2011-01-25

1

Istota i klasyfikacja kosztów logistyki

dr Robert Piechota

Koszty logistyki (M. Kufel)

• są szczegółową kategorią kosztów, oznaczającą pieniężne odzwierciedlenie zużycia substancji majątkowej przedsiębiorstwa, wywołanego planowaniem, realizacją i kontrolą poza technologicznych procesów przemieszczeń w czasie i przestrzeni wszystkich form materiałów

2011-01-25

2

Koszty logistyki (Cz. Skowronek)

• wyrażone w pieniądzu zużycie pracy żywej, środków i przedmiotów pracy,

• wydatki finansowe

• oraz inne ujemne skutki zdarzeń nadzwyczajnych, które są powodowane przepływem dóbr materiałowych w przedsiębiorstwie i między przedsiębiorstwami,

• a także utrzymanie zapasów

Koszty logistyki powinny obejmować (J. Kwejt)

• planowane koszty logistyki (transportu dostaw, wytworzenia, utrzymania i starzenia się zapasów, gospodarki magazynowo-transportowej, oprocentowania kredytów, informacji itp.),

• koszty logistyki ponadplanowe i pozaplanowe, np. utrzymania nadmiernych zapasów i kredytów (magazynowania, obsługi, oprocentowania środków i kredytów), koszty niewłaściwego transportu (nieekonomicznych partii, naruszania geografii dostaw) itp.,

• straty spowodowane wadliwą gospodarką materiałowąnp. przestoje z braku materiału, braki produkcyjne zawinione niewłaściwym materiałem i kary za niewłaściwe dostawy.

2011-01-25

3

Koszty logistyki z punktu widzenia czynników je generujących

• koszty zapasów,

• koszty infrastruktury,

• koszty personelu,

• koszty transportu - w dystrybucji głównej (do magazynów regionalnych) i w dystrybucji końcowej (do klientów końcowych).

Źródła powstawania kosztów logistyki w fazach produkcyjnych:

• pozyskiwania materiałów od dostawców,

• transportu zewnętrznego i wewnątrzzakładowego,

• planowania produkcji określającego intensywność przepływu materiałów przez fazę produkcji,

• magazynowania półproduktów, wyrobów, materiałów i odpadów,

• przekazywania wyrobów gotowych odbiorcom.

2011-01-25

4

Koszty w marketingu i logistyce

Obecnie stosowane style rachunkowości

w ograniczony sposób wspierają decyzje dotyczące logistyki

• zbyt silne ukierunkowanie na sferę produkcji,

• zbyt małe rozróżnienie rodzajów kosztów logistyki,

• brak kompleksowego spojrzenia na koszty logistyki,

• błędne rozliczenie kosztów logistyki w zakresie różnych płaszczyzn logistyki,

• błędne doliczanie kosztów usług logistycznych do np. produktów, klientów, kanałów dystrybucji, itp.

2011-01-25

5

Najważniejsze zadania i zakres rachunku kosztów logistyki

• kontrola efektywności działania,

• kalkulacja, względnie pomoc w kształtowaniu cen,

• ustalenie i rejestrowanie krótkookresowych wyników,

• przygotowanie informacji do podejmowania decyzji i do wyceny działań w przedsiębiorstwie.

Klasyfikacja form i przekrojów rachunku kosztów logistyki

Kryteria klasyfikacji Formy i przekroje rachunku kosztów Treść i źródła • Rodzajowy rachunek kosztów • Rachunek według miejsc powstawania kosztów • Nośnikowy rachunek kosztów Typ i charakter • Rachunek kosztów rzeczywistych • Rachunek kosztów planowanych lub normatywnych Zakres rachunku • Całkowity (pełny) rachunek kosztów • Cząstkowy rachunek kosztów Metoda postępowania • Oddolny (progresyjny) rachunek kosztów • Wynikowy rachunek kosztów Czas (moment) dokonania • Rachunek kosztów przed rachunku • Rachunek kosztów ex post Okresowość (powtarzalność) • Stały (programowy) rachunek kosztów • Doraźny rachunek kosztów Charakter funkcji i procesów • Rachunek kosztów w sferze regulacyjnej (informacyjno-decyzyjnej) • Rachunek kosztów w sferze realnej (realizacyjnej)

P. Blaik, Logistyka. Koncepcja zintegrowanego zarządzania, PWE, Warszawa2001, wyd. 2, s. 313

2011-01-25

6

Koszty ogólne lub całkowite = (koszty obsługi zamówień

+ koszty transportu+ koszty wysyłki

+ koszty zarządzania zapasami + koszty magazynu)

+ (koszty poziomu obsługi + koszty partii towarów)

Koncepcja globalnych kosztów logistyki

• opiera się na założeniu, że wszystkie działania przedsiębiorstwa mające znaczenie w fizycznym przepływie i składowaniu surowców i materiałów do produkcji oraz wyrobów gotowych powinny być traktowane jako całość, a nie indywidualnie.

2011-01-25

7

Koszty logistyki charakteryzuje • rozproszenie wśród wielu grup kosztów wg

tradycyjnych przekrojów • wysoki i często rosnący udział w całkowitych

kosztach,• zmienność wielkości w poszczególnych okresach,• rozdzielenie odpowiedzialności za kształtowanie

się tych kosztów na wiele komórek organizacyjnych,

• pracochłonność w ustaleniu wielkości tych kosztów.

Współzależności kosztów logistyki

Źródło: F.J. Beier, K. Rutkowski, Logistyka, SGH, Warszawa 1993, s. 25.

2011-01-25

8

Współzależności kosztów logistyki

Całkowite koszty logistyki - CKL

CKL = Kt + Km + Kz + Kr + Ko + Ku

gdzie:

Kt - koszty transportu

Km - koszty magazynowania (utrzymania magazynów),

Kz - koszty przechowywania zapasów,

Kr - koszty realizacji zamówień,

Ko - koszty opakowań,

Ku - koszty utraconych korzyści.

2011-01-25

9

Całkowite koszty logistyki

Kl = Kt + Kmu + Ksz + Kz + Kd + Kp + Ki + Kzs + Kps + Ku

KL -koszty logistyki w sferze zbytu (zaopatrzenia),KT - koszty transportu,Kmu - koszty utrzymania magazynów,Ksz - koszty składowania zapasów,Kz - koszty zamawiania,Kd - koszty dostaw (odbioru i wstępnej kontroli),Kp - koszty pakowania i sortowania,Ki - koszty informacji,Kzs - koszty zarządzania,Kps - koszty przygotowania towarów do wysyłki,Ku - koszty usług świadczonych nabywcom.

Zakres i przekroje kosztów logistyki

Źródło: Cz. Skowronek, Z. Sarjusz-Wolski, Logistyka w przedsiębiorstwie, PWE, Warszawa 1995, s. 230

2011-01-25

10

Podstawowe kryteria podziału kosztów logistyki w

przedsiębiorstwie

Źródło: M. Nowicka-Skowron, Efektywność systemów logistycznych, PWE, Warszawa 2000, s. 93.

Czynniki wpływające na koszty logistyki

1. Zaopatrzenie

– wysokie koszty procesów zaopatrzenia,

– zamrożenie środków obrotowych poprzez wydłużony czas transportu,

– wysokie zapasy magazynowe,

– wysokie nakłady na transport,

– wysokie straty (ubytki) materiałowe,

– niedostateczne związki z dostawcami.

2011-01-25

11

Czynniki wpływające na koszty logistyki

Produkcja:

– długie czasy przepływów i niska rytmiczność dostaw,

– niedostateczne wyprzedzenie informacyjne procesów zaopatrzenia,

– niski poziom procesów TPM (transport, przeładunek, magazynowanie).

Czynniki wpływające na koszty logistyki

• Zbyt:

– wydłużone czasy dostaw,

– zła (niska) gotowość dostaw,

– niska pewność (niezawodność) dostaw,

– wysokie koszty procesu dystrybucji,

– zła jakość dostaw.

2011-01-25

12

Struktura całkowitych kosztów logistyki

KL = Kzp + KSp + KM + KT + KKz + KPp + Kpi + Ko + Kns,

• Kzp - koszty kształtowania, planowania, sterowania i kontroli, przepływów materiałów i towarów (koszty zarządzania przepływami),

• KSp - koszty logistyczne planowania i sterowania produkcją oraz realizacją zamówień,

• KM - koszty magazynowania,• KT - koszty transportu, • KKz - koszty kształtowania zapasów,• KPp - koszty przygotowania produktów do wysyłki i sprzedaży • Kpi - koszty kształtowania przepływów informacyjnych i opracowania

zleceń, • Ko - koszty serwisu, obsługi logistycznej,• Kns - koszty niesprawności.

Podział kosztów wg segmentów logistyki

1. Koszty przepływów fizycznych

2. Koszty zapasów

3. Koszty przepływów informacyjnych

2011-01-25

13

1) System kosztów przepływów fizycznych

Źródło: K. Ficoń, Procesy logistyczne w przedsiębiorstwie, Wyd. Impuls Plus Consulting, Gdynia 2001, s. 370.

1) Koszty przepływów fizycznych

• globalne koszty transportu,

• koszty transportu wewnętrznego,

• koszty transportu zewnętrznego,

• koszty manipulacyjne procesów transportowych

2011-01-25

14

Koszty transportu (Kt) Kt = Kas + Kpts + Kmts + Kb + Ku+ Krs + Kd + Kints + Kut

• Kas - koszty amortyzacji samochodów i budynków bazy samochodowej,

• Kpts - koszt pracy kierowców i obsługi transportowej z narzutami,

• Kmts -koszty zużycia materiałów, paliw i energii związanych z eksploatacją samochodów,

• Kb - koszty biurowe,• Ku - koszty ubezpieczenia środków transportu, • Krs - koszty remontów i konserwacji środków transportu, • Kd - koszty dzierżawy (garaży, placów, pomieszczeń), • Kints - inne koszty bazy transportowej, • Kut - koszty zewnętrznych usług transportowych.

2) Koszty zapasów

Źródło: Cz. Skowronek, Z. Sarjusz-Wolski, Logistyka w przedsiębiorstwie, PWE, Warszawa 1995, s. 249.

2011-01-25

15

Koszty gromadzenia zapasów

Źródło: K. Ficoń, Procesy logistyczne w przedsiębiorstwie, Wyd. Impuls Plus Consulting, Gdynia 2001, s. 379.

Informacyjne koszty tworzenia zapasów

Źródło: K. Ficoń, Procesy logistyczne w przedsiębiorstwie, Wyd. Impuls Plus Consulting, Gdynia 2001, s. 380.

2011-01-25

16

Koszty utrzymania zapasów

Źródło: K. Ficoń, Procesy logistyczne w przedsiębiorstwie, Wyd. Impuls Plus Consulting, Gdynia 2001, s. 381.

Koszty składowania zapasów

2011-01-25

17

Koszty zamrożonego kapitału

Koszty utrzymania zapasów

Źródło: M.D. Lambert, J.R. Stock, Strategie Logistic Management, R.D. Irwin Inc., Boston, 1993, s. 113-116

2011-01-25

18

Koszty kapitałowe (kz)

Kf = Mz x So

• Kf - koszt zaangażowania kapitału,

• Mz - przeciętny stan zapasów w danym okresie,

• So - przeciętna stopa procentowa.

Koszty magazynowania (ks)

• Amortyzacja składników majątku trwałego zaangażowanego w magazynach,

• Zużycie materiałów, paliw i energii służące realizacji funkcji magazynowania,

• Praca wraz z narzutami,

• Usługi obce,

• Inne koszty - podatki od nieruchomości i środków transportowych.

2011-01-25

19

Koszty magazynowania

Km = Mz x Sm

• Km - całkowite koszty magazynowania,

• Mz - przeciętny stan zapasów magazynowych,

• Sm - empirycznie ustalony wskaźnik kosztów magazynowania w % wartości zapasów.

Koszty manipulacyjne obsługi zapasów

Źródło: K. Ficoń, Procesy logistyczne w przedsiębiorstwie, Wyd. Impuls Plus Consulting, Gdynia 2001, s. 384

2011-01-25

20

Koszty tworzenia zapasów– koszty dostaw

• Koszty zamawiania (akwizycji)

• Koszty przestawiania produkcji (ks wyposażenia do zmian produkcji, kz koszty personalne)

Koszty wyczerpania (niedoboru) zapasów

Źródło: K. Ficoń, Procesy logistyczne w przedsiębiorstwie, Wyd. Impuls Plus Consulting, Gdynia 2001, s. 393

2011-01-25

21

Podstawowe kategorie kosztów związanych z zapasami

Źródło: S. Krzyżaniak, Podstawy zarządzania zapasami w przykładach,Biblioteka Logistyka, Poznań 2002, s. 15.

3) Koszty procesów informacyjnych

Źródło: K. Ficoń, Procesy logistyczne w przedsiębiorstwie,Wyd. Impuls Plus Consulting, Gdynia 2001, s. 374.

2011-01-25

22

Kosztowe trade-off

Model minimalizacji kosztów zapasów oparty o koszty

tworzenia i utrzymania zapasów

Źródło: V.Jog, C.Suszyński. „Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa”

2011-01-25

23

Konflikty celów i funkcji w przedsiębiorstwie

K. P. Konkol, logistyka – wykład, Politechnika Wrocławska, http://www.ioz.pwr.wroc.pl

Systemowe ujęcie kosztów logistyki

Źródło: K. Ficoń, Procesy logistyczne w przedsiębiorstwie, Wyd. Impuls Plus Consulting, Gdynia 2001.

2011-01-25

24

Całkowite koszty logistyki (KL)

Kl = Km + Kt + Kz + Kpt + Koik + Ku

Koszty magazynowania (Km)

Koszty transportu (Kt,)

Koszty przygotowania i realizacji zamówień (Kz)

Koszty przygotowania towarów do wysyłki i sprzedaży (Kpt)

Koszty organizacji i zarządzania przepływem towarów i informacji (Koik)

Koszty świadczenia usług nabywcom (Ku)