KORONAL KÜTLE ATIMIKORONAL KÜTLE ATIMICMEsCMEs

Nermin DEMİRCİOĞLUNermin DEMİRCİOĞLU0505012605050126

Ankara Üniversitesi Ankara Üniversitesi

Astronomi ve Uzay BilimleriAstronomi ve Uzay Bilimleri

Koronal Kütle AtımıKoronal Kütle Atımı

Güneş’in korona (taç) Güneş’in korona (taç) kısmında meydana kısmında meydana gelen, yüksek enerjili gelen, yüksek enerjili atomaltı parçacıkların atomaltı parçacıkların Güneşten atılmasıdırGüneşten atılmasıdır..

SKYLAB uydusuyla alınan SKYLAB uydusuyla alınan bir CME görüntüsübir CME görüntüsü

Koronada manyetik Koronada manyetik alan bir balon gibi alan bir balon gibi şişer, kapalı bir şişer, kapalı bir şemsiye gibi yükselir, şemsiye gibi yükselir, bir patlama ile açılır ve bir patlama ile açılır ve Güneş rüzgarları ile Güneş rüzgarları ile yüksek enerjili yüksek enerjili maddeyi maddeyi gezegenlerarası gezegenlerarası boşluğa yayar.boşluğa yayar.

Koronal kütle Koronal kütle atımları genellikle atımları genellikle bağımsız gelişen bağımsız gelişen olaylar olmakla olaylar olmakla birlikte zaman birlikte zaman zaman da güneş zaman da güneş patlamaları sırasında patlamaları sırasında gözlenirler.gözlenirler.

6 ocak 1997 deki gözlemler CME lerin bir 6 ocak 1997 deki gözlemler CME lerin bir parlama ile ilişkili olmadığını göstermiştir.parlama ile ilişkili olmadığını göstermiştir.

Resimde 12 mayıs 1997 yılındaki parlama Resimde 12 mayıs 1997 yılındaki parlama ile meydana gelen bir CME gösterilmektedir.ile meydana gelen bir CME gösterilmektedir.

Güneş patlamasının olmadığı bir CMEGüneş patlamasının olmadığı bir CME

Binlerce CME, yıllar boyu, Binlerce CME, yıllar boyu, Solor and Solor and Heliospheric Observatory (SOHO), Solar Heliospheric Observatory (SOHO), Solar

Max Max Mission, Skylab, Seventh Orbiting Solar Mission, Skylab, Seventh Orbiting Solar Observatory ve StereoObservatory ve Stereo uydularındaki beyaz uydularındaki beyaz ışık koronografları tarafından gözlendi. ışık koronografları tarafından gözlendi.

SOHO UYDUSUSOHO UYDUSU

Soho uydusundan bir CME Soho uydusundan bir CME görüntüsügörüntüsü

Solar Max MissionSolar Max Mission

Uydudan alınan bir görüntüUydudan alınan bir görüntü

SKYLABSKYLAB

Skylab görüntüsüSkylab görüntüsü

Seventh Orbiting Solar ObservatorySeventh Orbiting Solar Observatory

Yüksek enerjili Yüksek enerjili parçacıklar bize parçacıklar bize ulaştıklarında ulaştıklarında parçacıklar parçacıklar Dünya’nın Dünya’nın manyetik alanına manyetik alanına girerler ve uydular girerler ve uydular tarafından alınan tarafından alınan görüntülerde görüntülerde beyaz lekeler beyaz lekeler oluşturmaktalar. oluşturmaktalar.

Amatör bir astronom olan Thomas Amatör bir astronom olan Thomas Ashcraft tarafından Güneş'in 21 Mhz'de dinlediği radyo Ashcraft tarafından Güneş'in 21 Mhz'de dinlediği radyo

yayınının grafiği yayınının grafiği (KaynaK (KaynaK Spaceweather)Spaceweather)

Yer Yer yörüngesindeki yörüngesindeki GOES 8 ve 9 GOES 8 ve 9 uydularıyla uydularıyla yapılan x-ışın yapılan x-ışın gözlemleri.gözlemleri.

Koronal kütle atımları gezegenlerarası boşluktan ilerleyerek Koronal kütle atımları gezegenlerarası boşluktan ilerleyerek bize ulaşır, genelde vakumlu bir ortam olarak bilinir ancak bize ulaşır, genelde vakumlu bir ortam olarak bilinir ancak öyle değildir, manyetik alan şiddetleri ortamın öyle değildir, manyetik alan şiddetleri ortamın vakumluluğunu değiştirmektedir.vakumluluğunu değiştirmektedir.

KÜTLE ATIMLARININ YERYÜZÜNE ETKİLERİKÜTLE ATIMLARININ YERYÜZÜNE ETKİLERİ

Kutup IşımasıKutup Işıması •   Kutup ışıması, Kutup ışıması,

güneş güneş aktivitesinin aktivitesinin tetiklediği tetiklediği jeomagnetik jeomagnetik fırtınalar fırtınalar Dünyada Dünyada görüldüğü zaman görüldüğü zaman ortaya çıkan ortaya çıkan dinamik ve dinamik ve olağanüstü bir olağanüstü bir görüntüdür. görüntüdür.

Proton Olayları Proton Olayları • Büyük güneş patlamalarının ardından 30 Büyük güneş patlamalarının ardından 30

dakika içerisinde enerji yüklü protonlar dakika içerisinde enerji yüklü protonlar Dünyaya ulaşmaktadır. Enerji yüklü Dünyaya ulaşmaktadır. Enerji yüklü parçacıkların (çoğunlukla protonlar) parçacıkların (çoğunlukla protonlar) sağanağı altına giren magnetosfer bu sağanağı altına giren magnetosfer bu parçacıkların bir kısmını yakalayarak daha parçacıkların bir kısmını yakalayarak daha da hızlanmalarına yol açmaktadır. da hızlanmalarına yol açmaktadır. Hızlanan bu protonlar atmosferin üst Hızlanan bu protonlar atmosferin üst katmanlarına kadar sızmaktadırlar.katmanlarına kadar sızmaktadırlar.

Jeomagnetik Jeomagnetik Fırtınalar Fırtınalar • Her güneş Her güneş

patlamasının yada patlamasının yada CME ardından Güneş CME ardından Güneş maddesi ve maddesi ve beraberindeki beraberindeki manyetik alanı, manyetik alanı, yavaş hareket eden yavaş hareket eden bir bulut gibi 1 ila 4 bir bulut gibi 1 ila 4 gün içinde dünyaya gün içinde dünyaya gelmektedir.gelmektedir.

Jeomagnetik Fırtınaların Jeomagnetik Fırtınaların sistemlerimize etkilerisistemlerimize etkileri

  Radyo Radyo HaberleşmeleriHaberleşmeleri

Deniz Ulaşımını Deniz Ulaşımını Yönlendiren Yönlendiren SistemlerSistemler

UydularUydular

İnsanlar İçin İnsanlar İçin Radyasyon TehlikesiRadyasyon Tehlikesi

    Jeolojik Araştırmalar

Elektrik Dağıtımı Elektrik Dağıtımı

Petrol Boru HatlarıPetrol Boru Hatları

BiyolojiBiyoloji

Kaynaklar Kaynaklar

Sun, Earth and Sky - Kenneth R. LangSun, Earth and Sky - Kenneth R. Lang NASA CMEsNASA CMEs http://www.eclipse2006.boun.edu.tr/eclipse99/Turhttp://www.eclipse2006.boun.edu.tr/eclipse99/Tur

page/gunes.htmlpage/gunes.html http://www-istp.gsfc.nasa.gov/istp/nicky/cme-http://www-istp.gsfc.nasa.gov/istp/nicky/cme-

chase.htmlchase.html