Kształcenie kompetencji kluczowych

Po co ... ?

• Po co nam kompetencje kluczowe – jak zmieniła się

edukacja, jak zmienił się świat?

• Jaki związek z kompetencjami kluczowymi ma efekt

motyla?

• Czym jest kompetencja i dlaczego kluczowa?

• Jak i kiedy realizować kompetencje kluczowe? Czy to

jest jednorazowa akcja?

Kompetencje kluczowe (terminologia)

• kluczowe – jest określeniem dopełniającym kompetencje,

oznacza to co przewodnie, wiodące, niezbędne.

• kompetencja – zakres czyjejś wiedzy i umiejętności

• umiejętność – praktyczna znajomość czegoś, biegłość

w czymś, zdolność wykonywania czegoś

• kompetencja jest więc pojęciem nadrzędnym, jest

umiejętnością wyższego rzędu

• być kompetentnym – oznacza opanowanie dużej liczby

umiejętności elementarnych oraz posiadanie konkretnej

wiedzy o miejscu czasie i sposobie ich zastosowania

• termin kompetencja charakteryzuje osobę, zaś umiejętnośćraczej działanie

Kompetencje kluczowe - definicja

Kompetencje kluczowe

• Kompetencje kluczowe definiowane są jako

połączenie wiedzy, umiejętności i postaw

odpowiednich do sytuacji.

• Kompetencje kluczowe to te, których wszystkie

osoby potrzebują do samorealizacji i rozwoju

osobistego, bycia aktywnym obywatelem, integracji

społecznej i zatrudnienia.

ZALECENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

z dnia 18 grudnia 2006 r.

w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie

(2006/962/WE)

• Badania ujawniły znaczną lukę pomiędzy poziomami wykształcenia wymaganymi w nowych miejscach pracy a poziomami osiąganymi przez europejskich pracowników.

• Z badania tego wynika, iż ponad jedną trzeciąpracowników w Europie (80 mln ludzi) stanowiąosoby o niskich umiejętnościach, tymczasem według szacunków do 2010 r. prawie 50 %nowych miejsc pracy będzie wymagało wykształcenia wyższego, niewiele poniżej 40 % –wykształcenia średniego drugiego stopnia, zaśtylko 15 % będzie odpowiednie dla osób z wykształceniem podstawowym.

Zalecenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie

kluczowych kompetencji w uczeniu się przez całe życie

• Kształtowania umiejętności kluczowych nie realizuje się jako odrębnej dziedziny aktywności, ale włącza się je w obręb konkretnych przedmiotów poprzez dobór odpowiednich metod i form kształcenia. Chodzi bowiem o to, aby absolwent szkoły byłwyposażony nie tylko w wiedzę, ale także w konkretne umiejętności, takie które pomogą mu radzić sobie w nowej rzeczywistości społecznej i

gospodarczej.

Istotą kompetencji kluczowych jest: - ponadprzedmiotowość;- wzajemne przenikanie;- współzależność

Dlatego nie mówimy o rozwijaniu pojedynczych kompetencji kluczowych, tylko o wszystkich razem!

Kompetencje kluczowe

1) porozumiewanie się w języku ojczystym

2) porozumiewanie się w językach obcych

3) kompetencje matematyczne i podstawowe

kompetencje naukowo-techniczne

4) kompetencje informatyczne

5) umiejętność uczenia się

6) kompetencje społeczne i obywatelskie

7) inicjatywność i przedsiębiorczość

8) świadomość i ekspresja kulturalna

.

Cele i tło

Zaleca się państwom członkowskim m.in.:

•rozwijanie oferty kompetencji kluczowych dla wszystkich,

w ramach ich strategii uczenia się przez całe życie, w tym

strategii osiągnięcia powszechnej alfabetyzacji,

•kształcenie i szkolenie wszystkich młodych ludzi w celu rozwijania kompetencji kluczowych na poziomie dającym im

odpowiednie przygotowanie do dorosłego życia oraz

stanowiącym podstawę dla dalszej nauki i życia zawodowego,

umożliwianie osobom dorosłym rozwijania i aktualizowania

kompetencji kluczowych przez całe życie.

Bez hierarchii…

• Wszystkie kompetencje kluczowe uważane są za

jednakowo ważne, ponieważ każda z nich może

przyczynić się do udanego życia we współczesnym

społeczeństwie

.

Zadania szkoły

• Podstawa programowa kształcenia ogólnego

wyróżnia UMIEJĘTNOŚCI uznane za konieczne do

uzyskania kompetencji kluczowych:

• należy je rozumieć jako zadania szkoły

• rozwijanie tych umiejętności jest zobowiązaniem szkoły wobec ucznia.

.

Podstawa programowa nakłada na nauczycieli obowiązek stwarzania uczniom warunków do nabywania następujących umiejętności

.

Do najważniejszych umiejętności zdobywanych przez ucznia w trakcie kształcenia ogólnego

w szkole podstawowej należą:

1) czytanie – rozumiane zarówno jako prosta czynność, jako umiejętność rozumienia,

wykorzystywania i przetwarzania tekstów w zakresie umożliwiającym zdobywanie wiedzy, rozwój

emocjonalny, intelektualny i moralny oraz uczestnictwo w życiu społeczeństwa;

2) myślenie matematyczne – umiejętność korzystania z podstawowych narzędzi matematyki w życiu

codziennym oraz prowadzenia elementarnych rozumowań matematycznych;

3) myślenie naukowe – umiejętność formułowania wniosków opartych na obserwacjach

empirycznych dotyczących przyrody i społeczeństwa;

4) umiejętność komunikowania się w języku ojczystym i w języku obcym, zarówno w mowie,

jak i w piśmie;

5) umiejętność posługiwania się nowoczesnymi technologiami informacyjno-komunikacyjnymi, w tym także dla wyszukiwania i korzystania z informacji;

6) umiejętność uczenia się jako sposób zaspokajania naturalnej ciekawości świata, odkrywania

swoich zainteresowań i przygotowania do dalszej edukacji;

7) umiejętność pracy zespołowej.

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy

programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych

typach szkół, Dz.U. z dnia 30 sierpnia 2012 r. poz. 977.

.

Do najważniejszych umiejętności zdobywanych przez ucznia w trakcie kształcenia ogólnego na III i IV etapie edukacyjnym należą:

1) czytanie – umiejętność rozumienia, wykorzystywania i refleksyjnego przetwarzania tekstów, w tym tekstów kultury, prowadząca do osiągnięcia własnych celów, rozwoju osobowego oraz aktywnego uczestnictwa w życiu społeczeństwa;

2) myślenie matematyczne – umiejętność wykorzystania narzędzi matematyki w życiu codziennym oraz formułowania sądów opartych na rozumowaniu matematycznym;

3) myślenie naukowe – umiejętność wykorzystania wiedzy o charakterze naukowym do identyfikowania i rozwiązywania problemów, a także formułowania wniosków opartych na obserwacjach empirycznych dotyczących przyrody i społeczeństwa;

4) umiejętność komunikowania się w języku ojczystym i w językach obcych, zarówno w mowie, jak i w piśmie;

5) umiejętność sprawnego posługiwania się nowoczesnymi technologiami informacyjno-komunikacyjnymi;6) umiejętność wyszukiwania, selekcjonowania i krytycznej analizy informacji;7) umiejętność rozpoznawania własnych potrzeb edukacyjnych oraz uczenia się;8) umiejętność pracy zespołowej.

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy

programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych

typach szkół, Dz.U. z dnia 30 sierpnia 2012 r. poz. 977.

.

Najważniejsze umiejętności rozwijane w ramach kształcenia ogólnego w szkole

podstawowej- NPP 20171)sprawne komunikowanie się w języku polskim

oraz w językach nowożytnych;

2)sprawne wykorzystywanie narzędzi matematyki w życiu codziennym,

a także kształcenie myślenia matematycznego;

3)poszukiwanie, porządkowanie, krytyczna analiza

oraz wykorzystanie informacji z różnych źródeł;

4)kreatywne rozwiązywanie problemów z różnych dziedzin ze świadomym wykorzystaniem metod i narzędzi wywodzących się z informatyki, w tym programowanie

Najważniejsze umiejętności rozwijane w ramach kształcenia ogólnego w szkole

podstawowej

5) rozwiązywanie problemów, również z

wykorzystaniem technik mediacyjnych;

6) praca w zespole i społeczna aktywność;

7) aktywny udział w życiu kulturalnym szkoły,

środowiska lokalnego oraz kraju.

.

Kompetencje kluczowe i ich zakres znaczeniowy

Porozumiewanie się w języku ojczystym:

• porozumiewanie się w mowie i piśmie w różnych

sytuacjach komunikacyjnych

• zdolność wyrażania i interpretowania pojęć

• rozróżnianie i wykorzystywanie różnych typów tekstów

• poszukiwanie, gromadzenie i przetwarzanie informacji

• zainteresowanie kontaktami z innymi ludźmi

• językowej interakcji w odpowiedniej i kreatywnej formie

w pełnym zakresie kontekstów społecznych i kulturowych –

w edukacji i szkoleniu, pracy, domu

i czasie wolnym.

Kompetencje kluczowe na lekcjach języka polskiego

• umiejętność komunikowania się w języku ojczystym,

zarówno w mowie, jak i w piśmie

• umiejętność posługiwania się nowoczesnymi

technologiami informacyjno - komunikacyjnymi,

w tym wyszukiwanie i korzystanie z informacji,

przygotowanie prezentacji

.

Kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne

• Kompetencje matematyczne obejmują

umiejętność rozwijania i wykorzystywania

myślenia matematycznego w celu

rozwiązywania problemów wynikających z

codziennych sytuacji.

Kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne

• Kompetencje naukowe odnoszą się do zdolności i chęci

wykorzystywania istniejącego zasobu wiedzy i metodologii

do wyjaśniania świata przyrody, w celu formułowania pytań

i wyciągania wniosków opartych na dowodach.

• Kompetencje

w zakresie nauki i techniki obejmują rozumienie zmian

powodowanych przez działalność ludzką oraz

odpowiedzialność poszczególnych obywateli.

Kompetencje informatyczne

Kompetencje informatyczne obejmują umiejętne i krytyczne

wykorzystywanie technologii społeczeństwa informacyjnego (TSI)

w pracy, rozrywce i porozumiewaniu się. Opierają się one na podstawowych

umiejętnościach w zakresie TIK: wykorzystywania komputerów do

uzyskiwania, oceny, przechowywania, tworzenia, prezentowania i wymiany

informacji oraz do porozumiewania się

i uczestnictwa w sieciach współpracy za pośrednictwem Internetu.

Umiejętność uczenia się

• Umiejętność uczenia się”

to zdolność konsekwentnego

i wytrwałego uczenia się,

organizowania własnego

procesu uczenia się, w tym

poprzez efektywne

zarządzanie czasem

i informacjami, zarówno

indywidualnie, jak

i w grupach.

Kompetencje społeczne i obywatelskie

• zdolność do konstruktywnego porozumiewania się w różnych środowiskach

• wykazywania się tolerancją, wyrażania i rozumienia różnych punktów widzenia

• negocjowania połączonego ze zdolnością tworzenia klimatu zaufania, a także

zdolność do empatii

• zdolność do efektywnego zaangażowania, wraz z innymi ludźmi

w działania publiczne

• wspieranie różnorodności i spójności społecznej

• gotowość poszanowania wartości i prywatności innych osób

• konstruktywne uczestnictwo w działaniach społeczności lokalnych

• działalność obywatelska

.

Inicjatywność i przedsiębiorczość

• Inicjatywność i przedsiębiorczość oznaczają zdolność osoby

do wcielania pomysłów w czyn. Obejmują one kreatywność,

innowacyjność i podejmowanie ryzyka, a także zdolność do

planowania przedsięwzięć i prowadzenia ich dla osiągnięcia

zamierzonych celów. Powinny one obejmować świadomość

wartości etycznych i promować dobre zarządzanie.

Świadomość i ekspresja kulturalna

• docenianie znaczenia twórczego wyrażania idei,

doświadczeń i uczuć za pośrednictwem wielu środków

wyrazu, w tym muzyki, sztuk teatralnych, literatury

i sztuk wizualnych

• rozumienie kulturowej i językowej różnorodności

w Europie i w innych regionach świata oraz konieczności

jej zachowania, a także zrozumienie znaczenia czynników

estetycznych w życiu codziennym.

Porozumiewanie się w językach obcych

• Porozumiewanie się w obcych językach opiera się w

znacznej mierze na tych samych wymiarach

umiejętności, co porozumiewanie się w języku

ojczystym. Porozumiewanie się w obcych językach

wymaga również takich umiejętności, jak mediacja i

rozumienie różnic kulturowych

Interdyscyplinarność kompetencji

• Kompetencje scalają umiejętności z wielu

przedmiotów, nie odnoszą się do jednej dziedziny

nauki, mają charakter interdyscyplinarny, taka

edukacja jest wartościowa: „nauczyciel z każdego przedmiotu z osobna powinien mieć świadomośćcelów ponadprzedmiotowych, by wskazywaćuczniom spójność wewnętrzną szkolnych programów”.

.

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO

.

Efekt motyla

• Trzepot skrzydeł motyla w Ohio, może po trzech

dniach spowodować burzę w Teksasie

Efekt motyla

• Co jest efekt motyla i jaki ma związek z kompetencjami kluczowymi• Po co nam kompetencje kluczowe – jak zmieniła się edukacja, jak

zmienił się świat?• Jak i kiedy kształtować kompetencje kluczowe? • Czy jest to jednorazowa akcja?• Jaki jest związek efektu motyla z kompetencjami kluczowymi?• Jak wspierać szkoły i nauczycieli w kształtowaniu KK? – procesowe

wspomaganie i sieci nauczycielskie

.

Efekt motyla

W roku 1960 Edward Lorenz pracował nad komputerowym prognozowaniem pogody. Stworzył do tego celu układ 12 równań wyrażających relacje między temperaturą, ciśnieniem, prędkością wiatru itd. Sądził, jak większośćówczesnych naukowców, że prawie dokładne dane wejściowe dają prawiedokładne wyliczenia. To przekonanie okazało się jednak błędne. Okazało się, że nawet banalnie mała zmiana danych liczbowych na wejściu prowadzi do znacząco różnych wyników na wyjściu. Dlatego nawet pozornie nic nie znacząca różnica na wejściu może przynieść kompletnie inne efekty na wyjściu.

Efekt motyla

• Efekt wp ływu pozornie nieistotnych zdarze ń na inne, o wielokro ć większym zasięgu

Efekt motyla

Kompetencje w szkole kszta łtujemy nie poprzez to czego uczymy, ale JAK uczymy.

Fabryka Forda w XIX wieku

Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków

Tryb.

Fabryka Forda w XX wieku

U stomatologa

Szkoła XIX w

Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków

Tryb.

Szkoła1965

Szkoła 2015

Szkoła 2017

Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków

Tryb.

Londyn 2007

Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków

Tryb.

Zadania nauczyciela w rozwijaniu kompetencji kluczowych

• Rozwijanie kompetencji wymaga często wyjścia poza przedmioty, dlatego warto (trzeba) sięgać do:

- metody projektów

- zajęć terenowych

- inscenizacji, itd.

• Odchodzenie od dotychczasowej roli nauczyciela-eksperta, w kierunku nauczyciela: doradcy, obserwatora i słuchacza, uczestnika procesu dydaktycznego

• Przygotowanie uczniów do następujących działań: - ustawicznego zdobywania nowej wiedzy i umiejętności,

- samodzielnego korzystania z zasobów informacyjnych,

- współpracy z innymi,

- rozwiązywania problemów

I etap edukacyjny

Zasady wspierania uczniów:

•ROLA NAUCZYCIELA: FACILITATOR PRZEWODNIK•Kształtowanie umiejętności współpracy poprzez zadania wymagające wspólnego uczenia się, wymiany informacji, kooperacji

•Monitorowanie procesów emocjonalnych uczniów, w tym rozumienia i kontroli emocji, sprawczości, radzenia sobie z trudnościami.

•Tworzenie sytuacji edukacyjnych umożliwiających rozpoznawanie przez uczniów własnych zdolności, uzdolnień i zainteresowań.

•Stwarzanie okazji w szkole do prezentowania przez uczniów swoich pasji i zdolności

•Dobieranie trudności zadań i zakresu pomocy tak, aby stanowiły dla dzieci wyzwania wystarczająco duże, by zachęcić je do działania i jednocześnie na tyle małe, by umożliwiały odniesienie sukcesu.

•Dopasowanie do wymagań wobec dziecka stopnia pomocy. Działanie dziecka na tym etapie rozwoju potrzebuje aprobaty i uwagi ze strony dorosłego, którego ważną rolą jest tworzenie przestrzeni dla rozwoju samodzielności i zaradności.

•Wprowadzanie do nauki element zabawy, aby dziecko doświadczało przyjemności z powodu samej realizacji zadań, a nie tylko osiąganego efektu końcowego

•Dbanie o to, by dziecko miało poczucie wpływu na to, jakie osiąga wyniki w działaniu.

I etap edukacyjny

Zadania rozwojowe: •osiąganie podstaw niezależności osobistej, wzrost samodzielności,

•kształtowanie poczucia kompetencji i wzmacnianie motywacji wewnętrznej,

•wzrost zainteresowania światem społecznym, umiejętnośćwspółdziałania i współpracy,

•rozwijanie zdolności do rozumienia perspektywy innych ludzi,

•nawiązywanie kontaktów z rówieśnikami i nauczycielami

•podporządkowanie regułom społecznym rozszerzanie grona autorytetów na osoby spoza rodziny

•rozwijanie się podstawowych sprawności szkolnych – czytania, pisania i liczenia,

•rozwijanie się pojęć naturalnych, niezbędnych w codziennym życiu,

•rozwijanie się sumienia, moralności, skali wartości

II etap edukacyjny

Zadania rozwojowe:•kształtowanie poczucia kompetencji, sprawstwa i odpowiedzialności

•kształtowanie umiejętności samodzielnego uczenia się (indywidualnie i w zespole)

•kształtowanie umiejętności uczenia się i współpracy z rówieśnikami

•doskonalenie myślenia, początki myślenia formalnego

•rozwijanie się pojęć naturalnych i naukowych (efekt nauki szkolnej)

•rozwijanie się kontroli nad emocjami

•opanowywanie społecznej roli związanej z płcią

•uczestniczenie w różnych rolach w grupach rówieśniczych

III etap edukacyjny

• Zadania rozwojowe: okres wczesnej dorosłości to rozpoczęcie procesu przygotowania do życia społecznego i publicznego a także posługiwania siędojrzałym systemem wartości i norm etycznych. To czas kształtowania akceptacji zmieniającego się siebie i oczekiwań wobec otoczenia, silnej potrzeby dokonywania własnych wyborów i współpracy z grupąrówieśniczą. To czas odkrywania własnej niezależności, indywidualności i pól autonomii. Nawiązywanie bardziej dojrzałych związków z rówieśnikami, pozwalających budować mu własny wizerunek oraz tożsamość poprzez kontakty i interakcje społeczne.

IV etap edukacyjny

Zadania rozwojowe: kształtowanie tożsamości,

której istota tkwi w poszukiwaniu odpowiedzi na

pytanie „Kim jestem?” Włączania się w

usankcjonowany społecznie sposób myślenia,

działania i organizowania aktywności

ukierunkowanej na samodzielność. Osiągnięcie

dojrzałości do podjęcia ról i realizowania zadań

rozwojowych charakterystycznych dla osób

dorosłych.

Podsumowanie

„Nauczyciel powinien umieć wspierać proces rozwoju umiejętności uczenia się, dzięki któremu uczniowie stają się

coraz lepiej przygotowani do autonomicznego uczenia się

przez całe życie.

Nauczyciel powinien być organizatorem procesu uczenia sięuczniów, tak aby występowali częściej w roli badaczy niż

odbiorców jego wiedzy o uczeniu się”.

Kompetencje kluczowe

1) porozumiewanie się w języku ojczystym

2) porozumiewanie się w językach obcych

3) kompetencje matematyczne i podstawowe

kompetencje naukowo-techniczne

4) kompetencje informatyczne

5) umiejętność uczenia się

6) kompetencje społeczne i obywatelskie

7) inicjatywność i przedsiębiorczość

8) świadomość i ekspresja kulturalna

.

Poprzez jakie działania nasza Szkoła kształtuje kompetencje kluczowe?

.

które kompetencje?

• Zajęcia plastyczne………

• Formy związane z czytelnictwem …….

• Formy z zakresu nowych technologii……

• Konkurs ojczyzna polszczyzna……

• Rok 2018 – 100 lecie odzyskania niepodległości i powstanie wielkopolskie ……..

• Edukację wczesnoszkolną……

…poprzez…

• Seminaria europejskie – kompetencja społeczna i obywatelska

• Wiosenna Akademia Sztuki i realizowane w jej ramach zajęcia, zajęcia plastyczne, Forum Nauczycielskie, formy związane z edukacjązawodową– inicjatywność i przedsiębiorczość, kreatywność

• Formy z zakresu nowych technologii - kompetencje informatyczne

• Konkurs ojczyzna polszczyzna, formy związane z czytelnictwem –kompetencja porozumiewania się w języku polskim

• Rok Tuwima, działania wokół Henryka Sienkiewicza – świadomośći ekspresja kulturalna

• Edukację wczesnoszkolną

Cała nasza oferta edukacyjna, kształtuje kolejne kompetencje i umiejętności

ale najbardziej przyczynia się do kształtowania kompetencji uczenia się

Dziękuję za uwagę