Klasifikimi Kreditor

Asnjë vend në botë nuk është zhvilluar me donacione . Kapitali

invetues është çelsi që ndez motroin e çdo ekonomie – e jo

donacionet . Një burim janë investitorët, të cilët mund t’i

japin Kapital investues direkt . Tjetri burim janë borxhet dhe

huat që Kosova mund t’i marrë nga tregjet apo organizmat

financiare. Për të dyja burimet që të jenë me kosto sa më të

ulët vendit tanë i nevojitet klasifikimi kreditor .

Çfarë është klasifikimi kreditor

Klasifikimi kreditor (credit rating) është opinion i një agjencie

për klasifikimin kreditor (AKK) mbi kapacitetin e emetuesit

të institucioneve financiare për të paguar obligacionet në

plotësi dhe me kohë . Ai reflekton besueshmëri kredituese

dhe aftësinë paguese të emituesit .

Në botë ekzistojnë disa agjenci që japin klasifikime botërore,

por tri më të rëndësishmet janë : Moody’s, Standard Poors (S & P)

dhe Fitch Raiting .

Klasifikimi kreditor shfrytëzohet nga investitorët bankat

organizatat financiare, autoritetet rregulluese, promotorët e

investimeve dhe qeverit . Të mos kesh klasifikim kreditor në botën

moderne do të thotë të paguash një kosto super të lartë për kapital

dhe të mbetesh jashtë sverave të interesit të investitorëve serioze .

Klasifikimi kreditor u jepet entiteteve te ndryshme pas kërkesës

për klasifikim kreditor . Në rastin e shteteve klasifikimi kreditor

është i dyfishtë, ai i jepet qeverisë apo shtetit dhe instrumenteve

të emituara nga qeveria . Klasifikimi i par quhet klasifikimi

kreditor qeveritar dhe i dyti quhet klasifikimi sovran dhe mund

të jepet për borxhet e emituara në monedh vendase (borxhet e

brendshme) ose në monedhë të jashtme (borxhet e jashtme) .

Emetuesit e instrumenteve financiare mund të jenë qeveritë

lokale apo qendrore (prej nivelit komunal e deri te niveli

central (federal), korporatat, entitetet për qëllime speciale

dhe organizatat joqeveritare .

Procesi i Përfitimit të Klasifikimit Kreditor

Procesi i aplikimit dhe i marrjes së klasifikimit kreditor është

i qartë dhe i përpiktë, por jo edhe i lehtë . P.sh. Moody’s

kërkon që qeverit të bëjnë kërkes formale për nisjen e procesit të

përcaktimit të klasifikimit kreditor . posa të merret kërkesa zyrtare

Moody’s fillon procesin konfidencial duke caktuar një ekip

ekspertesh dhe analistësh ekonomikë dhe financiarë, që të jenë në

kontakt të përditshëm me qeverit .

Pas fazës pregaditore starton faza ku Moody’s dërgon një delegacion

të lartë në vendin përkatës për takime me qeveritë e atij vendi,

përfaqësues nga sektori publik dhe privat, pastaj me përfaqësues të

FMN – së, BB – se, USAID-it, bankave komerciale, dhe në fund

delegacioni takohet me opozitën .

Zakonisht pas 60 – 70 ditesh mblidhet Komiteti Klasifikimit kreditor

të Moody’s dhe qeveria përkatëse merr klasifikimin kreditor në

varshmëri të gjendjes ekonomike, përformancës dhe menaxhmentit

financiar, strukturës buxhetore, kornizës legale dhe institucioneve

dhe klimës politike .

Shkalla klasifikimese e Moody’s përfshin dy nivele . I pari

quhet shkallë investuese me klasat Aaa, Aa, A, Baa, ndërsa

niveli i dytë quhet shkall spekulative dhe përfshin klasat

Ba, B, Caa, Ca dhe C . Të nëntë klasat mund të shëndrohen

në nën klasa duke i shtuar se cilës klasë indikatorët numerik

1,2 dhe 3 me përjashtim të klasave Aaa dhe C .

Nëse shteti dhe ekonomia nuk tregojnë stabilitet klasifikimi

kreditor mund të ulet, kurse nëse ndodh e kundërta, pra vendi

tregon stabilitet dhe zhvillim ekonomik, klasifikimi kreditor mund

të ngrihet, që përkthyer në numra do të thotë kursimi, në raste të

caktuara, me milionë $ .

Kosova dhe Klasifikimi kreditor

• Fakti që të gjitha vendet në rajon kanë klasifikimin kreditor e vendos Kosovën në situatat të pa favorshme por edhe në pozitë të bejë pregaditje të duhura për të filluar procesin duke mësuar nga proceset nëpër të cilat kanë kaluarë të tjerët. Për më tepër Kosova shtet duhet të pregaditet mirë për procesin e klasifikimit kredior ku do ti kurseje Kosovën me miliona dollare dhe financimi i projeketeve mallore dhe i infrasktrukturës do të jetë shumë më i lehtë në klasifikim kreditor .

• Shembull : Le të themi se qeveria e Kosovës emeton një bono me principal 200 milion dollarë që nuk ka klasifikim kreditor ose ka klasifikim kreditor financiar. Bleresit e ketij projekti do të pajtoheshin të investonin vetem nëse do te paguheshin se paku 200 perqind ose 40 milion euro.Nese bonoja do të riklasifikohej si investim i klasës Ba, norma e interesit pagues do te binte ne 15 përqind dhe qeveria do të kursente 10 milione euro ne vit .

TEKNOLOGJIA INFORMATIVE DHE GLOBALIZMI

Tri Qështje kryesore qe sot ndikojnë më shum biznes janë

globalizmi, teknologjia dhe etika . Ndërsa gjithnjë e më shumë

vende përvetësojnë sistemet e tregtisë së hapur, biznesi gjithnjë

e më shumë po bëhet global . Përparimet e shpeshta në

teknologjinë informatike dhe në internet po inkurajojnë rritjen e

bizneseve të reja dhe po ndryshojnë mënyra se si bëhet tregti .

Më në fund, firmat duhet të menaxhohen edhe në rrafshin etik,

nëse duan që të mbijetojnë dhe të përçojnë vlera tek investitorët

dhe tek klientet dhe gjithashtu të jenë të sukseshëm në periudhë

afatgjatë .

Lindja e globalizmit

Agimi i globalizimit nuk është fenomen i kohëve të fundit, që nëshekullin XV kur lundërtaridhe eksperatori portugeze Vasko deGama udhëtoi në shtetin eKeralas në bregun perendimor të Indisë, nëkërkim të erëzave për të kënaqur shijet europiane . ështe pak a shumëe njejta kur tregtarët kineze dhe arabë bënin udhëtime të ngjajshmepër të lehtësuar tregtin e erëzave dhe të mëndafshit . Mallrat, njerzit dhe idetë kanë udhëtuar në botë që prej asaj kohe . Globalizmi filloi të përshpeitohet pas Luftës së Dytë Botërore, duke u nisur ngaviti 1994, me krijimin e institucioneve të tilla Ndërkombëtare, siBanka Botërore dhe Fondi Monetar Ndërkombëtar dhe më së fundi,Marrëveshja e Përgjithshme

Mbi Tarifat dhe Tregtinë (GATT), tani e emëruar Organizata

Botërore e Tregtisë . Globalizimi mund të jetë i mirë për të

gjithë të interesuarit, por varet shumë nga mënyra se si zbatohen,

rregullat e lojës, që janë ndërshmeria në tregti, politikat e

investimit dhe kontrolli i internetit .

Një tjetër prirje që po ndryshon rolin e biznesit të vogël është

globalizimi . Ndërkohë që firmat e mëdha sigurisht që kanë

qenë përfituesit kryesor të tregtisë së rritur midis vendeve,

bizneset e vogla po mësojnë si të marrë pjesë në këtë aktivitet .

Në mënyrë që firmat e vogla të përfshihen është duke u bërë

pjesë e zingjirit të furnizimit të firmave të mëdha .

Teknologjia informative po u mundëson firmave të vogla të

angazhohen në biznesin vendas dhe ndërkombëtar .

Teknologjia u lejon firmave të vogla që të hedhin poshtë pengesat e

mëparshme të eksportit dhe të arrijnë tek klientet në tregjet globale .

Pra firmat e vogla duke bërë kështu mund të rrisin shitjet dhe fitimet

si dhe të ulin risqet e biznesit . Sigurisht teknologjia është një dritare

përmes së cilës bizneseve të vogla mund të hapin një kufij të ri

botëror dhe të revolucionarizojnë praltika e biznesit .

Globalizmi si pikënisje dhe si bazë ka konkurencën, si kategori

progresive të zhvillimit të shoqërisë bashkëkohore botërore .

Karakteristikat kryesore të globalizmit janë : rritja e tregtisë

Ndërkombëtare, rritja dhe koncetrimi i kapitalit ndërkombëtar,

migrimi i popullatës, zhvillimi i teknikës dhe i teknologjisë

dhe deindustrializimi .

Rritja e tregtisë ndërkombëtare është një prej karakteristikave

kryesore të globalizmit . Kjo rritje, përveç të tjerash, është

rezultat i konceptit të liberalizimit të tregtisë . Tregtia liberale

ndikon drejtpërdrejt në shtimin ekonomik dhe në rritjen e

standardit jetësor .

Rritja dhe koncetrimi i kapitalit ndërkombëtar . Faktorët më të

rëndëishëm, që ndikojnë në rritjen e kapitalit ndërkombëtar,

janë : rritja e shpejtë e normës së zhvillimit ekonomik, pasurit

natyrore, resurset njerëzore, infrastruktura solide dhe stabiliteti

ekonomik, posaçërisht ai politik i vendit .

Migrimi i popullsisë – historikisht si dhe gjatë globalizmit,

migrimi i popullatës bëhet prej vendeve në zhvillim në vendet

e zhvilluara . Në këtë kontekst mund të thuhet se shkaku kryesor

i migrimeve është faktori ekonomik, mirëpo duhet theksuar

se njerzit emigrojnë edhe për shkak të bindjeve politike,

kombëtare, religjioze, familiare, të sigurisë etj .

Ndikimi i teknologjisë informative të globalizmit intereneti dhe

teknologjitë e lidhura me të po bëhen gjithnjë e më të lira

duke bërë informacionin në kohë të disponueshëm menjëherë

dhe globalisht . Disa vende në zhvillim kanë krijuar infrastruktura

komunikimi më të mira, meqense nisen vone por pershtaten

teknologjine me te re me kosto me te ulet.Interneti lejon pervetesimin

e tekonologjise maksimale me te shpejta dhe ndikon zhvillimin e

tekonologjive te prodhuara ne vend.Gjithashtu lehteson

bashkpunimin me te afert brenda dhe midis vendeve . Qeverite duhet

te heqin pengesat dhe te ndjekin poltika transparente qe stimulojn

investimin e huaj dhe konkurencën .

• Duke ulur kostot e komunikimit.TI-ja ka ndikuare ne globalizmin e prodhimit dhe ka nxitur levizje te lire te mallrave perfshire kapitalin pertej kufijve kombetare.Ne fakt teknologjia informative vepron si katalizator ne procesin e globalizmit duke ulur kostot operative

• Deindustrializmi eshte nje prej karatekeristikave te rendsishme te globalizmit.Me termin deinstrualizem nuk kuptojme vetem ngushtimin dhe zvogelimin e te punesuarve ne industri etje por edhe bartjen e industrise prej vendeve te zhvilluara ne ato qe jane ne zhvillim e qe kane pasuri natyrore dhe resurse njerezore

Ne qarkullimin nderkombtear malli transportohet me mjete te

ndyshme te komunukimit.Gjate transportit gjthnje ekziston qe malli

te humb apo te demtohet.Kjo rezulton me mospranimin e mallit nga

bleresi.Per kete shkak nuk jane te ralla rastet e mosrealizimit te

puneve nga afarizmi i tregtise se jashtme qe rendon perfundojne me

konsteste gjyqesore .

Rregullat e Incoterms

• Gjate konstesteve gjyqesore gjthashtu jane paraqitur dilema me mospajtime me interpretime te obligueshme dhe te drejtave te subjekteve ne procedure lidhur me shpenzime e trasportit te sigurimit te ngarkimit-shkarkimit te aballazhmit ejte.Me qellim te eliminimit te paqartesive dhe interpretimeve te ndyshme te ketyre obligimeve perkatesisht te drejtave te shitesit apo bleresit.Oda tregetare nderkombetare ne Paris ne vitin 1973 ka aprovuar rregulla INCOTERMS (international comercial Terms) .

• Keto rregulla jane plotesuar ne vitet 1967 1980 1990 e se fundi ne vitin 2000. Rregullat incoternes ne rradhe te pare kane per qellim eliminimin e problemeve eventuale ne qarkullimin nderkombetar te mallrave. Kontrata mbi shitblerjen e mallrave duhet te jete baze ne saje te se ciles caktohet kriteri se a duhet te hyne ne bazen e doganave apo jo shpenzimet e transportit te sigurimit .

• Rregullat e INCOTERMS caktojne saktesisht se kush duhet ti percaktoje shpenzimet e transportit te sigurimit dhe te shpenzimit tjera te bera jashte territorit doganor te vendit destinues

• Vareisht se nga kush duhet ti perballoje keto shpenzime rregullisht INCOTERMS ne fuqi ndahen ne kater grupe E, F, C,dhe D .

• Grupi i pare perban rregullat, “ E ” te cilat percaktohen obligimin se bleresi do te marre mallin ne disponim ne lokalet e punes te shitesit .

• Grupi “ F ” perbejne rregullat te cilat e obligojne shitesin qe mallin ti dorezoje transportuesit qe e cakton bleresi. Ne keto raste te paritetit te dergimit te mallitn shitesi do ti perballoje vetem shpenzimet e ngarkimit te mallit nga mjeti transportues ne vend te cilin e cakton bleresi .

• Grupi “ C ” e perbejne rregullat te cilat e obligojne shitesin qe te kontrakoje transportin apo pa obligimin e marrur te pergjgesise per demtimin apo humbjen eventuale te mallit e as per perballimin e shpenzimeve te tjera varese te shakaktura lidhur me mallin bazes doganore

• Grupi “ D ” perfshin rregullat te cilat ne rastin e caktimit te parritetit te dergimit te mallit obligojne shitesin ti perballoje te gjitha shpenzimet e bera jasht territorit doganor te vendit destinues si dhe rreziqet per demtimin apo humbjen eventuale te mallit .

• www.Biznesi.net