0

NSZ

Bu metod klasik, akustik, elektro gitar eitiminde temel olmas amac ile hazrlanmtr Ali ELEB nin arivinden ve Barok Sanat Gzel Sanatlar kursunda gitar derslerinde kullanm olduumuz nota, akor, tablature ve benzeri dokmanlardan faydalanlmtr. Gitar eitimi konusunda birok kitap olmasna ramen birounun eksik bazlarnn ok akademik ve renciler tarafndan anlalmasnn zor olmas, bizi daha anlalr, ierisinde rencileri motive edecek gncel arklarn ve rneklerin bulunduu bir derleme hazrlamaya itmitir. Bilindii zere gitar ilk etapta dier enstrmanlara gre renilmesi daha kolay ama uzmanlamas zor bir enstrmandr, Klasik Akustik ve Elektro gitar temelini oluturacak bilgi ve egzersizleri Bu kitapta toplamaya altk. Kitapta lenen konu diziliinin daha nce kursumuz tarafndan kullanlm olmasnn bir art olduunu dnyoruz. leri dzey rencilerimiz iin armoni, akor ve gitar tekniklerinin bulunduu 2. bir derleme hazrlamay da dnyoruz, gerektiinde bu kitaptan da faydalanabileceksiniz. Bu derlemeyi oluturmamzda emei geen tm eitmen ve alma arkadalarmza teekkr eder, byle bir kitab rencilerimize sunmamzda bize yardmc olduklar Ali ELEB ye ayrca kranlarmz sunarz.

Barok Sanat Gzelsanatlar Kurs Merkezi

1

BLM I GRGitar 20. Yzyl boyunca kendini dnyann en popler mzik enstrman olarak kabul ettirmitir. Standart gitar 6 telli bir enstrmandr. Zaman iinde deiik soundlar ve farkl mzik trleri iin ok sayda gitar trleri retilmitir.

Klasik GitarTarihesi, trdeleri ile ele alndnda 16. Yzyla hatta ncesine uzanan klasik gitar, spanyol Flamenco tarznn esas enstrman olarak 19. Yzyldan itibaren yaygnlam ve bugnk ekline kavuturulmutur. Modern gitar trlerinin tamamnn atasdr. Aa gvde ve ses delii; ayrca alt telinin naylon trevi olmas tipik zelliklerindendir.

Akustik GitarGvdesinin (kasa) ve ses deliinin klasik gitara gre daha genie olmas; tm tellerin elik veya trevi olmas esas farkllklardr. Amerikan Folk Mzii (Country-Blues) soundu iin gelitirilmi, zgn tns ile tm dnyada gitar mzii iinde yerini almtr. Daha ok Rock (zellikle slow-rock), Blues ve Folk mzie yatkn bir soundu vardr.

2

Elektrik (Elektro) GitarStandart gitar zerinde yaplan deiikliklerle biimini bulan modern bir enstrmandr. Gitarn gvdesine, ses deliinin bulunmas gereken yere konulan manyetik (mikrofon vazifesi gren elektro-mknats) ler sayesinde tel titreimleri amplifikatre gnderilir. zellikle yksek sesli ve gl bir sound iin gelitirilmi, mikrofona ihtiya duymakszn daha geni alana sesi yaymak zere biimlendirilmitir. Les Paul, Leo Fender gibi tasarm ustalar sayesinde 1940' lardan beri retilmekle birlikte Rock'n Roll ile hayat bulan elektro gitar faktr, daha sonralar da Jimi Hendrix, Frank Zappa gibi gitarist ncler tarafndan yapsal deiikliklere ve efekt zenginliine kavuturlulmaya balanmtr. Bugn elektro gitar ve efekt soundlar tam bir "ses mhendisliisahas amtr. Snrsz ses varyasyonlar performansya geni bir yelpaze sunmaktadr. Mziin her kesinde kendine yer bulan elektro gitar, zellikle rock, blues ve jazz dan dnya mziine ulaan izgide cazip bir enstrmandr. Akustik ve Klasik gitarlarn yaps deitirlmeden " elektrik " hale getirilenleri olduu gibi, standart masif gvdeli bir elektro gitar: ses delii bulunmayan, yekpare ve grece ince kasal, tm telleri elik veya metal trevi olan bir algdr.

Nasl Bir Gitar Almalyz ?Nasl bir gitar almaya karar vereden nce ne tarz mzik yapacamza karar vermemiz gerekiyor. eitli amaca hitabeden gitarlar var. Klasik, akustik, elektro, bas, elektro akustik, elektro klasik vb. gitarlar bunlarn balcalar. Klasik gitarlar naylon telli olup, klasik paralar almak iindir, Flamenko ve spanyol tarzndaki paralarda klasik gitarla alnabilir.elik telli gitarlara nazaran daha mat bir sesi vardr(akustik gitarlara nazaran). Akustik gitarlar metal telli olduu iin biraz daha parlak sesleri vardr, Haluk Levent, Yaar, Kra gibi mzisyenlerin paralarn alacam diyorsanz akustik gitar daha ideal, ama elik telli gitarlar biraz daha rahatsz olduu iin, ilk olarak gitara balyorsak akustik gitar yerine klasik gitar da tercih edebilirsiniz. Ama Hedefiniz rock sounda sahip paralarsa ve ileride elektro gitara geip soloda atmak istiyorsanz, akustik bir gitarla balamanz size daha ok keyif verecektir. Hangi gitar ne kadara almalyz konusuna gelince , tarmz belirledikten sonra, btemize uygun daha kaliteli ve gzel bir gitarla balamay tercih etmeliyiz.

3

Gitara Balama Ya Nedir ?Bu hep sorulan bir soru... Ama moralinizi bozmayacam. Gitara 7 sinden 70 ine her yata balanabilir, ama 9-10 yalarnda balamak daha idealdir.Ya ilerledike gitar renilemez mi , tabi ki renilebilir, sadece bir yatan sonra refleksler biraz yavalyor, buda balangta biraz zorlanmamza neden olabilir. Ama en nemlisi azim ve almak. Gitar almann yetenekle ilgisi olmadn dnyorum, yetenek sadece renme sresini ksaltyor. Gitar bir alkanlk. Bu ii baarabilmek iin tek yapmamz gereken almak. Hayalinizdekileri notalara dkp gitarla almak, ite iin yetenek ksm burada balyor.

Solaklar Gitar Nasl almal ?Bir oumuzun grd zere birok solak, gitar almak iin gitar ters tutup tellerin yerini deitirerek gitar almaktadrlar.Ama gitar almak iin solak olmak yada salak olmak bir ey deitirmez. Solaksanz gitar salaklarn tuttuu ekilde alabilirsiniz. Gitar almak bir alkanlktr. Sol ve sa kavram yoktur. Eer solaksanz ve gitar ters tutup alyorsanz ileride Elektroya getiinizde solak gitar bulmanz problem olabilir. Eer gitara yeni balayacaksanz gitar normal tutup almanz neririm. Ama bir miktar yol kat ettiyseniz ters evirip almanz size ok zor gelecektir.

Gitar Alnrken Dikkat Edilecek HususlarElbette ncelikle sesinden holanacanz bir enstrman semelisiniz. Sesini duymadan mzik aleti satn almak byk bir hatadr. Ayn marka iki enstrman arasnda dahi ses farkll olacaktr. Yapsal olarak iyi bir gitarn, aac-malzemesi-iilii iyi olmaldr. yi bir klasik gitarn Telleri klavyesinden ok uzak olmamal, perdelere rahatlkla baslabilmeli, En ince perdelerine kadar net bir tn vermeli ve parazitli ya da czrtl sesler olmamal. Perdeler olmas gereken sesi vermeli (komas bozuk olmamal), Perdeleri ayran demirler (Fredler) sar deil beyaz olmal, klavyesi aa olmal, Burgu ve dier aksamlar dzgn ve verimli almaldr.

4

NOTA BLGSNotalar hepimiz biliyoruz. Bunlar sras ile;

Do Re Mi Fa Sol La Si dir.Dizi (Gam-Makam-Mod):Notalarn belirli bir dzende sralanmasna dizi (gam) denir.

Do Majr Gam:Sras ile hi deitirici iaret (diyez yada bemol ) almadan notalarn Do sesinden balayarak

Do-Re-Mi-Fa-Sol-La-Si-Doeklinde arka arkaya dizilmesiyle oluan diziye Do majr gam denir. Do dan balayarak notalar bir nota dorusu zerinde gsterebiliriz.

ekilde grld gibi baz notalarn aras ses baz notalarn aras tam sestir. Gitarda yan yana olan iki perde aras yarm () sestir. Bat mziinde kullanlan en dar standart ses aral da budur. Aras tam olan 2 nota arasnda bir nota daha vardr, ama yarm aralk olan notalarn arasnda ses olmayp bitiiktir. Arasnda ses olmayan notalar Mi-Fa ve Si-Do dur ( i ile biten notalarn arasnda baka bir ses yoktur )

Notalarn Yazm;Notalar yazmak iin Dizek (Porte) kullanlmaktadr. Notalar dizek zerine yerletirilirken bir izgi zerine bir bolua denk gelecek ekilde yazlrlar.

5

Porte ve lave izgisi:Be paralel dz izgi ve drt eit aralktan oluan ekildir. Notalar bu ekle smad zaman ilave izgiler kullanlr.

Anahtarlar (Aklar):Portenin sol ba tarafna konulur ve konulduu izgiye kendi adn verir. nce notalar yazmak iin Sol anahtar, orta sesleri yazmak iin Do anahtar, kaln sesleri yazmak iin Fa anahtar kullanlr. Gitar ince sesli bir enstrman olduu iin Sol anahtarn kullanacaz (Bas gitar hari. Bas gitar Kaln sesli olduu iin Fa anahtar kullanlr)

Sol anahtar

Do anahtar

Fa anahtar

Nota ve Eslerin (Sus) Deerleri:

Not: 1 vuru, elimizi aaya doru vurup kaldrdmzda geen sredir.

6

Deitirici iaretler:nne geldii notann ses yksekliini deitiren iaretlerdir. Notann sol tarafna konur ve l iindeki ayn ismi tayan notalar etkiler.

Diyez

: nne geldii notay yarm ses inceltir.

Bemol : nne geldii notay yarm ses kalnlatrr. Naturel : Deiime uram notay normal hale getirir. Tekrar iaretleri: Rpriz: Genellikle baa dnleceini veya 2. defa grld yerden 1. defa grld yere dnleceini anlatr.

veya aadaki gibi kullanlr.

l tekrar iareti: Bir ldeki notalar tekrar edilecei zaman kullanlr.

aadaki gibi kullanlr.

Seny: ( ) Bir mzik eserinde 2. defa konulduu yerden, birinci defa konulduu yere dnleceini ve son yazlan yerde bitirileceini belirtir. Dizekte Notalarn YerleriSol anahtar kullanldnda notalarn yerleri aadaki gibidir;

M

7

GTAR NEDR:Gitarn kkeninin ne kadar eskiye dayand konusunda birok varsaym var, Ankaradaki Anadolu Medeniyetleri Mzesinde bulunan Hititlere ait bir kabartmada ve bunun yan sra, Asurlara ait kabartmalarda da gitara benzeyen telli alglarn varl bir gerek. Avrupaya geli yksnde ise ran ve Arap adlarna rastlyoruz. nce ran yoluyla Arap dnyasna, Araplarn spanyay fethiyle de Avrupaya getii yaygn bir saptama. Marip ve Latin gitarlar 12. yzylda grlr. 15. yzylda ise lavtaya doru gelierek Mandola ya da Mandora adn alr. Gnmz gitarnn ana izgilerinin olutuu bu yzylda Latin gitar, mzrapl Vihuela olur. Flemenk Vihuelas ise Avrupa Lavtasndan baka bir ey deildir. Tarihte somut olarak ilk kez, 14. yzylda, ekli fazla tanmlanmasada Guitern diye bir sazdan bahsedilir. El Vihuelas olarak 13. yzyldan beri tannan bu alg, 1500lerin sonuna doru, bugnk gitarn domasndaki ilk ipularn verir. Ingiltere Kraliesi I. Elisabeth, saraynda ve evresinde daima mzikilere yer vermesiyle tannr. spanya Kral arlkenin olu II. Philiph, 1554de ngiltere Kral VIII. Henrynin kz olan, ngiltere ve rlanda Kraliesi Mary Tudorla evlenir. Bu ada Lavtalir mziinin en gzel rnekleri verilir. John Dowland (1562 1626) zamannn en byk lavtacsdr. Gitar mzii, 16. yzyldan 18. yzyla kadar ya Tabulatur (ses perdeleri yerine parmak pozisyonlarn gsteren nota yazm sistemi) biiminde ya da alfabetik akor simgeleri sistemiyle yazlyordu. 1586 ylnda karlan ilk gitar metodu spanyol Gitar olarak adlandrlan be ift telli alg iindir. Daha onceki gitarlar drt, Vihuela ise alt ift tellidir. Vihueladan sonra Barok Gitar devri yaayan be ift; gnmzde kullanlan klasik gitarlar ise tek alt tellidir ve bunun 18. yzyldan bu yana byle olduu Fernando Sorun alt telli Romantik Gitar kullanmasyla somutlanr. 17. ve 18. yzyllarda talya ve Fransada gitar metodlarna rastlanr. 18. yzyln sonunda IV. arln himayesinde birok gitarist yetiir. Gelmi gemi en byk gitar ustalarndan birinin Niccolo Paganini olduu sylenir. Bu algy keman kadar ustalkla almasnn yan sra, eserlerini bestelerken dizinin zerinden hi eksik etmediinden sz edilir. Bu arada Shubert, Berlioz, Diabelli, Gragnani, Carulli, Carcassi, Coste gibi bestecilerin ilgisini eken gitar, onlarn dab u alg iin eserler yazmasna neden olmutur. 1778 1830 yllar arasnda yaayan Fernando Sor ise ayn dnemde spanyada yetien en nemli gitar ustasdr. Fernando Sorun, rencisi olarak pek ok guitarist yetitirmesinin yan sra, yazd sonatlar, varyasyonlar, fanteziler ve ettleri bugn bile birok gitaristin daarcnn ba kesinde yer alr. Besteci, gitar alt telli yaparak bugnk gitarn temelini atar. spanyada, Sordan sonra Dionisia Aguada gibi bir gitar ustas yetiir. Daha sonra yine ayn dnemde talyada zellikle Beethovenn hayranln kazanan Mauro Giuliani (17811828) ismine rastlarz. 19. yzylda gitarda, sesin artmasn salayan deiiklikler yapld. Gvdesi geniletildi, derinlii azaltld, gs kapa iyice inceltildi. Gvdenin iine gs kapan desteklemek iin konan enine talarn yerini, ses deliinin altna yelpaze gibi alan nsal talar ald. Eskiden ahap bir takozun iine saplanan sap, tellerin germesine karn ek bir dayanak oluturacak gibi, gvdenin iine doru biraz giren bir pabu ya da kma kol biimine getirilerek arkaya tutkalland. 19. yzyl boyunca spanyada birok usta gitarist yetiir. Bunlar arasnda Sor, Cano, Huartas, Tostado, Aquado, Fossa balca isimlerdir. Yzyln ikinci yarsnda ada gitar ekolnn kurucusu olarak nitelenen, Bach, ve Beethovenn eserlerinden gitar iin yapt dzenlemelerle tannan Valenciyal gitarist-besteci Francisco Tarrega adna rastlarz. Andres Segovia, Emilio Pujol, Miguel Llobet, Regino Sainz de la Maza, Alirio Diaz ve Narciso Yepes Onu izlerler. ngilterede ise, Julian Bream ve John Williams gibi gitaristler de ayn paralleled devam ederler. Alirio Diazn nerisi zerine Andres Segoviann gitarda ilk kez naylon tel kullanmasnn yan sra en nemli misyonu; o yllarda daha ok Amerikada folk mzik, Avrupada ise trk elikisi olarak grlen gitar, Klasik Gitar olarak tm dnyaya tantmaktr. Ayrca stn virtzitesiyle de algsn sevdiren ve gelitiren bir sanatdr. Segovia nn rencisi olan Alirio Diaz (1923) ise nl bir yorumcu olarak btn dnyaya adn duyururken, zellikle Trkiyede verdii konserlerle lkemizde gitarn tannmasnda byk katkda bulunmu, halen de bu katksn btn dnyada olduu gibi Trkiyede de srdrmektedir.

8

Andres Segoiva gitar, konser salonlarna sokarak Amerkadan Arjantine ve Uruguaya kadar uzanan turneleriyle hem enstrmana hem de solistlere byk saygnlk kazandrrken, gitar 20. yzylda evrensellie ulatrd. Segovia, Tarrega, Llobet, Pujol, Anido, Prat, Diaz, Bream, Williams gibi sanatlarn nl ve byk eserleri gitar iin dzenleyerek daar geniletme abalarna artk Castenuovo Tedesco, Roussel, Mompou, Villa-Lobos, Ohana, Britten, Henze, Torroba, Rodrigo, Hallfter, Berio, Turina, Falla, Takemitsu, Ponce, Bennett, Berkeley, Walton, Martin, Davies, Tippett, Dodgson, Arnold, Brindle, Lauro, Poulene v.b. gibi zgr eserler yazan besteciler eklenir. Gitarn kapasitesi zamanla zorlanrken yeni olanaklar halen kefedilmektedir. Gitarn snrlar yalnzca zgn besteler yaparal ya da yapm teknikleriyle zorlanmaz. Bir ok eserin gitara uyarlanmas ada besteciler iin de bir gereksinim olur. Eserlerin gitara uyarlanmas baz besteciler tarafndan nyargyla karlanr. Oysa eserler, gitarda zelliklerini yitirmiyorlar, aksine daha iyi seslendiriliyorlar. Sonunda gitar, tm nyarglar ykar. Bugn gitar alar ncesinde balayan yolculuunu srdryor ve dnyann bir ok lkesinde altn an yayor

9

BLM II

ncelikle gitara balamadan, nota bilgisi hakknda bir miktar bilgi edinmemiz balangta bu ii kavrayabilmemiz ve ilerletebilmemiz asndan ok nemli. Bu nedenle basit dzeyde nota ve mzik bilgisi bu kitapta yer alacak, daha detayl bilgi iin dier kitaplarmz (Temel Mzik Eitimi 1-2 ) size yeterli olacaktr. Gitara balamadan nce gitar hakknda da temel bilgilere ihtiyacmz olacak. Aadaki gitarn aksamlar detayl olarak gsterilmitir.

A Ba B- Klavye C- Gvde 1234567Akord anahtarlar st eik Teller Perdeler Ses delii (rezonans boluu) Alt eik (kpr) Gs tablas

10

GTARI NASIL TUTMALIYIZDoru ve dzgn bir ekilde gitar almak iin gitarn nasl tutulduunu bilmeniz gerekiyor. eitli gitar tutu ekilleri olmasna ramen bu tutu doru, bu tutu yanltr diyemeyiz. Ama klasik , flamenko ve akustik gitarlarn tutular birbirinden farkldr. Bizde alacamz tarza gre gitar tutmalyz Oturu Pozisyonlar

Sol El Tutu Pozisyonlar Ba parmak sapn arkasnda; etli ksm sapn ortalarna yaslanacak ve yukarya doru tamayacak pozisyonda tutulmaldr. Elin i ksm (parmak diplerinden balayarak) gitar klavyesinin altnda uzakta, parmak hareketlerini engellemeyecek biimde durmaldr. Parmaklarn bast telleri dik grmeleri salanmal, hepsinin ular baparma gsterecek biimde durmaldr. Bu pozisyonu salamak iin bileinizi olduka bklm pozisyonda tutmalsnz. Srekli bu modeli aklnzda bulundurarak dzenli egzersizlerle mkemmel tutua yaklamalsnz. Kolay geldii iin teknik d hareketler yapmanz uzun vadede aleyhinize olacaktr.

Gitar Nasl tutacamz rendiimizi kabul ederek, ileride vereceim altrmalar yapabilmeniz, parmaklarnzn almas ve ileride birtakm zorluklar ekmemek iin birtakm parmak egzersizlerini yapmamz gerekiyor, onun iin ncelikle bir ka parmak altrmas alacaz.

11

SOL EL

SA EL

Parmak altrmalar: Gitarn klavyesindeki (sapndaki) fredlerle ayrlm blmlere perde dendiini biliyoruz. Perdeler 1. perde, 2. perde, 3. perde, 4.perde, ... olarak gvdeye doru artacak ekilde isimlendirilirler. imdi sol elinizin 1. parmanz (iaret parmanz) 1. perdeye, 2. parmanz(orta parmanz) 2. perdeye, 3. parmanz(yzk parmanz) 3. perde, 4.parmanz(sere parmanz) 4. perdeye koymanz istiyorum. Daha sonra kaln telden (st telden) balayarak nce 1.perdeye 1.basp teli sa elimizin baparma (p) ile titreteceiz sonra 2.perdeye basacaz sonra 3. perdeye basacaz sonra 4.perdeye basp teli sa elimizin baparmayla (p) titreteceiz sonra ayn ilemleri en kaln telin bir altndaki telde yapacaz. En ince tele kadar aldmzda 24 tane ses alm olduk. Bu altrmay yaparken dikkat etmemiz gereken tele dik basmak , tane tane ve dzgn sesler karabilmek. *Ayn altrmaya devam: Bu altrmay kaln telden ince tele doru yaptk (kc) imdi ise ayn altrmann tam tersini yapacaz, yani inceden kalna (kc). Bu altrmay yaparken dikkat etmemiz gereken bir baka konu (gitarda solo alarken) 1.parmak 1.perdede 2. parmak 2. perdede 3. parmak 3. perdede ve 4. parmak 4. perdede olacaktr. Bunu alkanlk haline getirmeliyiz, dier pozisyonlardaki gamlar reninceye kadar byle yapacaz.

12

TELLERN SMLERHer telin bir ismi vardr. Teller o tele bo alndnda kan sesin ismini alrlar. Buna gre en kaln telden balayarak teller Mi, LA, RE ,SOL ,Si ,Mi eklinde isimlendirilirler.

Yani biz biliyoruz ki bir tele bo vurursak telin ismi neyse o notay alm oluruz. Teliniz koptuunda da, yenisini alrken hangi teliniz koptuysa onun ismini vermeniz gerekir. Daha nceki derslerimizde do majr gam ve gamdaki notalar renmitik. Hatrlamak iin tekrarlayalm.

DO MAJR GAM

Notalarn yan yana sralanmas ile oluan diziye Gam (Mod, Makam) denir. Bat mziinde Majr ve Minr gamlar kullanlmaktadr.Do ile balayan dizi ise Do majr gam olarak adlandrlmaktadr. Do majr gamda Mi-Fa ve Si-Do aras aralk dier notalarn aras 1 aralktr. Yani bir majr gamn kalb: 1+1++1+1+1+ eklindedir. Yukarda anlatlanlar biraz aklarsak; DO ile RE nin arasnn tam (1) aralk olmas demek Do ile Re arasnda baka bir bir ses var demektir. Bu Do ile Re arasnda bir sestir. Ayn ekilde Re ile Mi arasnda da vardr ama Mi ile Fa aras da byle bir durum sz konusu deildir. nk bu iki ses aras sestir, bu iki ses bitiik yani dip dibedir. Gitarn tellerindeki perdelerde de durum byledir. Do ile Re arasda tam aralk olduu iin baka bir ses vardr (Do# yada Reb ) Ama Mi ise Fa notas aras olduu iin bitiiktir, Arada baka bir ses yoktur.

13

DO majr gamnda hi diyez bemol gibi arza bulunmad iin doal majr gam Do majr gamdr, Dier majr gamlar DO majrn kalbna gre karlmaktadr. Do majr gam bildiimize gre gitarn klavyesindeki tm notalar karabiliriz.

Bir rnek vermek gerekirse, en st tel mi olduuna gre 1. perde Fa dr (yan yana drlar, nk aralarnda ses yoktur aralk). Fa dan sonra Sol gelir, Solda 3.perdededir nk aralarnda bir ses vardr (tam aralktr) sonra La notas 5. perdededir. Bu ekilde devam eder. Bu aamadan sonra Do majr gamn kullanarak gitarda basit solo paralar alabileceiz. Bunun iin notalarn gitar zerindeki yerini bilmemiz gerekiyor. Biz Do majr gamn renmekle gitar zerinde bulunan dier notalar da karabilecek bilgiye sahip olduk.

1.Pozisyonda Do Majr Gam Notalar rendik. imdi Do Majr gam 1. pozisyonda greceiz, ve srasyla Do dan balayarak alacaz. Do Majr gamn ilk 4 perdede srasyla yazarsak, aadaki ekilde olur.

dev: imdi siz srasyla kaln Do dan balayarak ince Do ya kadar Do majr gam alyorsunuz (kc). Bunu yaparken. 1. perdeye 1.parmakla, 2.perdeye 2.parmakla, 3.perdeye de 3.parmakla basyorsunuz. Bu kural dier birinci pozisyonda yaptmz tm altrmalar ve aldmz arklar iinde uyguluyoruz. NOT: Yuvarlak iine alm olduumuz kaln Do dur.

14

dev2:Do majr gam geriye doru alyorsunuz. Yani ince Do dan kalna doru (inici). Bu iki devi ok iyi renmemiz ve seri ekilde alabilmemiz gerekiyor ki sonraki derslerde arklar rahat bir ekilde alabilelim. Etd 1 (Blk gam):

Etd 2 (Blk gam):

Etd 3 (Blk gam):

15

Postac

Kk oduncular:

16

2. Oktav Do Majr Gam1. Pozisyonda 1 oktav Do majr gam renmitik imdi 2. oktav Do Majr gam (ince notalar) alacaz. Yine daha nce yaptmz gibi bu sefer ince Do dan balayarak (ince Do yuvarlak iine alnmtr) notalar inici ve kc alacaz.

17

18

AKORLAR AKOR: Birden fazla sesin ayn anda alnmas ile akor, En az 3 sesin ayn andaalnmas ile de temel akorlar oluur. Yani basit bir akorun oluabilmesi iin en az 3 ses gerekir, Buna temel akorlar denir. ten fazla notay da ayn anda alarsak akor elde edebiliriz. Gitarda alt tel olduu iin ayn anda en fazla alt sesli akor alabiliriz.

Majr ve Minr akorlarBir majr gamn 1,3 ve 5. seslerini ayn alarsak o majr gamn majr akorunu elde ederiz. Bir minr gamn 1,3 ve 5. seslerini ayn anda alarsak o minr gamn minr akorunu elde ederiz. Do majr gamn aadaki gibi olduunu biliyorduk

DO

1

RE

2

M

3

FA

4

SOL

5

LA

6

S

7

DO

8

RE

9

M .....

10

Bu gamn 1. sesi Do 3. sesi Mi ve 5. sesi Sol ayn anda alarsak Do majr gam elde ederiz.

Do + Mi + Sol = ( C ) Do Majr Akoru

Notalarn ifre Karlklar Her notann uluslar aras bir ifresi vardr. ounlukla akor alarken bu ifreler kullanlr. Do = C RE = D M = E FA= F SOL = G LA = A S = B Eer Notalar La dan balayarak sra ile yazarsak; yandaki eklinde olur. A = LA B = S C = DO D = RE E = M F = FA G = SOL

Akorlarn simgesini yazarken harfler notann adn ifade eder, eer simgenin yannda m harfi yoksa akor majr akordur eer m harfi varsa akor minr akordur.

rnekler;G = Dm = Am = A = Bbm7 = Sol Majr Akor Re Minr La Minr La Majr Si Bemol Minr E Gm Fm D F#9 = Mi Majr Akor = Sol Minr = Fa Minr = Re Majr = Fa Diyez Majr Dokuzlu

19

Basit Akorlar

imdi bu akorlar kullanp aada rnek olarak setiimiz arklar alalm. ncelikle bu arklar almak iin akorlar yerinde basmamz ve arknn lsne uygun bir ritim semeliyiz. leride 4/4, 3/4 , 6/8, 9/8 vb. ritimleri reneceiz. imdilik bu ritimleri renene kadar aadaki ritmi kullanalm.

Aada verilen 4/4 lk paralar imdilik aa ve yukar olmak zere, yukarya karken baparmamzla, aaya inerken dier parmaklarmzla tele vuracaz.

20

Hayat Bayram Olsa Am E u dnyadaki en mutlu kii mutluluk verendir Am u dnyadaki sevilen kii sevmeyi bilendir. Am E u dnyadaki en gl kii glkten gelendir Am Su dnyadaki en soylu kii insafa gelendir. Am E Btn dnya buna inansa Bir inansa hayat bayram olsa Am nsanlar el ele tutusa birlik olsa uzansak sonsuza. Am E u dnyadaki en olgun kii acya glendir Am u dnyadaki en zengin kii gnl fethedendir. Am E u dnyadaki en soylu kii insafa gelendir Am u dnyadaki en stn kii insan sevendir.

21

Karlar Der Am Dm Insallah ol sende byle asik ol da bak birine E Ben oldum da ne oldu sanki Am Senin gibi birisine Am Gel de gr bak simdi beni bulamazsn eski halimi E Seni dnmekten yitirdim ben benliimi Am Dm Karlar der der der alarm Am Hep ismini hep ismini anarm Am Dm Zaten sende insaf yoktu olsaydi terketmezdin beni E Am Terkettin de ne oldu sanki bak buldum baka birini Am Dm Karlar der der der alarm Am Hep ismini hep ismini anarm

22

ok Uzaklarda Am Caddelerde rzgar aklmda ak var Dm Gece yarsnda eski yamurlar Am ark sylyorlar sessiz usulca E7 Am zlediim imdi ok uzaklarda Am Deli dolu gnler hayat gzeldi Dm Kahkahalaryla gnler geerdi Am Ellerim uzanmaz dokunamam ki E7 Am zlediim imdi ok uzaklarda Dm O da zlyormu benim bir tanem Am ok yormu ben olmaynca E7 Am zlediim imdi ok uzaklarda Dm O da zlyormu benim bir tanem Am ok yormu ben olmaynca E Am yle yazyor son mektubunda ,

23

Hani Benim Olacaktn Am E Am Dnyalar verdim gzlerinin ugruna E Am Kaamak saatler sonsuz kelimeler E Am Unuttun mu yar sz verdin bana E Am Gitmeyecektin daha neler neler Dm Am imdi uzaklardasn bensiz sevdalardasn Dm E Syle syle gnein kz ne yapmaktasn E E Am Hani benim, hani benim, benim olacaktn E Am ki bahar nce okulun bitince bana varacaktn

24

Sevdan Bir Ate Akor Em D C Em Senin alev gzlerin eritse u ruhumu Em D C Em Buz olur kesilirim yanarken iim C Am D Em Buz olur kesilirim yanarken iim Em D C Em Sesin bir uurum arrsa beni Em D C Em Ku olur uarm yanarken iim C Am D Em Ku olur uarm yanarken iim Em C D G (G-Gb) Sevdan bir ate oldu bende Em Am D Em Gnlm bir deli cotu sende Em D C Em Salarn rzgarndan savururken gnlm Em D C Em Srgn olur gerim bu diyarlardan C Am D Em Srgn olur gerim bu diyarlardan Em D C Em Kime dokunur ellerim kimi grr gzlerim Em D C Em lm kar karma yine sen derim C Am D Em lm kar karma yine sen derim

25

Ankara Am G Am G Sen ellerimde sen gzlerimde Dm Am Issz geen her gecemde G Em Am her eyinle yanmdasn Am G En zor bu gerekten Am G sevdiimi sylemeden Dm Am Ayrldm yine senden G Em Am ayrldm yine senden Am G Yoksun sen aslnda Am G Yalnzm bu kumsalda Dm Neler neler yapyorsun Am Bensizken Ankara'da G Em Am Bensizken Ankara'da

26

Anlasana Am C Kendimi esir aldm Dm Am almadyine telefonlar Am C Alrm sanmtm Dm Am Yreimde sancn var Dm Am Gel etme nazl gne Dm Am Sensin gnlme e G Em Am Beni biraz anlasana Dm Am lrm akna yar Dm Am lrm diyar diyar G Em Am Beni biraz anlasana C Dm Am Oofff sarl bana G Em Am Beni biraz anlasana

27

Majr Akorlar (Diyez sras) DO RE M FA SOL LA S DO

SOL

LA

S

DO

RE

M

FA#SOL

RE

M

FA# SOL

LA

S

DO#RE

LA

S

DO# RE

M

FA#

SOL#LA

M

FA#

SOL#LA

S

DO#

RE# M

S

DO#

RE# M

FA#

SOL#

LA# S

FA#

SOL#

LA# S

DO#

RE#

M#FA#

DO#

RE#

M# FA#

SOL#

LA#

S#DO#

28

Genel Ritim Kalplar

Vals 1

Vals 2

Slow

Bolero

Step (Mar)

Pasadople

29

Lento

Polka

Swing

Boogie

Slow-Rock

Rock and Roll

30

Folk

Zeybek

Tango

Begin

Blues

Bajon

31

a a

Bossa Nova

Beat

Shake

Soul

Calipso

32

Twist

Be Sekizlik (Trk Aksa)

33

Arpej Akor seslerinin eitli dzenlerde ayr ayr tnlatlmas Pena Kullanm Her trl gitar alarken kullanlan yaygn ve ideal bir yntem de pena kullanmdr.

Pena dorudan gitarn gvdesini gsterecek ekilde tutulmaldr.

Pena iaret parman ilk boumunun kenar ile ba parman ilk boumunun alt arasnda tutulur.

Tellere vururken her zaman bir stten (n) bir alttan (v) vuru kullanlr. Pena ne ok sk ne de ok gevek tutulmaldr.

Pena bu ekilde tutulurken sa kol gitarn gvdesine yaslanabilir. Ba parman devam olan, elin i ksm alnmayan telleri hafife hissedecek ekilde yukar aa hareketlenmelidir. Akort

Penann ucu tellere paralel ( veya 15 derece kadar da eimli) tutulmaldr. Bu hzl pasajlarda teller arasnda akc hareketler iin en uygun ekildir.

Gitarlarn akort ayar genel olarak bir telin seilen tek bir referans noktasna gre akort edilmesi yoluyla gerekletirilir. Gitarn en kaln telinin (E) 5. perdesi la (A) sesi olmaldr. 440 Hz. lik frekansa sahip bu notay A sesi akortuna sahip diyapazon, bir tulu alg veya akortlu olduuna gvendiiniz bir baka enstrman ile salayabilirsiniz. Ayrca normal hatl bir telefondaki "evir sinyali" de A-440 Hz. sesine gnl rahatl ile akort yaplabilecek derecede yakndr. Piyasada gitarn tm tellerinin seslerini veren akort ddkleri veya elektronik akort cihazlar (tuner) da bulunmaktadr.

34

En kaln telin 5. perdesi ve hemen altndaki telin bo sesi grafikte grld zere "A" notasdr. Yani en kaln telinin 5. perdesi "A" notas olacak ekilde akortlanm gitarn, stten ikinci teli de bo alndnda ayn sesi vermelidir. Benzer mantkla kalndan inceye doru tellerinizi, yukardaki tabloya uygun akortlayabilirsiniz. Ksaca akortta kalndan inceye "be-bo" metodu geerlidir. Sadece sol (G) ve si (B) kaln olann 4. perdesi ince olann bo alnmas ile eitelinir "drt-bo".

35

Blm IIIBu blmde ileri dzey klasik eserlere yer verilmitir. 123456Malaguena - Anonymo Vals B.Calatayud Valse Francisco Tarrega Bourree J.S.Bach Moonlight Sonata L.W. Beethoven Asturias - Ahmet Kanneci

36

37

38

39

40

41

42

43

44

45

46

47

48

49

50

51

52

53

54

55

Klasik mzikte terimler --------------------------------------------------------------------

A

A CAPELLA (tal.): alg elii olmayan koro. ACCELERANDO (tal.): Hzlanarak. ADAGO (tal.): Yava tempo. ADAGIETTO (tal.): (1) adagio tempoda ksa para. (2) adagiodan az daha hzl tempo AFFETTUOSO (tal.): Takn bir duyguyla. AGLE (tal.): abuk, evik. AGTATO (tal.): Hzl, sarsntl, heyecanl. AKOR (Fran. Accord / ng. Chord): ayn anda tnlamak zere dikey olarak yazlm ikiden fazla ses. Ayn terim, alglarn, ses yksekliklerinin birbiriyle uyumas amacyla (La=440) titreimini tutacak ekilde dzenlenmesi iin kullanlr. AKORDYON: hava etkisiyle ses veren, krkl ve klavyeli alg. ounlukla dans orkestralarnda kullanlr. AKUSTK (Fran. Acoustique/ ng. Acoustic): Sesle, sesin doumu zellikleri, ulam ve alm ile uraan fizik bilimi kolu. ALLA MARCA (tal.): Mar temposunda, mar gibi. ALLA TURCA (tal.): Trk mzii benzerinde. ALLEGRETTO (tal.): Allegrodan daha yava tempo. ALLEGRO (tal.): nceleri yalnz mutlu ve sevinli anlamlarna gelirdi. Gnmzde hzl tempoyu anlatmak iin kullanlr. ALLEMANDE: Almanyada doan, 1550 yllarnda Fransaya geen, arca tempoda tren dans. Bu dansn karakteri 18. yzylda sanat mziinde sitin blmlerinden biri olmu, balangtaki zellikleriyle ball azalmtr. ALTO (tal.): Kadn ve ocuk seslerinin en pes olan. Terim ayn alandaki erkek sesleri iinde kullanld gibi, franszcada viyola karl olarak ta kullanlr. Alto anahtar portenin nc izgisine konan do anahtardr. AMABLE (tal.): Sevimli, okayc. ANDANTE (tal.): Yrk anlamna gelir. Orta yavalkta tempo. ANDANTNO (tal.) andanteden daha hzl. ANMATO (tal.): Canl. APASSIONATA (tal.): Tutkulu bir duyguyla. ARETTA (tal.): Ksa ve kk arya. ARMON (Fran. Harmonie) Akorlarn kuruluu, trleri, evrilmesi, balanmas, yry ve melodi ilintileriyle uraan bilgi kolu. ARPEGGONE: Gitar ve viyolonsel arasnda, yayl ve telli bir alg. 1823 ylnda Viyanada G. Staufer yapmtr. Schubert bu alg iin ayn adla bilinen sonatn yazmtr. ARPEJ (Fran. Arpege / tal. Arpegio): talyanca arpeggiare kelimesinden , arp almak anlamna. Sslemelerin notalannda, bir akorun yanbana konan dikey ve kvrml izgi, akor seslerinin birlikte deil de, birbiri arkasndan alnmas gerekeceini gsterir. ARYA (tal. Aria / Franszca ve ngilizcede Air): Bir tr ark. nsan sesi iin beste. Operalarda genellikle bavurulan biim. Aria da capo birinci blm ikinciden sonra yeniden sylemek arya biimi. Aria concertante konser aryas, Aria dabilit arkcnn teknik gsterisine uygun arya, Aria di chiesa kilise aryas. ASSA (tal.): ok. (allegro assai: ok hzl. Largo assai: ok yava gibi). A TEMPO (tal.): crada tempo deimesinden sonra, yeniden nceki tempoya dn. A TONALTE (Fran.): Tonalite d. Majr, minr, yada baka modal dizilerle ilgisizlii anlatan terim. Bu trl mziin balca simas sonradan tonalite d yazy kurallatran, Avusturyal besteci Arnold Schnbergdir. --------------------------------------------------------------------

56

BBALALAYKA: Rus halknn ulusal alglarndan. gen biimli, uzun boyunlu ve telli. BALLAD (Fran. ballade / tal. balata): 12. yy.da Gney talya halknn syledii ksa dans arks. Daha sonra, ballad, dans ile balln kaybetmi, romantik yzylda Chopin, Liszt, Brahms gibi besteciler piyano iin balladlar yazmlardr. Bugn bu terim zellikle halk mziinde, ak arklar iin kullanlr. BAGATELLE (Fran.): Kelime anlam bo, nemsiz. Hafif, ksa piyano paras anlamna gelir. Baka alglar iinde bagatelle yazm besteciler vardr. BANO (banjo): ounlukla Amerikan gezginci halk arkclarnn kulland be, yada daha ok telli alg. lk caz orkestralarnda gitar yerine kullanlrd. BANDO (tal.): Nefes ve vurmal alglardan kurulan, ounlukla trenlerde kullanlan alg topluluu. Bandolar, genel olarak askeri mar alarlar. Bugn ya bu trl topluluklar iin dorudan doruya yazlm, yada dzenlenmi, senfonik mzik alan bandolar vardr. BARCAROLLE (Fran.) Sandal arks. Genellikle Venedik gondolcularnn syledikleri hafif ve durgun para. BARTON: Orta kalnlkta erkek sesi. BAROK (Fran.,ng.Baroque): Mzik alannda Barok a 1550 yllarnda balam, 1600den sonra yaylm, an br sanatlarndaki renk ve ssleme gsterii, talyan madrigalinin kromatik armonisinde, Venedikli bestecilerin birden ok koro iin yazdklar yaptlarda belirmitir. Barok eilimlerine uygun mzik yazm besteciler arasnda Gabrieliler, Schtz, Buxtehude, bir snra kadar Bach, Haendel, Rameau ve Lully gsterilebilir. BAS, BASSO: En kaln erkek sesi. BASSO CONTNUO: Srekli bas. 16. yy. sonlarnda klavsenci veya orgularn ok ses mziine elik etmelerini kolaylatrmak amacyla gelitirilmi kural. BEL CANTO (tal.) Gzel ark, gzel syleyi anlamna gelir. talyan operasnn ses gsterisine ve hanere cambazlna dayanan syleme slubu. BEMOL: Bir notay yarm aralk pesletiren iaret. BERCEUSE (Fran.): Ninni. BS (Fran.): Konserde halkn icracdan ek para almasn istemek iin kulland kelime. Yerine encore kelimesi de kullanlr yine anlamna gelir. Notada bis yazs, bir blmn bir kere daha alnacan gsterir. BOLERO: Bir eit spanyol dans. vuruludur, kastanyet eliinde oynanr. Bu dansa sanat mziinde de rastlanmaktadr. En nl Bolero, Ravelin yazd ayn adl orkestra yaptdr. BOURREE (Fran.): Fransann Auvergne blgesinden doma en bir dans. Drt zamanldr. Barok sitlerinde kullanlmtr. BUFFO (tal.): Gldrc. Operalarda gldrc rollere kan arkc. BURLESCA (tal.): Gldrc alayc karakterli bestelere verilen ad. Bachn la minr klavsen partitasnda bu adn ilk kullanlndan birine rastlanlr. --------------------------------------------------------------------

57

C-CACOPHONE (Fran.): Kakma. Geleneksel armoni kurallarna gre uyumsuz saylan nota bileimi. CADENZA (tal.): (kadans. Fran: Cadence. Alm: Kadenz) Latince dmek anlamna gelen cadere szcnden. (1) Melodi ve armonide, bir dinlenme noktasna var. (2) Yorumda, d noktasna, parann ana tonalitesine varrken alnan yada sylenen ssl, gsterili geit; genellikle konertolarda rastlanr. CAMERA (tal.): Oda anlamna gelir. sonata da camera, yada concerto da camera, dind nitelii olan alg mziklerini anlatmak iin kullanlan terimlerdir. sonata da camera, drl danslarn art arda dizilmesi bakmndan site benzer. CANTABLE (tal.): ark syler gibi. CANTO (tal.): ark. CANZONE (tal.): (1) Halk arks. (2) ok sesli ark. (3) Yaz bakmndan madrigali andran; iki yada sesli alg mzii paras. Canzonetta: Ksa Canzone. CAPELLA (tal.): Bir mzik parasn seslendiren trl alglardan kurulu topluluk. CAPRCCO (tal.): Balangta fuga yazsna dayanan bir trl alg mziini tantmas bakmndan ricercar ve fantasia ile ayn anlama gelirdi. Bugn beklenmedik etkiler tayan kaprisli besteler iin kullanlmaktadr. CAVATNA (tal.): Daha ark, daha gsterisiz bir arya tr. CELESTA: Mekanizmas piyanoyu andran klavyeli kk alg. Alan ortada dan yukar drt oktavdr. CHACONNE (Fran. talyancas Ciacona): spanyol kaynakl olduu sanlan bir dans. Aslnda 4/4 ldedir. Sanat mziinde kullanl, pes alanda tekrarlanan ldeki motif zerine eitlemelere dayanr. Passacagliaya benzer. CODA (tal.): kuyruk anlamndadr. Bir bestenin sonuna konan biti blm. COURANTE (Fran. talyancas Corrente): 16. yy.da ortaya km, hzl tempoda, l zaman lsnde Fransz dans. CREDO (tal.): Dua. CRESCENDO: Sesi gitgide ykselterek. ALGILAMA (fran. ngilizcesi: Instrumentation): alglarn tn nitelikleri, ses snrlar, birbirleriyle birletiklerinde, ne trl sonularn ortaya kabilecei konusundaki bilgilerin tm. ETLEME (Fran. Variation): Bir temann, bir konunun, bir dnn deiikliklerle tekrarlanmas. Deiim, ritm, armoni ve melodide, ou kere konunun her bir tekrarnda bunlardan yalnz birinde yaplr. --------------------------------------------------------------------

D

DECRESCENDO (tal.): Gitgide hafifleyerek ve ses younluunu drerek. DAPASON (Diyapazon): Yunancada sekizinci aralk anlamna gelir. Franszcada, ses uyulmamasnda kullanlan ve LA sesini veren aracn ad. DSSONANCE (Fran.) Bak. CACOPHONE DVRTMENTO (tal. Franszca divertissement: (1) Operada danslar blm. (2) alg mziinde, danslar dizisi. 18. yy.da sitden kma bir biim. DYEZ (Fran.Dise, ng.Sharp, Alm.Kreuz) Bir notay yarm aralk tizletiren iaret. DOLCE (tal.): Tatl ve yumuak. DOLENDO (tal.): zntl. DNEMSEL BM (fran. Forme cyclique): Sonat biiminde yazlm yaptlarda, ilk blmde sunulan konularn, sonraki blmlerde de kullanlmas. rnek: Csar Franckn re minr senfonisi. DRAMMA DER MUSCA (tal.): mzikli oyun. Opera. DUET, DUO: ki ses iin mzik. DZENLEME (Fran. Arrangement, Transcription): Bir ortam iin yazlm bir yapt bir baka ortama aktarmak. rnek: Schubertin arklarn Lisztin piyano iin dzenlemesi Bachn org yaptlarn, Stoskovskinin orkestra iin dzenlemesi. --------------------------------------------------------------------

58

EENSEMBLE (Fran.) Beraberlik, topluluk. ELK (Fran. Accompagnement): nsan sesi yada tek alg iin yazlm yaptlarda, balca ses yada seslere yardmc durumda olan alg blm. ETUDE (Fran.): alma yada terim paras. Bu amala yazlm pek ok para, anlatmla ilgili bamszlklar ynnden, bal bana birer sanat yapt deeri tamaktadr. rnek: Chopin veya Debussynin piyano tudeleri. --------------------------------------------------------------------

F

FALSETTO (tal.): Erkek seslerinin normal alan dnda tiz, kadn sesine benzer sesler karmak amacyla bavurduklar yntem. FANDANGO (sp.): zamanl, canl, gitar ve kastanyet eliiyle oynanan spanyol dans. FANFAR (Fran. Fanfare): Maden alglarn ald, genellikle enliklerde ve trenlerde ilgi ekmek iin kullanlan mzik. FANTASE (Fran. talyanca:fantasia. Almaca:Phantasiestck. ngilizce:Fancy): Bamsz biimli para. Balangtaki anlamna gre, blm benzetmelerinin imitation larn nce metot kurallarna uygun olarak, sonralar kontrapunta yazsnda daha byk zgrlkle yapld paralar. 18. yya kadar yazlm fantasieler, Bachda en kesin ilkelerini bulan fuga yazsn hazrlanmtr. FRANDOLE (Fran.): Fransz halk dans. Jige benzer. FNALE (tal.): Konerto, senfoni, opera gibi uzun, yada ok blml bir bestenin son blm. FOLA: Eski Portekiz dans. FORLANA: Jige benzer talyan dans. FORTE (tal.): Gl. FUGA (Lat. Franszca: Fugue): Kontrapunta yazs biimlerinden biri. Tema (yada, baka bir deyile konu) bir seste sunulur ve sonra br seste birbiri ardndan benzeti yoluyla konuyu izler. Fuga szc Latincede kamak anlamna gelir. Nitekim Fugada seslerin birbiri ardna sralanmas kovalamay andrmaktadr. FENEBRE (tal.): Yasl. Marcia funebre: Cenaze Mar. FUOCO, CON (tal.): Ateli. FURANT: abuk tempoda bir Bohemya dans. FUROSO (tal.): fkeli. --------------------------------------------------------------------

G

GAVOTTE (Fran.): Fransada 18.yy.dan sonra yaygnlaan oynak bir dans tr. GOCOSO (tal.): Sevinli, en. GUSTO (tal.): Tam. Doru. Allegro guisto: Arla kamayan, kesin vurulu hzl tempo. GLSSANDO (tal.): Kaydrma, piyanoda parma tularn stnden hzla geirme. Yayl alglarda telin stnde kaydrma. GLOCKENSPEL: Byklerine gre, tnlar belirli elik paracklara tokmakla vurularak alnan, ses boyutlar be oktava dek ulaan alg. GRANDOSO (tal.): Byk, ihtiaml. GRAVE (tal.): ok yava tempo. GRAZOSO (tal.): Sevimli yada ince duygulu. --------------------------------------------------------------------

H

HABANERA (isp.): spanyada yaygn Kba kaynakl dans. Kbaya Afrikadan gelmitir. ki vuruludur. Ritm zellii, birinci vuruun noktal oluudur. HARMONCA: Az mzkas. Az orgu. Sesi, flenince titreyen maden kamlarla kar. HARMONUM: Kaml org. 1810 ylnda Fransz Grl bulmu. 1842 ylnda Fransz Deboin gelitirmitir. Piyanoya benzer. Kullanl ve sesi orgu andrr. --------------------------------------------------------------------

59

IIMPROMTU (Fran.): Doatan yorum anlamna gelmekle birlikte 19. yyda gelimi ark (Lied) biiminde yazlm paralar iin kullanlmtr. IMPROVISATION (Fran.): Doatan yorum yada syleyi. Mzii hazrlksz olarak ie doduu gibi, hem yaratma hemde yorumlama sanat. INTERLUDE (Fran.): Bir yaptn ana blmleri arasnda yorumlanan para. INTERMEZZO (tal.): (1) Balangtaki anlamna gre, bir oyunun perdeleri arasnda dekor deimesine ve oyuncularn hazrlanmasna frsat vermek iin sunulan mzikli ksa oyun. Intermezzolar sonralar opera perdeleri arasnda da oynanmtr. (2) Operalarda ara mzii --------------------------------------------------------------------

J

JG: ngiliz kaynakl, hzl dans. JOTA (isp.): Bir ift dansnn oynad, hzl tempoda kastanyet elikli spanyol dans. --------------------------------------------------------------------

K

KAMMERMUSK (Alm.): Oda mzii. KANON (Fran. Canon) ok ses yazs trlerinden. Ses girileri, dizinin trl katlarnda tekrarlama yoluyla birbirini izler. KANTAT (tal. Cantata): Balangtaki anlamna gre sylemek, teganni edilmek iin yazlm para. Bugnk anlamna gre, operada olduu gibi, metni bir olay bir konuyu anlatan, fakat sahnede oynamak iin hazrlanmam, bir yada birka solo arkc ve orkestra (ve baz kere de koro) iin yazlm yapt. KAPELLEMESTER (Alm.): (1) Orkestra yneticisi. (2) Kilise mzii yneticisi. KASSATON (Alm.): 18. yyda sitin trlerinden. KASTANYET: spanya ve Gney talyada halk mziinden yaylan kestaneye benzeyen, birbirine bal iki tahta paras. Bolero, fondago ve tarello gibi halk danslarnda ssleyici bir ritm unsuru olarak alnr. KOLORATURA (tal.): alglarda ver insan sesinde ssl geitler. Terim genellikle, bu trl geitleri ustalkla syleyebilen lirik sopranolar iin kullanlr. KONERTO (tal.): Genellikle tek, bazen de birden ok alg iin, orkestra eliiyle yazlm beste. Concerto grosso: Kk bir alg grubunun (concertino), orkestrann geri kalan alglaryla (ripieno) kart durumda olduu yapt. KONSERVATUVAR (Fran.): Mzik renimi iin kurulmu byk okullar. lk konservatuvar Napolideki San Maria di Loretodur. KONTRALTO (tal.): En pes kadn sesi. KONTRAPUNTA (tal.): Birden ok sesi birletirme kurallarnn tm. Armoniyle yakndan ilgilidir. KONZERTMESTER (Alm.): Senfoni yada opera orkestrasnda ba kemanc. Yalnz kemanlardan ve br yayl alglardan deil, yneticiden sonra btn orkestrann alma beraberliinden sorumlu kii. KUARTET (Fran.): Drt alg yada drt ses iin mzik. Drt alglk, yada drt seslik topluluk. En yaygn drtl alglamas, iki keman viyola ve viyolonselden kurulan topluluktur ve bu ortam iin saysz yapy verilmitir. KUNTET, KENTET (Fran.): Be alg, yada be ses iin mzik. Be alglk yada be seslik topluluk. --------------------------------------------------------------------

60

LLAENDLER: Kayna Avusturya olan ll dans. Valsin doumuna yol am viyana klasikleri bu dans baz yaptlarnda kullanmlardr. LARGAMENTE, LARGO (tal.): Geni anlamnda. ok yava tempo. LARGHETTO (tal.): Largodan az daha hzl. LEGGERO (tal.): Hafif. LETMOTV (Alm.): Kiilerin yada olaylarn tantlmas iin kullanlan, melodik, ritmik yada armonik kimlii olan cmle blmleri. Genellikle operada kullanlr. Wagnerin operalarnda Leitmotivlerin zel bir nemi vardr. LENTO (tal.): Yava. LBRETTO (tal.): Kk kitap anlamna gelir. Opera metni, opera oyunu. LOURE (Fran.): 18. yy. sitlerinde rastlanan bir tr halk dans. --------------------------------------------------------------------

N

MAESTOSO (tal.): Grkemli. MALAGUENA: Malaga kaynakl, Endlste yaylm spanyol halk dans. MESTERSNGER (Alm.): 14. 15. ve 16. yylarda Almanyada birlikler ve loncalar kurmu ozan ve arkclara verilen ad. MELOD: Ritm esinden yararlanarak, bir biim iin art arda izilmi notalar. MELODRAM: Mzikle birlikte, melodisiz olarak, dz okuma durumda sylenen dram. Mzik eliiyle bir anlatc iin hazrlanm yaptlarn trne verilen ad. MENUETTO (tal.): 17. yyda ortaya km. Fransa kaynakl, zamanl saray dans. Ad kk anlamna gelen menu szcnden tremitir. Ufak admlarla oynanmas bu ad gerektirmitir.mzii nce sitlerde yer alm, sonra sonat biiminin blmlerinden biri olmu, yerini scherzoya brakncaya kadar kullanlmtr. METRONOM: Mzikte zaman len, bir parann tempo hzn belirten ara. Prensibini 1596da Pariste Etienne Loulie bulmu, 1816da Johann Nepomuk Maelzel ilk metronom fabrikasn kurmutur. MSSA (Fran.): Katolik kilisesi tren mzii. Balca blmleri Kyrie, Gloria, Sanctus ve Benedictus, Agnus Dei. Her bir parann i biimini szler dzenler. Missa byk biim olarak siti andrr. MODULATON (Fran.): Bir tonaliteden brne geme. Modlasyon. MONODRAM: Tek arkc iin opera. MOTF: Bir yaptn kuruluunun ana elerinden biri olarak kullanlan ve bir mzik fikrinin kayna olan para. --------------------------------------------------------------------

N

NOCTURNE, NOTTURNO (fran, tal.): Gece Mzii anlamnda kullanlr. lk terim olarak durgun, dnceli, ve duygulu piyano paralarn anlatmak iin John Field tarafndan kullanlmtr. Bu trde en olumlu, en nl paralar Chopin yazmtr. NONET: Dokuz alg iin yapt. Dokuz algdan kurulmu topluluk. NOTA: Mzik yazs. Sesleri gsteren iaretler. --------------------------------------------------------------------

O

OKTAV (ng.) Sekiz sesli aralk. OKTET (Fran.): Sekiz algl topluluk. Sekiz alg yada sekiz yeli topluluk iin yazlm yapt. ONK NOTA MZ: Yarm ses aralkl kromatik dizideki oniki notann besteci tarafndan bamszca seilip sralan ile ortaya kan diziye dayanan mzik. Oniki nota dizisi prensibini bir tonal dzen yerine, yeni bir dzen kurma amacyla Avusturyal besteci Arnold Schoenberg hazrlamtr. OPUS (Lat.): Yapt anlamnda kullanlr. Baz besteciler yaptlarnn bestelenmi yada yaynlanm srasn belirtmek iin Op. Ksaltmasn ve yaptn sra numarasn kullanrlar. --------------------------------------------------------------------

61

PPARTSYON (Fran.): alg yada ses blmlerinin birlikte okunmasn salamak amacyla birbiri stne sralan notas. PARTTA (tal.): 17. yyda art arda alnan dans paralar dizisi. Bach, terimi iki anlamda kullanmtr. (1) sit karl, (2) org choraleleri zerine eitlemeler. PASSACAGLA (tal.) : spanyolca sokak arks anlamna gelen passagallo szcnden 17. ve 18. yy. sitlerinde rastlanan, orta yavalkta, zamanl, tekrarlanan figre (ostinatoya) dayanan dans biimi. PASSION: sann halanmas ile ilintili kutsal metin zerine koro, solo arklar ve alg elii iin bestelenen bir tr oratoryo. Ortaada mystre ve devozionelerden tremitir. PASTORAL: (1) Konusu genellikle efsanelere dayanan mzikli oyun. Operann ncsdr. Renaissance talyasnda ortaya km, sonra zellikle Fransada gelimitir. (2) obans nitelikte alg mzii yada ark. Musette ve Siciliana pastoral biimlerdir. PANO, PANSSMO (tal.): Hafif, yumuak ok hafif, ok yumuak. PCCOLO (tal.): Kk flt. Ses alan normal flte kyasla bir oktav yukardan balar. PU (tal.): ok. PZZCATO (tal.): Yayl alglarda bir geidin yayla deil, tellerin parmakla veya trnakla ekilerek alnacan belirten terim. POLACCA (tal.): talyan tarznda yazlm olmakla beraber dansn ritmik zelliklerine bal bir tr polonaise. POLTONALTE (Fran.): Birden ok ve birbirinden ayr tonalitelerin bir arada kullanlmas. POLKA: Bohemya kaynakl, hzl tempolu dans. POLONASE (Fran.): Polonya halk dans. Orta yavalktadr. PRESTO (tal.): abuk. PRESTSSMO (tal.): ok abuk. PRIMADONNA (tal.): Birinci Kadn anlamna gelir. Operalarda ba kadn arkc. --------------------------------------------------------------------

Q

QUATRE NOTES CONTRE UNE: Bire kar drt nota kullanarak yaplan iki partili kontrpuan. QUETO: Sakin anlamnda kullanlr. QUNTON: 18. yy.a ait eski bir Fransz keman. QUODLBET: (istendii gibi, dermece) 16. ve 17. yy.larda polifonik vokal bir eserin farkl eserlerindeki birka popler melodi ve metnin komik bileimi bu kelimeyle adlandrlrd. Bachn Goldberg Variationlarn sonuncusu bir quodilbet idi. --------------------------------------------------------------------

R

RALLENTANDO (tal.): Yavalayarak. RAPSOD: Belirli bir kalp ve biime bal olmayan genellikle halk temalarna dayanan alg mzii. RECTATVO (tal.): Bir operann oratoryonun yada kantatn teganni edilmeyip, sylenen, bir trl konumayla sunulan blmleri. RESTAL: Bir konserde tek arkc yada algcnn eliksiz olarak bir veya birka yapt sunmas. RSOLUTO: Gl, kararl. RTM: Zaman iinde varolan mziin yine zaman iinde belirtilmesi. Ritm mziin ana esinden biridir. br ikisi melodi ve armoni. Melodisiz ve armonisiz mzik olabilir ama ritimsiz bir mzik dnlemez. ROMANCE: Besteciyi kesin bir kalp biimine uymak zorunda brakmayan, genellikle duygusal paralara verilen ad. RUBATO: crada geici olarak kesin bir tempodan ayrlman ve nota srelerini bir cmlenin anlamn aklamak, yaymak amacyla deitirmek. --------------------------------------------------------------------

62

SSALTARELLO: Hzl tempoda eski spanyol- talyan dans. Lavta siterinde pavandan sonra yer alr. SCHERZO: aka anlamna gelir.sonat biiminde Beethovenden bu yana menuettonun yerini alm olan blm. Tekrarlanan kesin izgili bir ritmik figre dayanr. Menuettoda olduu gibi kart nitelikte bir yava blm (l blm) vardr. SERENAD: Akam mzii. Akam yahut gece vakti, ak havada genellikle bir kadnn penceresi altnda sylenir, alnr trde paralar SONAT: Balangtaki anlamyla alnmak, tnlatlmak iin para anlamnda yada drt blmden kurulmu yaptn btn.. SONATN: Kk ve ksa sonat. SOPRANO: En tiz kadn veya ocuk sesi. SUBRET: Operalarda ve operetlerde genellikle hizmeti kz rolne kan hafif sopranolar snfna verilen ad. STACCATO: Notalarda belirtilen sesleri birbirine balamadan teker teker ayr ayr yorumlama. STRETTO: (1) Fuga yazsnda, ana konu ile karln st ste geldii ve seslerin birbirini daha yakndan izledii blm. (2) Parann sonunda tempo hzlanmas (genellikle talyan operasnda). ST: 16. yy.da bir yandan halk arasnda, te yandan saraylarda gelimeye ve yaygnlamaya balayan dans paralar demeti. Sanat mzii snrlar iinde yer edinmi, 17. ve 18. yy.lar boyunca balca alg mzii ortam ve sonat biiminin ncs olmutur. Allemande, Courante, Gavotte, Rigaudon, Loure, Passepied, Chaconne sitlerde rastlanan balca danslardr. SRDN: Bir yayl algy, yada maden nefes algsn sarlatrc para veya tka. --------------------------------------------------------------------

T

TANGO: Ritmi Habaneraya benzeyen (noktal ritm) fakat daha abuk tempoda dans. spanyol-Amerikan kaynakldr. Meksikadan kt sanlr. Arjantinde ok yaygndr. TARANTELLA: ok hzl ve canl tempoda Napoli dans. TEMA: Bir bestede balca mzikal fikir yada konu. lk ok ses yazsnda, zerine kontrapuntann kurulduu cantus firmus. TEMPO: Mzikte sesin sresi zerine kurulmu, ses hareketlerinin sre ve hzlarn lmeye yarayan sistemlerin temeli. TENOR: En tiz erkek sesi. TOCCATO: Szck anlam dokunmak iin para. Klavye mziinde (org, klavsen) verilen ilk adlarndan biri. Kuzeyli orgular ve Bach fuga yazsnda toccatalarda geni yer vermilerdir. TONALTE: Bir bestede yada bir beste blmnde btn nota ve akorlarn, bir k noktas durumundaki notayla ilgilerini dzenleyen sistemlerin btn. Tonalite, kendi bana, mzik yaratclnda bir ama deil, fakat aralardan yalnz biridir. TRANQULLO: Sakin, rahat. TREMOLO: Bir nota yada bir akorun ok hzl olarak tekrar. TRL: Bir notann bir stteki notayla ok hzl olarak sralanmas. TRO: ses yada alg iin yazlm beste. Byle bir besteyi alan topluluk. TROPPO: ok Non troppo: ok deil Allegro non troppo: ok hzl deil TROUBADOUR: 11. ve 14. yy.lar arasnda Fransann gneyindeki gezginci ozanlara verilen ad. Kuzeydekilere trouvre denir. TUTT: Btn, tm, hep birlikte anlamlarna gelir. Konertolarda ve koro seslerinde solo sesin yannda bulunan alg ve seslerin btnne verilen ad. --------------------------------------------------------------------

63

UUVERTR: Mzikli sahne yaptlarnn, sit ve senfonilerin bandaki al, giri mzii. talyada Alessandro Scarlatti, Fransada da Jean-Baptiste Lully uvertr blml olarak kesinletirmiler, bylece klasik senfoni biiminin temelini atmlardr. UMORSTCO: akac, esprili. UNA CORDA: Tek tel. Piyanoda zel bir pedala baslarak ekilerin yerine bir tele vurmasn salayarak zel bir ses rengi elde edilmesi. Normale dn tre corde komutuyla belirtilir. UNCA: engel. Notalarn deerini gsteren engel. UNGHERESE, HONGROSE: Macar tarznda. UNSONO, UNSSON: Tek sesli, ayn seste. UNTONAL: Tek tonlu. UNNO, NATONALE: Ulusal. UOMO: Erkek adam. Baroldeki erkek arkc. GEN (Fran., ng. Triangle): Titreimi salamak amacyla gen biiminde bklm maden ubuktan yaplma, belirli bir nota ykseklii vermeyen vurma algs. --------------------------------------------------------------------

V

VBRAFON: Maden ubuklarn stne tokmakla vurularak alnan, her bir ubuun altnda bulunan borunun iindeki havann, elektronik arala titretirilmesiyle elde edilen tnya sahip alg. VBRATO: Titreme, insan sesinde olsun, trl alglarda olsun, bir notann yksekliini aa ve yukar doru sk yada geni aralkl sallandrlmayla elde edilir. VRGNAL: Diz stne yerletirilip alnan kk klavsen. VRTUOZ: Yorumunda teknik ustaln stn katna erimi kiiler iin kullanlan terim. VVACE: Canl. VOCE: Ses. (Mezza Voce: Yarm ses), (Sotto Voce: hafif ses) VORSPEL: Mzikli oyunlarda yaptn balamasndan nce alnan orkestra paras. --------------------------------------------------------------------

W X

--------------------------------------------------------------------

XYLOPHONE: Ksilofon. Farkl uzunlukta tahta plaketlerden oluan vurmal alg. --------------------------------------------------------------------

Y

YORUM: Bir mzik yaptn icra eden arkc, enstrmanist yada yneticinin, o yapt bestecinin dnce ve duygularna uygun olarak sunma amacyla uygulad duygusal davrann ve bilimsel inceleme sonularnn tm. --------------------------------------------------------------------

Z

ZARZUELA: Bir tr spanyol opereti. ZELO, ZELOSO: Acele , aceleyle. ZGANKA, ZGEUNER, ZNGARA, ALLA ZNGARA: ingene, ingene mzii, ingene tarznda, igan. ZOPPA: Aksak. ZWSCHENSPEL (Alm.): Mzikli oyunlarda perde arasnda alnan orkestra paras

64