73
Klasična arapska književnost Književnost u doba Abasida سون غرايبة مي2013.

Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Embed Size (px)

DESCRIPTION

književnost u vreme Abasida

Citation preview

Page 1: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost

Književnost u doba Abasida

ميسون غرايبة2013.

Page 2: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 2

1عباسيالعصر ال

ي مل لي =}ناي ي ي ي كن ي راتي و ي همي طوكلي بعدي عصري الراشدك ،ي بسببي الثـ ي ن ي ل ي م ي ـظواي ب ي ف ي ت ي ح ي ـعلىي األموكنيي أني ك ي {ي س ه ..ي والشيعةي والزبريكنيي اخلوارج،ي والسيماي ثوراتي م ي ن ي ح ي ـهمي ال ي ع ي ناز ي همي وت ي ه ي ج ي يفي و ي ي ب ي ش ي ن ي قةي اليتي كانتي تـ ي لح ي ت ي م ي ال ي

ي ي سنة ي العباسيني ي ثورة ي كانت ي آخ ي ٠٥٧/ـ٢٣١مث ي س ي ي قة ي ل ي ح ي ي ر ي م ي الس ي ل ي يف ي الثورات، ي تلك ي أ ي لة ي ت ي ن ي ه ي ـن ي يتي .عليهاي ضاء ي إىلي الق ي ي ت ي وآل ي بيني أميةي ي ة ي ل ي و ي د ي {ي أ ض ع ف ت=}

ي أ ي ي العصر ي ي د ي ع ي وكـ ي ي الع ي ي ز ي العباسي ي ح ي ى ي العربية ي أ ي ق ي ور ي ي ضارةي صور ي أنه ي كما ي ز ي ـل ي و ي ط ي يا، ي ام ي م ي ها ي إذ ي سنة ي ي د ي ت ي نا، ي حىتي .ي رونسةي ق ي م ي ـعلىي خ ي ي زكد ي دامتي ماي ك ي ي أي ي م،ي ٢١٥١/ـ٦٥٦

األموكني،ي ويفي ي ي ط ي و ي عيداي ع ي دمشقي م ي ب ي ي جدكدة ي ي رة ي يفي حاض ي ي زك ي ر ي م ي الت ي اسي ب ي إليهي بنوي الع ي ي ع ي ل ي ط ي ت ي ي ةي مامد ي ق ي كاني يفي م ي تار ي =}ي ر ي لي الشيعة،ي وقدي آثـ ي ق ي ع ي أىي ع ي النوفةي م ي ن ي م ي ي كة ي ر ي قـ ي ي ع ي ق ي و ي لذلكي م ي ي صورن م ر ال ف ع أبو ج الثايني ي اخلليفة ي {ي ا خ

ي ب ي ق ي عليهاي ل ي ي ق ي ل ي ط ي نهي وأ ي ل ي م ي ل ي ي اي عاصمةي ذ ي خ ي ـلي القدمية،ي وات ي ي مدكنةي باب ي م ي ي بة ي ر ي ق ي دادي علىي م ي غ ي ىي بـ ي ع ي د ي ت ي ي لة ج د علىي ي الس ي » ي ذلكي م ي ب ي ت ي ق ي م ي ي «لمدار ي النرميسا ي القرآن ي ي حاض ي إىلي إع ي ي املنصور ي ي وانصرف ي . ي علىي خ ي رت ي مار ،ي ه ي ج ي و ي ي ري ي همثي ماي .ي واق ي واألس ي ي وارع ي هاي الش ي بوع ي يفي ر ي ي ر ي ش ي ،ي ون ي دود ي الس ي وي ي باض ي ر ي هاي األ ي ـل ي و ي ح ي ي قام ي ،ي وأ ي سور ي ج ي ـوال ي ي لع ي ىي فيهاي الق ي ـن ي تـ ي فابـ ي ي املدكنة ي ث ي ب ي ل ي ي واألسواق ي ت ي ن ي م ي وال ي ي ساجد ي م ي ال ي ي مئات ي ـب ي ي م رت ي ع ي ي أن ي ي ت ي ف ي ات ي ز ي تـ ي ن ي م ي وال ي ي بات، ي إليها=}ي هام ي أ ي ، ي {ا ت ه

العاشري /ي القرني الرابعي اهلجرييفي ي ت ي غ ي ل ي غدادي حىتي بـ ي بي ن ي أ ي ش ي ي م ي عاظ ي مثي ت ي .ي اع ي ن ي والص ي ي سون ي د ي ن ي ه ي م ي ،ي وال ي باء ي د ي واأل ي ي ماء ي ل ي الع ي ا،ي وغ ي د ي از ي {ي ق م ة ي =}ي ج ي و ي امليلدي،ي أ ي ي ل ي ئ ي و ي تي م ي ح ي ب ي ص ي م،ي وأ ي ـيفي العال ي ي ضاري ي ح ي ي ز ي ك ي ر ي م ي ي م ي ي أ ي ي {أص ب ح ت=}ي ت ي د ي ار

ي .عناز ي ةي واألدبيةي بلي م ي مي ي ل ي ةي والع ي رك ي ن ي الف ي ي كة ي ر ي ح ي ـال ي {ي م ر ك ز=}ي

واملدكنةي يفي احلجاز،ي ي العراق،ي فنانتي منة ي ي ن ي د ي إىلي م ي ي ضاري،ي إضافةي ح ي ـال ي ي عاع ي اإلش ي ي ز ي راك ي تي م ي د ي ومث ي فقدي تعد ي دي يفي ن ي قـ ي ر ي م ي ـىي وس ي خار ي ـيفي فارسي مثي ب ي ي ذان ي م ي ـو ي ي ي ي الر ي قي يفي الشام،ي وي ش ي م ي بي ود ي ل ي والقارةي يفي مصر،ي وح ي ي طاط ي س ي الف ي وي

ي .ي جاني يفي خرسانر ي ةي يفي أفغانستاني وج ي ن ي ز ي وغ ي ي ،ر ي ه ي النـ ي ي راء ي ماي و ي

ي يفي غ ي وكاني ط ي ي اي {كثرة=}ي ماربيعيا ي اجلدكد ي ي ع ي م ي ت ي ج ي م ي ويي ذلكي ال ي ط ي ن ي السياسيي واالجتماعيي أني كـ ي ي ع ي ض ي لو ي ذاي ت ي ي كـ ي ي ج ي ماز ي ـعلى ي وأن ي العاداتي والثقافات، ي العصر ي ي ز ي ر ي ف ي يف ي م ي ص ي أ ي ي ذا ي الع ي نافا ي وأ ي ي م ي ل ي لوم ي وأني وانا ي اآلداب،

ال=}ي عيد ي ذلكي علىي كلي ص ي ي س ي ن ي ع ي كـ ي ي .ةتهاي احلياةي األدبيل ي ـ ي مـ ي يفي احلياةي العامةي ويفي جي {م ي

1 http://www.arab-ency.com

Page 3: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 3

ي الشعر :عباسيالفنون األدبية في العصر ال ي ي ي

ي ال ي و ي ي عدد ي ي بوغ ي العباسيي ن ي ي العصر ي ي واكري ي شهدتي ب ي ي ح ي ملم ي ـمي ب ي عار ي ش ي أ ي ي تم ي س ي ت ي اي الذك ي عني ي د ي ب ي م ي فريي م ي الشعراءنذاي و ي م ي هي ال ي ج ي ماذ ي ـون ي ي دميالق ي ي ع ي ناز ي م ي دي ل ي ع ي ملي تـ ي ي بة ي ل ي الغ ي ي اي أن ي لي ي اي ج ي د ي داثة،ي وب ي ح ي ـال ي ي واء ي تي علىي ر ي و ي ط ي ةي وان ي د ي ج ي ـال ي روثة،ي وي ر ي ع ي همي بش ي رائح ي م ي فاضتي ق ي ـهمي م ي ـثال ي م ي وأ ي تاهية أبي الع و اسو أبي ن وي در ار بن ب ش ب إىلي ي ه ي ج ي ت ي تـ ي ي ظار ي ن ي تي األ ي ذ ي خ ي أ ي ي .جيلـدةي ال ي ئ ي ف ي ىي أ ي و ي ه ي م ي ي دكدي بات ي جي ي العصري واب ي الن ي ي الشعراء ي ي هور ي ي ظ ي واىل ي ت ي ي مث ي ي يف غ

ي ريت ح ب ال وي مام أبو ت همي ن ي ،ي وم ي ددكم ي العباسيي ال ي أبو مي د ي ع ي ي بـ ي وم ي ..ي ز ت ع م ابن ال وي ابن الروميو

أبو وي دانيم ح راس ال أبو ف وي بين ت م ب ال ي الط ي ،ي وس ي ري ع م الء ال الع ي {قد=}ي م،ي وكاني أن ي واي بري ي ع ي التـ ي ي ساليب ي تي أ ي ق ي تـ ي ،ي وار ي ل ي و ي الق ي ي جال ي ـم ي ي ع ي س ي ات ي

ي .ي ههود ي ىي ع ي ز ي أ ي ي العريبي ر ي الشعي وعرف ي

ي

ي ي ق ليل ة ي ي يفي ع ني ي م ي الي جير ب ي ي *ي *ي و ماي اخل يل ي إال ي كالص دكق ثـ ر ت ي ك (المتنبي) و إن

ي راض ي غ ي األ ي ي ك ي ل ي مي يفي فـ ي ر ي ع ي ش ي ي دور ي عامي علىي أني ك ي ي وجه ي ب ي ي ادهق ي ونـ ي العباسيي ي العصر ي ي شعراء ي ي ص ي ر ي ح ي :ي أغراض الشعرعاي ب ي فةي تـ ي هي السال ي ت ي ل ي ز ي ن ي علىي م ي ي دكح ي م ي ال ي ي ظ ي حاف ي ف ي .ي منيد ي ق ي تـ ي م ي ال ي ي حول ي الف ي ي وال ي ن ي هي علىي م ي راض ي غ ي أ ي ي ج ي س ي ت ي ن ي تـ ي ي ،ي وأن ي روثة ي و ي م ي ال ي ي ل ي و ي دي أ ي ن ي ع ي ي وةظ ي للح ي لي و ي بيلي األ ي هي الس ي ن ي و ي ن ي ،ي ول ي الة ي والو ي ي راء ي م ي األ ي ي س ي جال ي ـلوك،ي وم ي م ي لفاءي وال ي خ ي ـال ي ي لط ي ب ي ب ي ي ثيق ي هي الو ي باط ي ت ي الر ي ي .ي شودةن ي م ي رةي ال ي ه ي الش ي ي لوغ ي ب ي ري ل ي ص ي ق ي األ ي ي ركقر،ي والط ي م ي األ ي

راؤهي الذك ي ع ي كاني للخليفةي ش ي ي ي يفي العصري األموي،ي حني ي ي في السياسي ي ق ي و ي م ي دكحي بال ي م ي ال ي ي ر ي ع ي ش ي ي ن ي ر ي تـ ي قـ ي وكماي ا ي ي :المديحي الغ ي ي حال ي ـال ي ي ي ي ق ي ،ي ب ي {داكاه=}ي طاكاهع ي نالوني هي وك ي حون ي د ي م ي ـك ي ي ع ي ن ي ط ي اص ي مي العباسي،ي فن ي ح ي ـال ي ي ل ي راري يفي ظ ي علىي ذامي يفي ح ي ز ي ل ي ي م ي ه ي ـوالنيي ل ي م ي ي عراء ي لفاؤهي ش ي خ ي مي ب ي ص ي هم،ي وخ ي ـحال ي ر ي همي وتـ ي ل ي مو ي م ي ن ي همي يفي ح ي ق ي همي وذادواي ع ي ح ي دائح ي م ي ـوي منيسل ي م ي ال ي ي ظ ي . ي األ ي ي د ي ه ي يفي ع ي ي ر ي ه ي وقد ي مثل ي م ي ي فري ي و ي ي وائلي عدد ي اخللفاء ي الشعراء أبي العتاهية وي بشاري ي ؤالءمي م ي الشعراءوي أبي نواسوالسيد الحميري و ي .ي كثريوني غري

ي وي ي ق ي ي م ي ن ي ح ي ي وال ي الشعراءي ط ي ي ركب ي ق ي عاكةي الشعري وتـ ي يفي ر ي ي د ي ع ي بـ ي أ ي ي دىي بعدي ذلكي إىلي م ي ي هارون الرشيدومضىي اخلليفةي ي ي ي دام ي ي ر ي زا . ي الشعراءماي اجتمعي ببابهي م ي ي د ي ح ي أ ي ي باب ي عي ب ي م ي ت ي ج ي ـإنهي ملي ك ي ي واة ي الر ي ي قول ي وك ي .ي سنةي ي وعشرك ي اثنتني

Page 4: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 4

ي ي ويفي ذا ي ا ر تـ ف ع ي لقد ي اإلطار ي م١٤٦/ـ١٣٢ت)ي مام أبي ت الشاعر ي إىلي م ي قصائد ي ي ض ي ع ي بـ ي ب ي ( ي ب ي قار ي ك ي ي وىي ت ي س ي هي وآخ ي م ي لح ي م ي ال ي ي ال ي ، ي بنيي شعر ي فيها ي ال ي م ي ى ي م ي ب ي ر ي ح ي ـدكحي وشعر ي ن ي د ي ق ي ، ي بذلكي لألدبي العريب ي جدكداي موذ ي ـما جاي .ي صيلاأل ي ي ماسي ي ح ي ـ ي الشعري ال ي راي م ي و ي ط ي ت ي م ي

داي ي ي ش ي مان،ي م ي ي الز ي م ي ي {وقت=}ي رونق ي ي بعد(ي م٥٦٥/ـ٣٥٤ت)ي يب ن ت م ب ال ي أبو الط ضىي راري م ي وعلىي ذاي الغ ي ي .ي {ال م جاو رة=}ي مةـتاخ ي م ي الرومي ال ي ي لة ي و ي د ي ي تال ي يفي ق ي ي رة ي ف ي ظ ي م ي ال ي ي ه ي عارك ي ةي وم ي اس ي ح ي ـال ي ي لةو ف الد ي س ي صارات ي ت ي بان ي

ي ويفي مقد ي ي هات ي شابـ ي يوبي اليتي الع ي ي ي بعض ي م ي ي أر ي بـ ي كـ ي ي ملي دكح ي م ي ال ي ي ضوع ي و ي م ي ي أن ي ي ر ي يـ ي غ ي ي العصر، ي ال ي ت ي م ي يفي ذا غةي بال ي م ي هاي ي .وكله ي والتـ ي

وي الغ ي :ي جاءاله اي كاني عليهي م ي هي ع ي سار ي يفي م ي ي ف ي ط ي ع ي ،ي فقدي انـ ي دكح ي م ي ال ي ي ض ي ر ي غ ي ي عادةي ي ل ي قاب ي ضي الذيي ك ي ر ي أماي اهلجاء،ي وي بيه ي أ ي ي نانة ي م ي ي مول ي ـه،ي أوي خ ي ب ي س ي هي ون ي ل ي ص ي أ ي ي ضاعة ي و ي ي ب ي ب ي س ي ب ي ي م ي ص ي خ ي ـال ي ي قري ي ح ي ـت ي ي فيهي نزعة ي ي ت ي ت ي ف ي خ ي يفي العصري األموي،ي ف ي

ي بذات ي ي قة ي اللص ي ي ة ي الشخصي ي ي ب ي عاك ي م ي ال ي ي راز ي ،ي يفي إب ي أوي كاد ي ي اهلجاء ي ي ز ي ك ي ر ي تـ ي فـ ي .ي بيلتههي وق ي شريت ي ع ي ي ن ي أ ي ش ي ي آلة ي ،ي أوي ض ي ه ي د ي وج ي ي تـ ي ي و ي ج ي ه ي م ي ال ي ي ال ي .ي ب ي ثال ي ي م ي هي م ي س ي ف ي يي عليهي نـ ي و ي ط ي ن ي وما ذا ي ع ي ي د ي ع ي بـ ي ،ي وأ ي ي والف ي ي وكر ي ص ي الت ي ي حاب ي يفي ر ي ي ل ي خ ي د ي ىي أ ي ح ي ن ي م ي وي .ي م ي ت ي والش ي ي ف ي ذ ي الق ي ي جال ي ـم ي

،ي وقدي ب ي عاك ي م ي وال ي ي ب ي ثال ي م ي ال ي ي ر ي ك ي مي ذ ي صائد ي يفي ق ي ي ر ي ثـ ي ن ي ي ي همي فـ ي س ي ف ي نـ ي بنيي الشعراءي أ ي ي ر ي ع ي ت ي س ي ت ي ي هاجاة ي م ي ال ي وكثرياي ماي كانتي ي ال ي جاو ي ت ي كـ ي ي الت ي ي دود ي ح ي ـزون ي والت ي ح ي إىل ي يهف ي س ي قري ي ع ي . ي روميابن الوأبو نواس وي بشار بن بردبذلكي ي ف ي ر ي وقدي األ ي زاعيل الخ ب ع د و ي حىتي إن ي ح ي ض ي ع ي بـ ي ب ي ي غ ي ل ي بـ ي ي ر ي م ي ، ي أ ي ي ض ي ر ي ع ي التـ ي ي د ي هم ي ش ي س ي ف ي نـ ي للخلفاء ي ال ي ي ن ي أ ي هم، جاءي ه ي ـالشاعر

ي (.م١٦٧/ـ١٤٦ت)دعبلي

ي العصر،ي واك ي ق ي تـ ي ر ي الرثاءي ا ي ي ف ي ي :الرثاء ي ب ي م ي وع ي ي ني غ ي ي ب ي س ي ت ي ىي يفي ذا ي فيهي ويفي سد ي ب ي أ ي ي بار ي ك ي ي ي عراء ي ش ي ي ل ي ض ي ف ي قا، ائري عواي ي راض ي غ ي أ ي ي أبوي متامي شعراء ي ي {م ق د مة=}ي ليعةويفي ط ي الشعر، ي وم ي بـ ي الرثاء ي د ي ع ي ، ي ثاء ي ر ي ب ي ي ف ي ر ي الذيي ع ي ي اب ي الروميهي .ي ه ي الد ي و ي أ ي

همي ـلت ي ص ي ي د ي ط ي و ي ةي يفي ذلكي العصر،ي وتـ ي ماعي ي ت ي االج ي ي لقات ي الع ي ي ك ي اب ي ش ي ت ي عاي ل ي ب ي تـ ي ي ذاي الغرض ي ي يفي الشعراء ي ي ت ي فـ ي كذلكي ا ي ي وأب نوهي ت ي حار ي ي ثاءي ثوهي ر ي ر ي ي ،ي إال ي ظيم ي والي ع ي ي ،ي والي قائد ي زكر ي والي و ي ي تي خليفة ي م ي ـإذي ملي ك ي .ي ر ي م ي األ ي ي ل ي و ي أ ي ي مع ي رائعا،ي ب ي أ ي ا يناي .ي ل ي ض ي ي ف ي وماي كاني لهي م ي ي ب ي ناق ي ي م ي ياتهي م ي يفي ح ي ي قيد ي ىي بهي الف ي ل ي ح ي ت ي كـ ي ماي كاني ي صائدمي كل ي يفي ق ي ي زك ي ب ي م ي

Page 5: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 5

ي ت ي ي وحال ي ي ل ي م ي أ ي ت ي كـ ي ي أن ي ي ر ي ي الشاع ي م ي ي ت ي و ي م ي ال ي ي قيقة ي عيي ح ي د ي ت ي س ي وقد ي احلياة ي م ي ي ي فـ ي ي يا،ن ي الد ي ي يفي طبيعة ي ذلكي نوني لهي بيل ي هم،ي وم ي ذاي الق ي ـقول ي همي وع ي ف ي عار ي تي م ي ن ي غ ي أ ي ي ت ي قافاث ي ي نار ي ف ي بأ ي ي الشعراء ي ي ع ي ب ي ش ي ت ي ي أن ي ي ماي بعد ي ي ي والس ي ي ،وآراء ي ي رات ي ظ ي ن ي ي .ي ناءقاءي والف ي ،ي واحلياةي واملوت،ي والب ي م ي د ي والع ي ي جود ي تايةي يفي الو ي أيبي الع ي ي ر ي ع ي ي ش ي م ي ي ثري ي ك ي ي ي {النـ و ع=}

ه،ي صريت ي ب ي ي اذ ي ف ي هي ونـ ي ر ي ن ي ي ف ي ن ي عاي لغ ي ب ي دي تـ ي د ي يفي ذاي الص ي ي ق ي م ي ع ي أ ي ي فة ي س ي ل ي فـ ي (ي م٢٧٥١/ـ٤٤٥ت) ري ع الء الم أبي الع ـــــ ــولي ق ي ل ي ح ي ـك ي ي أبوي العلءي أن ي ي طاع ي ت ي اس ي ي د ي ق ي فـ ي مثي ي ي .هورةش ي م ي صيدتهي ال ي يفي ق ي ي زةم أبي ح قيهالف ي ثاءي صدكقهي إىلي ر ي ي د ي م ي ع ي ي حني ي ي م ي ي ثائه ي يفي ر ي ي ع ي ف ي تـ ي وبذلكي ار ي ي لةي شام ي ي ةي ي ي ل ي ك ي ي ي رةي ظ ي واحلياةي ن ي ي ن ي و ي هاي إىلي الن ي ـلل ي ي خ ي م ي ي ر ي ظ ي ن ي وكـ ي ي ة ي ي ي سام ي ي ة ي وك ي ل ي ع ي واءي ج ي يفي أ ي ي .ي اإلنسانيةي الشاملةي ب ي حاإىلي ر ي دودةي ح ي م ي ةي ال ي دك ي ر ي ادثةي الف ي ح ي ـال ي ي طاق ي ن ي

ي أ ي ي :الغزل ي علىإق ي ي الشعراء ي ي ل ي ب ي قـ ي وقد ي كبريا ي فنثـ ي ظ ي الن ي ي باال ي فيه، ي واس ي ي ر ي ي د ي واز ي ي غةي بال ي ي كثرةي ي ي ر ي م ي عاي ازدارا ي أن ي ي ر ي يـ ي غ ي .ي ـاالت ي سرياي يفي العصري العباسيي ركحي ملي ك ي فيفي والغزلي الص ي ومهاي الغزلي الع ي ي باي يفي العصري األمويل ي ي غ ي ي اللذك ي جاني

،ي واآلراء ي ي ل ي ح ي تي فيهي الن ي ر ي ناثـ ي ت ي ي ،ي يفي عصر ي ل ي ضاؤ ي يفي الت ي ي العفيف ي ي ل ي ز ي الغ ي ي فقدي أخذ ي .ي نواز ي ت ي م ي ال ي ي و ي ح ي علىي ذلكي الن ي ي .ي واء ي ي واأل ي ي ع ي ناز ي م ي تي ال ي م ي د ي ت ي واح ي

ي العريبعلىي ي أ ي ر ي ط ي ي طاف ي ع ي ان ي ي ز ي ر ي بـ ي أ ي ي ل ي ع ي ول ي ي :أغراض أخرى ي ان ي ي الشعر ي العباسيي و ي {ظ هور=}ي ثاق ي ب ي يفي العصري ض ي ر ي غ ي ي ض ي ر ي قة،ي وغ ي د ي ن ي والز ي ي جون ي م ي ل ي اي ض ي ر ي هودةي يفي الشعري العريب،ي ومهاي غ ي ع ي م ي راضي ال ي غ ي ضيفاي إىلي سائري األ ي ي أ ي رك ي ي آخ ي ني ي هذك ي ـل ي ي أن ي ي عومي .فو ي صوالت ي ي د ي ي الز ي غاي يفي ذاي العصري ل ي هماي بـ ي ـالقدمي،ي إالي أن ي ي الشعري العريبذوراي يفي ي ج ي ي الغرضني جواي ر ي وأيبي نواس،ي وخ ي ي ب ي بردي بشاريفي الزندقةي وال مجوني الشعراءي الذك ي ت ط ر فواي م ي أمثالي .ي ف ي التطر ي دىي م ي م ي ال ي

ي بهي م ي ي ت ي م ي س ي ،ي وماي ات ي أوي العفيف ي ي ري ي ذ ي الع ي ي ذلكي احلب ي ي دي األدب ي ق ي ت ي ف ي ملي كـ ي لن ي وي .ي قارمةي والو ي ش ي ح ي ـطاقي ال ي ع ي ن ي ي العرب ي ي ه ي د ي ه ي ع ي مونهي ملي كـ ي ض ي طي يفي م ي هاب ي ـال ي ي ي الشعر ي م ي ي ث ي د ي ح ي ت ي س ي م ي ي شاذ ي ي ط ي م ي ن ي ب ي ي ي ي ل ي ت ي بـ ي قاء،ي بلي ا ي ري والن ي ه ي لمحي الط ي م ي وي التغز ي م ي عاصيي م ي ال ي ي ناب ي ت ي وار ي ي رة ي م ي خ ي ـال ي ي ب ي ر ي جاي يفي ش ي ر ي دوني ح ي ج ي ـثريوني ك ي الن ي ي دع ي كماي ملي كـ ي .ي رك ي ذ ي م ي لي بال ي ي قبل،ي و .ي ودك ي ي ق ي ل ي خ ي ي ل ي ي ك ي م ي ي لني ي ل ي ح ي ت ي م ي

ي باب ي ص ي ان ي ي تيجة ي العراقي كالبصرةي والنوفةي وبغدادي ن ي ي ن ي د ي تي يفي م ي ز ي ر ي فةي قدي ب ي تطر ي م ي ذهي النزعاتي ال ي ي أن ي ي ظ ي لح ي م ي وال ي ي ن ي ع ي م ي ي لةي ر،ي حام ي واض ي ح ي ـتلكي ال ي ي ان ي ن ي علىي س ي ي م ي عاج ي ي األ ي م ي ي كبرية ي ي ي ئات ي ف ي ي م ي ل ي ح ي ـها ي الغركبة، ةي تي ي ش ي راد ي ةي وز ي ي بوذك ي ها

ي .ي ةي وغريي ذلكوك ي ومان ي

ي وز ي غ ي م ي ي جيل ي ـلهي ذلكي ال ي ي ض ي ر ي ع ي ماي تـ ي ي لق ي خ ي علىي الدك ي واأل ي ي ويي الغرية ي وذ ي ي ياء ي ق ي ت ي األ ي ي لقدي ال ي ي وم ي اجلهةي الثانيةإىلي ي دة ي و ي روري الع ي ي تلكي الش ي م ي ي جاة ي إىلي الن ي ي بيل ي س ي ي ر ي يـ ي خ ي ي واي أن ي أ ي ور ي .ي جاكاه ي هي وس ي م ي ي ي يفي ق ي ي ساد ي ه،ي وف ي دات ي ق ي تـ ي ع ي هي وم ي نار ي ف ي أل ي نذاي اشتد ي .ي اهللي ل ي ب ي ح ي ـكي ب ي س ي م ي الدك ي والت ي ي ر ي ي و ي ج ي مجوني زوعي اآلخرك ي إىلي ال ي ن ي ي قابل ي يفي م ي ي ف ي والتقش ي ي د ي ي الز ي ي ار ي ي ي تـ ي ي و

Page 6: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 6

بواي علىي أ ي د ي ف ي .ي متار ي ه ي ت ي همي واس ي ل ي يفي حتل ي ي ولئك ي أ ي ي و ي ل ي همي غ ي س ي ف ي نـ ي علىي أ ي ي يق ي ي ي ض ي ؤالءي يفي الت ي ي لي بعض ي وقدي غ ي .ي لوالتحل ي ي .ي الدنياي طام ي ح ي ي ذ ي ب ي ونـ ي ي ك ي س ي واي علىي حياةي الن ي ض ي د،ي وح ي والتعب ي ي ظ ي ع ي الو ي

ي يفي الشعري العريب،ي حني ي ي د ي ي الز ي ي ار ي تي ي ي ل ي ث ي م ي ـالعصري العباسيي م ي ي ر ي د ي أبوي العتايةي الذيي عاشي يفي ص ي ي الشاعر ي ي د ي ع ي وكـ ي دك ي قصائد ي ي م ي ظ ي ي ن ي م ي ي ر ي ثـ ي ك ي أ ي إىلي سائري ي م ي ض ي دكداي ان ي ضاي ج ي ر ي غ ي ي ي ذلكي الشعر ي م ي ي ل ي ع ي فيها،ي حىتي إنهي ج ي ي ع ي ر ي اتي وبـ ي هي الز

ي .ي هودة ي ع ي م ي راضي ال ي غ ي األ ي

دي شعراءي كثريوني ض ي ر ي يفي غ ي ي م ي ظ ي وقدي ن ي ي مالك بن و باركم عبد اهلل بن ال وي نةي ي يان بن ع ف س ،ي منهمي أكضاي ي الزي .ري حياتهاخ ي سي يفي أو ي ،ي إضافةي إىلي أيبي نوادينار

د ي ي ار ي تي ي ي مثي أخذ ي ي كري ي ذ ي والت ي ي ظ ي ع ي بالو ي ي فون ي ت ي ن ي هي ك ي لم ي ع ي أ ي ي د ي ع ي كـ ي ي م ي قيدا،ي فل ي ع ي ساعاي وتـ ي ات ي ي داد ي ز ي هي وكـ ي ساطت ي ع ي ب ي ي ج ي ر ي خ ي ـك ي ي الزي كـ ي ي يامة ي الق ي ي ر ي ك ي ي ذ ي م ي ي ثار ي ،ي واإلك ي ت ي و ي م ي بال ي هاي يفي ن ي م ي ي ق ي ث ي ب ي ة،ي انـ ي في ي س ي ل ي ةي وفـ ي رك ي ن ي ف ي ي صول ي إىلي أ ي ي نزون ي ت ي ر ي والنار،ي بلي راحواي .فالتصو ي ي ب ي ي ذ ي م ي ي ر ي م ي اكةي األ ي ن ي

ي

ي ت ي ي م ي ل ي ج ي ـوقد ي م ي ي ي ي اإلهل ي ي ب ي احل ي ي هوم ي ف ي ى ي عصر ري ن ي ب ي يفي ل ي ي ٢٣٥ت)ي ةوي د عة الع راب دى ي أو (ي ـ٢١٥ـ

ي ي ة ي ر ي م ي ي ل ي و ي أل ي ي اي استعملت ي إن ي ي قال ي دة،ي اليتي ك ي دةي العاب ي الزاهاي راض ي هاي علىي اهلل،ي وإع ي ـبال ي ي إق ي ع ي ي بري ي ع ي للتـ ي ي احلب ي ي ظة ي ف ي ل ي

ذاي احلبي اإلهليي وي ال ي ي .واه ي ماي س ي ي ع ي كل ي ي ر ي و ي ح ي م ي و

ي

ي

ي .ي نان ي ئ ي م ي واالط ي ي عادة ي مي الس ي هل ي ي ق ي ق ي ح ي ـك ي ي ناءي فيهي ف ي ي ن ي و ي نـ ي ف ي الذيي كـ ي ي ل ي ث ي م ي ألنهي احلبي األ ي ي فةو ي ص ي ت ي م ي ال ي ي اتمام ي هي ل ي و ي ح ي ي دار ي ي الذي

ةي ركقي ي ةي وإغ ي ي بوذك ي م ي ي اإلسلملىي خيلةي عد ي ي رات ي ث ي ؤ ي م ي ي ل ي ع ي ف ي قيدي ب ي ع ي ي التـ ي م ي ي ويي علىي كثري ي ط ي ن ي كـ ي ي الصويف ي ي ر ي ن ي مثي أخذي الف ي ي ةسيحي ي وم ي ي أن ي . ي الس ي ي ر ي ه ي ظ ي ي وكان ي ال ي يف ي العباسية ي عدد ي خ ي أ ي ت ي م ي نني ي األ ي م ي ي رة ي الشعراء ي التصو ي ع ي ي يف ي مثلي لم ف

ي حاد ي ـبات ي ي د ي ق ي ت ي ع ي ،ي وكاني كـ ي ل ي ت ي الق ي ي م ي ن ي ح ي ي فيذ ي ن ي فيهي تـ ي ي الذيي ت ي (ي م٥١٢/ـ٣٧٥ت)ي جال صور الح ن الحسين بن م ي ي م ي ي العصري العباسيي عدد ي ي ر ي واخ ي يفي أ ي ي ر ي ه ي كماي ظ ي .ي الروحي اإلهلي ي ي ،ي باللوت،ي أي ي ساين ي الروحي اإلن ي ي أي ي الناسوت،ي

ي فاظ ي ل ي وأ ي ي اق ي العش ي ي عابري ي ت ي ي د ي م ي ت ي ع ي كـ ي ي ز ي رام ي ي لوب ي س ي أ ي همي ب ي ب ي ي ذ ي ضواي فيهاي م ي ر ي عاراي كثريةي ع ي ش ي مواي أ ي ظ ي املتصوفةي الذك ي ن ي ي بار ي ك ي ي ي .(م٢١٣٤/ـ٦٣١ت)ي ضابن الفار ،ي مثلي ني ي ب ي ح ي م ي ال ي

Page 7: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 7

ي ال ي ي :خصائص الشعر ي عيد ي علىي ص ي ي اء ي و ي ه،ي س ي ماذج ي ـن ي ي ض ي ع ي يفي بـ ي ي موس ي ل ي م ي ي ري ي غ ي تـ ي ل ي ي ض ي ر ي ع ي فقدي تـ ي ي ي الشعري ي ن ي بـ ي م ي أماماي يفي ي ي نةي والس ي س ي ل ي علىي األ ي ي عات ي ط ي ق ي م ي تي ال ي وسار ي ي ر ي ص ي الق ي إىلي ي صائد ي تي الق ي مال ي ي د ي ق ي فـ ي .ي لوبس ي أوي صعيدي األ ي ي زان ي و ي األ ي ي .ي بةالقافيةي الواحدةي الغال ي ي ة ي أ ي ط ي ي و ي فيفاي م ي خ ي ـوايفي ت ي دواي يفي الق ي د ي كذلكي ج ي .من ي ح ي ـوال ي ي د ي ي جاءي والز ي واهل ي ي ل ي ز ي الغ ي ي جال ي ـم ي

ي واج ي يفي ر ي ي م ي ه ي س ي ماي أ ي ي م ي ي ي أ ي م ي ي مار ي ـس ي واأل ي ي ل ي حاف ي م ي عاري يفي ال ي ش ي األ ي ي حني ي ل ي يفي تـ ي ي بة ي غ ي ر ي والي ناء ي الغ ي ي يوع ي ش ي ي يفي أن ي ي ب ي ك ي والي ر ي ي .ي اجلدكدةي ماط ي ـن ي ذهي األ ي

كقي و ي ز ي التـ ي ي ب ي ر ي ض ي أ ي تي فيهي ل ي غ ي و ي ي الشعر،ي وأ ي ن ي بـ ي علىي م ي ي ة ي ع ي نـ ي تي الص ي ب ي ل ي سلويبي غ ي رىي علىي ذاي الصعيدي األ ي خ ي هةي أ ي ي ج ي وم ي ي ف ي ز ي والتـ ي ي الز ي ر ي ثـ ي ن ي كني، ي فيه ي وال ي ظي ي ف ي الل ي ي ف ي خار ي ت ي الب ي س ي ح ي م ي ة ي وكـ ي دكعي ي نات ي ال ي ي د ي ع ي ة، ي واب ي متام ي طليعةي ي ز ي تـ ي ع ي م ي أبو يفي .ي الفين ي ي ب ي ي ذ ي م ي ذاي ال ي ي حاب ي ص ي أ ي

ي ل ي ب ي تـ ي ي باسي ي الع ي ي ر ي ع ي الش ي ي ب ي س ي ت ي الي اك ي وباإلج ي ي م ي هي ذاي العصري احل ي ت ي ب ي واك ي م ي عا .ي افةري ةي والط ي د ي ج ي ـال ي ي ح ي لم ي ي م ي ضاريي كثرياي ة ي د ي يال،ي وج ي خ ي ـال ي ي و ي م ي ـوكر،ي وس ي ص ي الت ي ي رافة ي بري،ي وط ي ع ي التـ ي ي ال ي ي ج ي ىي عليهي م ي و ي ط ي ماي ان ي ي ل ي ض ي ف ي إنهي ب ي ي القول ي ي ي ن ي م ي ي ي حىتي ل ي

ي .ي ب ي ي هي الذ ي ر ي ص ي راي وعاشي ع ي ي د ي ز ي اي م ي ـن ي داي فـ ي ،ي غ ي ...رن ي ي الف ي ن ي وغ ي ي الثقافة ي ي ة ي ع ي س ي ن،ي و ي ع ي م ي ال ي

ي ي ي ي ي ي ي ي ي ي ي ي ي ي

Page 8: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 8

د من العصر العباسينماذج القصائي ي

Bešar ibn Burd (714-784): O ljubavi2

ي ١ ي خ ي ي ق د ي يف ر ي ــل يل ت ي ـــــــــــــــــال مين يي ع م ي غ ري ي ك ن ه ه ي ق ي ر ي ــــــــــــــــــــــــــــــو الل و م ي يف د

ي Omer me je zbog ljubavi prekorevao, neumesnim pridikama mi je dosađivao.

ي ٢ لىـــــــالي بــــــالي فقي قالي أفقي قلت ننمي اخلبـقدي شاعي يفي الناسي ع

ي Urazumi se, reče. Neću, odgovor je bio. Pa svi o vama pričaju, on je govorio.

ـ ٣ ي م ار ي ي ش اع ي م اي اع ت ذ ي إ ن ــــف قل ت م ي ع ي ــ ي ف يه ي ع ن د ي ل ذ ر ي ـــــــــم اي ل ي س

ي Nek’ se čuje, rekoh, neka pričaju, zar njima praštaš što nas ogovaraju. ي

ي و ي ــكاي ق ي ٨ ي م اي ل ه مي أب داي ــــــــــــــم اي ل ي ي و م ي غ ري ي ـــكـ ن ظ ر ي يفي ع ي ي هي ال ب ط ر ي ــــــــــــــــــــ ي ب

ي Bolje bi bilo kad bi sebe gledali, znaj da bi onda mukom zanemeli. ي

ي كـ ق ي ٧ ي ق ائ ل ه مـــــــــــــم اذ اي ع س ىي أن ول ه ي القدر ي ـوىي ي ساقي حينــــــذاي ي و

ي Ja volim, šta oni sa time imaju, zašto se oni u tuđe stvari mešaju. ي

ي اليتي كلفتي ب ي ١١ احسبي وحسب ظر ي ــالني اي احلدكثي وــــــــــــــميني ومنه

ي I šta smo ja i moja draga radili, nego se slatko, slatko razgovarali. ي

ي خ ي ١١ ي يف ل ةي ي قـ بـ ي و ال ي ــــــــــــــــأو ي ذ اك ل ل ي األ ز ر ي ــــــــــــــــــــــــحـم ي ت ي ــإ ذ اي ل ي ي ي ب أس ي لل

ي U međuvremenu poljupcem me darovala i uzgred na sebi svu dugmad raskopčala. ي

,Onda sam je za nadlakticu ugrizaoي a i njenog griženja trag na meni je ostao. ي

ي مر ط ه ي ١١ ي ماي حت ت ي ل م س اي ب ي د يـأو هي السرتــــــــــابي قدي حالي دونـالبي و

,Pa na red dođoše dojki milovanjaي kad vrata uveliko već bejahu zaključana. ي

ي خلخلهاـــــــــــــــــــــــــــــراقـــوالساقي ب ١١ ةي ي فقـــــــــوالصوتي ع دي علي البهرـال

,Planuh i već sam joj među nogamaي sisamo nektar sa usana, čuju se dahtanja. ي

رختي النفي للغزالي وقالــــــــــواست ١١ حدر ي ــالدمعي مني هي عيني وـــــــــــتي ال

ي Onda prestadoše pokreti, telo omlitavi, Silazi s mene, reče, i poče plakati. ي

2 Prev. Jovan Kuzminac. U: TANASKOVIĆ, Darko. Arapska poezija. – Beograd: Izdavačko preduzeće „Rad“, 1977, str. 35.

Page 9: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 9

ب ي ١٦ ي كال ذ يي ذ كر واي ي اذ اي أن ت ف م ي و ر يب ي ي ــــــــــــــــــــــــــــــــــم ع ي ي ي أن ت ر ي ي ار ك أش

ي Diži se, nisi kao što su pričali, šta ti znaš pružiti u ljubavi. ي

كي حاضنيتـــــــــومي عنـغابتي اليي و ١٧ ي م ن ت ي ي الل ه ي ــف ي ال يـ و م ي م ن ك ر ي ـــــــــــــــــــل ص

ي Danas si me uspeo prevariti, al’ znaj, ima ko će ti se osvetiti. ي

كاي ربي خذي لي فقدي ترىي ضعفي ١٨ماي لهي شنري ي فـــــقي النـم ي فاس

ي Bože dragi, ti kojem sam uvek pokorna, zaračunaj u grehe delo ovog zlotvora. ي

فرضضه ي ي ي ديــــــــــأوىي إىلي معض ١١ ي ماي كط درـــاقي مقتــــــــــــــــــــــــــــذوي قوةي

Kad me je samo stao stezati i gnječitiي toliko snažan da se to ne može podneti. ي

هي خشنتــــــــــــــــــــكلصق ي يبي حلنةي ي ل ١٢ ي س اـــذ ات ب ي ي ي و اد ي ك أنـ ه ر ي ــــــــــــــــــــــــــــــــاإل

Pa se još prilepio uz mene bradomي svojom gadnom, crnom, ko igla bodljikavom. ي

ي و ي ١١ ي اقـ تـ ه ر ين ي غ ي ب ي ـــــــــــــــإ خ ي ي ح ىت و ت ي أنـ ه م ي ح ض ر واــــــــم ي ل ي ـو ك ل يي ع ل ي ه ي و

ي Uzo me je dok sam sama bila kod kuće, teško meni kad se moji vrate. ي

فيتــيي إذاي رأتي شــــــــــــــــكيفي بأم ١١ ب ي كيفي إني شاعي منكي ذاي اخل ي ي و

ي Jao meni, kad me majka izujedanu vidi, gde da se denem kad se počneš hvaliti. ي

اضنيتلي ب ي ي ي في الي كيفــــأمي كي ١١ ي كنـ ف ي ــــــــــك ي ك ان ي ل و ب ر ي ي ي ع ي ـاي ح احل ذ

ي Desi mi se čega sam se stalno bojala, šta da kažem, nek’ mi bude pouka. ي

ي ل ١١ اي سنينــهاي عندي ذاكي كــــــــــقلت ي حذر ي ـــيي مـــــــــــــــــــــــإني ي الي بأس رب

ي Spokojna budi, mirno sam joj rekao, iskusan sam, nisam samo tebe uzeo. ي

ي ١٦ ي لــلي قول ظفر ي ي ي هاـــــــــــــــــــــــــهمي بقةي هي ظفر ي ــــــــــــاني يفي البقي ماي لــإني ك

ي Reci majci: Stenice su me ujele, znaš kako mogu izujedati stenice. ي

ي

ي ي ي ي

Page 10: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 10

Abu Nuvas (762-813): Ne tuguj nad spomenima3 ي

ي كب نيي ع ١ ي د ر س ي ـق ل ي مل م لىي ر س ي لوي كاني جلس ي واقـفاي ،ي ماي ض ر

Reci onome ko gorko jecaي Stojeći nad izbledelim tragovima: Sedneš li, kakva će biti šteta?

ي الر بـ ع ي ،ي وس لميي جانـب ٢ ا،ــــــــاترك ي كر خي ةي ي مث لي القبس ي ـــــواصطبح

,Ostavi ta ognjišta napuštenaي Mani se na Selmu bolnih sećanja, U cik zore prihvati se pića sa izvora!

ج ٣ ر ،ي ي د ي يفي دن ي ــــــــبن ت ا،ــرت ي كل ي ق ي ي ود نس ي ـــــــــــــــــــــــــــــــورمت ذاةي

Upoznaj ćerku svemoćne Sudbineي Što izabra tamu krčaga za sklonište Oslobođena sveg trunja i prljavštine! ي

ي ١ م اــــاي ذاق ي ــــــ،ي إذاي مي اجلو ف ي ك د ه

ي ي منهي شارب اي وعب س ي ـــــــــــــقط ب ,Vino je poput krvi iz srcaي

Jako je; ako ga samo okusi usna, Namršti se od njega lice, a telo stresa. ي

ي

Dva moja pijanstva4 ي

ي لي ١ ي إىلي نــــــالي تـ ب ك د ،ـلىي ،ي والي تط ر ب ر ب ي مراءي كالو ر د ي ـعلىي الو ر د ي م ي حي واش

,Ne tuguj za lepom Hind, ne plači noćimaي Već se napij sred ružnjaka Poput ruže vina rumenoga!

ي ش ٢ ي يفي حل ق ها،ــــــاربـكأساي إذاي احند ر ت ت ه ي د خد ي ـــــــــــــــــــــالي اي يفي العني ي وــح ر ت ي ي أج

,Kad se vino iz čaše u tvoj očaj izlijeي Crvenilo svoga sjaja Oku i obrazu tad štedro daruje!

،ي و ٣ ي كاقوتةي ي ل ي ــالني فاخل مر ل ي ـــــــــأس ؤة ي ـــــــــــــؤ ي م ي جار ك ةي ي الق ي ــــــــــــــــــــــــ ي م ي ك ف د ي ــمشوق ةي

ي Vino je rubin, a kupa biserje U ruci vitkostase lepotice. ي

ي م ي عي نهاي خ ١ قيك مراي ،ي وم ي كداـت س د ي ـاي لكي م ي س نر ك ي م ي ب ي ـــــــــــــــمخ را،ي فم

,Napaja te vinom iz oka svogaي Napaja te vinom iz pehara, Nema ti spasa od pijanstva dva! ي

م ١ ي واحــــــــــــــــــــــــــــلي نشوتان،ي وللن د ،ــان دةي ي بهي م ي بين ه م ي وحديش يء ي خ ص ص ت

,Uživam u dvama pijanstvimaي Razlikujem se od ostalih vinopija, Jer za ono drugo znam samo ja! ي

ي ي ي

3 Prev. Darko Tanasković. U: TANASKOVIĆ, Darko. Arapska poezija. – Beograd: Izdavačko preduzeće „Rad“, 1977, str. 39. 4 Prev. Darko Tanasković. U: TANASKOVIĆ, Darko. Arapska poezija. – Beograd: Izdavačko preduzeće „Rad“, 1977, str. 38.

Page 11: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 11

ي * Anegdota o Harunu al-Rašidu i Abu Nuvasu

ي أبوي ن واسي شاع راي ع ربياي ور فيقاي ي ي {ن دمياي =}كان ل ل خ ليفة ي ال ع ب اسي ي اروني الر شيد ي . تـ ه ر ي ا ش ي ك ما ه ي وم زاح ي أبوي ن واسي ب ذ كائ ه تـ ه ر وا ش

ع ر ه ي ي ب ش ي ع ي . ي واخل رافات ي الق ص ص ي العريب لور ي الفول ن ي يف ثـ ر وت ن ي الشاع ر ي م عي اخلليفة ي ي أل يبي ن واسي ي ي .م غام رات ن هاي أن ي اروني قال وم

ي ي كـ و م ي يفي الش تاء ي ي –ذات ي ذلك ي ي –وكان ي ق ض ي ت كاي أباي نواس،ي إن ي ي وأنت ي البيت ي س ط ح ي على ل ت ك ي ي ر كان ي ع ي ل يـ ي نار ك ك ي ل د ول ي س ت ي دكنار ي ي أ ل ف ي أ ع ط ي ت ك ن ها، ي م ف أ ي تـ ت د ي وقـ ل ع ي . ي ذلك ي على فا تـ ف قا

ل ع ي =} ي ي أبوي نواسي ث ياب ه ي وص ع د ي ي {خ ي وبات ي {نام ي =}إىلي الس ط ح ي ناك ي ي اخلليفة ي . م ه ي ي وجاءه س ي وج ا د ي ج ي بـ ر دانا ي ول ق ي ه ي الص باح يفي .ي كـ ر ت ف ي ي الشاع ر ي اخلليفة ي ي –قال ،ي قال ي ي –اتي املال ي –ال،ي قال

ي الب دوي ي بـ ع ض ي و ل ع ها ي ق د ي علىي م بـ ع دة ي اخلليفة ي إىلي نار مل ؟ي ف أ شار ي ي ت رااي –وقال ي اليت ي النار ي ت ل ك ي م ي واهلل ، ، ف أ ت ي ت د .ي ناك ي ي قد

نانري ي ي كـ ع طيه ي الد ي أن ي ق ليلة ي خ ر ج ي اخلليفة ي وم عه ي ي .ور ف ض ي أك ام ي وبـ ع د

ي

ي هارون الرشيد

ي نواسي ل لص ي د ي ي أبو ي . ي ل لش اع ر ي ارون ي قال ر ي الظ ه ي ج ع ت ي ي –وع ن د ي ق د ي واهلل ي نواسي . ي أبو ناي ي –فقال ي ل س ا ج ي ش ي ئ..ي وا س رت ح ي ي ل ك ن ه ي س أ ط ب خ ي ت أ ك ل ي م ي ل ذكذا ي ع ن ه ي ..ي ا ب ي ج وع ه ي ومل ي .ي وذ ت د ي ط وكلي وا ش ي اخلليفة ي ز م نا وا نـ ت ظ ر

ي أبوي نواسي إل ي ه ي ع ر ي األ م ر ي قام ي اخلليفة ي ل ي .ي كـ ر ج ي ويفي آخ ي ي ط عام ه ي ول ق ي ع ي ي {و ج د ي =}ي ب ح ث أباي ن واسي جال ساي ع ن د

ق د اي ي أ و ي ق د ي م ي ذ ل ك ي نار ش راي ف د ي ق د ي علىي الن ار ي ش ج رة ي ومل ي كـ ر ف ل نـ ي ه ي إىلي الش ج رة ي ور أ ىي .ي يفي أ س ي ع يـ مث ي ر ف ع ي يفي أ ع لا ي ع ل ق ي ق د ر اي .ي ال ق د د وي غ ض بان ي ج ي و ي ي –ف قال ي يفي أ ع ل ىي الش ج رة ي والن ار ر ل ي والق د ي ك ط ب خ ي األ ك ف ن ي ف

ي أبوي نواسي ي على ؟ي قال ي البيت ي ي ي –األر ض ي اللي لة ي علىي س ط ح ي أناي ت ل ك ف أ ت ي اخلليفة ي وأ ع طاه ي .ي ك ماي ت د ك ف ض ح نانري ي .الد

ي ي ي ي ي

Page 12: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 12

ي ي ي

Abul Atahije (748-825): Ljubavni jadi5 ي

ـةلـــــــــــــــمنهي ةي عينـيي علىي عتبـ ٣ ـلـائــــبدمعهاي املنسنبي الس

ي Zbog Utbe mi oko izvorom posta Beskrajne bujice suza ljubavnog jada.

درةي ي ـاــــــــــــــاي م ي حسنهـكأنـ ٨ ـلــــــأخرجهاي اليمي إىلي الساح

ي Kao da je to lepote njeno zrno bisera Što ga na obalu izbaci dubina mora.

اـاي ويفي طرفهــــــــــــكأني يفي فيهـ ١ لـــــــــــــــــــ ي م ي بابسواحــراي أقبل

ي U rečima njenim, u pogledu oka, Kao da doleteše sve čarobnice Vavilona. ي

بسطتي كفيي حنوكمي سائـل ١ل؟ائـــــــــماذاي تــردوني علىي الس

ي Ko vama pružam ruke u preklinjanju; Šta ćete odgovoriti očajnom molitelju? ي

واي لـهــــــــــــــــــــــــولــإني ملي تنيلوهي فق ٦ دلي النائلــــــــــــــــــــــــقــوالي جيـلي ب

Ako milost svoju ne podariti, nađite muي Umesto poklona, bar neku reč lepu. ي

لـقي ميني حبهاي ماي خـــــــــــملي كب ١٢ دني ناحـلــــــــــــــــــــحشاشــةي يفي ب

ي Ljubav prema njoj ostavi mi samo Poslednji dašak života i telo oslabelo.

كاي م ي رأىي قبليي قتيـلي بنى ١لم ي شدةي الوجدي علىي القاتـ

ي Da li je ikada pre mene plakao ubijeni Od silne žudnje za onim ko mu smrt podari?!

ي ي ي ي ي ي

5 Prev. Darko Tanasković. U: TANASKOVIĆ, Darko. Arapska poezija. – Beograd: Izdavačko preduzeće „Rad“, 1977, str. 41.

Page 13: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 13

ي ي ي ي

Al-Buhturi (821-897): Mladost i starost6 ي

ي تـ ع يـ ر يني ن ي ب ي ١ اةي ــــو ار ي س ف ي ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــن ر ت ي وـــــو ض ح ي ال ي امل س ح ل ي ـاب ي ضي م ف ار ق اض

ي Jedared meni s osmehom reče Nuvar: „Potpuno si sed... za mene ti si star!“

ي الص ب ح ي ي وك ن م ي ٢ أ حس ي م ن ظ راي ي ي ،ي بـ ي اض ي العني ي م ي ي أ ل يــــــــــــــــــــــــــــــظ ل م اء ي ل ي ي ي ي يف ل ي ـــ ي ل

ي Tačno je, sed sam, al’ nije li sjaj dana Prijatniji oku no sva noćna tama?

ي اس ي ي و ي ٣ ن ه ي ـالع ل و ي ك نم ي ي و د اد ي ــــــــ ل ل ي ح س ي الط ر ف ي ف ل ي اـــــــــــــإال ي باب ي ض ي ي ي يف ي األ س ض

,Ne blistaju li jače obrve tvoje garaveي Kad im se primaknu samo kose moje sede? ي

ي أ حس ي حي الص ار م ي ي و ي ١ الةي ــــــــــال م ص ق ول ي ص ي ي ي كـ و م ي الو غ ى ي ملي ك ص ق ل ي ـــــــــــــــــــــم ار م

ي Mač kome se oštrica plavičasto preliva U ljutom boju najžešće kosi neprijatelja. ي

ن ت ي ١ س ت ح ام اي اس ي ل و ال ي ض و ء والش م س ي ل و ال ي ــــــــــــــــــــــــوالب ي ر م ي ــــــــــ ي كي ي ن ور ه ي مل ي ي ي د ل ي ـــج

Ta vere mi, ni Mesec ne bi Mesec bioي Da ne sija kao to srebro uglačano! ي

ي ي ي ي ي ي ي ي ي ي ي

6 Prev. Darko Tanasković. U: TANASKOVIĆ, Darko. Arapska poezija. – Beograd: Izdavačko preduzeće „Rad“, 1977, str. 48.

Page 14: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 14

ي

Abu Tamam (805-845): Proleće7 ي

ي ال ي ي ي ن زل ت ي ٢ ي ح ي م ق دم ةي يف م يدةي ـم ص ي الي تني اء ي ـــــــــوكد ي الشت فر ي ـجدكدةي

,Stigao je blagotvorni prethodnik letaي Dok ruka zime još svet pritiska I za odlazak se nikako ne sprema.

ي منهي وبـ ي ــــــم ي ٥ و ي الص ح ي ك ذ وب هـع ي ط ر د ي ك ناد ي م ي الغ ض ي و ط ر ي ــــــارةي ك ي ـص ح م

,Kiša spira vedrinu nebaي A za njom odmah sjaj sunca nastupa, Kao da plavetnilo rosi opsenama.

ر ي ي ي و اء ي ــفاأل ن ي ي ي ان ي ــــــــــــــــــغ ي ث ي ٦ ي ظا غ ي ث ي مضمر ي ي غيث ي وجهه ي والصحو لك

:Dve su kiše prolećneي Jednu jasno vidiš i osećap njene kapljice, Dok te druga, nevidljiva, iznutra zapljuskuje. ي

ي األكام ي ـماي ك ٩ ي بي ي انت هجةي ي ــــــــــتسلب ي كان ي كعمر ي ي لوي أن ي حس ي الروض

,Dani nikada svoj sjaj i lepotu ne bi gubiliي Kad bi ovaj procvat prirode večan mogao biti. ي

ب ي ت قص ي ١١ اــاي ن ظر ك ن م ي ــــــــــــــــــــــــكاي صاح ي كي ي تصور ي ــــــــــــتركاي وجوه ي األرض ف

Drugovi, gledajte pomno i pažljivoي Kako vam vrtovi pružaju lice svoje prekrasno! ي

ابه ي ــــــــــــــــــــــــمساي قدي شــاراي مشتركاي ن ي ١٢ ي الرب ر وي مقمر ي ي ي ماــــــــــــــــــــاي فنأنــز

,Uživajte u ovom danu sunčanomي Šarenim cvećem protkanom, Mirnom, kao pod mesečinom!

ي للي اي ـــــــــــــــــــــدني ١٣ ورىي حىتي إذاــمعاش ي الربيع ي ي منـــــــــــــــفإني ي جلي ظر ي ــماي ي

,Ovaj svet je poprište borbe za život bioي Sve dok proleće nije granulo, A tad je neodoljivi prizor lepote nastao!

ا ١١ ي تصوغ ي بطوناي لظهور أضحت تـ ن ور ي ي ي وب ي ـــــــــــــــــــــــــــنـ و راي تناد ي لهي الق ل

Nedra zemlje rađaju raznobojnimي cvetovima, Svežina njihova opija, Cvetaju srca ljudima.

ي ت رق ي ـــــــــــــــــــم ي ك ١٥ ر ةي ي بالن د ىـلي ز ا ر ق حدر ي ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــليه ي تــــاي عني ي عفنأن ي

Iz svake cvetne čašiceي Blistaju biseri rose, Kao da te promatraju sjajne zenice.

اي م ي ــــــــــــجل م يحيج ب هاي اي تـ ب د وي و ي ١٦ كأن ر اء ي تـ ب د وي ت خ ف ر ي ــــــــــــــــــــــــــــــــــار ةي ي وت ي ـــع ذ

,Bujno rastinje katkad zakloni cvetoveي Pa ti se čine kao mlade devojke, Čije se lice čas pojavi, a čas sakrije.

ات ١١ د ي و ي غ د ت اد ـــ ي وني هاـــــــــــ ي حىت اـج ي الر بي ل ع تـ ر ي ــــــــــــــــــــــــــف ئتني ي يفي خ عي تـ ب خ

Brežuljci i udolineي Odenuše ruho što izatka ga proleće I sopstvenom se lepotom opiše.

ي

7 Prev. Darko Tanasković. U: TANASKOVIĆ, Darko. Arapska poezija. – Beograd: Izdavačko preduzeće „Rad“, 1977, str. 46.

Page 15: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 15

ي

Al-Mutenebi (915-965): Pohvala emira Sajf Ad-Daula8 ي

ي ال ١ م ي ــــــــــــــــإذاي كان ي م دح ي فالن سيب م ق د ي عراي م تـ ي م ي ـــــــــــــــــــــــــــــــــأك ل ي ف ص ي ش ي قال ح

Kad se peva pohvalnica na prvo mestoي ljubav dolazi; Ta zar je svaki rečiti pesnik rob ljubavne boli?

ي اب ي ع بد اهللـــــــــــــــــــــــــــــــــــل ي ٢ أوىلي فإن ه ي ي ح ب ي ال أ ي الذ كر خت م ي ــــــــــــــــــ ي ج ميل ي و كــــــبه ي ك بد

Ljubav prema plemenitom Emiru mnogoي je vrednija, Jer svaka lepa uspomena njime počinje i njime se završava.

ي ن ٣ ي الغ وايني ق بل ي م طم ح اظريـــــــأط ع ت م ي ـــــــــــــــــــــــــه ي و كـ ع ظ ي إىلي م نظ ر ي ك صغ رن ي ع ن

I ja sam robovao lepoticama, sve dokي pogled oka mog Ne srete prizor što ih učini neznatnim, spram sebe uzvišenog. ي

ي الد ول ي ١ ي س ي ف ي كل ه ي ــــــــــــــــــــتـ ع ر ض ة ي الد ر ال ه ي و ك ص م م ي ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــك ط ب ق ي يفي أوص

Sajf ad-Daula, „Mač vlasti“, krenu uي borbu sa Sudbinom, Raskinu njene lance i probode je oštrom sabljom svojom. ي

ي حنم ه ي ١ ي ل ه ي حىتي علىي الش مس ف جاز در ي م يس م ي ــــــــــــــــــــــو ب ان ي ل ه ي حىتي علىي الب ي

,Njegovoj odluci s i samo sunce pokoravaي A pečat njegove moći vidljiv je na licu meseca. ي

ه مي خ ل ف ٦ اؤه ي ــــــــــــــــــــكأن ي الع د ىي يفي أرض اي وإني شاء ي سل م ي واــــــــفإني شاء ي حاز و

Neprijatelji su mi i u svojoj rođenojي zemlji pokorni, Ako zaželi, vladaju njome, a ako ne, predaju mu se ključevi.

ي إال ي ال ٧ ه ي ـــــ ي مـــــــــــــــــــــــــــو الي ك ت ب شر في ة ي ع ن د ي الع ر م ر م ي ـــــــــــــــــــــــــو الي ر س ل ي إال ي ال خ ميس

Ne treba mu za to povelja, već samoي sablja mašrefijska, On ne šalje poslanike, jer ga zastupa vojska nepobediva.

ل ي م ي نصر ي ل ه ي م ي له ي ك د ي ــــــــــــــفـ ل مي ك ي ٨ خ ل ي م ي شنر ي ل ه ي م ي لهي ف م ي ــــــــــــــ ي و ملي ك خ

Nema na svetu ruke koja mu se ne bi uي pohodu pridružila, Niti usta koja mu hvalu i slavu ne bi pronosila.

ن ب ي ـــــــــــــــــــــــــــوملي ك ي ١ ل ي م ي أسائ ه ي ع ود ي م خ م ي ـــــــــــــــــــــــــو ملي ك ي ل ي د ر ي و ملي ي ل ي دكنار خ

Nema minbera sa koga se ime njegovoي ne razleže, Niti pak dinara il’ dirhema koji ga ne nose.

ي و م ١٢ ني ي احل سام ني ي ض ي ق ي اي ب ي ــــــــــــض ر وب اع ني ي م ظل م ي ـــــــــــــــب ص ري ي و ماي ب ني ي الش ج

,Mačem žestoko seče, prsa u prsaي protivnika, U tami nepogrešivo razaznaje grudi suparnika.

ي يفي كل ي ل يل ة ي ـــــــــــــــــــت باريي ن وم ي الق ي ١١ ذف نـ ه ي و رد ي ي ي ن وم ي ل ه ي م م ي ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــو أد

Sa kometama se svake noći njegoveي zvezde takmiče, Dorati i vranci kao ptice kada polete.

8 Emir iz Alepa, vladao od 944. do 947. godine. Prev. Darko Tanasković. U: TANASKOVIĆ, Darko. Arapska poezija. – Beograd: Izdavačko preduzeće „Rad“, 1977, str. 52-53.

Page 16: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 16

ي م ي الي ح ي ١١ ملن ه ي ــــــــــك ط أن ي م ي األب طال ي م اي الي كـ ي ـــــــــــــــــــــــــو م ي ق ص د ي ال ق و م ي م ر ان

Nogama gaze junake koji na njima neي jezde, Lome dušmanska koplja, satiru i besne.

ي ع س ل ي ـــــــــــــفـ ه ي م ع ي الس ي ١١ ي يفي البـ ر دان ي يفي ال ي م ع ي الن ين ان م اء ي ع و م ي ـــــــــــــــــــــــو

,Na kopnu se sa hitrim vukovima utrkujuي U moru se sa okretnim ribama natplivavaju.

ي م ع ي الغ ي ١١ ي يفي الو اد ي ك م ي ــــــــــــــــــــو زالن ي م ع ي الع قب ي ح و م ي ـــــــــــــــــو ي يفي الن يق ان

ي Sa gazelama se kriju po dolinama, Sa orlovima se viju u visinama.

ي ١١ ي الن اس ه ي ــــــــــــــــــــــــــالو شيج ي فإن ي إذاي ج ل ب ح ط م ي ـــــــــــ ي ه ي كـــــــــــــــــــــــــه ي و يفي ل ب ات ي ـــــــــــــب ي

Kad neprijatelj navali dugim, vitkimي kopljima, Ona se od silnog udara lome o grudi njegovim konjima.

ي والس ي ١٦ ي واحل ج ىـــــــــــبغ ر ت ه ي يفي احل رب ل م ي الل ه ىي و احلمد ي و ال مجد ي م عل م ي ـو ب ذل

U ratu i miru izdvaja se na čelu zvezdomي blistavom, Među mudrima, velikodušnima, hvalom i slavom.

ي

Al-Haladž (858-922): Ispovesti Božanske ljubavi9 ي

ت تارا

مخال

١١

هــــــــــــــــــــــقلبي كـل ــمنان كي م ي قلبي وي ال يفي من انكي موضـــعــــــــــــــــــــــــــــفليسي خللقي

Tvoje mestoي U mom srcu Moje je srce celo Samo za Tebe Tu je mesto

وح ط ت كي روحيي بنيي جلديي وأعظاميدتكي اصنـــعــــــــــــــــــــــــــــفنيفي ترايني إني فق

Moj duh Te držiي Između kože i kostiju Vidiš Ako Te izgubim Nema ni mene * ي

ت تارا

مخال

١٧

اــــــــــــــــــــــــــــــم ز جتي روحكي يفي روحيي كم ماءي الزاللــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــمتزجي اخلمرةي بال

ـ كي شيءي مس نــيــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــفـإذاي مس

الـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــفإذاي أنتي أناي يفي كل ي حـ

Tvoj duhي Se izmešao Sa mojim Kao ambra Sa mošusom Mirisnim Ako te dotaknu Dodiruju mene Ti si ja Nema Više Rastanka

9 Prev. Darko Tanasković. U: TANASKOVIĆ, Darko. Arapska poezija. – Beograd: Izdavačko preduzeće „Rad“, 1977, str. 61, 63.

Page 17: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 17

ي

* prevesti sledeće pesme

ي ل و مي: بي نواسألقصيدة ي ...د ع ي ع ن ك

ي ل و ميي فإن ي الل و م ي إغ ر اء ي ــــــــــــــــــــــد ع ي ع ن ي ي ال ك ي ي اء ي ــــــــــــــــــــــــــــــــــــود اويني بال يتي كان ت د ي األحزان ي س ي تهاـــــــــــــــــص فراء ي الي تـ ن زل ي م س ه اح ي م س ت ه ي س ر اء ي ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــل و اي ح ج ر

ر ي يفي زي ي ذيي ذكر ي ي كفي ذاتي ح اي م ي م ي ل وطيي و ز ن ي ـهل ب ان اء ي ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــح ي اي ،ي والليل ي م ع ت ن ر ي ـــــــــــــــــــــقام تي ب إب ركق ه ه هف لح ي م ي ألالء ي ــــــــــــــــو ج اي يفي الب يت

ي ف مي اإلب ركقي ص ي م اي أخذ افي ةي ي ـــــــــــــــــــــفأر سل ت ي إغفاء ي ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــكأن اي بالعني ي ع ي الر ي ي ش نل هل طاف ةي ،ي و ج فاي ع ي ماءي حىتي ماي كلئم هاــــــــــــــــــق ت ماء ي ـاي الــــــــــــــــــــــــــــ

ي باي ن وراي ل م ي ي م ز ج ت ي أن وار ي وأ ض از ج هاـــــــــــــــــــــــــــــــفل و واء ي ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــحىتي تـ و لد ي دان ي ةي ي علىي ف تـ ،ـــــــــــــالزمي دارت ماي شاؤواـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ي ف ماي ك صيبـ ه م ي إال ي ب ان ي هلم

ي أ ب ن يي ،ي والي أبنيي ل ي حت ل ي ب منزلةي ي ــــــــــــــــــــــــلت لك هاي ند ي وأساء ي ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــكانت ي ي اخليام ي حاشىي ل د ر ةي ي تـ ر وح ي ع ل ي هاي اإلب ل ي و الش ي اـــــــــــــــــــــــــهل أني تـ بـ ن اء ي ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــو أن

ي كد ع يي يفي الع ي فلسفةي ــــــــــــــــــــــــفقل ي مل يئي لم ي ش ي عنكي أشياء ي ـــــــــــــحف ظ ت اي ،ي وغاب ت ي امر أــ يـ حــــــــالي ت ي إني كنت ك ي إز راء ي ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــف إن ي ح ظ ر ك ه ي يفي ال ح رجاي ظ رالعفو د

Page 18: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 18

ي مثي صمت ي ــسن: قصيدة للح ال ج ...وت

ـــســـــــــــــــــــــــــوي ع ل ي د ي مثي ر م م ي مثي و ج ي مثــــــــسن ي مثي صمت خ ر س ي ي وت

مـــســــــــــــــــــــــــــــوي برد ي مثي ظل ي مثي ش ي مثي نــــــــــــــــــــــــــني ي مثي نــــــــوي ط ـور ي ــــــار

ي مثي كـ ب ــــســــــــــــــــــــــــــــــــــوي نري مثي ب ي ر ح ف ــ رـــــــــــــــــــلي مثي ق ي ــــــوي ح ز ن ي مثي سه

ربي مثي وفري مثي أ نـ ـــســـــــــــــــــــــــــــــــوي ق ي مثي شوق ي ـــــــــــــوي سنري مثي ص ح ي و

ـــســــــــــــــــــــوي فرقي مثي ج معي مثي ط م ي مثي بس و ي ــــــــــــــح ي ـ ي طي مثي مــوي قـ ب ض

ـســـــــــــــوي وصفي مثي كشفي مثي لبـ ذب ي ـــــــــــــــــــــذ ي مثي رد ي مثي جــــــــوي أ خ ي

دنياي وي ف ل ــــســـــــــــــــــلدكهمي ذهي ال ي تســـــــــــــــــــــعباراتي ألق اوت ي ــــــــوام

ــــــــواتي وراءي البابي لنــوي أص عباراتي الورىي يفي القربي مهس

ـســــــــــإذاي بلغي املد ىي حظ ي وي نفــ ب ـ دهي ع ي ـــــــــــــاي ك ؤولي إليــــــــــــــوآخري م

سي و حق ي احلق ي يفي التحقيقي قـ د امي األمـــــــــألن ي اخللقي خ انـيــــــــــــد ي ي

(١١المختارات ) قصيدة للح ال ج

مسـالكي ط رق ي ـــــــــــــــــــلامـاي إلـيهي م ي قي ي د ي واحديي بتوحي دي ص ين و ح د

ي ذاتـ ه ي فم فـ ـر ق ي ي اي ثـم ي ـــــــــــــــــــــــــــــــال بـ س ي حـقي ـحق ي وي الـــأناي ال ي للحق حق

وامـعي بـ ر ق ي ـــــــــــــــــــــــــكتـشعشع ي يفي لـ ي طوالع ي زاــرات ي ــــــــــــــــقدي ت ي ج ل ت

Page 19: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 19

ي

ي د معي: قصيدة للمتنبي ...أجاب ي د معيي وماي الد اعيي سو ىي ط ل ل ي ي و اإلب ل ي ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــد ع اي فـ ل ب ي أجاب اه ي ق بل ي الر كب

ي ب ني ي أ ص ي ح ر ي و الع ذ ل ي ـــــــــــــــــــــــــــــــــو ظ ل ي ك سف ح ي ب ني ي الع ي ايبي أ ك ف ن ف ه ي ــــــــــــــــــــــــــــــظ ل ل ت ذ ي وماي أشنوي سو ىي ا م ي م ي ع ب تي عجب ي ـ ي هـأشن وي النـ و ىي ول ي كنت ل ي ـــــــــــلن ل ي كذاك ت ي علىي أم ل ي ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــو م اي ص باب ة ي م ش ت ي اق ي بلي أم ل ي ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــم ي الل ق اء ي كم ش اق

ي ق ي اـــــــــــــــــــــــــــــمىتي تـ ز ر و ىي ز كار تـ ه ي تـ ه ف ي و م ي م ي و األس ي الي كـ ت ح ي بغ ري ي الب يض ل ي ــــــــــــــــــــــــــــــوك ي أقـ ت ل ي لي م ر اي خ و يفي م ي البـ ل ل ي ـــــــــــــــــــــــــــــــــــأن اي الغ ركق ي ف م اي أ راق ب ه ي ـ ي مـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ي و اهل ج

ي ي ي

ي ...ب ي التـ ع ل ل ي : قصيدة للمتنبي

ل ي و الي و ط ي ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــب ي ي و الي س ن ي ـــــــــــــــــــــــــــــو الي ن دمي ي و الي ك م ي التـ ع ل ل ي الي أ أس ي كـ بـ ل غ ينـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــأ رك ي ز م يني ذاي أن ل غ ه ي م ي ن فس ي د ي م ي كبـ ه ي الز م ي ـــــــــــــــــــــــم اي ل يس

ي ي د ي إال ي غ ري ي م نرت ث ي ــــــــــــــــــــــــــــــالي تـ ل ق ي الب دن ي ــــــــماي دام ي ك ص ي ر ك ي فيه ي ر وح ك ح ب ي ب ه ي ـــــــــــــــــــــــــــــــــــف م اي ك دمي ي س ي ي احل ز ن ي ـــــــــــــــــــــــــــــــــو الي كـ ر د ي ع ل ي ر ور ي ماي س ر ر ت ي الف ائ ت ك ي ي بأ ي أنـ ه م ي ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــم اي أض ر ق ي الع ش نـ ي اي و م ل و واي و م اي ع ر ف واي الد اي فط نواــــــــــــــــ

ي و جي يفي إث ر ي ك ل ي اي و أنـ ف س ه م ي ــــــــــــــــــــــــــــــــــت فني ع ي ونـ ه م ي د م ع ه ه ي ح س ي ــــــــــــــــــــــــــــق بيح ي ة ي ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــحت م ل واي ح ل ت ن م ي كل ي ن ي اليـ و م ي م ؤمت ي ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــفن ي اج ل ي ب ني ي ع لي

نمي م ي م هجيتي ع و ض ي و اد ج ي م ي ماي يفي ي ش و قإن اي و الي فيهاي هل اي ث ي ـــــــــــــــــــــــــت ه ي ــــــــــــــــــك ي ل س ي علىي بـ ع د ي مب ج ي ن عيت اعون ي م ر تـ ه ي ــــــــــــــــــــــــــــــــــك لي مب اي ز ع م ي الن ي اي م

ي عند ك م ي ـــــــــكم ي ق ي وكمي قدي مت ي فزال ي دي ق ت لت ي و الن ف ي ـــــــــــــــــــالق بي مث ي انتـ ف ض ت ر د ي د فيني ق بل ي قوهل م ي ـــــــــــــــــــــــــقدي كان ي ش اع ة ي مث ي مات واي قبل ي م ي د ف ن ا واـــــــــــــــــــــــــــــــــج

ر ك ه ي ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــم اي كل ي ماي كـ ت م ي ر ء ي ك د ي امل اي الي ت شت هيي الس ف ي ـــــــــــــر يي الر كاح ي مب ي ت ن

ي جار كم ي ــــــــــــــــــــر أكت ن مي الي ك ص ي ي علىي م ر عاك م ي الل ب ي ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــو الي ك ي ون ي الع ر ض د ر

Page 20: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 20

ن ي م ي منن م ي ض غ ي ــــــــــــــــــــــــــــو ح ظ ي ك ل ي م ي ن م ي م ل ل ي ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــج زاء ي ك ل ي ق ر كب ب ح ي ر ف ي ي ن ال ي و امل ن ي ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ي حىتي ك عاق ب ه ي الت د ك م ي ـــــــــــــــــــــــــــــو ت غض ب ون ي علىي م نغيص

ي ماي ب يين ر ي اهل ج ي فيهاي الع ي م ي ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــي و بين ن ي فـ غ اد ر ني ي و األ ذ ن ي ــــــــــــــــــك هماء ي تنذ ب ي ب م ي م ي ب عد ي الر سيم اــــــــــــــــــــحت ب وي الر و اس ي ع ي أخفاف ه ه ي األر ض اي الث ف ي ـــــــــــو ت سأل

ي أ ص ي ي يبي ك ر م ي اح ي ـــــــــــــــــــإين و لميي و ي ح ي ح ي ب ب ي يبي ج ب ي ـــــــــــو الي أ صاح لميي و و ي ب ه ي ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــو الي أ قي ي أذ ل يي ب ي م ي علىي م ال ه ي د ر ن ي ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــو الي أل ذ ي مب اي ع ر ض ي ب عدي ر حيلس ه ر ي ةي لن م ي ـــــــــــــــــــــــــــت ي مركريي و ار ع و ىي الو س ي يي و حش ي ــــــــــــــــــــــــمث ي است م ر

ث ي ي بو د ي م ي ب ل يت ي و د ك م ي ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــو إن ث ي ل ي م ل ه ي ق م ي ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــفإن يني بف راق ي غ ي ريي ع ند ل ة ي م ه ي بالف سط ري ك م ي ـــــــــــــــــــــــــــأب لىي األج ر ي الع ذ ي و الر س ي ــــــــــــــــــــــو ب د ل اط

ي الذيي غر ق ي ي أيبي امل سك ي ال ت ي ـــــــعند ي اهل مام ح مراء ي و الي م ي ــــــــــــــــــــــــــيفي ج ود ه ي م ض ر ي م و ع ي ي ب عض ي ع ين ي تأخ ر ي آم ي د ه ي ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــو إن الي و الي ت ي ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــف م اي ت أخ ر

ي ال ي ل ه ي ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ و ي ذ ك ر ت اي و ك و يف ي و ل ن ين ل و ي كـ بـ و ت ح ي ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ي م و د ةي فـ ه م ي ي ي ي ي ي ي ي ي ي ي ي ي

Page 21: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 21

ي والنثر الفني كتابةالخطابة وال :عباسيالفنون األدبية في العصر ال ي ي ي

ي السياسيةي يفي م ي ي :الخطابة ي ي ع ي ل ي ط ي نشطتي اخلطابة ي العصر، ي العباسيي طبولن ي اخلذا ي ناد ي الي ت ي ي يفي العصري ح ي م ي ي ف ي ل ي ت ي خ ي ـت ي ي وم ي ل ي ن ي ش ي ي ث ي ي ي ي ص ي مون ي ض ي ها ي يف ي اخلطابة ي ع ي غ ي ي اإلسلمي ر ي د ي ا ي إذ ي األموي، ي م ي د ي والعصر ي ا.ي لحالس ي ي ب ي والي إىلي جان ي ح ي يفي مثلي ذهي األ ي ي سان ي الل ي ي ر ي ه ي ش ي السياسيةي العربيةي أني ك ي ي احلياة ي {ي ت ط ل بات}ي يات ي ض ي ت ي ق ي م ي

ي لةي يفي عصري الراشدك ي واألموكني،ي حنيي كانتي الف ي ز ي ن ي ي م ي ماي كاني هلاي م ي ي عام ي ي وجه ي فوسي ب ي طابةي يفي الن ي للخ ي ي د ي ع ي وملي كـ ي نذاي ان ي .ي جال ي ـت ي واالر ي ي ة ي ي ي دكههي الب ي وام ي الذيي كاني ق ي ي صيل ي األ ي ي العريب ي العباسي،ي ي ىي العصر ي ح ي يفي ض ي ي تي اخلطابة ي ر ي س ي ح ي ـوي طابة ي خ ي ـال ي ي ط ي م ي ـن ي ي وال ي ح ي األ ي ي ب ي يفي غال ي ي ز ي جاو ي ت ي تـ ي ي د ي ع ي د،ي وملي تـ ي ساج ي م ي ال ي ي ة ي م ي ئ ي وأ ي ي اظ ي ع ي الو ي ي ة ي ئ ي علىي ف ي ي ر ي ص ي ت ي ق ي اي كـ ي ن ي أ ي وكادي ش ي ي .ي الدكنية

ي

ي والب ي وكاني م ي الطبيعيي تـ ي ي :الكتابة ي لذلك، ي ال ي سي ي عا ي الطور ي يفي ذا ي أني حتل ي ض ي ح ي ت ي م ي ما ي ت ي النتابة ي ي ر، ي مع والي ،ي ي .اخلطابةي ل ي ح ي ـم ي ي ،ام ي ك ي األ ي

هاي م ي ظ ي ع ي م ي ي ف ي ل ي أ ي ت ي مي كـ ي عاج ي ي األ ي م ي ي هة ي ـناب ي ي فئة ي ي ل ي ض ي ف ي ةي اليتي نشطتي ب ي مي ي ل ي الع ي ي كة ي ر ي ح ي ـال ي ي رورات ي ىي ض ي د ي إح ي ي ة ي ج ي ر ي كانتي التـ ي وي ي ي السركاني والفرسم ي ي العربيةي ج ي ي ة ي ري ي ح ي ـيفي ب ي ي تب ي ص ي وبذلكي ان ي . ي م ي ىت ي ش ي ي ل ي داو ي الثقافة ي تلكي م ي ي ذاق ي م ي ال ي ي فة ي ل ي ت ي خ ي ـ،،ي ي ر ي ث ي ي الن ي م ي ي ماط ي ـن ي اري أ ي د ي از ي ي إىلي تد ي وأ ي ي صيلة ي األ ي ي العرب ي ي علىي لغة ي ي ري ي خ ي ـبال ي ي ل ي ق ي النـ ي ي كة ي ر ي تي ح ي وعاد ي .ي دةقافاتي الواف ي الث ي

هي ف ي عار ي العصري النثريةي وم ي ي لوم ي ع ي ل ي ي عاءي و ي ي تي النتابة ي د ي وغ ي .ي فيس ي ل ي والنثري العلمي،ي والنثري الف ي ي كالنثري الفيني واألديب،ي .ي واب ي ب ي األ ي ي ع ي س ي و ي ي أ ي والرتجةي م ي ي ليف ي أ ي والت ي ي وك ي د ي الت ي ي وامل ي ع ي ي العربي ل ي خ ي أني د ي ي د ي ع ي زكرة،ي بـ ي الغ ي

(ي م٠٥٥/ـ٢٤١ت)ي عف ق م عبد اهلل بن ال ئي ش ي ن ي م ي الناتبي ال ي ي ل ي ض ي ف ي ب ي ي إال ي ي د ي ط ي و ي تـ ي أماي النثري األديبي احلقيقيي فلمي كـ ي يفي أدبي ي ر ي ث ي الن ي ي ىي ف ي ل ي ج ي ـفقدي ت ي .ي عبد الحميد الكاتبري الرائدي ي صدكقهي الناث ي م ي ي ذاي الف ي ي لة ي ع ي ش ي ي م ي ل ي س ي بعدي أني ت ي

ي العباسي،ي فنت ي ي ات ي داكالعصري األمويي وب ي ي اكات ي يفي ن ي ي ر ي م ي األ ي ي ل ي و ي سائلي أ ي الر ي هي علىي سائل ي اب ي املقفعي ر ي ي ب ي العصريي م ي ي رار ي غ ي ي .ي «حابةرسالةي الص ي »اي ر ي ه ي ش ي أ ي ي ل ي ع ي نا،ي ل ي ي ي ع ي وضوعاي م ي م ي ي ل ي ناو ي ت ي تـ ي ي وال ي ط ي ي قاالت ي رسائلي عبدي احلميد،ي و

ي ل ي ي أني خ ي ي ث ي ب ي وما ي املقفع ي خ ي اب ي األديبي الو ي ي مار ي ض ي ىي يفي م ي ر ي خ ي أ ي ي وةي ط ي طا ي غريك ي الص ي ي ه ي ي ي تابـ ي ك ي ي ي ج ي ب ي د ي ي ليدي حني ي النثري يفي واق ي «األدبي النبري»وي «األدبي الصغري» ي ومها ي ر ي ب ي ي ه ي ب ي ش ي أ ي ي ر ي م ي األ ي ي ع ي ، ي ب ي ني ي تـ ي ل ي و ي ط ي ي م ي سالتني ي مها ي أو ي ر ي آخ ي ي بري ي ع ي تـ ي ،ي .ي لالشام ي ي ري ي ث ي تابي الن ي دودةي والن ي ح ي م ي بنيي الرسالةي ال ي ي ر ي س ي ج ي ي ة ي ل ي ز ي ن ي م ي ـب ي

Page 22: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 22

ي

هي اب ي املقفعي ل ي ق ي الذيي نـ ي «ي نةم ي ليلةي ود ي ك ي »أماي كتابي ي م ي ي العربية ي لغة ي إىل ي البـ ي م ي و ي قـ ي ي ي فـ ي ك ي و ي ل ي ه ي ه ي نة ي ب ي ل ي ي د ي ع ي يـ ي ة،

ي ي ح ي ر ي بريةي يفي ص ي وك ي ي ة ي ساسي ي أ ي وي .ي رالنثري العريبي الزا و ي ي ز ي بار ي ي ثال ي م ي ماي قافاتي والسي ي الث ي ي ج ي ماز ي ـت ي ي رة ي علىي ظا

ومعي أني .ي ةةي والعربي ي سي ي ةي والفار ي دك ي ن ي بنيي اآلدابي اهل ي ي إب ي م ي ي س ي ي ي ول ي ي صول ي األ ي ي مي ي ج ي ع ي أ ي ي النتاب ي ي داع ي

ي فـ ي ه ي م ي ظ ي ع ي يفي م ي ي ب ي ر ي الع ي ي باء ي د ي األ ي ي جاب ي إع ي ي ع ي ز ي تـ ي نـ ي ا ي ي د ي ق ي ،ي ب ي ق ي والنـ ي ي ة ي نوك ي وماي نود ي ه ي ـال ي ي ة ي ني ي ث ي إىلي و ي ي مائه ي ت ي ان ي ي م ي غ ي ر ي اد،

هاي يفي ئ ي قار ي ي ع ي ض ي كليلةي ودمنةي ت ي ي ي قاصيص ي أ ي ف ي ي .الفرس،ي يفي يال ي خ ي ـوال ي ي قيقة ي ح ي ـفيهي ال ي ي ق ي عان ي ت ي ،ي تـ ي ب ي ب ي ح ي ـم ي ي و ي ج ي رابة،ي والغ ي ي رافة ي بالط ي ي ل ي ،حاف ي شائق ي ي ب ي ج ي ع ي م ي ي ف ي آل ي ت ي ي وج ي بوع ي ر ي ي أل ي م ي ـت ي ي قة ي الناط ي ي احليوانات ي ي ث ي ي ي ح ي هي بات ي ن ي هي بنيي ي دكث ي ح ي ـال ي ي لل ي خ ي ي وم ي .ي ياةح ي ـوال ي ي كة ي ر ي ح ي ـبال ي

ي ي اب ي ق ي ر ي هاي ب ي ض ي ع ي ذاي بـ ي آخ ي ،دة ي واح ي ي ر ي ث ي إيفي ي دةي واح ي ي قاصيص ي ي األ ي ىل ي اوي ت ي ،ي وتـ ي هود ي ع ي م ي ال ي ي وار ي ح ي ـال ي ي د ي ق ي ع ي نـ ي دمنةي كـ ي ي خيه ي كليلةي وأ ي

ي الش ي د ي ح ي يي و ي ي فاحليوانات ي :ي ض ي ع ي بـ ي ي األ ي ـل ي و ي ي ح ي م ي ي دور ي اتي اليتي ت ي صي ي خ ي ا ي احليوانات ي ي ،ي ولن ي داث ي ح ي ها يفي ي ذهي ن ي ر ي ش ي الب ي ي ل ي ث ي م ي ـت ي ي كائنات ي ي ي ه ي س ي ف ي نـ ي ي ت ي ق ي الو ي و ي و ي م ي ماذ ي ـ، ي ت ي ج ي الناس ي وت ي ر ي ن ي ف ي وتـ ي ي س ي ح ي ـ ي وتـ ي ض ي غ ي بـ ي وتـ ي ي ب ي ح ي ـ، ي ح ي ج ي ن ي ،ي ق ي ف ي خ ي ـوت ي ي يفي ح ي .. ي وقـ ي ر ي مي وش ي ري ي يفي خ ي ي للناس ي ي موز ي ر ي ي ر ي م ي األ ي ي قيقة ي إنا ي وف ي مهف ي ع ي همي وض ي ـت ي و ي م، ي وغ ي ت ي ن ي ط ي ، هم،ي بائ ي همي .همقائ ي همي وش ي ـعادت ي وس ي

ي

ي م ي ي فرية ي و ي ي داد ي ع ي اإلسلميي بأ ي ي ع ي م ي ت ي ج ي م ي ال ي ي ل ي ف ي ىي العصري العباسيي ح ي ح ي عارفي يفي ض ي م ي ال ي ي وازدار ي ي لوم ي الع ي ي ض ي ي ي فـ ي ي وإزاء ي ي والق ي ت ي والن ي ي ماء ي ل ي الع ي ي والو ي ص ي اب ي وال ي ع ي اصني ي والف ي ر ي ؤ ي م ي اظ ي وع ي ق ي خني ي الن ي ل ي هاء ي والف ي ماء ي وال ي س ي ل ي لم رك ي س ي ف ي م ي فةي الف ي ع ي عنيي وأ ي ر ي ش ي م ي وال ي ي وأ ي ن ي لم ي م ي ل ي تي لذلكي ك ي ع ي س ي وات ي ي ي ...ليفأ ي الت ي ي باه ي ن ي ر ي ون ي ل ي و ي احيي الق ي ن ي ه ي ي ي ،ي وح ي وار ي ح ي ـال ي ي ط ي ش ي ،ي .ي دال ي ج ي ـال ي

ي

Page 23: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 23

ي ي م١٦١/ـ١٥٥ت)ي احظجالوكان ي ز ي ر ي بـ ي أ ي (ي ر ي ن ي الف ي ي عيد ي ري علىي ص ي الزاخ ي ي م ي ض ي خ ي ـهذاي ال ي ـل ي ي ل ي ث ي م ي ـم ي

ي م ي ي ويف ي الرتس ي ـاألديب، ي والت ي جال ي ليفأ ي ل هي تاب ي وك ي .ي ينيب ي والت ي ي اني ي البـ ي » ي وأ ي ي ي ل ي ج ي ي ة ي آر ي م ي « للحياةي ي مينة ي ة

ي ال ي ي مب ي ي د ي ن ي لةي ع ي حاف ي ـاألدبية ي ان ي العرب، تي عليهي و ي ط ي اي ر ي م ي ي رائف ي وط ي ي ر ي ث ي الن ي ي ائع ي دوب ي ي ر ي ع ي الش ي ي وائع ي ي بار ي خ ي األ ي ي تاب ي وك ي . ي قة ي ل ي أ ي ت ي م ي ي صورة ي ي «لءخ ي الب ي »هي ب ي ن ي ل ي ي ن ي رك ي ش ي ماذج ي انطوت ي سات ي فوس ي ة ي على ي هاي بـ ي لم ي وم ي ي ور ي و ي غ ي أ ي ي ب ي يفي س ي ي اجلاحظ ي ي ع ي ر ي ح ا ي م ي س ي ار«ي واني ي ح ي ـال ي »وكتابهي .ي مها،ي وتصوكري منازعهاعال ي م ي ي ي هودةي ع ي ي م ي ن ي ملي ت ي ي ضوعات ي و ي بنيي م ي ي ركف ي ط ي ي ط ي م ي ـن ي

ي ب ي و ي ز ي م ي ي اجلاحظ ي ي ه ي م ي ح ي ت ي قـ ي ا ي ي جاء ي ر ي األ ي ي سيح ي ف ي ي ع ي واس ي ي عامل ي ي احليوان ي ي عامل ي ،ي ف ي فني ي ل ي ؤ ي م ي ىي ال ي د ي ل ي ركضة،ي ةي ع ي سوعي ي و ي م ي ي قافة ي ث ي داي .ج ي ناض ي ي دي ي ق ي نـ ي ي ر ي ن ي ،ي وف ي ب ي ثاق ي ي ص ي فاح ي ي ر ي ظ ي ون ي

ي

ي ث ي د ي ح ي ت ي س ي م ي ي نثري ي ي العاشري امليلديي انبثقي يفي احلياةي األدبيةي نط ي /ي القرني الرابعي اهلجري{ي بداكة=}ي ويفي إب ان ي وي نثر ي قامات ي م ي بال ي ي ف ي ر ي ع ي مونهي ض ي ياناي يفي م ي ح ي أ ي ي ح ي ن ي ج ي ـوك ي ي دكعي ي الب ي ي كني ي ز ي والتـ ي ي ظي ي ف ي الل ي ي ق ي ن ي أ ي عليهي الت ي ي ب ي ل ي غ ي كـ ي ي صي ي ص ي ق ي ي ،ي وي الف ي ي إن ي ي ل ي و ي الق ي ي ي ن ي م ي ـعابة،ي وك ي ركةي والد ي خ ي ي الس ي إىل ي ب ي كام ي ي ي د ي ل ي و ي ي ذا ي الق ي الناث ي ي بة ي ي و ي م ي ي ل ي ض ي ف ي ل ي مانديع الز ب دكري ركةي و ي االر ي ي سان ي علىي ل ي ي ناكة ي احل ي ي سوق ي ك ي «ي البغدادكة»سماةي م ي قامتهي ال ي ،ي فهوي يفي م ي (م٢٧٧٠/ـ٣٥١ت)ي ذانيم ه ال ي وأ ي ت ي شخصي ي ي ع ي ر ي تـ ي الذيي اخ ي ي وم ي و ي م ي ال ي ي ي ق ي ل ي ط ي ه ي اسم ي ك ي ي شامعيسى بن ه عليه ي أ ي ي د ي ن ي س ي وقد ي د ي ح ي إليه ي ل ي ط ي الب ي ي ر ي و ي يانا

ي .ي باإلضافةي إىلي ذلكي كماي يفي مقامتهي البغدادكة

ي ذا ي بارزاي ي ز ي ف ي ح ي ي النوعي األديبو ي ق ي ي ي ي ض ي م ي بعدي ذلكي علىي ال ي ي ر ي آخ ي ي ناثراي يفي م ي د ي الف ي ي مارسة ي ـما وي ي ذا النثريي و

ي نات ي س ي ح ي م ي ال ي ي وسائر ي ي ع ي ج ي الس ي ي ياد ي ط ي ىي يفي اص ي اد ي م ي ـهي ت ي ولنن ي (ي م٢١١١/ـ٥٢٦ت)ي ريريح م بني علي ال القاس ي ي ن ي هاي ملي ك ي ئ ي ش ي ن ي م ي ي فة،ي ألن ي السال ي ي قامات ي م ي تي ع ي ال ي ر ي ص ي ق ي ي قاماتهم ي ي كماي أن ي .ي فوالتنل ي ي ع ي ن ي ص ي الت ي ي د ي ةي إىلي ح ي دكعي ي الب ي ب ه=}ي ع ي ضار ي ك ي ي .ي جوعةس ي ةي م ي وك ي غ ي ل ي ي تون ي م ي ـب ي ي ه ي ب ي ش ي أ ي ي ق ي ن ي و ي الر ي ي ليلة ي هي ق ي قامات ي م ي ي ت ي ت ي أ ي ه،ي ف ي ت ي ب ي ي و ي ماني يفي م ي الز ي ي دكع ي ب ي {ي ك ش

Page 24: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 24

ي اغ ي ي :خصائص النثر الفنية ي فقد ي العباسي ي العصر ي نثر ي األسلوبي يف ي وتنو ي ح ي ـلم ي م ي ي ت ي ن ي تـ ي وعلىي صعيد ي ت ي ع ي هضوحي يفي والو ي ي فاظ ي ل ي يفي األ ي ي صاد ي ت ي يي االق ي خ ي و ي ،ي معي تـ ي ن ي ع ي للم ي ي ظ ي ف ي الل ي ي لة ي شاك ي بريي عندي اب ي املقفعي م ي ع ي التـ ي ي وام ي ق ي ف ي .ي هماط ي ـن ي أ ي ي س ي »لغةي عندهي عايني إذي الب ي م ي ال ي ي اجلال ي ع ي يي اليتي إذا ي «هال ي ثـ ي ي م ي س ي أنهي حي ي ي ي ظ ي ي ها ي رة ي ن ي الف ي ي لء ي ج ي هي م ي ـ،ي فناني

تي ب ي ق ي ع ي اليتي أ ي ي نني ي الس ي ي غريي أن ي .ي كنيز ي يي أوي تـ ي ش ي قي والي و ي يمن ي أوي تـ ي ي عة ي ن ي يي علىي ص ي و ي ل ي ن،ي وهلذاي ملي كن ي كـ ي ع ي م ي ال ي ي وإكصال ي ي التـ ي ل ي ذلكي ح ي ي ال ي ع ي تي مع ي ك ي ح ي ـقيد ي علىي غ ي ي وازكهضاريي ما ي م ي م ي التعقيدي األسلويب، ي أكضا ي كان ي ما ي ي حال ي راري ف ي ي الع ي طال ي الشعر، ي اس ي ي ر ي د ي ق ي أ ي ي نون ي ت ي ل ي ي بارة ي ت ي وح ي رة ي ن ي الف ي ي عاب ي ي ي ت ي على ي الق ي ي ناب ي اإلط ي ي ل ي ، ي جاز ي ـاإلك ي ي ل ي ح ي ـم ي ي ل ي و ي يف

ي بإك ي ل ي ـ ي مـج ي ي ل ي ب ي ر ي س ي ت ي تـ ي ي علىي أن ي ي اب ي ت ي الن ي ي ص ي ر ي وح ي .ي هود ي ع ي م ي ال ي ي بينها ماي ي ل ي ث ي ي م ي ،ي م ي ن ي واز ي أوي الت ي ي واج ي د ي قاعي االز ي همي فيماي حيديو أبو حيان الت فيهي ي ،ي مثي ماي زاد ي ر ي م ي األ ي ي ل ي و ي واجلاحظ،ي أ ي (ي م١٣٧/ـ١٢٥ت)ي سهل بن هارونإليهي ي ح ي ن ي ج ي ي (م٢٧٢٥/ه٤٢٧) ي وما ي ي ر ي ثـ ي ن ي ت ي اس ي ، ي ادب ابن ع والصاحب ي ،(م٥٠٧/ـ٣٦٧ت)ي ميدابن الع منهي (.ي م٥٥٥/ـ٣١٥ت)

ى،ي وذلكي يفي ص ي ق ي دىي األ ي م ي ـمي إىلي ال ي بارات ي قي يفي ع ي مي والتأن ي تابات ي بيجي ك ي د ي ىي الناثروني علىي ذاي الصعيدي م ي ت ي ض ي م ي ي مث ي ي ت ي ي الرابعي ن ي ر ي الق ي ي ر ي واخ ي أ ي ي وما ي ق ي م ي ي له ي اهلجري، ي رون ي يفي ج ي ف ي . ي ميقن ي والتـ ي ي فة ي ر ي خ ي الز ي ي ب ي ل ي ط ي د وا ي كـ ي . ي طلب ي ي ر ي ص ي ت ي ق ي ومل

ي ب ي ىي كات ي أ ي ماي ن ي ل ي وقـ ي .ي األدباءي والناثرك ي م ي ظ ي ع ي ذلكي م ي ي ل ي م ي ش ي املقاماتي بلي كادي ك ي ي حاب ي ص ي علىي أ ي ي ف ي ر ي خ ي والز ي ي ع ي ج ي الس ي ي م ي ع ي ذهي ال ي رةي خ ي أ ي ت ي م ي باسيةي ال ي هودي الع ي يفي الع ي ي شيء ي ن ي م ي فأبوي العلءي املعريي يفي كتابهي .ي ةي يفي النثري العريبكيني ي ز ي ري التـ ي ظاي الف ي » ي الغاكاتوي صول ي م ي « ي على ي كقصره ي كاد ي ب ي اخلال ي ي ناجاة ي الذي ي طاف ي ع ي ق ي بالغ ي بارات ي وم ي حة ي اللفظية لةي ق ي ث ي رابة

ي ج ي بالس ي ي جوجم ي م ي ال ي ع ي تطلبي مبوط ي جلي»: ي بالرحيل، ي والعيسي الواجفة ي اخليل، ي خبالق ي والركحي هلابةي أقسم ل،ي النابغةي ي شعر ي ملنفوفي الذكل، ي القمر ي وإن ي الوكل، ي لطوكل ي النافر ي إن ي سهيل، ي بنيي السوطي ومطامع بليل،

ذكل،ي وغناءي الطريي علىي الغيل ي .ي «...و

ي العريبي وب ي التصن ي ي ب ي ل ي السادسي اهلجريي حىتي غ ي ي القرن ي ي ل ي ح ي ـوملي ك ي ي علىي م ي ع ي طاب ي ي ط ي س ي عي علىي النثر ي تاج ي الن ي ي م ي ظ ي ع ي هفي معي ذاي ر ي ج ي ن ي النتابةي النثركةي ملي تـ ي ي ماط ي ـن ي أ ي ي ض ي ع ي بـ ي ي ىي أن ي ض ي علىي الر ي ي ث ي ع ي بـ ي ماي كـ ي ي ولعل ي .ي ي ذلكي العصراألديبي يف

البدكعية،ي ي اللفظيةي والزخارف ي ي يود ي ذهي الق ي ي ي معظم ي م ي ي عيد ي ب ي ي د ي إىلي ح ي ي ركئةي تي ب ي ل ي ف،ي بلي ظ ي ل ي ن ي ت ي م ي ال ي ي بريي ي ع ي التـ ي ي د ي م ي ال ي ي الس ي م ي ي ليلي ق ي ي إال ي ي بنيي األج ي ي م ي ع ي لفاظي وبـ ي ع ي الت ي ضا ي ال ي ي ن ي واز ي ي ف ي م ي ج ي ـبني ي فات ي ن ي ص ي فنيي وم ي املؤل ي ي ب ي ت ي تي ك ي ظ ي حاف ي لي لدان ي وميي الب ي ق ي والتاركخي وتـ ي ي ماج ي الرت ي األديبي وي ي د ي ق ي فاتي النـ ي لي والسيماي مؤل ي س ي ر ي م ي الي علىي األسلوبي ال ي لماءي باإلج ي الع ي ذاي ي وامتد ي ...ي عبد القاهر الجرجانيوي األصفهاني أبو الفرجهي ب ي ت ي ماي ك ي ذلكي ثالي علىي م ي ي ر ي يـ ي وخ ي .ي او ي ح ي ـون ي ي وت ي ل ي ط ي م ي حىي النثريي ال ي ن ي م ي ال ي ي العباسي، ي العصر ي بعد ي ل ي ج ي ـقي إىلي ما ي م ي ابن خلدون ىي يفي نثر ي حاب ي ص ي ي أ ي وأمثالهي .ي لس ي ر ي م ي لوبي ال ي س ي أل ي ا

ي

Page 25: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 25

ي العباسي في العصرنماذج من النثر الفني ي ي ي

10كليلة ودمنة

ي ٣٢٠-٣٧١،ي صي ٢٥٣٠املطبعةي األمريكةي ببوالق،ي :ي القارةي –(.ي عبدي اهللي ب ي القفع:ي ترجة)كليلةي ودمنةي :ي بيدباي الفيلسوفي اهلنديي 10

Page 26: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 26

Page 27: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 27

Page 28: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 28

Page 29: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 29

Page 30: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 30

Page 31: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 31

Page 32: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 32

Page 33: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 33

Page 34: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 34

Page 35: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 35

ي الجاحظ م٨٦٨-٧٧١/ ه١١١-١١١

ي وي .ي ه ي ي ي نـ ي يـ ي حوظي يفي ع ي ج ي ـبي باجلاحظ،ي ل ي ق ي ل ي م ي ال ي ي أبو عثمان عمرو بن بحر بن محبوب الكناني ي ة ي م ي ئ ي أ ي ي د ي ح ي أ ي و

ي ه ي ر ي ص ي رك ي والعلماءي يفي ع ي ن ي ف ي م ي النت ابي وال ي ي ون ي ص ي بالب ي ي د ي ل ي و ي . ي يفي أ ي ي أ ي ش ي رة ي فـ ي ي مورة ي غ ي م ي ي ة ي ر ي س ي فيها غرياي ص ي ي باه ي أ ي ي د ي ق ي فقرية،ي .هت ي ي ي ب ي ر ي عليهي وتـ ي ي راف ي اإلش ي ي ه ي م ي تي أ ي ل ي و ي تـ ي فـ ي

ي ف ي ي نوذجا ي اجلاحظ ي حياة ي للع ي كانت ا ي وال ي ذ ي ت ي صاع ي م ي وال ي ي ر ي ق ي الف ي ي مال ي ت ي واح ي ي د ي ه ي ج ي ـصامي ة ي سبيل ي يف ي قيق ي ح ي ـبي ب ي ل ي ،ي فإذاي ط ي م ي ل ي الع ي ي ب ي ل ي ط ي غالهي ب ي ش ي هي الن ي م ي أل ي ي عام ي الط ي ي ضار ي إح ي ي ي ي س ي مباي ن ي وكاني ر ي .ي ىي إليهاع ي س ي دافي اليتي كاني ك ي ي األ ي ي .عام ي الط ي الي م ي د ي ب ي ي راركس ي هي فيهاي ك ي ف ي ح ي ص ي ب ي ي ه ي ت ي تـ ي عاماي أ ي هي ط ي م ي ي أ ي م ي

ي مال ي مثي .هي العلميزاد ي ي ل ي م ي ت ي لسانهي واك ي ي ح ي ص ي هي وف ي ثقافت ي ي تج ي ض ي ون ي ي اجلاحظي الواسعةي ف ي عار ي تي م ي م ي ـن ي ي معي مرور ي الوقت ي م ي مةي ال ي ـح ي هي يفي ز ي ركق ي ط ي ي ق ي ش ي ك ي ي ئذ ي االعتزالي الذيي كاني حين ي ي ب ي ي ذ ي إىلي م ي اجلاحظي ي ث ي ب ي ركة،ي وماي ل ي ن ي بي الدكنيةي والف ي ذا

ي .ع ي آرائهي ر ي بـ ي ع ي االعتزالي كـ ي ي ب ي ي ذ ي ي م ي م ي ي ف ي ق ي و ي لهي م ي ي رموقنيي وصار ي م ي لةي ال ي ز ي ت ي ع ي م ي ي ال ي أني صاري م ي أني أصيبي ي ث ي ب ي ه،ي ومال ي دار ي ي م ي ز ي إىلي البصرةي ول ي ي عاد ي ج،ي ف ي اجلاحظي بالفال ي ي صيب ي ،ي أ ي ح ي ج ي ر ي ،ي علىي األ ي لك و ت م ال ويفي زم ي

،ي ب ي ت ي الن ي ي ليف ي أ ي وت ي ي عة ي طال ي م ي ع ي ال ي ي ف ي ن ي مراضي اليتي أصيبي باي اجلاحظي كاني الي ك ي ومعي ذهي األ ي .ي رسي أكضاي ق ي بالن ي وي يفي ذهي ال ي ي ي ج ي ـهي ال ي ب ي ت ي ك ي ي إذي أل ف ي ي .ي حالةـدةي و

ي وص ي ي وان ي ل ي أ ي ي ف ي ل ي ت ي خ ي ـاجلاحظي م ي ي ب ي ع ي و ي تـ ي س ي إ ي ك ي ي ف ي ن ي املعرفة، ي كتبا ي ال ي عدد ي ي ز ي جاو ي ـفيها ي عال ي مئة ي ا ي كان ي م ي ، سوعياي و ي ماي اإلحاطة ي ي ر ي ص ي ه،ي ع ي ر ي ص ي ع ي ل ي ي ل ي ث ي م ي ـم ي ي ر ي يـ ي ،ي فناني خ ي جيبة ي ع ي ي ظة ي ادي وحاف ي ق ي و ي ي ر ي ن ي ف ي ب ي ي ع ي ت ي م ي ت ي قا،ي كـ ي و ي ف ي تـ ي جاي وأدكباي م ي ومفنراي ناض ي

ي م ي ال ي ي د ي ق ي الروحي العلميةي ونـ ي ي يوع ي وش ي ي الثقافات ي ي زاج ي ت ي وام ي ي ة ي املوسوعي ي ي .ةرك ي ن ي ةي والف ي بي الدكني ي ذاافاتهي كثرية،ي ومؤل ي ر ه ي .«والتبنيي البيان»و«ي البخلء»و«ي احليوان»:ي وأش ي

ي ضوع ي و ي م ي ي صال ي شىت،ي منهاي ات ي ي واع ي د ي هي ل ي ف ي ل ي للجاحظ،ي وقدي أ ي ي لمية ي والن ي ي العلمية ي ي ميث لي املعرفة ي ي :«الحيوان»كتاب ي أني للن ي د ي ت ي ح ي ـلميةي اليتي كانتي م ي الدكنيةي والن ي ي صومات ي يواني باخل ي احل ي ةي صومخ ي ـبال ي ي ة ي ل ي تابي ص ي مةي يفي العراق،ي كما

ى،ي علىي أنهي كاني ر ي خ ي أ ي ي ر ي صاد ي وعلىي م ي ي طوس ر أ ــــــاحليواني لي تاب ي اجلاحظي علىي ك ي ي ف ي ق ي وو ي .ي ةعوبي ي الش ي وي ي العرببنيي اجلاحظي كذلكي ي د ي م ي ت ي واع ي .ي بةر ي ج ي والت ي ي ل ي ق ي معي الع ي ي ض ي عار ي ت ي هي ماي كـ ي عند ي ي د ي ج ي د ي علىي أرسطوي إذاي و ي ر ي كثريةي كـ ي ي ي يان ي ح ي يفي أ ي

ي .ي همـوال ي ق ي باري العربي وأ ي خ ي وأ ي ي الشعري العريبويي وي ب ي علىي القرآني النرميي واحلدكثي الن ي ي ع ي ه ي نـ ي اجلاحظي يفي كتابهي ذاي م ي ي ع ي ب ي ت ي ملي كـ ي ي ل ي ر ي حاي والي تـ ي اي واض ي مي ي ل ي جا طةي ل ي ت ي خ ي ـميةي فيهي م ي ل ي ثي الع ي باح ي م ي ه،ي وال ي ث ي باح ي م ي تيباي واي رات ي ناظ ي م ي بال ي ي والنـ ي النلمية ي واألشعار ي النبوكة ي واألحادكث ي القرآنية ي فالنتاب ي اد ي و ي آلكات لثقافةي ي ض ي ر ي ع ي م ي ي ر،

ي اجلاحظي املوسوعية ي كـ ي . ي ذلك، ي مع ي اجلاحظي كان، ي أن ي ال ي ي ر ي ظ ي ن ي على ي ب ي داو ي ت ي م ي اتي ال ي وك ي ر ي م ي يف ي احليوان ي ع ي ني ي ع ي لة

Page 36: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 36

ي كـ ي لي ي ق ي الع ي ي ق ي ط ي ن ي م ي وال ي ي ك ي الش ي ي كان ي فما ي ص ي م ي ي ت ي ب ي ــــــث ي ــــالت ي ي د ي ع ي بـ ي ي إال ي ي قول ي والن ي ي املروكات ي ي ل ي ب ي ق ي ، ي هات ي ح ي ي ك ي . و ي ذ ر ي ح ي ـوي علىي ال ي ت ي االع ي ي ر ي ط ي ي خ ي القارئي م ي ي وك ي د ي ح ي و ي ي واس ي ح ي ـماد ي إىلي االح ي د ي ا ي دائما ي إىلي الع ي ت ي عو ي ل ي ق ي نام ي . نذا ي ذ ي خ ي ـات ي و

ذاي ماي ذ ي ي -قائقي ح ي ـصولي إىلي ال ي ركقاي للو ي ط ي ي اجلاحظي الشك ي وكاني اجلاحظي كثرياي .ي اي بعدفيمي ديكارتإليهي ي ب ي ي وي ك ي ي ك ي جار ي ت ي ب ي ي قوم ي ما ي أو ي كـ ي ي ي عاك ي بي علىي احليوان ي ح ي ر ي ما ي وأ ي ركات ي ىي م ي ل ي عال ي ف ي ه ي م ي ـن ي ب ي ي ي ه، ي أ ي ف ي عار ي ي ي على ةي مي ي ل ي ع ي ي س ي س ي هي .حيحة ي ص ي ي

ي الن ي ي ل ي ـث يـ م ي ـك ي ي :«والتبيين البيان»كتاب ي وغاكت ي األدبية ي ي اجلاحظ ي ي ثقافة ي ي تاب ي ذا ي م ي ، ي ت ي ه ي تـ ي ليف ي أ ي ئي القار ي ي وكد ي ز ي هي داء ي هي يفي أ ي د ي ي ي ب ي ي ذ ي خ ي أ ي قافياي للقارئي ك ي زاداي ث ي ي نون ي ت ي باءي ل ي ط ي خ ي ـغاءي وال ي ل ي البـ ي ي لم ي ي ك ي ماذجي م ي ن ي ة،ي وب ي ياني ي ظراتي ب ي ون ي ي ف ي عار ي م ي ـب ي هي األساسيةي يفي كتابهي ذاي الرد ي علىي داف ي ي ي أ ي قائها،ي وم ي ميلوني إىلي إل ي ـإذاي كاني م ي ك ي ي ب ي ط ي خ ي ـال ي ي قاء ي ه،ي ويفي إل ي ر ي ناف ي أ ي

مي اجلاحظي وجاءي ه ي ـىي ل ي د ي ص ي ت ي هم،ي فـ ي ب ي ط ي قائهمي خ ي ىي إل ي د ي صاي ل ي همي بالع ي ت ي عانت ي اس ي ي العربخذواي علىي الش عوبيةي الذك ي أ ي ي .م ي م ي األ ي ي سائر ي ي دون ي ي عربالباي ي د ي ر ي ف ي موري اليتي انـ ي ي األ ي طابةي م ي لمي واخل ي الن ي ي ناعة ي ص ي ي عي علىي أن ي ليلي القاط ي بالد ي

إىلي ي د ي ص ي ها،ي وإناي ق ي ل ي ك ي ي ي البياننوني دي إىلي احلدكثي ع ي ف ي ص ي ق ي قة،ي فهوي ملي كـ ي ي ي هي الض ي اللت ي د ي ب ي ي البياني ل ي ناو ي ت ي كـ ي ي والنتاب ي ي و ي احلدكثي ع ي ص ي ي النلم ي وال ي ح ي ناعة ي أيي اخلطابة ي وال ي د ي ج ي ـدا، ي وال ي ناظ ي م ي ل ي ال ي ظي واأل ي واع ي م ي رة ي ثورةأ ي م ي قوال ومعي .

ي حدذلكي فإني اجلاحظ،ي شأنهي يفي ج ي ر رافاي شىتي ط ي أ ي ي ع ي م ي ج ي ـهي علىي موضوعي واحد؛ي بلي ك ي كث ي يعي مؤلفاته،ي الي كـ ق ص ي كتابهي الي ك ي ز ي ري وأحادكثي ل ي واد ي جاعي ون ي س ي ،ي ففيي كتابهي ذاي أشعاري وأ ي ل ي و ي نوني الق ي م ي ف ي لوي م ي بعضي خ ي ـ اد،ي بلي إن ي .سائلالر ي

اتي بيانيةي م ي شأناي عارفي أدبيةي ونظري م ي ـالقارئي ب ي ي و د ي ز ي قة،ي ولن ي النتابي يفي جلتهي كـ ي س ي ن ي م ي ي ة ي ط ي وليسي للنتابي خ ي ي .ةفي ي ر ي ع ي م ي هي ال ي آفاق ي ي ع ي س ي و ي أني تـ ن م يي ثقافتهي وتـ ي

ي ابن قالي فيهي ه،ي ف ي ب ي ت ي ك ي ي ي قيمة ي وهي مبنزلتهي النتابيةي الرفيعةي وب ي عاصر ي فيعةي يفي ف ي النتابة،ي وشهدي م ي ر ي ي لةي ز ي ن ي اجلاحظي م ي ي أ ي و ي بـ ي تـ ي

:ي ثابت بن قر ة الصابئ،ي وقالي فيهي «ثانياي ي ب ي د ي واأل ي أوالي ي ل ي ق ي اجلاحظي ت عل مي الع ي ي ب ي ت ي ك ي »:ي هي املشهورةقولت ي ي ميدالع ي أ ي » ي األ ي ي د ي س ي ح ي وما ي إال ي ي ة ي م ي ذه ري،ي ص ي أو هلمي عمري ب ي اخلطاب،ي والثايني احلس ي الب ي :ي س ي ف ي نـ ي أ ي ي علىي ثلثة ي ي العربية

.«والثالثي اجلاحظ

ي ي ي ي

Page 37: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 37

ي النتابي أ ي ي ع ي م ي ج ي ـك ي ي :«البخالء»كتاب ي ع ي ل،ي وكاني الداف ي خ ي بالب ي ي ل ي ص ي ت ي تـ ي ي ر ي اد ي و ي هورك ي ونـ ي ش ي م ي البخلءي ال ي ي بار ي خ ي ذاي إر ي أ ي إىلي ت ي وي ملي كـ ي ي م ي ىت ي ش ي ي وائف ي ط ي ي ر ي واد ي ن ي ي ع ي م ي ـهي إىلي ج ي ل ي يـ ي هي الفنيةي وم ي ت ي ع ي ز ي نـ ي ي ضاء ي ليفه ي تأليفهي دي م ي ص ي ق ي ي الناس،ي وي إص ي ي ع ر ي م ي ـب ي ي ركض ي ع ي التـ ي ي وكذلكي ملي كقصد ي بالبخل، ي ليسالناسي م ي ي فري ي ن ي وتـ ي ي ع ي م ي ت ي ج ي م ي ال ي ي لح ي فوا ي فهو ي البخل، ي ي .ي حاي اجتماعياي ل ي ص ي م ي

ي اس ي ي و ي النتاب ي ذا ي يف ي البارز ي أ ي ي داد ي م ي ت ي واألمر ي م ي خ ي الب ي ي بار ي خ ي اجلاحظ ي ولي ي لء ي الواقع، ي ح ي ي س ي ي ناكات ي فيهي املنزعي ك ي عةي رت ي خ ي ـم ي ي يفي ذا و ي و ي ع ي الب ي ي أ ي م ي ي ف ي خال ي ـ، ي الذك ي ص ي خ ي ل فوا ي البخل ي ل ي ات ي حي ي ر ي س ي وم ي ي ص ي ص ي يفي ق ي ي و رواي ع ي الواق ي همي ع ي البخلءي ب ي حدكث ي ي جاء ي هم،ي ف ي ـال ي ي ي خ ي م ي ي ةي د ي م ي ت ي س ي م ي هي املشهورةي ت ي يفي مسرحي ي ي مولييري ن ي أ ي ع،ي ش ي عيداي .«البخيل»

ي يفي ق ي قارئ ي ي د ي ج ي ـم ي النتبي اليتي ك ي «ي البخلء»فنتابي ي م ي ها ي م ي .ي ظيمةع ي ي عةي ت ي راءتا ي ألي وم ي أخباري البخلءي ه،ي فناني الضيف ي فادت ي و ي ي ي س ي ح ي ـهي وك ي م ي ر ي ن ي ي ي اري يفي العراقي فـ ي ج ي الت ي ي د ي ح ي الذيي كاني ك فد ي علىي أ ي ي زي ي و ي ر ي م ي ال ي ي قصة ي ي راسانخ ي ي للتاج ي نيع ي هي علىي ص ي ئ ي ناف ي ي ي عوهي إىلي زكارتهي ل ي د ي ك ي ي ـروزيي ت ي دومي علىي ذاي املالق ي ي صة ي ر ي فـ ي ي ر ي ه،ي فلماي أ تيح أنهي ي ر ي ه ي ظ ي هي وأ ي ل ي جا

ي التاجري حاو ي ف ي ر ي ع ي الي كـ ي هي ت ي م ي ل ي اسايني ك ي ر ي خ ي ـال ي ي قال ي ي ر ي م ي األ ي ي سائل،ي فلم اي طال ي الو ي ي ف ي ل ي ت ي خ ي م ي ـهي ب ي س ي ف ي نـ ي هي ب ي ركف ي ع ي تـ ي ي ل ي ه،ي معي أن يي قولهي بالفارسيةاليتي ذاع ي ي .«ك ي ف ي ر ي ع ي ملي أ ي ي ك ي د ي ل ي ي ج ي م ي ي ت ي ج ي ر ي لوي خ ي »:ي تي فيماي بعدي و

ي ي ي ي ي ي ي ي ي ي ي ي ي ي ي

Page 38: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 38

ي

ن كتاب البخالءاقتباسات مفبنيي لي ماي الشيءي الذيي خبلي عقوهلمي وأفسدي أذانمي وأغشىي تلكي األبصاري ونقضي ذلكي ي ي :ي وقلت

االعتدالي وماي الشيءي الذيي لهي عاندواي احلقي وخالفواي األممي وماي ذاي الرتكيبي املتضادي واملزاجي املتنايفي خفيي بهي اجلليلي الواضحي ي وماي ذاي الغباءي الشدكدي الذيي إىلي جنبهي فطنةي عجيبةي وماي ذاي السببي الذي

وليسي عجبي م ي خلعي عذارهي يفي البخلي وأبدىي صفحتهي للذمي وملي ي ي :ي وأدركي بهي الدقيقي الغامضي وقلتي يفي النتبي والي عجبي م ي ي رسم ي مبا ي االحتجاجي إال ي والي م ي اخلصم ي إالي مبقارعة ي القول كرضي م

وي يفي ي مغلوبي علىي عقلهي مسخري إلظهاري عيبهي كعجبي م ي قدي فط ي لبخلهي وعرفي إفراطي شحه وي .ي ذلكي جيادي نفسهي وكغلبي طبعه

ي * ي .ي نبدأي بألي خراساني إلكثاري الناسي يفي ألي خراسان

ي .ي وخنصي بذلكي ألي مروي بقدري ماي خصواي بهنعمي ي ي :ي تغذكتي اليومي فإني قالي ي :ي كقولي املروزيي للزائري إذاي أتاهي وللجليسي إذاي طالي جلوسهي ي :ي قالي أصحابنا

ي .ي لوالي أنكي تغدكتي لغدكتكي بغداءي طيبي ي :ي قال ي .ي لوي كنتي تغدكتي لسقيتكي مخسي أقداحي ي :ي الي قالي ي :ي وإني قال

ي .ي فلي كصريي يفي كدهي علىي الوجهنيي قليلي والي كثريي *

كنتي عندي شيخي م ي ألي مروي وصبي لهي صغريي كلعبي ي ي ي :ي أحدي ب ي رشيدي فقالي فحدثتي بذاي احلدكثي متحناي ي وإما ي عابثا ي إما ي فقلتي له ي قالي ي :ي بنيي كدكه ي مري ي :ي أطعميني م ي خبزكم ي و ي تركده ي ي :ي فقلتي ي !ي ال

ي قالي ي :ي قلتي ي !ي الي تركدهي وي ماحلي ي :ي فاسقيني م ي مائنمي قال ي وكذا الي تركدهي وي كذاي ي ي :ي اتي م ي كذا ي .ي أني عددتي أصنافاي كثريةي إىلي ي !ي وكذا

ي وقالي ي !ي كلي ذلكي مينعنيهي وكبغضهي إل ي تسمعي ي :ي فضحكي أبوه ي ما ي م ي علمه ي ذا ي ذنبنا كعيني أني ي ي !ي ما ي .ي البخلي طبعي فيهمي ويفي أعراقهمي وطينتهم

وزعمي أصحابناي أني خراسانيةي ترافقواي يفي منزلي وصبواي ع ي اإلرتفاقي باملصباحي ماي أمن ي الصبي مثي إنمي ي .ي واتنادواي وختارج

ي .ي وأىبي واحدي منهمي أني كغينهمي وأني كدخلي يفي العزمي معهمي مبندكل ي عينيه ي املصباحي شدوا ي جاء ي إذا ي وكطفئواي ي ي !ي فنانوا ي كناموا ي كزالوني كذلكي إىلي أن ي وال ي كزال وال

ي .ي املصباح

Page 39: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 39

ي !ي فإذاي أطفئواي أطلقواي عينيهي *

أعريني ي ي :ي ي ألي خراسانقلتي مرةي جلاري كاني لي مي ي :ي حدثيني أبوي إسحاقي إبرايمي ب ي سياري النظامي قال ي .ي مقلكمي فإيني أحتاجي إليه

ي .ي قدي كاني لناي مقلىي ولننهي سرقي ي :ي قال ي .ي فاستعرتي م ي جاري لي آخري فلمي كلبثي اخلراسايني أني سعي نشيشي اللحمي يفي املقلىي وشمي الطباج

لوي كنتي خبتيني أنكي خبتيني أنكي تركدهي للحمي أوي ي ي :ي ماي يفي األرضي أعجبي منكي ي :ي فقالي لي كاملغضب ي .ي إناي خشيتكي تركدهي للباقلىي ي !ي حمي لوجدتيني أسرعلش

ي .ي وحدكدي املقلىي حيرتقي إذاي كاني الذيي كقلىي فيهي ليسي بدسمي سياري ي ب ي إبرايم ي إسحاق ي أبو ي وقال ي م ي الرد ي بعد ي واملقلى ي أردتي الطباج ي إذا ي أعريك وكيفي ال

ي ي ي :ي النظام ي عليه ي ليس ي خوان ي على ي وحن ي سلء ي وسنا ي مترا ي فأطعمنا ي لنا ي جار ي ذكرتي دعانا ي ما إال ي .ي واخلراسايني معناي كأكل

ي .ي فراكتهي كقطري السم ي علىي اخلواني حىتي أكثري م ي ذلكوماي ي ي :ي ماي أليبي فلني كضيعي س ي القومي وكسيءي املؤاكلةي وكغرفي فوقي احلقي قالي ي :ي فقلتي لرجلي إىلي جنب

ي .ي هاخلواني خوانهي فهوي كركدي أني كدسهي لينوني كالدبغي لي ي :ي قالي ي !ي الي واهللي ي :ي عرفتي علتهي قلتي *

ي .ي كاني معناي يفي السفينةي وحن ي نركدي بغدادي رجلي م ي ألي خراساني ي ي :ي وقالي أبوي نواس ي .ي وكاني م ي عقلئهمي وفهمائهم ي .ي ليسي عليي يفي ذاي املوضعي مسألةي ي :ي ملي تأكلي لوحدكي قالي ي :ي وكاني كأكلي وحدهي فقلتي له

ي .ي إناي املسألةي علىي م ي أكلي معي اجلماعةي ألني ذلكي وي التنلف ي .ي األصلي وأكليي وحديي و

ي .ي وأكليي معي غرييي زكادةي يفي األصلي *

ي ي ي ي ي

Page 40: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 40

ي بدي ع الز م ان ال ه م ذاني م١٢٢٨-١٦٨/ ه١١٨-١١٨

ي ذاني دي يفي مه ي ل ي كاتبي وشاعر،ي و ي .ي هي بدكعي الزمانب ي ق ي أبوي الفضل،ي أحدي ب ي احلسنيي ب ي حيىيي ب ي بشري اهلمذاين،ي ول ي

ي .بي إليهاس ي ن ي فـ ي (ي خراسان)ي وأ ي ـب ي ي م ي اج ي الرت ي ي ت اب ي ك ي ي ي م ي ت ي ي إ ي الزمان ي بدكع ي م ي ر ي و ي حياة ا ي ل ي ـب ي ي بني ي ج ي ع ي دو ي كـ ي ها ي كان ي م ي ل ي ح ي ت ي ما ي به ي الذ ي ى ي وس ي ي عة ي ر ي كاءي ت ي ص ي الشعر،ي وأوردواي ق ي ي م ي ظ ي ون ي ي ر ي ث ي الن ي ي تابة ي علىي ك ي ي رة ي د ي ي والق ي ي الذ ي ي فاء ي ري وص ي خاط ي ـال ي ي بهي م ي ي ل ي د ي صا علىي ماي خ ص ي الع ي حاف ي ـال ي ي فـ ي ظة ي كـ ي ي قيل ي ي د ي ق ي جيبة، ي كان ي للمر ي م ي س ي اليتي ك ي ي صيدة ي الق ي ي د ي ش ي ن ي إنه ي م ي د ي ؤ ي وىلي وكـ ي األ ي ي ة ي عها ي أ ي كها ي إىلي ـل ي و ي هاي م ي ر ي آخ ي ي كـ ي طأ ي خ ي ي ي دون ي ا ي وكان ي وملي كـ ي ملي كعرف ي ي تاب ي ي ك ي م ي ي سمخ ي ي أوي راق ي و ي أ ي ي ع ي ب ي ر ي يفي أ ي ي ر ي ظ ي ن ي ، ي ن ي ر ي ه ي واح ي ظ ي ه ي مثي رة دةيفي ي ع ي م ي ج ي ي ي ةي باألبياتي العربيةي فـ ي الفارسي ي ي يات ي ب ي ي األ ي عليهي م ي ي ح ي ر ي تـ ي ق ي ماي كـ ي ي م ي ج ي ر ي تـ ي ني كـ ي دا،ي وكار ي س ي ي ه ي ب ي ل ي قـ ي ي ر ي ه ي اي ع ي ظ ي د ي ر ي س ي ك ي ي .ي راعداعي واإلس ي اإلب ي ي ني ي هي بـ ي ت ي م ي ـج ي ر ي تـ ي

سائلهي ر ي ي دد ي غي ع ي ل ي بـ ي وكـ ي .ي قاماتهسائلهي وم ي هي يفي األدبي علىي ر ي ت ي ر ي ه ي ش ي ي د ي م ي ت ي ع ي ،ي وتـ ي والشعر ي ي اهلمذايني النثر ي ي عال ي ي :أدبهي .إخلي ذارت ي حي واالع ي د ي م ي رسائلي يفي اهلجاءي وال ي ي ناكأيي ،ي عة ي و ي نـ ي م ي ي اتوضوعام ي وي ي 322ي شيء ي ي الف ي الذيي اشتهري بهي ولن ي ن ي م ي ـوك ي ي .م ي املقاماتي فواحدةي ومخسوني ي ي ق ي ماي ب ي وي ي قامةم ي ال ي ي ي فهوي ف ي ي أكثر ي .ذاي الف ي بدكعي الزماني كاني رائد ي ي إن ي ي ل ي و ي الق ي ي

ي ي :مقاماتهي ع ي ي مقامات ي ي البدكعي د ي م ي وقد ي ال ي يف ي حياة ي إىل ك ي م ي ه ي ن د

ي اذك ي ح ي الش ي ي أي ي ) ي ق ي ي صاغ ي ف ي ( ي ت ي ص ي منها فيهاي ي دور ي صاي ش ي ي لة ي ساج ي م ي وال ي ي رة ي حاو ي م ي ال ي ي الراو ي ني ي ص ي خ ي بني وي ي كة ي ، و

ي والب ي شامعيسى بن ه ي ل ي ط ي ، و ي و ح ت أبو الف ،ي وي الب ي ح ي أ ي ي الراوكة ي ي نون ي ،ي وقدي ك ي ريد ن ك س اإل .ي ل ي ط ي يانا

ي م ي ي الو ي ي قامات ي م ي ال ي ي ر ي ث ي ك ي أ ي ي وضوعات ي أم ا إىلي ي صول ي فهوي حيلة ي ـبال ي ي ش ي ي ي الع ي ي ة ي م ي ق ي ل ي ي ق ي . ي عليم ي الت ي ي البدكعي د ي ص ي وكان

ي ت ي ت ي راع ي ب ي ي هار ي بإظ ي ي يف ي م ي ي ثار ي ن ي ت ي واالس ي ي فاظ ي ل ي األ ي ي ر ي ـي ي خ ي ـهي والتـ ي دكعي ي الب ي ي ف ي خار ي الز ي ي الل ي واإلد ي ي نيس ي ج ي والت ي ي صيع ي ر ي ةي ي .ثورن ي م ي ظومي وال ي ن ي م ي ي ال ي هي م ي فوظ ي ح ي ـم ي ي ة ي ع ي س ي ب ي ي

Page 41: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 41

ي ي

ي واح ي س ي هيي علىي ن ي ت ي ن ي وتـ ي ي ئ ي د ي ت ي ب ي م ي األحادكث،ي تـ ي ي ع ي و ي نـ ي ي البدكعومقاماتي ي لة ي نام ي ت ي د،ي ويفي بعضي املقاماتي ناذجي م ي ق ةي دادك ي غ ي ريكةي والبـ ي ض ي م ي ال ي ي قامات ي م ي ل ي ماي يفي اك ي ي ات ي الشخصي ي ي ليل ي ح ي ـوت ي ي ة ي صي ي ص ي الق ي ي نة ي ب ي ح ي ـفيهاي ال ي صرية،ي ف ي ةي الق ي ص ي ي الق ي م ي ي ي ثني ي د ي ح ي م ي ماءي وال ي د ي بنيي الشعراءي الق ي ي لة ي فاض ي م ي أوي ال ي ي ة ي ظ ي الع ي ي سال ي دوي إر ي ع ي الي كـ ي ي املقامات ي ي بعض ي ي أن ي ي ر ي يـ ي غ ي .ي ةلي ي ص ي و ي م ي وال ي ي الق ي م ي كال ي ي ت ي ي ركضيةقامة ي أو ي يفي الر ي ي ي صوص ي ك ي والل ي د ي ن ي م ي ال ي ي ل ي ي ي ح ي ي وكر ي ص ي ، ي أوي ذ ي صافي ي كما اليتي ي ي م ي تائ ي الش ي ي ع ي ذ ي ق ي أ ي ي ر ي ك ي ة

ي .ي ك ي كماي يفي املقامةي الدكناركةد ي ن ي م ي ال ي ي ة ي ن ي س ي ل ي يي علىي أ ي ر ي ج ي ـكانتي ت ي ي ي ف ي ي ر ي يـ ي اهلمذايني وص ي ي ض ي ار ي ع ي فـ ي ي ريريح ال ي ،ي مثي جاء ي ديع لس باتة اابن ن الرابعي يفي القرني ي البدكعمبقاماتي ي ر ي ثـ ي أ ي وقدي ت ي

ي سيلةي و ي ي لواي املقامة ي ع ي الذك ي ج ي ي ت اب ي الني البدكعبي ر ي ثـ ي أ ي طار،ي كماي ت ي ق ي األ ي ي يع ي هي يفي ج ي تي مقامات ي ر ي ش ي ت ي املقامةي فناي أدبيا،ي وانـ ي ي ع ي ض ي ويفي العصري احلدكثي و ي .ي دين ش ق ل الق وي ابن الجوزيوي يوطيالس قاماتي دوي ذلكي يفي م ي ب ي ليم،ي كماي كـ ي ع ي للتـ ي ي .مقاماتهي ات ي صي ي خ ي ش ي وب ي ي البدكعراي بث ي أ ي ت ي م ي «ي عيسىي ب ي شام»ي ه ي ت ي ص ي ق ي ي حيل ي و م ال ي

همي اليتي ـضوعات ي و ي املقاماتي يفي م ي ي ت اب ي لفي ك ي ت ي خ ي ومعي ا ي ي ث ي صور ي ع ي ي ل ي ث ي م ي ـت ي ي أو ي ج ي ر ي ص ي ع ي ي ات ي قافم ي فإنا يعهاي م،ي ي ع ي ج ي ر ي تـ ي ي ف ي ا ي ي البدكعإىل ي واج ي د ي واالز ي ي ع ي ج ي الس ي ي زام ي ت ي ل ي يف

ي ي .ص ي ص ي الق ي ي د ي ر ي س ي ي ركقة ي وط ي ي الن ي ت ي تاب ي واهلمذايني يفي ك ي ي ك ي ي ،هر ي ص ي ع ي ل ي ي ورة ي ةي صرك ي ث ي ه ي ك ي ر ي د ي إذي ع ي ق ي هي وماي و ي مان ي يفي ز ي ي لق ي خ ي إليهي األ ي ي ت ي ل ي ص ي القارئي ماي و ي

ي أ ي م ي ي الب ي ي لفات ي وخ ي ي داث ي ح ي ي م ي يف ي اإلسلمية ي قاعي كـ ي ق ي ر ي الش ي ي ض ي ر ي أ ي و ي و ي القارئ ي ط ي ع ي ، ي األ ي م ي ي ي ماي ي بار ي خ ي

ي ت ي ي ك ي ي ي ض ي قد ي والس ي ي ب ي ت ي به ي د ي ري ي التاركخ و ي و ي قيق ي ،ي ك ي ي ل ي ق ي نـ ي ي يفي ظة ي لح ي م ي ال ي ي باأل ي ع ي م ي س ي بالعنيي وك ي ي راه ي ما ي ن ي ذ ي هي أ ي م ي ي الب ي ي وال ي ح ي ي وأ ي تلك ياي ن ي الد ي ي قات ي ب ي الط ي ي وال ي ح ي لد

ي .فيهاي

ي

ي ي ي

Page 42: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 42

ي :«يةدالمقامة البغدا»نموذج من مقاماته من ي ق ال ي ش ام ي ثـ ن اي ع ي سىي ب ي ع ي :ي ح د ي م ع يي ع ق د اذ ،ي و ل ي س ي األ ز اذ ،ي وأ ن اي ب بـ غ د تـ ه ي ت ي اش لىي نـ ق د ،ي ف خ ر ج ت

ي ب الع ق ي ي و ك ط ر ف ي ح ار ه ، د ي ب اجل ه ي ك س وق ي ب س واد ي ي أ ن ا ي ف إ ذ ا ي الن ر خ ، ل ين ي أ ح ي ح ىت ي م ال ه ي إ ز ار ه ،ي أ نـ ت ه ز د ؟ي :ي فـ ق ل ت ي ي أ قـ بـ ل ت ي أ ك ي اهلل ي أ ب اي ز ك د ،ي م ي اك ل م ي ظ ف ر ن اي و اهلل ي ب ص ي د ،ي و ح ؟ي و ي و افـ ي ت ؟ي و م ىت ي نـ ز ل ت و أ ك

ي الس واد ي ي ،ي فـ ق ال ي البـ ي ت ي أ ب وي ع بـ ي د ،ي فـ ق ل ت ي :ي إ ىل ي ز ك د ،ي و ل ن ين ي ب أ يب ي اهلل ي الش يط ان ،ي :ي ل س ت نـ ع م ،ي ل ع ي البـ ع د ،ي ف ي د ،ي و ات ص ال ي الع ه ي ط ول ،ي أ ن س ان يك يان ي الن س ي ك ع ه دي،ي أ م ي و أ بـ ع د ي ؟ي أ ش اب ي أ ب يك ي ح ال ن ي ف

ي بـ ع د ي؟ي فـ ق ال ي ن ت ه ،ي فـ ق ل ت ي :ي ش اب ي ج ي ك ص يـ ر ه ي اهلل ي إ ىل ن ت ه ،ي و أ ر ج وي أ ن ي ع ل ىي د م ي الر ب يع ي نـ ب ت إ ن اي هلل ي :ي قد ي وال ي ق وة ي إ ال ي ب اهلل ي الع ل ي ع ون ،ي و ال ي ح و ل ار ،ي أ ر كد ي وإ ن اي إ ل ي ه ي ر اج د ار ،ي إ لي الص ي الب د ي ك د ي الع ظ يم،ي و م د د ت ي

ي الس واد ي ي ع لىي خ ص ر يي ب م ع ه ،ي و ق ال ي ي اهلل ي الي م ز قـ ت ه ،ي فـ ق ل ت ي :ي مت ز كق ه ،ي فـ ق ب ض ت ك ي :ي ن ش د ل م ي إ ىلي البـ ي ت ي و ا واء، ي ش ي ن ش رت ي الس وق ي إ ىل ي أ و اء، ي غ د ،ي ن ص ب ي الق ر م تـ ف ز ت ه ي ح ة ي ف اس ، ي أ ط ي ب ي و ط ع ام ه ، ي أ قـ ر ب لس وق

ي ع ي و اؤ ه ي ش ي كـ تـ ق اط ر ي ش و اء ن ا ي أ تـ يـ ي مث ي و ق ع ، ي أ ن ه ي كـ ع ل م ي و مل ي و ط م ع ، ، ي الل ق م ي ع اط ف ة ي و تـ ت س اك ل ي و ع ط ف ت ه ر قا،ي فـ ق ل ت ي ي اف ي :ي ج وذ اب ات ه ي م ر قا، ي ل ه ي م تـ ر ي احل ل واء ،ي واخ ي ت ل ك ي ل ه ي م ي الش واء ،ي مث ي ز ن ذا ي ي م ي ز ك د ي أل يب ر ز

،ي ل يأ ك ل ه ي أ ب ي ي م اء ي الس م اق ي ع ل ي ه ي ش ي ئ اي م ،ي و ر ش ي الر ق اق اي أ و ر اق ي ع ل يـ ه د ،ي وان ض ي األ ط باق ني ا،ي ت ل ك وي ز ك د ي ي الش ي ي ف أخن ى ي ج لس ي مث ي د ق ا، الط ح ي و ك قا، ي س ح ل ي ك الن ح ي ف ج ع لها ي تـ ن ور ه ، ة ي ز ب د ي ع ل ى ي ب س اط ور ه ، واء

ي احل ل و ى ب ي ل ص اح ن ا،ي و قـ ل ت ت وفـ يـ ي اس ،ي ح ىت ي و الي ك ئ س ت ،ي والي ك ئ س ي الل وز كنجي :ي و ج ل س ت ي أل يبي ز ك د ي م ز ن ي أ ي و ي فـ ه ر ،ي ي ر ط ل ني ي الق ش ر ،ي ر ق يق ي الن ش ر ،ي كـ و م ي ل يي الع م ي ل يـ ،ي و ل ي ن ي الع ر وق ،ي و أ م ض ىي يف ي احل ل وق ر ىي يف ج

زك د ي ،ي ل ي أ ك ل ه ي أ ب وي ض غ ي امل ،ي قـ ب ل غ ي ك الص م ،ي ك ذ وب ي الل و ن ،ي ك و ك ب ي الد و،ي ل ؤ ل ؤ ي ي احل ش ن ي ا،ي ي ك ث يف

ن اه ،ي مث ي قـ ل ت ي :ي ق ال ي فـ يـ تـ و ،ي ح ىت ي اس ،ي و ج ر د ي و ج ر د ت ي و ق عد ت ي :ي فـ و ز ن ه ي مث ي قـ ع د ن اي إ ىل و ج ي م اي أ ح ك اي أ ب اي ز ك د ي أ ب اي ي ي ك ا ل س ي احل ار ة ،ي اج ي الل ق م ثأ ي ذ ه ذ ه ي الص ار ة ،ي و كـ ف ي ،ي ل يـ ق م ع ي ب الثـ ل ج ع ي ك ش ع ش ي م اء ي نأ ت يك ي ح ىت زك د

ي م اي ك ص ن ع ،ي فـ ل م ي ي أ ن ظ ر ي أ ر اه ي وال ي كـ ر اين ي ب ي ث ي و ج ل س ت ي ب ش ر بة ي ماء ،ي مث ي خ ر ج ت ي ب س ق اء ،ي ك أ ت يك اي أ ب ط أت ي الش و اء ي ب إ ز ار ه ،ي و ق ال ي ي ح ار ه ،ي ف اع تـ ل ق ي إ ىل ي الس واد ي ي ق ام ؟ي فـ ق ال ي ي أ ك ي :ي ع ل ي ه ي أ ك ل ت ي ما :ي أ ب وي ز ك د ي :ي ث

ي الش و اء ي ي ب ل ط م ة ،ي مث ي ق ال ي ع ل ي ه م ة،ي و ثـ ن ي فـ ل ن م ه ي ل ن ف ا، ل ت ه ي ض يـ اي :ي أ ك ي ك اي أ خ ؟ي ز ن ي د ع و ن اك ،ي و م ىت اك ه ي ب ي ي كـ ب ن يي و حي ل ي ع ق د ر ك ،ي ف ج ع ل ي الس و اد ي ن ان ه ي و كـ ق ول ي الق ح ة ي ع ش ي الق ر ك د ،ي أ ن اي أ ب وي :ي أ س اك ي ل ذ ي قـ ل ت ك م

ي كـ ق ول ي و ي أ ب وي ز ك د ،ي ف أ ن ش د ت ي :ي ع بـ ي د ،ي و :أ ن ت ي ك ل ي آلـه ي ـالـ ه ي ي ي ي ي أ ع م ل ي ل ر ز ق ك ي ال ي تـ ق ع د ن ي ب ن ل ي ح ي ب ن ل ي ع ظ ـي مة ي ي ال ي ي ي ي ي و انـ ه ض ز ر ء ي كـ ع ج

ال ه ي ـم ي ف امل ي ح ي

ي

Page 43: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 43

ي :«ديناري ةالمقامة ال»نموذج من مقاماته من ي ق ال ي شام ي ثـ ن اي ع يس ىي ب اد ،ي :ي ح د ي ب بـ غ د ي ب ه ي ع لىي أ ش ح ذ ي ر ج ل ي أ ت ص د ق ر ت ه ي يفي د كن ار ي ن ذ ر ي لي ن ذ اتـ ف ق

ن د ر ي ، ن ي اإل س ي الف ت ح ي ع لىي أ يب ي ع ن ه ،ي ف د ل ل ت ي ي و س أ ل ت ت ه ي يف ي ع ل ي ه ،ي فـ و ج د ي ب ه ي أل ت ص د ق ي إ ل ي ه ف مض ي ت ي فـ ق ل ت ي ي يفي ح ل ق ة ، ي ع ل ي ه ت م ع ت ي اج ي ق د ي ر فـ ق ة ، ي يفي : ي و أ ش ح ذ ل ع ت ه، ي ب س ي أ ع ر ف ي أ ك ن م ، ي ب يني س اس ان ك ا

ن د ر ي ي ن ي اإل س ي فـ ق ال ؟ كن ار ي الد ا ي ذ ي ف أ ع ط يه ي ص نـ ع ت ه ، ي اجل م اع ة ي : ي م ي آخ ر ي و ق ال ي أ ن ا، ي أ ن ا: ي ب ل ي ال ، مث ي .ي قـ ل ت ي ي ح ىت ي و تـ ه ار ش ا ي تـ ن اق ش ا ي : ي فـ ق ال ، ي بـ ز ي ع ز ي و م ، ي س ل ب ي غ ل ب ي ف م ب ه ، ي ص اح ي م ن ن م ا ي ك ل ت م ل ي ش

ن د ر ي ي ن ،ي ك ي :ي اإل س ي ال م غ نني ،ي ك اي بـ ر د ي الع ج وز ،ي ك اي ك ر ب ة ي مت وز ،ي ك اي ح د كث اي الي جي وز ي الن وز ،ي ك اي د ر مه اي و س خ ي ال ،ي ك اي ر م د ،ي ك اي أ م ي ح بـ ني ة ي الر ؤ س ،ي ك اي خت م ،ي ك اي و ط أ ي الناب وس ي الن ح وس ،ي ك اي ك و ك ب ،ي ك اي س ن ة ي ال ب وس ع ني

،ي ك ا بـ ني ح ي امل ،ي ك اي ف ر اق اة ي ال بـ ني ي ي ك اي غ د ي ك اي ب ركد ك ي ك اي س ة ي الش ني ت ل ي احل س ني ي ك اي ث ق ل ي الد ي ك اي م ق س اعة ي احل ني

ي كاي بـ ي ي ك اي س ن ة ي الط اع ون اع ون ي ك اي م ن ع ي امل ي ك اي ب اد كة ي الز ق وم ي الث وم ي ك اي ث ر كد ي الل وم ي ك اي ط ر كد ي الع ب يد ،ي ك اي الش وم غ ي

ي الو ع يد ، ي ي آك ة ي يف ي فـ ر و ة ي ك ا ، ي الن ن يف ي د ود ة ي ك ا ، ي ش ىت ع ي يفي م و اض ، ي ح ىت ي م ي أ قـ ب ح ي ك ا ع يد ،ي امل ي ك لم ك ا

ي ي و ت د ي ك ا ي الص ق ور ، ه ة ي ن ن ي ك ا م ور ، خ ي امل ي ج ش اء ي ك ا ، ي الر غ يف ر ي ك س ي إ ذ ا يف ض

ي امل ن ح ي تـ ن ح ي ك ا ، يف ص

امل

ر وف ة ي ي خ ذ ي ك ا ي ي الد ور ، ي بـ و ل ي ك ا ، ي الل س ان ي ض ج ر ي ك ا ق م ور ،ي امل ي ط م ع ي ك ا ، ي ت د ور ي ال ي أ ر بـ ع اء ي ك ا الق د ور ،

ي قـ ر ي ي ك ا ي التـ ع از ي، ي ك ت اب ي ك ا ، ي ان ي الص بـ ي س ب ت ي ك ا ي الع ر ك ان، ي ش ف اع ة ي ك ا ، ي ان ي الع م ي م ؤ اك ل ة ي ك ا ، ي ان ار ة ي اخل ص ي األ ي ي خب ل ي ك ا خاز ي،

ي أ ر و ن د ،ي امل ي ع لى ل ي ك ي ر ج د ى ي إ ح ي و ض ع ت ي ل و ي واهلل ي الر از ي، ي ف ض ول ي ك ا و از ي، ي إ ي لئ ن ة ،ي م اي ك ن ت

ي امل ب اب ي ج ي الغ ي م ي يف ف ت ي قـ ز ح ،ي و ن د ي قـ و س ي ب ي د ك ت ر ىي ع ل ىي د ن باو ن د ،ي و أ خ ذ ال ي و األ خ .ح ل جاي

ي اآلخ ر ي ي قـ ي :ي و ق ال ي اليـ ه ود ي ك ا ي ل ب ود ي ك ا ي الق ر ود ، ي ر اد ي : ي يف ل ب ا ي ك ي ك ا ي و ج ود ، ي يف ما ي ع د ي ك ا ي ، ي األ س ود ة ه ي ن ن ك اي اإل ي ،ي ك اي ص ن ان ي النـ ف ط ،ي ك اي د خ ان ي الش ،ي ك اي أ ق ل ي م ،ي ك اي ق رءع ي ةي مب اش ي الف ر اش ،ي ك اي ق ر داي يف ،ي ك اي اهل ر اش ب ط

ل ي ي امل ،ي ك اي ز و ال ل ي الط ر كق ،ي ك اي و ح اق ي الص د ،ي و م ن ع ي الط ل ق ي ب اء ي ب ذ ل

ي م ب ث ،ي ك اي أ خ ي هل لك ل ل ،ي ك اي ك ي ي م ،ي ك اي أ ج ر ي اآلذ ان ،ي ك اي و س خ ن ان ي األ س ي كاي قـ ل ح ي ك ام ع ج ل ي اهل ض م ي الع ظ م ي ك ام ر ك ،ي م اءي ع لىي الر كق قـ ل س

،ي ك اي ك ا ة ي األ ك ف ر ج ،ي كاي م د ي اخل ف ي إ بـ ر ة ،ي ك اي م ه ب ي أ بـ غ ىي م ي ع بـ ر ة ،ي ك ا ي م ،ي ك اي أ ف ض ح ي فـ ل س ي م ي ي أ ق ل ي ل ك ي ر ج ،ي و د ل ي ت ي ع ل ىي الن ج وم ت ك ي أس ي و ض ع ت ،ي واهلل ي لو ي ت ي و ك ،ي ك اي ك ي ت ي البي ت ،ي كاي و ك ف ة ي ل ي ت كل م

ر باال،ي يفي الت ي ي س ي اهل و اء ن ت ي و ح نـ و اال، ي م ي الس ماء ي و ج ع ل ت ي ر ف ا، ي و الثـ ر ك ا ي الش ع ر ىي خ ف ا، ت ي و اخت ذ ، خ وم ائ ناي ي إ ال ي ح ائ ر ،ي ماي ك ن ت ي الد ت ه ي بالف ل ك ر ي الط ائ ر ،ي و أ حل م كـ ت ه ي ب ال ن س ي .ف س د

شام ي ي ع يس ىي ب ي ؟فـ ي :ي ق ال ي الر ج ل نيي أ وث ر ي أ ي ي اهلل ي م اي ع ل م ت ي !ي و يب ،ي ع ج نـ ه ماي إ ال ي ب د كعي ال ن ل م و م اي م ر ي ي و م اي أ د ر يي م اي ص ن ع ي الد نـ ه م ا،ي وان ص ر ف ت ي م شاع ي بـ يـ كن ار ت هما،ي و الد ،ي فـ تـ ر ك ،ي أ ل د ي اخل ص ام ق ام

ي .ي ب م ااملي

Page 44: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 44

ي ي معريأبو العالء ال

م١٢١٨-١٧١/ ه١١١-١٦١

ب،ي ل ي وح ي ي صبنيي ح ي ي مان،ع ي النـ ي ةي ر ي ع ي املعريي يفي م ي ي د ي ل ي و ي ي إليها ب ي ون س ي ط ي ي صيب ي أ ي . ي اجل د ري ي يف اء ي ب د فولتهي بهي ب ص ر ي صيلهي حت ي ي دون ي ي ل ي ح ي ـذلكي ملي ك ي ي ولن ي .ي هوفـ ق د

لوم،ي مثي بادئي الع ي ع ي أبيهي م ي ي ذ ي خ ي للثقافةي الواسعة،ي فأ ي ةي النعماني إىلي حلبي ي معر ي البلدي م ي يفي ي طوف ي راحي ك ي ي أ ي ي اللذ ي ن ي إىل ي إىل ي ط ي قي ي طاكية ي إىل ي الشام،ي ل ي رابـ ي ة سي م نـ ق با،ي مباح ي م،ي ل ي الع ي ي تباتي ود ور ي ن ي م ي إىلي ال ي ي فاي ل ي ت ي ـ ي خـ ي ثا ي علىي الع ي ي داي د ي ر ي تـ ي م ي ي والر ي جائلي لماء ي ي ف ي ي يفي كل ي ي بان،

ويفي كلي فرعي م ي فروعي املعرفة،ي حني كانتي لهي ثقافةي تي لهي قاد ي ه،ي وان ي ت ي داث ي ح ي ي ذ ي ن ي الشعري م ي ي م ي ظ ي ن ي :ي ن ي اتي شأ ي ذي .لومهاوايفي كماي انقادتي لهي اللغةي وع ي الق ي

ي

ي

ي

ي ي تـ ي ٢٧٧٠ويفي سنة ي واخ ي ي ه ي ج ي و ي م ي إىلي بغداد ي العلء ي الص فا،ي سي إخ ي جال ي ـوم ي ي م ي ل ي الع ي ي ور ي ناكي إىلي د ي ي ف ي ل ي تـ ي أبو واني أ ي ـفات ي و ي هي وكاني ل ي م ي أ ي ي فاة ي املعرةي بسببي و ي ي وعادي إىل.ي الثقافةي باب ي ر ي جالي وأ ي الر ي ي بار ي ك ي ي ي ر ي وعاش ي ه،ي س ي ف ي يفي نـ ي ي ميق ي ع ي ي ر ي ثـ ي هاب س ني ي »الدنيا،ي فـ ل ز م ي بيت هي يفي املعرةي وس ـم ىي نـ ف س هي زالي ت ي واع ي ي د ي ي هي علىي الز ي ل ي م ي ـماي وح ي شاؤ ي ت ي ي ه ي زاد ي ي ال م ح ني ي ي «ر كـ ع ين

ي الذيي س ي ي الف ل س في ي دكوان ه ي وال ع م ى،ي ون ظ م ي البيت ي ي ي «الل زومي ات»ـم اه ي و ض ع ي الغ ف ران ي »ك ما ي ي «ر سالة واأل ع مال ي .األخريي العدكدة

ي ط ي شاؤم ي الت ي ي دكد ي ش ي ي شاؤم،ي فالرجل ي علىي الت ي ي ة ي ي ي ن ي ب ي اتي أيبي العلءي م ي بي ي د ي أ ي ىي ر ي م،ي الي كـ ي ـبالعال ي ي م ي ر ي بـ ي ت ي نيا،ي م ي علىي الد ي ي ،ي ساخ

ت طرياي الي س بيل ي إىلي د ي ش ي ي فيهي إال ي ي حيواناي ي علىي كل ي ي ر ي تي الش ي غ ي ر ي فـ ي ظرهي أ ي ف ع ه؛ي والدنياي يفي ن ي ر اي م س واءي أ كان ماي فيهاي س ي :أمي إنساناي

هـــــــــــــا ي الدنياي بأ د ناس ي فاض ت هـــــــــــــــاي ق د ناس ي علىي ب راكــــــــــــــااي وأ ج ي بـــــــــــــ هاي ظالـ ـــــــــــــــ ــــــــــــل ي ح ي هــــــــاي ــــم ي وك ي وماي بـــــــــــ هاي أ ظ ل م ي م ي ناس

ي

Page 45: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 45

ي المعري في رسالة الغفران ي د ي و ج ه هاي إليهي أ ح ي ي واباي علىي رسالة ي م،ي وذلكي ج ي ٢٧٣١هاي يفي ع ز لتهي سنةي هاي صاحب ي ب ي ت ي رسالةي ك ي «ي ر سالة ي الغ ف ران ي »ي ح ي ي ركه ي عاص ي م ي ع ي ل ي يف ي ك د ي ب ي ب ي ي صورن علي بن م ى ي س ي لقار حابن اـوكـ ع ر ف ي الز ي ي ل ي أ ي ، ي ع ي العلء ي أبا قةي د ي ن ي فيها

هي الواسعةي ماي ف ي عار ي ي م ي فيهاي م ي ي ر ي ه ي ظ ي لمي وأ ي الن ي ي ليب ي ق ي هي يفي تـ ي ت ي هار ي هاي م ي ن ي م ي أكضاي ض ي ي رسالة ي هي املعريي ب ي جاب ي فأ ي .ي ناد قةوالز ي ي .ي كـ ع ج ب

ي ي .ي القارحعلىي اب ي ي د ي الر ي ي ر ي ران،ي واآلخ ي ف ي الغ ي ي هماي رواكة ي ـ ي لو ي أ ي :ي مان ي س ي ق ي والرسالةي

ل ي اجلنة ،ي ي ر ي اب ي القارحي قدي غ ف ي ي ةي تـ خ ي ل ي فيهاي أبوي العلءي أن ي يالي ي خ ي ي ص ة ي ق ي أماي رواكةي الغفراني ف ي لهي كوم ي الق يامة،ي فأ د خ نائ ي ي طوف ي ك ي ي راح ي ف ي الواي همي كيفي نـل ي أ ي س ي عراءي اجلاليةي واإلسلمي وك ي ي ش ي م ي ي طائفة ي ب ي ي ع ي م ي ت ي ج ي ـا،ي وك ي ب ط ي بات ي ي هاي وكـ نـ ع م ي ن ي يفي ج

فاركتي فإىلي الع ي ي ة ي ن ي لىي ج ي لي عق ي ت ي ن ي األدبية،ي مثي كـ ي ي س ي جال ي م ي مي ال ي ه ي ع ي م ي ي وكـ ع ق د ي ي –الرسالةي ي وم ي ذلكي اسم ي ي –ي الغفران ي ي .ي إىلي اجلنةي عود ي ي اجلحيمي ك ي حيمي وم ي ج ي ـال ي ي

ي الر د ي ليلي ـ ي تي ي م ي ض ي ت ي ي ي علىي اب ي القارحي فـ ي ي وأما ي وم ي ي ر ي ص ي الع ي ي د ع ي ب ي ل ي ي ح ي وب ي ذا اب ي ي شخاصي الذك ي جاء ي يفي األي ثاي ح ي ـبهي يفي ج ي ل ي ع ي مي وج ي ر ي ك ي القارحي علىي ذ ي ي فـ ي دك ي ح ي ل ي م ي وال ي ي الزنادقة ي ي لة ي م ي ـهم ي وك ي ق ي واف ي ي ي ، ي يفي بعضهم ي العلء ي أبو ع ي ي دافع ي هي اآلخ ي ي بعضهم ي أسلوب ي ي كل ي وي ر، ي يف ي م ي ي س ل ي ر ي م ي ي ذلك ي الس ي خال ي األسلوب ي ي ،عج ي لف الذيي ي ال م س ج ع ي ي بـ خ

ي .ي ي الرسالةم ي ي ل ي األو ي ي م ي س ي لق ي يفي اي ب ي النات ي ي ه ي د ي م ي ت ي اع ي ي

نذاي اس ي هي نار ي ف ي أ ي ي ر ي ش ي ن ي كـ ي ي ،ي وأن ي فاظل ي بارةي واأل ي الع ي ي ليب ي ق ي هي يفي تـ ي ت ي راع ي ب ي ي ر ي ه ي ظ ي طاعي أبوي العلءي يفي رسالةي الغفراني أني ك ي ت ي وي .ي فنريميقي الت ي مي الواسعي الثقافة،ي الع ي ـالعال ي ي ر ي ه ي ظ ي م ي ـوآراء ه،ي وأني كظهري ب ي ي استطاعي أني كنوني ناقدا نذا وكاي غ ي ل ي و

ي وم ذ ي ـوتارك ي وأدكبا ي م ي ي خيا ي الغفران ي رسالة ي وم ي مث ي ق ي ي زكج ي بيا، ي وتاركخي ي ص ي ص ي م ي وفلسفة ي وع ل م وو ص في ونـ ق دي .ودك

ي ي ي ي

Page 46: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 46

11من رسالة الغفران نموذجي ناعمون م ي و ي اجمللس ي ذلك ي أل ي وكفرتق ي كاملغضب، ي وكنهض ي م ي . ي اهلل ي أخله ي ال ويلبو،

ي م ي احلوي ي بورك تنيي له ي م ي اجلمالي قالاإلحسان، ي كراه ي ما ي بره ي فإذا ي العني، ي ر ي بلكي : ي علي أعززي ألذكري بنماي قوله ي :النندي ،ي إين

لـــــــــــــــــــــــوجارتاي أم ي الر بابي مبأسي ي ي ي اـــــــــــــلهــــــــــــكدأبكي م ي أم ي احلوكرثي قب الص باي جاءتي بركاي القرنفلي نسيمي ي ي اــــــــــــــكي منهمــــــإذاي قامتاي تضو عي املسي ي

ي :وقولهي ي ي ي علىي جؤذرك ،ي أوي كبعضي دمىي نري ي ي ي ي ي ي الة ي ـــــــــــــــــــــكعاطفتنيي م ي نعاجي تب

ي ي ي ي طري ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــوأصورة ي م ي الل طيمةي والقي ي ي ي ي إذاي قامتاي تضو عي املسكي منهماي ي هلما ي كرامة ي ال ي مننما ي صاحبتاه ي دقائقي ي وأك ي م ي دقيقة ي مبقدار ي معنما ي جللسة ي عني ؟ ي نعمة وال

نيا،ي خري ي م ي ملكي بيني آكلي املراري وبيني نصري باجلريةي وآلي جفنةي ملوكي الش ام وكقبلي .ي ساعاتي الد واحدة ي منهماي كرتش في رضاي باي وكقول ي امرأي القيسي ملسنني ي مسنني ي :ي علىي كلي حترتقي عظامهي !ي إن

ي :قولهيفي الس عريي وأناي أمتث لي بي ي ي ي وركحي اخلزامىي ونشري القطري ي كأن ي املدامي وصوبي الغمامي

ي ي ي مستحرــــإذاي غر دي الط ائري الي ي ي اي ــــــــــــــــــــــــــــــــــكعل ي بهي بردي أنياب

ي :وقولهاي كل ماي نب هتهـــــــــــــك ي امي ي ي ي اـــــــــــــــامي فو ي ي ي ي كاملسكي باتي وظل ي يفي الفد

ي كلوني دمي الغزالي معت ق ي امــــــــــــــم ي مخري عانةي أوي كرومي شبي ي ي أنف بي نعيما،ي :ي فتقول!ي مم ي تضحنني:ي فيقول.ي فتستغربي إحدامهاي ضحناي فرحاي بتفضل ي اهللي الذيي و

ي ب ي منصور؟ي فيقول ي كاي علي ي أتدريي م ي أنا أنتي م ي حوري اجلناني الل واتي :ي وكاني باملغفرةي زعيما،ي الياقوتي واملرجاني فتقول:ي جزاءي للمت قني،ي وقالي فين ي ي خلقن ي اهلل أناي كذلكي بإنعامي اهللي :ي كأن

ي كنتي يفي الداري العاجلةي أعرفي بمدونة،ي وأسن ي يفي بابي العراقي بلبي وأيبي العظيم،ي علىي أين هاي م ي يف ،ي وكنتي م ي أقبحي نساءي صاحبي رحى،ي وتزو جيني رجل ي كبيعي الس قطي فطل قيني لرائحة ي كري وأكلتي م ي مغزلي ي وتوف رتي علىي العبادة، ي الغر ارة، دتي يفي الدنيا ي عرفتي ذلكي ز ي فلم ا حلب،

يني ذلكي إىلي ماي ترى ي ب ي منصور؟ي أناي توفيقي :ي وتقولي األخرى .ومردين،ي فصري أتدريي م ي أناي كاي علي ي اخل ازني وكنتي الس وداءي اليتي كانتي ختدمي يفي داري العلمي ببغدادي علىي زماني أيبي منصور ي مم دي ب ي علي

11

Vid. Abu al-Ala al-Maarri: Poslanica o oproštenju (priredio i preveo Sulejman Grozdanić). –

Sarajevo: Biblioteka Cijeli svijet, 1979, str. 73-75, 101.

Page 47: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 47

الي إلهي إال ي اهلل،ي لقدي كنتي سوداءي فصرتي أنصعي م ي النافور،ي :ي فيقول.ي أخرجي النتبي إىلي الن ساخي :أتعجبي م ي ذا،ي والشاعري كقولي لبعضي املخلوقني:ي فتقول.ي وإني شئتي القافور

ي ي ي ي يفي الس ودي كل هم،ي ألبيض تي الس ودي ي ي ي ي الي خردلة ي ـــــــــــــــــلوي أن ي م ي نورهي مثقي م ي امللئنة،ي فيقولومي ي ملك :ي "ي كاي عبدي اهلل،ي أخبيني ع ي احلوري العني،ي أليسي يفي النتابي النرمي:ي ر

ي ألصحابي اليمنيي ي أترابا، ي عربا ي أبنارا، ي فجعلنا ي إنشاء، ي أنشأنا ي إن ا ي . ي فيقولي امللك" ي :ي نقلهي اهللي م :ي علىي ضربني ا،ي وضرب ي خلقهي اهللي يفي اجلن ةي ملي كعرفي غري الداري العاجلةي مل اي ي ضرب

ي يفي الداري :ي فيقول،ي وقدي فنري م اي سع،ي أيي عجب.ي عملي األعمالي الصاحلة فأك ي الل واتي ملي كن فيتبعه،ي .ي قفي أثريي لرتىي البديءي م ي قدرهي اهلل:ي الفانية؟ي وكيفي كتمي زني م ي غري ؟ي فيقولي امللك

اي خ:ي فيجيءي بهي إىلي حدائقي الي كعرفي كنههاي إال ي اهلل،ي فيقولي امللك ذي ثرةي م ي ذاي الثمري فاكسري ذاي الشجري كعرفي بشجري احلور فيأخذي سفرجلة،أوي رم انة،ي أوي تف احة،ي أوي ماي شاءي اهللي م ي .ي فإن

ا،ي فتخرجي منهاي جاركة ي حوراءي عيناءي تبقي حلسنهاي حورك اتي اجلنان،ي فتقول م ي :ي الثمار،ي فينسرنياي إ :فتقول.ي أناي فلني ب ي فلن ي :ي أنتي كاي عبدي اهلل؟ي فيقول ي بلقائكي قبلي أني يلقي اهللي الد ي أمن ين

ي بأربعةي آالفي سنة ي هللي القدكري وكقول. ي فعندي ذلكي كسجدي إعظاما ي جاءي يفي احلدكث: ي كما :ي ذا:ي أعددتي لعباديي املؤمننيي ماي الي عني ي رأت،ي والي أذن ي سعت،ي وبلهي ماي أطلعتهمي عليهي وبلي يفي معن

ي تلكي .ي دعي وكيف وي ساجد ،ي أن اجلاركة،ي علىي حسنها،ي ضاوكة ،ي فريفعي رأسهي ويطري يفي نفسه،ي و،ي وأنقاءي الد ناء،ي وأرملةي كبك ي وبيني ي كضايي كثباني عال م ي الس جودي وقدي صاري م ي ورائهاي ردف

ي الل طيفي اخلبريي وكقول ي قدرة ي م ي فيهال ي سعد ، ي مناا،ي : ي السائلة ي ومبلغ ي سناا، ي رازقي املشرقة كاال،ي ودعاي إىلي احللمي اجل ه ال،ي أسألكي أني تقصري بوصي ذهي احلورك ةي علىي والذيي فعلي ماي أعجزي وي التأميل ي يفي ميل،ي فقدي جازي باي قدركي حد ي يفي تنوك ي ذهي اجلاركةي كماي :ي فيقالي له.ي ميل أنتي خمري

.فيقتصري م ي ذلكي علىي اإلرادة.ي تشاءي ....

ي فيقولي أوس ي ي يبي : ي لكي فلعل ه ي بدا ا ي عم ي فأسأله ي بيني ذبياني يفي اجلن ة، ي نابغة ي بلغيني أن ي فإن هي قد ك،ي ذلت ي فقد ي أنا ي فأم ا ي األشياء، ي كعيي ذه ي بأن ي :أجدر ي غلبي علي ي إذا ي كعقد؛ ي وبنان ي توقد، نار

الظ مأ،ي رفعي لي شيء ي كالن هر،ي فإذاي اغرتقتي منهي ألشرب،ي وجدتهي سعرياي مضطرما،ي فليتيني أصبحتي وي الذيي كقالي فيه ي ب ي مر ةي ب ي ذلي ب ي .ي أودىي درم ي :ي درما،ي و وي م ي بيني دب شيباني ولقدي دخلي و

اي الن شبي يفي الداري العاجلة ،ي كأن ي املغفرةي أرزاق ،ي ولن ي مين فيقول،ي صاري ولي هي .ي اجلن ةي م ي وي شر اي أردتي أني آخذي عنكي ذهي األلفاظ،ي فأحتفي باي :ي م ي املتبوعني،ي وشانئهي بالسف هي م ي املسبوعني إن

،ي وأخبيني أبوي شركح:ي ألي اجلن ةي فأقول ي .قالي لي أوس

Page 48: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 48

ي المعري في شعره

ي الي كلزم»وكتابهي ي ما ي علىي حروفي ال ي ب ي تـ ي دكواني شعري ر ي «ي لزوم ي ك ي ج ي ع ي م ي ه جاءي ه ي ـم ي حروفي ال ي ي ف ي ر ي ح ي ي كل ي ي ي ر ي ك ي ذ ي م،ي .ىي األلفو ي س ي ي

ي :يفي الباءي املضمونةي معي اللمقالي ي

ي ذلكي الغ ل ب ي ،ي فهيي خالبة ، غالبة ،ي خاب ي واخلمر إك اك ،ي حل ب ي خابية ي الر احي ناقة ي حف ل ت، ليسي هلا،ي غري ي باطل ،ي وإني كـ ن ل ي عنداي الطلب أشأم ي م ي ناقة ي الب سوسي علىي النا س ي إني حل بتي د ر تا، أني كرتامىي بدائ هاي ح ل ب ي ،ي خ ف كاي صال

ي والع ل ب ي أفضل ي ماي تضم ي أكؤس ها، ماي ض م نت هي الع ساس

ي ي ي ي ي ي ي ي ي ي ي ي ي ي ي

Page 49: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 49

ي قصةال :عباسيالفنون األدبية في العصر الي ي ي ي

ن و عة م ن ألفي ليلةي وليلةي يي موعة م ت ي ل غ ت هاي ي الق ص ص الش ع ب ي ةم ج ي وتـ ت داخ ل ي ق ص ة وع د د اي ح والي مائيت ي إىلي .ي بنيي الف ص حىي والعامي ة ي تـ ر ج ها أ ي عندما ي كـ ب د ي احلدكث ي النتاب ي ذا ر ق ي ي الفرنسي ة ي تاركخ ت ش س

ي الفرنسيي املي {ي أ ل ف ي =}مي وصاغ ي ٢٠٧٤عامي (Antoine Galland)ي االنغأنطون ي ب ت ص ر ف ي كبري ي {ي ب ر ك ة=}النتاب

ي األوريب ي ي ل ي لئم ي الذ و ق ون ي ع ن ه ي ط وال ي كـ تـ ر ج ني ي الثام ي عشر ي ،ي وصاري م ع ظ م ي ال م تـ ر ج ي .ي ي وماي ت له ي القرن وقدي قـ ل د ت ي ي ت أ ليف ي يف تـ ع م ل ت ي وا س ي ك ثريا ي الق ص ص ي الليال ي م ي ل أل ط فال ي ي وخاص ة ي النثري ام هل ي إل ي م ص درا ي كانت ي ك ما ،

يات ي .ي واملوسيقي ني ي ي الر س امني ي ي ألفي ليلةي وليلةي علىي ش خ ص ي الدك ي ي وحت ت ويي ق ص ص هورة ي ك ع لء يالي ة ي م ش أ د ب ي ة ي خ ي أيبي نواسوي ،وع ليي باباي والسندباد وك س م ىي ذاي .ي علىي شخصياتي واق عي ة ي ك اخل ليفة ي اروني الر شيدي والشاعر

ي يفي الب لدي الغ ر بي ةي ي الليالي العربي ةي Arabian Nightsالن تاب ي .أي ي

وهذه النسخة. لى سوريةإتعود جذورها ،العربيةب لف ليلة وليلةألكتاب أو ربما األقدم حدى النسخ القديمةإ فرنس، محفوظة في المكتبة الوطنية في باريس

ي ي

ي أ ي ي الثاب تة ي ح ول ي أم اي احل قائ ق اي أ ل ف ت ي وإن اي احلالي ة ي ب صورت ي ق دميا اي مل ي ت ن ي ألفي ليلةي وليلةي ف هيي أن ي قصص ص ل ي ي الق ص ص ي م ي م موعات ي الز م ي م رور ي على ي إل ي ها ي وأ ضيف ت ل ي م راح ي ي -على ي أ ص ل ها ن د ي ي ل بـ ع ض ق دميي ي

Page 50: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 50

ي العرب ي بـ ع ض هاي م أ خوذة ي م ي م ع روف،ي وي ب ي اي ت راث ي احل دكثة ي ن س ه م ي أم اي م و ط ي .ي ي وق ص ص ي ثـ ب ت ي فـ ق د ي ذهي الق ص ص ي ي خم ت ل فة ي ب يئات ي مي ث ل ي ي -أن ه ي ب روزا ي البيئات ثـ ر ي وأ ك ي وواق عي ة، يالي ة ي البيئات ي =}خ يفي العهدي ي العراقيي {ي أ بـ ر ز

ي بعدهي ومصري الشامي بلدوي ي يالعباس ي الفاطميي وما ي يفي العهد ي يفي . ا ثـ ر ي أ ك ي احلالي ك ت ب ت ل ها ي ب ش ن والقصص ي امليلدي ي ا ي الراب ع ي عشر ي .لقرن

ي ي :مؤلف الكتاب

داي بالر ي ي فـ ر داي واح ي ل ي س ي ذاي النتاب ي م ؤ ل ف ي النـ ق اد ي أن ي بـ ع ض ي ن واة ي ألفي ليلهي وكـ ع ت ق د ي علىي أن اع ه م ي م ي إج غ م نديي معوي .ي يلةي فارسي ة ي ول ي ي أ ص ل ي ذاي النتاب ي أن ي كـ ع ت ق دون ي ي بـ ع ض ه م ي ل ل ف ر س ي الف ض ل ي ف يه ي والعرب ي إق رار ي ب بـ ع ض

ي ي إىل ي ن س ب ت ي ع دكدة ناكات ي ح ي اهل ن د ي فـ ه ناك ي إىل ي تـ ن س ب ناكات ي وح ي فار س ي والب ص رة ي ي النوفة ي ي وي ب غداد ي ي وبلد ق ي رة ي ي ود م ش .الي م ي ي وي وم ص ر ي ي والقا

ي ي ي :اللغة في ألف ليلة و ليلة

ي ة ي البـ غ دادكةي اليتي هلاي أ مه ي ة ي يفي دراسة ي تـ ي ي اللغة ي يفي ألفي ليلةي وليلةي العام ي ف ي ة ي حت ي ي اللغةي العربيةع ن س اي إىلي ماي وك و هل ي يفي ع ص ر ناي احلالي ي ي -أ ص ب ح ت تـ ع م ل ي يفي بلد ي وج ل ي مازالتي إىلي اليومي ت س ي أ ل فاظ ي مصر؛ي ف فيي الشامفـ ه ناك

ي ي وسوركاي واألردني والعراق ي ك ب لد رى ي األ خ ي ي املغربوالبلد ي وكلمات ي ت راكيب ي ك شاب ه ي ما ي كثريا ي ن د واحل جازي العامية ي يفي ذاي النتابوأسا ي .ليب

: القصة اإلطاري ة في ألف ليلة و ليلة

ها،ي ف ص ي ر أ س ي ب ق ت ل هاي وق ط ع ت ه ي ي فـ ي أ م ر يانة ي ز و ج ي الذيي ع ل م ي ي ع ي خ ركار ي ش ه ل ك ي كـ تـ ز و ج ي ي وتـ ب دأ ي الليالي ب ق ص ة ي امل ار

ي الن ساء ي ك ل ي ليلة ي ف تاةي م ي م دكنت ه ي وكـ ق ط ع ي ر أ س ي ي ا ن ت قاماي م ي م ي .ي هاي يفي الص باح ل ك ي ف يه ي امل ي أ ت ىي كـ و م ي مل ي جي د حىت

ي ا س هاي ي ب ن ت ك ه ي و زكر ه ي ل د نذاي تـ ز و جاي ر زادش ه كـ تـ ز و ج هاي فـ يـ ع ل م ي أن ي كـ تـ ز و ج هاي وي ي أن ي شهرزادي م ي .ي فـ ق ر ر وط ل ب ت ي قبلي ي أخرية ي ع ل ي هاي وعلىي امللكي ق ص ة ي تـ ق ص ي أن ت ها ي م ي أ خ ي وت ط ل ب ل ك

ي امل ي ت أ ت ي إىلي بـ ي ت ي دنيازادي أن ت ها أ خ

ت هاي دنيازاد ي فـ تـ ف ع ل ي أ خ ي ذلكي اليوم اي يفي ص باح ن هاي م و ت ي م .ماي ط ل ب

Page 51: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 51

ي ل لملكي ي مل ي تـ ن هيهاي وقال ت ي ع ل ي ه ماي شهرزادي ق ص ة ي ق ص ت يفي تلكي الليلة ي ع ل ي ه ي ب ق ي ة ي الق ص ة ي يفي الليلةي التالية ي ةي ف س تـ ق ص ي أ ب قااي ح ي ل و و نذاي .ي أن

ي ب ي ث ي اب طة ي م رت ي ق ص ص ي س ر د ي يف ي شهرزاد ي ي ي ب د أ ت ي يفي ت ن م ل ي قص ة ك ل ي واحدة ي ألفي وليلة ي الليال ا ي ب ي و ص ل ت ي حىت ي ت ليها ي اليت ي الليلة فـ و ق ع ي .

ي تـ ف ل ت ي وا ح ي الف ت يات ي ع ي قـ ت ل ةي ل ه ي وتـ و ق ف ي يفي ح ب هاي وأ ب قااي ز و ج امللك ي ب ذلكي ل م د ة ي ثلثة ي أك ام ي ي .مدكنة ي امللك

شهرزاد تروي القصص لشهرياري

ي ليس ي ي ليلةي وليلة ي ألف ،ي م ليء ي باحلناكاتي اجلميلةي ي إن ر ي ساح ي إن هي عامل ي أ س طوري ،ي ب ل ي حناكات ي كتاب م ر د ي الغ ركبة غامرات

ت عةي وامل م

ي امل ي ق د ر ه ي ..ي واحل وادثي الع جيبةي والقصص م ي أديبي ض خ از ي إىلي ذلكي إن يي باإلضافة وت ب وه ي إىلي ل غات م ،ي وي ك ي فـ تـ ر ج ي ك ثريةي الغ ر ب ي ون ي وحتليلت ي كثريك ي .ي واي ع ن ه ي دراسات اماي ل ف ن انني ي الليالي إهل ب ح ت وأ ص

ر حي ةي والش ع رك ةي واملوسيقي ي س ي الر وائي ة ي وامل ي ذلكي يفي أ ع ماهل م ،ي ف ظ ه ر ياهل م ي إىلي ح د ي اإلب داع ي خ اوحت ر ك ت ي .ي ةي وغ ري

ي :األدب والفنت أ ثير شخصي ة شهرزاد على

م ي ر ه ي أ ش ي الف نانني ي م ي ق ص ة ي شهرزادي ال ن ثري الذيي (Rimsky Korsakov) ريمسكي كورساكوف أ هل م ت ي . م٢١١١ شهرزاد سيمفونية أ ل ف ي ي وص ن اع ي املؤ لفني ي م ي النثري ام ي إلهل ي م ص د را ي كان ت السينماكما

ي حت نيي ق ي والتليفزكون ي علىي األ خ ص ي ال م ص رك ة ي ال م س ل س لت ي م ي العدكد ي إن تاج ي ت ي إذ ي شهركاري وشهرزاد،ي ، ص ة صي ة ي شهرزادي ال ف ن انة ي ال مصرك ة ي ي ش خ ي م ثـ ل ت ه ر ي م ي أ ش ي شهركاري ال ف ن ان ي نجالء فتحي وكان ت ي د و ر املصري ي ي ول ع ب

.حسين ف ه ميي ي ي ي ي ي ي

ي

Page 52: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 52

ي

قصة من قصص ألف ليلة وليلة (حكاية الحمار والثور مع صاحب الزرع)

هي م ي األولي إىلي اآلخري معي امللكي فلماي سعي الوزكري م ي ابنتهي ذاي النلمي حنىي هلاي ماي جرىي ل...ي باهللي كاي أبتي زوجيني ذاي امللكي فإماي أني أعيشي وإماي أني أكوني فداءي لبناتي املسلمنيي :ي فقالتي له

الي بدي :ي باهللي عليكي الي ختاطريي بنفسكي أبداي فقالتي له:ي وسبباي خللصه ي م ي بنيي كدكهي فقالي هلاي ذلكي فقال ي م ي والثور: ي احلمار ي حصل ي ما ي لن ي حيصل ي عليكي أن ي صاحبي الزرعي ي أخشى مع

ي فقالتي له ي أبت؟: ي كا ي الذيي جرىي هلما ي قالي وما ي التجاراموالي : ي الحد ي كان ي انه ي ابنيت ي كا اعلميومواشي وكاني لهي زوجةي وأوالدي وكاني اهللي تعاىلي أعطاهي معرفةي ألس ي احليواناتي والطريي وكاني مسن ي

حلماري فوجدهي ذلكي التاجري األركافي وكاني عندهي يفي دارهي حاري وثوري فأتىي كوماي الثوري إىلي مناني اوي راقدي مسرتكحي ويفي بعضي األوقاتي ركبهي مننوساي مرشوشاي ويفي معلفهي شعريي مغربلي وتبي مغربلي ووي كقولي صاحبهي حلاجةي تعرضي لهي وكرجعي علىي حالهي فلماي كاني يفي بعضي األكامي سعي التاجري الثوري و

ي للحمار ي تعباني وأنتي مسرتكحي تأكلي الشعريي مغربلي ويدمونكي ويف: ي لكي ذلكي أنا ي بعضي نيئاي للحرث ي دائما ي األوقاتي كركبكي صاحبكي وكرجعي وأنا ي احلمار. ي فقالي له ي خرجتي إىلي الغيطي : إذا

ي بكي ي رجعوا ي فإذا ي علىي رقبتكي النافي فارقدي والي تقمي ولوي ضربوكي فإني قمتي فارقدي ثانيا ووضعواووضعواي لكي الفولي فلي تأكلهي كأنكي ضعيفي وامتنعي ع ي األكلي والشربي كوماي أوي كومنيي أوي ثلثةي

تسرتكحي م ي التعبي واجلهدي وكاني التاجري كسمعي كلمهماي فلماي جاءي السواقي إىلي الثوري بعلفهي فإنكي خذي :ي أكلي منهي شيئاي كسرياي فأصبحي السواقي كأخذي الثوري إىلي احلرثي فوجدهي ضعيفاي فقالي لهي التاجر

احلماري وحرثهي منانهي اليومي كلهي فلماي رجعي آخري النهاري شنرهي الثوري علىي تفضلتهي حنيي أراحهي م ي بي يفي ذلكي اليومي فلمي كردي عليهي احلماري جواباي وندمي أشدي الندامةي فلماي رجعي كاني ثايني كومي جاءي التع

املزارعي وأخذي احلماري وحرثهي إىلي آخري النهاري فلمي كرجعي إالي مسلوخي الرقبةي شدكدي الضعفي فتأملهي إني ملي كقمي :ي أعلمي أيني لكي ناصحي وقدي سعتي صاحبناي كقول:ي الثوري وشنرهي ومدهي فقالي لهي احلمار

ي ونصحتكي الث ي عليك ي خائف ي وأنا ي قطعا ي جلده ي وكعمل ي ليذبه ي للجزار ي فأعطوه ي موضعه ي م ورفلماي سعي الثوري كلمي احلماري شنرهي وقالي يفي غدي أسرحي معهمي مثي أني الثوري أكلي علفهي .ي والسلم

بتمامهي حىتي حلسي املذودي بلسانهي كلي ذلكي وصاحبهماي كسمعي كلمهماي فلماي طلعي النهاري وخرجي ي ا ي إىلي دار ي وزوجه ي رأىي الثوري صاحبهي التاجر ي الثوري وخرجي فلما ي السواقي وأخذ ي فجاء لبقري وجلسا

ي وظرطي وبرطعي فضحكي التاجري حىتي استلقىي علىي قفاه ي فقالتي لهي زوجته.ي حركي ذنبه م ي أيي :الي بدي أني :ي شيءي رأكتهي وسعتهي والي أقدري أني أبيحي بهي فأموتي فقالتي له:ي شيءي تضحكي فقالي هلا

Page 53: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 53

ي سببي ضحنكي ولوي كنتي متوتي فق ي الي هلاختبيني بذلكي وما ي م ي : ي خوفا ي أبوحي به ي أن ي أقدر مامثي أناي ملي تزلي تلحي عليهي وتلحي يفي النلمي إىلي أني .ي أنتي ملي تضحكي إالي علي:ي املوتي فقالتي له

غلبتي عليهي فتحريي أحضري أوالدهي وأرسلي أحضري القاضيي والشهودي وأرادي أني كوصيي مثي كبوحي هلاي والدهي وكاني مثي أنهي أرسلي وأحضري بالسري وميوتي ألنهي كاني حيبهاي مبةي عظيمةي ألناي بنتي عمهي وأمي أ

جيعي ألهاي وألي جارتهي وقالي هلمي حناكتهي وأنهي مىتي قالي ألحدي علىي سرهي ماتي فقالي هلاي جيعي ي األمري لئلي ميوتي زوجكي أبوي أوالدكي فقالتي هلم:ي الناسي م ي حضر الي :ي باهللي عليكي اتركيي ذا

عندمي وتوجهي إىلي داري ي مثي أني التاجري قامي م .ي فسنتواي عنها.ي أرجعي عنهي حىتي كقولي لي ولوي ميوتوكاني عندهي دككي حتتهي مخسوني دجاجةي وكاني عندهي ي .ي الدوابي ليتوضأي مثي كرجعي كقولي هلمي وميوت

وي كناديي الدككي وكسبهي وكقولي له ي راكحي :ي كلبي فسمعي التاجري النلبي و أنتي فرحاني وصاحبناي واهلل:ي وكيفي ذلكي األمري فأعادي النلبي عليهي القصةي فقالي لهي الدكك:ي ميوتي فقالي الدككي للنلبي لهي إالي زوجةي .ي إني صاحبناي قليلي العقل وي ما أناي لي مخسوني زوجةي أرضيي ذهي وأغضبي ذهي و

واحدةي والي كعرفي صلحي أمرهي معهاي فماي لهي الي كأخذي هلاي بعضاي م ي عيداني التوتي مثي كدخلي إىلي فلماي سعي التاجري كلمي :ي قال.ي حجرتاي وكضرباي حىتي متوتي أوي تتوبي والي تعودي تسألهي ع ي شيء

وي ي اطبي النلبي رجعي إىلي عقلهي وعزمي علىي ضرباي مثي قالي الوزكري البنتهي شهرزادي رمباي الدككي ودخلي عليهاي احلجرةي بعدماي قطعي هلاي :ي ماي فعلي قال:ي فعلي بكي مثلي ماي فعلي التاجري بزوجتهي فقالتي لهتعالي داخلي احلجرةي حىتي أقولي لكي والي كنظريني :ي عيداني التوتي وخبأاي داخلي احلجرةي وقالي هلا

معهي مثي أنهي قفلي بابي احلجرةي عليهماي ونزلي عليهاي بالضربي إىلي أني أغميي أحدي مثي أموتي فدخلتي ي فقالتي له ي قبلتي كدكهي ورجليهي وتابتي وخرجتي وإكاهي وفرحي اجلماعةي وألهاي :ي عليها تبتي مثي أنا

ي يفي أسري األحوالي إىلي املمات ي قالتي له.ي وقعدوا ي أبيها ي الوزكري مقالة ي سعتي ابنة ي فلما الي بدي م ي :ي املل ي إىل ي وطلع ا ي فجهز ي هلاذلك ي وقالت ي الصغرية ي أختها ي أوصت ي قد ي وكانت ي شهركار إذاي :ك

توجهتي إىلي امللكي أرسلتي أطلبكي فإذاي جئتي عنديي ورأكتي امللكي قضىي حاجتهي ميني قولي كاي .ي أخيتي حدثيناي حدكثاي غركباي نقطعي بهي السهري وأناي أحدثكي حدكثاي كنوني فيهي اخللصي إني شاءي اهلل

نعمي فلماي أرادي أني :ي أتيتي باجيتي فقال:ي رآهي فرحي وقالي مثي أني أبااي الوزكري طلعي باي إىلي امللكي فلماي أركدي أني أودعهاي :ي ماي بكي فقالت:ي كدخلي عليهاي بنتي فقالي هلا ي امللكي إني لي أختاي صغرية أكها

ي وأخذي ي امللك ي فقام ي السركر ي وجلستي حتت ي وعانقتها ي أختها ي إىل ي فجاءت ي إليها ي امللك فأرسلهاباهللي عليكي كاي أخيتي حدثيناي حدكثاي نقطعي :ي ةبنارتاي مثي جلسواي كتحدثوني فقالتي هلاي أختهاي الصغريي

حباي وكرامةي إني أذني امللكي املهذبي فلماي سعي ذلكي النلمي وكاني بهي قلقي :ي بهي سهري ليلتناي فقالتي ..ففرحي بسماعي احلدكث

Page 54: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 54

قاموس

smatrati da je dobro da; odabrati, datiي آثـ ر ي أprednost

pobratitiي آخ ى ي بني

početak; vremeي إب ان

ي بـ ـــ ي b. pogođen, stradati odي ا بـ ت ل

sagraditi, podići ا بـ تـ ن ي

kreativnost إب داع

ostaviti, zadržati أ بـ ق ى

poštedeti, ostaviti (u životu), pustiti أ بـ ق ىي على da živi, smilovati se

أ ب ي hvaliti /umrlog/, eulogija, posmrtni govor

dogovoriti se ا تـ ف ق ي

دة<ي إث ري دةي يفي إث ر ي واح واح uzastopno, jedan za drugim

اع إج saglasnost, konsenzus; idžma (saglasnost imama u verskim pitanjima)

ـمالي ـمال<ي إج باإلج uopšteno; ukupno

م ي ت د rasplamsati se ا ح

ت نامي إىل obraćanje radi presude, dopuštanje da ا ح odluči

ي إىل تـ ل ف često ići, posećivati ا خ

أ خ ص ي األ خ ص ي (ي يف)علىي /ي باأل خ ص ي *ي

osobit, naročit * naročito

ف ق ي doživeti neuspeh أ خ

reprodukovati أ د ى

/poznavanje /puta إد اللي بـ ــــ

govor bez pripreme, improvizacija ا ر تـ جال

tresti se (od hladnoće) ا ر ت ف ي

izvršenje /zločina/, počinjenje /greha ا ر ت ناب i sl./

Page 55: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 55

على/ي إىلي ي ا ر ت ن ز ي oslanjati se na علىي األر ج ح ي <ي أ ر ج ح ي po svoj prilici

spoj; par; dvojnost, udvojenost ا ز د واج

ىأ ز ي razvijeniji, -napredniji(naj)ي

ع ى ت د zahtevatiي ا س

اح ي odmoriti seي ا س رت

ت عانة korišćenje, upotrebaي ا س

تـ ع ر ي raširiti se međuي ا س

ت م د ي م uzimanje, crpljenjeي ا س

تار ت ه raspuštenost, neobuzdanostي ا س

ت ي عاب obuhvatanjeي ا س

راعإ hitanje, brzanjeي س

legendarniي أ س طوري ي

ف ل ي niže(naj)ي أ س

ن د ي إىل poveriti, preneti na, prepustiti, datiي أ س

širenjeي إشاع

ت د ي postati jačeي ا ش

lovي ا ص ط ياد

koren, poreklo, izvor; osnova, temeljي أ ص لي جـي أ صول

popravljanje; reformaي إص لح

dodatiي أ ضاف ي

ئ نانا mir, smirenje; sigurnostي ط م

prekrivanje, neumerenostي إط ناب

osamljenost, povučenostي ا ع ت زال

začuditi, zadiviti; svideti seي أ ع ج ب ي

klonjenjeي إع راضي ع

više(naj)ي أ ع ل ى

Page 56: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 56

izgradnjaي إع مار

unositi raznolikost, pokazati seي ا ف تـ ي okretan (vešt) u

izliti se, sasutiي أ فـ ر غ ي

posvećivanjeي إق بالي على

prevaliti /udaljenost/; savladatiي ا قـ ت ح م ي

predložitiي ا قـ تـ ر ح ي

b. svezan, ujedinjen, spojenي ا قـ تـ ر ن ي

bestidan, bezočan, nepristojanي أ ق ذ ع ي

,priznavanje, potvrđivanje, potvrdaي راري بــــــإق ي saglasnost

ت م ل ي ك .dostignuti savršenstvo; završiti se, bي ا

kompletan

ر م ي lepo dočekati, darežljivo pogostitiي أ ك

inspiracijaي إل ـهام

/izvrtati, iskretati /govorي أ ل و ى

uputiti se, poći premaي _ ي أ م ي

... ,/imam /predvodnik u molitviي إمامي جـي أ ئ م ة

pouzdan, siguran; verodostojanي أ مني

izbijanjeي ا ن ب ثاق

ي م proizilaziti, proisticati, emanirati izي ا نـ ب ث ق

b. iščupan, istrgnutي ا نـ تـ ز ع ي

b. satkan, satkati seي ا نـ ت س ج ي

osvetaي اما ن ت ق

dostignućeي إنـ جاز

b. povučen zajednoي ا نـ ج ر ف ي

pokazati se, otkriti seي ا نـ حـ س ر ي

pevati, recitovati, deklamovati(ot)ي أ ن ش د ي

uliti seي ا ن ص ب ي

باب slivanje, ulivanje, fig. = okupljanjeي ا ن ص

Page 57: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 57

uključivati, obuhvatati; b. pun, u sebiي ا ن ط و ىي على nositi; sakupiti se oko

okrenuti se; odvratiti seي ا نـ ع ط ف ي

održavati seي ا نـ ع ق د ي

izdvojiti seي ا نـ ف ر د ي

slušati, povinovati se(po)ي ا ن قاد ي لـ ــ

iznuriti, oslabitiي أ نـ ه ك ي

ogreznuti u, daleko otići أ و غ ل ي يف

ق د ي أ و ي upaliti

ر ي (ي و ل ي )أ و ل ي األ م staratelj, odgovorni rukovodilac; vlastodržac

ritam إك قاع

;vrata; poglavlje; vrsta; oblast, domen بابي جـي أ ب واب بizvor /bogatstva/

ي _ ي بات postati; produžiti; prenoćiti

ة jezero بـ ح ري

Buhara بـ خار ى

لي بـ خ ل=ي بـ خ tvrdičluk, škrtost

ع ةي جـي ب د ع ;novina; novo učenje, herezija; sekta ب د pl. tak. = /umetnička/ dela

beduin ب د وي ي جـي ب دو

govornički, retorički; stilistički ب دكعي ي

,očevidna ili temeljna istina ب دكهي ة opštepoznata stvar

م _ ي ر أ ي بـ ي osloboditi se, b. nevin

_ ي بـ ر ع ي b. vešt, isticati se

istaknutost; pojavljivanje ب روز

,slobodan, čist, neumešan; nevin ب ريء nedužan

_ ب س ط ي raširiti

ي على_ ي بـ ع ث potaknuti, naterati na

ي _ ي بـ غ ض mrzeti

... ,kraj, predeo, oblast, zemlja بـ ق عةي جـي ب قاع

Page 58: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 58

ل وي ي pehlevijski jezik بـ ه

prvi znaci, preteče ب واك ر ي

sredina, okolina بيئةي جـي ات

sklad, harmonija ت آل ف ت

hvaljenje umrlog, eulogija, posmrtni ت أ بني govor

ت أ ن ق izbirljivost; prefinjenost, istančanost, otmenost, elegancija; sitničavost, pedanterija

shodno; po, prema تـ ب عاي لـ ـــ

/zauzeti /položaj تـ بـ و أ ي

uverenost; provera, preispitivanje تـ ث ب ت

ر بةي جـي تـ ج ار ب ي iskustvo; opit, eksperiment تـ ج

ج ل ىـت ي doći do izražaja, pojaviti se

نيست ي ـج igra reči

preziranje; potcenjivanje تـ ح قري

nalaziti da je prijatan تـ ح ل ى raspad(anje); degeneracija تـ ح ل ل

ليل analiza تـ ح

izbiranje, selekcija تـ خ ري ي

preplitati se ت داخ ل ي

بيج ulepšavanje, kićenje; pisanje ت د

ف أ ي grejati se(u, z) ت د

م ي ةي جـي ت راج prevođenje; prevod; životopis تـ ر ج

ukrašavanje, kićenje; tkanje تـ ر صيع

konstrukcija, izraz, fraza تـ ر كيبي جـي ت راكيب ي

ukrašavanje, kićenje, doterivanje تـ ز وكق

ukrašavanje, doterivanje, ulepšavanje تـ ز كني

س ر ب ل ي بـ ـــت ي zaodenuti se u, umotati se u; nakititi se

Page 59: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 59

فيه ت س nazivanje glupim (nerazumnim), ocrnjivanje, klevetanje

primiti od ت س ل م ي م

pesimizam ت شاؤ م

,isprepletenost; zamršenost ت شاب ك komplikovanost

b. napunjen ت ش ب ع ي بــ ــــ

suprotstaviti se ت ص د ىي لـ ــ

izveštačenost ت ص ن ع

slabost; malobrojnost; gubljenje ت ضاؤ ل

ي يف b. radikalan, ekstreman ت ط ر ف

إىلي ع ي ت ط ل ي iščekivati, vrebati na krajnost, ekstrem ت ط و ف

ي م ع b. u suprotnosti s ت عار ض

postati važan ت عاظ م ي

zagrliti se (međusobno) ت عان ق ي

pobožnost, religioznost, služba تـ ع ب د

aluzija تـ ع ركض

isposništvo تـ ق ش ف

... ,prevrtati, izokrenuti; naglabati تـ ق ليب

geografija تـ ق ومي

ي ي جـي أ ت ق ياء ي bogobojazan, pobožan, religiozan ت ق

usiljenost, izveštačenost ت ن ل ف

ل وي ي –ت لي تـ ل و ي ي –كـ تـ slediti, doći iza

pevanje تـ ل حني

nastaviti, produžiti, ići daleko (do تـ ماد ىي يف kraja) u

زتـ م ر ك ي centralizacija, koncentracija

plašenje; odbijanje تـ ن فري

ukrašavanje, kićenje; kitnjast stil تـ ن ميق

Page 60: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 60

وكل preterivanje, preuveličavanje تـ ه

težnja, namera, cilj تـ و خ ي

ustaliti se, utvrditi se تـ و ط د ي

učvršćivanje, ustaljivanje; pojačavanje تـ و ط د

struja, tok تـ ي ار

pronicljiv, oštar, sjajan ثاق ب ث

ي _ ي ثـ ب ت b. čvrst, jak; b. dokazan, utvrđen

učvrstiti, potvrditi, utvrditi, ustanoviti ثـ ب ت ي

odeća, haljina ثـ و بي جـي ث ياب

k. se bavi جائلي يف ج

ج وع_ ي جاع ي ogladneti

biljookost ج ـحوظ

يف_ ي _ ي ج د ي (ozbiljno(nastojati, naprezati se, truditi se

دال diskusija, rasprava ج

د ة ;novost, savremenost, modernost ج renesansa, preporod

ج د ري ي =ي ج د ري ي boginje

و لي جـي ج داو ل ي ... ,potok ج د

/Džurdžan /obl. na Kaspijskom moru ج ر حان ي

... ,jasnost; sjaj; odlazak; iseljenje ج لء

jasan, očit, očigledan; sjajanي ج لي ي

لة ي <ي جـ مـ لةي između ostalih (ostalog) يفي ال ـج م

نابات strane, krajeviي ج

naginjati, b. Sklonي إىل_ ي _ ي _ ي ج ن ح ي

ر bit, suštinaي ج و

memorijaي حاف ظة ح

bogat, sadržajanي حاف ل

zapletي ح ب نة

Page 61: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 61

veza, nit, konac; zaštita ح ب ل

ذ ر ي ح ي upozoriti, upozoravati

greh; zlodelo ح ر ج

ي ر صي على_ ي ح ر ص ح težiti za; obraćati pažnju na

(على)_ ي ح س د ي (po)zavideti na

ش مة ,stid(ljivost); suzdržljivost ح ustručavanje; čednost

ي على_ ي ح ض podstaknuti, nagovoriti, naterati na

وةح ض ي (blago)naklonost

ن يا prolazna dobra ovog sveta ح طام ي الد

ي _ ي ح ف ز podstaći

ن م مةي جـي ح ن ... ,mudrost; maksima, izreka ح

_ ي _ ح ل ي nastupiti, doći /vreme/; dogoditi se, ...

يفي ح ل ه ي ي وتـ ر حال ه ي <ي ح ل ي u celom njegovom delovanju, u svemu što on radi

kružiti; uzdignuti se ح ل ق ي

ي ـم ي _ ي ح planuti, raspaliti se

ي ل ـيلةي جـي ح lukavstvo, varka, trik ح

ideja; um, pamet خاط ر خ

legenda, mit خ رافةي جـي ات

ي بـ ــــ_ ي _ ي خ ص posvetiti

protivnik, rival خ ص مي جـي خ صوم اتي خ صومةي جـ svađa, prepirka

ض م ي more, okean; velikan; mnoštvo خ

_ ي خ طاي (za)koračiti, koraknuti, ići napred

korak خ ط وةي جـي ات

ي _ ي خ ف ت utihnuti, stišati se, prestati govoriti

... ,moral خ ل ق

vino; opojno piće خـ مـ رة

Page 62: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 62

nepoznatost, beznačajnost خ ـمول يانة prevara, neverstvo, preljuba خ

ي د على_ ي د أ ب ustrajati u, b. neumoran

sastaviti, lepo napisati د ب ج ي

لة ي (ال) لة ي =ي د ج د ج Tigris

pridošli, stran, tuđi د خيل

šala د عابة

ي ش _ د b. iznenađen

ع _ ي ذاد ي ذ odbraniti, zaštiti

pamet, inteligencija ذ كاء

بان ر بي جـي ر monah, kaluđer را

ي جـي أ ر باب gospodar; vlasnik; (po)glavar ر ب

bedem ر ب ضي جـي أ ر باض

ر ب عي جـي ر بوع područje, oblast, teritorija; blok /kuća/

poređati, urediti ر ت ب ي

strana, kraj ر جاءي جـي أ ر جاء

بةي جـي ر حاب širok prostor, prostranstvo ر ح

slikar ر س ام

zadovoljstvo ر ضىي

... ,glasnik ر ق اب

ي ي =ي ر ق يي ر ق uspon, napredak

ني talac ر

lepota ر واء

opticaj; širenje; (dobra) prođa ر واج

ن ق sjaj, lepota ر و

/Rej /npl. u Iraku الر ي ي

ر ز bujan, nabujao; prepun, k. se izliva زاخ

Page 63: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 63

opskrba زاد

اد دي جـي ز pobožan, asketski; asketa, mistik زا

ر sjajan, blistav زا

ـمة stiska; mnoštvo, masa ز ح

ر فةي جـي ز خار ف ukras ز خ

ت ي ة zoroastrizam ز راد ش

ق ة maniheizam, neverstvo, ateizam ز ن د

manihejac, dualist; nevernik, ateist ز ن دكقي جـي ز ناد قة

ط س nezadovoljan; gnevan ساخ

ي _ ي سار kretati se; b. raširen, upotrebljavati se

ي _ ساق izložiti, izneti, ...

visok, uzvišen سام ي

ي ي أ غ وار ه ي <ي س ب بـ ر س prodreti u bit, temeljno proučiti (ispitati)

ي ةي جـي س جاكا ج priroda, karakter س

brana; zid س د ي جـي س دود _ س ر د ي navesti, citirati; lepo izlagati

navođenje, citiranje; skladno س ر د izlaganje; pričanje,

krov, (ravna) površina س ط حي جـي س طوح

;širina, prostranstvo; bogatstvo, obilje س عة opseg, obim

uzvišenost; visina س ـم و ي

;krasan, divan, izvrstan, vanredan شائق شzanimljiv

_ ي شابي umrljati, ukaljati

ličiti, nalikovati شاب ه ي

,redak, neobičan; abnormalan, nastran شاذ ي ...

ruženje, vređanje ش ت م

baklja ش ع لة

Page 64: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 64

raširenost, rasprostranjenost ش يوع

يغة_ ي صاغ ي ص ص oblikovati, formirati, izmisliti, skovati (m. formula, izraz, oblik, forma, lik, izgled)

zanatlija, izrađivač, tvorac صان عي جـي ص ن اع

... ,knjiga ص حيفةي جـي ص ح ف

ي ذاي الص د ديف<ي ص د دي u vezi s tim, u tom pogledu; s obzirom na to

konstrukcija ص ر ح

fig. = sfera, tle, mesto ص عيد

zanat; izveštačenost ص ن عة

vrsta ص ن في جـي أ ص ناف

ن في جـي أ ص ناف osobina, svojstvo ص

/.sastaviti, napisati /knjigu i sl ص ن ف ي

يعص ن postupak, delo; gozba

lov ص ي د

pretvoriti u, učiniti ص يـ ر ي

ي غ formula; izraz; oblik, forma, lik, izgled صيغةي جـي ص

malobrojnost; beznačajnost ضآلة ض

b. nalik, ličiti ضار ع ي

podmaklo jutro; sunčeva svetlost ض حىي

vrsta; svojstvo; način ض ر بي جـي أ ض ر ب

napuniti, umetnuti ض م ي

بـ ـــ_ ي ض ي uskratiti, škrtariti s

;skupina, grupa, stranka; narod, nacijaي طائفةي جـي ط وائف ي طpojedinac

prepunي طاف ح

dogoditi seي على_ ي ط ر أ ي

originalnost; zanimljivostي ط رافة

ono što je vodeće, naprednoي ط ليعة

Page 65: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 65

ر ... ,nevinost, čednostي ط ه

za vreme; kroz, dužي ط وال ي

blagodetiي ط ي بات

يفي ظ ل ي <ي ظ ل ي ظ pod zaštitom (okriljem); pod (vrhovnom) vlašću

pobožan, pokoran عاب د ع

družiti se s, često posećivati عاش ر ي

videti (gledati) svojim očima; osećati عاك ي

nepostojanje, lišenost ع د م

go, nag ع ر كان

širok ع ركض

izolacija, usamljenost, povučenost ع ز لة

ي ة ;uspon vlastitom vrednošću ع صام nadarenost

dar, poklon ع ط ي ةي جـي ع طاكا

žestina, ogorčenost ع ظ ة

ي _ ي ع ق د održati /sastanak/

ي ع ن س_ ي ع ن س odražavati, reflektovati; prevrnuti, obrnuti; učiniti suprotno (m. odraz, odbijanje, suprotnost)

ع ن سي س ي /ي بالع ن س*ي علىي الع ن

odraz; suprotno * suprotno, naprotiv, obrnuto

kačiti(o, za) ع ل ق ي

ع ل وي ي =ي ع ل وي ي gornji, nebeski, nadzemni; svevišnji, božanski

slepilo ع مىي

ي إىل_ ي ع م د dati se na, poduzeti; prići, pristupiti

puniti, napraviti, sazidati(is) ع م ر ي

_ ي ي ع ه د ي znati, poznavati

glupost غ باء غ

_ ي غ داي postati; osvanuti; ostati

Page 66: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 66

neobičnost, čudesnost غ رابة

obilan, bogat غ ركر

/Gazna /npl. u Afganistanu غ ز نة

osvajanje, upadanje, provala غ ز و

ljut غ ض بان ي

ي لـ ــــ_ ي غ ف ر oprostiti (greh)

;/oprost, razrešenje /od greha غ ف ران pomilovanje

preterivati, preuveličavati غ ل

preterivanje, preuveličavanje غ ل و ي

mnoštvo, gomilaي غ مار=ي غ ماري

bogatsvoي غ ني

ة revnost, briga; ljubomora; osećaj častiي غ ري

srce; razum; duh; dušaي ف ؤادي جـي أ ف ئ دة ف

istraživačkiي فاح ص

Persijaي فار س

Persijanacي فار سي ي جـي فـ ر س

ي b. punي _ فاض

paralizaي فال ج

لي جـي ف حول ... ,istaknuta ličnost, prvak, majstorي ف ح

vanredan, izuzetan, neobičanي ف ذ ي

ي razdvojiti, izdvojiti, izabrati(od)ي _ ي فـ ر ز

/Fustat /drevni deo Kaira; Basraي ال ف س طاط ي

prostranي ف سيح

učiniti jasnim (pravilnim), očistitiي ف ص ح ي /govor/

zasluga ف ض لي جـي أ ف ضال

,mudrost, dovitljivost, promoćurnostي ف ط نة pamet

umrli, pokojnikي ف قيد

Page 67: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 67

putanjaي فـ ل ك

ف ناء

nestajanje, iščezavanje; svršetak, smrtnost; (mistično) očišćenje od pokudnih svojstava ili utonuće u promatranje Božije veličine gubljenjem osećaja za vidljivi i nevidljivi svet

_ ي ف ين ي proći, iščeznuti ... ,podudarati se قاب ل ي ق

/uverljiv, jasan /dokaz قاط ع

_ ي _ ي قـ ب ل ي prihvatiti, složiti se

م ي ذاي الق بيل<ي ق بيلي ove vrste, ovakav

ري جـي ق دورق ي د lonac; ćup

sposoban ق دكر

ogovaranje ق ذ ف

nadarenost, talenat; genije ق ركـحةي جـي ق رائح ي

ي _ ي ق ص pripovedati, pričati

ي ع ق ص ر b. nedorastao, ne (moći) postignuti, ne uspeti u

razrezivanje, odsecanje, obustava ق ط ع

imitirati قـ ل د ي

_ ي قـ ل ع ي skinuti, izvući, strgnuti

tvrđava قـ ل عةي جـي ق لع

retko قـ ل ما

temelj, oslonac, potpora; smer ق وام

uzvratiti, nagraditi za كاف أ ي على ك

جـي ك راركس ي (ي ة)ك ر اسي sveska

ي ع _ ي ك ف prestati, odustati od

dopuniti, dovršiti, dokrajčiti ك م ل ي

ي ف ي ة način ك

prilepljenي الص ق ل

Page 68: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 68

božanska priroda; božanstvoي الوت

zalogaj (veliki)ي ل ب نة

_ ي ل ز م ي b. stalno s (uz), svuda pratiti

ي جـي ل صوص lopov, razbojnik ل ص

reč, izraz ل ف ظي جـي أ ل فاظ

zalogaj ل ق مةي جـي ل ق م

ي ي _ ي ل ق naći

tradicionalan; star م أ ثور م

uzet, preuzet م أ خوذ

manihejstvo, maniheizam مان و ك ة

ث ي istraživanje م ب ح ثي جـي م باح

k. ističe م ب ز

علىي م بـ ع دة<ي م بـ ع دةي u daljini

forma م ب ني

blistav, sjajan م ت أ ي ل ق

مم تاخ ي (po)granični, susedni

م ت بـ ر مي بـ ـــ k. oseća bol, mrzovolju, zlovolju; nezadovoljan

oslobođen od م ت ح ل لي م

k. je u opticaju, popularan م ت داو ل

اب ط povezano (međusobno) م رت

k. često odlazi, posećuje م تـ ر د دي على

ـــــةم ت ص و في جـي ـ sufija, mistik

nadaren, izuzetan, vanredan م تـ ف و ق

م k. ide napred; prethodni م تـ ق د

izveštačen, usiljen م ت ن ل ف

ق uzastopan, neprestan, neprekidan م ت لح

raznovrstan م تـ نـ و ع

Page 69: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 69

uravnotežen م ت واز ن

nedostatak, mana; porok; sramota م ثـ ل بةي جـي م ثال ب ي

razgovor; raspravljanje, prepirka مـ حاو رة

ب ي zaljubljeni م ـح

ugodan, prijatan م ـح ب ب

ب س zatvor, tamnica مـ ح

ت د م raspaljen, razjaren م ـح

دود ograničen م ـح

stilski ukrasi م ـح س نات

فوظ م ـح (sa)čuvan; zapamćen, naučen napamet

و ري jezgro, središte م ـح

تـ ر ع izmišljen م ـخ

تـ ل ط pomešan م ـخ

ت ل في إىل k. često ide, posećuje م ـخ

dug; pružen م دكد

ukus م ذاق

muški rod م ذ ك ر م ر س ل

bez rime; prozni; u slobodnim stihovima

ugledan, značajan, zapažen م ر موق

prolaz, prolaženje م رور

mervezijac م ر و زي ي

priče م ر و ك ات

šala م زاح

opskrbljen م ز و د

م ساج لة debata, prepirka; nadmetanje; razgovor

ت طري posvuda raširen م س

ت م د ي م uzet, izveden, crpljen م س

Page 70: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 70

ةم شاك ل usklađivanje; sličnost; prilagošavanje

zakonodavac م ش ر عي جـي ون

/k. (po)diže /glas/, recituje /stihove م ش ي دي بـ ــ

reformator, k. Popravlja م ص ل ح

književno/ delo/ م ص ن في جـي ات

_ ي م ض ىي nastaviti (s), produžiti, ... Muftić, str. 1415.

područje, oblast م ض مار

nastavljanje م ضي ي

čitanje م طال عة

dug, otegnut; opširan م ط و ل

pobedonosan, uspešan م ظ ف ر nedostatak, mana; porok; greh م عابةي جـي م عاك ب ي

muteziliti م ع ت ز لة

ب divan, zadivljujuć, dopadljiv م ع ج

izložba; pozornica م ع ر ض

ي ةي جـي م عاص ي greh م ع ص

utvrđenje; utočište م ع ق ل

poznat, znan م ع هود

avantura م غام رة

nepoznat م غ مور

preferiranje م فاض لة

govor; rasprava; esej م قالي جـي ات

ت ض يات ت ضىي جـي م ق zahtev; potreba, neophodnost م ق

م ق ر بة ي * علىي م ق ر بةي م

blizina * u blizini, blizu

kratke pesme, pesmice م ق ط عات

prosjak م ن د ي جـي ون

Page 71: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 71

د ateist, bezbožnik م ل ح

م ي ep م ل ح مةي جـي م لح

opipljiv, očevidan م ل موس

pun(pre) م ليء

neprijatan م ـم جوجي

م ن أىي ن أىي ع يفي م ي *

daleko mesto * daleko od

saopštavanje, tajni govor, dozivanje م ناجاة

م ناز ع * ب لي م ناز ع

k. osporava * neosporan

م ناظرةي جـي ات raspravljanje, diskusija, prepirka, spor; nadmetanje

šetalište, park م ن تـ ز هي جـي ات

م ن حىي جـي م ناح ي pravac, strana; oblik, forma; predeo; svrha

... ,postupak; način, metoda م نـ ز عي جـي م ناز ع ي

uređen, organizovan م ن س ق

;osnivač; pisac, spisatelj, književnik م ن شئ stvaralački

tražen; željan, poželjan م ن شود

istraživač م نـ ق ب

م ناق ب ي ي م نـ ق ب ةي جـ zasluga, slavno delo; vrlina

ن وال način, oblik, vid, metoda م م هاجاة

(međusobno) ismevanje, pevanje rugalica

ismejan, izložen satiri م ه ج و ي

وىي predmet želja; atmosfera م ه

središte م و ئل

naporedni hod, praćenje م واك بة

جـي م وال يةي م وال ي prijatelj; pomagač; pristalica, sledbenik; štićenik

enciklopedijski م و سوعي ي

Page 72: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 72

لي ي mosulski م و ص

بة talenat م و

imaginaran م و وم

udaljiti se ن أ ىي ع ن

;istaknut; darovit; nadaren čovek ناب غي جـي ن واب غ ي genije

ugledan, važan, velik, obrazovan ناب هي جـي أ نباه

anegdota ناد رةي جـي ن واد ر ي

vatra ناري جـي نريان

/osporavati /nekome nešto ناز ع ي

ljudska priroda; čovečanstvo ناسوت

odbacivanje, napuštanje, odricanje نـ ب ذ

بوغن ي isticanje; nadarenost

spas, izbavljenje نـ جاة

لةي جـي نـ حـ ل نـ ح veroispovest; sekta; plagijat; zanimanje

ماء ي vedar kompanjon ن دميي جـي ن د

ن س ق د ي ي واح * علىي ن س ق

sled; sistem: postupak, način * na isti način, jednolično

ن س ك=ي ن س كي isposništvo, asketizam; pobožnost, predanost Bogu

ي ن ش ي ن شوب_ ي ب izbiti /rat/

ط ي ن شاط_ ي ن ش b. živ(ahan)

razvezati; podstaknuti; oživeti ن ش ط ي

بـ ـــ_ ي ن ع م ي uživati u

pronicljivost ن فاذ ي ال ب صرية ي

čistoća ن قاء

kostobolja ن ق ر س

,prevod; prenos, prenošenje; predaja نـ ق لي جـي ن قول predanje; priča, anegdota

jezgro, nukleus, središte ن واة

Page 73: Klasična arapska književnost - književnost u vreme Abasida

Klasična arapska književnost – Književnost u vreme Abasida str. 73

k. se spušta, silazi, pada اب ط ه

ي _ ي ال prestrašiti, (pre)plašiti

ـم ذان ي Hemezan /npl. u Iranu/

ي ي =ي ني ني lak

واء وىي جـي أ naklonost, strast, ljubav

tako mi Boga واهلل ي و

odgovarati, slagati se; b. uporedan واز ى

propovednik واع ظي جـي و ع اظ

k. dolazi, stiže; k. Ide na čelu واف د

slagati se واف ق ي

kićenje, ulepšavanje و ش ي

niskost و ضاعة

težina, pritisak, teret و ط أ ة

و عاء=ي و عاءي posuda, zdela; sud /krvni/; rezervoar

ك ف د ي علىي ي –و ف د ي doći

doček, prijem; dolazak و فادة

sjajan, blistav; oštar /um/; pronicljiv و ق اد

blagost; dostojanstvenost; ozbiljnost و قار

فبي احل ب ي _ ي و ق ع ي zaljubiti se

ي على_ ي و ق ف upoznati s, uputiti u

upaliti و ل ع ي

... ,mlad, nov و ليد