Sveuilite u Zagrebu

Ekonomski fakultet

Diplomski studij Trgovina

KONTEJNERSKI PROMET SJEVERNOG JADRANA SA

OSVRTOM NA KONKURENTNOST LUKE RIJEKA

Diplomski rad

Zvonimir Damjan Krviek

Zagreb, kolovoz 2016.

Sveuilite u Zagrebu

Ekonomski fakultet

Diplomski studij Trgovina

KONTEJNERSKI PROMET SJEVERNOG JADRANA SA

OSVRTOM NA KONKURENTNOST LUKE RIJEKA

CONTAINER TRAFFIC OF NORTH ADRIATIC WITH

REFERENCES ON COMPETITIVENESS OF PORT OF

RIJEKA

Diplomski rad

Zvonimir Damjan Krviek, 0067459837

Mentor: dr. sc. Dora Naletina

Zagreb, kolovoz 2016.

SAETAK

Dananja razmjena dobara je nezamisliva bez pomorske trgovine koja ini okosnicu ukupne

svjetske razmjene dobara. Pomorske luke postale su najvanija svjetska sjecita trgovakih

puteva. Zbog nezaustavljivog rasta uporabe kontejnerske tehnologije kontejnerski promet

poprima izuzetno bitnu ulogu, a najvee svjetske luke pozicioniraju se i prilagoavaju

novonastalim promjenama i tehnologijama. Sredozemno more se smjestilo na jednoj od tri

najvee svjetske trgovake rute, izmeu Europe i Dalekog Istoka. Njegova uloga raste, ali i

dalje po vanosti i koliini prekrcanog tereta ne moe dostii luke na sjeveru Europe. Cilj rada

je analiza kontejnerske tehnologije, kontejnerskog prometa i pomorskih robnih tokova, s

posebnim naglaskom na sjevernojadranske luke i luku Rijeka. Njena velika vanost za

gospodarstvo i ekonomiju Republike Hrvatske nije u cjelosti prepoznata, pa su u zadnjih

nekoliko desetljea izostale velike investicije i strukturalne promjene. Kako kontejnerski

promet ne pokazuje znakove usporavanja rasta u blioj budunosti, aktualnost

kontejnerizacije i luke Rijeka treba ostati u fokusu najviih politikih, dravnih i drutvenih

struktura.

Kljune rijei: kontejnerski promet, kontejnerizacija, NAPA luke, luka Rijeka

SUMMARY

Today's exchange of goods is not possible without maritime trade making the backbone of the

world's total trade in goods. Seaports have become the world's most important intersections of

trade routes. Because of continuous growth of using container technology container traffic

takes a very important role, with the world's largest ports positioning and adapting to the new

changes and technologies. Mediterranean Sea is positioned on one of the three largest global

trade routes, between Europe and Far East. It's role is growing, but it's importance and the

amount of loaded cargo is still not enough to overpass ports on north of Europe. The aim of

this paper is explaining container technology, container traffic and maritime cargo flows, with

special emphasis on the North Adriatic ports and the port of Rijeka. It's great importance for

the economy of Croatia is not fully recognized, so in the last few decades there was a shortage

of big investments and structural changes. As the container traffic shows no signs of slowing

it's growth in the near future, the topicality of containerisation in general and the Port of

Rijeka must remain in focus of the highest political and social structures.

Key words: container traffic, containerisation, NAPA ports, port of Rijeka

SADRAJ

1. UVOD.....................................................................................................................................1

1.1. Predmet i cilj rada .................................................................................................... 1

1.2. Izvori podataka i metode prikupljanja ....................................................................... 1

1.3. Sadraj i struktura rada............................................................................................. 1

2. OPENITO O LUKAMA, POMORSKOJ I KONTEJNERSKOJ TRGOVINI .......... 3

2.1. Svjetska pomorska trgovina i luke ............................................................................ 3

2.2. Svjetska kontejnerska flota i trgovina ....................................................................... 7

2.3. Analiza glavnih tokova kontejnerskog prometa u pomorskim robnim tokovima ........14

3. KONTEJNERSKI PROMET SJEVERNOG JADRANA............................................18

3.1 Geografski poloaj i uloga Sredozemnog mora u kontejnerskoj trgovini ....................18

3.2. Znaaj Jadranskog mora u kontejnerskom prometu Europe i Sredozemlja .................21

3.3. Usporedbe najvanijih sjevernojadranskih luka ........................................................23

3.4. Potencijalna neiskoritena europska trita sjevernojadranskih luka ..........................27

4. KONKURENTNOST KONTEJNERSKE LUKE RIJEKA ........................................32

4.1. Poloaj, znaaj i povijesni razvoj luke Rijeka ...........................................................32

4.2. Analiza kontejnerskog prometa i kontejnerskog terminala luke Rijeka ......................36

4.3. Stanje i vanost Hrvatskih eljeznica u poslovanju luke Rijeka ................................40

4.4. Glavni budui projekt i mogunost razvoja kontejnerskog terminala Luke Rijeka......44

5. ZAKLJUAK ..............................................................................................................48

LITERATURA ................................................................................................................49

POPIS TABLICA ............................................................................................................52

POPIS GRAFIKONA ......................................................................................................53

POPIS SLIKA ..................................................................................................................54

IVOTOPIS STUDENTA ...............................................................................................55

1

1. UVOD

1.1. Predmet i cilj rada

U diplomskom radu Kontejnerski promet sjevernog Jadrana sa osvrtom na konkurentnost

luke Rijeka prikazuje se vanost pomorskog kontejnerskog prometa za ukupnu svjetsku

razmjenu dobara, od njegove pojave u dvadesetom stoljeu do danas, te poloaj najvee

Hrvatske luke Rijeke unutar konkurentskog sjevernojadranskog podruja ali i svjetske

kontejnerske trgovine. injenica da kontejnerski promet od svoga nastanka do danas biljei

neprestani rast, a sukladno tome i tjera luke na konstantno proirenje kapaciteta i

prilagoavanje novonastaloj situaciji, sam je po sebi dovoljno zanimljiv da se detaljnije

analizira fenomen razmjene dobara kontejnerima. Taj trend nije zaobiao niti luku Rijeka,

koja provodi velike projekte za proirenje svojih kontejnerskih kapaciteta i popratne

infrastrukture.

Za poslovanje luke su bitni poloaj, investicije, mogunosti razvoja, konkurencija i okruenje,

prometna povezanost, trgovako zalee, budui projekti. Svi navedeni faktori, ali i mnogi

drugi imaju vaan utjecaj na poslovanje i trgovinu luke, grada, regije ali i cijele drave, pa je

sa ekonomskog, konkurentskog i trgovakog aspekta bitna njihova detaljna analiza i

implementiranje odgovarajuih strategija. Stoga je svrha i cilj ovog rada analizirati i prikazati

stanje i potencijal kontejnerskog prometa najvee Hrvatske luke i njenom okruenju u

sjevernom Jadranu ali i svijetu.

1.2. Izvori podataka i metode prikupljanja

Prilikom sastavljanja diplomskog rada koristili su se znanstveni lanci i knjige vodeih

svjetskih i hrvatskih strunjaka iz podruja ekonomije, pomorstva, brodarstva i trgovine.

Tema zahtjeva statistiku obradu i analizu najee godinjih podataka o prometu, trgovanju,

uvozu, izvozu, buduim procjenama, promjenama i udjelima tereta meu lukama. Statistiki

podaci su prikupljani, osim iz strune literature, i izravnim kontaktiranjem Luke Rijeka.

Koriteni su najnoviji aurirani dostupni podaci.

1.3. Sadraj i struktura rada

Nakon uvodnog dijela, u drugom poglavlju govori se openito o pomorskoj i kontejnerskoj

trgovini. Na poetku poglavlja opisuje se svjetska pomorska trgovina, luke i kontejnerska

2

flota, a potom se analiziraju glavni tokovi kontejnerskog prometa u pomorskim robnim

tokovima. Tree poglavlje fokusira se na Sredozemlje i sjeverni Jadran. Sa svjetske trgovine

se podruje interesa suava na geografski poloaj i ulogu Sredozemnog mora u svjetskoj

trgovini. Poto se opisuje znaaj Jadranskog mora u kontejnerskom prometu Europe i

Sredozemlja, a analiziraju se i konkretne luke sjevernog Jadrana (NAPA ports) te ih se

usporeuje i opisuje njihova potencijalna neiskoritena trita. U etvrtom poglavlju rada

iznose se podaci o Luci Rijeka, njenom poloaju, znaenju i povijesnom razvoju, analizi

kontejnerskog prometa i kontejnerskog terminala, stanju i vanosti Hrvatskih eljeznica u

poslovanju Luke Rijeka te glavnim buduim projektima i mogunostima razvoja

kontejnerskog terminala Luke Rijeka. Na kraju slijede zakljuak, popis literature, tablica,

grafikona, slika i ivotopis studenta.

3

2. OPENITO O LUKAMA, POMORSKOJ I KONTEJNERSKOJ TRGOVINI

2.1. Svjetska pomorska trgovina i luke

Pomorski je promet iri pojam od pomorskog prijevoza, pa time i od morskog

brodarstva, ali je ui od izraza pomorsko gospodarstvo i pomorstvo. Ako se prihvati

definicija izraza promet, moglo bi se rei da pomorski promet obuhvaa prijevoz morem

robe i putnika brodovima, ali i sve