozof kazališta)

Likovni i glazbeni umjetnici: Vincent van Gogh, Slava Raškaj, Zelda Fitzgerald (slikarica, žena F. Scotta Fitzgeralda), Buddy Bolden (jazz), Syd Barrett (Pink Floyd), Peter Green (Fleetwood Mac), Vaclav Nižinski (baletan i koreograf)

Shizofrenija i umjetnostShizofrenija i umjetnost

Navratil: figurativno → manirizam → apstrakcija

geometrizacija geometrizacija raspad kontura i dislokacija

Shizofrenija i umjetnostShizofrenija i umjetnost

Shizofrenija i umjetnost

Shizofrenija i umjetnost:Shizofrenija i umjetnost:evolucija psihozeevolucija psihoze

Podijeljena ličnostPodijeljena ličnost

Terminologija: Terminologija: multiple personality disorder multiple personality disorder (MPD) ili, od 1994., (MPD) ili, od 1994., dissociative identity dissociative identity disorderdisorder (DID) (DID)

Uzrok: potisnuta sjećanja na seksualnu Uzrok: potisnuta sjećanja na seksualnu zlostavljanost u djetinjstvuzlostavljanost u djetinjstvu

Podijeljena ličnost: temeljni simptomiPodijeljena ličnost: temeljni simptomi

Najmanje jedan “Najmanje jedan “alteralter” (druga ličnost), koji se javlja ” (druga ličnost), koji se javlja spontano i bez utjecaja volje (ako ih ima više, funkcioniraju spontano i bez utjecaja volje (ako ih ima više, funkcioniraju manje-više neovisno jedan o drugom) i obično je suprotnih manje-više neovisno jedan o drugom) i obično je suprotnih crta od “izvorne” ličnosticrta od “izvorne” ličnosti

Pamćenje je, kao i drugi elementi svijesti, podijeljeno među Pamćenje je, kao i drugi elementi svijesti, podijeljeno među alterima alterima (može ih biti na stotine)(može ih biti na stotine)

Alteri Alteri se mogu međusobno razlikovati po dobi, govoru, se mogu međusobno razlikovati po dobi, govoru, talentu, stavovima, fizičkim crtama, oštrini vida, alergijama i talentu, stavovima, fizičkim crtama, oštrini vida, alergijama i dr.dr.

Alteri Alteri preuzimaju nadzor nad ponašanjem osobepreuzimaju nadzor nad ponašanjem osobe amnezijaamnezija

Podijeljena ličnost: problem dijagnozePodijeljena ličnost: problem dijagnoze

Psihoterapeuti “podržavaju” MPD Psihoterapeuti “podržavaju” MPD (sugerirajući (sugerirajući alterealtere kao dio terapije ili kao dio terapije ili provocirajući njihovu pojavu hipnozom)provocirajući njihovu pojavu hipnozom)

Pacijenti “dotjeruju” i “usklađuju” svoje Pacijenti “dotjeruju” i “usklađuju” svoje alterealtere Dijagnostička “moda” u Sjevernoj AmericiDijagnostička “moda” u Sjevernoj Americi