1. KRIJIMI IUNIVERSITHARUN JAHJAShtator 2002Pr lexuesinGjat 140 viteve t fundit, Darviniz mi, i cili mohon faktin e krij imit e,s i rrj edhoj , edhe vet ekzis tencn e A llahut, ka br q shum nj erz tlargohen nga besimi i t yre dhe t bien n kthetrat e d ys hi mit. Ndaj, dukeprovuar se kjo teori nuk s ht gj tj etr ve nj mas htrim, ne kr yej m nj det yr shum t rnds is hme q sht e lidhur ngusht me fen. Ska d yshim,s e k y sht nj s hrbim i rndsishm q duhet tu ofrohet t gj ithve.Nj pik q duhet theksuar ka t bj me prmbaj tjen e librit. N tgj ith librat e autorit, te mat q kan lidhje me bes imin traj tohen n dritn eaj eteve kuranore dhe njerzit ftohen q t msojn fj alt e A llahut dhe tjetojn bas hk me to. T gj itha te mat q kan lidhje me ajetet kuranore janshpje-guar n mn yr t atill q t mos ln as nj shteg pr d ys hime apodile ma n mendj en e lexues it. S tili i qart, i leht e i rrj edhshm munds ondo nj eri t fardo moshe apo grupi social q t kuptoj me lehtsi librat.Kjo gj i bn ata s hum trheqs pr tu lexuar njhersh, pa e ndrprerlexi min. Edhe ata persona q e mohoj n ann s hpirtrore ndikohenpozitivis ht nga faktet e prmendura n kto libra dhe nuk mund ta hedhinposht vrtets in e t yre.K y libr, ashtu s i dhe t gjith librat e tj er t autorit, mund t lexohetindividualis ht os e n grupe. Leximi i librit n grup sht shum i dobishmdhe i rnds is h m, pasi do lexues mund ti prcj ell tj etrit mendimet dheeks periencn e tij . 2. Kta libra jan shkruar vetm pr t fituar knaqs in e A llahut, ndajdhe kontributi i dokuj t pr lexi min dhe prezantimin e t yre do t is hte njshrbim i madh pr fen e A llahut. Ndaj , ata q duan tua trans metoj n fent tjerve, do t gjejn nj mj et tepr efikas n librat e Harun Jahjas.N kto libra ju nuk do t gj eni shpj egime q bazohen n burime td ys himta, apo s til shkrimi q bie ndes h me respektin dhe nderimin q duhett tregoj m pr gjrat e shenj ta, apo ide t pabaza q fusin d ys him dheshkaktoj n devijim n zemr.KRIJIMI IUNIVERSITHARUN JAHJAShtator 2002Rreth autorit dhe veprave t tijA u t o r i , i c i l i s h k r u a n m e p s e u d o n i m i n H A R U N J A H J A , k a l i n d u r n A n k a r a n v i t i n1 9 5 6 . P a s i m b a r o i s h k o l l n t e t v j e a r e d h e t m e s m e n A n k a r a , a i s t u d i o i a r t e t n u n i v e r s i t e t i n M i m a r S i n a n t S t a m b o l l i t , s i d h e f i l o z o f i n U n i v e r s i t e t i n e S t a m b o l l i t .Q n g a v i t i 1 9 8 0 , a u t o r i k a p u b l i k u a r l i b r a t s h u m t n f u s h a t n d r ys h m e , s i a t op o l i t i k e , f e t a r e d h e s h k e n c o r e . H a r u n J a h j a n j i h e t s i n j a u t o r q k a s h k r u a r p u n i m et e p r t r n d s i s h m e p r n x j e r r n s h e s h m a s h t r i m e t e e v o l u c i o n i s t v e , p a v l e f s h m r i n e p r e t e n d i m e v e t t yr e , s i d h e a n t e e r r t a q l i d h i n D a r v i n i z m i n m e d i s a i d e o l o g j is h k a t r r i m t a r e .P s e u d o n i m i i t i j p r b h e t n g a e m r a t " H a r u n " ( A r o n ) d h e J a h j a ( G j o n ) , p r t p r k u j t u a r k t a d y p r o f e t q l u f t u a n k u n d r m o s b e s i m i t . Vu l a e P r o f e t i t , e c i l a g j e n d e tn k a p a k u n e l i b r a v e t a u t o r i t p r m b a n n j k u p t i m s i m b o l i k q k a l i d h j e m ep r m b a j t j e t e t yr e . K j o v u l p r f a q s o n K u r a n i n , i c i l i s h t l i b r i d h e f j a l a e f u n d i t eA l l a h u t d h e P r o f e t i n , i c i l i s h t p r o f e t i i f u n d i t . N n u d h h e q j e n e K u r a n i t d h eS u n e t i t , a u t o r i k a p r q l l i m t h e d h p o s h t t g j i t h a b a z a t e i d e o l o g j i v e a n t i - f e t a r e ,n m n y r q t s h u h e n t g j i t h a k u n d r s h t i m e t n d a j f e s . 3. T g j i t h a k t o p u n i m e t a u t o r i t p r q e n d r o h e n r r e t h n j q l l i m i : t r a n s m e t i m i im e s a z h i t t K u r a n i t p r t g j i t h n j e r z i t , d u k e i n x i t u r a t a t m e n d o j n r r e t h t e m a v e t r n d s i s h m e q k a n l i d h j e m e b e s i m i n , s i e k z i s t e n c a e A l l a h u t , n j s i m i i Ti j , b o t at j e t r e t j . , d h e s h k a t r r i m i i p l o t i t h e m e l e v e t r r n u a r a t s i s t e m e v e a t e i s t e .H a r u n J a h j a g z o n n j r e p u t a c i o n t m a d h n n j g a m m j a f t t g j e r l e x u e s i s h q n g a I n d i a n A m e r i k , n g a A n g l i a n I n d o n e z i , n g a P o l o n i a n B o s n j e , n g a S p a n j a n B r a z i l . D i s a p r e j l i b r a v e t t i j j a n t d i s p o n u e s h m n A n g l i s h t , F r e n g j i s h t ,G j e r m a n i s h t , I t a l i s h t , P o r t u g a l i s h t , U r d u , A r a b i s h t , S h q i p , R u s i s h t , B o s h n j a k i s h t d h eM a l a j o ; a t a j a n m i r p r i t u r n g a l e x u e s i t n t g j i t h b o t n .T v l e r s u a r n t g j i t h b o t n , k t o p u n i m e k a n s h r b y e r p r t n d i h m u a r s h u m n j e r z t g j e j n r r u g n e b e s i m i t a p o t a r r i j n n j k u p t i m m t t h e l l t b e s i m i t t t y r e . S t i l i i q a r t , i l e h t d h e i r r j e d h s h m i k t y r e l i b r a v e u j e p a t y r e d i s a v e o r ik a r a k t e r i s t i k e q m u n d t v i h e n r e n g a k u s h d o q i l e x o n a p o i s h q yr t o n a t o . K t op u n i m e k a n p a s u r n j n d i k i m t s h p e j t d h e r e z u l t a t e t e p r t k n a q s h m e . s h t ep a m u n d u r p r a t a p e r s o n a , q i l e x o j n k t o l i b r a m e k u j d e s d h e m e n d o j n r r e t h t yr es e r i o z i s h t q t v a z h d o j n t m b r o j n f i l o z o f i n m a t e r i a l i s t e , a t e i z m i n a p o f a r d oi d e o l o g j i e a p o f i l o z o f i e s h k a t r r i m t a r e . E d h e n s e a t a v a z h d o j n m b r o j t j e n , k j o t r e g o ns e a t a b a z o h e n n s e n t i m e n t a l i z m i n e t y r e , p a s i k t o l i b r a i h e d h i n p o s h t k t o i d e o l o g j iq n g a t h e m e l e t . S o t s h t b r e m u n d u r q t g j i t h a l v i z j e t b a s h k k o h o r e j o b e s i m t a r et p s o j n n j d i s f a t i d e o l o g j i k e , n s a j t k o l e k s i o n i t t l i b r a v e t s h k r u a r n g a H a r u nJ a h j a .S k a d ys h i m s e k t o v e o r i e k a n o r i g j i n n n g a u r t s i a d h e u d h z i m i i K u r a n i t .A u t o r i s i g u r i s h t q n u k n d i h e t k r e n a r p r v e t e n e t i j ; a i s yn o n q t j e t n j m j e t q n d i h m o n t t j e r t p r t g j e t u r r r u g n e d r e j t t Z o t i t . P r m t e p r, a i n u k m e r r a s n j p r f i t i m m a t e r i a l n g a l i b r a t e t i j . E d h e a t a q p r g a t i s i n k t o l i b r a n u k m a r r i n a s n j p r f i t i m m a t e r i a l . A t a d u a n v e t m t f i t o j n k n a q s i n e A l l a h u t .D u k e p a s u r p a r a s y s h k t o f a k t e , a t a q i n k u r a j o j n n j e r z i t q t l e x o j n k t ol i b r a , t c i l t h a p i n s yt e z e m r s d h e n d i h m o j n t t j e r t t b h e n a d h u r u e s t d e v o t s h m t Z o t i t , b j n n j s h r b i m t p a m u e s h m p r f e n .N g a a n a t j e t r, d o t i s h t e h u m b j e k o h e d h e e n e r g j i e p r h a p j a e a t y r e l i b r a v e q k r i j o j n k o n f u z i o n n m e n d j e t e n j e r z v e d h e n u k k a n n d o n j n d i k i m t e f e k t s h m n l a r g i m i n e d ys h i m e v e d h e d i l e m a v e n g a z e m r a t e t y r e , s i e k a v r t e t u a r d h ee k s p e r i e n c a s h u m v j e a r e . s h t m s e n a t yr s h m e q l i b r a t t i l l q j a n s h k r u a r m t e p r p r t t h e k s u a r f o r c n l e t r a r e t a u t o r i t t t yr e , s e s a p r t f i t u a r k n a q s i n eA l l a h u t , n u k m u n d t k e n k u r r n j e f e k t p o z i t i v. A t a q d ys h o j n n k t , m u n d t s h o h i n s e q l l i m i i v e t m i l i b r a v e t H a r u n J a h j a s s h t t r i u m f i n d a j m o s b e s i m i t d h ep r h a p j a e v l e r a v e m o r a l e t K u r a n i t .N u k d u h e t t h a r r o j m n j p i k s h u m t r n d s i s h m e : S h k a k u k r y e s o r i v a z h d i m i tt p r o b l e m e v e d h e k o n f l i k t e v e q p r b a l l o j n m u s l i m a n t s o t s h t n d i k i m i i d e o l o g j i k im o s b e s i m i t . T g j i t h a k t o d o t m a r r i n f u n d k u r t a r r i h e t d i s f a t a i d e o l o g j i k e em o s b e s i m i t d h e t s i g u r o h e m i q d o n j e r i i n j e h m r e k u l l i t e k r i j i m i t d h e m o r a l i n 4. k u r a n o r, n m n yr q t g j i t h n j e r z i t t j e t o j n m e f r ym n e t yr e . D u k e m a r r n k o n s i d e r a t g j e n d j e n e b o t s s o t , e c i l a i o n n j e r z i t n n j h u m n e r t t h e l l d h u n e ,k o r r u p s i o n i d h e k o n f l i k t e s h , s h t e q a r t q k y s h r b i m d u h e t t j e t i d i p o n u e s h m s am s h p e j t d h e s a m e f e k t i v i s h t q t j e t e m u n d u r. P r n d r ys h e , m u n d t j e t s h u m v o n .N e s h p r e s o j m q m e Vu l l n e t i n e Z o t i t , l i b r a t e H a r u n J a h j a s d o t l u a j n k t r o l t e p rt r n d s i s h m n s h e k u l l i n X X I d h e d o t n d i h m o j n n j e r z i t t f i t o j n p a q e n , b e k i m i n ,d r e j t s i n d h e l u m t u r i n e p r e m t u a r n K u r a n .T i t u l l i i o r i g j i n a l i t : K r i j i m i i U n i v e r s i t w w w. h a r u n y a h y a . c o mT d r e j t a t e b o t i m i t n g j u h ns h q i p e j a n t r e z e r v u a r a p rK o m u n i t e t i M u s l i m a n S h q i p t a rP r k t h e u n g a t u rq i s h t j a :A h m e t G j i n i s h iR e d a k t o r L e t r a r :R o a l d A . H y s aB o t u a r n g a :K o m u n i t e t i M u s l i m a n S h q i p t a rR r. P u n t o r t e R i l i n d j e s , N r. 5 0T i r a n - A L B A N A 5. Te l & F a x : + 3 5 5 4 2 2 3 7 0 1i c a l b @ y a h o o . c o mS h t y p u r n g a : a n O f s e t , C e n d e re Yo l u N o : 2 3Ay a z a a , s t a n b u l - T U R K E YP r m b a j t j aH y r j eR r z i m i S h k e n c o r i M a t e r i a l i z m i t 9K r e u IK r i j i m i i U n i v e r s i t n g a M o s e k z i s t e n c a 1 5K r e u I IE k u i l i b r i n S h p r t h i m 2 9K r e u I I IR i t m i i A t o m e v e 4 3K r e u I VR r e g u l l i n Q i e j 6 1K r e u VP l a n e t i B l u 7 7K r e u V IP r o j e k t i m i n D r i t 1 0 1K r e u V I IP r o j e k t i m i n U j 1 2 1K r e u V I I I 6. P r o j e k t i m i i Ve a n t i E l e m e n t v e t J e t s 1 3 9P r f u n d i m iT h i r r j e p r A r s y e t i m 1 5 7S h t o j c R r z i m i i E v o l u c i o n i t 1 6 5HYRJERRZIMISHKENCOR IMATERIALIZMITM aterializ mi nuk mund t pretendoj m tepr, jetgj ats in e tij s ifilozofi shkencore.Artur Ks tler, Filozof i njohur1S i u krijua ky univers i paskajshm ku ne jetojm?Si u shfaq ekuilibri, harmonia dhe organizimi n kt univers? Si arriti bota ku ne jetojm t bhej nj streh kaq e sigurt prne?Kto pyetje q n agim t historis s njerzimit kan trhequr vmendjen e shum mendimtarve. Mes tyre ka paturedhe shkenctar dhe/apo filozof, t cilt kan kan studiuar dhe analizuar t bazuar n logjik dhe arsye (prakticizm) ktopyetje dhe kan arritur n prfundimin e prbashkt se: Prsosmria e rre-gullit dhe projektimit n univers jan nj tregues iqart pr ekzistencn e nj Krijuesi Suprem, Zotrues i gjithsis. 7. Kjo sht e nj e vrtet e padiskutuar e q mund t arrihet duke vn n pun inteligjencn ton. Kt realitet Allahue ka deklaruar para 14 shekujsh n librin e Tij, Kuranin, t cilin e zbriti si udhzim pr njerzimin. Aty njoftohemi edhe mbikrijimin e universit nga mosekzistenca, organizimin e tij pr nj qllim t veant dhe krijimin e t gjitha sistemeve dheekuilibreve n univers pr t mundsuar jetesn njerzore.N nj ajet t Kuranit, Allahu i fton njerzit t arsyetojn mbi kt aspekt n vargun pasues:A sht m i rnd rnd krijimi juaj apo ai i qiellit?E Ai e ngriti at! Ngriti kupn e tij dhe e prsosi at.Natn ia errsoi e ditn ia ndrioi.E pastaj tokn e sheshoi. (Naziat, 27- 30)Prsri duke iu mbshtetur thnieve n Kuran, njeriu duhet t dshmoj krijimin prej Zotit, t t gjith sistemeve dheekuilibreve n univers pr t (njeriun), t thellohet mbi kt realitet dhe t nxjerri msim prej vzhgimeve t tij:Edhe pr at q ju krijoi n tok lloje t ndryshme (bagti, bim, pem, minerale etj); ka fakte pr nj popull q di tmarr prvoj. (Nahl, 13)N nj tjetr ajet t Kuranit thuhet:Ai sht q zgjat natn n pjes t dits dhe zgjat ditn n pjes t nats, i nnshtroi diellin dhe hnn q secili lviz(udhton) deri n afatin e caktuar. Ky sht Allahu, Zoti juaj, i tr sundimi sht i Tij, e ata q i luteni n vend t Tij, nukzotrojn as sa nj cip (e hurmave, fije). (Fatir, 13)Kt t vrtet, t ciln e msojm nga Kurani e pranojn edhe shum shkenctar t konfirmuar, themelues tastronomis moderne. Emra si Galilei, Kepler, Njutoni duke zbuluar strukturn e ndrtimit t universit, projektimin e SistemitDiellor, ligjet e fiziks dhe ekuilibre t ndryshm e kan kuptuar m s miri se t gjitha kto jan t krijuara nga Zoti.Materializmi: Argumenti i rrem i shekullit t 20-tE vrteta e krijimit, t ciln e shpjeguam deri tani, refuzohet q prej kohsh t hershme prej nj pikpamjeje filozofike,e ashtuquajtur materializm. Kjo filozofi, e cila fillimisht sht shfaqur te Grekt e vjetr dhe m pas u pranua prej kulturashapo/dhe personash t ndryshm, hedh tezn se materia ekziston q n infinit. Duke pohuar se universi rrjedh nga pafundsiaparaprakisht mohonin krijimin e saj nga Zoti.Materialistt ashtu si hipotezojn q universi ekziston q n infinitet, pretendojn se n gjithsi nuk ekziston qllimdhe projektim. Ata pohojn se t gjitha ekuilibret, harmonia dhe rregulli jan vepr vetm e koinidencs (rastsis). Kypretendim mbi rastsin sht prdorur m pas edhe si prgjigje ndaj pyetjes se si u shfaqn gjallesat. Teoria e evolucionitapo e thirrur ndryshe Darvinizm, sht nj tjetr zbatim i materializmit mbi natyrn.E shprehm edhe m par se kishte edhe nga ata persona, themelues t shkencs moderne, t cilt besonin n krijimine universit nga Zoti. N shekullin e 19-t ndodhi nj ndryshim n kt qndrim t bots s shkencs. Materializmi, n mnyrt paramenduar u fut n kalendarin e shkencave moderne prej grupeve t ndryshme. Kjo filozofi gjeti mbshtetje t gjer dheu prhap shum shpejt n botn e shkencs edhe pr shkak t kushteve sociale e politike t shek. t 19-t.Megjithat, zbulimet e shkencs moderne e demostrojn n mnyr t padiskutueshme shum qart pavleftsin dhefallcitetin e materializmit n fjal.Zbulimet shkencore t shekullit 20-tLe t kujtojm edhe nj her dy pohimet themelore t materializmit rreth universit:Universi ekziston q nga pafundsia, pra, nuk ka as fillim as fund, ai nuk sht i krijuar.do gj n univers sht thjesht fryt i rastsis dhe jo nj plan apo projektim me nj vizion t qllimt. 8. T dy kto nocione t materialistve si rrjedhoj e nj shkence primitive t shekullit t 19-t, t mbrojtura me shumngulm, u shembn plotsisht nga ana e zbulimeve shkencore t shekullit pasardhs.Fillimisht n harres mbetn pretendimet mbi ekzistencn q n infinit t universit. Q n vitet 1920 kishte nj morifaktesh q kjo smund t ishte e vrtet. Shkenctart tashm ishin t sigurt pr krijimin e tij nga mosekzistenca e shkaktuarkjo prej nj Shprthimi t Madh (Big Beng). Me fjal t tjera universi nuk ka ekzistuar n pafundsi por prfundimishtsht krijuar nga Zoti.Ajo q shkenca gjunjzoi s dyti n shek. e 20-t ishte pretendimi i rastsis, t krijimit t gjithsis n mnyraksidentale dhe e paprojektuar. Krkimet e bra q prej viteve 1960-t, treguan se t gjitha ekuilibret fizike ishin tprllogaritura (programuara) n nj mnyr shum t ndrlidhur q t bjn t mundshme jetn njerzore. Me thellimin ekrkimeve, u gjetn nj nga nj ligjet fizike, kimike dhe biologjike n univers, forcat themelore si ato t rndess dhe telektromagnetizmit, strukturn n trsi t atomeve dhe elementve prbrs t universit, t programuara kto me at saktsipr t mundsuar jetn e qenieve njerzore. Sot shkenctart perndimor kt projektim t jashtzakonshm e quajnParim Human (Anthropic Principle). Pra, do detaj n univers sht projektuar me shum kujdes q t bj tmundshme jetn e njeriut.Shkurtimisht n ditt tona materializmi sht refuzuar dhe shembur plotsisht nga shkenca moderne. I pozicionuar sivizion shkencor dominues pr shekullin e 19-t, materializmi u prmbys n shekullin e 20-t, duke psuar nj humbjeprfundimtare.sht shum e natyrshme t ndodhte kshtu. Ashtu si deklaron edhe Allahu: Ne nuk e krijuam qiellin e as tokndhe ka ka n mes tyre, pa qllim (shkel e shko), ai sht mendim i atyre q nuk besuan.... (Sad 27), sht nj supozimi gabuar q universi t jet i krijuar pa nj qllim t caktuar. sht e pashmangshme pr do tez t hedhur mbshtetur mbikto supozime, t falimentoj prball realitetit qysh n fillim.Krijimi sht nj fakt. N kt libr kto t vrteta do ti analizojm s bashku me argumentet prkatse. T gjith nedo t shohim disfatn q psoi materializmi prball shkencs dhe do t bhemi dshmitar pr krijimin e universit prejAllahut me nj forc krijuese superiore dhe t prsosur.Kreu IKrijimi iUniversit ngaMosekzistencaN formn e saj standarte, teoria e Big Bengutpohon se universi ka filluar me zgjerimin emenjhershm t t gjitha pjesve. Po si arritn 9. t zgjeroheshin n t njjtin ast, t sinkronizuart gjitha pjest e universit? Kush ua dhakomandn atyre?Andrei Linde, profesor kozmologjie2Nj shekull m par, krijimi i universit ishte nj koncept q injorohej nga nj pjes e mir e astronomve. Shkak pr ktishte koncepti i gabuar i shkencs s shekullit t 19-t ku pranohej gjersisht ekzistenca e gjithsis q nga pafundsia.Shumica e shkenctarve q studionin mbi universin duke supozuar se ndodheshin prball me nj mas lndsh, e cila meqekzistonte q n infinit as nuk e merrnin mundimin ta kalonin ndrmendje pr nj krijim t universit, pra, pr ekzistencn enj fillimi (t tij).Idea mbi ekzistencn n pafundsi (vazhdueshmri) ka hyr n Perndim s bashku me filozofin materialiste. Kjofilozofi, e cila i ka rrnjt te Grekt e lasht, mbron iden se nuk ka ekzistenc tjetr ve materies dhe se universi ekziston qnga pafundsia dhe do t vazhdoj deri n pafundsi. Kjo filozofi mbijetoi n forma t ndryshme gjat sundimit roman dhe nPerandorin e Von Romane dhe n Mesjet, materializmi psoi nj rnie si rezultat i influencs s Kishs Katolike dhefilozofve t krishter. Por pas Rilindjes mes shkenctarve dhe filozofve perndimor filloi t lindte nj kuriozitet prburimet filozofike t Greqis s lasht. Kshtu pra, filloi prqafimi i materializmit n kt periudh.Ishte filozofi i shquar gjerman Imanuel Kant ai q gjat Iluminizmit Evropian ka pranuar dhe mbrojtur materializmin.Kanti deklaronte se universi ka ekzistuar vazhdimisht dhe brenda ksaj pafundsie do probabilitet duhet t shihet si imundshm. Ndjeksit e Kantit iden mbi nj univers t pafund vazhduan ta mbronin s bashku (bashkangjitur) mematerializmin. Qysh nga fillimi i sheku-llit t 19-t edhe teza se nuk ekziston nj zanafill e universit, pra, e krijimit n njast filloi t prqafohej gjersisht. Kjo ideologji, e cila u prvetsua me kmb-ngulje t madhe edhe nga materialistdialektik si Karl Marksi dhe Frederik Engels, arriti t avancoj deri n shekullin e 20-t.Ideja n fjal pr nj univers t pafund n do periudh ka qen e lidhur fort me ateizmin. Nuk sht e vshtir pr takuptuar pse? Sepse ekzistenca e nj zanafille pr universin flet pr krijimin e tij nga Zoti dhe e vetmja rrug pr tiukundrvn ksaj ishte dalja n sken me pretendimin se universi ka ekzistuar gjithmon. Nj nga ata, t cilt e prvetsuanme kmbngulje kt ideologji ishte Xhorxh Policer, i cili me librat q shkroi n shekullin e 20-t u b nj mbrojts i njohur imaterializmit dhe marksizmit. N librin e tij me titull: Parimet themelore t filozofis, Policer duke u bazuar n modelin euniversit t prhershm i del kundra (krijimit) n kt mnyr:Universi sht dika e pakrijuar. N qoft se do t ishte e kundrta, ather duhet t jet i krijuar nga Zoti n nj ast t vetm dheduhet t jet krijuar nga asgjja, pra, mosekzistenca. Pr t pranuar krijimin, para s gjithash duhet t pranojm, iden e nj astikur universi akoma nuk ekzistonte, dhe m pas do gj u krijua nga hii. Kjo sht dika q shkenca nuk mund ta pranoj.3Policer ishte kundra krijimit, duke mbrojtur iden e pafundsis s universit, mendonte se shkenca prparonte n anne tij. N fakt shkenca pa kaluar shum koh demostroi me t vrtet se universi ka nj fillim. Dhe ashtu si e kishte deklaruarPoliceri vet, nse ka nj krijim ather duhet t ket gjithashtu nj Krijues.Zgjerimi i Universit dhe Zbulimi i Big BengutVitet 1920 do t ishin shum t rndsishme pr zhvillimin e astronomis moderne. N vitin 1922 fizikanti rusAleksandr Fridman arriti t prllogaris se sipas Teoris s Relativitetit t Ajnshtajnit, struktura e universit nuk ishte statike(e palvizshme) dhe do t ishte e mjaftueshme edhe nj impuls i vogl t shkaktonte zgjerim apo tkurrje (t saj). I pari person 10. q arriti t tregoj rndsin e zgjidhjes s Fridmanit, ishte astronomi belg Xhorxh Lmetr. I bazuar n kto kalkulime,Lmetr deklaroi se universi kishte nj fillim dhe q prej asaj zanafille vazhdon n mnyr konseguente t zgjerohet. Prveksaj bri t ditur se do t arrihej t llo-garitej edhe masa e mbetur e rrezatimit q prej ksaj piknisjeje.Llogaritjet teorike t ktyre shkenctarve nuk trhoqn vmendje n at koh por me shfaqjen e nj argumenti bindsgjat viteve 1929, si rezultat i vzhgimeve t shumta, ran si nj bomb n botn e shkencs. Po at vit n qendrn vzhgueseKalifornia Maunt Uillson, astronomi amerikan Edvin Habll bri nj nga zbulimet m t mdha n historin e astronomis.Habll duke studiuar qiellin me ann e nj teleskopi gjigand, zbuloi se drita e yjeve do dit e m tepr prthyhej drejtngjyrs s kuqe, fundit t spektrit dhe kjo ka lidhje t drejtprdrejt me distancn e yjeve nga toka. Ky zbulim tronditi tgjitha bazat e modeleve t nj universi t qndrueshm t supozuara deri n at koh.Sipas ligjeve t njohura t fiziks, spektri i rrezeve t drits, t cilat lvizin drejt piks s vzhgimit kthehen n vjollc,ndrsa spektri i atyre rrezeve t drits, t cilat largohen prej piks s vzhgimit anojn drejt s kuqes. (E njjt kjo me ho-llimin e zrit t sirens s trenit, i cili i largohet vzhguesit.) Vzhgimi i Habllit tregon se sipas ktij ligji, trupat qiellor nmnyr t vazhdueshme largohen prej nesh.Pa kaluar shum koh Habll, zbuloi dika tjetr shum t rndsishme: galaktikat dhe yjet nuk largoheshin vetmprej nesh por edhe nga njri-tjetri. Prball nj universi ku do trup qiellor, n t cilin distancohen nga njri-tjetri, i vetmiprfundim q mund t arrihet sht se universi sht n zgjerim t prhershm.Ky ishte nj zbulim pr t cilin Xhorxh Lmetr pati profetizuar pak koh m par, dhe nj nga mendjet m tshquara t shekullit, pati shprehur dika n lidhje me kt 15 vjet m par se ai. N vitin 1915 Albert Ajnshtajn me an tprllogaritjeve t prfituara nga Teoria e prgjithshme e Relativitetit arriti n prfundimin se universi sht nj struktur jo-statike (kshtu duke i paraprir prfundimeve t Fridmanit dhe Lmetrit). Por i habitur prball ktij zbulimi Ajnshtajni,ekuacioneve t tij i shtoi edhe nj faktor t ri, t cilin e emrtoi konstante kozmologjike q t dilte nj prgjigje e drejtsepse n at koh astronomt thonin se universi sht statik dhe ai krkoi q teoria ti prshtatej ktij modeli. Vite m vonkonstanten kozmologjike do ta prkufizonte si, gabimi m i madh i karriers s tij.E vrteta mbi zgjerimin e universit, t ciln na e parashtroi Habll, m pas do t lindte nj model t ri pr universin.Nse universi sht n zmadhim nse do t kthehemi pak n koh (n t shkuarn) do t konstatojm nj univers m t vogl,e nse shkojm m tej do t vrejm vetm nj pik.Duke iu mbshtetur matjeve t bra, kjo pik, e cila prfshinte t gjith materien e universit, do t kishte nj vllimzero pr shkak t forcs t madhe trheqse (gravitetit). Kshtu q universi duhet t jet shfaqur me shprthimin e ksaj pikeme vllim zero. Ky shprthim u quajt Big Beng (Shprthimi i Madh) dhe ekzistenca e tij n mnyr t prsritur pohohetnga faktet e vrejtura.Big Beng tregoi nj t vrtet shum t madhe: T thuash q dika ka zero volum sht njsoj sikur t thuash shtHi. I gjith universi sht krijuar nga ky hi. Dhe pr m tepr ky univers ka nj fillim n t kundrt me pikpamjen ematerialistve q mbshtesin se universi ka ekzistuar nga pafundsia.Hipoteza e gjendjes s qndrueshme (palvizshme)Teoria e Big Bengut pr shkak t argumentave t forta q sillte, filloi t pranohej gjersisht nga bota e shkencs. Porastronomt, t cilt ishin t vendosur n mbshtetje t filozofis materialiste dhe mbi iden e ksaj filozofie mbi nj universt pafund, vazhdonin ti rezistonin Big Bengut dhe t mbanin n kmb ideologjin e tyre. Shkakun e ksaj prapjejekuptohet fare qart n fjalt e fizikantit t shquar Artur Edington, i cili thot: N mnyr filozofike idea pr fi-llimin emenjhershm t ktij rregulli t tanishm natyror m duket shum e neveritshme.4 11. Nj tjetr astronom q kundrshtoi teorin e Big Bengut, ishte Fredi Hoil. Ky i fundit aty nga mesi i shekullit t 20-tnxorri nj model t ri, pasues i filozofis s universit t pafund t shekullit t 19-t, me emrin gjendje e palvizshme Steady-state. Hoil e pranoi faktin e pakundrshtueshm t zgjerimit t universit dhe propozoi dika t re se universi sht ipafundm n t dyja, dimensionin dhe kohn e tij. Sipas ktij modeli me zgjerimin e universit materia n sasi t duhura, nmnyr spontane filloi t ekzistonte vetvetiu pr ta mbajtur universin n gjendje t palvizshme. Qllimi i vetm i dukshm iksaj teorie sht mbshtetja e dogms s materies q ekziston q n pafundsin e kohs, e cila sht baza e filozofismaterialiste, kjo teori e Big Bengut sht plotsisht e kundrta sepse mbron q universi ka nj fillim. Prkrahsit e teoris sgjendjes s palvizshme i rezistuan pr nj koh t gjat Big Bengut. Por megjithat shkenca prparonte kundra tyre.Triumfi i Big BengutN vitin 1948 Xhorxh Gamov duke i avancuar m tej llogaritjet e Xhorxh Lmetrit, hodhi nj tez t re mbi BigBengun. Nse universi sht formuar me nj shprthim kataklizmik, padyshim q duhet t ket ln pas nj prqindje tcaktuar t rrezatimit. Dhe mbi t gjitha ky rrezatim duhet t jet prhapur n raport t njjt n t gjith universin.Ky argument q duhej t vrtetohej, pa kaluar shum koh u gjend. N vitin 1965, dy krkues Arno Penzias dheRobert Uillson si prfundim i nj rastsie, zbuluan kto rrezatime (val) t panjohura. Ky rrezatim, t cilin e quajtn SfondiKozmik i Rrezatimit ishte i ndryshm nga rrezatimet q reflektoheshin nga do vend i hapsirs pr uniformitetin ejashtzakonshm. E shprehur ndryshe ky nuk ishte nj rrezatim me origjin t lokalizuar, pra, nuk kishte nj burim tprcaktuar dhe ishte i prhapur gjithandej. Kshtu q shum shpejt u zbulua se kto rrezatime i takonin mbetjeve t periudhss Big Bengut q vazhdojn q nga asti i par i shprthimit t madh. Gjithashtu Gamovi nxorri se frekuenca e rrezatimeveishte shum e afrt me vlern e parashikuar nga shkenctart m par. Penzia dhe Uillson fituan edhe mimin Nobel przbulimin e tyre.N 1989, Xhorxh Smut me ekipin e tij t NASAs hodhn n hapsir Satelitin e Zbulimit t Rrezatimit t SfonditKozmik (COBE). Me aparatet e ndjeshme t vendosura n kt anije kozmike u deshn vetm 8 minuta pr t detektuar dhepohuar matjet e Penzias dhe Uillsonit. Konkluzionet vrtetuan rezultatet e mbetjeve t trysnis dhe nxehtsis prejshprthimit t madh n fillim t universit. Shumica e shkenctarve pohuan se COBE n mnyr t sukseshme kishte kapurmbetjet e Big Bengut.Shum fakte t reja pr Big Bengun po dilnin. Nj argument tjetr i rndsishm i Big Bengut ishte sasia e gazeve thidrogjenit dhe heliumit n hapsir. Me matjet e bra n ditt tona kuptohet se raporti hidrogjen-helium n univers prputhetplotsisht me raportin teorik t llogaritjeve t mbetjes s hidrogjen-helium nga Big Bengu. Kjo na drejton n at se n teorine gjendjes s palvizshme nse universi pa nj fillim vjen nga infiniti dhe nuk ka fillim, hidrogjeni n univers do t digjejplotsisht dhe do t kthehej n helium. I mbshtetur nga fakte t mjaftueshme Big Bengu u pranua n mnyr t prer ngashkenca. Sipas nj shkrimi n numrin e Tetorit 1994 t revists Scientific American shnon se modeli i Big Bengut sht ivetmi q merr parasysh zgjerimin e vazhdueshm dhe siste-matik t universit dhe prfundime t tjera observuese.Denis Shama, i cili pr nj koh t gjat s bashku me Fred Hoil, prkrahu teorin e gjendjes s palvizshme, u shprehn kt mnyr mbi argumentat e njpasnjshme t Big Bengut:Edhe un si gjith ato q prkrahnin teorin e gjendjes s palvizshme u frkuan pr nj koh t gjat me argumentat bindse...Nj rol t rndsishm luaja dhe un por jo se i besoja vrtetsis por vetm se do t doja q gjndja e palvizshme t ishte evrtet. Kundra argumenteve mora pjes prkrah Fredit pr t gjetur prgji-gje pr kto zbulime armike. Por me grumbullimin e mtepr t argumenteve, e kuptova q nuk kishte m kuptim t vazhdoja t luaja rolin dhe mendova se tashm duhet ln mnjangjndja e palvizshme.5 12. Kush e krijoi universin nga mosekzistenca?Me triumfin e Big Bengut, edhe dogma themelore e materialistve, nocioni mbi universin e pafund u varros n faqete historis. Ather far ishte ajo forc q krijoi universin me nj shprthim t madh n mosekzistenc?Pa dyshim q kjo pyetje tregon (shfaq) at t vrtet, t ciln nuk e plqen Artur Edington dhe materialist t tjer,pra, ekzistencn e nj Krijuesi. Filozofi i shquar ateist Antoni Flu pr kt ka thn:Thon se shpifjet i bjn mir gjendjes shpirtrore t njeriut. Un do t rrfehem: Modeli i Big Bengut sht shum shqetsues prsa i prket nj ateisti. Sepse shkenca ka vrtetuar nj pretendim t prkrahur nga burime fetare: Tezn mbi ekzistencn e njzanafille t universit. Un i besoj akoma ateizmit por duhet t theksoj se nuk sht fare e leht dhe e qet t mbrohet prball BigBengut.6Shum shkenctar t tjer q nuk e kishin detyruar veten n besimin e verbr n ateizm, sot n krijimin e universit epranojn ekzistencn e nj Krijuesi, zotrues t nj force t pafund, pra, Allahun. Psh, astrofizikanti i njohur amerikan HjuxhRos shpjegon ekzistencn e Krijuesit prtej dimensioneve t universit n kt mnyr:Koha sht dimensioni ku shfaqen ngjarjet. N qoft se materia sht e shfaqur s bashku me shprthimin, ather shkaku iekzistencs s universit duhet t jet nj fenomen plotsisht i pavarur nga dimensioni kohor dhe ai i vendit. Kjo na tregon sekrijuesi sht mbi t gjitha dimensionet e universit. N t njjtn koh tregon se Zoti nuk sht universi n vetvete dhe nukprmbledh at apo t jet nj forc e tij (universit).7Ankesat dhe pavleftsit (mangsit) ndaj krijimitSi e studiuam deri n kt pik, Big Beng do t thot krijimi i universit nga mosekzistenca, pra, pohim i hapur ikrijimit t qllimshm. Pr kt shkak fizikantt dhe astronomt, t cilt e kishin prvetsuar ideologjin materialiste, u mun-duan t sillnin disa shpjegime alternative pr ti dal kundra ktij realiteti. Nj nga kto ishte dhe teoria e gjendjes spalvizshme, t ciln e prekm n faqet e msiprme ku tham se kjo teori ishte nj prapje e pashpres e disashkenctarve, t cilt n mnyr filozofike shqetsoheshin nga idea e krijimit t universit.Dy alternativat e tjera, t cilat materialistt u munduan ti sillnin ishin mo-dele q e pranonin Big Bengun por qmundoheshin ta komentonin jasht krijimit. I pari ishte modeli i oshilacionit (hapje-mbylljes) t universit dhe i dyti ishtemodeli kuantum i universit. Tani le t analizojm hollsisht kto teori dhe t shpjegojm pavleftsit e tyre.Modeli i oshilacionit t universit u shfaq si tez nga ata astronom, t cilt nuk e pranonin dot Big Bengun sifillimin e universit. N kt model pretendohet se pas Big Bengut universi u mblodh prsri n vetvete, pra, n nj pik tvetme dhe m pas shprtheu prsri dhe u mblodh prsri n nj pik t till. Kshtu me kt rutin vazhdon deri npafundsi. Prsri sipas ktij modeli edhe para Big Bengut ka patur shprthime deri n pafundsi. Pra, sipas teoris, universidhe materia ekzistonin q nga pafundsia por q me kalimin e kohs prjetonin shprthime dhe tkurrje (mbledhje n nj pik)her pas here. Edhe universi ku ne jetojm sht nj prej atyre universeve t ktij cikli.Ajo q bn ata q parashtruan kt model ishte thellimi i tyre mbi Big Bengun duke shkruar nj skenar pr ta kthyerat n nj teori q mbron pafundsin e universit. Por ky ishte nj skenar jashtshkencor, sepse krkimet e 15-20 viteve tfundit na tregojn se ky model i oshilacionit t universit sht i pamundshm. Sepse edhe sikur universi t tkurret e tmblidhet n vetvete, nuk ekziston asnj forc fizike q t kushtzoj nj tkurrje kaq t madhe dhe duke e kthyer prsri atmbrapsht, me nj shprthim tjetr t madh, ta ndrtoj at prsri.8Faktori m i madh, i cili miraton pavlefshmrin e ktij modeli sht se edhe sikur universi me oshilacion tvazhdueshm t ekzistoj, ky mekanizm nuk do t vazhdonte n pafundsi. Sepse llogaritjet tregojn se kto universe tnjpasnjshm do ti transferonin pasuesit nj sasi entropie. Pra, energjia n do univers sa do t vinte e do t bhej m epadobishme, pra, sasia e energjis ekzistuese do t ishte m e vogl dhe do univers q do t hapej srish do t zotronte njhapje m t ngadalt dhe nj siprfaqe m t madhe. Dhe nse do t ktheheshim pas n koh do t prballeshim me universe 13. m t vegjl dhe prsri kjo do t kyej n nj univers fillestar. E nse do t ekzistonin universe t ktill prsri duhet qn fillim t jen krijuar nga mosekzistenca.9Shkurtimisht modeli i oshilacionit t pafund t universit sht nj fantazi q fizikisht nuk sht e mundur trealizohet.Modeli kuantum i universit, ishte modeli i dyt i paraqitur pr nj shpje-gim jashtkrijimit pr Big Bengun. Ata qmbronin kt tez e patn bazuar skenarin e tyre n vzhgimin e br n fizikn nnatomike (kuantumit). N fizikn ekuantumit u vzhgua se copzat nnatomike formoheshin dhe zhdukeshin spontanisht brenda n vakum. Kt vzhgim disaprej fizikantve e komentuan se materia fillon dhe krijohet n nivelin kuantum dhe se kjo cilsi i takon materies n vetvete,po kshtu edhe n krijimin e universit nga mosekzistenca sht nj veti q i prket lnds, duke u munduar t tregonin ktdukuri si nj pjes e li-gjeve t natyrs. Brenda modelit t kuantumit, universi yn interpretohet si nj copz nnatomike nnj (univers) m t madh.N fakt prshkrimi i br fiziks s kuantumit n asnj mnyr nuk ka li-dhje dhe nuk mund t jet nj shpjegim mbikrijimin e universit. Uilliam Lein Kreg, shkrimtar i librit Big Beng, Theism and Atheism (Shprthimi i madh, Teizmi-besimi n nj Zot- dhe Ateizmi) kt tem e shpjegon si m posht:Vakumi kuantum mekanik me copzat, t cilat valzonin (dukeshin e zhdukeshin) n t vrtet sht shum larg vakumit real enuk do t thot hapsir boshe. N nj model kuantumi t till, copzat, t cilat vazhdimisht duken e zhduken marrin energji nga(vet) ky boshllk pr t siguruar kt ekzistenc t tyre t shkurtr. Kjo nuk sht nj hapsir boshe dhe pr kt shkak edhecopzat e materies nuk u krijuan nga hii.10Dmth, edhe n fizikn e kuantumit materia nuk u krijua nga mosekzistenca, vetm se energjia prreth n mnyrspontane kthehet n materie e m pas me shprbrjen e ksaj materieje kthehet srish n energji. Shkurtimisht ktu nuk jemiprball nj krijimi n mosekzistenc.Por ashtu si n degt e tjera t shkencs edhe n fizik ka nga ato shkenctar ateist, t cilt pa i vn re disa pika dhedetaje kritike i kalojn pa i prfillur kto t vrteta pr shkak t pikpamjeve t tyre materialiste. Sepse pr to nxjerrja dheshpjegimi i t vrtetave shkencore mbart nj rndsi jetike pr qndrimin n kmb t materializmit, dmth, ateizmit.Modeli i universit kuantum, t cilin e shtjelluam m sipr, do t refuzohej nga shumica e shkenctarve: me shprehjene fizikantit t njohur C. J. Isham pr arsye t vshtirsive vdekjeprurse t dala prpara teoris, modeli kuantum i universitnuk u prqafua gjersisht.11 Aq sa ky model sot sht braktisur edhe nga fizikantt R. Brout dhe Ph. Shpindel, t cilt ishinata q e shfaqn pr her t par kt.12Nj version i modelit kuantum i njohur shum kto vitet e fundit, vjen nga fizikanti i njohur botror Stefan Hauking.Ky i fundit, n modelin e prmbledhur n librin Historia e shkurtr e kohs, pretendon se Big Bengu nuk t l t kuptoshkrijim nga mosekzistenca. Prball realitetit se prpara Big Bengut nuk ka patur koh, propozoi konceptin kohimagjinare. Sipas tij Big Bengu ka patur vetm nj interval 10-43 sekonda koh imagjinare dhe koha reale sht formuarpas saj. Shpresa e Hauking ishin vetm q t kundshtonte at koncept t pakohsis para Big Bengut.Faktikisht koha imagjinare, numri i njerzve imagjinar n dhom apo numri i makinave imagjinare n rrug,jan koncepte t barazvlefshm me zero, pra, hapsir boshe. Ai sht duke br vetm nj loj fjalsh me kt gj. Haukingpretendon se me ekuacionet e ndrtuara me faktorin koh imagjinare jan t drejta, por n t vrtet kjo nuk ka asnj lidhje.Matematicieni i njohur Sr Herbert Dingll probabilitetin pr t treguar si t drejta gjrat q nuk ekzistojn e shpjegon:N gjuhn e matematiks ne themi aq gnjeshtra sa dhe t vrteta, dhe mbrenda kufinj-ve t matematiks nuk ke asnj shans tidallosh kto nga njra-tjetra. Veimi i tyre mund t arrihet vetm jasht matematiks me logjik apo me eksperimente; duke arriturt analizohet mundsia e relacioneve midis rezultatit matematikor dhe reaksionit korrespondent fizik.13 14. Shkurtimisht n matematik do rezultat teorik nuk kushtzon domosdoshmrin q t ket pasoj reale. Ja pra, dheHauking duke prdorur kt veori subjektive t matematiks prodhon hipoteza, t cilat nuk mund t korrespondojn merealitetin. Po far mund t jet arsyeja e prpjekjeve t tij? Prgjigjen mund ta gjejm srish te fjalt e tij. N shumicn erasteve Hauking modelet e universit, t cilat na i parashtron si alternativa t Big Bengut, pohon se kto jan hedhur pr tasgjsuar krijimin hyjnor.14T gjitha kto tregojn se alternativat q iu ofruan Big Bengut; teoria e gjendjes s palvizshme, modeli i oshilacionitt universit, modeli kuantum i universit dhe prpjekjet e modelit t Haukingut, rrjedhin t gjitha vetm nga paragjykimet eideologjis materialiste. Zbulimet shkencore tregojn haptazi se teoria e Big Bengut sht e vrtet dhe kjo shpjegonkrijimin n mosekzistenc. Dhe ky sht nj demostrim i hapur i krijimit t universit n mosekzistenc nga ana e Zotit porq materialistt kt nuk e pranojn dot.Nj shembull i ksaj replike drejtuar Big Bengut sht cituar n nj shkrim nga Xhon Madoks, editor i nj ngarevistave t njohura shkencore materialiste, Nature. Madoksi n editorialin e tij me titull (Down with the Big Bang) PoshtBig Bengu ka deklaruar se Big Bengu nuk mund t pranohet ideologjikisht sepse teologt me Big Bengun kan gjeturnj mbshtetje t fort n iden e krijimit dhe se n 10 vitet e ardhshm do ta hedhim posht Big Bengun.15Disa materialist iu afruan shtjes me maturi. Psh, fizikanti materialist anglez H. P. Lipson, edhe pse nuk e dshirondika t till e pranon krijimin si nj e vrtet shkencore n kt mnyr:Pr mua duhet ta kaprcejm kt pik dhe duhet me doemos ta miratojm shpje-gimin e vetm t pranueshm, krijimin. Un e diq kjo do t vij repulsive (shtytse) s bashku me mua edhe shum fizikantve t tjer por nse argumentet eksperimentale embshtesin nj teori, nuk mund ta refuzojm kt vetem pse nuk na plqen neve.16Si prfundim shkenca ka arritur n kt t vrtet: Materia dhe koha jan t krijuara nga ana e nj Krijuesi q zotronforc t pafundme dhe i pavarur nga kto t dyja. Krijuesi i universit ku jetojm, zotrues i nj force, dijeje dhe inteli-gjencet pafund, sht Allahu.Shenjat e KuranitModeli i Big Bengut me ndihmn q i dha njerzimit t njoh universin rea-lizoi nj funksion tjetr t rndsishm.Me shprehjen e filozofit ateist Antoni Flu q me Big Bengun shkenca miratoi nj pretendim t prkrahur nga burimetfetare.Kjo e vertet e mbrojtur nga burimet fetare sht realiteti i krijimit t universit nga mosekzistenca. Para se shkenca tbnte zbulimet e saj, Zoti e pati deklaruar n librat e tij hyjnor t zbritura si udhzim pr njerzin. N secilin prej librave tTij hyjnor si Teurati, Ungjilli dhe Kurani, ka informuar se universi dhe t gjitha materiet jan t krijuara spontanisht ngaZoti.Mes ktyre burimeve hyjnore, Kurani, i cili nuk ka psuar asnj ndryshim na informon edhe mbi krijimin ngamosekzistenca por edhe mbi shtjen e mnyrs s krijimit, kto informata t zbuluara 14 shekuj me par jan plotsishtparalele me zbulimet e shkencs moderne t shek. 20-t.Fillimisht n Kuran informohemi pr mosekzistencn n krijimin e ktij universi si vijon:Ai (Allahu) sht q krijoi (pa kurrfar shembulli) qiejt dhe tokn.... (Enam, 101)14 shekuj para nesh, n nj koh kur dijet e njerzve mbi universin ishin shum t cekta, na deklarohet nj aspekttjetr n Kuran, ashtu si e parashtron edhe teoria e Big Bengut, i gjith universi ka dal n pah nga veimi dhe zgjerimi i njvllimi shum t vogl, i cili ishte i mbledhur:A nuk e din ata, t cilt nuk besuan se qiejt dhe toka ishin t ngjitura, e Ne i ndam ato t dyja dhe ujin e bm baz tjets s do sendi; a nuk besojn? (Enbija, 30) 15. N origjinalin arabisht t ajetit t msiprm jo pa qllim sht zgjedhur nj fjal e veant. Fjala ratk n ajet uprkthye t ngjitura me njra-tjetrn. Kuptimi n fjalort arabisht sht t ndrthurura me njra-tjetrn, t pandara, tshkrira n njra-tjetrn. Pra, sht nj fjal q prdoret pr dy lnd, t cilat formojn nj mas (trsi). Shprehja n ajet indam sht folja fatk, e cila ka kuptimin e shkputjes s nj sendi nga gjendja ratk duke e copzuar dhe e shprndar. Psh,kjo folje prdoret edhe te rasti i arjes s fars nga filizi dhe dalja e saj nga toka.Me kt informacion le ti hedhim nj sy prsri ajetit. Aty flitet pr nj gjendje ratk t qiellit dhe toks. M pas ktot dyja u ndan me foljen fatk. Pra, kan dal n pah duke ar (prshkuar) njra-tjetrn. Faktikisht mund t kujtojmgjendjen e par t Big Bengut ku shohim nj pik t quajtur veza kozmike q prfshinte t gjitha materiet e universit. Ethn ndryshe do gj qiejt dhe toka ishin n nj gjendje ratk brenda ksaj pike. M pas kjo vez kozmike ka shprthyerfurishm dhe me kt (direktim) materiet u bn fatk, pra, doln jasht dhe formuan t gjith universin.Nj tjetr e vrtet e deklaruar n Kuran sht zgjerimi i universit, i cili arriti t zbulohej nga shkenca vetm n vitin1920. Kurani, kt aspekt, i cili pr her t par doli me vzhgimet e animit n t kuqe t spektrit t drits s yjeve nga ana eHabll, e tregon kshtu:Ne, me forcn ton e ngritm qiellin dhe Ne e zgjerojm at. (Dharijat, 47)Me pak fjal, n nj an zbulimet e shkencs moderne zhvlersojn dogmn materialiste, nga ana tjetr vrtetojnsaktsin e informacioneve t ajeteve t Kuranit. Sepse universi n t kundrt nga e kujtojn materialistt, me nj sraksidentesh brenda n materie; sht krijuar nga Zoti dhe informatat e ardhura nga Ai, padyshim q jan dijet m t drejtambi origjinn e universit.Kreu IIEKUILIBRINSHPRTHIMFuqia e shprthimit t universit sht prcaktuar saktsisht n mnyr t prer dhe sht aq delikate sa sht epabesueshme kontrolli i forcs trheqse t saj. Pr kt arsye Big Bengu nuk sht nj shprthim dosido por nj ekzistenc(formim) e prllogaritur mir dhe e sistemuar.Pol Devis, profesor i fiziks teorike17 16. N kreun e mparm analizuam se universi sht krijuar nga mosekzistenca me nj shprthim t furishm dhe spontan t BigBengut. Tani duke mbajtur parasysh kt informacion le t studiojm strukturn e tanishme t universit.N univers gjenden prafrsisht 300 miliard galaktika. Kto kan forma t caktuara, si galaktika spirale, eliptike ... dhepo aq kan dhe yje. Njri nga kto yje sht edhe Dielli yn, prreth t cilit sillen n harmoni t plot 9 planete. Ne jetojm nt tretin e ktyre planeteve.Shihni prreth jush: Ky univers a ju l ndopak prshtypjen se pr arsye t shprthimit sht si nj lmsh materiesh tprhapura rastsisht prreth? Natyrisht q jo. Materia e shprndar ashtu rastsisht, si sht e mundur t formoj galaktika tsistemuara? Pr far arsye materia n pika t caktuara sht mbledhur dhe ka formuar yje? Qoft vetm ekuilibri aq iprpikt i Sistemit Diellor, a mund t jet formuar nga nj shprthim aq i frikshm? Kto jan pyetje t rndsishme q nashpien n pyetjen themelore se si sht formuar (prpiluar) universi pas Big Bengut.Nse Big Bengu sht nj shprthim kataklizmik, pasojat q priten pas shprthimit t tij padyshim q jan shprndarjae materies n hapsirn boshe. Kjo materie e prhapur ashtu rastsisht formon nj gjendje aq normale, saq n nj pik tcaktuar ato mblidhen dhe formojn galaktika, yje dhe sisteme diellor. Kjo sht njsoj sikur t pressh nga nj bomb ehedhur n hambarin e grurit, t mbledhi kokrrat dhe ti sistemoj n mnyr t rregullt ato. Sr Fredi Hoil, i cili pr vite ttra i doli kundra Big Bengut i habitur nga kjo gjendje u shpreh n kt mnyr:Teoria e Big Bengut pohon at q universi ka filluar me nj shprthim t vetm dhe t madh. Por si e dim shprthimet eshprbjn materien dhe e prhapin n mnyr t rregullt. N fakt Big Bengu n mnyr shum misterioze ka sjell n pahplotsisht t kundrtn e ksaj: Materia u soll n at harmoni saq t bashkohen me njra-tjetrn e t formohengalaktikat.18Me t vrtet materia e formuar me Big Bengun mori nj form dhe sistemim t jashtzakonshm. Formimi i njsistemi t till na shpie vetm te nj e vrtet: Krijimi i prsosur i universit sht vepr e Allahut, zotrues i nj fuqie teprme...N kt pjes t librit do t studiojm prsosmrin dhe madhshtin n fjal.Shpejtsia e ShprthimitAta, t cilt kan dgjuar mbi Big Bengun por q nuk jan thelluar n kt shtje, mund t mendojn se passhprthimit nuk ekziston nj prllogaritje e ho-llsishme. Sepse shprthimi tek njerzit nuk mund t zgjoj koncepte siprojektim, plan apo sistem.Nj dimension i ktij rregulli sht edhe shpejtsia e shprthimit. Materia e krijuar me Big Bengun sigurisht q kafilluar t prhapet prreth me nj shpejtsi tmerrsisht t madhe. Por ktu duhet t kemi kujdes nj pik. N astin eshprthimit ekzistonte edhe nj forc trheqse relativisht e madhe. Nj forc kjo q mund ta mblidhte t gjith universin nnj pik t vetme.Prandaj n astet e para t Big Bengut duhet t flasim pr dy forca t kundrta. Forca shtytse e shprthimit dhe forcatrheqse e saj, e cila duke i rezistuar ktij shprthimi mundohej t mblidhte prsri materien n pika t caktuara. Universiarriti t krijohej pr shkak t ekzistencs t nj ekuilibri midis dy forcave. N qoft se q n astet e para forca trheqse dot ishte m e madhe se forca shprthyese, ather universi pa arritur t zgjerohej do t mblidhej prsri n vetvete. N qoftse do t ekzistonte mundsia tjetr e superioriteti t forcs s shprthimit, n kt rast materia do t prhapej n hapsir nat mnyr q t mos bashkohej m.Por sa i ndjeshm ka qen ky ekuilibr? N raport ka qen elasticiteti midis ktyre dy forcave?Profesori i njohur i fiziks matematikore n Universitetin Adelaide n Australi, Pol Devis n lidhje me prgjigjen epyetjes bri shum llogaritje t gjata ku arriti n nj rezultat t pabesueshm. Sipas tij n qoft se shpejtsia e zma-dhimit 17. (zgjerimit) pas Big Bengut sikur t ndryshonte n nj raport prej 10-18 sekondash (nj t biliardtn e sekondit), nuk do tdilte n pah ky univers. Kt prfundim Davies e tregon kshtu:Llogaritjet tregojn se shpejtsia e zgjerimi t universit prshkohet n kufinj tepr kritik. N qoft se universi do t zgjerohej menj shpejtsi m t vogl (t ngadalt) pr shkak t forcs trheqse do t mblidhej, e nse do t zgjerohej pak m shpejt, materialikozmik do t prhapej dhe do t zhdukej n hapsir. Prgjigjja e pyetjes sht shum interesante mbi kt ekuilibr temirllogaritur midis dy rasteve katastrofike; sikur shpejtsia e prcaktuar e shprthimit t ndryshonte vetm 10-18 t shpejtsisreale do t mjaftonte t zhdukte kt ekuilibr t duhur. Prandaj shpejtsia e shprthimit sht prllogaritur me nj prsosmri tpabesueshme. Big Bengu nuk sht nj shprthim dosido, sht formulim i planifikuar dhe siste-matik.19Kt ekuilibr t mrekullueshm n fillim t krijimit t universit, nj shkrim i revists s njohur Scienceshprehimisht e shtjellon kshtu:N qoft se dendsia e materies n univers do t ishte pak m e madhe ather universi sipas ligjit t relativitetit t prgjithshmpr shkak t forcs trheqse midis copzave atomike nuk do t zgjerohej por do t kthehej prsri n piknisje. Nse kjo dendsido t ishte pak m e vogl ather universi do t zgjerohej me nj shpejtsi tmerruese dhe copzat atomike nuk do t arrinin ttrhiqnin njra-tjetrn kshtu q nuk do t formoheshin kurr galaktikat. Sipas matjeve t bra ndryshimi midis dendsis reale nfillim t universit dhe asaj dendsie kritike q nuk ka asnj mundsi t formohej, sht m e vogl se nj e kuadrilionta e njprqindit t saj. Kjo i ngjan vendosjes s nj lapsi me maj n at mnyr q t qndroj ashtu pr 1 mi-liard vjet... Mbi t gjitha,me zgjerimin e vazhdueshm t universit edhe ky ekuilibr bhet akoma edhe m i ndjeshm.20Edhe Stefan Hauking sado q mundohet t shpjegoj origjinn e universit me nj sr rastsish, kt ekuilibr tjashtzakonshm t shpejtsis s zgjerimit t universit n veprn me titull Histori e Shkurtr e Kohs, e pohon kshtu:Shpejtsia e zgjerimit t universit sht nj pik aq kritike saq qysh n sekondn e par pas Big Bengut ky raport t ishte nj emilionta her m e vogl, universi nuk do t vinte n kt gjendje.21far na tregon ky ekuilibr i jashtzakonshm? Padyshim q nj programim i till delikat nuk mund t shpjegohet merastsin dhe sht argumentimi i nj projektimi t vullnetshm. Pol Devis edhe pse ishte nj fizikant, i cili ka prqafuarideologjin materialiste, kt realitet e pohon si m posht:Konstrukti i tanishm i universit, i cili sht shum i ndjeshm edhe ndaj ndryshimeve m t vogla t vlerave numerike, sht ikrijuar nga nj vullnet shum i kujdesshm q nuk mund ti dilet dot kundra... Ekuilibret e ndjeshm numerik jan nga ekuilibratm themelor t natyrs dhe prbjn nj argument t fort pr t pranuar ekzistencn e nj projektimi kozmik.22Katr ForcatFaktikisht shpejtsia e shprthimit te Big Bengu sht vetm nj nga ato ekuilibra numerik t formuara n at ast nunivers. Pas Big Bengut doln n pah prmasat, t cilat prcaktojn strukturn e universit tek e cila ne bjm pjes, dhekto ishin t prcaktuara n vlera t duhura.Kto prmasa prbjn at q sot fizika moderne i quan katr forcat themelore. T gjitha strukturat dhe lvizjetfizike n univers kryhen n saje t ekuilibrit dhe relacioneve midis ktyre katr forcave. Kto jan: forca trheqse e toks,forca elektromagnetike, forca e fuqishme brthamore dhe forca e dobt brthamore. Forcat e fuqishme dhe t dobtabrthamore prcaktojn vetm strukturn prbrse t atomit. Kurse dy t tjerat, pra, forca trheqse e toks dhe forcaelektromagnetike, prcaktojn marrdhniet midis atomeve dhe gjithashtu t gjith ekuilibrat e objekteve materiale (dmth,vet materien). Kto katr forca kontrollojn dhe prcaktojn t gjith materien e shprndar n univers pas Big Bengut.Tek krahasojm kto forca me njra-tjetrn, prpara na del nj pamje shum interesante. Kto katr forca zotrojnvlera jashtzakonisht t ndryshme nga njra-tjetra. Nse do t krkojm t prdorim nj njsi t prbashkt pr raportet e tgjitha ktyre forcave, do t shkruajm dika t till: 18. Forca e fuqishme brthamore : 15Forca e dobt brthamore : 7.03 x 10-3Forca elekromagnetike : 3.05 x 10-12Forca trheqse e toks : 5.90 x 10-39Nse do t shihnim me kujdes numrat e msiprm, do t vrejm nj dife-renc shum e madhe midis tyre. Psh, vlerae forcs s fuqishme brthamore sht 25 e ndjekur kjo nga 38 zero m e madhe se forca trheqse e toks! Vall, cila shtarsyeja e nj diference t till?Biologu molekular Majkll Denton n librin Natures Destiny: How the Laws of Biology Reveal Purpose in theUniverse (Fati i Natyrs: Si shfaqin q-llim ligjet biologjike n univers), ksaj pyetjeje i kthen kt prgjigje:N qoft se forca trheqse e toks do t ishte nj trilion her m e madhe, ather universi do t kishte nj siprfaqe m t vogldhe jetgjatsia do t ishte m e shkurtr. Prmasa e nj ylli prafrsisht do t ishte nj trilion her m i vogl se Dielli yn dhejetgjatsia e tij do t ishte vetm nj vit. Nga ana tjetr nse forca trheqse e toks do t ishte pak m e vogl se realja nuk do tarrihej kurr-sesi t krijohej ndonj yjsi apo galaktik. N t njjtn mnyr edhe te forcat e tjera vihet re nj ndjeshmri e till.Nse forca e fuqishme brthamore do t kishte nj vler paksa m t vogl ather i vetmi element statik do t ishte ai atom, i cilin brtham prbhet nga dy protone. N kt gjendje n univers nuk do t mbes fare hidrogjen dhe nse yjet dhe galaktikat do tishin t krijuara, do t kishin nj struktur shum m ndryshe nga ajo kan sot. Qartsisht nse kto konstante dhe kto forcathemelore nuk do t kishin vlerat preize, t cilat zotrojn sot, nuk do t ekzistonte asnj yll, supernov, planet apo atom.Me nj fjal nuk do t kishte jet.23Pol Devis bn nj koment t till mbi prcaktimin (prpilimin) e ligjeve themelore t fiziks n univers n harmoni mejetesn e njeriut:Nse natyra do t kishte zgjedhur vlera numerike pak m ndryshe, universi do t ishte nj vend shum m ndryshe. Dhe me shummundsi ne nuk do t gjendeshim ktu pr ta par... Dhe njeriu me studimin e kozmologjis, pabesueshmria sa vjen e bhet m edukshme. Zbulimet e fundit mbi zanafilln e universit tregojn se ky univers, i cili sht vazhdimisht n zgjerim prbhet nga njstruktur shum preize, e cila lind nj admirim t madh.24Arno Penzias, me zbulimin e argumentit t madh t sfondit kozmik t rrezatimit, s bashku me Robert Uillson m1965 fituan mimin Nobel. Penzias mbi kt projektim t mahnitshm bn kt koment:Astronomia na shpie n nj ngjarje t mahnitshme; nj univers i krijuar n mosekzistenc. sht ndrtuar mbi nj ekuilibr shumt ndjeshm me kushtet e duhura pr t lejuar jetn n tok. Ky sht nj univers i planifikuar pr kt qllim.25Te kto pjes, t cilat i shkputm nga thniet e shkenctarve t njohur vrejm se t gjith kan evidentuar t njjtinrealitet. Kjo e vrtet, i shfaqet do personi, i cili studion kto sisteme dhe ekuilibre t universit q na mahnisin pa mas.sht shum e qart q n t gjith universin ekspozohet nj projektim superior dhe nj sistem i prsosur. Zoti i ktij sistemipadyshim sht Allahu q krijon gjithka t prsosur. Allahu na trheq vmendjen n nj nga ajetet e Tij mbi prsosmrindhe maturin n krijimin e universit:(Ai sht q) Vetm Atij i takon sundimi i qiejve dhe i toks, Ai nuk ka as fmij e as shok n sundimin e Tij. Ai krijoi dogj, duke e prsosur n mnyr t qart e t matur. (Furkan, 2)Llogaritjet e probabilitetit e prgnjeshtrojn RastsinGjithka q studiuam deri tani tregon haptazi se do ekuilibr numerik q u prcaktua menjher pas Big Bengut, kanj rndsi me t vrtet jetike pr vazhdimsin e racs njerzore. Pra, si fuqia shprthyese, vlerat e katr forcave themelore 19. dhe t gjitha ato ndryshore, t cilat do ti analizojm n faqet vijuese, jan harmonizuar n at mnyr q t formojn njunivers ku t mund t jetohet dhe kjo harmoni sht prllogaritur me delikatesn m t madhe.N kt pik le t marrim n dor pretendimin e rastsis (koinidencs) t materializmit. Rastsia sht termmatematikor dhe nse dika mund t rea-lizohet me an t rastsis mund ta llogarisim n saje t matematiks sprobabilitetit. Le ta shohim s bashku.Vall, sa sht mundsia q nj univers, i cili na jep mundsin e jets, t jet vetformuar rastsisht s bashku me tgjitha ndryshoret fizike? Nj e bi-lionta e bilionit? Nj e trilionta e trilionit, t trilionit? Apo m tepr?Kt shifr e zbuloi matematicieni i njohur anglez Roxher Penrouz, shok i ngusht pune me Stefan Hauking. Dukefutur n llogaritje t gjitha ndryshoret fizike evidentoi se n sa forma t ndryshme mund t rreshtoheshin, dhe pr t formuarnj mjedis ku mund t jetojn gjallesat prcaktoi rezultatet e probabiliteteve t tjera t mundshme t Big Bengut.Probabiliteti i gjetur nga Penrouz ishte 1010123.sht e vshtir bile t mendohet se kuptim ka ky numr. N mate-matik nj numr i shkruar n formn 10123 dot thot, 1 i ndjekur nga 123 zero. Kjo sht nj shifr astronomike, e cila sht m e madhe se numri i mbledhjes i t gjithatomeve t universit, pra, 1078. Por numri i gjetur nga Penrose sht shum her m i madh se ky i fundit.Kt shifr le t mundohemi ta shpjegojm me disa shembuj: 103 do t thot 1000. 10103do t thot nj numr, i ciliformohet nga nj 1 i ndjekur nga 1000 zero. Nse pas 1 vendosim nnt zero kjo formon 1 miliard, 12 zero, 1 trilion... Por tvendossh pas numrit 1* 10123 zero nuk mund t prkufizohet apo t ket nj emrtim as n matematik.N termat praktike n matematik probabilitetet m t vogla se 1 n 1050 nnkuptojn nj probabilitet zero. Pornumri i Penrouz ishte nj numr tri-liarda t triliardit her m i madh se ky. Ai numr formohet nga 1 i pasuar prej 10123zerosh. Shkurtimisht ky numr na tregon pamundsin pr t shpjeguar universin nprmjet rastsis.Roxher Penrouz bn kt koment mbi kt numr q i kalon muret e logjiks:Ky numr, na tregon edhe nj her mprehtsin dhe saktsin e qllimit t Krijuesit, pra, nj mundsi n 1010123. Ky sht met vrtet nj numr i jashtzakonshm. Kt asnj njeri nuk mund t arrij ta shkruaj n formn e nj numri natyror sepse i duhett shtoj pas numrit 1 edhe 10123 zero. Edhe sikur ti shtojm nga nj zero n vend t t gjith protoneve dhe neutroneve tuniversit prsri do ta kishim t vshtir t prfitonim nj numr t till.26Kto shifra, t cilat prkufizojn saktsin e ekuilibreve dhe t projekti-mit (dizenjimit) luajn nj rol themelor q itejkalon kufinjt e inteligjencs son. Jan tregues q vrtetojn se universi kurr nuk mund t jet fryt i rastsis por ashtusi e shprehu edhe Penrouz, demostrues i mprehtsis dhe i saktsis s Krijuesit.N fakt pr t kuptuar se universi nuk sht fryt i rastsis, nuk sht e nevojshme t dihen kto llogaritjeprobabiliteti q treguam m lart. Sepse do person q hedh nj sy prreth mund ta perceptoj kudo n univers kt krijim tqart. Padyshim q pas nj shprthimi t rastsishm me radhitjen vetvetiu t atomeve nuk mund t formohet nj univers iprsosur, e brenda tij sisteme, Dielli, Toka, njerzit n t, kafsht, bimt, insektet dhe gjithka tjetr. Detajet q evidentojmkudo nga kthejm kokn ne, jan nj nga nj, argumente t ekzistencs s Allahut, fuqis s Tij supreme dhe t nj krijimi tvullnetshm. Por kt mund ta konceptojn vetm ata njerz q arrijn t arsyetojn:sht fakt se n krijimin e qiejve e t toks, n ndrrimin e nats e t dits, t anijes q lundron n det q u sjell dobi njerzve, nat shi q e lshon Allahu prej s larti e me t ngjall tokn pas vdekjes s saj dhe prhap n t nga do lloj gjallese, n qarkullimin eerrave dhe reve t nnshtruara mes qiellit e toks, (n t gjitha kto), ka argumente pr nj popull q arsyeton. (Bekare, 164)T shohsh (plotsisht) t vrtetn 20. Ashtu si studiuam deri tani, shkenca e shekullit t 20-t na ka treguar shum argumente bindse, t cilatargumentojn krijimin e universit nga Allahu. Nocioni Parim Human (Anthropic Principle) tregon se n kt sistem nuk kavend pr rastsin dhe se do detaj i universit sht i programuar posarisht pr njeriun.Ana interesante sht se nj pjes e madhe e shkenctarve, t cilt me an t zbulimeve arritn n konkluzionin seuniversi nuk mund t komentohet nprmjet rastsis por q faktikisht pr shkak t pikpamjeve t tyre materia-liste, nukishte ky rezultati q krkonin. Asnj prej shkenctarve si Pol Devis, Arno Penzias, Fredi Hoil, Roxher Penrouz, prej t cilveshkputm thnie t ndryshme, nuk kan qen fetar. Duke br krkime nuk kan synuar t gjejn argumente mbiekzistencn e Zotit. Por t gjith, edhe pse nuk e dshironin nj gj t till arritn n prfundimin se i vetmi shpjegim pruniversin sht ky projektim madhshtor i vetdijshm.Astronomi amerikan Xhorxh Grinshtajn n librin e tij The Symbiotic Universe (Universi Simbiotik), kt gj na errfen kshtu:Si mund t jet e mundur kjo (projektimi i ligjeve t fiziks posarisht pr jetn)? Tek analizojm argumentet, prballemi mekmbngulje me nj fakt t rndsishm: duhet q t ket hyr n kontakt nj inteligjenc e mbinatyrshme. Vall pr nj ast edhepse nuk patm nj qllim t till po ballafaqohemi me argumente shkencore mbi pranin e nj Ekzistence Hyjnore?27Grinshtajn, i cili sht nj ateist, pyetjes t ciln e filloi me vall po mundohet ti shmanget realitetit sikur nuk e vre at. Por shum shkenctar t tjer, t cilt nuk i afrohen me paragjykime shtjes, e pohojn me z t lart se universisht i krijuar posarisht nga ana e Zotit pr jetn e njeriut. Astrofizikanti amerikan Hjuxh Ros n nj shkrim me titullProjektimi dhe Parimi Human e prfundon kshtu:Universin nga mosekzistenca duhet ta ket krijuar medoemos nj Krijues Suprem dhe Inteligjent. Nj Krijues duhetta ket projektuar planetin Tok. Dhe prsri po ky Krijues Suprem dhe Inteligjent duhet ta ket projektuar jetn.Kshtu q shkenca e argumenton krijimin: Zoti ekziston dhe sht krijuesi i do qenieje ka shihet dhe nuk shihetprreth. Ai sht i vetmi Krijues, Zot i projektimit dhe ekuilibrit n qiej dhe n tok.Nga ana tjetr, sot materializmi sht hedhur jasht kufinjve t shkencs dhe tashm prjetohet si nj bestytni. Mbikt fakt studiuesi i gjenetiks, amerikani Robert Grifits thot me humor: Kur krkoj pr vete nj ateist pr t diskutuarshkoj gjithmon n departamentin e filozozofis. Sepse tani e tutje n departamentin e fiziks nuk del dikush i till.Duke e prmbledhur, cilindo ligj t fiziks apo ndryshore, do t vrejm se kto zotrojn vlera posarisht pr t mundsuar jetnn tok. N lidhje me kt Pol Devis n paragrafin e fundit t librit t tij me titull The Cosmic Blueprint (Plani Kozmik)shpjegon se: ideologjia e nj projektimi vjen sunduese mbi gjithka.30Padyshim projektimi i universit do t thot krijim dhe programim nga ana e Zotit. Ekuilibret delikat n univers janargumente t qarta mbi artin e eprm krijues t Allahut, t do krijese, qoft e gjall apo inorganike. Ky prfundim n t cilinarriti shkenca nuk sht asgj tjetr vese pohimi i s vrtets t informuar nga Kurani 14 shekuj m par:Vrtet, Zoti juaj, Allahu sht Ai q krijoi qiejt dhe tokn brenda gjasht ditsh, pastaj qndroi mbi Arshin, Ai e mbulonditn me nat, q me t shpejt e krkon at (mbulimin e drits s dits), edhe dielli, edhe hna e edhe yjet i jan nnshtruarsundimit t Tij. Ja, vetm Atij i takon krijimi dhe sundimi. I madhruar sht Allahu, Zoti i botve. (Araf, 54)Kreu III 21. RITMI IATOMEVENse kompleksi i punve t realizuara n thellsi t natyrs kuptohet me vshtirsi edhe nganjerzit m inteligjent t bots, si mund t mendojm q kto (pun) jan fryt i aksidenteve apo inj rastsie t verbr?Pol Devis, profesor i fiziks teorike31Sipas mendimit t prbashkt t shkenctarve, Big Bengu ngjau 17 miliard vjet m par. Trsia e materieve q prbjnuniversin, ashtu si e theksuam edhe n pjest e kaluara, jan t krijuara nga mosekzistenca dhe t formuluara n nj ekuilibrt jashtzakonshm. Por universi i shfaqur pas Big Bengut mund t ishte nj vend krejt ndryshe nga ky q jetojm ne sot.Psh, sikur vlerat e katr forcave themelore q i prmendm n faqet e mparshme t ishin pak m ndryshe, universi dot formohej vetm nga rrezatimi. N nj univers t till sigurisht q nuk mund t ekzistonin galaktikat, yjet, planetet dhe tjetonin njerzit. Por fal krijimit t ktyre katr forcave fizike n nj mnyr t prsosur pas Big Bengut, erdhn n jetatomet themeli i asaj q ne e quajm materie.Sipas pohimit t prbashkt t shkenctarve, 14 sekonda pas Big Bengut filluan t formoheshin 2 atomet m tthjesht t universit: Hidrogjeni dhe Heliumi. Pas Big Bengut nxehtsia e universit filloi t ulet me shpejtsi dhe ato-met ehidrogjenit dhe t heliumit filluan t shfaqen me prhapjen me shpejtsi t materies n univers. E thn ndryshe universifillestar pas Big Bengut ishte nj grumbull gazi hidrogjeni dhe heliumi. N qoft se universi do t qndronte gjithmon nkt gjendje, n t nuk do t formohej kurr jeta, yjet, planetet, gurt, toka, pemt apo njerzit. Do t ishte nj univers kunotojn n hapsirn boshe dy gaze t ndryshm, dmth, nj univers i pajet.Por si sht e mundur q n nj univers t prbr nga gaze, t shfaqen elemente m t rnd, si karboni, i cili shtelementi themelor i jets pr gjallesat?Shkenctart, duke br krkime mbi kt pyetje u prballn me zbulimet m t habitshme t shekullit t 20-t.Struktura e elementeveKimia sht shkenca q studion strukturn e brendshme t materies, prbrjen e saj kimike, vetit dhe transformimetq psojn. Baza e kimis moderne sht tabela periodike. Kjo tabel e formuar pr her t par nga kimisti i njohur rusDimitri Ivanovi Mendelejev, sht formuluar sipas strukturs s tyre atomike. N krye t tabels z vend hidrogjeni sepsesht elementi m i thjesht. N brthamn e tij gjendet vetm nj proton dhe gjithashtu rreth brthams s tij rrotullohetvetm nj elektron.Protonet jan grimca q zen vend n brtham t atomit dhe mbartin ngarkes elektrike pozitive (+). N tabelvendin e dyt e z heliumi, i cili ka vetm 2 protone. Karboni 6 dhe oksigjeni 8 t tilla. Elementet mund ti veojm nganjri-tjetri sipas numrit t protoneve q mbartin n brtham. 22. S bashku me protonin grimca tjetr q merr pjes n brtham, sht neutroni. Neutronet nuk kan ngarkeselektrike, edhe vet emri i tyre do t thot i pangarkes.Elementi i tret themelor prbrs i atomit sht elektroni me ngarkes elektrike negative (-). Elektronet n t kundrtt 2 elementeve t tjer q ndodhen n brtham, zn vend prreth saj. N do atom ka aq elektrone sa numri i proto-neve.Ngaq kan ngarkes elektrike t kundrt, elektronet trhiqen nga ana e protoneve pr n qendr por n saje t shpejtsis styre t madhe mbrohen nga kjo trheqje.Si e tham edhe m par elementet ndryshojn nga njri-tjetri nga struktura e tyre atomike. Diferenca q e veonatomin e hidrogjenit nga ai i hekurit sht numri i elektroneve/protoneve; t hidrogjenit q sht 1 dhe ai i hekurit q sht26.E rndsishme n kt pik sht se ligjet e natyrs nuk e lejojn transformimin e tyre n nj tjetr element. Sepsetransformimi i nj elementi n nj tjetr krkon ndryshim t numrit t protoneve n brtham. Protonet lidhen me njri-tjetrinnga forca m e madhe fizike, ajo e forcs s fuqishme brthamore dhe vetm me nj reaksion brthamor mund tndryshojn vend. Vetm se t gjith ato reaksione t realizuara n kushte toksore, jan reaksione me baz elektronin q nukndikon fare n brtham.Alkimia (parashikuese, lajmtare) ka qen nj nga shkencat m popullore n Mesjet. Alkimistt pr vet shkakun senuk i dinin prfundimet e msiprme mbi elementet dhe tabeln periodike, fantazonin sikur elementet transformoheshin nnjri-tjetrin dhe u munduan pr nj koh t gjat t transformonin n ar, element si hekuri. Faktikisht alkimia n kushtettoksore sht e pamundur. Shndrrimi i nj elementi n nj tjetr arrihet vetm n nxehtsi tmerrsisht t larta. Nxehtsia eduhur sht aq e lart aq sa mund t gjendet vetm n zemr t yjeve.Qendrat Alkimike: Gjigandt e KuqTemperatura e krkuar pr transformimin e nj elementi n nj tjetr sht prafrsisht 10 milionoC. Prandaj njalkimi reale mund t zbatohet vetm ndr yje. N yjet me madhsi mesatare si t Diellit vazhdimisht hidrogjenishndrrohet n helium dhe kshtu lirohet nj energji e madhe.Tani duke i mar parasysh kto dije themelore mbi kimin, le t kujtojm gjendjen pas Big Bengut. N universekzistonin vetm atomet e hidrogjenit dhe heliumit. Astronomt besojn se Dielli dhe tipet e yjeve si ai jan t formuar ngashtllunga t mdha resh (nebula) t formuara nga kto atome t ndikuara nga kushte atmosferike t programuara posarisht.Por prsri universi do t mbetej nj lmsh i madh gazi i pajet. Pr t mundsuar jetn duhet t kryhet nj funksion tjetr,kthimi i ktyre dy gazeve n elemente t tjer m t rnd si karboni, oksigjeni etj.Qendra e prodhimit t ktyre elementeve t rnd jan gjigandt e kuq, pra, Dielli dhe yjet e tjer 50 her m tmdhenj se ai.Gjigandt e kuq jan m t nxeht se tipet e yjeve si Dielli dhe pr kt shkak arrijn t kryejn gjra q nuk mund tibjn yjet normale: transformojn n atome karboni ato t heliumit. Por ky shndrrim nuk realizohet aq leht. Si shprehetedhe astronomi amerikan Grinshtajn n thellsi t ktyre yjeve realizohet nj funksion shum i jashtzakonshm.32Pesha atomike e heliumit sht 2; dmth, n brthamn e tij ka 2 protone. Ndrsa pesha atomike e karbonit sht 6,dmth, ka 6 protone. N mes t nxehtsis marramendse t ktyre gjigandve t kuq bashkohen 3 atome heliumi dheformojn nj atom karboni. Kjo sht periudha m themelore alkimike pas Big Bengut pr t mundsuar ekzistencn eelementeve t rnd n univers.Por na duhet tiu trheqim vmendjen n nj pik. Atomet e heliumit nuk jan materie q kur bashkohen ngjiten simagnet. Prandaj duket si e pamundur q tre atome t till t bashkohen dhe t formojn nj atom t karbonit. Po, si pro-dhohet karboni ather? 23. Kjo realizohet me an t nj procesi me dy faza. Fillimisht bashkohen dy atome heliumi dhe formohet kshtu njformul e ndrmjeme me katr protone e katr neutrone. Me ndrhyrjen e nj atomi tjetr t heliumit n kt formul tndrmjeme formohet atomi i karbonit me 6 protone e 6 neutrone.Formula e ndrmjeme quhet berilium. Ky i fundit q shfaqet te gjigandt e kuq prmban 4 protone e 4 neutrone.Beriliumi ka nj struktur t paqndrueshme n krahasim me beriliumin q gjendet n tok. Beriliumi, i cili formohet tegjigandt e kuq sht nj version ndryshe i tij. N gjuhn e kimis ktij i thon izotop.Ajo pik, e cila i habiti fizikantt q vite me radh studionin mbi kt shtje sht paqndrueshmria anormale egjendjes s izotopit t beriliumit, i cili formohet te gjigandt e kuq. sht aq i paqndueshm saq pikrisht pas0.000000000000001 sekondash shkatrrohet plotsisht!Ather si sht e mundur q nj atom i heliumit t bashkohet rastsisht dhe t transformoj n karbon, nj izotopberiliumi, i cili n ast sa formohet zhduket? sht aq e pamundur saq nj person q hedh (flak) dy tulla ku brenda0.000000000000001 sekondash ti bashkangjis atyre nj t tret dhe n kt mnyr t ndrtoj nj ndrtes. Po, si arrihetather ky proces te gjigandt e kuq? Kjo pyetje pr dhjetra vjet me radh i bri kurioz t gjith fizikantt e bots e askushnuk arriti t gjej nj prgjigje t sakt. I pari q hodhi drit mbi kt shtje ishte astrofizikanti amerikan Edvin Salpeter.Salpeter pr her t par iu prgjigj pyetjes misterioze me konceptin rezonanc atomike.Rezonanca dhe Rezonanca e DyfishtRezonanca sht harmonia e dy frekuencave (dridhjeve) me njra-tjetrn t dy materieve t ndryshme.Fizikantt aplikuan shembuj t ndryshm pr t shpjeguar rezonancn atomike. Nj nga kto sht shembulli ilisharses: Mendoni sikur keni shkuar n nj park lodrash dhe atje po tundni nj fmij n lisharse. Lisharsja, e cila n fi-llim nuk lvizte fillon t fitoj shpejtsi me shtytjen tuaj dhe fillon t lviz sa para-mbrapa. Ju qndroni pas lisharses dhendrsa ajo ju afrohet pran e shtyni prsri. Por nse e vreni me kujdes, duhet ta tundni n mnyr harmonike. Nse nuk ellogaritni mir kohn e saj, lisharsja prplaset n an duke prishur ritmin dhe humbur ekuilibrin.Nse do t mundohemi ta shprehim me gjuhn e fiziks, kjo prbn at q quhet harmonia e frekuencave, pra,koncepti rezonanc. Lisharsja ka nj frekuenc; psh, do 1.7 sekonda vjen te pika q ndodheni ju. Edhe ju duke prdorurduart e shtyni at n nj interval prej 1.7 sekondash. Nse do ta shtynit pak m fort ather frekuenca do t ulet dhe ju duhetta shtyni at do 1.5 apo 1.4 sekondash. Nse e arrini kt harmoni, pra, nse kapni rezonancn, arrini ta shtyni n mnyr tekuilibruar lisharsen. E nse nuk e arrini dot rezonancn e saj as lisharsja nuk do t tundej.33Ashtu si lkundja n harmoni e dy objekteve jep rezonanc, rezonanca e nj trupi realizon edhe lvizjen e nj trupi tpalvizshm. Shembujt e saj prjetohen tek instrumentet muzikore. Kjo quhet rezonanc akustike dhe psh, mund tprjetohet midis dy violinave t akorduara njlloj. Nse i biem njrs prej ktyre dy violinave, i njjti akord do t prsritejedhe te violina tjetr si pasoj e dridhjeve t zrit. Pr shkak se t dyja violinat jan programuar n t njjtn dridhje, lvizja enjrs ka ndikuar edhe tjetrn.34Kto rezonanca q i vzhguam te lisharsja apo te violinat, jan rezonanca t thjeshta dhe t lehta pr tu kapur. Pordisa rezonanca t tjera n fizik nuk jan kaq t thjeshta. Veanrisht rezonancat midis brthamave t atomeve, t cilat jan tndrtuara mbi ekuilibra tepr delikat.do brtham ka nj nivel energjie natyral. Fizikantt kt arritn ta zbulonin pas shum krkimesh t gjata. U dalluase nivelet e ktyre energjive ishin shum t ndryshme. Por n disa raste shum t rralla u zbulua se midis disa brthamaatomesh prjetoheshin rezonanca. N saje t ksaj rezonance brthamat e atomeve fitojn nj harmoni midis njra-tjetrs. Kjondihmon reaksionet brthamore, t cilat ndikojn brthamat.35 24. Edvin Salpeter q krkoi t kuptonte se si arrihej prodhimi i karbonit te gjigandt e kuq, parashtroi se nj rezonanc etill ekziston edhe midis brthamave t berilimit dhe heliumit. Ai deklaroi se sht nj mundsi e madhe q n saje t ksajrezonance atomet e heliumit ngjiten (bashkohen dhe shkrihen) me ato t beriliumit dhe kjo ngjarje te gjigandt e kuq mund tshpjegohet vetm n kt mnyr. Por llogaritjet e bra i hodhn posht pretendimet e tij.Fredi Hoil ishte personi i dyt i rndsishm i adresuar n kt pyetje. Hoil iden e Salpeterit mbi rezonancn e shpurim tej dhe propozoi nj koncept t ri, rezonanc e dyfisht. Sipas tij te gjigandt e kuq duhet t ekzistoj nj rezonanc, ecila dy atome heliumi i kthen n berilium dhe rezonanca tjetr, e cila e bn strukturn e beriliumit t paqndrueshme dhe nat ast kushtzon q nj atom heliumi t ndrhyj n reaksion. Hoil nuk gjeti mbshtetje n tezn e tij sepse ishte njmundsi shum e vogl ekzistenca e nj rezonance dhe kur flitej pr dy t tilla kjo dukej si e pamundur. Hoil pa u dorzuarvazhdoi krkimet e tij dhe pas shum matjesh e llogaritjesh t holla arriti n nj konkluzion real pr t cilin m par askushnuk i jepte probabilitetin m t vogl. Tek bashkoheshin me an t rezonancs dy atomet e heliumit dhe formonin beriliuminbrenda 0.000000000000001 sekondash nj helium i tret duke br po t njjtn rezonanc merr pjes n reaksion dheformojn atomin e karbonit.Xhorxh Grinshtajn shkakun se pse kjo rezonanc e dyfisht ishte nj mekanizm kaq i jashtzakonshm, e tregonkshtu:Kjo ngjarje prbhet nga tri struktura shum t ndryshme nga njra-tjetra (helium, berilium, karbon) dhe dy rezonanca t veanta.sht e vshtir t kuptosh pse kto brthama atomesh punojn n kaq harmoni me njra-tjetrn... Reaksionet e tjera brthamorenuk funksionojn n nj grad kaq t jashtzakonshme me hallka t tilla t rastsishme e me kaq fat... Kjo sht e njjt sikur tzbulosh rezonancat e thella dhe t komplikuara midis nj kamioni, nj makine dhe nj biiklete. Pse kto struktura kaq t ndryshmeme njra-tjetrn veprojn me kaq harmoni s bashku? T gjitha format e ekzistencs s jets n univers jan formuar vetm n sajet ktij funksioni t mahnitshm.36N vitet vijuese u zbulua se edhe oksigjeni dhe disa elemente t till formoheshin me t njjtat rezonanca tmahnitshme. Fredi Hoil ishte i pari q zbuloi kt funksion t jashtzakonshm n librin me titull Galaxies, Nuclei andQuasars (Galaktikat, Brthamat dhe Kuazart) pati arritur n konkluzionin se ky sht nj funksion aq i planifikuar saqkurr nuk mund t jet fryt i rastsis megjithse ai ishte nj ateist i betuar pohon se te rezonancat, t cilat arriti ti zbulonte,ekzistonte nj pun e programuar.37 Ndrsa n nj shkrim tjetr shkruan se:Nse krkojm t prfitojm karbon apo oksigjen me an t nukleosintezs (bashkim brthamor) t yjeve, na duhet tprogramojm dy nivele t veant dhe ai programim q do t na duhet t bjm sht i njjti me at q ndodh kto aste n yje...Duke i filtruar kto fakte n arsyen ton arrijm t bjm kt koment: nj Inteligjenc mbinatyrore ka ndrhyr n fizik, kimi,biologji e nuk ekziston asnj forc e errt n natyr. Shifrat e dala n pah pas llogaritjeve ishin aq marramendse saq m detyrojnmua ti pranoj pa diskutuar.38Hoil deklaron se edhe shkenctart e tjer, t cilt sillen sikur nuk kan kuptuar gj, nuk do ti rezistojn m tepr ktijfakti:do shkenctar, i cili i studion kto argumente, besoj se do t arrij n t vetmin prfundim: Ligjet e fiziks, duke vzhguarprfundimet e dhna n yje, padyshim q jan t organizuara me dijeni (vullnet). 39Prfundimi q arritn shkenctart mbas studimeve t gjata dhe t lodhshme mbi kto fakte, Kurani i ka deklaruar para1400 vjetsh. Allahu n nj ajet e tregon harmonin n krijimin e qiejve si m posht:A nuk e keni par se si Allahu krijoi shtat pal qiej (n kate). (Nuh, 15)Dielli: Qendra e Vogl Alkimike 25. Transformimi i heliumit n karbon, t cilin e shpjeguam m lart sht alkimia e gjigandve t kuq. Ndrsa te Dielliyn dhe tek yjet e tjer t ngjashm realizohet nj funksion alkimik m modest. Ashtu si e theksuam edhe n fillim, Diellikthen atomet e hidrogjenit n helium dhe energjin e tij e fiton nga ky reaksion brthamor.Edhe ky reaksion brthamor te Dielli sht aq i domosdoshm pr jetn ton po aq sa reaksionet e gjigandve t kuq.Prve ksaj, reaksioni brthamor te Dielli sht nj pun e programuar njsoj si te gjigandt e kuq.Elementi i par i reaksionit te dielli, i cili sht hidrogjeni, sht elementi m i thjesht i universit. N brthamn e tijz vend vetm nj proton. Ndrsa n at t heliumit gjenden dy protone dhe dy neutrone. Procesi q ngjet te dielli shtbashkimi i katr atomeve t hidrogjenit pr t formuar nj atom heliumi. Gjat ktij procesi lirohet nj energji shum emadhe. Pothuajse e gjith drita dhe nxehtsia q vjen n tok, formohet nga ky reaksion brthamor brenda Diellit.Por ashtu si ndodh edhe te gjigandt e kuq, ky reaksion brthamor diellor vjen me nj ndrthurje procesesh tpapritshme. Nuk mund t jet e mundur q katr atome, t cilat sillen rastsisht prreth, pr nj ast t formojn heliumin. Prkt prsri nevojitet nj proces me dy faza. Fillimisht bashkohen 2 hidrogjene dhe na del n pah nj formul ndrmjetseme nj proton e nj neutron. Kjo formul quhet deuteron.Kush sht ajo forc, e cila bashkon dy brthama t ndryshme dhe e mban t qndrueshm deuteronin? Kjo forc shtforca e fuqishme brthamore, t ciln e prekm n kreun e kaluar. Kjo sht forca fizike m e madhe e universit. sht tmiliardat e miliardit, t miliardit her m e madhe se forca trheqse e toks. N saje t ksaj force dy brthamat e hidrogjenitbashkohen me njra-tjetrn.Studimet kan treguar se forca e fuqishme brthamore sht e mjaftueshme vetm pr ti mbajtur t bashkuara. Nse do t ishte pakm e vogl se vlera reale q zotron, nuk do t arrinte t bashkonte kto dy brthama t hidrogjenit. Dy protonet, t cilt afrohen,menjher do t shtynin njri-tjetrin dhe ky reaksion brthamor te Dielli do t mbaronte pa filluar mir. Pra, Dielli nuk do tekzistonte kurr. Xhorxh Grinshtajn kt e shpjegon kshtu: Sikur qoft vetm pak m e vogl t ishte forca e fuqishmebrthamore drita e Toks nuk do t ndizej kurr.40Vall do t ndodhte sikur kjo forc t ishte pak m e madhe? Para se ti prgjigjemi ksaj pyetjeje le t shohim edhenj her transformimin e dy atomeve t hidrogjenit n deuteron. Nse do t vzhgohet me kujdes, ky proces ka dy an tveanta. Fillimisht nj proton duke e lshuar (humbur) ngarkesn e tij elektrike kthehet n neutron. M pas ky neutronbashkohet me nj proton tjetr ku formojn atomin e deuteronit. Fuqia, e cila mundson kt bashkim sht forca e fuqishmebrthamore. Ndryshe nga kjo, fuqia q shndrron protonin n neutron, sht forca e dobt brthamore. Ksaj force i duhetpothuajse 10 minuta pr t kthyer nj proton n neutron. Kjo sht nj periudh shum e gjat pr atomin por, e cila siguronq reaksioni brthamor n Diell t vazhdoj ngadal.Duke u mbshtetur n kto informacione le ti rikthehemi edhe njher pyetjes: far do t ndodhte sikur forca efuqishme brthamore t ishte pak m e madhe? Nse do t ishte me t vrtet kshtu, reaksioni n Diell do t ndryshontekategorikisht. Sepse n kt rast, forca e dobt brthamore do t mbetej jasht reaksionit e nuk do t kishte forc tndrhynte. Forca e fuqishme e brthams pa e pritur procesin 10 minuta t shndrrimit t njrit proton n neutron, do tibashkonte n ast t dy protonet. Si prfundim n vend t deuteronit do t formohej nj brtham atomi me dy protone.Kt struktur q do t shfaqej shkenctart e emrtuan di-proton. N t vrtet nuk ekziston dika e till. Ky shtplotsisht nj element imagjinar. Nse forca e fuqishme brthamore do t kishte vler pak m t madhe ather brenda nDiell do t shfaqej ky atom i di-protonit. Edhe ajo struktur e djegies s Diellit dalngadal, do t ndryshonte rrnjsisht.Xhorxh Grinshtajn pr rastin nse forca e fuqishme brthamore do t ishte pak m e madhe ka thn:N kt rast struktura e Diellit do t ndryshonte plotsisht sepse faza e par e reaksionit nuk do t ishte prodhimi i deuteronit pordo t ishte prodhimi i di-protonit. Roli i forcs s dobt brthamore n reaksion do t eleminohej dhe n t do t mbetej vetm forca 26. e fuqishme brthamore... Dhe n kt gjendje lnda djegse e Diellit dhe e t gjith yjeve t ngjashm me t, do t ishte aq efuqishme sa brenda disa sekondash do ti shprthente n er.41Pak minuta pas shprthimit n er t Diellit, t gjitha gjallesat mbi tok do t mbyteshin n flak dhe planeti blu,brenda pak sekondash do t shkrumbohej. Por meq forca e fuqishme brthamore sht n vlern e duhur, Dielli realizon njreaksion brthamor t ekuilibruar dhe digjet dalngadal.T gjitha kto jan pr t treguar se forca e fuqishme brthamore sht e programuar n at mnyr q t mundsojjetn n Tok. Nse do t kishte qoft edhe nj gabim sado t vogl, Dielli dhe yjet si ai ose nuk do t ishin fare ose n njkoh t shkurtr pas formimit t tyre do t zhdukeshin me nj shprthim t frikshm.E thn ndryshe, edhe struktura e Diellit nuk sht e rastsishme dhe e paqllimt. Pr t kundrtn, na sqaron Allahume thnien e Tij q kt yll e ka krijuar posarisht pr t mundsuar jetesn e njeriut: Dielli dhe hna udhtojn sipas njprcaktimi t sakt. (Rrahman, 5)Protonet dhe ElektronetTema q prekm deri tani kishte lidhje me ekuilibrin e forcave, t cilat ndikonin brthamn. Brenda atomit ekzistonedhe nj ekuilibr pr t cilin akoma nuk kemi folur. Ky sht ekuilibri midis elektroneve jasht brthams s atomit.Dim se elektronet vazhdimisht sillen rreth brthams. Arsyeja e ksaj sht ngarkesa e tyre elektrike. T gjithelektronet jan t ngarkuar me ngarkesa elektrike negative (-) dhe protonet me ngarkesa pozitive (+). Fizikisht polet ekundrta trheqin dhe polet e njjta shtyjn njri-tjetrin. Prandaj edhe brthama me ngarkes pozitive trheq drejt vetes ktoelektrone. Kto t fundit nuk mund t largohen nga rrotull brthams edhe pse shpejtsia e tyre mundohet ti shtyj larg saj(centrifug).Atomet n lidhje me kt ngarkes kan nj ekuilibr shum t rndsishm. Aq sa protone t ket n brtham po aqelektrone gjenden rreth saj. Psh, n brthamn e atomit t oksigjenit gjenden 8 protone dhe kshtu q rreth saj sillen 8elektrone. Kshtu ekuilibrohen edhe ngarkesat elektrike n atom.Kto jan dije themelore t kimis. Brenda tyre ekziston edhe nj pik pr t ciln shumica nuk tregon interes: protonisht shum her m i madh se elektroni. Si vllimi edhe masa e protonit jan shum her m t mdhenj se ato t elektronit.Nse do t bnim nj krahasim t proporcioneve t tyre, ndryshimi midis njri-tjetrit do t ishte sa proporcioni i njeriut menj kokrr lajthi. Dmth, midis elektronit dhe protonit nuk ekziston nj struktur e njjt fizike.Por ngarkesat e tyre elektrike jan t njjta!Njri zotron ngarkes elektrike pozitive e tjetri nj ngarkes elektrike ne-gative por q fuqia e ngarkesave shtplotsisht e barabart. Kt gj nuk e kushtzon asnj arsye. Ajo q pritej n krahasimin proporcional t tyre do t ishte njngarkes elektrike m e vogl e elektronit.do t ndodhte nse me t vrtet do t ishte dika e till, pra, ngarkesat elektrike t elektronit dhe protonit t mosishin t barabarta?N kt rast t gjith atomet n univers pr shkak t ngarkess s teprt pozitive, do t kishin nj ngarkes elektrikepozitive. Si prfundim t gjith ato-met n univers do t shtynin njri-tjetrin.do t ndodhte nse do t prjetohej dika e till sot sikur t gjith atomet t shtynin njri-tjetrin?Ajo q do t ndodhte do t ishte dika anormale. Fillimisht le t fillojm te ndryshimet q do t psonte trupi yn. Nastin q do t ndodhte ky ndryshim tek atomet, duart dhe kraht tuaj me t cilt po mbani kt libr do t shprbheshin. Jovetm duart dhe kraht tuaj por edhe kmbt, syt, koka; shkurtimisht t gjitha pjest e trupit tuaj pr nj ast do thidheshin n er (copzoheshin). Po ashtu edhe dhoma si edhe e gjith bota q na rrethon pr nj ast do t shprbhejplotsisht. T gjith detet, malet dhe t gjith planetet n sistemin diellor s bashku me t gjith trupat qiellor t universit do 27. t copzoheshin n pjes t panumrta dhe do t zhdukeshin prfundimisht. Ajo q ne e quajm univers do t prbhej nganj lmsh i madh atomesh, t cilt shtyjn pa ndrprerje njri-tjetrin.N raport duhet t jet ky mosekuilibr midis ngarkesave elektrike t protonit dhe elektronit pr tu prjetuar njkatastrof e till? Nse do t kishte vetm 1% diferenc, a do t prjetohej kjo katastrof? Apo kufiri kritik sht 1/1000?Xhorxh Grinshtajn n librin e tij The Symbiotic Universe (Universi Simbiotik) kt tem e shpjegon kshtu:Nse dy ngarkesat elektrike do t psonin nj ndryshim 1/100 miliard, kjo do t mjaftonte pr copzimin e njeriut dhe gurve si tishin sende t vogla. Trupa t tjer si Dielli apo Toka jan akoma m delikat n kt ekuilibr. Atyre do tu mjaftonte njdisekuilibr i nj t miliardn e miliardit.42Ky ekuilibr na pohon edhe nj her se universi nuk sht shfaqur rastsisht por sht i programuar drejt nj qllimi tcaktuar. N nj shkrim t astrofizikantit U. Pres n revistn Nature thuhet se n univers ekziston nj projektim i madh, icili favorizon zhvillimin e jets inteligjente.43Padyshim do projektim sht nj prov e ekzistencs s nj projektuesi t gjithdijshm. Sigurisht q sht Allahu, Aiq e ka krijuar t gjith universin nga mosekzistenca dhe m pas e projektoi dhe e sistemoi n at form q deshi dhe q meshprehjen e Kuranit cilsohet si Zot i t gjith botrave. Si deklarohet edhe n Kuran:A sht m i rnd (vshtir) krijimi juaj apo ai i qiellit? E Ai e ngriti at! Ngriti kurorn e tij dhe e prsosi at. (Naziat,27-28)Ky sht nj argument q tregon prsosmrin e Allahut n krijim dhe q tregon gjendjen e qndrueshme t trupaveqiellor n saje t ekuilibreve t jashtzakonshm, t cilat i shqyrtuam m sipr. N Kuran deklarohet se:Nga argumentet e Tij sht q me fuqin e Tij bri t qndroj (pa shtyll, pezull) qielli e Toka. (Rrum, 25)Kreu IVRregulli nQiej...Mbas materies fshihet dika tjetr q n nj mnyr e kontrollon at. Dhe kjo, mund t thuhet sesht njlloj argumenti i ekzistencs matematikore t nj krijuesi.Gai Mari, shkrimtar shkencor amerikan44 28. Gjat nats s 4 korrikut 1054, astronomt e perandoris kineze vzhguan se n qiell ngjau dika shum interesante. Nafrsi t shenjs zodiakale t Demit u shfaq papritmas nj yll shum i shndritshm. Ylli ishte aq i shndritshm saq drita e tijmund t vrehej edhe gjat dits ndrsa natn ndrionte edhe m tepr se Hna.Astronomt kinez e vzhguan dhe e regjistruan kt fenomen, i cili sht m interesanti ndr fenomenet astronomik.Ai ishte nj supernov.Supernova sht nj term, i cili prdoret kur nj yll shprbhet nga nj shprthim i fuqishm. Nj yll gjigand, me ant nj shprthimi t frikshm asgjson vetveten dhe po me nj shpejtsi tmerrsisht t madhe prhapet n hapsir. Drita, ecila rrezatohet nga ky shprthim sht mijra her m e fort se drita e tyre normale.Astronomt mendojn se supernovat luajn nj rol t rndsishm n formimin e universit. Kto shprthime sipashamendjes s tyre ndihmojn n transportimin e materieve n pika t ndryshme t universit. Mbetjet e nj ylli, t cilatshprndahen nga shprthimi supozohet se mblidhen n nj skaj t universit nga ku formojn prsri yje apo sisteme yjor.Sipas ktij supozimi Dielli, planetet n Sistemin Diellor dhe padyshim edhe Toka jon jan shfaqur shum koh m par siprfundim i nj shprthimi t nj supernove.Interesante sht se me shikim t par, shprthimi i supernovs qndron si nj fenomen i thjesht fizik por q n tvrtet sht i mbshtetur n disa ekuilibre tepr delikat. Kt gj Majkll Denton n librin Natures Destiny (Fati iNatyrs) e prshkruan kshtu:Largsit midis supernovave dhe faktikisht midis t gjith yjeve jan shum kritike. N galaktikn ton largsit midis yjeve janprafrsisht 30 milion milje. N qoft se kjo largsi do t ishte pak m e vogl do t sillte nj destabilizim n orbitn e planeteve. Ense do t ishte pak m e madhe, materia e shprndar nga nj supernov do t ishte aq e rregullt sa q me shum mundsi sistemeplanetar q i ngjajn tonit nuk do t formoheshin kurr. Q universi t jet nj vend i prshtatshm pr jet, shprthimet esupernovave duhet t realizohen n nj raport shum preiz dhe me kto shprthime distanca midis t gjith yjeve duhet t jet nnj largsi po aq preize.45Raportet e supernovave dhe distancat e yjeve faktikisht jan vetm dy veori t vogla brenda ktij rregulli t madh tuniversit. Nse do ta studionim pak m me imtsi universin do t shikonim nj rregull t jashtzakonshm.Prse ekzistojn hapsirat e mdha?Le t kujtojm shkurtimisht at q shpjeguam n kapitujt e mparshm: Universi, i cili u shfaq pas Big Bengut ishtenj mas gazi e prbr vetm nga hidrogjeni e heliumi dhe m pas kjo mas e gazt me an t reaksioneve brthamore tprojektuara qllimisht formuan elemente m t rnd. Por pr kthimin e universit n nj ambient t prshtatshm pr jet, nukmjaftonte vetm ekzistenca e ktyre elementeve t rnd. Nj pik e rndsishme ktu sht edhe forma e rregulli q do tmerrte universi.Fillimisht le t shohim se sa i madh sht universi.Si e dim planeti Tok sht nj pjes e Sistemit Diellor. Ky sistem formohet nga nnt planete, t cilt sillen rrotullDiellit s bashku me 54 satelit t tyre. Toka sht planeti i tret afr Diellit.Fillimisht le t konceptojm madhsin e ktij sistemi. Diametri i Diellit sht 103 her m i madh se diametri i Toks.Le ta shtjellojm kt me nj krahasim: Nse diametrin e Toks prej 12.200 kilometra do ta sillnim n madhsin e nj zari tvogl qelqi, Dielli do t merrte nj prmas m t madhe se nj glob, sa dy topa futbolli. Interesante sht edhe largsia mestyre pr t formuar nj model t njjt me dimensionet reale, largsia e zarit t vogl prej qelqi nga globi duhet t jet 280metra. Ndrsa ato planete orbita e t cilve sht m larg Diellit, duhet ti vendosim me kilometra larg.Ky dimension kaq gjigand i Sistemit Diellor qndron shum modest n raport me galaktikn Rruga e Qumshtit kundodhet. Sepse n galaktikn Rruga e Qumshtit ekzistojn rreth 250 miliard yje n madhsin e Diellit apo m t mdhenj 29. se ai. Ylli m i afrt me Diellin sht Alfa Centauri. Nse do ta prshtasim edhe Alfa Centaurin me maketin q vendosmTokn dhe Diellin at do t na duhet ta vendosim diku rreth 78.000 kilometra larg globit q prfaqsonte Diellin.Le ta zvoglojm disi kt model. Toka le t jet nj grimc e vogl pluhuri, e cila mezi shihet me sy. Ather Diellido t jet n madhsin e nj kokrre arre dhe do t zer nj vend 3 metra larg Toks. Mbshtetur ktyre prmasave AlfaCentaurin duhet ta vendosim 640 kilometra larg Diellit.Galaktika e Rrugs s Qumshtit mbart 250 miliard yje, t cilt ndodhen larg njri-tjetrit n kto distanca tpabesueshme. Dielli yn z vend n nj skaj larg qendrs s ksaj galaktike n form spirale.Interesante sht se nse do t mendojm vendin q z galaktika e Rrugs s Qumshtit n hapsir, kjo shtshum e vogl. Sepse n hapsir ndodhen edhe rreth 300 miliard galaktika t tjera!... Hapsirat midis ktyre galaktikave janmiliona her m t mdha se largsia reale e Diellit me Alfa Centaurin.N lidhje me kto madhsi kaq marramendse, Xhorxh Grinshtajn n librin e tij The Symbiotic Universe (UniversiSimbiotik) shkruan se:Nse yjet do t ishin pak m afr me njri-tjetrin, astrofizika nuk do t ishte shum m ndryshe. Nuk do t ndodhte asnj procesndryshimi n funksionet themelore t fiziks n yje, nebula apo n trupat e tjer qiellor. Nse e shohim nga larg pamja e galaktiksson do t ishte e njjta. I vetmi ndryshim do t ishte kur mbrmjeve t shtriheshim n bar dhe tek vshtronim yjet, do t shihnim seqielli do t ishte i tejmbushur me yje. M falni, po; Do t kishte edhe nj ndryshim tjetr. Un, i cili do t shihja kt peisazh nukdo t ekzistoja... Kjo hapsir gjigande n yjsi sht nj kusht pr ekzistencn ton. 46Grinshtajn e shpjegon edhe arsyen; hapsirat boshe n kozmos sigurojn q disa ndryshore fizike t formulohen nharmoni pikrisht me jetn ton. Kjo sht nj arsye edhe pr ruajtjen e Toks nga prplasjet me trupat qiellor gjigand, tcilt enden npr kto hapsira kaq t mdha pa ushtruar m t voglin krcnim pr Tokn.Shkurtimisht prhapja e trupave qiellor n univers sht n strukturimin e duhur harmonik pr jetn ton. Hapsiratgjigande nuk jan formuar pa qllim por jan shfaqur si prfundim i nj krijimi