Kształtowanie własnego wizerunku publicznego

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Luiza Bojarska

Kształtowanie własnego wizerunku publicznego 341[01].Z5.02

Poradnik dla ucznia

Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy Radom 2007


1

Recenzenci:

mgr inŜ. Artur Bońkowski

mgr Maria Tokarczyk-Biernacka

Opracowanie redakcyjne:

mgr inŜ. Maria Pajestka

Konsultacja:

mgr inŜ. Marek Rudziński

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczn ą programu jednostki modułowej 341[01].Z5.02, „Kształtowanie własnego wizerunku publicznego”, zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu technik agrobiznesu.

Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007


2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie 3 2. Wymagania wstępne 5 3. Cele kształcenia 6 4. Materiał nauczania 7

4.1. Autoprezentacja 7 4.1.1. Materiał nauczania 7 4.1.2. Pytania sprawdzające 15 4.1.3. Ćwiczenia 15 4.1.4. Sprawdzian postępów 18

4.2. Wystąpienia publiczne 19 4.2.1. Materiał nauczania 19 4.2.2. Pytania sprawdzające 25 4.2.3. Ćwiczenia 26 4.2.4. Sprawdzian postępów 27

4.3. Dokumenty aplikacyjne związane z poszukiwaniem pracy 28 4.3.1. Materiał nauczania 28 4.3.2. Pytania sprawdzające 36 4.3.3. Ćwiczenia 36 4.3.4. Sprawdzian postępów 37

4.4. Rozmowa kwalifikacyjna 38 4.4.1. Materiał nauczania 38 4.4.2. Pytania sprawdzające 40 4.4.3. Ćwiczenia 41 4.4.4. Sprawdzian postępów 44

5. Sprawdzian osiągnięć 45 6. Literatura 49


3

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy mającej na celu rozwijanie umiejętności kształtowania własnego wizerunku publicznego oraz poszukiwania pracy i przeprowadzania rozmowy kwalifikacyjnej, tak potrzebnych dla technika agrobiznesu. W poradniku zamieszczono: − wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś

mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej, − cele kształcenia tej jednostki modułowej, − materiał nauczania umoŜliwiający samodzielne przygotowanie się do wykonania ćwiczeń

i zaliczenia sprawdzianów. Ze szczególną uwagą naleŜy prześledzić treści dotyczące autoprezentacji, kreowania własnego wizerunku, wystąpień publicznych, przygotowania aplikacji oraz rozmowy kwalifikacyjnej. Są to zagadnienia, z którymi będziesz się stykał bardzo często w Ŝyciu prywatnym i zawodowym. Wykorzystaj do poszerzenia wiedzy wskazaną literaturę oraz inne źródła informacji,

− pytania sprawdzające wiedzę potrzebną do wykonania ćwiczeń, − zestaw ćwiczeń, które umoŜliwiają Ci nabycie umiejętności praktycznych, zawierający

wykaz materiałów, środków dydaktycznych do realizacji ćwiczenia. Zaliczenie ćwiczeń jest dowodem osiągnięcia umiejętności praktycznych określonych w tej jednostce modułowej,

− sprawdzian postępów, w którym powinieneś odpowiadać na pytanie tak lub nie, co oznacza, Ŝe opanowałeś materiał lub nie,

− sprawdzian osiągnięć wraz z instrukcją i kartą odpowiedzi, − wykaz literatury.

JeŜeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, poproś nauczyciela o wyjaśnienie i ewentualnie sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz określoną czynność. Po zrealizowaniu materiału spróbuj zaliczyć sprawdzian z zakresu jednostki modułowej. Bezpieczeństwo i higiena pracy

W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów bhp i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpoŜarowych, wynikających z rodzaju wykonywanych prac. Przepisy te poznasz podczas zajęć.


4

Schemat układu jednostek modułowych

341[01].Z5.01 Stosowanie zasad komunikacji

w kontaktach społecznych

341[01].Z5.02 Kształtowanie własnego wizerunku

publicznego

Moduł 341[01].Z5 Komunikacja społeczna

w agrobiznesie

341[01].Z5.03

Rozwijanie umiejętności współpracy z róŜnymi osobami


5

2. WYMAGANIA WST ĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć: − czytać ze zrozumieniem, − aktywnie słuchać, − posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu prezentacji, autoprezentacji oraz

psychologicznymi aspektami z tych dziedzin, − zastosować zasady savoir-vivre’u, − stosować zasady komunikacji interpersonalnej, − rozróŜniać komunikację werbalną i niewerbalną, − rozpoznwać myśli, emocje i potrzeby rozmawiających osób na podstawie ich „języka

ciała”, − stosować róŜne komunikaty mowy ciała w zaleŜności od potrzeb i zaistniałej sytuacji, − stosować style komunikowania się, − dostosowywać własny styl komunikowania się do stylu rozmówcy, − wykorzystywać podstawowe zasady prezentacji, − korzystać z urządzeń wspomagających prezentację, − wyjaśniać podstawowe załoŜenia działania asertywnego, − radzić sobie ze stresem w czasie autoprezentacji, − rozróŜniać środki dydaktyczne: dyskusję, wykład, ćwiczenia, − sporządzać krótki scenariusz do określonych zajęć, − współpracować w grupie, − korzystać z róŜnych źródeł informacji.


6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć: − określić cel i funkcje autoprezentacji, − zastosować techniki autoprezentacji, − wymienić obronne taktyki autoprezentacji, − określać swoje mocne strony i słabości, a następnie te drugie niwelować, − poprawić własny wizerunek podczas wystąpień publicznych, − obronić się przed perswazją innych, − rozróŜnić poszczególne socjotechniki autoprezentacji, − prawidłowo dokonać własnej analizy SWOT podczas poszukiwania pracy, − sporządzić podstawowe aplikacje związane z poszukiwaniem pracy (CV, list

motywacyjny), − kształtować własny wizerunek podczas rozmowy kwalifikacyjnej, − przeanalizować pułapki, jakie mogą pojawiać się podczas rozmowy kwalifikacyjnej, − wystąpić publicznie, − wzmocnić słowa przekazem wizualnym, audiowizualnym i audytywnym, − umiejętniej rozpoznać myśli, emocje i potrzeby rozmawiających osób i słuchających na

podstawie ich „języka ciała”, − zastosować róŜne komunikaty mowy ciała w zaleŜności od potrzeb i zaistniałej sytuacji, − dostosować własny styl komunikowania się do stylu rozmówcy, − odczytać intencje nadawcy komunikatu, − określić sytuacje, w których warto zachowywać się asertywnie, − wskazać obszary własnych zachowań wymagających poprawy i doskonalenia, − być pewnym siebie w róŜnych sytuacjach Ŝyciowych.


7

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Autoprezentacja 4.1.1. Materiał nauczania Autoprezentacja [23, s. 27] to wyraz złoŜony; pierwszy człon „auto-” (z gr.) oznacza: sam, własny, odpowiednik polskiego samo-, zaś „prezentacja” (z łac.) to przedstawienie kogoś, czegoś, zapoznanie, okazanie. To świadoma kontrola i kształtowanie własnego wizerunku publicznego w taki sposób, aby odebrano nas zgodnie z naszymi potrzebami i celami, kierowanie wraŜeniem wywieranym na innych, to proces kontrolowania przez człowieka sposobu, w jaki jest postrzegany przez otoczenie. Często o autoprezentacji mówi się, Ŝe to umiejętność pozytywnego „sprzedawania siebie” lub „manipulowanie wywieranym wraŜeniem”.

Te ostatnie określenia mają negatywny oddźwięk, to jednak obrazują rzeczywiste znaczenie autoprezentacji. Od zawsze człowiek chce wywierać na innych odpowiednie wraŜenie. Często robi to nieświadomie, np. w Ŝyciu prywatnym. Przykładem moŜe być zachowanie męŜczyzn, obok których przechodzi atrakcyjna kobieta. Wtedy nieświadomie Ci pierwsi prostują się, sprawiając wraŜenie wyŜszych niŜ byli przed chwilą, co według nich jest krokiem do atrakcyjności. Jednak bardzo często na odpowiednim wraŜeniu, szczególnie pozytywnym, zaleŜy nam w Ŝyciu publicznym oraz zawodowym. Przykładem moŜe być rozmowa kwalifikacyjna z pracodawcą, która szczegółowo opisana jest w poniŜszym rozdziale. Zarówno w pierwszym, jak i w drugim przypadku stosuje się tak zwane techniki autoprezentacji, często nie zdając sobie z tego sprawy. Przykładowe techniki autoprezentacji to: 1. Autopromocja kompetencji, czyli opisywanie i przedstawianie siebie w korzystnym

świetle, pokazywanie swoich mocnych stron i zalet, a pomijanie słabości i wad. 2. Demonstrowanie pewnych postaw, które mogą spotkać się z przychylnym przyjęciem. 3. Publiczne atrybucje, czyli wyjaśnianie własnego zachowania w sposób zgodny

z powszechnie przyjętymi normami, z określonym wizerunkiem społecznym. 4. Umiejętne manifestowanie związków z pewnymi osobami, instytucjami, grupami

społecznymi, które mogą wzmocnić nasz wizerunek, a odcinanie się od innych, które mogą przynieść nam szkodę, np. unikanie pechowców. Często uwaŜa się, Ŝe po tym, z kim obcujemy, kogo popieramy, z czym się identyfikujemy moŜna poznać, jacy jesteśmy.

5. Wyświadczanie drobnych przysług i wykonywanie Ŝyczliwych gestów w celu budowania atmosfery zaufania.

6. Prawienie morałów, pouczanie, upominanie, bądź teŜ zastraszanie. 7. Umiejętne wykorzystywanie komunikacji werbalnej (do przekazywania wiedzy,

argumentowania, itp.). 8. Umiejętne wykorzystywanie komunikacji niewerbalnej, tzw. mowy ciała. 9. Wykorzystanie elementów związanych z wyglądem zewnętrzny (manipulowanie strojem,

fryzurą, makijaŜem, itp.). 10. Umiejętne budowanie kontaktu poprzez ton głosu, kontakt wzrokowy, wyraz twarzy,

postawę ciała. 11. Manipulacje pamięcią, czyli rzeczywiste, bądź udawane pamiętanie lub zapominanie

w celach autoprezentacji. 12. Wykorzystywanie przedmiotów z najbliŜszego otoczenia dla celów reprezentacyjnych

(np. firmowy zegarek, drogi garnitur, modny samochód).


8

Tabela 1. Taktyki autoprezentacji [opracowanie własne] Niewłaściwe taktyki autoprezentacji

Właściwe zachowanie Atak Obrona

Natychmiast naleŜy zwrócić uwagę na rozmówcę

NaleŜy pokazać, Ŝe jest się bardzo zajętym i nie ma się czasu dla kogoś tak mało waŜnego

Ignoruje się rozmówcę

Jeśli rozmówca jest znany, naleŜy zwrócić się do niego po imieniu

Spoufalanie się, zwracanie się „Ty”, „kolego”

UŜywanie form bezosobowych

Szukanie okazji, aby pomóc Zastraszanie Ukrywanie się WyraŜanie w swojej postawie chęci pomocy

Przyjmowanie postawy agresywnej Unikanie kontaktu, samoutrudnianie

W słowach wyraŜanie chęci pomocy

Wypowiadanie się agresywnie, tonem protekcjonalnym, w sposób poniŜający

Nie rozmawianie

Branie pod uwagę osobowości, nastroju i wykształcenia rozmówcy

Pokazanie, kto rządzi, wytknięcie niekompetencji, wymówki

Usprawiedliwianie, przeprosiny

Inny podział taktyk w autoprezentacji [10, s. 93]:

1) obronne taktyki autoprezentacji (to zachowania ukierunkowane na ochronę zagroŜonej toŜsamości lub poczucia własnej wartości), naleŜą do nich: − samoutrudnianie – rzucanie kłód pod własne nogi. AngaŜowanie się w działania, które

obniŜają szansę sukcesu a jednocześnie zwalniają z osobistej odpowiedzialności za poniesioną poraŜkę i w dodatku nasilają osobistą chwałę w przypadku sukcesu,

− suplikacja – prezentowanie własnej bezradności w nadziei uzyskania pomocy od innych dzięki odwołaniu się do normy odpowiedzialności społecznej, która nakazuje pomagać słabszemu,

− wymówki – zaprzeczanie intencji wyrządzania szkody i przekonywanie, Ŝe nie miało się kontroli nad przebiegiem zadania, zachowania, które wyrządziło szkodę,

− usprawiedliwienia – to akceptacja własnej odpowiedzialności z argumentacją, Ŝe czyn jest mało szkodliwy albo dotyczy czegoś innego niŜ szkoda,

− przeprosiny – to akceptowanie własnej odpowiedzialności za szkodę, okazanie Ŝalu, rekompensowanie szkody ofierze.

2) asertywne taktyki autoprezentacji (to zachowania ukierunkowane na zbudowanie, pozyskanie, utrwalenie jakiejś nowej toŜsamości naszej osoby), naleŜą do nich: − ingracjacja – oznacza tendencję do wykorzystania dla własnej korzyści kontaktu z drugą

osobą zwłaszcza pod jakimś względem znaczącą, − zastraszanie – polega na prezentacji groźnego wizerunku dla zaprezentowania swoich

znacznych moŜliwości. Jest skuteczna jedynie wobec osób słabszych, − moralizowanie, − autopromocja przez skojarzenie – kąpanie się w cudzej chwale i unikanie pechowców.

Przyznawanie się do związków z ludźmi sławnymi mając z tego dumę i satysfakcję, 3) autopromocja kompetencji – przedstawianie własnych osiągnięć jako większych niŜ

w rzeczywistości, podkreślanie trudności pokonanych przeszkód. Od urodzenia zaleŜy większości ludziom na dbaniu o własny wizerunku, na tym, aby inni

ich pozytywnie odbierali, więc pewne rzeczy są wrodzone. Jednak, aby odpowiednio oddziaływać na innych często ludzie uczestniczą w róŜnych szkoleniach, warsztatach, czytają poradniki, ksiąŜki o tej tematyce. W ten sposób chcą nauczyć się odpowiedniej autoprezentacji, wystąpień publicznych i wywierania wpływu na innych, aby osiągnąć zamierzony, wcześniej ustalony cel.

Praca nad sobą, zmiana wizerunku prowadzi do sukcesu, bo trening czyni mistrza. Aby dojrzeć do zmian, naleŜy:


9

1. Określić swoje potrzeby. Przykładową klasyfikację potrzeb stworzył amerykański psycholog Abraham H. Maslow (1908–1970). Według niego potrzeby człowieka moŜna podzielić i ustawić w odpowiedniej hierarchii tworząc piramidę.

Rys. 1. Piramida potrzeb wg Maslowa [opracowanie własne]

2. Dobrze poznać samego siebie i zdać sobie sprawę z tego, co robimy dobrze, a co źle. NaleŜy odpowiedzieć sobie na kilka pytań: jak sami siebie postrzegamy?, jak postrzegają nas inni?, jakie są nasze mocne i słabe strony?, co robimy źle?, jak moŜemy to zmienić? Często, aby wprowadzić zmiany, bądź korygować błędy moŜna trenować przed lustrem lub nagrać siebie na kamerę wideo i odtworzyć. MoŜna w ten sposób ocenić własną „mowę ciała”. Samowiedza bardzo często warunkuje nasze działanie i podejmowanie decyzji. WaŜne jest określenie swoich mocnych i słabych stron. W tym celu moŜna wykonać analizę SWOT własnej osobowości. Skrót ten pochodzi od pierwszych liter angielskich słów.

Tabela 2. Analiza SWOT

Strengths (mocne strony)

Weaknesses (słabe strony)

Opportunities (szanse)

Threats (zagroŜenia)

W mocnych stronach określamy wszystko, co jest w nas pozytywne: cechy, postawy, umiejętności, wiadomości, w słabościach określamy np. brak motywacji, wady, brak potrzebnych umiejętności, nieznajomość języka obcego. W szansach wpisujemy wszystkie korzyści, które pojawią się w przyszłości po wprowadzeniu zmian, zaś w zagroŜeniach negatywy. Aby dobrze poznać siebie naleŜy:

potrzeby fizjologiczne (głód, pragnienie, sen, itd.)

potrzeby bezpieczeństwa (osobistego, socjalnego)

potrzeby społeczne (przynaleŜności, uczuć)

potrzeba uznania, szacunku

potrzeba samorealizacji

Pot

rzeb

y niŜs

zego

rzęd

u

Pot

rzeb

y w

yŜsz

ego

rzęd

u


10

a) zapoznać się z odpowiednią literaturą, programami telewizyjnymi, ukończyć warsztaty, bądź szkolenia, porozmawiać ze specjalistami, aby wykorzystać zdobytą wiedzę do samooceny i interpretacji wyników,

b) nie uogólniać pewnych zachowań i obserwacji. To, Ŝe raz spóźniliśmy się do pracy wcale nie musi oznaczać, Ŝe jesteśmy niepunktualni,

c) zebrać wyniki i zestawić z opiniami np. naszych znajomych lub członków rodziny. To, Ŝe my o sobie myślimy w taki, a nie inny sposób, co wynikało z naszych obserwacji, wcale nie musi oznaczać, Ŝe tak jest. NaleŜy pamiętać, Ŝe moŜemy być bardzo subiektywni, inni mogą nas postrzegać bardziej krytycznie, obiektywnie. Jeśli jedna osoba zwraca nam uwagę na pewne rzeczy, wcale nie musi oznaczać, Ŝe ma rację, ale jeśli robi to dwie lub więcej powinniśmy się nad tym zastanowić,

d) prowadzić obserwacje systematycznie, konsekwentnie i przez dłuŜszy okres czasu. 3. Określić, w jakim celu chcemy się zmienić. NaleŜy zdefiniować cel, a następnie ustalić

środki potrzebne do jego realizacji, a takŜe plan działania. NaleŜy pamiętać, Ŝe czym wyŜej postawi się poprzeczkę, tym więcej zostanie osiągnięte.

4. Polubić siebie i zmienić tylko to, co moŜna zmienić (samoakceptacja). NaleŜy pamiętać o tym, Ŝe bardzo waŜne jest to, abyśmy zaprzyjaźnili się ze sobą. Czym sami będziemy lepiej myśleli i mówili o sobie, tym inni będą nas korzystniej postrzegali. Oczywiście nie naleŜy popadać w skrajności i zapędy narcystyczne. Dlatego zamiast powiedzieć, „Ale jestem głupi”, gdy popełnimy błąd, naleŜy powiedzieć, „Ale głupio zrobiłem”. Mimo Ŝe oddźwięk jest podobny, to jednak znaczenie zupełnie inne.

Aby autoprezentacja wypadła pomyślnie, człowieka powinny wyróŜniać cechy:

Rys. 2. Cechy pomyślnej autoprezentacji [opracowanie własne]

WaŜne jest, jakie sprawiamy pierwsze wraŜenie, pamiętając o tym, Ŝe nie ma drugiej szansy, aby zrobić pierwsze wraŜenie. Reasumując, chcąc juŜ na samym początku odnieść 80% sukcesu, musimy zdać sobie sprawę jak waŜne jest to, jak wyglądamy, co mówimy, jak się zachowujemy podczas pierwszych 20 sekund spotkania. W tym czasie nasz rozmówca wyrabia sobie podświadomie o nas zdanie i bardzo trudno później jest je zmienić.

W kaŜdej sytuacji, zarówno w Ŝyciu prywatnym, jak i zawodowym, zaleŜy nam na tym abyśmy wypadli pozytywnie. Często pragniemy, aby inni nas postrzegali za lepszych, pewniejszych siebie, mądrzejszych, niŜ w rzeczywistości jesteśmy. KaŜde niepowodzenie na

profesjonalizm, inteligencja, wiara w siebie, asertywność, błyskotliwość, wiarygodność, wyrazistość, pewność siebie, odwaga, koncentracja, wizja, odpowiedzialność, uroda, atrakcyjność, zaangaŜowanie, współgranie mowy werbalnej z niewerbalną, konsekwencja, komunikowanie się, twórcze myślenie, umiejętność zarządzania czasem, autopromocja, samoakceptacja,


11

tym gruncie traktujemy jako wielką klęskę Ŝyciową, szczególnie wtedy, gdy zaleŜy nam na tym, aby wypaść jak najlepiej, a efekt jest często odwrotny.

Autoprezentacja to treść o sobie przekazywana odbiorcy przez nadawcę, wyraŜona werbalnie (słownie) i niewerbalnie (bezsłownie).

Według specjalistów zajmujących się badaniami na temat komunikacji interpersonalnej poszczególne kanały przekazu informacji mają zróŜnicowany wpływ na kształtowanie ogólnej oceny wypowiedzi. Tak, więc tylko 7% wszystkich informacji, które uzyskujemy w rozmowie czerpiemy ze słów, przekaz zawarty w tonie głosu decyduje w 38%, zaś aŜ 55% stanowi przekaz zawarty w „mowie ciała”.

Rys. 3. Rozkład procentowy przekazu informacji [opracowanie własne]

Aby autoprezentacja wypadła pozytywnie naleŜy zwrócić uwagę na: 1. Mimik ę twarzy

Rys. 4. Emocje wyraŜane za pomocą mimiki twarzy: a – radość, b – smutek, c – strach, d – gniew, e – podziw, f – zdziwienie [4, s. 31]

2. Kontakt wzrokowy

Cały czas naleŜy utrzymywać kontakt wzrokowy. Nie naleŜy uporczywie wpatrywać się w rozmówcę, ani unikać jego wzroku. Ogólnie przyjmuje się, Ŝe kontakt wzrokowy powinien wynosić od 30% do 60% całej rozmowy. JeŜeli będziemy patrzeć w oczy krócej, to moŜe oznaczać, Ŝe nie jesteśmy zainteresowani rozmową, jeśli dłuŜej, to, Ŝe bardziej interesuje nas sam rozmówca, niŜ rozmowa. Nagłe przerwanie kontaktu wzrokowego oznacza niechęć, poczucie winy czy chęć ukrycia czegoś. Niewskazane jest puste spojrzenie typu „szklane oko”, które zdradza znudzenie. Pamiętajmy, Ŝe oczy są zwierciadłem duszy. 3. Uśmiech

Uśmiech jest zaraźliwy i wprowadza spokój, więc naleŜy często go stosować. Uśmiech sprzyja ciepłej barwie głosu. NaleŜy uśmiechać się z Ŝyczliwością (takŜe w oczach), a nie

7%

38%55%

SŁOW A

T ON GŁOSU

MOW A CIAŁA


12

śmiać się bez powodu. Uśmiech nie moŜe być grymasem ani przejawem niekontrolowanej wesołości. 4. Dotyk

Jest chyba najstarszą formą komunikacji niewerbalnej. Postępujemy tak, gdy chcemy komuś okazać Ŝyczliwość, współczucie, sympatię. Jednak nie zawsze moŜemy sobie pozwolić na taką metodę poufałości. 5. Wygląd zewnętrzny Jest bardzo waŜny, bo świadczy o nas, ale takŜe o szacunku do naszego rozmówcy. Mówi się, Ŝe „nie szata zdobi człowieka”, ale z drugiej strony „jak cię widzą tak cię piszą”. NaleŜy pamiętać o znaczeniu ubioru w komunikacji międzyludzkiej, zwłaszcza jego kolorze i kroju. Kolor moŜe być wyrazem aktualnego stanu emocjonalnego. Ogólnie przyjmuje się, Ŝe kolor czarny wyraŜa Ŝałobę, biały jest wyrazem niewinności, radości. Strój wraz z dodatkami, fryzura powinno dobierać się odpowiednio do sytuacji. Inny strój zakłada się na rozmowę słuŜbową, na przyjęcie pracownicze, kolację ze znajomymi, a jeszcze inaczej na zakupy. ZauwaŜmy, iŜ w środowisku politycznym, biznesowym w określonych sytuacjach strój reguluje protokół dyplomatyczny. 6. Gestykulację Ramiona i ręce – nie moŜna wymachiwać zbyt często ramionami i rękoma – to świadczy o nadpobudliwości. Jednak trzymanie ich w zupełnym bezruchu moŜe zaburzyć wypowiedź. Przy gestykulowaniu zaleca się umiar i wyczucie. Warto teŜ unikać stukania palcami w blat stołu, bo to oznacza napięcie i zniecierpliwienie, dotykania rękami twarzy – to oznaka szukania oparcia. RównieŜ ciągłe dotykanie jakiejś części garderoby lub włosów moŜe świadczyć o niepewności lub wewnętrznym niepokoju. Dłonie – powinny być otwarte, skierowane ku górze, lub oparte swobodnie na kolanach, gdyŜ taka postawa świadczy o szczerości i otwartości rozmówcy. Natomiast zaciśnięte pięści, wykręcanie, ściskanie palców, wyłamywanie stawów informuje, Ŝe rozmówca moŜe być zaniepokojony, z kolei machinalne bawienie się przedmiotami (np. pstrykanie długopisem) moŜe być odczytane jako brak samokontroli lub zdenerwowanie. Dłonie, które podpierają głowę to sygnał zmęczenia, zniechęcenia i bezsilności, natomiast bawienie się włosami (występuje głownie u kobiet) świadczy o zbędnej kokieterii. Znane są trzy rodzaje gestów: wrodzone, nabyte i dziedziczne. 7. Postawę ciała

Rys. 5. Otwarte ciało i otwarta postawa [19, s. 76]

Sposób siedzenia i stania, ułoŜenie głowy, tułowia i kończyn zdradzają emocje. Nogi ściśle przylegające do siebie, ręce przyciśnięte do tułowia, zaciśnięte dłonie, nieruchoma głowa najczęściej ukazują napięcie nerwowe. Niepokój wyraŜa się zazwyczaj nadmierną ruchliwością, częstymi zmianami ułoŜenia ciała (chodzenie, siadanie, wstawanie), kręceniem głową, poruszaniem stopami i dłońmi. Postawa ciała wskazuje takŜe na charakter


13

wzajemnych relacji między rozmówcami. Zachętą jest sygnalizowana bezpośredniości (wyraŜa się ona w pochyleniu ciała wobec rozmówcy), rozluźnienia. Swobodnie ułoŜone ręce i nogi mogą świadczyć o rozluźnieniu, co ułatwia komunikację. WraŜenie braku kontaktu moŜe odnieść rozmówca, którego partner jest odchylony do tyłu a ręce ma splecione na wysokości klatki piersiowej (postawa zamknięta). Rozluźnienie moŜe wyraŜać takŜe dominację jednego z rozmówców, zwłaszcza, gdy drugi wskazuje na napięcie emocjonalne. Jeśli zaś obydwaj rozmówcy prezentują pozycję bezpośrednią i rozluźnioną w podobnym stopniu, oznacza to, iŜ jest to układ partnerski i stwarza przyjazną atmosferę do konwersacji. 8. Dystans Zachowania przestrzenne wytyczają strefę, którą człowiek uwaŜa za własne terytorium. Polega to na wyznaczeniu dystansu w kontaktach międzyludzkich. Dystans między rozmówcami zaleŜy takŜe od ich pozycji społecznej i tym większy, im róŜnice w hierarchii społecznej są znaczne. Istnieje cztery strefy zachowań przestrzennych: intymna (0–0,45m); osobista (0,45–1,2m); społeczna (1,2–3,6m); publiczna (3,6–6m).

Gesty, postawa, wyraz twarzy i ciała tzw. "mowa ciała" powinny być zgodne z komunikatem słownym.

NaleŜy unikać błędów podczas autoprezentacji takich jak: − brak przygotowania, − brak planu, określenia załoŜeń i formy, − nieznajomość komunikacji niewerbalnej, − odwracanie się od słuchaczy, − niezrozumienie słów i obrazów, brak harmonii w przekazie, − nerwowe zachowanie, − napięcie, sztywność, − trema (szczególnie paraliŜująca), − brak prawidłowego zagospodarowania czasu, − nadmierna gestykulacja, nieskoordynowana z całością.

Najczęściej stosowane socjotechniki według Hanny Hamer [11, s. 16] uŜywane podczas autoprezentacji w kaŜdej sferze społecznego Ŝycia to: − posługiwanie się wdziękiem, czarem, urodą – dla wzbudzenia sympatii, aby rozmówca

łatwiej nam ulegał i niechętnie podejmował, zwłaszcza ostrą, polemikę, − atak personalny i/lub ośmieszanie – np.: „co za stek bzdur”, „banały, głupstwa pani

opowiada”, „ta końska grzywka uroku panu nie dodaje” albo wytykanie błędów popełnionych (i wtedy rozdmuchiwanie ich) lub niepopełnionych (kłamstwa),

− huśtawka emocjonalna, czyli naprzemienne uŜywanie dwóch poprzednich technik- dla zmylenia przeciwnika, wytrącenia z równowagi, podporządkowania sobie coraz bardziej niepewnego i tracącego równowagę rozmówcy,

− nie odpowiadanie na pytania albo udawanie, Ŝe się nie słyszało, o co pytano lub, Ŝe pytanie było tak źle postawione, Ŝe nie moŜna udzielić odpowiedzi,

− wygłaszanie oświadczeń i tyrad (wypowiedzi utrzymanej w podniosłym stylu; długiej, nudnej przemowy, często mającej na celu pouczenie kogoś [przypis autora]) nie na temat,

− podlizywanie się innym słuchaczom (takŜe obecnym wirtualnie, np. telewidzom), rzekome pochylanie się z troską nad ich smutnym losem, czyli sprawianie wraŜenia solidaryzowania się z nimi, m.in. po to, by bezpośredniego rozmówcę jeszcze bardziej wytrącić z równowagi, aby poczuł się osamotniony, pozbawiony poparcia,

− ustawiczne przerywanie, uniemoŜliwiane dokończenia rozpoczętego wątku, − mówienie głośniej i szybciej niŜ rozmówca, co ma sprawiać wraŜenie pewności siebie,

utoŜsamianej bardzo często z kompetencją, − przypisywanie rozmówcy poglądów, których nie wygłaszał i ostre krytykowanie ich,


14

− protekcjonalne ocenianie prawie kaŜdej wypowiedzi rozmówcy z pozycji autorytetu, który zna się na wszystkim lepiej i łaskawie nagradza (np. „to niegłupie zdanie”) i karze (np. „to dziecinada, Ŝaden powaŜnie myślący człowiek nie moŜe się z tym zgodzić”),

− powoływanie się na nieistniejące (fałszywe) dane jako na udowodnione fakty (np. wymachiwanie broszurą lub teczką, w której są rzekomo groźne oskarŜenia wobec rozmówcy),

− ostateczne wyprowadzenie rozmówcy z równowagi na skutek zmasowanego stosowania wymienionych socjotechnik i zmuszenie go, Ŝeby „grał w grę” proponowaną przez manipulatora, głównie broniąc się i tłumacząc z niepopełnionych win lub udowadniając, Ŝe nie jest wielbłądem. Aby autoprezentacja wypadła pomyślnie naleŜy sprawiać wraŜenie pewnego siebie. Aby

umacniać pewność siebie naleŜy zastosować 10 wskazówek [25, s. 8]: − ocenić poczucie własnej wartości, − na początku naleŜy odnaleźć przyczyny poczucia niŜszości. jest to niezbędny warunek do

rozwijania pewności siebie, − starać się rozwijać zdolności i umiejętności, w ten sposób słabe strony przestaną być tak

waŜne, − uwolnić się od opinii innych. nigdy nie naleŜy postępować wbrew własnym

przekonaniom, − z optymizmem wykonywać nawet trudne zadania. jeśli będziesz unikać trudnych sytuacji,

będziesz mieć mniej pewności siebie i poniesiesz klęskę w rozwiązaniu łatwiejszych problemów, czym wyŜej będzie postawiona poprzeczka, tym więcej się osiągnie,

− naleŜy walczyć ze swoimi słabościami, potrzebna jest odwaga, która sprawi, Ŝe nawet małe sukcesy będziesz traktować jak prawdziwe osiągnięcia,

− powinno być się zadowolonym, a nawet dumnym ze swoich osiągnięć w danej dziedzinie. nawet małe kroki oznaczają, Ŝe idziesz do przodu, a nie stoisz w miejscu, twoja osobista ocena jest duŜo waŜniejsza dla poczucia własnej wartości, niŜ oceny innych,

− jeśli jest się zadowolonym ze swojej sytuacji i nie widzi się moŜliwości zmiany, naleŜy starać się rozwijać swoje zdolności poprzez hobby, w ten sposób zrekompensujesz rozczarowanie i nie dopuścisz do dalszej utraty pewności siebie,

− nie naleŜy być zbyt ambitnym, poniewaŜ wygórowane ambicje są zgubne i trudniej jest sprostać postawionym przez siebie wymaganiom,

− nie naleŜy porównywać się zbyt często z innymi ludźmi, istnieje wiele rzeczy, które inni mogą zrobić lepiej. Jeśli wciąŜ będziesz się z nimi porównywać, narazisz się na rozczarowanie sobą. Autoprezentacja, jako działanie polegające na wyraŜaniu samego siebie poprzez słowo,

mimikę, gest i wygląd, powinna być dostosowana do konkretnego audytorium, np. pracodawcy, uczestników warsztatów, szkolenia, słuchaczy wykładów, czy Internautów. Do odbiorców naleŜy trafić nie tylko za pomocą słów, ale takŜe postawą ciała, wyglądem, gestykulacją, mimiką oraz przekazem graficznym. Osoby tworzące swoje strony internetowe muszą mieć na uwadze to, Ŝe odbiorcami są miliony osób. Dlatego oprócz ogólnych zasad tworzenia naleŜy pamiętać, Ŝe „nie wszystko dla wszystkich”. Dzięki rozwojowi techniki moŜemy w Internecie zostawić nasz ślad, ale tylko taki, jaki sami pragniemy, czyli tak siebie przedstawić jak sami tego chcemy, aby inni nas postrzegali. MoŜemy w ten sposób manipulować informacjami.

Podsumowując, aby dobrze przedstawić swoją osobę naleŜy przemyśleć swoje zainteresowania, umiejętności, cechy charakteru, osiągnięcia i doświadczenie. NaleŜy zwrócić uwagę na odpowiedni dobór informacji podczas autoprezentacji, (kim jesteś?, do kogo


15

będziesz mówił?, w jakim celu?, co chcesz powiedzieć?, jak to zrobisz?, kiedy?). Odpowiedź na te pytania to pierwszy krok do sukcesu. WaŜny jest takŜe sposób przekazania tych informacji w taki sposób, aby zainteresować słuchaczy. W tym celu warto przestrzegać kilku podstawowych zasad [23, s. 63]: 1) przedstaw siebie i temat swojej wypowiedzi, 2) określ, ile czasu będzie trwała autoprezentacja, 3) mów głośno i wyraźnie nie spiesząc się, ani zbytnio nie zwalniając, 4) bądź naturalny, nie okazuj tremy, 5) umiejętnie korzystaj z notatek, nie czytaj przygotowanej wypowiedzi, 6) utrzymuj kontakt wzrokowy ze słuchaczami (30–60% całej wypowiedzi), 7) pamiętaj o świadomym wysyłaniu sygnałów niewerbalnych, 8) korzystaj z pomocy wizualnych, jeŜeli moŜe to uatrakcyjnić wypowiedź i ułatwić

zrozumienie, 9) nie przekrocz zaplanowanego czasu, 10) wyraźnie zakończ prezentację i podziękuj słuchaczom za poświęcony czas, 11) wyczerpująco odpowiadaj na zadawane pytania.

Dobra autoprezentacja poprzedza dobrą prezentację, a dobra prezentacja jest wynikiem dobrej autoprezentacji. Tych relacji nie da się oddzielić. 4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Czym jest autoprezentacja? 2. Jakie są cele i funkcje autoprezentacji? 3. Jak wygląda hierarchia potrzeb Maslowa? 4. Co to jest analiza SWOT własnej osobowości? 5. Jakie są techniki autoprezentacji? 6. Jakie są taktyki autoprezentacji? 7. Jakie znaczenie ma „mowa ciała” dla autoprezentacji? 8. Czy przeszkody i zakłócenia mają wpływ na jakość autoprezentacji? 9. Czy potrafisz sprawiać wraŜenie pewnego siebie? 10. Jak naleŜy kształtować własny wizerunek publiczny? 4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Sprawdź, jak odbierają Cię rówieśnicy z klasy oraz określ swoje mocne i słabe. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przygotować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 2) przeczytać fragment dotyczący analizy SWOT zawarty w rozdziale „Autoprezentacja”

poradnika, 3) mieć na plecach przyklejoną kartkę A4, a w rękach dwa długopisy o róŜnych kolorach

(niebieskim i czarnym), 4) wpisać na kartce jak największej liczbę uczestników ćwiczenia niebieskim długopisem

jego jedną mocną stronę, zaś czarnym słabość, 5) uzupełnić zamieszczoną poniŜej tabelkę na podstawie zdjętej z pleców kartki,


16

6) podkreślić (na zielono) te cechy i umiejętności, o których nie myślałeś dokonując samooceny, a następnie dopisać brakujące (wg ciebie) Twoje mocne i słabe strony,

7) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Moje mocne strony słabe strony

WyposaŜenie stanowiska pracy:

− kartki formatu A4, taśma klejąca, − kolorowe długopisy (3 szt.), − wydruk tabeli do wypełnienia, − literatura z rozdziału 6 poradnika. Ćwiczenie 2

Stwórz własną piramidę potrzeb. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 2) przeczytać fragment opisujący hierarchię potrzeb wg Abrahama H. Maslowa zawarty

w rozdziale „Autoprezentacja” poradnika, 3) wypełnić przygotowaną piramidę, 4) zaprezentować wyniki na forum grupy, 5) skonfrontować swoje wyniki z wynikami innych uczestników ćwiczenia, 6) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Pot

rzeb

y niŜs

zego

rzęd

u

Pot

rzeb

y w

yŜsz

ego

rzęd

u


17

WyposaŜenie stanowiska pracy: − wydrukowana piramida, − przybory do pisania, − literatura z rozdziału 6 poradnika. Ćwiczenie 3

Dokonaj samooceny Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 2) zastanowić się nad sobą, aby szczerze odpowiedzieć na pytania, 3) wypełnić indywidualnie przygotowany test z pytaniami, 4) przedstawić na forum klasy tylko to, co chciałbyś, aby inni o tobie wiedzieli, 5) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia. Co Ci się podoba w Tobie? Co Ci się w Tobie nie podoba? Co najbardziej cenisz u innych ludzi? Czego najbardziej nie lubisz u innych? Co Cię bawi i śmieszy? Co Cię denerwuje? Co uwaŜasz za największe swoje osiągnięcie? Co uwaŜasz za swoją największą poraŜkę? Co pragniesz osiągnąć w Ŝyciu? Czego pragniesz uniknąć? Jaki jesteś- określ siebie? Co czujesz wobec siebie? Jakie są powody, Ŝe tak to odczuwasz? Co chcesz u siebie zmienić? Co chcesz u siebie wyeliminować?


− wydrukowany test z pytaniami, − przybory do pisania, − literatura z rozdziału 6 poradnika. Ćwiczenie 4

Dokonaj autoprezentacji. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 2) przeczytać fragment opisujący autoprezentację, techniki i taktyki w autoprezentacji,

komunikację werbalną i niewerbalną zawarty w rozdziale „Autoprezentacja” poradnika, 3) zastanowić się nad tym, co powiesz i jaką „mowę ciała” wykorzystasz,


18

4) napisać plan autoprezentacji na kartce, pamiętając, Ŝe od ciebie zaleŜy jak odbiorą Cię osoby słuchające,

5) zaprezentować wyniki na forum klasy, 6) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy: − kartka formatu A4, − przybory do pisania, − literatura z rozdziału 6 poradnika. 4.1.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) zdefiniować pojęcie autoprezentacji? � � 2) rozróŜnić techniki w autoprezentacji? � � 3) rozróŜnić taktyki w autoprezentacji? � � 4) rozróŜnić socjotechniki autoprezentacji? � � 5) określić własne potrzeby? � � 6) wymienić swoje mocne i słabe strony? � � 7) wykorzystać praktycznie wiedzę z komunikacji niewerbalnej

w czasie autoprezentacji? �

�

8) umocnić pewność siebie? � � 9) ukształtować własny wizerunek? � � 10) dokonać samooceny i autoprezentacji? � �


19

4.2. Wystąpienia publiczne 4.2.1. Materiał nauczania

W kaŜdej chwili swego Ŝycia mamy do czynienia z wystąpieniami publicznymi, zarówno w Ŝyciu prywatnym, jak i zawodowym. Jednak ta druga sytuacja wymaga od nas większej koncentracji i przygotowania. Aby wypaść pozytywnie naleŜy pamiętać i stosować trzy najwaŜniejsze zasady: − Zasadę dobrego mówcy i komunikacji dwustronnej

Komunikowanie ma zawsze charakter dwustronny, nawet wtedy, gdy jest monologiem. Reakcjami odbiorcy mogą być jego myśli, emocje. Aby wystąpienie było dobrze odebrane musi opierać się na reakcji i obserwacji publiczności. Na takim precyzowaniu myśli, aby odpowiedzieć na oczekiwania słuchaczy, które są werbalnie i niewerbalnie formułowane.

− Zasadę jasności tezy Cel i teza prezentacji powinny być określone na samym początku i wielokrotnie powtarzane podczas całego wystąpienia.

− Zasadę dobrej struktury wystąpienia Podczas wystąpień publicznych, podobnie jak w kaŜdym procesie komunikacji, w którym

biorą udział ludzie o róŜnym temperamencie, inteligencji, charakterze i percepcji występują zakłócenia. Przyczyny niesłuchania to najczęściej: rozpraszanie uwagi przez kogoś lub coś, zamyślanie się, rozpraszanie uwagi przez przerysowaną mowę ciała mówcy, oczekiwanie na zabranie głosu, brak kontaktu wzrokowego. Tylko część komunikatu dociera do odbiorcy. Publiczność bardzo wybiórczo słyszy i zapamiętuje to, co ma do przekazania prezenter. Dlatego musi mieć moŜliwość wielokrotnego usłyszenia najwaŜniejszych informacji.

Rys. 6. Przekazywanie informacji w procesie komunikowania [opracowanie własne]

Hanna Hamer stworzyła listę szczegółowych zaleceń [11, s. 8] omawiając wystąpienia publiczne. „Stosując się do poniŜszych wskazówek, moŜna stać się profesjonalnym mówcą:

100% pomyślane

80% powiedziane

20% zagubione

60% usłyszane

20% zrozumiane, zapamiętane, wykorzystane

40% zagubione


20

1) zwiększ pewność siebie i oswój tremę- jest to moŜliwe: − zastosuj swoją ulubioną technikę relaksacji przed wystąpieniem, w tym koniecznie

oddech przeponowy. Głębokie oddychanie przyda się takŜe w trudnych momentach podczas prezentacji,

− daj sobie prawo do popełnienia błędu, pamiętając, Ŝe drobne gafy zbliŜają ludzi, a udawanie osoby wszystkowiedzącej złości,

− poćwicz wystąpienie słownie i „gestykulacyjnie” wcześniej, do lustra, a uwierzysz we własną kompetencję,

− zagraj rolę osoby pewnej siebie, a staniesz się nią z czasem, − skoncentruj się na zadaniu, nie na sobie, − nawiąŜ przez chwilę przed wystąpieniem nieformalny kontakt z uczestnikami, np.

podając rękę kilku uczestnikom na powitanie, − przestaniesz się bać, Ŝe Cię wyśmieją, gdy czasem pośmiejesz się z siebie- moŜliwe

tylko przy wysokiej samoocenie, którą warto pielęgnować stale, opanowując w róŜnych sytuacjach społecznych własną nieśmiałość (nieśmiałość to pułapka, w której jesteś zarazem więźniem własnych obaw i straŜnikiem swoich społecznych zachowań – surowszym niŜ otoczenie),

− pamiętaj, Ŝe i tak nie zadowolisz wszystkich – to niemoŜliwe, 2) miej sprecyzowany cel prezentacji (czyli co dokładnie chcesz powiedzieć), program

(plan, konspekt) i harmonogram wystąpienia, 3) realizuj ten cel punkt po punkcie wg planu, 4) miej w zanadrzu plan B i C, gdyby nie udało się zrealizować planu A, 5) umiejętnie skonstruuj swoją wypowiedź, czyli uporządkuj to, czego audytorium ma się

od Ciebie dowiedzieć, 6) zadbaj wcześniej o sprawny sprzęt, 7) przygotuj czytelne pomoce i materiały (zwróć uwagę na duŜe litery, kolor, symbole

graficzne), 8) przygotuj róŜne pomoce. Gdy prezentujesz treści łatwe – skuteczne są w kolejności: film,

audio, pismo, a gdy treści trudne – zacznij od materiałów pisanych, potem włącz magnetofon, na końcu ilustrując filmem,

9) zapanuj nad komunikacją niewerbalną, która jest dopełnieniem treści (gdyŜ słowa stanowią 7%, ton głosu 38%, a mowa ciała 55% otrzymanej informacji),

10) daj się lubić, zadbaj o wygląd, kompetencję i ujmujący sposób bycia, ale nie stresuj się przesadnie faktem, Ŝe na pewno ktoś Cię skrytykuje – spodobasz się głównie osobom podobnym i ogólnie pozytywnie nastawionym,

11) jeśli kogoś, nawet niechcący, poniŜysz, Twoje ogólne notowania u słuchaczy spadną (zachowanie L. Wałęsy, który chciał podać A. Kwaśniewskiemu nogę). Nie lubimy agresji (szczególnie u innych),

12) kontakt nieformalny (mówienie o sprawach pozamerytorycznych w lekkim tonie) pełni dwie funkcje – pozwala łagodnie wejść w temat (choć czasem maskuje to, Ŝe nie wiemy, od czego zacząć) i pełni waŜną funkcję integrującą,

13) aktywizuj audytorium – inscenizuj, zachęcaj do prezentowania własnych przemyśleń, chwal (za zaangaŜowanie, odwagę, celność sformułowań itd.) wszystkich, takŜe tych, którzy mają inne zdanie,

14) waŜna jest informacyjność wypowiedzi – duŜo treści, mało słów. Unikaj zatem pustosłowia (jak Mariusz Max Kolonko) i upajania się własnymi słowami – dbaj o precyzję i zwięzłość komunikatów, ludzie słuchają tego, kto mówi treściwie, uwagę łatwo rozproszyć.”


21

Struktura wystąpienia powinna być oparta na trzech fazach: 1. Wstęp. 2. Rozwinięcie. 3. Zakończenie.

NaleŜy postępować w myśl zasady: „najpierw powiedz, o czym będziesz mówił, następnie powiedz to, a na zakończenie posumuj to, co powiedziałeś”.

Wystąpienia publiczne mogą mieć charakter informacyjny i perswazyjny. Pierwsza kategoria ma na celu przekazywanie wiedzy, faktów i opinii. Jest to wykonywane w sposób rzeczowy i obiektywny. Wystąpienie informacyjne jest efektywne, gdy: − mówca jest wiarygodny, − informacje są waŜne i atrakcyjne, − wykorzystane są pomoce wizualne.

Wystąpienie perswazyjne to wywieranie wpływu na innych ludzi, przekonywanie, namawianie. To kompleksowy proces działający werbalnie i przez niewerbalne symbole. Typy perswazji: − przekonująca – polega na tym, Ŝe obie strony dąŜą do porozumienia, nawet kosztem

kompromisu (negocjacje), − nakłaniająca – polega na nakłanianiu odbiorcy do postaw i zachowań reprezentowanych

przez nadawcę (reklama, propaganda), − pobudzająca – polega na narzucaniu odbiorcy określonych wzorców za pomocą haseł,

obietnic, kłamstw, technik marketingowych (agitacja, kampania wyborcza). Rozglądając się dookoła moŜna stwierdzić, Ŝe wszyscy poddawani są manipulacji, tylko

nie zawsze są tego świadomi. Przykładem moŜe być kontakt z przyszłym pracodawcą. Podczas rozmowy kwalifikacyjnej chcemy wszystkich przekonać, Ŝe jesteśmy odpowiednimi osobami i najlepszymi kandydatami. Bardzo duŜy wpływ na to, z jakim efektem przekonamy pracodawcę ma nie tylko treść wypowiedzi, ale takŜe forma. Dobrze jest, kiedy mamy świadomość tego, kiedy poddawani jesteśmy perswazji, jeszcze lepiej, kiedy potrafimy to robić. Wanda Loskot w recenzji ksiąŜki psychologa Andrzeja Batko „Sztuka perswazji, czyli język wpływu i manipulacji” pisze: „Ci, którzy znają sekrety języka podświadomości, są w stanie przekonać innych niemal do wszystkiego, sprzedać kaŜdy towar i skutecznie wynegocjować warunki kaŜdego kontraktu. Powszechne twierdzenie mówiące o tym, Ŝe umiejętność skutecznego przekonywania innych jest darem, z którym trzeba się urodzić, jest nieprawdziwe. Skuteczna komunikacja i perswazja jest nauką i sztuką, którą moŜe opanować kaŜdy. Bardzo istotne jest: dobór słów i formułowanie zdań. Opisane w ksiąŜce techniki mogą dać ogromną władzę nad umysłami, uczuciami i zachowaniem innych ludzi.” Oto kilka z nich: 1) słowo „ale..” – to co powiedziane jest w zdaniu po tym słowie ma silniejszy wpływ, niŜ

to co powiedziane jest przed nim, 2) słowo „nie” – naleŜy bardzo umiejętnie stosować zaprzeczenia. Świadomie słyszymy

przeczenie, ale podświadomie odbierane jest i wyobraŜane zdanie bez słowa „nie”, 3) słowo „spróbuj” – bardzo skutecznie osłabia motywację do działania. UŜywając tego

słowa zakładamy z góry, Ŝe czegoś moŜemy nie zrobić i tak się zachowujemy, 4) naleŜy tak rozpocząć rozmowę, aby wzbudzić zainteresowanie do dalszego słuchania, 5) cytując moŜna „włoŜyć” w czyjeś usta to, co samemu chce się powiedzieć i nie brać za to

odpowiedzialności. Osoba, która nie zna technik perswazji nie usłyszy ich i nie zauwaŜy w codziennym

Ŝyciu. Sprawia to ludzki umysł, który zwraca uwagę na treść informacji, a nie na samą formę wypowiedzi. Ludzie zazwyczaj nie zauwaŜają manipulacji i dlatego są bardzo podatni. Umiejętność perswazji jest bardzo potrzeba w wystąpieniach publicznych.

„Prezentacja jest sztuką, nie wystarczy, bowiem wiedza i zawodowe kompetencje, by do


22

podejmowanych przedsięwzięć, proponowanych rozwiązań czy kreowanych idei skutecznie zjednywać tych, których poparcie w ich realizacji okaŜe się niezbędne. Trzeba jeszcze umieć przekonująco o tym powiedzieć, zilustrować przykładem, zademonstrować, przedstawić symulację itd.., słowem umiejętnie połączyć kompetentne zachowanie językowe ze scenografią aktu prezentacji, wiedzę z formami jej przekazu, trafiającymi do zróŜnicowanych odbiorców” [17, s. 5]

Podejmując się zadania wystąpienia publicznego naleŜy odpowiedzieć na pytania: − kim jestem? (podczas wystąpienia), − co chcę powiedzieć? (na dany temat), − po co to robię? (ustalić cel wystąpienia), − dla kogo? (ustalić adresata), − jak to zrobię? (ustalić formę), − kiedy występuję? (określić porę dnia wystąpienia).

Aby stać się dobrym mówcą naleŜy nauczyć się najpierw słuchać. Najlepsi dyplomaci charakteryzują się wspaniale opanowaną sztuką, przede wszystkim słuchania, a dopiero potem mówienia. Wspólną cechą wszystkich wielkich ludzi jest ich umiejętność słuchania. Poświęcamy w Ŝyciu sporo czasu na to, by nauczyć się mówić, pisać i czytać – nawet posługiwać się językiem obcym. Niestety, nie zwraca się uwagi na naukę słuchania, choć to właśnie umiejętność słuchania jest jednym z najwaŜniejszych warunków osiągnięcia sukcesu. Sztuka aktywnego słuchania to znacznie więcej niŜ grzecznościowe milczenie bez przerywania, kiedy druga strona mówi. Aktywne słuchanie to umiejętność, która polega na pełnym zainteresowaniu rozmówcą, na koncentracji, na uwaŜnym rejestrowaniu nie tylko tego, co mówi, ale równieŜ tego, co nie zostało powiedziane, ale zostało zasugerowane. Dobry słuchacz: − sprawdza, czy dobrze rozumie komunikat, − koncentruje się na rozmówcy, − nie krytykuje, nie ocenia, − działa na rzecz rozszerzania komunikatu, − nie interpretuje, − nie daje „dobrych” rad. PoniŜej zamieszczono wskazówki dotyczące aktywnego słuchania: − utrzymuj kontakt wzrokowy, − koncentruj się na tym, co mówi druga osoba (faktycznie słuchaj jej wypowiedzi), − zadawaj pytania, aby wyjaśnić wszystko to, czego nie rozumiesz, − parafrazuj wypowiedź, aby potwierdzić jej zrozumienie, − wyraŜaj odczucia mówiącego w inny sposób, uŜywając sformułowań jak np. „wydaje się,

ze czujesz się…”, − uŜywaj „wytrychów”, czyli stwierdzeń zachęcających do powiedzenia czegoś więcej np.:

„omówmy to”, „chciałbym usłyszeć więcej na ten temat ”, − reaguj zarówno w sposób werbalny, jak i niewerbalny, okazuj uwagę poprzez mimikę

twarzy, potakiwanie, pochylenie w kierunku rozmówcy, ruchy ciała, − zaakceptuj ciszę, poniewaŜ aby porozumiewanie miedzy ludźmi było udane, nie cały czas

musi być wypełniony mówieniem. JednakŜe naleŜy zdać sobie sprawę z faktu, ze wiele osób czuje się niezręcznie w sytuacji, gdy panuje cisza,

− reaguj na niewerbalne komunikaty rozmówcy o tym, ze pora juŜ kończyć rozmowę lub zmienić jej tor. Teraz naleŜy odpowiedzieć sobie na pytanie:, kim jest mówca doskonały? To człowiek,

który nienagannie łączy komunikację werbalną z niewerbalną, skutecznie przemawia, posługuje się wyobraźnią, potrafi reagować na odzew ze strony słuchaczy.


23

Kodeks dobrego mówcy: 1. Występuj tylko wtedy, gdy masz coś naprawdę do powiedzenia, 2. KaŜde wystąpienie zaplanuj i przygotuj wcześniej, 3. Nadawaj swoim mowom krótkie, przyciągające słuchaczy tytuły, 4. Mów wyłącznie na temat, 5. Rozwijaj temat zgodnie z przyjętym schematem kompozycyjnym, 6. Nie wypowiadaj Ŝadnej tezy, której nie potrafisz uzasadnić i uargumentować, 7. Mów w sposób obrazowy, jasny, precyzyjny i uporządkowany, podawaj przykłady, 8. Od czasu do czasu wtrącaj dygresję, anegdotę, ciekawą historyjkę lub złotą myśl, 9. Odczytuj potrzeby i oczekiwania odbiorców. Nie zanudzaj słuchaczy nadmiarem

szczegółów, 10. Mów poprawnie, bez błędów językowych, które mogą popsuć najlepiej przygotowaną

treściowo mowę, 11. Mów zrozumiale, czyli stosuj przede wszystkim słownictwo powszechnie znane. Unikaj

słów, które mogą być niezrozumiałe dla odbiorcy. Gdy jest taka konieczność wyjaśniaj, definiuj,

12. Pamiętaj, do kogo i o czym mówisz, dostosuj do tego słownictwo i środki przekazu, 13. Pamiętaj o starannej wymowie, modulacji głosu, mimice i gestykulacji. Wszystko ma

tworzyć spójną całość, 14. Przez cały czas utrzymuj kontakt wzrokowy ze słuchaczami, 15. Jeśli ilustrujesz swoje wystąpienie środkami audiowizualnymi lub audytywnymi,

pamiętaj o komentowaniu tego, co pokazujesz i nie stosuj ich w nadmiarze. 16. Stosuj zasadę personalizowania (Proszę Państwa..., Szanowni Państwo...), 17. Buduj więź ze słuchaczem i mobilizuj do interakcji.

Podczas wystąpień publicznych naleŜy umiejętnie gospodarować czasem. Najczęściej wtedy czas jest ograniczony, dlatego nie moŜna pozwolić sobie na przekroczenie granicy czasu lub na zakończenie wcześniej. Tak naleŜy rozplanować wystąpienie, abyśmy to my decydowali, kiedy naleŜy skończyć. Jeśli okaŜe się, Ŝe mówimy krócej, niŜ wcześniej załoŜyliśmy, naleŜy mieć przygotowane tzw. „wyjście awaryjne”, czyli wypowiedź, którą w takiej sytuacji wykorzystamy coś, co moŜemy powiedzieć, ale nie musimy. Wtedy nie zaskoczy nas taka sytuacja i będziemy spokojniejsi przed wystąpieniem. Czas jest takŜe waŜny rozpatrując przyswajanie treści przez odbiorców. Udowodnione jest, Ŝe z wystąpienia trwającego 15 minut, słuchacz zapamiętuje 40% informacji, zaś z wykładu 40 minutowego tylko 20%. Przygotowując wystąpienie naleŜy zwrócić uwagę takŜe na koncentrację słuchaczy rozkładającą się w czasie. Z badań H. R. Mills’a wynika, Ŝe stopień koncentracji uwagi większości słuchaczy w czasie, moŜna przedstawić następująco:

Rys. 7. Stopień koncentracji słuchaczy w czasie [opracowanie własne]

100 75 50

10 20 30 40 50

% z

ain

tere

sow

anyc

h

słu

chac

zy

czas (w minutach)


24

Podsumowując, aby wystąpienie publiczne zaliczyć do udanych naleŜy stosować się do pewnych zasad i wskazówek: 1) wybierając temat wystąpienia naleŜy zrobić to zgodnie z własnymi zainteresowaniami,

gdyŜ bardzo waŜne jest pokazanie osobistego zaangaŜowania, okazanie, Ŝe jest się specjalistą w danej dziedzinie i posiada się duŜą wiedzę,

2) naleŜy bardzo dobrze przygotować się do wystąpienia, bo to połowa sukcesu, 3) przed wystąpieniem naleŜy zadać sobie pytania (kim jestem podczas prezentacji?, co

chcę powiedzieć?, jak to zrobię?, do kogo mówię?, dlaczego to robię?, kiedy występuję?) i na nie szczerze odpowiedzieć,

4) chwilę przed wystąpieniem naleŜy się skoncentrować i pozbyć tremy, 5) warto przećwiczyć wystąpienie wcześniej (przed lustrem, przed wybraną, znajomą nam

publicznością lub nagrać kamerą i odtworzyć), praktyka czyni mistrza!, 6) naleŜy wywrzeć jak najlepsze pierwsze wraŜenie. Na początku dobrze jest się

przedstawić, aby nie być anonimowym, zaś na zakończenie podziękować za poświęcony czas,

7) szczegółowo określić cel prezentacji, unikać uogólnień, 8) naleŜy mówić wyraźnie, spokojnie, robić pauzy, zmieniać intonację i tembr głosu, oraz

kontrolować oddech, 9) nie wolno kłamać, gdyŜ to nie uczciwe, moŜe być zauwaŜone i wtedy tracimy

wiarygodność oraz potęgowany jest stres, 10) naleŜy panować nad komunikacją niewerbalną (postawą ciała, gestykulacją, mimiką

twarzy, dotykiem i kontaktem fizycznym, wzrokowym, wyglądem fizycznym, ubiorem, otoczeniem, dystansem, tonem głosu, szybkością mówienia, westchnieniami, sapaniem, śmiechem) i świadomie ją wykorzystywać,

11) gestykulacja powinna być naturalna i elegancka, nie moŜe być przesadna, powinna wspomagać mowę werbalną. Gesty mają pomagać słuchaczom zrozumieć to, co przekazuje mówca,

12) postawa powinna być swobodna, ale wyprostowana, sprawiająca wraŜenie pewności siebie, dłonie ułoŜone najlepiej w tzw. wieŜyczkę i od czasu do czasu naleŜy pokazywać ich wewnętrzną stronę obrazującą otwartość, naleŜy okazać przyjazny, pogodny, wyraz twarzy,

13) naleŜy zadbać o wygląd i odpowiedni ubiór, aby wywrzeć pozytywne wraŜenie. Wygląd zewnętrzny świadczy o okazywanym szacunku lub jego braku,

14) naleŜy zachować odpowiednie proporcje między powagą sytuacji, a lekkim uśmiechem prelegenta. Osoba, która od czasu do czasu delikatnie się uśmiecha jest sympatyczniejsza, jest postrzegana jako osoba, którą lepiej się słucha, bardziej ufa. Jeśli prezenter stoi z powaŜną miną, nawet wtedy, gdy sytuacja tego nie potrzebuje, buduje niepotrzebną barierę,

15) unikać stukania nogą o podłogę, kiwania się, opierania o ścianę, trzymania rąk skrzyŜowanych powyŜej, bądź poniŜej linii bioder, a takŜe splecionych z tyłu, czy teŜ opuszczonych wzdłuŜ tułowia w bezruchu, zaciskania palców, pięści, zakrywania ręką ust, wykonywania tzw. „dziwnych” ruchów, nerwowego bawienia się ubraniem, włosami, czy przedmiotami (długopisem, skuwką, telefonem, wskaźnikiem), unikać chodzenia po sali (moŜna się poruszać np. w stronę komputera, pomocy wizualnych, które chcemy pokazać, ale naleŜy to zrobić z umiarem),

16) waŜne jest uzasadnianie swoich poglądów, 17) moŜna stosować tzw. „sprzęŜenia zwrotne”, zadawać pytania, nawet retoryczne (wtedy

robić pauzę, aby dać czas słuchaczom na odpowiedź w myślach), sprawdzać, czy to, co jest przekazywane jest zrozumiałe,


25

18) nie naleŜy mówić odwróconymi plecami, bądź bokiem do słuchaczy. Nie mówimy do obrazów (pomocy wizualnych), tylko do ludzi,

19) naleŜy zmieścić się w limicie czasu, nauczyć się zarządzać czasem. Nie naleŜy mówić o wszystkim, tylko o najwaŜniejszych rzeczach. NaleŜy pamiętać, Ŝe przy wystąpieniach publicznych dochodzi stres, który zazwyczaj wydłuŜa czas prezentacji, więc jeśli ma ona wynosić 10 min., to podczas prób powinna zmieścić się w 8–8,5min.,

20) waŜne jest, aby prezentacja nie była bezosobowa. NaleŜy stosować, jednak z umiarem, zwroty typu: „Proszę Państwa...”, „Szanowni Państwo...”,

21) waŜne jest, aby sprawiać wraŜenie osób wiarygodnych, 22) ostroŜnie naleŜy dobierać język wypowiedzi (w zaleŜności od tego do kogo mówimy),

naleŜy pamiętać, Ŝe słuchacze wcale nie muszą być specjalistami w prezentowanej dziedzinie, dlatego pojęcia ogólnie nieznane powinny być wyjaśniane,

23) nie moŜna dać po sobie poznać, Ŝe nie wiemy co mamy dalej powiedzieć. Nie wolno uŜywać przerywników typu „eee...”. Takie ozdobniki rozpraszają. Stwarzamy wtedy wraŜenie osoby, która do końca nie wie, co mówi, jest niekompetentna, niewiarygodna,

24) bardzo waŜne jest podsumowanie ogólne, ale takŜe naleŜy w trakcie, po kaŜdym waŜniejszym punkcie reasumować,

25) najlepsze efekty osiąga się wtedy, gdy oddziaływuje się jednocześnie na róŜne zmysły słuchacza. NaleŜy bardzo uwaŜnie dobierać elementy wizualne, gdyŜ nic nie powinno rozpraszać słuchacza, lecz wzmocnić efekt wystąpienia. W prezentacji multimedialnej nie powinno być pokazanych duŜo informacji, tylko punkty, które rozwija się podczas wypowiedzi. Obrazy nie powinny być jaskrawe, dynamiczne, tylko jak najbardziej proste, czytelne, zrozumiałe, bo mają pomóc słuchać, a nie przeszkadzać,

26) dobrze jest pokazać to, o czym się mówi, szczególnie gdy chcemy poprzeć naszą wypowiedź statystykami, liczbami, wykresami, obrazami. Stosujemy wtedy wskaźnik, bądź laser, aby zwrócić uwagę na to, co waŜne,

27) naleŜy tak przeprowadzić wystąpienie, aby publiczność zapamiętała je z jak najlepszej strony. W tym celu moŜna np. wprowadzić element zaskoczenia,

28) podczas wystąpień publicznych: naleŜy zaciekawić, moŜna zdenerwować, ale nie wolno zanudzić.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Co to jest wystąpienie publiczne? 2. Jakie są zasady przeprowadzania prawidłowych prezentacji? 3. Na jakie pytania naleŜy odpowiedzieć sobie przed wystąpieniem? 4. Jak powinna wyglądać struktura wystąpienia? 5. Co to jest perswazja i jakie są jej rodzaje? 6. Na czym polega aktywne słuchanie? 7. Które techniki aktywnego słuchania są według ciebie najwaŜniejsze? 8. Co stanowi o tym, iŜ mamy do czynienia z dobrym mówcą? 9. Jak rozkłada się stopień koncentracji uwagi słuchaczy w czasie wystąpienia? 10. Jakie warunki muszą być spełnione, aby wystąpienie publiczne zaliczyć do udanych?


26

4.2.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

UłóŜ treść powitalnego nagrania w automatycznej sekretarce swojego telefonu tak, aby było ono odpowiednie zarówno dla Twoich kolegów i koleŜanek, członków rodziny, jak i osób obcych.

Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przygotować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 2) przeczytać fragment na temat kształtowania własnego wizerunku zawarty w rozdziale

„Wystąpienia publiczne” poradnika, 3) opracować własne propozycje tekstu nagrania, 4) zaprezentować wyniki na forum grupy, 5) dokonać oceny poprawności wykonania zadania.

WyposaŜenie stanowiska pracy: − arkusz papieru A4, − przybory do pisania, − literatura z rozdziału 6 poradnika. Ćwiczenie 2

Wpisz do tabeli werbalne i niewerbalne komunikaty, którymi trzeba oraz którymi nie naleŜy posługiwać się podczas publicznego kreowania własnego wizerunku.

komunikaty niezbędne lub potrzebne komunikaty niedopuszczalne


1) przygotować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 2) przeczytać fragment na temat kształtowania własnego wizerunku zawarty w rozdziale

„Wystąpienia publiczne” poradnika, 3) wypełnić przygotowaną tabelę, 4) zaprezentować wyniki na forum grupy, 5) dokonać oceny poprawności wykonania zadania.

WyposaŜenie stanowiska pracy: − wydrukowana tabela z pytaniami, − przybory do pisania, − literatura z rozdziału 6 poradnika.


27

Ćwiczenie 3 Przygotuj się do wystąpienia publicznego. Twoim zadaniem będzie przekonać kolegów

do wprowadzenia mundurków w szkołach. Pomocne będą pytania zawarte w tabeli.

Pytanie Odpowiedź

Kim jestem podczas wystąpienia?

Do kogo będę mówił?

W jakim celu będę mówił?

Co chcę przekazać?

Jak to zrobię?

Kiedy to przekaŜę?

W jaki sposób zadbam o komunikację niewerbalną?


1) przygotować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 2) przeczytać fragment na temat przygotowania wystąpień publicznych i perswazji zawarty

w rozdziale „Wystąpienia publiczne” poradnika, 3) wypełnić przygotowaną tabelę z pytaniami, 4) zaprezentować wyniki na forum grupy, 5) porównać swoje pomysły i argumenty z innymi uczestnikami ćwiczenia, 6) dokonać oceny poprawności wykonania zadania.

WyposaŜenie stanowiska pracy: − wydrukowana tabelka z pytaniami, − przybory do pisania, − literatura z rozdziału 6 poradnika. 4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz: Tak Nie 1) zdefiniować wystąpienie publiczne? � � 2) określić zasady przeprowadzania prawidłowych prezentacji? � � 3) zadać pytania przygotowujące do wystąpień? � � 4) sporządzić strukturę prezentacji? � � 5) zastosować perswazję? � � 6) wykorzystać cechy dobrego słuchacza w rozmowach z ludźmi? � � 7) wykorzystać z technik aktywnego słuchania? � � 8) wykorzystać cechy dobrego mówcy w Ŝyciu codziennym? � � 9) omówić rozkład stopnia koncentracji uwagi słuchaczy w czasie

wystąpienia? �

�

10) określić warunki, które muszą być spełnione, aby wystąpienie publiczne zaliczyć do udanych?

�

�


28

4.3. Dokumenty aplikacyjne związane z poszukiwaniem pracy 4.3.1. Materiał nauczania

KaŜdy człowiek wstępując na drogę zawodową powinien umieć redagować: 1) ofertę – ogłoszenie, 2) Ŝyciorys – curriculum vitae (CV), 3) list intencyjny, 4) list motywacyjny. Ogłoszenie

Gdy poszukuje się pracy naleŜy umieć napisać ogłoszenie, czyli zawiadomienie o chęci podjęcia pracy. Najczęściej przyjmuje ono formę pisemną i umieszcza się w gazecie, telegazecie, na tablicy ogłoszeniowej, portalu internetowym lub miejscu do tego wyznaczonym. Często takŜe odczytywane jest w radiu, bądź lokalnej telewizji. Ze względu na to, Ŝe bardzo często za takie ogłoszenie płaci się, powinno być ono zwięzłe, czytelne, konkretne i treściwe. MoŜemy takŜe wyróŜnić go ozdobnikami lub kolorem, aby przykuwało uwagę, jednak często, ze względów finansowych, pomija się to. Ogłoszenie takie jest naszą reklamą, dlatego powinno być atrakcyjne. Oferta powinna zawierać informacje: − kto poszukuje pracy? − jakiej? − kontakt. Przykładowe ogłoszenia:

18-letnia licealistka, bardzo dobry angielski, biegła obsługa komputera, uczciwa, sumienna podejmie pracę sezonową (akwizycja wykluczona). Telefon 048363XXXX (po 20.00) MęŜczyzna, 27 lat, wykształcenie

średnie, doświadczenie, prawo jazdy kat. B, dyspozycyjny poszukuje pracy jako przedstawiciel handlowy Kontakt: 0697XXXXXX

Specjalista ds. celnych, zapoznanyz kodeksem celnym, przybliŜy wypełnienie i sporządzenie dokumentów celnych. Zadzwoń lub napisz:

0502XXXXXX [email protected]

OSZCZĘDZAJ RĘCE – posprzątamy za Ciebie, szybko, dokładnie.

Prasowanie, mycie okien, sprzątanie... Mieszkania, domy, ogrody...

Koniecznie zadzwoń!!! 0601XXXXXX REFERENCJE


29

śyciorys zawodowy – Curriculum Vitae (CV) Bardzo waŜnym dokumentem aplikacyjnym jest Ŝyciorys, który coraz częściej nazywany

jest Curriculum Vitae (z łac. bieg Ŝycia) lub w skrócie CV. Dokument ten, w którym znajdują się uporządkowane informacje o kandydacie ubiegającym się o pracę, często decyduje o zaproszeniu na rozmowę kwalifikacyjną, bądź odrzuceniu oferty. Dlatego śmiało moŜna powiedzieć, Ŝe ta kartka jest swoistą reklamą naszej osoby, więc naleŜy przygotować ją bardzo solidnie, logicznie i rzeczowo. CV powinno eksponować mocne strony kandydata, być interesujące i w miarę krótkie (wszystko powinno zmieścić się na jednej stronie A4, aby moŜna było przeczytać tekst w 30 sekund, bo na więcej osoba rekrutująca nie będzie miała czasu). Gotowe wzory Ŝyciorysów moŜna znaleźć w Internecie. Przykładowe strony to: − www.pracuj.pl − www.jobpilot.pl − www.gratka.pl − www.wakaty.pl − www.jobs.pl − www.praca.gazeta.pl − www.cvonline.pl

Nie warto z nich kopiować gotowych wzorów, gdyŜ potraktowanie pracodawcy szablonowo moŜe spowodować, Ŝe tak samo pracodawca nas potraktuje. Dla osoby, która bardzo często przeprowadza rekrutację nie jest trudne zorientowanie się, czyje dokumenty są plagiatem, a czyje są samodzielne. Oczywiście te drugie wygrywają, gdyŜ dzięki własnej koncepcji napisania Ŝyciorysu i innych aplikacji sprawiamy wraŜenie osób, którym zaleŜy na tej posadzie, w tej firmie, a nie w innej. Jest oczywiście dopuszczalne przeglądanie i wykorzystywanie najlepszych pomysłów, rozwiązań, ale z umiarem. Ze względu na zawartość, Curriculum Vitae moŜemy podzielić na: 1. Typ chronologiczny, czyli najczęściej stosowany. Do gotowych wytycznych dopisuje się

rozwinięcie (najczęściej w punktach). Gdy chcemy wymienić ukończone szkoły i doświadczenie zawodowe biorąc pod uwagę datę, czyli czas występowania zdarzeń musimy ustawić je w odwrotnej kolejności, więc to, co było ostatnio piszemy jako pierwsze, zaś oddalające się zdarzenia wymieniamy kolejno kierując się w dół kartki. WaŜne jest rozplanowanie i sformatowanie tekstu na całej stronie, dlatego jeśli właściciel CV nie ma bogatego doświadczenia zawodowego powinien duŜo informacji podać na temat ukończonych szkół i kursów. W tym rodzaju Ŝyciorysu powinny znaleźć się następujące informacje: − dane osobowe:

imię, (jeśli jest to i drugie) nazwisko, data urodzenia / wiek (nieobowiązkowo, jeśli o to nie jesteśmy proszeni, jeśli jednak jest to nasz atut...), adres (adresy zameldowania, zamieszkania i korespondencji), telefon (jeśli posiadamy dwa – stacjonarny i komórkowy to najlepiej ten, pod którym jesteśmy dostępni), e-mail (adres e-mail nie powinien brzmieć niepowaŜnie, np. [email protected], [email protected]. Powinien składać się z imienia i nazwiska lub przynajmniej ich skrótu np. [email protected], [email protected]. Jeśli podajemy e-mail to naleŜy pamiętać o regularnym sprawdzaniu poczty), stan cywilny (moŜna wpisać, ale nie trzeba. Jeśli jednak posiadanie rodziny, czyli stabilizacja i z drugiej strony brak rodziny, czyli dyspozycyjność to nasze atuty, to naleŜy), stosunek do słuŜby wojskowej (męŜczyźni),


30

− wykształcenie: data rozpoczęcia i ukończenia, nazwa szkoły (bez skrótów), wydział i kierunek, np. 2002–2007 Politechnika Radomska, Wydział Mechaniczny, Kierunek: budowa maszyn, 1999–2002 III Liceum Ogólnokształcące im. D. Czachowskiego, profil matematyczny(moŜna wpisać specjalizację i temat pracy dyplomowej, (jeŜeli to moŜe mieć znaczenie dla pracodawcy albo wyróŜnia kandydata). W tym samym celu moŜna napisać, Ŝe studia ukończone są z wyróŜnieniem, jeśli to prawda. Nie naleŜy wpisywać informacji dotyczących szkoły podstawowej, jeŜeli ukończone jest liceum. Kolejność- rozpoczyna się od ostatnio ukończonej szkoły, a kończy na tej, która była najdawniej. Określenie dat: 2007 – (coś się zaczęło i trwa do dnia dzisiejszego), 2005–2006 (coś się zaczęło i juŜ skończyło), 2004 (coś trwało tylko w jednym roku),

− doświadczenie zawodowe: data rozpoczęcia i zakończenia pracy (kolejność – jak wyŜej), nazwa firmy / instytucji, nazwa stanowiska lub działu, w którym odbyty został staŜ / praktyka), zakres obowiązków w punktach wypisuje się tylko najwaŜniejsze (jeśli nie posiadamy bogatego doświadczenia zawodowego naleŜy uwzględnić prace dorywcze lub sezonowe, staŜe, a nawet praktyki, aby pokazać swoją pracowitość i mobilność),

− szkolenia: data, temat szkolenia, firma szkoleniowa / organizator, (naleŜy wpisać informacje o odbytych kursach i szkoleniach wybierając te, które mają związek z pracą, o którą się starasz. Zbyt duŜa liczba i róŜnorodność moŜe spowodować u osoby czytającej wraŜenie braku jednoznacznych zainteresowań i zmniejszenie szans, bo przecieŜ „kto jest do wszystkiego, to jest do niczego”, kolejność- jak wyŜej), certyfikat (naleŜy wpisać, jeŜeli potwierdza konkretne umiejętności),

− języki obce: język, stopień znajomości w mowie i / lub piśmie (naleŜy opisać konkretnie lub obrazowo – biegle w mowie i piśmie, zaawansowany, średnio zaawansowany, podstawy, nie naleŜy jednak okłamywać, gdyŜ takie oszustwo szybko wyjdzie na jaw podczas rozmowy i przestaniemy być wiarygodni), certyfikat (naleŜy wpisać, jeŜeli potwierdza konkretne umiejętności),

− dodatkowe umiejętności: wymienia się umiejętności przydatne na stanowisku, o które ubiega się kandydat, np. prawo jazdy kat. B, obsługa komputera i orientacja w konkretnych programach (podając takŜe stopień znajomości), itp.,

− osiągnięcia: wpisuje się, jeŜeli jest się czym pochwalić, mogą to być osiągnięcia naukowe (np. wyróŜnienia, publikacje), sportowe (np. zwycięstwo w zawodach), społeczne (np. funkcja w jakiejś organizacji, praca charytatywna)

− zainteresowania: umieszcza się informacje o hobby, pasjach, zainteresowaniach, które mogą świadczyć o kandydacie, jego predyspozycjach zawodowych i cechach charakteru. Nie naleŜy kłamać i udawać kogoś, kim się nie jest. Pracodawca moŜe pytać o szczegóły. Wpisuje się 3–4 rodzaje zainteresowań. NaleŜy pamiętać, Ŝe niektóre hobby mogą nas dyskwalifikować w oczach pracodawcy, inne wprost przeciwnie, zwiększyć szanse, szczególnie oryginalne pasje Ŝyciowe,


31

− referencje: nie zawsze wpisuje się je do CV. MoŜna na końcu umieścić informacje o tym, Ŝe te dane zostaną dostarczone na Ŝądanie lub wpisać konkretne kontakty, np. do byłego pracodawcy, uprzedzając go o tym.

2. Typ funkcjonalny stosują osoby, które chcą ukryć przerwy w zatrudnieniu lub teŜ nieodpowiednie wykształcenie na dane stanowisko. Wtedy zarówno autor CV, jak i czytelnik zwracają uwagę na umiejętności i kompetencje, które podparte są doświadczeniem zawodowym, ukończonymi szkołami, kursami. Te ostatnie informacje podane są w drugiej części Ŝyciorysu, który wygląda następująco: − dane osobowe, − cele zawodowe. W kilku zdaniach naleŜy określić swój cel Ŝyciowy, zawodowy, opisać do czego się dąŜy,

zmierza. Powinno to wynikać z planów, wykształcenia, doświadczenia oraz ambicji. Najlepiej jest, jeśli cel zawodowy ma związek z pracą, o którą ubiega się kandydat. Umiejętności zawodowe NaleŜy sklasyfikować i opisać doświadczenie zawodowe, takŜe staŜe i praktyki. Następnie wymienić umiejętności wynikające z odbytych kursów i szkoleń, waŜne osiągnięcia – zarówno osobiste, jak i grupowe (moŜna uŜyć sformułowań: wiedza z zakresu..., praktyczna wiedza związana z..., szeroka wiedza z zakresu...).

Według punktów naleŜy podzielić własne doświadczenie, np.: 1. Umiejętności kierownicze i zarządzania ludźmi (planowanie, organizowanie,

sprawowanie kontroli nad osobami, grupą, wyznaczanie celów, motywowanie do pracy innych, itp.).

2. Umiejętności finansowe (zadania związane z rachunkowością- prowadzeniem księgi przychodów i rozchodów, sporządzanie bilansów, prowadzenie budŜetu, itp.).

3. Umiejętności administracyjne (obsługa urządzeń biurowych, prowadzenie ewidencji, sporządzanie sprawozdań, raportów, itp.).

4. Umiejętności komputerowe (obsługa komputera i programów, baz danych). 5. Umiejętności związane ze sprzedaŜą i obsługą klienta (obsługa klienta, tworzenie ofert,

sprzedaŜ bezpośrednia, telefoniczna, poszukiwanie nowych klientów, itp.). 6. Umiejętności związane z zarządzaniem projektami (realizowanie poszczególnych etapów

projektów, tworzenie budŜetu projektu, nadzorowanie prac, itp.). 7. Umiejętności organizacyjne (organizowanie pracy własnej i innych, itp.). 8. Umiejętności związane z tworzeniem (wymyślanie, projektowanie, itp.). To, Ŝe powyŜej jest duŜo wypunktowań nie znaczy, Ŝe wszystko musi się znaleźć na kartce. KaŜdy jest autorem, a raczej powinien być swojego CV, więc teŜ sam powinien zadecydować o zawartości. Gdy nie mamy, czym rozwinąć któregoś z punktów, nie piszemy go. Puste miejsce od razu zwróci uwagę na braki kandydata. NaleŜy zwrócić uwagę, Ŝe są informacje, których nie umieszcza się w aplikacji. NaleŜy kierować się starą, mądrą maksymą – „nie wszystko dla wszystkich”. Nie wiadomo, kto będzie czytał nasz Ŝyciorys i jakimi przesłankami będzie się kierował przy rekrutacji. Dlatego teŜ nie naleŜy pisać o pochodzeniu społecznym, poglądach politycznych, wyznaniu religijnym, nie wolno krytykować poprzedniego pracodawcy, czy teŜ wymieniać przyczyn rezygnacji, a tym bardziej zwolnienia, z byłej posady. W CV moŜe, ale nie musi pojawić się zdjęcie (oryginalne, bądź zeskanowane i wklejone). Umieszczamy je zazwyczaj w prawym, górnym rogu. Wybierając fotografię naleŜy mieć na uwadze charakter pracy, o jaką się ubiegamy. Najkorzystniejsze będą zdjęcia legitymacyjne lub do dowodu osobistego. Nie naleŜy dołączać zdjęć prywatnych, np. z wakacji.


32

Tabela 3. Przykładowe CV [opracowanie własne]

(zdjęcie)

DANE PERSONALNE: imię i nazwisko: AGNIESZKA NOWAK data i miejsce urodzenia: 26. 09. 1982, Radom adres: ul. Przykładowa 2, 26–600 Radom tel. 0601XXXXXX stan cywilny: panna WYKSZTAŁCENIE: wyŜsze magisterskie 1. Studia MBA w Warszawie, 2001–2006 – Politechnika Radomska im. Kazimierza Pułaskiego, Kierunek: Administracja

Temat pracy: ,,Pozycja Ustrojowa Rzecznika Praw Obywatelskich” 1997–2001 – III LO im. Dionizego Czachowskiego, klasa o profilu humanistycznym HISTORIA ZATRUDNIENIA: − SEKRETARZ w Wydziale Gospodarowania Odpadami Urzędu Miasta − REFERENT ds. biurowych w firmie „Radom – pomoc” 2001–2006 MERCHANDISER firmy „Dobre rzeczy” UKOŃCZONE KURSY: obsługi komputera i urządzeń biurowych (2006); prawo jazdy kat. B (2002); ZNAJOMO ŚĆ JĘZYKÓW OBCYCH: język angielski: biegle w piśmie i mowie język hiszpański: w trakcie nauki ZALETY: umiejętność pracy w grupie; odpowiedzialność; łatwość nawiązywania kontaktów; sumienność, rzetelność w wykonywaniu obowiązków; wysoka kultura osobista; dyspozycyjność; miła aparycja; HOBBY: turystyka, dobra ksiąŜka, sport, muzyka; INNE INFORMACJE: aktualna ksiąŜeczka zdrowia;

WyraŜam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych zawartych w ofercie pracy dla potrzeb niezbędnych do

realizacji procesu rekrutacji (w rozumieniu ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych, Dz.U. Nr 133, poz. 883)

(podpis odręczny)


33

Na dole strony A4, na samym końcu Ŝyciorysu musi pojawić się wyraŜenie zgody na przetwarzanie danych osobowych, (jeśli nie pojawiło się w liście motywacyjnym): „WyraŜam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych zawartych w ofercie pracy dla potrzeb niezbędnych do realizacji procesu rekrutacji (w rozumieniu ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych, Dz. U. Nr 133, poz. 883 z późniejszymi zmianami)”. Oświadczenie to naleŜy odręcznie podpisać. JeŜeli nie zostanie zamieszczona ta klauzula, aplikacja moŜe zostać nie rozpatrzona.

Podsumowując CV [25, s. 7]: 1) powinno być napisane na białym papierze formatu A4, 2) powinno być napisane na 1 stronie maksimum na 2 stronach (nie więcej), powinno mieć

logiczną i uporządkowaną strukturę, 3) powinienno być czyste i estetyczny, 4) nie moŜe zawierać kłamstw, ale moŜna nie pisać o wszystkim (CV to nasza autoreklama

– powinien podkreślać atuty, ale tylko prawdziwe), 5) powinno być konkretne i przyjemnie napisane, 6) powinno zawierać informacje nie tylko o zajmowanych stanowiskach, ale takŜe

obowiązkach, 7) powinno podkreślać doświadczenia i zainteresowanie związane z pracą,

Najczęściej spotykane błędy w CV: − bardzo długi opis odbytych szkoleń, − „dziury” w chronologii. Wszystkie luki w karierze zawodowej, np. przerwa

spowodowana urlopem macierzyńskim, zdrowotnym lub innym wydarzeniem, powinna być wyjaśniona w sposób bezpośredni i pozytywny,

− długa lista gustów, zainteresowań, hobby, itd. – tyle zainteresowań pozazawodowych moŜe sugerować, Ŝe autorowi CV nie pozostaje zbyt wiele czasu na aktywność zawodową,

− duŜo nieprecyzyjnych sformułowań w rodzaju „znajomość w dziedzinie...”, − CV „gadŜet”, przypominające wyglądem śpiewnik wiktoriański (w kolorze, ilustrowane,

stylizowane, rysunki) – waŜna jest treść Ŝyciorysu. Nie liczy się ilość, ale jakość; nie moŜe forma górować nad treścią, ale czy tylko Reese Witherspoon jako Elle Woods w „Legalnej blondynce” moŜe sobie pozwolić na CV w kolorze róŜowym i na pachnącym papierze? Ona otrzymała pracę, gdyŜ jej aplikacja wyróŜniała się wśród innych [przypis własny]. Forma powinna być standardowa i prosta – druk pogrubiony, kursywę, wielkie litery lub podkreślenia naleŜy stosować bardzo oszczędnie,

− CV poplamione, pogniecione, stare, nieaktualne, byle jakie, poskreślane, poprawione, nie przystosowane do stanowiska, itp.”

List intencyjny i motywacyjny Przygotowując aplikacje naleŜy pamiętać, Ŝe do momentu rozmowy kwalifikacyjnej, czyli do rozmowy z pracodawcą jesteśmy tak dobrzy, jak dobrze opiszemy się w tych dokumentach. Osoba rekrutująca, do momentu spotkania, będzie patrzyła na nas przez pryzmat kilku stron zapisanego papieru. Dlatego im lepiej dokonamy autoprezentacji, tym mamy większą szansę na osiągnięcie sukcesu. Pierwszy krok to zaproszenie na rozmowę kwalifikacyjną. Aby umiejętnie „sprzedać siebie” nie wystarczy tylko CV. Jego uzupełnieniem jest list motywacyjny lub list intencyjny, które są nowoczesną formą podania o pracę. Wysyła się je do pracodawcy zgłaszając chęć podjęcia pracy i podaje powody ubiegania się o dane stanowisko. Mają charakter i strukturę podobną. RóŜni ich tylko to, Ŝe: − list intencyjny choć wysyła się w celu zainteresowania swoją osobą, to jednak bez

pewności, czy akurat w danej chwili pracodawca poszukuje osoby na dane stanowisko i z naszymi kwalifikacjami. Wysyłając aplikacje mamy nadzieję, Ŝe jeŜeli nie potrzebują


34

teraz, to moŜe w przyszłości. Będąc w bazie danych firmy mamy szanse kiedyś zostać poproszeni na rozmowę kwalifikacyjną,

− list motywacyjny jest odpowiedzią na ogłoszenie, czyli konkretne zapotrzebowanie pracownika na dane stanowisko. W odróŜnieniu od CV listy te moŜna pisać odręcznie, ale tylko na wyraźną prośbę firmy

rekrutującej. Często nasze pismo jest oddawane do badania grafologom w celu zbadania naszej osobowości po charakterze pisma. Jednak, gdy listy napisane są komputerowo konieczne jest podpisanie ich odręcznie.

W liście motywacyjnym powinno znaleźć się: 1) imię i nazwisko / adres / telefon kontaktowy osoby ubiegającej się o pracę (najczęściej

umieszcza się te informacje w lewym, górnym rogu), 2) miejscowość / data (w prawym górnym rogu), 3) imię i nazwisko (ewentualnie stopień naukowy lub funkcja) osoby kompetentnej do

otrzymania naszej aplikacji / nazwa i adres firmy (poniŜej, z prawej strony, pomiędzy pkt. 2, a 4),

4) krótka, konkretna informacja, czego to podanie dotyczy (poniŜej, z lewej strony, pomiędzy pkt. 3, a 5), np. ogłoszenia z dnia... W sprawie..., nr referencji,

5) treść właściwa – poprzedzona grzecznościowym zwrotem „Szanowna Pani”, „Szanowny Panie”, „Szanowni Państwo”- zbudowana z trzech faz: − wstęp – wystarczy jedno zdanie informujące o tym, skąd wiesz o wolnym miejscu i /

lub o jakie stanowisko się ubiegasz, np. „W odpowiedzi na Państwa ogłoszenie opublikowane na Waszej stronie internetowej, pragnę zgłosić swoją kandydaturę na stanowisko...”,

− rozwinięcie – naleŜy w kilku zdaniach przedstawić swoje motywacje, kwalifikacje, umiejętności. Nie naleŜy zapomnieć o zaletach, ale takŜe o tym, aby nie powtarzać informacji z CV (w liście motywacyjnym czasowniki przyjmują formę osobową),

− zakończenie – naleŜy przedstawić swoją gotowość do spotkania na rozmowie kwalifikacyjnej lub teŜ zapewnić o korzyściach dla firmy po zatrudnieniu właśnie Ciebie, np. „Tych kilka słów nie odzwierciedla w pełni mojej osoby, dlatego będę wdzięczny za umoŜliwienie mi spotkania w Państwa firmie...”

− kolejno (poniŜej, z prawej strony) zwrot grzecznościowy, np. „Z powaŜaniem...”, „z wyrazami szacunku...”, imię i nazwisko, podpis odręczny (jeśli wcześniej podpisaliśmy się komputerowo wystarczy podpis nieczytelny, w innym wypadku naleŜy podpisać się imieniem i nazwiskiem),

− załączniki (poniŜej, z lewej strony) – wymieniamy w kolumnie to co dołączamy do listu motywacyjnego (niekiedy jest to zawarte w ogłoszeniu), np. CV, ksero dowodu osobistego, referencje, zaświadczenie o niekaralności, itp.

− klauzula o wyraŜeniu zgody na przetwarzanie danych osobowych, jeśli nie pojawiła się w CV, której, ze względu na powyŜszy podpis odręczny, nie trzeba podpisywać (na samym dole strony).

List motywacyjny piszemy, tak jak CV, na białej kartce formatu A4. Treść naleŜy rozmieścić bardzo proporcjonalnie tak, aby zmieścić się na jednej stronie. Formatowanie tekstu w liście motywacyjnym jest bardzo proste, gdyŜ nie moŜna przesadzać z róŜnością czcionek i wielkością. NaleŜy tylko odznaczyć (np. większą czcionką, kursywą) adresata podania, a zmniejszyć klauzulę wyraŜenia zgody.

Głównym błędem jest przepisywanie faktów z drugiej kartki, na której jest CV. NaleŜy pamiętać, Ŝe te dwa dokumenty mają się uzupełniać, a nie powtarzać. Jest to pierwszy nasz kontakt z pracodawcą, dlatego odwróćmy znane powiedzenie- „jak jest napisane, tak Cię widzą”. Dlatego niedopuszczalne są plamy, zgniecenia, błędy, przekreślenia, byle jakość...


35

Tabela 4. Przykład listu motywacyjnego [opracowanie własne]

AGNIESZKA NOWAK RADOM, 02. 01. 2007 ul. Przykładowa 2 26–600 Radom tel.601XXXXXX

prof. AA BBBBBMinister Finansów

Dotyczy: stanowiska asystenta w Ministerstwie Finansów nr ref. 1256/ 04/ 2007

Szanowna Pani! Bardzo chciałabym pracować na stanowisku: starszego asystenta w Ministerstwie Finansów. Załączam mój Ŝyciorys, zawierający informacje przydatne przy rozwaŜaniu mojego zgłoszenia do pracy.

Ukończyłam studia dzienne, magisterskie na Politechnice Radomskiej, gdzie uzyskałam m.in. wiedzę na temat praw rządzących w gospodarce rynkowej, a takŜez zakresu organizacji i ekonomii, psychologii i socjologii. Obecnie kontynuuję naukę na podyplomowych studiach MBA. Zdobywam wiedzę z zakresu prawa pracy i prawa gospodarczego, zarządzania i finansowania w przedsiębiorstwie. Poznaję informatykę w biznesie i komunikację interpersonalną.

Interesuje mnie praca w Ministerstwie Finansów, gdyŜ w ten sposób mogłabym realizować się zawodowo, rozwijać zdolności praktyczne oraz wykorzystać zasób zdobytych umiejętności. Jestem komunikatywna, energiczna i dyspozycyjna. Moje atuty to takŜe wysoka kultura osobista, umiejętność pracy twórczej, łatwość w nawiązywaniu kontaktów, nawyk stałego podnoszenia kwalifikacji, bardzo dobra znajomość obsługi komputera i urządzeń biurowych. Biegle władam dwoma językami, a trzeciego się uczę. W pracy i Ŝyciu kieruję się zasadą:, „JeŜeli coś robisz, to rób to dobrze lub nie podejmuj się tej pracy.”

WyŜej wymienione cechy pozwalają mi mieć nadzieję, Ŝe bez problemu podołam stawianym przede mną zadaniom. Proszę o pozytywne rozpatrzenie mojej kandydatury.

Z powaŜaniem (podpis odręczny!!!)

Agnieszka NowakZałączniki: 2006 – CV, 2007 – ksero świadectw, 2008 – ksero dowodu osobistego, 2009 – zaświadczenie o niekaralności.

WyraŜam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych zawartych w ofercie pracy dla potrzeb niezbędnych do

realizacji procesu rekrutacji (w rozumieniu ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych, Dz.U. Nr 133, poz. 883)


36

4.3.2. Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Co powinno zawierać ogłoszenie osoby poszukującej pracę? 2. Co znaczy Curriculum Vitae?? 3. Jakie są rodzaje CV? 4. Jaki układ informacji zawiera CV chronologiczne, a jaki funkcjonalny? 5. Jak naleŜy pisać CV? 6. Czym róŜni się list intencyjny od motywacyjnego? 7. Jak naleŜy przygotować list motywacyjny? 8. Jakie są najczęstsze błędy w aplikacji? 9. Czy umiałbyś zredagować ogłoszenie, gdybyś poszukiwał pracy? 10. Czy umiałbyś odpowiedzieć na ogłoszenie, wysyłając CV i list motywacyjny? 4.3.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Przygotuj ofertę pracy – ogłoszenie do gazety. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przygotować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 2) przeczytać fragment dotyczące redagowania ogłoszeń zawarte w rozdziale „Dokumenty

aplikacyjne związane z poszukiwaniem pracy” poradnika, 3) zredagować ofertę pracy, 4) zaprezentować wyniki na forum grupy, 5) dokonać oceny poprawności wykonania zadania.

WyposaŜenie stanowiska pracy: − arkusz papieru, − przybory do pisania, − literatura z rozdziału 6 poradnika. Ćwiczenie 2

Wyszukaj w prasie lub w Internecie ofertę pracy, którą chciałbyś w przyszłości wykonywać. Napisz odręcznie (na brudno) CV odnoszące się do wybranego ogłoszenia, a następnie przepisz na komputerze, sformatuj i wydrukuj.


1) przeczytać treści dotyczące konstruowania CV zawarte w rozdziale „Dokumenty aplikacyjne związane z poszukiwaniem pracy” poradnika,

2) napisać CV jako odpowiedź na ogłoszenie, 3) zaprezentować wyniki na forum grupy, 4) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.


37

WyposaŜenie stanowiska pracy: − arkusz papieru, przybory do pisania, − komputer z drukarką, − literatura z rozdziału 6 poradnika. Ćwiczenie 3

Wybierz ofertę pracy. Napisz odręcznie (na brudno) list motywacyjny do pracodawcy, a następnie przepisz na komputerze, sformatuj i wydrukuj.


1) przeczytać treści dotyczące pisania listów motywacyjnych zawarte w rozdziale „Dokumenty aplikacyjne związane z poszukiwaniem pracy” poradnika,

2) napisać list motywacyjny jako odpowiedź na ogłoszenie, 3) zaprezentować wyniki na forum grupy, 4) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.


− arkusz papieru, − przybory do pisania, − komputer z drukarką, − literatura z rozdziału 6 poradnika. 4.3.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) zdefiniować Curriculum Vitae? � � 2) rozróŜnić rodzaje CV? � � 3) wyjaśnić jaki układ informacji ma CV chronologiczne? � � 4) wyjaśnić jaki układ informacji ma CV funkcjonalne? � � 5) odróŜnić list intencyjny od motywacyjnego? � � 6) wymienić najczęstsze błędy w aplikacji? � � 7) napisać ofertę pracy? � � 8) napisać CV? � � 9) napisać list motywacyjny? � �


38

4.4. Rozmowa kwalifikacyjna

4.4.1. Materiał nauczania

Rozmowa kwalifikacyjna z pracodawcą inaczej nazywana jest interview. (a ang. – wywiad) To nic innego jak autoprezentacja, czyli świadoma kontrola i kształtowanie własnego wizerunku publicznego w taki sposób, aby odebrano nas (w tym wypadku prowadzący rekrutację) zgodnie z naszymi potrzebami i celami, kierowanie wraŜeniem wywieranym na innych, to proces kontrolowania przez człowieka sposobu, w jaki jest postrzegany przez otoczenie. Często o autoprezentacji mówi się, Ŝe to umiejętność pozytywnego „sprzedawania siebie” lub „manipulowanie wywieranym wraŜeniem”.

Rozmowa kwalifikacyjna ma na celu konfrontację opisu w formie papierowej (CV) z rzeczywistymi moŜliwościami i predyspozycjami kandydata na określone stanowisko. Na przykład: jeśli kandydat napisał w Ŝyciorysie, Ŝe biegle posługuje się językiem angielskim, to rekrutacja moŜe zostać przeprowadzona w tym języku lub kandydat moŜe zostać poproszony o wykonanie telefonu do oddziału firmy za granicą i zadanie kilku pytań. TakŜe, czy umiejętności, wiedza, predyspozycje opisane są odpowiednie do wykonywania określonych zadań. RównieŜ poznanie potencjalnego pracownika i przekazanie informacji o stanowisku, warunkach zatrudnienia.

Dlatego naleŜy zapoznać się ze wskazówkami prowadzenia takich rozmów, przygotować się do niej. NaleŜy pamiętać, Ŝe juŜ samo zaproszenie na rozmowę z pracodawcą jest pewnym sukcesem. By z tej szansy skorzystać, naleŜy być do niej solidnie przygotowanym. Pomocnym moŜe okazać się plan rozmowy, w którym moŜna uwzględnić to, czego oczekujemy od pracodawcy, jak równieŜ to, co chcemy, aby pracodawca wiedział o nas. Plan rozmowy powinien zawierać pytania do pracodawcy, dotyczące warunków i czasu pracy, wymagań, zakresu obowiązków. Warto takŜe przygotować się do odpowiedzi na pytania, które pojawiają się najczęściej. NaleŜy przemyśleć te zagadnienia, gdyŜ istnieje twierdzenie, Ŝe pierwsze 20 sekund, pierwsze 20 słów i pierwsze 20 gestów w 80% mogą decydować o ocenie osoby przez pracodawcę. NaleŜy pamiętać, aby na początku rozmowy sprawiać wraŜenie osoby zdecydowanej i jak najbardziej na miejscu. Wskazówki do rozmowy kwalifikacyjnej: − na spotkanie naleŜy iść przygotowanym, − stosować znane zasady savoir-vivre’u, − naleŜy zabrać ze sobą CV, list motywacyjny i dokumenty, które potwierdzą kwalifikacje, − naleŜy poznać i opanować komunikację niewerbalną: gesty, postawę ciała, mimikę, itp. − na pytania naleŜy odpowiadać rzeczowo, jeśli czegoś się nie rozumie, zapytać, − naleŜy być otwartym i komunikatywnym, − unikać ocen, − mówić spokojnie, bez emocji, głosem zdecydowanym, − mieć własne zdanie, − nie wyraŜać negatywnych opinii o poprzedniej pracy, szefie, kolegach, − nie podawać niesprawdzonych informacji, nie kłamać- pracodawca moŜe je sprawdzić, − prezentować postawę otwartą, pewną siebie, − naleŜy skupiać się wokół swoich mocnych stron, − trzeba zdobyć jak najwięcej informacji o stanowisku o które petent się ubiega, − istotną rolę odgrywa ubiór – czysty, staranny, dostosowany do charakteru pracy, − punktualność świadczy o solidności – to cecha ceniona przez pracodawców, − na propozycję zapalenia papierosa lub wypicia alkoholu stanowczo odmówić, − naleŜy być dobrej myśli nie tylko o sobie, ale takŜe o swoim rozmówcy.


39

Tabela 5. Rady i przestrogi dotyczące rozmów z pracodawcą [opracowanie własne] W czasie rozmowy naleŜy pamiętać o: W czasie rozmowy naleŜy unikać: − uśmiechu, − zachowaniu swojego stylu, − mowie ciała, − własnej wartości, − samokontroli, − analitycznym słuchaniu, − zadawaniu pytań, − logice odpowiedzi, − swoich celach, − poczuciu humoru, − profesjonalizmie rozmówcy, − podziękowaniu za rozmowę.

− zbędnych komunikatów (szczegółów), − powtarzania Ŝyciorysu, − chaotyczności wypowiedzi, − dyskusji politycznych, − kłamstwa i krętactwa, − roztrząsania własnych wad, − krytykowania innych, − przerywania rozmowy, − poufałości, − lekcewaŜenia rozmówcy, − sztucznego przedłuŜania rozmowy.

Oprócz pytań dotyczących praktycznych umiejętności, moŜna oczekiwać pytań

dotyczących osoby potencjalnego pracownika. NaleŜy, zatem przygotować odpowiedzi na pytania dotyczące: wykształcenia i znajomości języków, kwalifikacji i umiejętności (głównie dodatkowych), planów Ŝyciowych, zainteresowań, oczekiwań wobec pracy i pracodawcy.

Oto zestaw przykładowych pytań: − Dlaczego chce Pan / Pani pracować w naszej firmie? − Co Pan / Pani wie o naszej firmie? − Jak wyobraŜa sobie Pan / Pani pracę na tym stanowisku? − Dlaczego zainteresował się Pan / Pani naszą ofertę? − Co poza studiowaniem robił /a Pan / Pani, aby podnieść swoje kwalifikacje? − Kto jest Pana / Pani autorytetem? − Co dla Pana / Pani jest najsilniejszą motywacją do pracy? − Proszę opowiedzieć o swoim największym sukcesie/ poraŜce. − W jakim stopniu jest Pan / Pani dyspozycyjna? − Co szczególnego moŜe wnieść Pan / Pani do naszej firmy? − Proszę przekonać mnie, Ŝe właśnie Pan / Pani jest dla nas odpowiednią osobą na to

stanowisko? − Czy nasza firma jest jedyną, do której wysłał /a Pan / Pani swoją aplikację? − Jak Pan / Pani ocenia swoje umiejętności negocjacji? − Z jakich powodów zmienił /a Pan / Pani poprzednią pracę? − Proszę opowiedzieć o sobie. − Proszę wymienić trzy swoje wady i trzy zalety. − Jakie są Pana / Pani słabe i mocne strony? − Czy jest Pan / Pani odporny /a na stres? − Co Pan / Pani sądzi o swoim poprzednim szefie? − Jak spędza Pan / Pani wolny czas? − Gdyby wygrał /a Pan / Pani milion, na co by Pan / Pani go przeznaczył /a? − Jak by Pan / Pani zareagował w sytuacji, gdy ... ? − Ile chciałby / chciałaby Pan / Pani zarabiać w naszej firmie?

Są pytania, których rekrutujący zadać nie moŜe i nie powinien. Dotyczy to wszelkiej dyskryminacji (rasowej, wyznaniowej, wiekowej, płci) oraz pytania np. o sprawy intymne.

NaleŜy pamiętać takŜe o tym, Ŝe kandydat sam moŜe zadawać pytania. Oto przykładowe pytania do pracodawcy podczas rozmowy kwalifikacyjnej: − Jakie będą moje obowiązki związane z tym stanowiskiem? − Czy otrzymam zakres moich obowiązków na piśmie?


40

− Jakie mam moŜliwości rozwoju i awansu w tej firmie, jeŜeli będę dobrze pracował /a? − Czy będę pracował /a w soboty i niedziele lub wieczorami? − Czy będę musiał /a przynosić do pracy jakieś specjalne ubranie lub narzędzia? − Z jakimi ludźmi będę pracował /a? − Co się stało z osobą, która była poprzednio na tym stanowisku? − Czy w najbliŜszym czasie firma poszerzy swoją działalność?

Oczywiście moŜna zadać pytanie o płace, jednak powinno pojawić się ono w końcowej części rozmowy kwalifikacyjnej. Wtedy dobrze jest znać i umieć zastosować umiejętności negocjacyjne. Negocjacje naleŜy rozumieć jako rozmowy, w których dwie strony za pomocą argumentów i perswazji próbują pokonać początkowe róŜnice zdań, aby osiągnąć satysfakcjonujące porozumienie, kompromis. Takie umiejętności przydają się nie tylko w szkole, w pracy, ale takŜe i w Ŝyciu codziennym.

Często rozmowa kwalifikacyjna prowadzona jest przez samego pracodawcę, bądź kilka osób pracujących w firmie, wśród których jest np. psycholog. Niekiedy kierownictwo przedsiębiorstwa zleca prywatnej agencji doradztwa personalnego wybór najlepszego kandydata. Rekrutacja moŜe być jednorazowa lub kilkudniowa, moŜe być w formie rozmowy, dialogu albo kandydat moŜe być poddany testom lub zadaniom do wykonania. Wszystko zaleŜy od wielkości firmy, rozbudowanego działu rekrutacji i wyobraźni pracodawcy.

Nawet, jeśli rozmowa kwalifikacyjna nie skończy się zatrudnieniem, to jednak naleŜy pamiętać, Ŝe zdobywa się kolejne doświadczenia i za kaŜdym razem, następna rozmowa będzie łatwiejsza, a kandydat będzie wypadał bardziej korzystnie, naturalnie. Po kilku rozmowach petent jest zorientowany, jakie pytania są zadawane i potrafi odpowiedzieć na prawie kaŜde z łatwością. Jeśli kandydat zrobił pozytywne wraŜenie, to moŜe utrzymywać kontakt z pracodawcą lub skorzystać z polecenia innym.

NaleŜy pamiętać, Ŝe bardzo dobre przygotowanie, przestrzeganie zasad i umiejętne przeprowadzenie rozmowy kwalifikacyjnej moŜe doprowadzić do zatrudnienia. Rozmowa daje szansę dobrego zaprezentowania, mówiąc potocznie „sprzedania” siebie i swoich umiejętności. 4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Czym jest rozmowa kwalifikacyjna? 2. Co to jest intervi’u? 3. Jak naleŜy przygotować się do rozmowy kwalifikacyjnej? 4. Jak moŜe przebiegać rozmowa kwalifikacyjna? 5. Jaka komunikacja niewerbalna obowiązuje podczas rozmowy kwalifikacyjnej? 6. O czym naleŜy pamiętać podczas rozmowy kwalifikacyjnej? 7. Czego naleŜy unikać? 8. Jakie pytania mogą pojawić się na rozmowie kwalifikacyjnej?


41

4.4.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Przygotuj, na podstawie ogłoszenia prasowego, arkusz oceny kandydata, wpisując wymagane i poŜądane kwalifikacje/ umiejętności/ cechy.

Imię i nazwisko kandydata: ........................................................................................................

Wymagane kwalifikacje/ umiejętności/ cechy: 1. ................................................................................. 2. ................................................................................. 3. ................................................................................. 4. ................................................................................. 5. ................................................................................. 6. ................................................................................. 7. ................................................................................. 8. .................................................................................

TAK � � � � � � � �

NIE � � � � � � � �

UWAGI:

PoŜądane kwalifikacje/ umiejętności/ cechy: 1. ................................................................................. 2. ................................................................................. 3. ................................................................................. 4. ................................................................................. 5. ................................................................................. 6. ................................................................................. 7. ................................................................................. 8. .................................................................................

TAK � � � � � � � �

NIE � � � � � � � �

UWAGI:

Dodatkowy komentarz: WraŜenie ogólne: ......................................................................................................................... ..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Brak kwalifikacji niskie kwalifikacje niepewność co do

kwalifikacji wysokie kwalifikacje

DATA:................... ARKUSZ WYPEŁNIŁ:............................................................ Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać informacje dotyczące przeprowadzania rozmów kwalifikacyjnych zawarte w rozdziale „Rozmowa kwalifikacyjna” poradnika,

2) przygotować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 3) pracować w grupach 4–5 osobowych, 4) wypełnić tabelę, 5) zaprezentować wyniki swojej pracy na forum grupy, 6) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.


42

WyposaŜenie stanowiska pracy: − ogłoszenie prasowe, − wydrukowana tabela, − przybory do pisania, − literatura z rozdziału 6 poradnika. Ćwiczenie 2

Wymyśl i wypisz w tabelce pytania do rozmowy kwalifikacyjnej w zaleŜności od tego, do której grupy trafisz: − w grupie I, pytania które moŜe zadać pracodawca, − w grupie II, których moŜesz się spodziewać jako kandydat.

Pracuj na podstawie ogłoszenia z prasy codziennej.

Pytania dotyczące doświadczenia zawodowego: 1. 2. 3. 4. 5. Pytania dotyczące wykształcenia i szkolenia: 1. 2. 3. 4. 5. Pytania dotyczące związanych z pracą cech osobistych, stylu pracy, nastawienia, itp.: 1. 2. 3. 4.

5. Inne pytania: 1. 2. 3. 4.


1) przeczytać treści dotyczące prowadzenia rozmowy kwalifikacyjnej zawarte w rozdziale „Rozmowa kwalifikacyjna” poradnika,

2) przygotować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 3) wypełnić tabelkę, 4) wypowiedzieć się na forum swojej grupy, na temat zgodnych z prawem i bezprawnych

pytań i uzasadnić swoją wypowiedź, 5) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.


43

WyposaŜenie stanowiska pracy: − ogłoszenie prasowe, − wydrukowana tabela, − materiały piśmiennicze, − literatura z rozdziału 6 poradnika. Ćwiczenie 3

Przygotuj improwizację rozmowy kwalifikacyjnej z pracodawcą. W zaleŜności od tego, w której grupie byłeś podczas wykonywania ćwiczenia 2, taką będziesz miał rolę (grupa I – pracodawca, grupa II – kandydat). Następnie, losowo będą wybrane osoby do odegrania scenki, a pozostałe będą uzupełniać arkusz obserwacji kandydata z ćwiczenia 1. MoŜna takŜe nagrać scenkę na kamerę, a następnie odtworzyć.

Pracuj na podstawie dowolnie wybranego ogłoszenia z prasy lub z Internetu. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przygotować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 2) przeanalizować treści dotyczące zasad prawidłowego prowadzenia rozmowy

kwalifikacyjnej, przypomnieć informacje dotyczące komunikacji werbalnej i niewerbalnej zawarte w rozdziale „Rozmowa kwalifikacyjna” poradnika,

3) pracować w grupach, 4) zaplanować inscenizację rozmowy, 5) przygotować scenkę: rola pracodawcy / rola potencjalnego pracownika, wykorzystując

wiadomości z zakresu komunikacji werbalnej i niewerbalnej, 6) dokonać prezentacji scenki na forum grupy lub teŜ wypełnić arkusz obserwacji, 7) wyjaśnić odczucia jakie towarzyszyły przy odgrywaniu scenek na forum grupy lub teŜ

ocenić kolegów na podstawie arkusza obserwacji, 8) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy: − ogłoszenie prasowe, − arkusz papieru A4, − arkusz obserwacji kandydata, − materiały piśmiennicze, − kamera wideo, − literatura z rozdziału 6 poradnika.


44

Załącznik 1 ARKUSZ OBSERWACJI KANDYDATA

Imię i nazwisko kandydata: ........................................................................................................

Wymagane kwalifikacje/ umiejętności/ cechy: 1. ................................................................................. 2. ................................................................................. 3. ................................................................................. 4. ................................................................................. 5. ................................................................................. 6. ................................................................................. 7. ................................................................................. 8. .................................................................................

TAK � � � � � � � �

NIE � � � � � � � �

UWAGI:

PoŜądane kwalifikacje/ umiejętności/ cechy: 1. ................................................................................. 2. ................................................................................. 3. ................................................................................. 4. ................................................................................. 5. ................................................................................. 6. ................................................................................. 7. ................................................................................. 8. .................................................................................

TAK � � � � � � � �

NIE � � � � � � � �

UWAGI:

Dodatkowy komentarz: WraŜenie ogólne: ......................................................................................................................... ..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Brak kwalifikacji niskie kwalifikacje niepewność kwalifikacji wysokie kwalifikacje

DATA:................... ARKUSZ WYPEŁNIŁ:............................................................ 4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz: Tak Nie 1) wyjaśnić czym jest rozmowa kwalifikacyjna? � � 2) wyjaśnić co to jest interview? � � 3) przygotować się do rozmowy kwalifikacyjnej? � � 4) wyjaśnić róŜne formy przeprowadzania rekrutacji? � � 5) zastosować odpowiednią komunikację niewerbalną? � � 6) określić o czym naleŜy pamiętać podczas interview? � � 7) wymienić jakich zachowań naleŜy unikać? � � 8) przewidzieć niektóre z pytań podczas rozmowy kwalifikacyjnej? � � 9) poddać się bez obaw rekrutacji i selekcji? � �


45

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA 1. Przeczytaj uwaŜnie instrukcję. 2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych. 4. Test zawiera 20 zadań. Do kaŜdego zadania dołączone są 4 moŜliwości odpowiedzi.

Tylko jedna jest prawidłowa. 5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki naleŜy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania. 7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóŜ jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. 8. Pytania 6, 8, 9, 11, 14, 19 mogą Ci przysporzyć trudności, poniewaŜ są one na poziomie

trudniejszym niŜ pozostałe. 9. Na rozwiązanie testu masz 30 minut

Powodzenia! Materiały dla ucznia: − instrukcja, − zestaw zadań testowych, − karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADA Ń TESTOWYCH

1. Autoprezentacja to a) przekaz wiedzy, emocji pomiędzy dwiema lub więcej osobami. b) proces kierowania i kontrolowania przez człowieka sposobu, w jaki jest postrzegany

przez otoczenie. c) stały proces zachodzący pomiędzy osobnikami tej samej nacji. d) proces psychologiczny, w którym komunikat biegnie przez kanał informacyjny do

nadawcy.

2. Jedna z technik autoprezentacji to a) abiudykacja własności. b) autopromocja kompetencji. c) adolescencja człowieka. d) asybilacja głosowa.

3. Do obronnych taktyk autoprezentacji zaliczamy a) ingracjację, moralizowanie i wymówki. b) wymówki, usprawiedliwianie i przeprosiny. c) przeprosiny, autopromocję przez skojarzenia i ingracjację. d) autopromocję przez skojarzenia, moralizowanie i samoutrudnianie.

4. W hierarchii Maslowa nie jest wyŜszego rzędu a) potrzeba samorealizacji. b) potrzeba bezpieczeństwa. c) potrzeba szacunku. d) potrzeba uczuć.


46

5. Analiza SWOT to zestawienie a) mocnych stron, słabych stron, poraŜek, zagroŜeń. b) mocnych stron, słabości, szans, zagroŜeń. c) tylko mocnych i słabych stron. d) tylko szans i zagroŜeń.

6. Zestawienie procentowe informacji, które docierają do odbiorcy za pomocą (w kolejności): słów, tonu głosu, mowy ciała, przedstawia się następująco a) 10%, 20%, 70%. b) 7%, 38%, 55%. c) 55%, 7%, 38%. d) 15%, 25%, 60%.

7. Komunikacja niewerbalna to a) komunikacja za pomocą słów. b) komunikacja bezdźwięczna. c) mowa ciała. d) komunikacja alternatywna.

8. Na rysunku przedstawiono a) postawę zamkniętą. b) postawę defensywną. c) postawę dominującą. d) postawę otwartą.

9. Jeśli przyjmiemy za 100% czas całego wystąpienia publicznego, to kontakt wzrokowy

z publicznością powinien wynosić a) do 30%. b) od 30–60%. c) od 50–90%. d) do 100%.

10. Polubienie siebie i zmienianie tylko tego, co moŜna zmienić to a) autopromocja. b) samoakceptacja. c) autoprezentacja. d) samoutrudnianie.

11. Strefa publiczna to przedział a) 60–150cm. b) 3,6–6m. c) 1,2–3,6m. d) 45–120cm.

12. Struktura wystąpienia powinna być oparta na następujących fazach a) powitanie, powiedzenie, poŜegnanie. b) wstęp, rozwinięcie, zakończenie. c) prezentacja wstępna, prezentacja właściwa. d) prezentacja tematu, podsumowanie.


47

13. Kampania wyborcza jest efektem perswazji a) przekonującej. b) pobudzającej. c) nakłaniającej. d) obiecującej.

14. Aktywne słuchanie jest jednym z waŜnych składników komunikacji niewerbalnej, polegającym na a) koncentracji i patrzeniu na rozmówcę. b) koncentracji na rozmówcy i parafrazowaniu komunikatów. c) potakiwaniu. d) koncentracji i wspieraniu.

15. W ogłoszeniu osoby poszukującej pracy powinny znaleźć się informacje a) kto poszukuje pracy? dlaczego jej poszukuje? kontakt. b) kto poszukuje pracy? jakiej? kontakt. c) wymiary, wiek, kto poszukuje?, kontakt. d) kontakt, duŜo kolorów i ozdobników.

16. śyciorys zawodowy inaczej nazywany jest a) ofertą pracy. b) CV (curriculum vitae). c) listem intencyjnym. d) listem motywacyjnym.

17. W Ŝyciorysie zawodowym informacje powinny być zawarte w następującej kolejności a) doświadczenie, wykształcenie, dane osobowe, hobby. b) dane osobowe, wykształcenie, doświadczenie, hobby. c) dane osobowe, zainteresowania, szkolenia. d) doświadczenie zawodowe, wykształcenie, dane osobowe.

18. Asertywność to a) wewnętrzny stan ducha, wyraŜający aprobatę dla samego siebie i innych osób. b) umiejętność pełnego wyraŜania siebie w kontakcie z inną osobą czy osobami. c) umiejętność wrodzona, pozwalająca na pełne wyraŜenie siebie, swoich myśli, emocji

i uczuć. d) aktywność w kontaktach międzyludzkich.

19. Rozmowa kwalifikacyjna ma na celu a) zatrudnienie pracownika. b) skonfrontowanie tego co zawiera CV z rzeczywistymi kwalifikacjami

i predyspozycjami. c) zwiększenie kadry pracowniczej w wykwalifikowanego specjalistę. d) poznanie się z pracownikiem i jego potrzebami.

20. Podczas rozmowy kwalifikacyjnej pytania moŜe zadawać a) wyłącznie pracodawca. b) zarówno rekrutujący, jak i kandydat. c) tylko osoba rekrutująca. d) tylko osoba poszukująca pracy.


48

KARTA ODPOWIEDZI Imię i nazwisko............................................................................................................................. Kształtowanie własnego wizerunku publicznego Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr zadania Odpowiedź Punkty 1 a b c d 2 a b c d 3 a b c d 4 a b c d 5 a b c d 6 a b c d 7 a b c d 8 a b c d 9 a b c d 10 a b c d 11 a b c d 12 a b c d 13 a b c d 14 a b c d 15 a b c d 16 a b c d 17 a b c d 18 a b c d 19 a b c d 20 a b c d

Razem:


49

6. LITERATURA 1. Argyle M.: Psychologia stosunków międzyludzkich. PWN, Warszawa 2002 2. Batko A.: Sztuka perswazji, czyli język wpływu i manipulacji. HELION, Gliwice 2005 3. Bielecka M.: Podstawy przedsiębiorczości. Podręcznik dla uczniów liceum i technikum.

śak, Warszawa 2005 4. Biernacka M., Korba J., Smutek Z.: Podstawy przedsiębiorczości. Zeszyt ćwiczeń dla

ucznia. Operon, Gdynia 2006 5. Błaut R.: Skuteczne negocjacje. CIM, Warszawa 1994 6. Collins A.: Język ciała, gestów i zachowań. KDC, Warszawa 2003 7. Dana D.: Rozwiązywanie konfliktów. PWN, Warszawa 1993 8. Fisher R., Ury W.: Dochodząc do tak. Negocjowanie bez poddawania się. PWE,

Warszawa 1990 9. Hamlin S.: Jak mówić, Ŝeby nas słuchali. PETIT, Warszawa 1994 10. Hamer H., Wołoszyn J., Hamer K.: Techniki skutecznego działania. Format–AB,

Warszawa 1998 11. Hamer H., Wołoszyn J.: Wybrane zagadnienia z psychologii społecznej. Format–AB,

Warszawa 2002 12. Hamer H.: Komunikowanie i psychologia zarządzania. Difin, Warszawa 2003 13. Hindle T.: Sztuka prezentacji. Wiedza i śycie, Warszawa 2000 14. Hogan K.: Sztuka porozumienia. Twoja droga na szczyty. Jacek Santorski & Co,

Warszawa 2001 15. Kenrick D., Neuberg S., Cialdini R.: Psychologia społeczna. Rozwiązane tajemnice.

Wydawnictwo psychologiczne, Gdańsk 2002 16. Król – Fijewska M.: Stanowczo, łagodnie, bez lęku. W.A.B., Warszawa 2005 17. Lewandowska- Tarasiuk E.: w teatrze prezentacji. o sztuce perswazji. Wiedza

Powszechna, Warszawa 2005 18. Lideenfield G.: Asertywność, czyli jak być otwarty, skutecznym i naturalnym.

Wydawnictwo Ravi, Warszawa 1993 19. Nęcki Z.: Negocjacje w biznesie. Wydawnictwo Profesjonalnej Szkoły Biznesu, Kraków 1991 20. Pease A.: Mowa ciała. Jak odczytywać myśli innych ludzi z ich gestów. Jedność, Kielce 2001 21. Schopenhauer A.: Erystyka, czyli sztuka prowadzenia sporów. Almapress,

Warszawa 1986 22. Sobiecki R. (red.): Podstawy przedsiębiorczości w pytaniach i odpowiedziach. Difin,

Warszawa 2003 23. Sobol E. (red.): Mały słownik języka polskiego. PWN, Warszawa 1994 24. śurek M. (oprac.): Prezentacja multimedialna z warsztatów psychologiczno-

- aktywizujących, ZDZ, Radom 2007 25. Poradnik dla szukających pracy. e-book, portal internetowy www.abcpraca.pl Internet: 26. http://www.mpips.gov.pl 27. http://www.cvonline.pl 28. http://www.praca.pl 29. http://hentaiszit.friko.pl/rysuj/usta.htm 30. http://www.archium.literka.pl/modules.php 31. http://pl.wikipedia.org/wiki/Komunikacja_interpersonalna 32. http://manager.money.pl/strategie/psychologia_biznezu/artykul/autoprezentacja;kluczem;

do;sukcesu,22,0,162070.html

Documents

Kształtowanie własnego wizerunku publicznego