Kurtarıcı - İsaac Asimov

8/3/2019 Kurtarc - saac Asimov

1/156

Isaac Asimov

Kurtarc Robots (And Empire)


2/156

Bu e-kitap taslak halindedir. Okumay zorlatrc tarama hatalar iermektedir. Bu taslaksrm okurken dzeltir ve dzeltilmi srm bizimle paylamak isterseniz memnun oluruz.

WEB: http://ayrac.orgletiim: [email protected]
http://ayrac.org/mailto:[email protected]://ayrac.org/mailto:[email protected]


3/156

Orjinal Ad: Robots and EmpireAltn Kitaplar Yaynevi1. Basm/1986Trkesi: Gnl SuverenFotoraflayan: Yusuf

OCR: FarabiSrm: 1.015-05-2007


4/156

Birinci BlmAuroraI TORUN1.Gladia, im alandaki ezlongun fazla nemli ,olup olmadna baktktan sonra oturdu.

Kontrollere bir dokunuuyla ezlong yan yatarcasna oturmasn salayacak bir biime girdi.Dier bir dme ise dia-manyetik alan altrd ve Gladia her zaman olduu gibi birdenbireok rahat hissetti kendisini. Tabii. Aslnda imdi ezlonga kaplanm olan kuman bir santimyukarsnda, havada duruyordu.Scak ve gzel bir geceydi bu. Yldzlarn aydnlatt mis kokulu Aurorann en gzel haliniald o gecelerden biri.Gladia ani bir zntyle gkyznde ekiller o-luturan o parlak noktalara bakt. Evinin btnklarn sndrmelerini emrettii iin daha da parlak duruyorlard bu noktacklar.Gladia. Nasl oldu da ikiyz otuz yllk hayatm boyunca yldzlarn adlarn renmeyealmadm? diye dnd. Bu noktacklardan biri dnyaya geldii

Solario gezegeninin -etrafnda dnd gneti. Gla-diann hayatnn ilk otuz yl sresince

sadece, Gne, diye tanmlad o yldz.Kadnn ad bir zamanlar Gladia Solaryd. ki yz yl -iki yz Standart Galaksi Yl- nceAuroraya geldii zaman ona bu ismi takmlard. Bylece, hi de dosta olmayan bir biimde,kadnn baka bir dnyada domu olduunu belirtmeye almlard. Gladia, Auroraya gelelitam iki yz yl olmutu. Bir oy nce dolmutu bu sre. Ama kadn bunu kutlamak iin bireyler yapmamt. nk o gnleri hatrlamay pek istemiyordu. Daha nce yani Solariaday-ken de ad Gladia Delmarred.Gladia endieyle kmldand. O soyadn hemen hemen unutmutu, Bunun nedeni aradan okuzun bir zamann gemi olmas myd? Yoksa sadece her eyi unutmaya almas m?Glada bunca yl, Solariadan ayrldna hi piman olmam, oray aramamt.Ama imdi?

u anda zlmemin neden* gezegenin lm olmasna karlk hl hayatta olmam m?Solaria artk tarihi bir an. Ama ben hl yayorum. Neden bu mu? Solartay birdenbire buyzden zlemeye mi baladm?Gladia kalarn att. Sonra da azimle, kendi kendine, Hayr, dedi. Solartiay zlediimyok. O gezegenin hasretini ekmiyorum. Oraya dnmeyi de istemiyorum. Belki de zntmnsebebi -ne kadar mahvedici olursa olsun hayatmn bir paras saylacak bir eyin artk ortadankalkm olmas.Solaria! Uzayclarn en son yerletirdikleri ve insanln yaayabilecekleri bir yer halinesoktuklar gezegendi bu. Belki de simetriyle ilgili esrarl bir yasa yznden nce Solarialmt. 8 nce mi? Yani bu bir ikinci sonra da nc br gezegenin lecei anlamna m geliyor?Gladia mn hzn artt. Gerekten byle bir ey olacan dnenler vard. O halde en sonGladiann vatan halini alan Aurora lecekti. Tabii ayn simetri yasas geerli olduu takdirde.nk Uzayclarn yerletikleri elli dnyadan ilki Aurorayd. mrmn uzun olmasnaramen belki de bunu gremem...Gladia tekrar yldzlara bakt. Hayr, imknszd bu. Birbirlerinden ayrd edilmeyen o knoktaclarndan hangisinin Solariann gnei olduunu anlamas kabri deildi. Her haldedaha parlak olan yldzlardan biriydi bu. Ama gkyznde o parlak yldzlardan belki yz tanevard.Gladia kolunu kaldrd ve kendince Daneeli arma hareketi diye tanmlad.iareti yapt.Etrafn karanlk olmas hi nemli deildi.Robot Daneel Olivavv hemen yannda belirdi. Ro-botla iki yz yl kadar nce. Han Fastolfe

onu ilk yaratt zaman karlaanlar Daneelde gzle grlecek bir fark olmadna kararverirlerdi. Elmack kemikleri kk enli yz, geriye doru tarad ksa bronz rengi salar,


5/156

mavi gzleri, bir insannkinden farksz olan atletik vcudu eskisinin aynyd. Daneel eskisi gibigen ve sakindi.Robot Size yardm edebilir miyim, Madam Gladia? diye sordu.Evet Daneel. Bu yldzlardan hangisi Solariann gnei?Daneel ban kaldrarak gkyzne bakmad. Hibiri deil. Madam Gladia. Yln bu

mevsiminde Solariann gnei ufuktan ancak saat .yirmi gee ykselecek.Gladia aalad. Ya? Nedense kadn ilgisini eken her yldz aklna estii zamangrebileceini 9 sanmt. Desen bouna bakp durmuum.Daneel sanki onu teselli etmeye alyormu gibi, nsanlarn gsterdikleri! tepkilerdenanladma gre, dedi. Yldzlar ok gzel. Bazlar grlsn, grlmesin...Gladia honutsuzca, Herhalde, diye mrldand ve bir dmeye basarak, ezlongun arkaksmnn diklemesin? salad. Ayao kalkarak, Amo ben So-lariann gnei grmekistiyordum, dedi. Fakat saat e kadar bekleyecek derecede deil.Daneel. Bunu isteseniz bile, yine de bytme-mercei kullanmanz gerekir, diye aklad.Bytme mercei mi?

Yldz plak gzle gremezsiniz, Madam Gladia.Ah, bu daha da kt. Kadn eliyle pantolonunu sprd, nce senin fikrini) almamgerekirdi, Daneel.Gladiayla iki yz yl nce Auroraya ilk geldii zaman karlam olanlar kadnn deitiinifarke-derlerdi. Tabii, o Daneel gibi deildi. Sadece bir insand. Gladiann boyu hl 155 cm. di.Yani ideal Uzayc kadndan on santim ksayd. Ama her zaman itina ettii vcudu hl inceydi.Gc azalm ya da eklemleri sertlemi gibi de hareket etmiyordu. Fa-. kat salarnda krlarbelirmiti. Gzlerinin iki yannda hafif izgiler vard. Cildi1 o eski dzgnln kaybetmiti.Gladia, daha yz ya da iki1 yz yl yaa-yabilirdi. Ama artk gen olmad da kesindi. Ancakkadnn buna zld de yoktu.Gladia, Btn yldzlar tanyabilir misin, Daneel? diye sordu.

plak gzle grlebilenleri biliyorum, Madam Gladia.Yln hangi aylarnda gzkp gzkmediklerini de mi? 10 Evet, Maam Gladia.Ve yldzlar konusunda bir hayli bilgin var. yle mr?Evet. Madam Gladia. Dr. Fastolfe bir keresinde astronomi bilgisi toplamam sylemiti.Gereken eyler} komptere ba vurmadan abucak renebilmek iin. Bunlar, kompteryerine senin bana sylemen daha dosta bir ey/ demiti. Daneel bir an durdu sonra dakadnn ne soracan anlam gibi ekledi. Bana bunun nedenini aklamamt.Gladia sol kolunu kaldrarak uygun areti yapt ve evinin klar birdenbire yand. Kendisinekadar gelen kta birka robotun glge gbi dolatkla^ rn hayal meyal farketti. Ama budurumla ilgilenmedi bile. yi ynetilen bir evde insanlarn eriebilecekleri her yerde robotlarbeklerdi. Hem gvenlik/ hem hizmet iin.Gladia gkyzne son defa usulca bir gz att. Evden szlen kta yldzlar artk daha snkduruyorlard. Kadn hafife omzunu silkti. Sama bir telekti benimki, diye dnd.Doduum kayp dnyann gneini grmemin bana ne yarar olurdu? Bir sr noktaarasnda o kck benekii grmemin? Gelii gzel bir nokta seip onun Solariann gneiolduunu dnmek ve uzun uzun ona bakmak kadar anlamsz olurdu bu.R. Daneele bakt, iri yz glgelerin* arasnda kalan robot sabrla onu beMtyoru.Gladia sk sk olduu gibi Uzun yllar nce Dr. Fastolfeun evine gelirken grdmgnkinden farksz, diye dnd. Tabii Daneel tamir edilmiti. Kadn da biliyordu bunu. Amabu insann kafasnn derinliklerine ittii belli belirsiz bir bilgiydi.nsanlarla ilgili bilgiler de yle. Uzayclar kusursuz salklar ve yz-drt yz yl

yaamolarylo 11


6/156

vnyorlard. Ama onlar da yan verdii zararlara kar tam anlamyla direnli defllerdi;Gladiann bir uyluu titanyum-silikondan yaplm bir kala eklemine yerletirilmiti. Solelinin ba parma tamamiyle takmayd. Ama ultrasonogramlar ekilmedike bunu kimseanlayamazd. Kadnn sinirlerinden bazlar bHe deitirilmiti. Gladiann elli Uzaycdnyasnda yaayan her yatnda da byle onarmlar grlebilirdi. Hayr, artk krk dokuz

Uzayc dnyas denilmesi gerekiyordu. Solariay hesaba katamazdnz.Ama bu tr onarmlardan sz etmek ayplarn en byyd. Tp kaytlar hibir nedenleaklanmyordu. Aylklar Bakanmkinden bile yksek olan operatrlerin bu kadar fazla parakazanmalarnn bir nedeni de bu uzmanlarn kibar toplumlardan hemen hemen aforozedilmeleriydi. Neticede onlar her eyi biliyorlard.Btn bunlar Uzayclarn uzun mrle ilgili sabit fikirlerinin bir parasyd. Uzayclar yallkdiye bir eyin var olduunu itiraf etmeyi istemiyorlard. Ama Gtadia nedenleri incelemekadetinde deildi. Geirdii tamirleri dnrken huzursuzlaryor ve endieleniyordu.

Ama kadnn beyni yerli yerinde ve tastamam-d. Vcudne ne olursa olsun, kafas salamd.Gladia tekrar Daneele dnd. Robotu iki yz yldan beri tanyordu ama Daneel ancak geenyl onun olmutu. Belki de duyduu aresizlik yznden kendi sonunu abuklatran Fastolfe

ld zaman her eyini Eos kentine brakmt. ok grlen bir eydi bu. Ama adam iki eyinGladiann olmasn istemiti. (Ayrca kadnn oturduu malikanesinin, ro~ botlann veetraftaki topraklarn a^ Gladiann olduuna dair bir belge vermiti.)Fastolfeun Gladiaya brakt eylerden biri Da-neeldi. 12 Gladia robota, ki yz yl boyunca hafzana yer-letfrdiin her eyi hatrlyor musun, Daneel?diye sordu.Robot ciddi ciddi, yle sanyorum, Madam Gladia, dedi. Tabii bir eyi unuttuum takdirdebunu farkedemem. nk bu unutulmu olur. Onu ezberlemi olduumu da hatrlayamam.Gladia, yle olmas art deildi ki, diye itiraz / etti. Bir eyi bildiini hatrlar ama o andabunun ne olduunu anlayamazsn. Ben sk sk bir eyi hatrla maya alrm. Dilimin ucunda

bu, derim ama ne olduunu bir trl hatrlayamam.Daneel, Bunu anlyamadm, Madam, dedi. Bir eyi biliyorsam, istediim an onu hatrlarm.Kusursuz hatrlama. Eve doru yrmeye baladlar.Sadece hatrlama, Madam. Beni yle planlad lar.Bu daha ne kadar srecek?Anlyamadm, Madam.Yani... kafan ne kadar bilgiyi kavrayabilecek? kiyz yldan biraz daha uzun bir sreyle ilgilisryle ann var. Bu durum daha ne kadar devam edebilir?Bilmiyorum, Madam. Henz bu konuda bir zorlukla karlamadm.Belki karlamayacaksn... ama sonra birdenbire bir eyi hatrlayamadn farkedeceksin.Daneel bir an dnd. Olabilir, Madam.Bildiin gibi, Daneel, anlarnn hepsi de ayn derecede nemli deil.Onlar deerlendirmem imknsz, Madam.Ama bakalar bunu yapabilir. Beynini iyice temizlemek ve sonra hafzana sadece nemlianlar doldurmak kabil. imdiki anlarnn yzde onunu. 0 13 zaman hafzan daha yzyllar boyunca alr. Bu tr bir tedavi tekrarland takdirde de,sonsuza kadar devam edebilirsin. Tabii bu pahal bir ilem. Ama dorusu masrafa acmam.nk sen buna lyksn.Bu konuda benim fikrim alnacak m, Madam? Byle bir tedaviyi kabul etmem bendenistenecek mi?Tabu. Byle bir konuda sana emredemem. Bu Dr. Fastclfeun gvenine ihanet etmek olur.Teekkr ederim. Madam. O halde size unu syleyebilirim: btn hafza fonksiyonumu

kaybetmedike byle bir ileme kendi isteimle boyun ee-mem.Kapya erimilerdi. Gladia duraklad. Ama neden, Daneel? Kadn gerekten armt.


7/156

Daneel alak sesle, Kaybetme tehlikesini gze atamayacam baz hatralarm var, Madam,diye aklad, ilemi uygulayacak uzmanlar farkna varmadan ya da yanl bir deerlendirmeyznden byle bir kayba neden olabilirler.Yldzlarn ufuktan ykselip alalmalar gibi anlan m kasdediyorsun? Afedersin, Daneel.Aslnda aka etmek istemedim... Hangi anlar kasdediyorsun?

Daneel sesini daha da alaltt. Madam, bir zamanlar birlikte altm i arkadam ArzlElijah Ba-leyle ilgili hatralarm kasdediyorum.Gladia donmu gibi duraklad. Sonunda kapnn almas iin Daneel iaret etmek zorundakald. 14 2.Robot Giskard Reventlov oturma odasnda bekliyordu. Gladia, robotla her karlasndaolduu gibi yine ani bir endie duydu.Giskard, Daneele kyasla ilkeldi. Bir robot olduu daha ilk bakta anlalyordu. Yzndeinsanca bir ifade yoktu. Gzler loluktu hafif bir krmz k kararak parlyordu. Daneelinsanlar gibi elbise giyiyordu. Giskardn zerinde ise insana bir elbiseyi hatrlatan br eylervard. Gladia kendsfc yaratmt bu kl.

Kadn, E, Giskard? dedi.Robot ban hafife edi. yi akamlar, Madam Gladia.Elijah Bnleynin yzyllar nce syledikleri Gla-diann kafasnn iinde bir fslt gibi dolat.Daneel seni koruyacak. Hem koruyucun ve hem de arkadan olacak o. Sen de... benimhatrm iin... Daneele dostluk gstermelisin. Ama senden Giskard dinlemeni istiyorum. zinver de o senin danmann olsun.Gladia kalarn atmt. Neden Giskard? Ondan holandmdan pek emin deilim.Senden Giskarddan holanman deil, ona gvenmeni istiyorum.Ama Elf(ah Baley bunun nedenini aklamaya da yanamamt.Gladia, robot Giskara gvenmeye almt. Ama ondan holanmak zorunda olmad inde seviniyordu. Robotta kadnn rpermesine neden olan bir eyler vard.

15 Daneelle Giskard, Fastolfeun mal olduklar o uzun yllar boyunca Gladiann yanndaalmlard. Ancak Han Fastolfe lm yatanda robotlar yasal bir biimde kadna vermiti.Fastolfeun Daneel-den sonra Gladiaya brakt ikinci ey de Gtekard-d.Kadn, yal adama, Daneel yeter, Han, demiti. Kzn Vasilia, Giskard ona vermene oksevinir. Bundan eminim.Fastolfe yatakta sessizce yatyordu. Gzlerini kapatmt. Gladia adam yllardan ber bylehuzurlu grmemiti. Fastolfe hemen cevap vermedi. Kadn do adamn sessizce ldn vebunu fark edemediini dnd bir an. Fastolfeun elini skca yakalad. Adam gzlerini at ozaman.Usulca, Biyolojik-kzlarsm beni hi ilgilendirmiyor, Gladia, diye fsldad, dki yz yldan beribir tek kzm oldu benim. Sen. Giskardm senin olmasn istiyorum. O ok deerli. Nedendeerli?Bunu bilemiyorum. Ama Giskardm yannda kendimi her zaman huzurlu hissettim. Onu hibir zaman yanndan ayrma, Gladia. Sz veriyor musun? Fastolfe yine gzlerini yummutu.Kadn, Veriyorum, dedi. Fastolfe gzlerini son defa at. Son bir g kayna bularak hemenhemen normal saylacak bir sesle. Gladia, kzm, seni seviyorum, diye aklad.Gladia da karlk verdi. Ben de seni seviyorum Han, babam.Adamn syledii ve iittii son szler bunlar oldu. Gladia birdenbire bir lnn elinituttuunu far-ketti. Ama bir sre adamn elini brakamad...te bylece Giskard, Gladiann oldu. Robot kadn endielendiriyordu ama bunun nedeninide bilemiyordu... 16


8/156

Gladia imdi robota, Gk yzndeki yldzlarn arasnda Solarianmkini bulmaya altm,Giskard, diyordu. Ama Daneel bana onu ancak yirmi ge-e^rebiieceimi syledi.stelik de bir bytc-mercekle. Sen bunu biliyor muydun? Hayr, Madam.Ne dersin, o saate kadar bekleyeyim mi? Bence yatmanz daha iyi olur, Madam Gladia.Gladia dikleti. yle mi? Ya canm oturmak isterse?

Benimki sadece bir neriydi. Madam. Ama ya-i rn etin bir gn geireceksiniz. Ge -vakitlerekadar oturursanz uykunuzu alamazsnz. Bu yzden de yarn piman olursunuz.Gladia kalarn att. Yarn neden etin bir gn geireceim, Giskard? Ben byle bir sorunolduunun farknda deildim.Giskard, Levular Mandamus adl biriyle randevunuz var, Madam, diye aklad,yle mi? Bu randevu ne zaman kararlatrld? Bir saat nce. Adam foto-fonla balantkurdu. Ben de ona randevu vermek cretini gsterdim... Ah, demek yle? Kimmi bu adam?Robotik Enstitsnn bir yesi, Madam. O halde Kelden Amadironun emrinde alyor.yjjjjjEvet, Madam.Beni dinle, Giskard. Bu Mandamusu da Ama-diro denilen o zehirli kurbaayla ilikisi olandier kimseleri de grmek istemiyorum! Madem ona randevu vermek cretini gsterdin, bu

davranna devam et. Onu ara ve randevuyu iptal ettiimi syle.Bunu bir emir haline sokarsanz, - kabil olduu kadar kesin ve gl bir emir halinesokarsanz, ben de buna itaat etmeye alrm. Ama bunu ba- 17 F: 2aramamam ihtimali de var. nk ben bu randevuyu iptal ettiiniz takdirde size bir zarargelebileceini dnyorum. Ve bir hareketim yznden size zarar gelmesine izin veremem.Bu dncen yanl, Giskard Kim bu adam? Onu grmememin ne zarar olabilir? BuMandamus un Robotik Enstitsnn yesi olmas benim iin hi de nemli deil.Glada sebepsiz yere fkesini Giskarddan karmaya altnn farkndayd. Solariannterkedilme-si onu zm, eski gneini bu saatte gk yznde arayacak kadar bilgisiz olduu

iin de utanmt. Tabii aslnda bilgisizliini ok belirgin hale sokan Daneelin bu konudakibilgisiydi. Ama Daneel insana benziyordu. Bu yzden de Gladia robota sanki o insanm gibidavranyordu. Grn ok nemliydi. Giskard bir robota benziyordu. Bu yzden de insanonun duygusuz olduunu ve krlamayacan dyordu hemen.Ve tabii Giskard, Gladiann aksiliine bir tepki gstermedi. Aslnda byle bir durumda Daneelde onun gibi davranrd. Giskard, Dr. Mandamusu Robotik Enstitsnn bir yesi diyetanmladm, dedi. Ama o bundan daha nemli biri olabilir. Son bir ka yldan beri Dr.Amadironun sa kolu saylyor. Bu yzden nemli biri. Onu nemsememek doru olmaz. Dr.Mandamusu krmaktan kanmalsnz, Madam.yle mi Giskard? Dr. Mandamus bana vz gelir. Hele Amadiroyu adam yerine bile koymam.Her halde Amadironun vaktiyle, o, ben ve dnya gen olduu o gnlerde. Dr. Fastolfeun birkattt olduunu kantlamak iin elinden geleni yaptn hatrlyorsun? Ancak adeta bir mucizesonucu entrikalar engellenebildi. 18 Bunu ok iyi hatrlyorum, Madam.

te buna sevindim. Aradan iki yz yl getii in olay unutmu olmandan korkuyordum. Buiki yz yllk srede Amadiroya da, onunla ilikisi olan kimselerle de konumadm. Ve busiyasetimi srdrmek niyetindeyim. Bana zarar gelmesine, bu hareketimin douracasonulara da aldracak deilim. u Dok-tor-Bilmem neyi grmeyeceim. Bundan sonra banasormadan kimseye randevu verme! Ya da hi olmazsa bu tr kimselere, verdiin randevularbenim onaylamam gerektiini akla!Giskard, Evet. Madam, dedi. Ama size unu...

Gladia, Bu konu kapand, diye dnd. Derin sessizlikte adm att.Sonra Giskardm sakin sesini duydu. Madam, sizden bana gvenmenizi isteyeceim.


9/156

Gladia duraklad, Giskard neden bu szc kullanmt? Kadn yine gemiten gelen o sesiduydu! Senden Giskard sevmeni deil ona gvenmeni istiyorum.Dudaklar gerilen kadn kalarn att. stemeye istemeye dnd. Hi de nazik olmayan birtavrla, Sylemek istediin nedir, Giskard?, diye sordu.unu sylemek istiyordum. Madam: Dr. Fas-tolfeun salnda Auroraya ve dier Uzayc

dn-yalanna onun siyaseti hakim oldu. Bunun sonucu olarak da Arzllarn Galaksideki eitliuygun gezegenlere rahata g etmelerine izin verildi. Bylece artk Gmen Dnyalar diyetanmladmz gezegenler geliti. Ama Dr. Fastolfe ld artk. Onu izleyenlerin prestiji yok.Dr. Amadiro Arz aleyhindeki dncelerini her zaman canl tuttu. Artk onun zafere erimesiihtimali de var. Yani Arz ve Gmen 19Dnyalarna kar sert bir politika uygulamaya balayabilirler.yle olduunu farzedelim, Giskard. Ben bu konuda ne yapabilirim?Dr. Mandamusu grebilirsiniz, Madam, Onun sizinle konumay neden bu kadar okistediini renebilirsiniz. Randevuyu kabil olduu kadar erken bir saat iin vermemde oksrar etti. Sizi saat sekizde grmek stedi.Giskard, leden nce kimseyi grmem.

Bunu kendisine izah ettim, Madam. Bu izahma ramen sizi kahvaltda grmek iin sraredince bir hayli aresiz olduunu dndm.,Bu aresizliinin renilmesinin art olduunakarar verdim.Ve bu adam grmediim takdirde bana bir ktlk olacak yle mi? Bunun Arza ya daGmenlere veya una buna zarar verip vermeyeceini sormuyorum. Zarara urayacak olanbenim, yle mi?Madam, bu Arzllarn ve Gmenlerin Galaksiye yaylmalarna zarar verebilir. Bunu sivil polisElijah Baley iki yz yl nce hayal etti. Onun hayaliydi bu. Aran zarar grmesi onun ansna yaplm bir saygszlk saylr. Ve onun hatrasna yaplacak byle bir saygszl, size verilmibir zarar sayacanz sanyorum. Yanlyor muyum, Madam?Gladia ok sarsld. Bir saat ierisinde Elijah Baley konusu iki kere almt. oktan lmt

Elijah. Ksa mrl Arzllardand o. Ve son nefesini ve-reli yz altm yldan biraz daha uzunbir sre gemiti. Ama adndan sz edilmesi bile Gladiay sarsmaya yetiyordu.Kadn, Herey birdenbire nasl byle ciddi bir hal alabilir? diye mrldand.Her $ey birdenbire olmad, Madam. ki yz yldan beri Arzllar ve Uzayclar birbirlerineparalel yol- 20 ter izliyorlard. Bu iki yolun birleip, atma kmasn da Dr. Fastolfeun akllca siyasetiengelledi. Ama Dr. Fastolfe her zaman gl bir muhalefete kar koymak zorunda da kald.imdi Fastolfe ld iin muhalefet de daha glendi. Solariann ter-kedilmesi muhalefeteayr bir g salad. 0 grup ok yaknda her eye hakim olabilir.Neden? ||1Solariann terkedilmesi Uzayclarn gcnn azalmaya baladn kesin bir biimdekantlad, Madam. Bir ok Auroral artk sert nlemler alnmasn istiyor. Ya imdi, ya da hidiyorlar onlar.Ve sen bu adam grmemin btn bunlarn nlenmesi bakmndan nemli olduunudnyorsun, yle mi?Evet, yle, Madam. .ij&ijGladia bir an sesini karmad. Vaktiyle Elijaha Giskarda gveneceine dair sz verdiinihatrlamt tekrar. Ama isyanla. Sonra, Aslnda o adam grmek istemiyorum, dedi. Bununbir yarar olacan da sanmyorum. Ama... pekala, onunla konuacam.3.Gladia uyuyordu ve ev de karanlkt. Yani insan llerine gre. Ama evde yine bir faaliyetgrlyordu. nk robotlarn yapacaklar bir sr i vard. Ve bunu kzltesi nlarla

baaratoiliyorlard.


10/156

Evin derlenip toplanmas, yiyecek getirilmesi, plerin ortadan kaldrlmas, baz eyalarntemizlen-jnesi, cilalanmas ya da depoya konulmas .aygtlarn 21 kontrol edilmesi gerekiyordu. Ve bir de tab nbet beklenmesi.Ht bir kapda kilit yoktu. Gereksizdi bu. Auro-rada can ve malcr kar iddetli bir su

ilendii grlmemiti. Byle bir ey yaplamazd. nk her evi ve insan robotlarkoruyorlard. Bu ok yi bilinen ve artk zerinde bile durulmayan bir gerekti. Bu rahatlnbedeli robotlard. Nbetiler her zaman yerlerinde beklemek zorundaydlar.Yetenekleri evdeki dier robotlardan ok daha fazla ve genel olan Daneelle Giskardn belirligrevleri yoktu. Ama tabii dier robotlarn uygun bir biimde almalarndan da onlarsorumluydular. Daneelle Giskard saat te zerlerine den ii yapmlard. Cim alan vekoruyu dolam, nbetileri kontrol etmilerdi. O robotlar doru dzgn alyorlard ve hibir problem de kmamt.Daneelle Giskard malikanenin gney snrnda bulutular ve bir sre ksa szcklerlekonutular. Birbirlerini ok iyi anlyorlard. Yllarca konumulard birbirleriyle, bu yzdeninsanlar taklit etmelerine, uzun cmleler kullanmalarna gerek yoktu.Daneel pek hafif bir fsltyla, Bulutlar, dedi. Grnmyor. Robot insanlarn anlayabilecei

bir biimde konumak zorunda kalsayd o zaman yle diyecekti. Giskard, dostum, grdngibi hava kapatt. Madam Gladia Solariann gneini grmek iin bekleseydi, hayal krklnaurayacakt.Giskard, Bildirilmiti, diye cevap verdi. Ama randevu. Robotun bu szleri de u anlamageliyordu: Meteoroloji raporunda bu aklanmt. Dostum Daneel. Madam Gladlayerkenden yatrmak iin bu bahaneyi kullanabilirdim. Ama problemi olduu gibi aklamannve Madam sana anlattm 22 o kimseyle konumaya ikna etmenin daha nemli olduunu dndm.Daneel. Dostum Giskard, dedi. Madam Gla-diay ikna etmekte glk ekmenin nedenionun Solariann terkedilmesi yznden ok zgn olmasyd sanrm. Ben bir keresinde Ortak

Elijahla oraya gittim. Madam Giatiia o srada bir Solarialyd ve o gezegende yayordu.Giskard, Madam Gladia doup byd o gezegende hi bir zaman mutlu olamad sanrm,diye mrldand. O dnyadan memnunlukla ayrld. Sola-riaya dnmeyi de hi bir zamandnmedi. Ama dier bakmdan seninle ayn fikirdeyim. Solaria tarihinin sona ermesiMadam ok sarst.Daneel, Madam Gladiann gsterdii bu tepkiyi anlyamyorum. dedi. Ama ok kereinsanlarn olaylara gsterdikleri tepkilerin mantkl olmadklarn farkettim.te bu yzden bir insana neyin zarar vereceini, neyin vermeyeceini anlamakta zorlukekiyorsun. Giskard insan olsayd bu szleri sylerken her halde iini ekerdi. Hem deskntl skntl. Ama bir robot olduu iin bu zor durumu duygularla ilgili olmayan birbiimde deerlendiriyordu. Robot kuralnn eksik ya da yetersiz olduunu dnmeminbir nedeni de bu.Daneel, Bunu daha nce de syledin, Dostum Giskard, diye cevap verdi. Buna inanmayaaltm ama baaramadm.Giskard bir sre bir ey sylemedi. Sonra, Kofam bana o yasalarn eksik ya da yetersizolduunu sylyor, diye aklad. Ama buna inanmaya altm zaman ben de baarszlauruyorurn. nk o yasalar beni skca balyorlar; Ama bal 23 olmasaydm o yasalarn Yetersiz olduklarna da inanrdm. Bundan eminim.Bu anlayamadm bir eliki.Bunu ben de anlyamyorum. Ama yine de bu elikiyi aklamak zorunda kalyorum. Hattaba-zan Kuraln eksiklik ya da yetersizliinin ne olduunu kavramaya baladmsanyorum. Bu akam Madam Gladiaya konuurken olduu gibi. Madam fcana o randevuyu

iptal etmesinin kendisine nasl zarar verebileceini sorduu zaman ona bunu aklayabilirdim.Ama bunu yapamadm. nk bu Kuraln kapsamna girmiyordu.


11/156

Madam Gladiaya verdiin cevap kusursuzdu, Dostum Giskard. Ortak Elijahnn ansnaverilecek bir zarar Madam Gladiay derinden etkilerdi. Kuraln kapsamna giren en uygun cevap buydu. Ama en iyi cevap da deildi.En yi cevap hangisi?Bilmiyorum. nk Yasalar beni baladklar srece bunu szlerle atklayamam. Hatta

dnemem bile.Daneei, Yasalarn dnda hi bir ey yok ki. dedi.Giskard, nsan olsaydm Yasalarn tesini de grebilirdim, diye hatrlatt. Ve DostumDaneei, bence sen Yasalarn tesini nenden daha nce greceksin.Ben mi7tEvet, dostum Daneei. Bunu uzun bir sreden beri dnyorum. Sen bir robot olmanaramen alacak kadar insanca dnyorsun.Daneei ar ar, sanki ok sarslm gfbi, Byle dnmek doru deil, diye fsldad. Sen,insanlarn kafalarnn ilerini grdn iin byle dnyorsun. Bu kafan arptyor.Sonunda seni 24 mahvedebilir de. te bu do beni mutsuz ediyor. nsanlarn kafalarnn ilerini fazla okuman

engelleyebilecek durumdaysan, bunu yapmalsn.Giskard dnd. Bunu engelleyemem, dostum Daneel. Engellemeyi istemem de. U Kuralyznden bu yeteneimden daha fazla yararlanamadm, pek az bir ey yapabildiim iinzlyorum. Yeteri kadar derinlere inemiyorum. nk zarar vermekten korkuyorum.Dorudan doruya etki de yapamyorum. Yine zarar vermek korkusu yznden.Ama Madam Gladiay ustalkla etkiledin, Dostum Giskard.Pek de deil. Onun dnce tarzm deitirir ve randevuyu itirazsz kabul etmesinisalayabilirdim. Ama insan kafas ylesine karmak ki fazla bir ey yapma cesaretinigsteremiyorum. En hafif bir bask baka bir takm etkiler yapabilir. Bunlarn ne tr eylerolduklarn bilemem. Ve bu basklar o kimseye zarar da verebilir.Ama yine de Madam Gladiaya bir eyler yaptn.

Buna gerek kalmad. Gven kelimesi onu ok etkiliyor ve uysallamasn salyor. Bunu dahance farkettim. Ama o kelimeyi de byk bir ihtiyatla kullanyorum. nk bu szc fazlakullanmak yapt etkiyi zayflatabilir. Bu problem beni artyor. Ama zmn bulmak iinMadamn kafasnn derinliklerine1 de dalamam. Kural bunu engelledii iin mi?Giskardn gzlerindeki hafif k daha parlakla-t. Evet. Evet, her admda Kural beniengelliyor. Ama onlar deitirmem de mkansz. nk Yasalar buna da engel oluyor. Ancak okurallarn deitirilmesi gerektiinden de eminim. nk bir felaketin yaklatnseziyorum. 25 Bundan daha nce de sz ettin, Dostum Gis-kard. Ama bana bu felaketin nasl bir eyolduunu aklamadn.nk bunu ben de bilmiyorum. Bu Aurorayla Arz arasndaki gitgide artan dmanlklailgili. Ama bu nasl bir felakete yol aacak, bunu bilemiyorum.Byle bir felaket olmamas ihtimali yok mu?Sanmyorum. Karlatm baz Auroral; memurlar bir felaketin yaklatn haber veriyorgibiydiler. Zaferi bekliyorlard onlar. Durumu daha baka trl anlatmam imkansz. Felaketiyice kavramak iin derinlere de inemiyorum. nk Kural bunu engelliyor. YarnMadamn Mandamusla konumasn gerektiren nedenlerden biri de bu. Bylece adamnkafasn inceleme frsatn bulacam.Ama ya Mandamusun kafasn yeteri kadar in-celeyemezsen?Giskardn sesi insanlarnki gibi baz duygulan yanstamazd. Ama yine de robotun szlerindebir aresizlik vard. O zaman hi bir ey yapamam. Ben ancak Yasalara uyabilirim. Baka ne

yapabilirim ki?Daneel usulca, skntyla, Hi bir ey yapamazsn, dedi.


12/156

CZJ4.Gladia Oturma odasna sekizi eyrek gee girdi. Mahsus Mandamusu bekletmeye kararvermiti. (Kadn adamn adn istemeye istemeye ezberlemiti.) Ayrca Gladia yllardan beri ilkdefa grnyle de iyice ilgilenmiti. Salarndaki krlara bakm ve bir

26 on, Keke ton kontrolne raz olsaydm, diye dnmt. Aurorada hemen herkes buyntemden yararlanyordu. Gen ve ekici gzkt takdirde Amadironun bu uan dahada sarsacandan emindi Gladia.Kadn, adam grr grmez ondan nefret etmeye hazrd. Tabii Mandamusun gen ve ekiciolmas gibi skc bir ihtimal bulunduunu da biliyordu. Neeli gen adam onu grnce tatltatl glmseyebl-lirdi. Gladia istememesine ramen ondan holanabi-lirdi.ite bu yzden kadn Mandamusu grr grmez rahatlad. Evet, genti o. Her halde yarmyzyl henz doldurmamt. Ama b.u yllardan iyice yararlanamad da anlalyordu. Boyuuzundu. Belki 185 boyundayd ama ok da zayft. Pek sska gzkyordu. Salar bir Auroraliin ok koyu renkti. Gzleri uuk ela, yz fazla uzun, dudaklar ok nce, az pek bykt.Cildi de yeteri kadar beyaz saylmazd. Ama Mandamusun gen gzkmemesinin asl nedeni

yzndeki fazla ciddi ve neesiz ifadeydi.Gladia birdenbire Aurorada pek moda olan o romanlar hatrlad. Olaylarn ou ilkel Arzdageiyordu. Arzllardan gitgide nefret eden bu dnyada bu tr romanlarn beenilmesi dealacak bir eydi. Gladia, Ah, diye dnd. O u ok sofu P-ritenlere benziyor.Rahatlayan kadn az kalsn glecekti. Romanlarda Pritenler trl ktlk yapyorlard.Mandamus belki kt bir insand, belki de deildi. Ama gen adamn bir Pritene benzemesiGla-diann iine gelmiti.Ancak Mandamus konumaya balad zaman kadn da hayal krklna urad. Adamn sesiyumuak ve ok ahenkliydi. Aslnda ^ romanlardaki kt 27 Bundan daha nce de sz ettin. Dostum Gis-kard. Ama bana bu felaketin nasl bir ey

olduunu aklamadn.nk bunu ben de bilmiyorum. Bu Aurorayla Arz arasndaki gitgide artan dmanlklailgili. Ama bu nasl bir felakete yol aacak, bunu bilemiyorum.Byle bir felket olmamas ihtimali yok mu?Sanmyorum. Karlatm baz Auroral memurlar bir felaketin yaklatn haber veriyorgibiydiler. Zaferi bekliyorlard onlar. Durumu daha baka trl anlatmam imkansz. Felaketiiyice kavramak iin derinlere de inemiyorum. nk Kural bunu engelliyor. YannMadamn Mandamusfa konumasn gerektiren nedenlerden biri de bu. Bylece adamnkafasn inceleme frsatm bulacam.Ama ya Mandamusun kofasn yeteri kadar in-celeyemezsen?Giskardn sesi insanlarnki gibi baz duygulan yanstamazd. Ama yine de robotun szlerindebir aresizlik vard. O zaman hi bir ey yapamam. Ben ancak Yasalara uyabilirim. Baka neyapabilirim ki?Daneel usulca, skntyla, Hi bir ey yapamazsn, dedi.4.Gladia oturma odasna sekizi eyrek gee girdi. Mahsus Mandamusu bekletmeye kararvermiti. (Kadn adamn adn istemeye istemeye ezberlemiti.) Ayrca Gladia yllardan beri ilkdefa grnyle de yice ilgilenmiti. Salarndaki krlara bakm ve bir 26 an, Keke ton kontrolne raz olsaydm, diye dnmt. Aurorada hemen herkes buyntemden yararlanyordu. Gen ve ekici gzkt takdirde Amadironun bu uam dahada sarsacandan emindi Gladia.Kadn, adam grr grmez ondan nefret etmeye hazrd. Tabii Mandamusun gen ve ekici

olmas gibi skc bir ihtimal bulunduunu da biliyordu. Neeli gen adam onu grnce tatltatl glmseyebi-lirdi. Gladia istememesine ramen ondan holanabilin.


13/156

te bu yzden kadn Mandamusu grr grmez rahatlad. Evet, genti o. Her halde yarmyzyifi henz doldurmamt. Ama bu yllardan iyice yararlanamad da anlalyordu. Boyuuzundu. Belki 185 boyundayd ama ok da zayft. Pek sska gzkyordu. Satan bir Auroraliin ok koyu renkti. Gz? leri uuk ela, yz fazla uzun, dudaklan ok ince, az pek bykt.Cildi de yeteri kadar beyaz saylmazd. Ama Mandamusun gen gzkmemesinin asl nedeni

yzndeki fazla ciddi ve neesiz ifadeydi.Gladia birdenbire Aurorada pek moda olan o romanlar hatrlad. Olaylarn ou ilkei Arzdageiyordu. Arzllardan gitgide nefret eden bu dnyada bu tr romanlarn beenilmesi dealacak bir eydi. Gladia. Ah, diye dnd. O u ok sofu P-ritenlere benziyor.Rahatlayan kadn az kalsn glecekti. Romanlarda Pritenler trl ktlk yapyorlard.Mandamus belki kt bir insand, belki de deildi. Ama gen adamn bir Pritene benzemesiGla-diann iine gelmiti.Ancak Mandamus konumaya balad zaman kadn da hayal krklna urad. Adamn sesiyumuak ve ok ahenkliydi. Aslnda romanlardaki kt 27 insanlara uymas iin ksk bir sesle, hmhmca konumas gerekirdi.Mandamus, Mrs. Gremionis? dedi.

Kadn, gen adam aa grdn belirten bir tavrla glmseyerek elini uzatt. Mr.Mandamus... Ltfen, beni Gladia diye arn. Herkes yle yapar.Meslek hayatnzda bu ad kullandnz biliyorum...Bu ad her yerde ve her biimde kullanyorum. Ve evliliim de otuz-krk yl nce dosta birbiimde sona erdi.Bu evlilik bir hayli uzun srd sanrm.Evet, pek uzun srd. Pek baarl bir evlilikti bu. Ama en byk baarlar bile bir gn sonaererler.Mandamus bir vecize sylyormu gibi ar bir tavrla, Ah, dedi. Sona eren eyi srdrmekbaarszl baar haline skebilir.Gladia ban sallayarak hafife glmsedi. ok gen olmanza ramen bir hayli akllsnz.

Ama... yemek odasna geelim mi? Kahvalt hazr. Sizi yeteri kadar geciktirdim sanrm. .Mandamus dnerek admlarn Gladiamnkilere uydurduu srada kadn gen adamnyanndaki iki robotu farketti. Tabii hi bir Auroral yannda robotlar olmadan bir yeregitmezdi. Ama robotlar kmldamadklar srece kimse de onlar farketmezdi.Makine adamlara abucak bir gz atan Gladia onlarn son model ve pahal eyler olduklarnanlad. zerlerindeki elbisemsi eyler ok sslyd. Giadiann yaratt eyler deillerdibunlar ama yine de ok gzeldiler. Gladia da istemeye istemeye bunu kendi kendisine itirafetti. leride bir gn stilistin kim olduunu renmesi gerekecekti. Bu tarzn yarat- 28 cismi tanyamamt. Ama galiba yaknda yeni ve hatr saylr bir rakibi olacakt.Mandamus, Gladiann robotlara abucak baktn farketti ve yzndeki ifadeyi de onusarsacak bir dorulukla yorumlad. Gladia hayal krklyla, Bu gen adam-ok zeki, diyednd.Mandamus, Robotlarmn d grntsn Enstitde alan bir gen hazrlad, dedi. Ohenz ne kavumu deil. Ama ileride kavuacan sanyorum. Siz de ayn fikirde deilmisiniz?Gladia mrldand. Kesinlikle.Kadn i konusunun ancak kahvaltdan sonra alacandan emindi. Yemekler srasnda ciddikonulardan sz amak byk terbiyesizlik saylyordu. Gladia, Mandamusun neeyle gevezeliketmek konusunda pek de baarl olamadn sezdi. Ama tabii herkes havadan sz aabilirdi.Mandamus da yle yapt. Sonra bir ara gz duvardaki blmesinde hareketsiz bekleyenDaneele liti.Gen adam, Ah, dedi. Onun nl R. Daneel Olivavv olduu kesin, Robotu kim grse tanr.

Son derecede ilgin bir robot o.Evet, ok ilgin.


14/156

O artk sizin sanrm. Fastolfe, Daneeli size brakt.Gloria dzeltti. Doktor Fastolfe! Evet.Enstitnn insana benzeyen robotlar konusunda baarl olamamas beni artyor. Hi bukonuyu dndnz m?Gladia ihtiyatla, Bu konudan sz edildiini iittim, dedi. Bir taraftan da, Amak istedii

konu bu mu? diye dnyordu. Ekledi. Ama bu olay pek dnmedim.Sosyologlar hl bunu anlamaya alyorlar. Akas biz Enstitdekiler hayal krklndanhi br 29 zaman kurtulamadk. Oysa bu yle normal bir geliim gl/bl gzkyordu ki. BazlarmzDoktor Fastol-feun bu baarszlkla bir ilgisi olduunu dnyoruz.Gladia kendi kendine, Ayn hatay ikinci defa yapmad, dedi. Zavall iyi kalpli Hannaleyhinde bir eyler renebilmek iin geldi galiba? Gzleri ksld. Tavrlar dmancaydimdi. fkeyle, Byle bir eyi ancak ahmaklar dnr, diye homurdand. Siz de ylednyorsanz... hatrnz iin bu szm geri alacak deilim.Ben byle dnenlerden deilim. nk Dr. Fastolfeun bu baarszl salamak iin bireyler yapm olmas gerekirdi. Bunlar neydi? te bunu anlyamyorum.

Birinin bir ey yapm olmas art m? Aslnda kamu o robotlar istemiyordu. nsanabenzeyen ve onlarla rekabet eden bir robot... bu sarsc bir fikirdi. Ve Aurorallar rekabettenholanmyorlard. Baka neden aramaya gerek var m?Mandamus sakin sakin sordu. Seks rekabeti mf?Gladia gen adamn gzlerinin iine bakt. Kendi kendine, Uzun yllar nce robot Janderesevgf duyduumu DUiyor mu? diye soruyordu. Biliyorsa bunun ne nemi var? AmaMandamusun yznde o ilikiyi fona ettiini belirten bir ey yoktu. Kadn, Her alandarekabet, dedi. Dr. Han Fastolfe kamunun bu duygusuna ancak robotlarnn insanlara fazlabenzemelerini salayarak katkda bulundu belki. Ama iste o kadar.Mandamus, Bence siz bu konuyu dnmsnz, diye mrldand. Ama ne yazk kisosyologlar insona ok benzeyen robotlarla rakip olma korkusunun fazla basit bir; izah

olduuna inanyorlar. 30 Gladia, Sosyoloji kesin bir bilim deildir, dedi.Amer hi kesin olmad da iddia edilemez.Gladia omzunu silkti.Ksa bir sessizlik oldu. Sonra Mandamus, Her ne hal ise, dedi. Bu bizim smrgeletirmeiini uygun bir biimde organize etmemizi engelledi. nclk edecek insana benzer robotlarolmaynca da...Kahvalt sona ermemiti henz ama Gladia Man-damusun artk nemsiz konulardan szedemeyeceini anlyordu. Kadn, O gezegenlere biz, kendimiz gidebilirdik, diye hatrlatt.Bu sefer de Mandamus omzunu silkti, ok zordu bu. Ayrca o ksa mrl Arzl barbarlarsizin Dr. Fastolfenuzun izniyle her gezegene bcekler gibi tler.Hl yerleebilecek bir sr gezegen var. Milyonlarca. Arzllar bu ii baarabildiklerinegre...Mandamus ani bir heyecanla, Onlar bu ii tabii baarabilirler! diye bard. Byle bir eynsan hayatna mal oluyor! Ama onlar iin insan hayatnn ne nemi var? Elii-altm ylkaybetmi oluyorlar. Ve milyarlarca Arzl olduunu biliyoruz. G srasnda bir milyon kadarinsann lmesine kim aldryor? Arallarn buna aldrmadklar kesin.Aldrdklarndan eminim.Sama. Bizim mrmz daha uzun. Onun iin de daha deerli. Bu yzden de daha dikkatlidavranyoruz.Onun in de burada oturuyor, hayatlarn tehlikeye attklar ve Galaksiyi ele geirdikleri iinArz-ilaro atp tutuyoruz. Aslnda Gladia Gmenlerden yana olduunun farknda deildi

pek., Ama Manda-musa itiraz etmek houna gidiyordu. Ancak birdenbire bu itiraznnmantkl olduunu anlad. Belki de bu szleri duygularn aklyordu. Ayrca Fastolfe


15/156

31 un btn cesaretinin krld o son yllarda buna benzer szler sylediini de duymutu.Gladiann bir iareti zerine sofra hemen topland. Kahvaltya devam edebilirlerdi amakonuma ve hava uygarca yemek yemeye hi uygun deildi artk.Kalkp tekrar oturma odasna getiler. Manda-musun robotlar onu izledi. Tabii Daneelle

Giskard da geldiler. Ve hepsi de blmelere girdiler. Gladia, Mandamus Giskarddan hi szetmedi, diye dnd. Ama neden etsin? Giskard eski tip. hatta ilkel bir robot Mandamusungzel makinelerinin yannda snk kalyor.Gladia -koltuuna yerleerek ayak ayak stne att. Vcudne iyice oturan, alt ksm incekumatan yaplm pantolonunun hl gen bir kadnnkine benzeyen bacaklarnn gzelliiniortaya koyduunun farkndayd. Beni neden grmek istediinizi renebilir miyim, Dr.Mandamus? Artk ii daha fazla uzatmay istemiyordu.Gen adam, Yemekten sonra sindirime yardm etmesi iin ilal iklet inemekadetindeyim, diye aklad. Sizce bunun bir sakncas var m?Gladia souk souk, Bu dikkatimin dalmasna neden olur, dedi. Gen adamn ikletiniineye-medii iin rahatsz olacan umuyordu. Zaten o yata sindirime yardm olacakhibir ey kullanmamalyd: fcy*.;

Mandamus gmleinin cebinden dikdrtgen biimi kk bir paket karmt. Bunu gerikoydu. Ama zlm gibi bir hali de yoktu. Tabii.Size beni neden grmek istediinizi sordum, Dr. Mandamus?Bunun iki nedeni var, Madam Gladia. Biri kiisel bir sorun. Biri de resmi bir mesele. ncekiisel konuyu aabilir miyim? 32 Sizinle ak konuacam. Dr. Mandamus. Aramzda kiisel bir sorun nasl olabilir? SizRobotik Enstitsnde alyorsunuz deil mi?Evet, yle.Ve Amadiroyla da ok dostsunuz sanrm. Bana yle sylediler.Doktor Amadiroyla birlikte almak onuruna eritim. Mandamus Doktor kelimesinin

zerinde hafife durmutu.Gladia, Benden intikam alyor, diye dnd. Ama buna aldracak deilim. Sonra,Amadiroyla iki yz yl nce karlatk, dedi. Hi de ho olmayan bir olayd bu. Ondansonra kendisiyle hibir ilikim olmad. Onun i arkadafanndan olduunuz* iin sizinle dekonumayacaktm aslnda. Ama beni konumann nemli olabileceine ikna ettiler. Ancakkiisel sorunlar bu konumay benim iin nemli bir hale sokamaz tabii. Resmi meseleyegeelim mi?Mandamus gzlerini yere dikti. Belki de utancndan yanaklar hafife kzard. O halde sizekendimi tekrar tantmama izin verin. Ben sizin beinci derecede torununuz olan LavularMandamusum. Yani Santirix ve Gladia Gremionisin torununun torununun oluyum. Siz debenim byk annemin annesinin annesinin annesisiniz.Gladia gzlerini krptrd. Fena halde sarslmt. Bunu belli etmemeye alyor ama pek debaarl olamyordu. Torunlar vard tabii. Bu adamn onlardan biri olmamas iin de hibirneden yoktu. Ama yine de. Emin misiniz? diye sordu.Kesinlikle. Soyumla ilgili bir aratrma yaptr-tm. Neticede ben de yaknda ocuklarmolmasn isteyebilirim. O zaman da yine yasalara gre byle bir aratrma yaplmas da gerekir.Belki sizi ilgilendirir... aramzdaki ba E-K-K-E. 33 F:3Yani siz olumun kznn kznn olunun olusunuz yle mi>?Evet.Gladia baka bir ey sormad. Bir olu ve bir kz olmutu. Annelik grevlerini kusursuzcayerine getirmiti. Ama zaman gelince ocuklar .ondan ayrlarak tek balarna yaamaya

balamlard. yi yetitirilmi btn Uzayclar gibi oda olu ve kznn ocuklar olup olmadkonusuyla hi ilgilenmemiti. imdi karsnda torunu vard. Ama Gladia tam bir Uzayc


16/156

olduu iin buna da aldrmyordu. Bu dnce kadnn kendisini toparlamasn salad. Rahatbir tavrla arkasna yaslanarak, Pekl, dedi. Beinci derecede torunumsunuz. Konumakistediiniz kiisel konu buysa, bunun benim iin hi nemi yok.Bunu ok iyi anlyorum. Bykanne. Aslnda benim grmek istediim bu soy meselesideil. Ama bu grmemiz iin bir temel oluturacak. Dr. Amadiro aramzdaki bu ba biliyor.

Daha dorusu ben bildiini sanyorum.yle mi? Nasl oluyor bu?Yanlmyorsam, Doktor Amadiro Enstitde almaya gelen herkesin gizlice soy belgesinikarttryor.Ama neden?Baz eyleri renebilmek iin. Benim bakmmdan da byle oldu.Anlyamadm. Benim beinci derece torunum olabilirsiniz. Amadrronun bu geree benimkadar nem vermemesi gerekir.Mandamus sa elinin eklemlerini dnceli bir tavrla enesine srd. O da sizden nefretediyor Madam, Gladia. Sizin ondan nefret ettiiniz kadar. Siz onun yznden benimlegrmeyi red etmeyi dnmsnz. 0 da sizin yznzden beni terfi ettirme- 34

meyi dnyor. Dr. Fastolfeun torunu olsaydm, durumum ancak bu kadar umutsuz olurdu.Gladia koltuunda dikleti. Burun kanatlar kabarmt. O halde benden ne yapmamistiyorsunuz? Sizin torunum olmadnz iddia edemem ki! Hiper-vizyonda beni hiilgilendirmediinizi ve sizi red ettiimi aklamam m stiyorsunuz? Bu sizin Amadiro yutatmin eder mi? Eer yleyse sizi uyanyoruro... bunu yapmayacam. O adam memnun etmekniyetinde deilim. Amadiro soyunuzu beenmedii iin sizi kovar ve meslek hayatnzengellerse o zaman hi olmazsa daha akl banda ve kinci olmayan biriyle almasnrenmi olursunuz.Doktor Amadiro beni kovmay dnmyor. Madam Gladia. Onun iin ok deerliyim.Alakgnllce olmayan bu szlerimden dolay zr dilerim. Ama ileride Amadironun yerinegemeyi, Enstitnn Direktr olmay umuyorum. Ancak Doktor sizden daha kt bir atam

olduundan kukulanyor. Onun iin de ileride yerine gememe zin vermeyecek.Amadiro zavallt Santtrixn benden de kt ol-duunu mu dnyor?Hayr, ne mnasebet! Mandamus kzararak yutkundu. Ama sesi hl sakindi. Saygszlketmek istemiyorum, Madam. Ama gerei renmek zorundaym.Hangi gerei?Stein beinci derecede tonnunuzum. Soy belgelerinde bu ak. ak grlyor. Ama ayrcaSan-tirix Gremionisin deil de Arzl Elijah Baleydin beinci derecede torunu olmam htimaliyok mu?Gladia sanki bir g onu itmi gibi ayaa frlad. Ama bunun farknda bile deildi. u son oniki saat ierisinde yzyllar nce yaam olan o Arz-ldan nc defa sz ediliyordu. ayrkimse a- 35 mt bu Konuyu. Ne demek istiyorsunuz? Glodia* nm sesi kendi kulana bile yabanc geldi.Mandamus da ayaa kalkarak biraz geriledi. Ne demek istediim ak deil mi? Olunuz yanibyk babamn babasnn babas Arzl Elijah Baleyle cinsel birlemenizden mi oldu?Olunuzun babas Elijah Baley miydi? Bunu daha aka nasl syleyeceimi bilmiyorum.Byle bir iddiada bulunmaya nasl cret ediyorsunuz? Hatta dnmeye bile?Buna cret ediyorum nk meslek hayatm buna bal. Cevap, Evet olduu takdirde meslekhayatm mahvolabillr. Cevabn Hayr/ olmasn istiyorum. Ama desteklenmeyen bir, Hayrdaiime yaramaz. Dr. Amadiroya uygun bir zamanda kant gstermeli ve ona soyumkonusundaki honutsuzluunun sizinle sona ermesi gerektiini syleyebilmelryim. Evet sizdende nefret ediyor. Dr. Amadiro. Ama bu Arzl Elijah Baleye duyduu kinin yannda nemsizkalyor. Mesele sadece Arzlnn k:sa mrl olmas deil. Tabii barbar {enlerini alm olmam

fikri beni mthi saracak. Ama Dr. Amaridoya atamn Elijah Baley deil de baka bir Arzl


17/156

olduunu kantladm an o da artk bu konunun zerinde bile durmayacak sanyorum. AmaElijah Baley dncesi, -sadece o- Dr. Amadiroyu ldrtyor.)Elijahnn adnn tekrarlanmas yznden Giadia neredeyse onun yaadna inanacakt. Kadnhayatnn en gzel ansn sevinle dnrken derin derin nefes alyordu. Bunun nedeninibiliyorum, dedi Amadiro artk baarya eritiine inand bir srada btn Auroranm

dman olduu Elijah onu man-vediverdi. Her ey Elijann aleyhindeydi o sarada. Ama o srfcesareti ve zekasyla Amadiroyu yendi. Amadiro kaytszca aa grd Arzlmm kendisin- 36 den kat kot stn olduunu anlad. imdi elinden sadece ondan nefret etmek geliyor. Elijanleli yz altm yldan fazla ofdu. Ama Amadiro onu hl unutamyor, affedemiyor. Kendisini olye nefretle balayan zincirleri koparamyor. Ve ben Amadironun unutmasn. Elijahtannefret etmekten vazgemesini istemiyorum. nk bu adamn hayatnn her ann zehirliyor.Mandamus, Dr. Amadir.onun ktln istemenizin nedenleri olduunu biliyorum, diyecevap verdi. Ama benim ktlm de istemeniz iin bir neden var m? Amadironun ElijanBaleynin torunu olduuma inanmasna izin verirseniz o da beni zevkle mahveder. Arzlnntorunu deilsem Dr. Amadr bu zevki bo yere neden veresiniz? Onun iin bana siz ve SantirbcG rem i on i sin torunu olduumu kantlayn. Ya da sizin ve Elijan Baley dnda herhangi bir

erkein torunu olduumu.cBudala! Ahmak! Neden benden kant istiyorsunuz? Gidip tarih arivine bakn. ElijanBaleynin Au-roraya hangi tarihte geldiini renirsiniz. Olum Darreli hangi gn dnyayagetirdiimi de: Ben Dar-rele Elijahn Auroradan ayrlmasndan be yl sonra hamile kaldm.Tam be yl karnmda ceninle dolatm sanmyorsunuz ya?statistikleri de. tarihleri de biliyorum. Madam. Cenini be yl tamadnzn dofarkndaym.O halde neden bana geldiniz?nk i bu kadar deil. Arzl Elijan Baleynin Aurorann yzeyine bir daha inmediini amagezegenin etrafnda yrngeye giren bir uzay gemisinde sizi beklediini biliyorum! HerhaldeDr. Amadironun da bundan haberi var. Arzlnn Auroraya inmek iki gemiden ayrlmadn

ama sizin gezegenden kalkarak ono gittiinizi biliyorum! Herhalde Dr. Amadiro 37 nun da bundan haberi var. Gemide hemen hemen bir gn kaldnz biliyorum! Arzlyla, onunAuroradan ayrlmasndan be yl sonra bulutuunuzu da biliyorum. Yani Elijah Baleylebulumanzla olunuza hamile kalmanz hemen hemen ayn zamana rastlyor.Gladia gen adamn sakin sakin syledii bu szleri dinlerken butun kan yznden ekildi.Sanki oda birdenbire karard. Kadn yalpalad. Birdenbire birinin gl/kollaryla efkatlekendisini tuttuunu hissetti. Daneeldi bu. Robot kadn koltua oturttu.Gladia, Mandamusun, Bu doru deil mi. Madam? dediini duydu. Sanki sesi okuzaklardan geliyordu.Tabii, aslnda doruydu bu iddia!tn 38 nATA?5.Hatralar!Her zaman vard bunlar ama genellikle kadnn kafasnn derinliklerinde gizliydiler. Ancakbazan uygun bir baskyla ortaya kveriyorJard. Belirgin, renkli, parlak, hareketli ve, cankanlar.Gladia yine genti imdi. Karsnda duran Man-damustan daha gen. Istrap ve sevgi duyacakkadar gen. Solaiada lmt ama yine de yayordu. Hayat Kocam diye dnd ilkadamn ac sonuyla en krizli anma erimiti. (Hayr, Gladia, imdi bile o adamn adn

syleyemeyecek, aklndan bile geire-meyecekti.)


18/156

Gladia, kocas olarak dnd ikinci kim-seyle duygu dolu aylar geirmiti. nsanabenzeyen Robot Janderle. Ama o da ilk kocas gibi birdenbire lmt.Sonra-Elijah Baley... Gladkjnm kocas olmamt o. Kadn Arzlyla iki defa karlamt. ki ylarayla. Birbirlerini pek ksa birka gn sresinde bir-iki saat grebilmilerdi. Gladia, Elijahnnyanana eldi-vensiz eliyle dokunmu ve heyecanla sarslmt. Daha sonra Elijahnn plak

vcudunu kollarnda tutmu ve o zaman da alev alev yanmt.Sonra Gladia nc kocasyla evlenmiti. O-nunla sakin ve huzur dolu yllar geirmiti. Burahat- 39 ln bedelini heyecan duymamakla demiti. Rahatlamak iin eskiyi unutmaya almt.Sonra bir gn Han Fastolfe onu grmek iin izin istemi ve yandaki malikanesinden kalkpgelmiti. Gladia uykuda gibi geen o dertsiz yllarn hangi gn birdenbire sona erdiini .pekhatrlamyordu.Gladia, Han Fastolfea endieyle bakmt. nk ii basndan akn olan adamn nemsiz birey iin kalkp gelmeyeceini biliyordu. Hann Auroramn en nemli devlet adam halinialmasn salayan o krizli gnlerden sonra tam be yl gemiti. Gezegenin Bakan deildiama aslnda Auroray o ynetiyordu. Btn Uzayc dnyalarnn gerek lideri de oydu. Rahat

bir insan gibi davranmak iin zaman yoktu.O yllarn izleri kalmt. Hibir sava kaybetmemi olmasna ramen kendisini baarszayan adam keder iinde lnceye kadar da srecekti bu. Yenilgiye uram olan KeldenAmadiro canl ve hayat doluydu. Bundan da bazan zaferin insana pahalya mal olduuanlalyordu^^^Fastolfe daima sakin ve sabrlyd. ikayet etmiyordu. Ama siyasetle hi ilgilenmeyen Gladiabile Auroray kontrol altnda tutmak iin gsterdii abann adam tkettiinin farkndayd.Ama Fastolfeun Gladiaya geldii gn, o krizli anlardan ber henz be yl gemiti. FastolfehcH gen ve umutlu bir insan gibi davranyordu. irkin ama sevimli suratn Hl birtebessm aydnlatabiliyordu.Fastolfe, Sana bir haberim var, Gladia, dedi.

Kadn nazik nazik, Bunun gzel bir haber olduunu umarm, diye mrldand.Fastolfe Daneef de getirmiti. Kadn artk robota gerek bir sevgiyle ve strap ekmedenbakabiliyordu. Bundan da eski yaralarn kapand anla- 40 lyordu. Oysa Daneel, Gladiann artk lm Jan-derinin eiydi. Kadn onunlakonuabiliyordu da. Da-neeiin sesinin Janderinkinden farksz olmasna ramen hem de.Aradan geen be yl lseri kazm ve acy dindirmiti.Fastolfe efkatle glmsedi. Ben de yle olduunu umuyorum. Bu haber eski bir dostundan..Gladia olay etmemeye alt. nsann eski dostlar olmas ok ho bir ey.Haber Elijah Baleyden.Sanki aradan be yl gememiti. Gladia, uyanan hatralarn verdii acyla sarsld. Uzun birsessizlik* ten sonra boulurcasna, yi miymi? diye sordu.Evet ok iyiymi. Daha da nemlisi, yaknmzda o.Yaknmzda m? Aurorada m yani?Aurorann etrafnda yrngede. Btn nfuzumu kullansam bile gezegene inmesine izinvermeyeceklerini biliyor. Ya da ben bildiini sanyorum. Ama Baley seni grmek istiyor,Gladia. Benimle iletiim kurdu. nk senin gemiye gitmeni salayabileceimi dnyor.Herhalde bu kadarn baarabilirim. Ama tabii sen bunu istiyorsan. stiyor musun?Bi...bilmiyorum... ok ani oldu bu. Dnemiyorum...ij,Duygularn da sana yol gstermiyor mu? Fastolfe bekledi. Sonra da ekledi. Bana doruyusyle, Gladia, Santirixle durumun nasl?Gen kadn onun konuyu deitirmesinin nedenini anlyamyormu gibi adama bakt. Sonra

da durumu kavrad. Onunla iyi geiniyoruz.Mutlu musun?


19/156

ey... mutsuz deilim...Ba evlilik sana heyecan vermiyor galiba.Heyecan ne kadar srebilir? 41 leride ocuk sahibi olmay dnyor musun?

Kadn, Evet. dedi.Evlilik durumunu deitirmeyi istiyor musun?Gladia kesin bir tavrla ban sallad. Henz deil.

O halde .sevgili Gladia, kendisini pek yal hisseden yorgun bir adamn fikrini renmekistersen... bu daveti red et. Baley, Auroradan ayrldktan sonra bana onun hakknda az bir eyanlattn. Ama akas ben bu szlerinden senin sandndan ok daha fazla ey rendim.Baleyi grdn takdirde belki de hayal krklna urarsn. Hatralar bir insan dahaetkileyici bir hale sokarlar. Baleynin hi de hatrladn gibi olmadn grebilirsin. Tabiibelki hayat krklna uramazsn ama daha da kts olur. Bu karlama imdiki rahatnkarabilir. Ve durumu tamir etmeyi de baaramayabilirsin.Gladia da ayn eyleri geiriyordu aklndan. Ama bu dnceler kelimelerle aklanr

aklanmaz onlar red etti. Hayr, Han. Elijahy grmeliyim. Ama bunu yalnz bamayapmaktan da korkuyorum. Sen de benimle gelir misin?Fastolfe yorgun yorgun glmsedi. O beni armad, Gladia. Ama arsayd da yine redetmek zorunda kalrdm. Komitede nemli bir oylama yaplacak. Devlet ileri bu. Bildiin gibibyle eylerden kamam imknsz. Zavall Han!Evet, gerekten zavall ben. Ama gemiye yalnz bana da gidemezsin. Bildiim kadaryla gemikullanmasn bilmiyorsun. Ah... Beni...... bir ticaret gemisinin gtreceini mi sandn? Fastolfe ban sallad. Bu imknsz. Biryolcu gemisine binerek ak ak yrngedeki bir Arzl teknesi- 42 ne gidebilmen iin zel bir izin gerekir. O izni olman da haftalar srer. Gitmek istemiyorsan

Baleyi grmekten kandn Sylemene gerek yok. lemler haftalarca srd takdirde ihallolur. Baleynin o kadar sre bekleyebileceini sanmyorum.Gladia artk kesin kararm vermiti. Ama onu grmek istiyorum.O halde benim zel uzay yatmdan yararlanabilirsin. Daneel sent Arz gemisine gtrebilir. Ook usta bir pilot ve senin gibi Baleyi grmek iin de sabrszlanyor. Sadece... bu yolculuktankimseye sz etmeyiz.Ama ya ban derde girerse, Han?Belki olay kimse duymaz. Ya da duymam gibi davranr. Biri bir mesele kartt takdirdeproblemi zmlemeye alrm.Gladia ban eerek bir an dnd. Sence bir sakncas yoksa, bencilce davranmay vebann derde girmesine aldrmamay istiyorum, Han. Elijah grmeliyim.O halde grrsn.en5a.Kk bir uzay gemisiydi bu. Gladiann tahmin ettiinden daha kk. i pek sevimliydi amainsan korkutuyordu da. Yat, yapay-yer ekimi makineleri konulacak kadar byk deildi.Birdenbire hafiflemi olmas Gladiaya durmadan anormal bir evrede olduunuhatrlatyordu.Kadn bir Uzaycyd. Be milyardan fazla Uzaya elli dnyaya yaylmt. Hepsi de bu adlavnyorlar- 43--di. Ama kendilerinden Uzayc diye sz eden adamlardan aslnda ka uzayda gerektenyolculuk yapmlard? Pek az. Belki yzde sekseni doduklar gezegenden hi ayrlmamlard.

Geri kalan yzde yirmi ise sadece iki- defa uzay yolculuu yapmt.


20/156

Gladia skntyla, Benim gerek bir Uzayc olmadm belli, diye dnyordu. Ben bir kereuzay yolculuuna ktm. Solariadan Auroraya geldim. Yedi yl nce. Ve imdi tekrar uzayaaclyorum. Hem de kk bir zel uzay yatyla. Yanmda da bir tek kii var. O da insan deil.Kk piiot yerinde oturan Daneele bir gz att. 0 zamana kadar yannda sadece bir tekrobotla hibir yere gitmemiti. Solariada emrinde yzlerce "binlerce- robot vard. Aurorada

da yine yzlerce makine adam ona hizmet ediyordu.Ama imdi gemide bir tek robot vard.Kadn, Daneel, dedi.Robot baklarn kontrol panelinden ayrmad. Evet, Madam Gladia!?Elijah Baleyi tekrar grecein iin seviniyor musun? durumumu nasl anlatacam pek bilemiyorum, Madam Gladia. Ama belki de bu birinsann sevin diye tanmlayabilecei bir eye benziyor.Fakat bir eyler hissetmen gerekir.Bana sanki her zamankinden daha abuk karar verebiliyormuum gibi geliyor. Dahakolaylkla. Hareket etmek iin de sanki daha az enerji harcyorum. Bu genellikle memnunolmak diye yorumlanabilir sararm.Qladia, Ya Elijahy yalnz grmek istediimi sylersem, diye sordu.

O zaman bunu salarz.Eiijah gremeyecek olsan bile mi? 44 Evet, ModamHayal krklna uramaz msn? Yani... memnun olmann tam tersi saylacak bir duyguyakap-lrsan? O zaman daha ar karar verirsin. Daha zorlukla. Hareket etmek iin de daha fazlaenerji harcarsn.Hayr, Madam Gladia. O zaman da sizin emirlerinizi yerine getirdiim iin memnun olurum.Memnun olman nc Kuralla ilgili. Emirlerimi yerine getirmen ise kinciyle. Ve kinciYasa, ncden daha nemlidir. yle deil mi?Evet, Madam.

Gladia, merakn yenmeye alt. Sradan bir robotu byle sorguya ekmek aklna bilegelmezdi. Neticede bir robot bir makineydi. Ama kadn Daneeli bir makine olarakdnemiyordu. Be yl nce Janderi de makine olarak dnemedii gibi. Ama Janderekar mthi bir ihtiras duymutu. Jander lnce, bu duygusu da snmt. Daneel ise brrobota benzemesine ramen kllerin yeniden tutumasn salayamazd. Gladia, Daneele karsadece bir merak, duyuyordu.Kadn, Yasalar yznden byle skca balanmak seni rahatsz etmiyor mu, Daneel? dyesordu.Baka trl bir eyi hayal bile edemiyorum,. Madam.Btn hayatm boyunca beni daima yer ekimi balad. Uzay gemisiyle daha nce yaptm otek yolculuk srasnda bile. Ama yer ekiminin etkisinden kurtulmay hayal edebildim. Veimdi ekim beni etkilemiyor.Bu hounuza gidiyor mu, Madam?Evet. bir bakma.Sizi endielendirmiyor mu?Evet, yine bir bakma. 45 Bazan insanlar balayan yasalar olmadn dnyor ve endieleniyorum, Madam.Neden, Daneel? Yasalarn olmamasnn seni neden endielendirdiini anlamaya almadnm W?Daneel bir sre sesini karmad. Sonra, altm, Madam, dedi. Ama Ortak Elijahyla birsre beraber olmasaydm galiba byle eyler de aklma gelmeyecekti. O...Gladla atld. Evet, biliyorum. Elijah her eyi merak ederdi. Acaip bir huzursuzluu vard ve

bu yzden durmadan sorular sorard. Her konuda hem de.


21/156

Evet, yle. Ben de onun gibi davranmaya a-3r ve sorular sorardm. te bu yzden Yasalarolmad takdirde her eyin nasl bir hal alacan kendi kendime sorduumu sylemeliyim. Vebu durumu hayal bile edemedim. Ancak o zaman insanlara benzeyebileceimi dndm. Buda beni endielendirdi. Ve ben de kendi kendime bu dncenin beni neden endielendirdiinisordum. Tpk demin sizin sorduunuz gibi.

Peki, kendi kendine ne cevap verdin?Daneel, Uzun bir sre sonra, dedi. Kuraln positronik yollarmn nasl almalargerektiini belirttiine karar verdim. Yasalar, her zaman ve her durumda pozitronun oyollardan hangi younlukta ve ynde akmalar gerektiini aklyor. Ben de bylece aima neyapmam gerektiini biliyorum. Ancak ne yaplacan bilmemin de dereceleri var. Ba-zangerektii gibi davranrken kendimi fazla kst-lanyormu gibi hissetmiyorum. Bazan neyapmam gerektiini kesinlikle bilemiyorum. O zaman sanki hastalanyorum. Bu uzunsrmesini hi bir zaman stemeyeceim bir duygu. 46 te bu yzden Madam, Ya insanlar gibi hi bir Yasaya bal olmasaydm? diyednyorum. Belirli bir durumda kesin karar veremeseydim? Bu da-yanlamayacak bir eyolurdu, Madam. Bunu dn-meyisbile istemiyorum.

Glad]a^-Ama yine de dnyorsun, Donesi, dedi. Mesela imdi.Bunun nedeni sadece Ortak Elijafyla olan ilikim, Madam. Onun bazan artc birproblemle karlatn ve bir sre karar veremediin? grdm. Adeta hasta oluyordu bylezamanlarda. Ben de onun adna rahatszlk duyuyordum. nk durumunu dzeltmek iinyapabileceim br ey olmuyordu. Tabii Ortak Elijahnn o srada hissettiklerinin ancak pek azbir ksmn anlyabiliyordum sanrm. Bunu tam olarak kavrasaydm ve nasl davranacanakarar verememesinin sonularn grebilseydim belki de o zaman... Robot duraklad.Gladiann aklna bir an Jander geldi ve kadn derin bir ac duydu. alamaz hale gelirdin,yle mi? Dururdun.Evet, Madam. Belki positronik beynimin zarar grmemesi iin alnm bir nlem bu. Yanibaz eyleri kavrayamam. Ama Ortak Elijahnn karar veremedii iin azap ekmesine ramen

yine de problemi zmlemek iin aba harcadn grdm. Bu yzden ona kar byk birhayranlk duydum.Demek sen hayranlk duyabiliyorsun?Daneel ciddi ciddi, 6u konuda insanlarn kullandklarn duyduum bir kelimeyi setim.Ortak Elijohnn o davranlarnn bende uyandrd duygulan baka nasl aklayacambilmiyorum.Gladia ban sallad. Ama insan tepkilerini de kontrol eden baz yasalar vardr. Baz igdleri, sezgiler, eitim. 47 Dostum Giskard da yle dnyor. Madam.yle mi?Ama o insanlarn tahlil edilemeyecek kadar fcarmaik olduklarn da sylyor. Acaba ileridebir gn insanlarn davranlarn matematik forroflerle analiz etmek kabil olacak m? diyor;Bunlarn yardmyla davran kurallarn aklayan belirli Yasalar konulabilecek mj2>~Gladia, Hi sanmyorum, diye fikrini aklad.Dostum Giskard da pek umutlu deil. Byle bir sistemin ok ileride gelitirilebileceinidnyor.ok ok ileride sanrm.Daneel, Ve imdi, dedi. Arzn uzay gemisine yaklayoruz. Tekneye yanamak iin manevrayapacaz. Bu da basit bir ey saylmaz.5b.Gladiaya Arzltlarn gemisine yanamalar, tek-tenfn yrngesine girmelerinden daha uzunsrm gibi geldi.

Daneel gayet sakindi.. Ama tabii baka trl olmas da imkanszd, Gladiaya, Btn Arzgemileri birbirlerine yanaabilirler, dedi. Boylar, byklkleri durumu deitirmez.


22/156

Gladia kendisini zorlayarak glmsedi. nsanlarn kendileri gbi. Ama Daneel sesinikarmad. Btn dikkatini gereken ince ayarlamalara vermiti-Anlalan gemilerinbirbirlerine yanamalar kabildi ama bu her zaman kolay da olmuyordu. 48 Dakikalar geerken Gladann da endiesi artyordu. Arzllarn mrleri kna, diye

dnyordu. abuk yalanyorlar. Elijahy en son be yl nce ^rdm. Acaba o ne kadaryaland? Grn na-sl?^0nd4kl deiiklii grdm zaman dehete kapldm ya^aok geirdiimi gizleyebilecek miyim?Ama ne halde olursa olsun, o yine de sonsuz bir minnet duyduum Elijph ite.Hissettiim bu mu? Minnet?Gladia parmaklarn birbirlerine ok skca kenetledii iin kollarnn ardn farketti. Ancakkendisini iyice zorlayarak parmaklar n gevetebildi.Gladia, Arz gemisine yanatklar an bunu hissetti... Arzllarn uzay gemisi yapay-yer ekimialan jenatr konulacak kadar bykt. Yanama annda bu alan genileyerek yat da iineald. Gladiann dizleri bkld ve kadn duvara dayanp kald. Zorlukla dorulabildi. Budeiiklii beklemedii, hazrlkl olmad iin kendi kendisine kzd.Daneel gereksiz yere, Gemiye yanatk, diye haber verdi. Ortak Elijah yata gelmek iin izin

istiyor.Tabii gelebilir, Daneel.Dnen bir eyin kard vzlt duyuldu. Blmenin bir ksm dne dne ald. Biri eilerekieri girdi. Duvardaki delik tekrar kapand.Yata gelen erkek doruldu. Gladia, Elijah... diye fsldad. Rahatlam ve sevinle sarslmt.Eli-jafn salar daha krlamt. Ama dier bakmlardan eskisinden farkszd. Gzle grlrbir deiiklik yoktu onda. Yalanmamt da.Elijah Glaidaya glmsedi, Sanki baklaryla onu okuyordu. Scnra, Bekle, demek istermigibi tek parman kaldrd. Ve Daneele doru gitti. Ro- 49 F: 4

botu omuzlarndan yakalayarak onu sarst. Daneel! Hi deimemisin! Ah, senhayatmzdaki deimeyen tek eysin.Ortak Elijah. Seni grmek ok ho.Ortak diye arlmak bana zevk veriyor. Keke yle olsayd. Bu seni beinci grm. Amailk defa bu sefer zmem gerekerv-bir problem yok. Zaten afttk-sivtt potls~de deilim. stifaettim. O yeni dnyalardan birine gidiyorum. Bir gmenm yani. Syle Daneel neden Dr.Fastolfe yl nce Arz ziyaret ettii zaman onunla birlikte gelmedin?Dr. Fastolfe yle karar verdi. Yanna Giskard alacan syledi.Byk hayal krklna uradm, Daneel.Seni grmek ok houma giderdi, Ortak Silah. Ama Dr. Fastolfe sonradan bana yolculuunok baarl olduunu syledi. Yani belki de verdii karar doruydu.Evet, yolculuu gerekten baarl oldu, Daneel. Dr. Fastolfeun ziyaretinden nce ArzHkmeti G konusunda i birlii yapmay pek istemiyordu. Ama imdi btn dnyaalkalanyor. Milyonlarca insan baka gezegenlere yerlemeyi istiyor. Ama hepsini de tayacakkadar gemimiz yok. Aurorann yardmna ramen byle bu. O insanlarn yerleebileceklerigezegen says da az. nk her dnyada baz deiiklikler yaplmas gerekiyor. nsanlarn hibir deiiklik yaplmadan yerleebilecekleri bir tek gezegen bile yok. Benim gittiim dnyadada oks;jen oran dk. Arz tr bitkiler gezegenin yzeyine yaylrken biz kubbelerin altndayaayacaz. Hem de kuaklar boyunca. Baklar sk sk orada oturan ve glmseyenGladiaya kayyordu.Daneel, Byle olaca belliydi, dedi. nsanlk 50 tarihini biliyorum. Uzayc dnyalar da bir sr deiiklik geirmiler.


23/156

Evet, gerekten yle! Ve onlarn bu tecrbeleri sayesinde bu ilem daha hzlandrlabilinecek.Ama... acaba bir sre pilot yerinde bekleyebilir misin, Daneel? Gladiayla konumamgerekiyor.Tabii, Ortak Elfah.Daneel, pilot yerine alan kemerli kapdan geti. Baley de GJadiaya bir soru sorarm gibi

bakarak elini yana doru sallad.Onun ne demek istediini anlayan kadn ayaa kalkarak ilerledi. Bir dmeye bast ve pilotyerinin kaps sessizce kapand. Artk yalnz saylabilirlerdi.Baley ellerini uzatt. Gladia!Kadn adamn ellerini avularnn arasna ald. Eldivensiz olduu aklndan bile gemiyordu.Daneel yanmzda olsayd bizi engellemezdi.Fiziki bakmdan deil tabii. Ama psikolojik bakmdan engellerdi. Baley kederle glmsedi.Beni affet Gladia, ama nce Daneelle konumam gerekiyordu.Kadn usulca, Onu daha uzun bir sreden beri tanyorsun, diye cevap verdi. 0 benden ncegeliyor.Hi de deil. Ama Daneel savunmasz. Bana kzdn takdirde istiyorsan yumruunu gzmeindirebilirsin, Gladia. Ama Daneel bunu yapamaz. Onu grmezlikten gelebilirim. Gitmesini

emredebilirim. Da-neele tam bir robotmu gibi davranabilirim. 0 da bana itaat etmek zorundakalr. Her zamanki gibi ikayet etmeyen, sadk i arkadam gibi davranr.Ama aslnda o gerekten bir robot, Elijah.Benim iin asla deil, Gladia. Kafam onun bir robot olduunu, insanlar gbi bir takmduygulan bulunmadn biliyor. Ama kalbim Daneeli insan say- 51 -yor. Ve ben de ona yle davranmak zorundaym. Dr. Fastolfea Daneeli alp gtrmeme izinvermesini ^syleyebilirdim. Ama yeni Gmen dnyalarna robot gtrlmesi yasak.Beni alp gtrmeyi dnr mydn, Etffan?Uzayclarn getirilmesi de yasak.Siz Arzllar da biz Uzayclar kadar mantkszca kstlamalardan holanyorsunuz.

Elijah skntyla ban sallad. ki taraf da deli. Ama deli de olmasaydk seni yine degtremezdim. O hayata dayanamazdn. Diren mekanizmann uygun bir biimde geliipgelimediini hi bir zaman bilemezdim. Basit br hastalk yznden lmenden korkardm. Yada ok uzun sre yaayarak bizim ku--aklann ln seyretmenden... Beni affet, Gladia.Ne iin, sevgili Elijah?Bunun... iin. Adam ellerin i aarak uzatt. Seni grmek istediim iin.Ama buna ok sevindim. Ben de seni grmek iistedim.Baley, 6Hiyorum, dedi. Seni grmemeye altm ama uzaya aldktan sonra Aurorayaura-jmama fikri beni ldrtt. Ama... btn bunlarn yine de bir yarar yok, Gladia. Bu, sadecetekrar vedala-acamz anlamna geliyor. Bu da kalbimi para parksa edecek. te o yzdensana hi bir zaman mektup yazmadm. Hiper-dalgayla sana erimeye almadm. Her haldebenden ses seda kmamasna atn.Pek de deil. Ben de seninle ayn fikirdeyim. Btn bunlarn bir yarar olmazd. Sadece hereyi daha zorlatrrd. Ama sana ka defa yazdm...Sahi mi? Ama bir mektubun bile elime gemedi. 52 Hi birini postaya vermedim ki. Mektuptan yazdktan sonra yrttm.

Ama neden?nk Auroradan Arza yollanacak her mektup sansrden geecekti. Ve yazdmmektuplarn hi birini de sansrclerin grmelerini istemezdim. Ve sen bana yazsaydn, birtek mektubun bile elime geemezdi. Mektuplarn ne kadar masumca eyler olurlarsa olsunlaronlar bana vermezlerdi. Senden ses seda kmaynca byle de olduunu sandm. Ama imdi

bu durumun farknda olmadn anlyorum. Ve benimle balarn srdrmeye alacak kadar


24/156

deli olmadn iin seviniyorum. Mektuplarna hi cevap vermememin nedenlerinianlyamazdn.Baley kadna hayretle bakt. Peki, imdi seni grmeme nasl izin verdiler?Bunun yasal bir izin sayesinde olmadn sylemeliyim. Dr. Fastolfeun zel yatyla geldim.Bu yzden de snr muhafzlar bizi durdurmadlar. Bu gemi Dr. Fastolfeun olmasayd beni

durdurur ve geri de gnderirlerdi. Bunun da farknda olduunu sanyordum. Beni bu yzdendorudan doruya ara-madtm. Dr. Fastolfela bu nedenle balant kurduunudnyordum.H bir eyin farknda deilim. Burada oturmu akn akn bu ifte bilgisizliimin beninast kurtardn dnyorum. Hatta katl bilgisizliimin. Seninle dorudan doruyabalant kurabilmek iin gerekli olan hiper-dalga numaralarn bilmiyordum. Bunu Arzdarenmeye kalksaydm trl zorlukla karlaacaktm. Bu ii gizlice baaramazdm. Zatenbtn Galakside bizim hakkmzda yeteri kadar dedikodu dolayordu. Solariadaki olaydansonra yaynlanan o budalaca hiper-dalga oyunu yznden tabii. Bu meseleler olmasayd,ellimden geleni yapardm. 53 Bana inan. Ama neyseki Dr. Fastolfeun numarasn biliyordum. Aurorann etrafnda

yrngeye girer girmez hemen onu aradm.Her neyse... u anda birlikteyiz ya... Gladia ranzasnn kenarna ilierek ellerini uzatt.Baley kadnn ellerini tuttu ama yatan yanndaki tabureye oturmaya alt. Ancak Gladiasrarla onu ekti. Sonunda Arzl da ranzaya, kadnn yanna yerleti.Beceriksizce bir tavrla, Ne alemdesin, Gladia? diye sordu.ok iyiyim. Ya sen?Ben yalanyorum. hafta nce elli yama bastm. f^vGladia, Elli ya... diye balad, sonra da duraklad.Bu ya bir Arzl iin bir hayli saylr. Bildiin gibi biz ksa mrlyz.> Elli ya bir Arzl iin bile fazla saylmaz. Hi deimemisin.Byle sylediin iin ok naziksin. Ama ekjem-lerimdeki atrtlarn arttnn farkndaym.

Gladia...Evet, Elijah?Bunu sormak zorundaym. Sen ve SantrDc Gri-mionls...Glada glmseyerek ban sallad. Onunla evlendim. Bu konudaki nerine uydum.Evlilik hayatn mutlu mu?Mutlu saylr, Rahat bir hayatm var.yi. Bunun devam edeceini umarm.Hi bir ey yz yllarca srmez, Elijah. Ama yllarca devam edebilir. Belki otuz-krk yl bile.ocuklarn var m?Henz yok. Ya senin ailen, benim evli dostum? Olun? Karn? 54 Olum Bentley iki yl nce g etti. Aslnda ben onun yanna gidiyorum. Yerleeceimdnyadaki resmi grevlilerden biri o. Bentley henz yirmi drt yanda ama imdiden onasayg duyuyorlar. Baleynin gzlerinde neeli bir prlt belirdi. Galiba olumu, Sayn Mr.Baley, diye armak zorunda kalacam. Hi olmazsa bakalarnn nnde.Ck gzel! Ya Mrs. Baley? O yannda m?Jessie mi? Hayr. Arzdan ayrlmay stemiyor. Ona ok uzun sre kubbelerin altndayaayacamz, yani durumun Arzdakinden pek farkl olmayacan syledim. Ama dinlemedi.Fakat belki ileride fikrini deitirir. yice yerletikten sonra Bentleyden Arza g:derek karmgetirmesini isteyeceim, Belki Jessie o zamana kadar kendisini iyice yalnz hissetmeyebalad iin gelmeye raz olur. Bakalm...Ama bu ara yalnzsn.Gemide yzden fazla gmen var. Onun iin pek de yalnz saylmam.

Ama onlar u duvarn br tarafndalar. Ve ben de yalnzm.


25/156

Baley farkna varmadan pilot odasna doru bakt. Gladia, Tabi Daneel var, diye ekledi. Amao da kapnn br tarafnda. Ve Daneel bir robot Senin onun insan olduunu dnmen de bugerei detirmiyor... Ve her halde beni buraya birbirimizin aileleri hakknda sorular sormak iin armadn.Baleynin yznde ciddi, hatta endieli bir ifade belirdi. Senden bunu istemek...

O halde bunu ben senden isteyeceim. Bu ranza sevimeye pek uygun bir biimdeyaplmam. Ama yere yuvarlanma tehlikesini gze alacan umarm.Baley kararszca, Gladia, tabii ki ben... diye balad. 55 Elijah, Arzllara zg o ahlak kavramn yznden uzun bir nutuk ekmeye kalkma ltfen.Ben, Aurora geleneklerine gre kendimi sana teklif ediyorum. Beni red etme hakkn var.Benimse bunun nedenlerini sormaya hi hakkm yok. Ama akas bu konuda srarl sorularsoracamdan emin olabilirsin! u anda red etme hakkna sadece Auroral-larn sahipolabileceine de karar verdim. Bir Arzl-nn red cevab houma gitmeyecek. Bunu kabul deetmeyeceim.Baley iini ekti. Ben artk Arzl deilim, Gla-dia.O halde vahi bir gezegene giderek bir kubbenin altna snacak olan aalk bir Gmenin

red cevabn hi dinlemeyeceim! Elijah, zamanmz o kadar az ki. Eskiden de azd zaten. Belkide seni bir daha gremeyeceim. Bizimki umulmadk bir buluma. Bunu ziyan etmek kozmikbir cinayet olur.Gladia ,bu yal adam gerekten istiyor musun?Elijah, sana gerekten yalvarmam m istiyorsun?Ama ben utanyorum.O halde gzlerini kapat.Yani... ben kendimden utanyorum. Bu yal vcudumdan.O halde strap ek. Kendin hakkndaki budalaca fikirlerin beni hi ilgilendirmiyor.Gladianm elbisesinin diki yeri birdenbire alrken kadn Arzlya sarld. 56

5c.Gladia bir ka eyin birden farkndayd.Elijahn tpk hatrlad gibi olmasnn uyandrd hayretin. Aradan be yl gemi olmas hibir eyi deitirmemiti. Hatralarn daha gzel bir hale soktuu bir hayal dnyasndayaamamt o. Eli-jah, yine o Elijaht.Gladia, Arzlyla kocas arasndaki farkn kendisini arttn da anlyordu. SantirixGrimionisin nemli bir tek kusuru yoktu. Ama gen adam sanki tepeden trnaa kadarkusurdu. Santime onu seviyordu, nazik, mantkl, olduka zeki,.., ve tatszd. Gladia onunneden tatsz olduunu bilemiyordu. Ama kocasnn syledii hi bir ey onu Elijahn szlerikadar heyecanlandrmyordu. Baley, Santirixden bykt. Fizyolojik bakmdan ondan okyalyd. San-tirix kadar yakkl deildi. stelik Baleyde abuk yalanan, ksa mrl oArzllara zg hava da vard. Ama buna ramen...Gladia, erkeklerin ocuka taraflarnn, Elijahnn kendisine ekinerek yaklatnn, onunzerindeki etkisinden haberi bile olmadnn da farkndayd.Gladia imdi kendisini yapayalnz hissettiinin de farkndayd. nk Elijah, Daneellekonumaya gitmiti. lk konutuu robottu. Son konutuu da yine o olacakt. Arzllarrobotlardan nefret ediyor ve korkuyorlard. Ama Elijah, Daneelin robot olduunu bilmesineramen ona insanm gibi davranyordu. Buna karlk Uzayclar robotlar seviyor, onlaryanlarnda olmad zaman kendilerini rahat hissetmiyorlard. Ama btn bunlara karlkrobotlar sadece 57 birer makine olarak gryorlard.En nemlisi Gladia zamann getiinin farkndayd. Elijah Han Fastolfeun kk uzay

gemisine girdiinden beri saat, yirmi be dakika gemiti. Artk daha fazlaoyalanamayacaklarm da biByordu kadn. O burada kald srece Baleynin gemisi de


26/156


27/156

Gladia ac ac, Endielerini yersiz. dedi. Olum, Santirix Grimionisin ocuuydu. Gerek birAuroraJ. Siz de Grimionisin olundan gelmesiniz.Beni buna inandnn, Madam. Ben de bundan fazlasn istemiyorum. Auroradan havalanpArzhnn gemisine gittiniz. Arzlyla saatlerce babaa kaldnz. Beni o srada Arzlylapolitikadan, eski gnlerden ve mterek dostlarnzdan sz ettiinize ve birbirinize elinizi bile

srmediinize inandrn. Beni ikna edin. 60 Ltfen bu alaylarnzdan vaz geini Elijahyla yaptklarmz hi nemli deildi! O srada zatenkocamdan hamile kalmtm. Karnmda aylk bir cenini tayordum. Auroral bir cenini.Bunu kantlayabilir misiniz?Kantlamak zorunda mym? Olumun doum tarihi kaytlarda var. Her halde AmadiroArzly, ne zaman grmeye gittiimi biliyor.Dediim gibi Dr. Amadiroya o gnlerde bu ziyaretinizi haber vermiler. Ama aradan hemenhemen iki yz yl getii iin artk tarihi tam olarak hatrlyamyor. Ziyaret kaytlara gememi.Onun iin dosyalara bakmann bir yarar yok. Korkanm Dr. Amadiro, olunuzun siz Arzlylabulutuktan dokuz ay sonra dnyaya geldiine inanmay tercih edi* yor.j&

Alt ay.Kantlayn!Szme inanabilirsiniz.Bu yeterli deil.O halde... Daneel o gn benimle beraberdin, Elijah Baleyi ne zaman grdm?Olunuzun doumundan yz yetmi gn nce, Madam Gladia.Glodia, Yani doumdan yaklak alt ay nce, dedi.Mandamus homurdand. Yeterli deil!Gladia ban dikletirdi. Daneelin hafzas kusursuzdur. Bu kolaylkla da kantlanabilir.Aurora mahkemelerinde de robotlarn tankl kabul edilir.Bu olayn mahkemelerle bir ilgisi yok. Olmayacak da. Dr. Amadiro, Daneelin hafzasna nem

vermiyor, Daneeli Fastolfe yaratt. Robot hemen hemen iki yz yl onun yannda kald.Adanrun robotu 61 ne tr deiiklikler yaptn bilemeyiz. DaneeTe Dr. Amadiroyla ilgili konularda nasldavranmasn emrettiini de.O halde kafanz kullann, efendim! Arzllar je-netik bakmndan bizden farkldrlar. Hattadeiik trler bile saylabiliriz. Birbirimizden ocuk dourmamz imknsz.Bu kantlanmam bir iddia.Pekl. Jen kaytlar var. Darrelinkiler de, San-tirfcinkHer de. Onlar karlatrn. Eskikocam Dar-relin babas deilse ok belirgin jenetik farklar olmas gerekir.Jenetik kaytlar herkese gstermiyorlar! Bunu siz de biliyorsunuz.Amadiro ahlk kurallarna deer vermez! Yasalar ineyerek o kaytlar gizlice grebilir.Yoksa... iddiasnn rtleceinden mi korkuyor?Sebep ne olursa olsun Dr. Amadiro bir Aurora linin srlarn saklama hakkn inemekistemiyor.Gladia, O halde, dedi. D uzaya kn ve bolukta boularak ln! Amadiro size inanmakistemiyor olabilir ama bu beni ilgilendirmiyor. Hi olmazsa sizin sylediklerimi kabul etmenizgerekir. Ondan sonra Amadiroyu ikna etme ii de yine size der. Bunu baaramazsanz,mesleinizde istediiniz gibi ilerleyemezseniz bu beni hi etkilemez.Buna amadm. Baka bir ey beklediim de yok. Aslnda sylediklerinize inanyorum.Sadece Dr. Amediroy ikna edebilmem iin bana baz somut kantlar vereceiniziumuyordum. Ama bunu yapmadnz.Gladia Mandamusu aa grrcesine omzunu silkti.

Gen adam, O halde ben de baka yollara ba vururum, dedi. 62


28/156

Baka yollar olmasna sevindim. Kadnn sesi buz gibiydi.Mandamus sanki kendi kendisine konuuyormu gibi alak sesle, Ben de yle, diyemrldand. Baz gl silahlarm var.yi1 Size Amadiroya antaj yapmanz neririm. Bunun iin bol malzeme bulacanzdaneminim.

Mandamus ban kaldrarak kalarn att. Samalamayn.Gladia, Artk gidebilirsiniz, dedi. Size yeteri kadar katlandm. Ltfen evimi terkedin!Mandamus ellerini kaldrd. Bir dakika! Balangta sizi grmeyi istememin HU nedeniolduunu syledim. Bunlardan biri kiisel bir problem, biri de resmi bir meseleydi. lkproblem yznden fazla zamannz aldm. Ama ikincisini grmemiz iin bana be dakikadaha vermenizi isteyeceim. Be dakikadan fazlasn vermem. Sizi grmek isteyen biridaha var. Bir Arzl. Daha dorusu Gmen Dnyalarndan biri. Arzllarn torunu.Gladia, Ona Arzllarn da. Gmen torunlarnn da Auroraya gelmelerine izin verilmediinisyleyin, diye emretti. Yollayn gitsin. Onu neden greyim? Korkarm son iki yzylda gdengesi biraz deiti, Madam. Bu Arzllarn sahip olduklar gezegen-lar bizimkinden fazla. Vednyalar da bizimkilerden ok daha kalabalk. Gemileri de fazla. Tabii bunlar bizimkiler kadarileri bir teknolojinin rnleri deiller o da baka. Ksa mrl ve dourgan olduklar iin

lmeye bizden daha razlar.Bu sonuncu iddianza inanamam. Mandamus fkeyle gld. Neden? Aslnda altm yl drtyz kadar nemli saylmaz. Her ne hal 63ise. O Gmenlere nezaketle davranmamz gerekiyor, Elijah Baleynin zamanndakinden okdaha byk bir nezaketle. Bu duruma Fastolfenun siyasetinin neden olduunu sylersembelki biraz rahatlarsnz. Sahi, siz kimin adna konuuyorsunuz? Gmenlere kar terbiyeliolmak zorunda kalan Amadi-ro mu imdi?Hayr. Komite aslnda. Siz Komitenin szcs msnz? Resmen deil. Ama bendenresmi olmayan bir biimde bu durumu size bildirmemi istediler.O Gmeni grdm farzedelim. Sonra? O benimle konumay neden istiyor?

te bunu biz de bilmiyoruz, Madem. Bunu sizinbize aklamanz bekleyeceiz. Bu adam grecekne istediini renecek ve bize haber vereceksiniz.Biz dediiniz de kimler?Demin de sylediini gibi Komite. Gmen buakam evinize gelecek.Bu casusluk grevini kabul etmekten baka arem yokmu gibi davranyorsunuz.Mandamus ayaa kalkt. Gitmeye hazrlanyordu. Casusluk etmeyeceksiniz. Ama bu Gmenebir borcunuz yok. Sadece Hkmetinize durumu haber vereceksiniz. Auroraya sadk birvatansever de byle yapmay ister. Hem de hevesle. Yoksa Komitenin Solariada doduunuziin vatanseverce duygularnzn biraz zayf olduunu dnmesini mi istiyorsunuz? Burayabakn, efendim, ben iki yz yldan beri Auroralym! Yanzn drt kat bir sre boyunca!Bu kesin. Ama Solariada domu ve bymsnz. Olaan st bir durum bu. Bakadnyada domu bir Auroral! Ve bu zelliinizi unutmak da zor. Bu Gmen de Auroradabakasn deil sizi 64 grmek istiyor. Srrf Solariada domu olduunuz n.Nereden biliyorsunuz?Bunu tahmin zor deil. Sizden, O Solarial kadn, diye sz etti. Bunun Gmen iin nedennemli olduunu merak ediyoruz. Neticede Solarla yok artk.Bunu kendisine sorun.Size sormay tercih edeceiz; Tabii siz bunu ono sorduktan sonra. Gitmek iin izniniziistemem gerekiyor. Konukseverliiniz iin teekkr ederim.

Gladia souk bir tavrla ban sallad. Gitmenize, szi kabul ettiim zamankinden daha bykbir istekle izin veriyorum.


29/156

Mandamus sokak kapsna giden koridora doru ilerledi. Robotlar da peindeydi. Gen adambir an kapda durarak kadna dnd. Ah, az kalsn unutuyordum...Evet?Sizi grmek isteyen Gmenin soyad da... Ba-ley. Garip bir raslant deil mi? 85

F:5mKRZ7.Daneelle Giskard, robota bir saygyla Manda-mus ve makine adamlarn geirdiler. Sonra dadarda olduklar iin bahelerde dolatlar. Kendileri kadar nemli olmayan dier robotlarnyerlerinde olup olmadklarna baktlar. Havayla ilgilendiler. Bulutlu. Mevsime gre birazserin.Daneel, Dr. Mandamus Gmen dnyalarnn artk Uzayc gezegenlerinden daha glolduunu ak ak itiraf etti, dedi. Dorusu ondan byle bir ey beklemiyordum.Giskard, Ben de yle. diye aklad. Gmenlerin gnn birinde Uzayclardan daha gl birduruma geleceklerini biliyordum. nk Elijah Baley bunu yz yllar nce tahmin etmiti.

Ama Aurora Komitesinin bu gerei ne zaman kavrayacan bilmiyordum. Toplumsalsredurum yznden Uzayclarn stnlne, bu ortadan kalktktan ok sonra bile kesinlikleinanacaklarn sanyordum. Ama onlarn kendilerini ne kadar zaman aldatmaya devamedeceklerini saptayamyordum.Ortak Elijahnn olacaklar yllar nce grm olmas beni artyor.nsanlar hemcinslerini bfcim baaramayacamz bir biimde dnebiliyorlar. Giskardinsan olsayd sesinde herhalde znt ya da noset olurdu. 66 Amo o sadece bir robottu. Byle dnebilmeyi deilse bile bunun nasl bir ey olduunurenmeye attm. Bu yzden insanlk tarihini uzun uzun okudum. nsanlarla ilgili olaylarnuzun hikayesinde bir yerde bizim Robotik Kurala benzeyen nsan Yasa>-lar gizli

olmalyd.Daneel, Madam Gladia bana bir keresinde bu umudun yersiz olduunu syledi, ded.Olabilir, Dostum Daneel. Ama ben nsan Yasalarnn var olduuna inanyorum. Ancak onlarbulamyorum. Her genelleme, ne kadar basit ve geni olursa olsun, btn insanlarkapsayamyor. Muhakkak bir sr istisna oluyor. Ama byle Yasalar varsa ve ben onlarbulabilirsem, o zaman insanlar daha iyi anlayacam. c Kurala daha iyi bir biimdeuyduuma da inanacam.Ortak Elijah insanlar ok iyi anlard. Demek ki nsan Yasalar konusunda biraz bilgisi vard.Herhalde. Ama anlar insanlarn sezgi dedikleri bir eyin yardmyla anlyordu. Buanlyamadm bir kelime. Belirttii kavramn ne olduunu da bilmiyorum. Galiba bumantn tesinde bir ey. Ve ben ancak mantmdan yararlanabilirim.7q.Mantk ve bir de hatralar.1Tabii Giskardn hatralar insanlarnkine benzemiyordu. Bunlar insanlarnki gibi eksik ya dabelirsiz deildi. stekler ya da karlar yznden bunlara katkda bulunulmuyor, ya da bazayrntlar silini- 67 vermiyordu. Giskardnki bir robotun haf zasyd. Olaylar olduklar gibi gzler nneseriyordu. Ama son derece hzlandrlm bir biimde. Giskard daha nce de birok defayapt gibi Arza gidiini yeniden hatrlad. Elijah Baleynin gelecei tarafszca grebilmeyeteneini anlamaya alyor ve hibir zaman da baarl olamyordu.Arz!Fastolfe, Arza bir urora sava gemisiyle gitmiti. Yannda bir sr yolcu da vard. Hem insan,

hem robot. Ama gemi yrngeye girdikten sonra sadece Fastolfe dnyaya inebilmek iinmodle binmiti. Enjeksiyonlar Doktorun diren mekanizmasn canlandrmt. Adam ayrca


30/156

gerekli eldiven ve tulumu giymi, kontaklens takm, burnuna tkalar sokmutu. Bu yzdenkendisini gvende hissediyordu. Ama hibir Auroral onunla birlikte gitmeye raz olmamt.Fastolfe bu duruma aldrmamt bile. Giskarda daha sonra, Yalnz olduum takdirde benidaha memnunlukla karlayacaklarn dndm, diye a-klamtt. Bir delegeler grubuArzllara kendileri iin pek kt olan o eski gnleri. Uzayclar Kentini hatrlatabilirdi. O

gnlerde Uzayclarn Arzda daimi bir sleri vard ve dnyaya da hakimdiler.Ama Fastolfe yanna Giskard da almt. Robot-suz Arza inmek bir Uzaycnndnemeyecei bir eydi. Fastolfeun bile. Ama yanna ok sayda robot almas da grmeyi vepazarlk etmeyi umduu ve makine adamlardan gitgide daha nefret eden Arzllar rahatszedebilirdi.Tabii Fastolfe nce Baleyle buluacakt. O, Doktorun Arz ve Arzllarla iletiim kurmasnsalayacakt. Bulumann mantkl nedeni buydu. Ama aslnda Fastolfe Baleyi tekrar grmeyiok istiyordu. Arzlya olan borcu bykt. 68 (Tabii Giskard da aslnda Elijah Baleyi grmek istiyordu. Bu yzden Fastolfeun beynindekiistek ve duygulan biraz younlatrmt. Ancak Doktorun bundan haberi yoktu. Byle bireyin farknda bile deildi.)

Baley, Arzda onlar bekliyordu. Yannda Arzl grevlilerden oluan kk bir grup vard. Buyzden protokola uyularak bir sre nazik nazik konuuldu. Skc bir eydi bu. Ancak BaleyleFastolfe birka saat sonra yalnz kalabildiler. Giskardn sessiz ve hissedilmeyen etkisiolmasayd ve Arzllar da bu yzden fena halde skldklarn dn meelerdi, i dahauzayacakt.Baleyle Fastolfe, ancak aok yksek mevkideki memurlarn kullanabildikleri zel yemekodalarndan en knde karlkl oturdular. Kompterdeki listeden yemek seilebiliyor vebunlar yine elektronik beyinle alan tayclar getiriyorlard.Fastolfe, ok ileri bir teknolojinin rn bu, diye glmsedi. Ama bu tayclar do sadecezel ileri olan robotlar. Arzn onlardan yararlanmasna hayret ediyorum. Herhalde butayclar Uzayclar tarafndan yaplmad.

Baley ciddi ciddi, yle, dedi. Bunlarn yerli mal olduklarn syleyebiliriz. Bu tayclardansadece en yksek mevkideki memurlar yararlanabiliyor. Ben onlar ilk defa gryorum. Birdaha grebileceimi de sanmyorum.Belki ileride yksek bir mevkiye getirilir ve bu robotlar da her gn grrsnz.Baley, mknsz, dedi.Tabaklar iki adamn nlerine konuldu. Tayclar Fastolfeun iskemlesinin arkasnda sessizcebekleyen Giskarda aldrmayacak kadar gelitirilmi makinelerdi. 69 BaleyW sr sessiz sedasi2 yemeini yedt Sonra da kiraz ekine ekine, Sizi tekrar grmekgerekten ok ho. Dr. Fastolfe. diye mrldand.Bu beni de sizin kadar memnun ediyor. ki yl nce Auroradayken bana nasl yardmettiinizi unutmadm. Robot Janderi ldrmekle sulanyordum. Beni temize kardnz ve oarada kendisine pek gvenen sevgili dmanm Amadiroyu da kstrdnz.Baley mrldand. O gnleri dndke hl titriyorum... Sana da, Ho geldin. demeliyim,Gis-kard. Beni unutmadn umarm.Giskard, Bu imknsz, efendim, diye cevap verdi.yi! Eh, Doktor, Aurorodaki siyasi durumun iyi olduunu umarm. Aldmz haberlerdenyle olduu anlalyor ama Arzllarn Aurora meseleleriyle ilgili yorumlarna pekgvenemiyorum.u ara gvenebilirsiniz. Partim u anda Parlamentoya hakim. Kesinlikle. Amadirohomurdanarak mu halefet yapyor. Ama bence adamlar vurduunuz darbenin etkisindenancak uzun yllar sonra kurtulabilen ekler. Ya sizin ve Arzn durumu?Eh. iyi saylr... Syleyin Dr. Fastolfe... Baley nin yznde utanca benzeyen bir ifade belirip

kayboldu. ...Daneeli de getirdiniz mi?


31/156

Fastolfe ar ar, Qok zgnm. Baley, dedi. Onu da getirdim ama bu gn gemide braktm.Yanmda insana ok benzeyen bir robotun bulunmasnn ho bir etki yapmayacandndm. Arzllar robotlara dman. nsana benzeyen bir robot getirerek mahsus onlarndamarna basmaya altm dnebilirlerdi.Baley iini ekti. Anlyorum...

Fastolfe, Hkmetinizin kentlerde robot kulla- 70 nimasn yasaklayacan sylyorlar, bu doru mu? dye sordu.Yaknda byle birey olacandan kukulanyorum. Tabii mali bakmdan kaybn az olmas vesknt ekilmemesi iin belirli bir sre tanyacaklar. Robotlarn ancak kentlerin dndakullanlmalarna izin verecekler. Neticede tarm ve madencilik alanlarnda onlara ihtiya var.Belki krsal kesimlerde de yava yava robotlardan yararlanlmasna son verecekler. Yenidnyalarda hi robot bulunmamasn salayacaklar.Yeni dnyalardan sz ettiiniz de aklma geldi... olunuz Arzdan ayrld m artk?Evet, birka ay nce. Ondan haber de aldk. Yeni dnyaya sa salim erimi. Birka yzGmenle birlikte. Gezegenin atmosferindeki oksijen oran d-km. Yzeyde bitkiler devarm. Dnyann zamanla Arza ok benzer bir hale sokulabilecei anlalyor. O arada

abucak kubbeler yapmlar. Yeni Gmenleri davet etmiler. Bentleyin mektuplarndan onunok umutlu olduu anlalyor. Arada srada hiper-dalgayla iletiim kurduumuz zaman dasylediklerinden bunu anlyorum. Ama tabii btn bunlar annesinin Bentleyi ok zlemesiniengellemiyor. Siz de oraya gidecek misiniz, Baley? Yabanc bir dnyada bir kubbe altndayaamann beni mutlu edeceinden pek de emin deilim. Dr. Fastolfe, Bentley gibi gen veheyecanl deilim. Ama iki- yl sonra onun yanna gitmek zorunda kalacam dnyorum.Zaten ilgili Blme g etme nk yetinde olduumu bildirdim.Herhalde bu kararnz onlar ok sarst. Hi de deil. Tabii ok sarsldklarn sylyorlarama aslnda beni bolarndan atacaklar iin seviniyorlar. Adm fazla duyuldu. 71 Arz Hkmeti bu Galaksiye yaylma kampanyasna nasl bir tepki gsteriyor?

Hkmet endieli. G edilmesini yasaklamyorlar. Ama yardmc olduklar da yok.Uzayclarn bunun aleyhinde olduklarn dnyorlar hl. Bu g durdurmak iin kt bireyler yapacaklarn sanyorlar.Fastolfe, Toplumsal sredurum. dedi. Hakkmzda, eski yllardaki davranlarmza bakarakkarar veriyorlar. Arzllann yeni gezegenlere yaylmalar iin onlar tevik etmeye hazrolduumuzu yeteri kadar akladk. Biz de baka yeni gezegenleri smrgeletirmekniyetindeyiz.O halde... bunu hkmetimize aklayacanz umarm. Dr. Fastolfe size daha nemsizkonuda bir ey sormak istiyordum. ey... Baley durakladFastolfe onun bu halinin kendisini ne kadar elendirdiini gizlemeyi baard. Gladiay msoracaktnz? Onun adn m unuttunuz?Hayr, hayr. Ben sadece...Fastolfe, Gladia iyi, dedi. Rahat Benden kendisini size hatrlatmam istedi. Ama bu konudasizi zorlamama gerek yok sanrm.Solariada domu olmasn onun aleyhinde bir koz gibi kullanmadklarn umarm.yle bir ey yok. Dr. Amadironun mahvolmasnda oynad rol de ona kar bir silah gibikullanmyorlar. Tersine. Gladiay iyice koruduumdan emin olabilirsiniz... Ama deminkikonuyu deitirmenize de izin verecek deilim, Baley. Arzdaki nemli kimseler g veyaylmaya kar kmalarn srdrdkleri takdirde ne olacak? Bu yaylma byle bir karkoymaya ramen srdrlebilir mi?Baley, Belki, dedi. Ama kesinlikle deil. Arzular da genellikle buna itiraz ediyorlar.Yeraltndaki o dev kentlerden kopmak kolay deil.. 72

u rahimleriniz.


32/156

Evet. istiyorsanz rahimlerde diyebilirsiniz. Yeni dnyalara gitmek ve uzun yllar boyuncoilkel koullar altnda yaamak... lnceye kadar rahat bir hayat srememek... Zor eylerbunlar. Bazen btn bunlar dnyor ve o yeni dnyaya gitmekten de vaz geiyorum.zellikle uykusuz kaldm geceler. Belki yz defa gitmemeye karar verdim. Gnn birinde bukararmdan caymayabilirim. Bu fikir benim-di. Ben bile bu bakmdan zorluk ekersem

bakalar nasl rahatlkla ve mutlulukla gidebilirler? zellikle Hkmet de onlar teviketmediine gre? Hatta daha da ak konualm: hkmet insanlan bir tekmede yollamadtakdirde btn plan suya debilir.Fastolfe ban sallad. Hkmetinizi ikna etmeye alacam. Ama ya baarl olamazsam?Baley alak sesle, Baarl olamazsnz. diye cevap verdi. Yani Arzllar baarszlaurarlarsa o zaman bir tek yol kalr. Uzayclar Galaksiye yaylrlar. Bu iin yaplmas art.Arzllar bir tek dnyaya skp kaldktan srada Uzayclarn yaylp btn galaksiyidoldurmalar hounuza gider mi?Hi houma gitmez ama bu imdiki uyuukluktan daha yi bir ey de saylr. Yzyllar nceArzllar yldzlara tler. imdi Uzayclarn dnyas denilen gezegenlere yerletiler. Ve builk birka dnya dier gezegenleri de ele geirdi. Ama Uzayclar da, Arzllar da ok uzun birsreden beri baka bir dnyaya yerlemediler. Oray gelitirmeye almadlar. Bu tembelliin

devam etmesine izin verilmemeli.Ben de sizinle ayn fikirdeyim. Ama siz bu yaylmay neden istiyorsunuz, Baley?Ben, insanln. Galaksiye yaylmad takdirde 73 ilerleyemeyeceine inanyorum. Bunun corafi bir yaylma olmas da art deil. Ama baka trgelimeleri salayacak en belirgin yol da bu. insanlar, dier akll yaratklar tehlikeyedrmeyecek bir biimde yayldklar ve bombo dnyalar bulabildikleri takdirde bunu nedenyapmasnlar? Bu koullarda yaylma ya kar koymak k kesinletirir.Demek seenekleri gryorsunuz? Yaylma ve ilerleme? Yaylmaktan kanma ve kme?Evet, yle sanyorum, ite bu yzden Arz yaylmay red ettii takdirde bu ii Uzayclarnstlenmeleri gerektiini sylyorum, insanlk, ister Arallarn ister Uzayclarn yardmyla,

yaylmal. Bu grevi Arzllarn yerine getirmesi houma gider. Ama bu olmuyorsa UzayclarnGalaksiye yaylmalar yerimizde saymamzdan ok daha iyi olur bence Ya bu. ya u.Ya biri yaylr, dieri ise yerinde sayarsa?O zaman yaylan toplum gitgide daha glenir. Yarinde sayan ise zayflar.Bundan emin misiniz?Bence bu kanlamayacak bir sonu.Fastolfe ban sallad. Aslnda ben de byle dnyorum, ite bu yzden hem Arzllarn vehem de Uzayclarn yaylp lerlemelerini salamaya alyorum, ite nc seenek de bu.Bence bu en iyisi.7b.Giskardn hafzo bankasnda bu konumay iz eyen gnler de vord. inanlmayacak kadarkalaba 74 Ik yollar. nsan selleri. Yksek mevkilerdeki grevlilerle yaplan saysz konumalar.Kalabal oluturan insanlarn kafalar.zellikl

Documents

Kurtarıcı - İsaac Asimov