dr Artur Bartoszewski

Komunikacja

człowiek-komputer

Czym będziemy się zajmować?

1. Wstęp do teorii komunikacji

2. Funkcjonalność stron internetowych

• jak użytkownicy postrzegają strony internetowe,

• jak poszukują informacji

• zasady projektowania stron internetowych

• najczęściej spotykane błędy

• testowanie funkcjonalności stron internetowych

Literatura

Optymalizacja funkcjonalności serwisów

internetowych

Autor: Jakob Nielsen, Hoa Loranger

Data premiery: 2007

• Stwórz funkcjonalne witryny i zdobądź przewagę

w Internecie!

• Uniknij standardowych błędów

• Zrozum potrzeby użytkowników

• Udostępnij przydatne informacje w czytelny

sposób

Literatura

W książce "Optymalizacja funkcjonalności serwisów internetowych" guru w zakresie

funkcjonalności w Internecie, Jakob Nielsen, przedstawia oparte na wszechstronnych badaniach

wskazówki dotyczące projektowania wygodnych witryn.

Dzięki nim dowiesz się, jak utworzyć idealną stronę startową oraz uniknąć najczęściej

popełnianych błędów.

Zrozumiesz, jak ułatwić użytkownikom wyszukiwanie informacji oraz nawigowanie po serwisie.

Poznasz zasady pisania poprawnych tekstów dla witryn internetowych i stosowania odpowiednich

czcionek, a także nauczysz się właściwie korzystać z różnorodnych technologii, które mogą

wzbogacić Twój serwis. To kolejna doskonała książka autora bestsellera "Projektowanie

funkcjonalnych serwisów internetowych", którą każdy webmaster powinien mieć w swej

biblioteczce.

W książce poruszono następujące zagadnienia:

Projektowanie strony startowej

Wyszukiwanie informacji

Nawigowanie po witrynie

Sposób pisania tekstów

Udostępnianie odpowiednich informacji

Używanie odpowiednich czcionek

Zastosowania technologii

Rozwiązania najczęściej popełnianych błędów

Testowanie funkcjonalności witryn.

Źródło: www.empik.com

Literatura

Funkcjonalność stron www. 50 witryn bez

sekretów

Autor: Jakob Nielsen, Marie Tahir

Data premiery: 2006

W książce "Funkcjonalność stron www. 50 witryn bez sekretów", znany

specjalista w zakresie funkcjonalności aplikacji i witryn WWW -- dr

Jacob Nielsen przedstawia zasady projektowania głównych stron

serwisów internetowych, które przyciągną użytkowników, sprawią, że

będą odwiedzać je regularnie i znajdą na nich informacje, których

szukają.

Wykorzystując zawarte tu wiadomości odpowiednio skomponujesz układ strony głównej,

umieścisz na niej odpowiednie treści i zaprojektujesz logiczne mechanizmy nawigacyjne.

Zobaczysz też 50 rożnych witryn WWW i dowiesz się, jakie uwagi do ich funkcjonalności ma dr

Nielsen.

W książce znajdziesz między innymi:

- Najważniejsze zadania strony głównej

- Sposób przekazywania informacji

- Projektowanie grafiki i elementów interfejsu

- Nawigacja w witrynie

- Zasady doboru czcionek i ich kolorów

- Wybór układu strony

Źródło: www.empik.com

Zadbaj, aby Twoja witryna WWW zdała test użyteczności

Literatura

Nie każ mi myśleć! O życiowym podejściu do

funkcjonalności stron internetowych. Wydanie II

Autor: Steve Krug

Data premiery: 2006

W kolejnym wydaniu doskonałej książki "Nie każ mi myśleć! O

życiowym podejściu do funkcjonalności stron internetowych"

znajdziesz wskazówki, dzięki którym projektowane przez Ciebie

witryny WWW będą spełniały podstawowe wymaganie większości

użytkowników internetu - będą przejrzyste, czytelne i łatwe w

nawigacji.

Nauczysz się projektować strukturę witryny, opracowywać logiczny schemat nawigacji i

przygotowywać elementy graficzne, które będą uatrakcyjniać stronę, a nie odwracać uwagę

użytkownika od jej treści. Dowiesz się także, jak stosować kaskadowe arkusze stylów i radzić

sobie z często absurdalnymi zachciankami szefów i klientów.

Zawartość książki:

• Specyfika przedstawiania informacji na stronach WWW

• Dzielenie strony na elementy funkcjonalne

• Projektowanie schematów i mechanizmów nawigacyjnych

• Planowanie odpowiedniego układu strony głównej

• Uwzględnianie grupy docelowej przy projektowaniu witryny

• Testowanie funkcjonalności i działania witryny

Źródło: www.empik.com

Literatura

Z tej książki nauczysz się, jak tworzyć schematy witryn

internetowych oraz interfejsów użytkownika tak, aby były

zgodne z oczekiwaniami klientów.

Poznasz wiele metod i narzędzi przydanych podczas

prototypowania i tworzenia strony.

Zyskasz wiedzę na temat użytkownika, czyli tego, jak

ludzie postrzegają świat, jak oddziałują na nich kolory, co

przyciąga ich uwagę, jak dobierać elementy graficzne oraz

typograficzne i — co najważniejsze — jak to wszystko

wykorzystać podczas projektowania, a następnie

tworzenia atrakcyjnej strony WWW

Źródło: http://www.empik.pl

Wstęp do teorii komunikacji

Rozwój komunikacji

Świat 4,5 miliarda lat

Życie 3,5 miliarda lat

Człowiek 2 miliony lat

Homo habillis (człowiek sposobny) 1,5 do 2 milionów lat

Homo sapiens (człowiek rozumny) 35 000 do 50 000 lat

Rolnictwo 12 000 lat

Pług i koło 5 000 lat

Silnik parowy 250 lat

Komputer ok. 50 lat

Era natychmiastowej komunikacji obecnie

Kamienie milowe historii

Rozwój komunikacji

Pierwszy mózg (prosty układ) 500 milionów lat

Mowa od 35 000 do 50 000 lat

Pismo 6 000 lat

Alfabet 4 000 lat

Druk ok. poł. XI w. w Chinach,

ok. poł. XVw. w Europie

Telefon 1876

Film 1894

Telewizja 1926

Tranzystor 1948

Rozwój źródeł informacji

Rozwój tradycyjnych źródeł informacji ma długą i bogatą historię. Można

go przedstawić w postaci dwóch wykresów.

Pierwszy z nich obrazuje wspomniany rozwój na przestrzeni dziejów,

a drugi - w XX wieku.

Rozwój źródeł informacji

Multimedia

Multimedia – zbiór wzajemnie uzupełniających się mediów

będących nośnikami informacji, która za pomocą zmysłów

dociera do odbiorcy.

Udział zmysłów w pozyskiwaniu informacji o

otoczeniu

wzrok słuch węch dotyk smak

87% 7% 3.5% 1,5% 1%

Obecnie człowiek posługuje się trzema formami przekazu

informacji: pismem, obrazem, dźwiękiem.

Multimedia

Pojecie multimedia jest używane w różnych znaczeniach.

• Po raz pierwszy pojawiło się na początku lat 70. ub. wieku (jako

określenie zestawu pomocy dydaktycznych obejmujących rozmaite

materiały (teksty, filmy, nagrania magnetofonowe itp.).

• W latach 80. odnoszono je do systemów komputerowych służących do

przygotowania nagrań na płytach CD.

• Na początku lat 90. termin multimedia zaczęto wiązać z komputerami PC

wyposażonymi w funkcje przetwarzania obrazu i dźwięku.

• Obecnie przez system multimedialny rozumie się dowolny system

teleinformatyczny zdolny do przetwarzania, archiwizacji i dystrybucji

danych w postaci dźwięku, ruchomych obrazów, fotografii, grafiki

komputerowej i tekstów. Ważnym atrybutem techniki multimedialnej we

współczesnym jej rozumieniu jest możliwość interakcji użytkownika z

systemem.

Multimedia - hipermedia

Obok pojęcia multimediów spotkać można pojęcie hipermedia.

Powstało ono w latach 90. za sprawą połączenia multimediów

i hipertekstu, czyli dwóch technologii przetwarzania informacji.

Pojęcia te są często używane zamiennie. Wynika to z roli jaką multimedia

oraz hipermedia zajmują w teorii komunikowania się:

• Zarówno hipermedia, jak i multimedia uważać można za zbiór

powiązanych ze sobą komunikatów (dźwięku, obrazu statycznego,

obrazu wideo i animacji oraz tekstu).

• Różnica dotyczy sposobu funkcjonowania tekstu w systemie

hipermedialnym.

Multimedia

Najpełniejszym urzeczywistnieniem idei

multimediów jest Internet

...ale też - Cyberprzestrzeń - kraina

niespełnionych nadziei….

Multimedia – niespełnione nadzieje

Badania przeprowadzone w Stanach Zjednoczonych (bazujące

na materiałach źródłowych udostępnionych przez firmy Xerox, United

Technologies, Wicat, Federal Express) wykazały, że zastosowanie

multimediów powoduje wyraźny przyrost efektów kształcenia.

W porównaniu z nauczaniem tradycyjnym:

• skuteczność nauczania wzrasta o 56%,

• zrozumienie tematu lepsze jest o 50-60%,

• nieporozumienia przy przekazywaniu wiedzy rzadsze są o 20-40%,

• oszczędność czasu w przypadku zastosowania multimediów

wynosi 38-70%,

• tempo uczenia się wzrasta o 60%,

• zakres wiedzy przyswojonej jest wyższy o 25-50%.

Edukacja

Interakcja człowieka z komputerem

w procesie nauczania - uczenia się

0

200

400

600

800

1000

1200

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Przyrost wiedzy ucznia /teoretyczny/

Interakcja człowieka z komputerem

w procesie nauczania - uczenia się

0

200

400

600

800

1000

1200

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Przyrost wiedzy ucznia /teoretyczny/

Mniej więcej w tym

miejscu teoria

rozmija się z praktyką

Nieskończony przyrost

wiedzy ucznia nie jest

możliwy

Interakcja człowieka z komputerem

w procesie nauczania - uczenia się

0

50

100

150

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Przyrost wiedzy ucznia /teoretyczny/

Rodzaje komunikacji

Rodzaje komunikacji

Komunikacja werbalna – mowa, język naturalny/ przeważnie występuje łącznie z pewnymi

aspektami komunikacji niewerbalnej/

PYTANIE: Czy rozmowa telefoniczna to „czysta” komunikacja

werbalna, bez żadnych elementów przekazu niewerbalnego?

Komunikacja niewerbalna• pismo – uproszczony zapis mowy

• symbole - najczęściej graficzne, lecz nie tylko...

PYTANIE: czy foliowa taśma rozpięta w poprzek

drogi jest rzeczywistą przeszkodą, czy

może raczej komunikatem „nie idź tędy”?

• komunikaty audiowizualne (nie mylić z multimedialnymi);

• sztuka

Komunikacja multimedialna - czy to nowy rodzaj komunikacji?

Jak widzą komunikację specjaliści od

marketingu i PR

Niektóre publikacje dotyczące teorii komunikacji mówią

o zasadzie 60/30/10.

Dziewięćdziesiąt procent procesu komunikacji opiera się na

bodźcach niewerbalnych: mowie ciała (pozycja, mimika,

gestykulacja, ubiór) oraz formie przekazu (brzmienie głosu,

ton, głośność, dykcja, tempo mówienia, słownictwo, wtręty

językowe). Zaledwie 10 procent odbieranego przekazu to

treść.

Jak widzą komunikację specjaliści od

marketingu i PR

Mowa ciała, język ciała, komunikacja niewerbalna to zespół

niewerbalnych komunikatów nadawanych i odbieranych przez ludzi na

wszystkich niewerbalnych kanałach jednocześnie.

• Informują one o podstawowych stanach emocjonalnych, intencjach,

oczekiwaniach wobec rozmówcy, pozycji społecznej, pochodzeniu,

wykształceniu, samoocenie, cechach temperamentu itd.

• Komunikaty te nadawane są i odbierane najczęściej na poziomie

nieświadomym, jednak mogą być również nadawane i odbierane

świadomie (tak jak większość gestów, czy wiele wyrazów mimicznych).

Przykład: Kiedy mówimy, że mamy "przeczucie" lub "niejasne odczucie", że

ktoś skłamał, tak naprawdę mamy na myśli, że mowa ciała nie idzie w parze

ze słowami.

Istnieją co najmniej dwa źródła zróżnicowania przekazów niewerbalnych -

normy kulturowe i indywidualne doświadczenia człowieka.

Komunikacja interpersonalna

Najbardziej podstawowym procesem komunikacji człowieka z otoczeniem

jest komunikacja międzyludzka, czyli interpersonalna.

Definicja:

Komunikowanie interpersonalne (międzyludzkie) to podejmowana w

określonym kontekście wymiana werbalnych, wokalnych i niewerbalnych

sygnałów (symboli) w celu:

• osiągnięcia lepszego poziomu współdziałania,

• uzgodnienia zachowań wzajemnych,

• realizacji celów jednego lub obu uczestników procesu (rozmówców).

Wymiana symboli wymaga wspólnego kodu, znanego wszystkim

uczestnikom sytuacji komunikacyjnej. Celem komunikowania jest

poprawa współdziałania, a nie porozumienia. Porozumienie jest tylko

jednym z możliwych efektów komunikacji.

Model aktu perswazyjnego

Pierwszym teoretycznym modelem komunikacji był lasswellowski

modelu komunikowania (model aktu perswazyjnego, opracowany

przez H. Lasswella w 1948 r.). Polega on na przekazie informacji

od nauczyciela (nadawcy) do ucznia (odbiorcy).

Zamierzonym skutkiem było zapamiętanie informacji lub zmiana

zachowań odbiorcy (uczenie się).

rys. Lasswellowski model aktu perswazyjnego

Model aktu perswazyjnego

Model ten, jako najprostszy w realizacji, przejęty został

początkowo przez twórców programów komputerowych

(głownie programów edukacyjnych).

Dydaktycy często jednak podkreślają wady tego typu komunikacji

pomiędzy komputerem a człowiekiem.

Model percepcji

Podjęcie badań nad mediami uwzględniających cechy poznawcze i

predyspozycje człowieka, spowodowało, że na plan pierwszy wysunięte

zostały interakcje człowiek – medium. Zaowocowały one

zaproponowanym przez G. Gerbnera modelem komunikowania się

nazywanym modelem percepcji.

Zakłada on aktywność człowieka się w trakcie odbioru informacji

oraz interpretację wiadomości i jej dostosowanie do swojego

sposobu widzenia świata.

Model komunikacji dwustronnej

Do aktu komunikacji dojdzie jedynie

wtedy, gdy spełnione zostaną

następujące warunki:

• informacja zostanie przekazana w

języku zrozumiałym dla obu

komunikujących się stron,

• zaistnieje skuteczny nośnik tej

informacji,

• przekaz pozostanie czysty od

zniekształceń przez czynniki

zewnętrzne (tzw. szum),

• przekaz spotka się z odbiorem,

• informacja w założeniu będzie

przeznaczona dla danego odbiorcy.

nadawca > kodowanie > kanał komunikacji > dekodowanie > odbiorca

PYTANIE: czy rozmowy polityków w studio

telewizyjnym są komunikacją?

Proces komunikacji człowiek-maszyna

Proces komunikacji człowiek-maszyna tylko z pozoru niewiele różni

się od procesu komunikacji interpersonalnej. W rzeczywistości jest

to proces o wiele bardziej skomplikowany, gdyż

wpływa na niego o wiele więcej czynników niż w procesie

komunikacji międzyludzkiej;

istnieje wiele czynników (głównie wewnętrznych), które mogą

zakłócić ten proces.

Podstawowym problemem jest to, że w przeciwieństwie do procesu

komunikacji międzyludzkiej, proces ten nie jest akcją naturalną i

spontaniczną.

Ogólny schemat procesu komunikacji człowiek-maszyna niewiele

odbiega od schematu procesu komunikacji interpersonalnej.

Jednakże poszczególne elementy tego procesu różnią się

zasadniczo.

Zakłócenia w komunikacji interpersonalnej

Shannon, zajmując się zagadnieniem przepustowości linii telefonicznych, opracował

wiele ważnych do dziś formuł matematycznych, które stanowią podstawę

nowoczesnej teorii informacji. Modele procesu komunikacyjnego, które stworzył,

wykorzystywane były później także przez psychologów.

Według podstawowego modelu przekazu informacja przenoszona jest ze źródła

poprzez nadajnik, kanał komunikacyjny i odbiornik do ostatecznego odbiorcy

informacji. Po drodze pojawiają się szumy informacyjne, sprawiające że informacja

może dotrzeć w sposób zniekształcony.

W układach biologicznych oraz w połączeniu układu biologicznego z układem

technicznym otrzymujemy podobny charakter zależności.

PYTANIE: Co możemy uznać za „szum” w

komunikacji pomiędzy twórcą strony WWW a jej

odbiorcą?

Zakłócenia w komunikacji interpersonalnej

Na zakłócenia w proces komunikacji interpersonalnej mogą mieć wpływ

następujące czynniki:

treść komunikatów (np. niezrozumienie intencji przez uczestników

procesu, lub wręcz niezrozumienie kodu),

zakłócenia procesu komunikowania (np. nieprawidłowa

organizacja procesu, zakłócenia środowiskowe - zewnętrzne),

cechy zachowań poszczególnych uczestników procesu (np.

zakłócenia językowe, brak spójności między kanałami werbalnymi,

wokalnymi i niewerbalnymi).

W tym miejscu należy podkreślić, iż bardzo istotnym elementem

procesu komunikacji międzyludzkiej jest komunikacja niewerbalna.

PYTANIE: czy Internet jako nowe medium

komunikacji interpersonalnej usunął czy

powielił te zakłócenia?

Modele komunikowania się

Źródło: Z. Meger, „Podstawy e-learningu Od Shannona do konstruktywizmu”

PODSUMOWANIE

Podsumowując istnieją pewnie pytania, które musi sobie zadać

projektant systemu informacyjnego. Są to:

Jaki jest cel (główne zadanie systemu)? Czemu ma on służyć?

Komu ma on służyć? Kto będzie użytkownikiem systemu? Jakie

są potrzeby takiego typu użytkownika?

Jakie informacje będzie zawierał system? Kto będzie dostarczał

informacji do systemu, kto będzie tą informację selekcjonował i

jaka jest gwarancja wysokiej jakości informacji w systemie?

Jakiej platformy sprzętowej i programowej użyć aby interfejs

systemu był maksymalnie przyjazny dla danej kategorii

odbiorców?

Jak łatwo zauważyć najpierw pojawiają się pytania dotyczące celu,

typu użytkownika, rodzaju informacji, a dopiero na końcu występuje

moment wyboru technologii, która umożliwi zrealizowanie wszystkich

powyższych założeń.

Dziękuję za uwagę