Kenniscentrum Ondernemerschap Biobased Innovatie · Innovatie in Innovatie . Bedrijven grootte in Nederland 16 1 mens 495.000 2 mensen 150.000 3 mensen 84.000

14 mei 2013

Biobased Innovatie

Kenniscentrum Ondernemerschap

Dr. Monique A. Schoondorp Lector Hanzehogeschool Groningen

Inhoud van de lectoraatsrede 2

'New business’ biobased

Iets over mijzelf

New Business Innovatie & MKB

Dit verhaal

3

NEW BUSINESS DEVELOPMENT

tech

nolo

gie

prod

uct

ontw

ikke

ling

mar

kt

orga

nisa

tie

finan

ciën

netw

erk

rege

lgev

ing

Idee fase ✔ ✔ ✔

Ontwikkel fase ✔ ✔ ✔ ✔ ✔

Demonstratie fase ✔ ✔ ✔ ✔ ✔

Markt introductie ✔ ✔ ✔ ✔

Promotie fase ✔

✔ ✔

Stabiele fase ✔ ✔ ✔ ✔

Proc

es w

aar a

lle a

ctiv

iteite

n pl

aats

vind

en

die

nodi

g zi

jn o

m e

en n

ieuw

pro

duct

/ di

enst

op

de m

arkt

te b

reng

en

Biobased Economy 4

Duurzaamheid als kans

1e orde profit kosten besparen en bijdragen aan duurzamere samenleving

•  Besparing op grondstof, materiaal energie, water

•  Vervoerskosten, milieubelasting •  Verwijderingskosten

2 e orde profit omzet verhogen en bijdragen aan duurzamere samenleving

•  Inspelen op klantvraag •  Nieuwe producten •  Nieuwe business modellen •  Branding en image •  Motivatie werknemers

03-03-11 5

Het gebruik van olie

100% aardolie

70% diesel & stookolie

20% benzine & nafta

10% andere verbindingen

13% motor benzine

7% grondstof chemie

4% kunststoffen 3% chemicaliën

6

Waarde Pyramide

7

Biobased kansen

DUURZAAM

•  levensduuroptimalisatie •  energie reductie gebruiksfase •  minder onderhoud •  materiaal besparing •  next life •  lage enbodied energie •  mensvriendelijk

Subjectieve begrippen

8

Innovatie complexer

Complexere eisen Betrouwbaar, onderhoudsvrij, goedkoop duurzaam

Globalisering veel mogelijkheden en daardoor veel keuzes

Levenscyclus korter Daardoor kortere terugverdientijd van investeringen spanning open en gesloten innovatie

9

Huidige kunsstoffen

materiaal producten LDPE Pijpen, containers, emmers HDPE Folie PP Meubelen, auto onderdelen PS Drinkbekertjes ABS Helmen, drinkflessen, PC’s PC Lichtstraten, dakkapellen PA Vloerbedekking, touw, muurpluggen,

panties Composieten Vliegtuigen, fietsen, sportartikelen Rubber Aandrijfriemen, schoenen, autobanden

10

'New business’materialen markt

Coatings Composities Rubber Harsen Polymeren Vezels

Verpakking

Constructie

Bouw Automobiel

Medisch

High Tech Design

Agri

Metaal

11

'New business’ in de healthy ageing sector'

10 KANSENKAART NRK 2012-2030

2030 maar ook al op hele korte termijn. Daarom heeft Berenschot de kansenkaart langs de 1e orde en 2e orde

MVO-denklijn opgezet.

FIGUUR 1. Berenschot MVO-model.

DE KANSENKAART IS OOK EEN ROUTEKAART

In de voorstudie rubber-, recycle- en kunststofbedrijven (RKI) zijn verschillende thema’s geselecteerd waarop

kansen verzilverd kunnen worden. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen kansen in de ‘buitenwereld’

(buiten het eigen bedrijf, in de keten) en de ‘binnenwereld’ (binnen het eigen bedrijf).

Bij de kansenkaart ligt het zwaartepunt op kansen in de buitenwereld, omdat op die thema’s nog veel inno-

vatie nodig is.

Sociaal

Veiligheid

Materiaal

Energie

Toxiciteit

Emissie

1e orde

2e orde

Materiaal tl Product fabrikant Klant Recycling

Grondstoffase Productiefase Distributiefase Gebruikfase Hergebruiksfase

TOTALE KETENBerenschotMVO-model

ON

TWER

PEN

PRO

FIT

PLA

NET

PEO

PLE


13

'New business model

In 2010 heeft Desso EcoBase® gelanceerd, een nieuwe tapijttegelrug die 100% veilig gerecycled kan worden in Desso’s eigen productieproces.

14

Voorbeeld Biofoam

•  Frost & Sullivan Technology of the year award 2008 •  Gouden sustainability award 2009, kunststofprijs •  Nr 1 MKB Innovatietop 100, 2010 •  Nr 3 Gouden noot, verpakkingsmaterialen •  Nr 1 Nederlandse Bouwprijs 2011 •  Frost & Sullivan Technology of the year award 2011

15

Alle slimme mensen in ons veld werken voor ons

Niet alle slimme mensen in ons veld werken voor ons

We moeten samenwerken met goede mensen binnen en buiten ons bedrijf

Om van R&D te kunnen profiteren moeten we het zelf ontdekken, ontwikkelen en op de markt brengen Interne R&D is nodig om die waarde

te kunnen absorberen Als we het zelf ontdekken, brengen we het ook als eerste op de markt We hoeven het onderzoek niet in gang te

zetten om ervan te kunnen profiteren Het bedrijf dat een bepaald product als eerst op de markt heeft, wint Het is beter om een beter business model te

ontwikkelen dan om de eerste op de markt te zijn Als we de meeste en de beste ideeën in de

industrie ontwikkelen zullen we winnen Als we het beste gebruik maken van zowel interne als externe ideeën zullen we winnen We moeten controle hebben over ons

intellectueel eigendom (IE), zodat onze concurrenten niet kunnen profiteren van onze ideeën Flexibel Industrieel eigendoms beleid

GESLOTEN INNOVATIE OPEN INNOVATIE

Innovatie in Innovatie

Bedrijven grootte in Nederland

16

1 mens 495.000

2 mensen 150.000

3 mensen 84.000

5-10 mensen 62.000

10-50 mensen 55.000

50-250 mensen 12.000

250-1000 mensen 800

1000 en meer mensen 700

Conclusie, het MKB bestaat niet

17

Innovatie piramide & MKB

5 % koplopers

17 % volgers

21 % toepassers

31 % volgers

26 % niet innovatieven

18

MKB type innovators

Koplopers ontwikkelen zelf product –proces innovaties hebben eigen R&D capaciteit gerealiseerde innovaties zijn nieuw voor hun markt

Ontwikkelaars ontwikkelen zelf product –proces innovaties hebben geen systematische R&D capaciteit

Toepassers innovaties door het toepassen van elders beproefde kennis en methoden hebben geen systematische R&D capaciteit

Volgers weinig innovaties, ad hoc processen Niet innovatieven geen innovaties ( laatste drie jaar)

19

ondernemerschap en healthy ageing

!

! "#!

!

$%&'(!#! )'*+',$%$-'!.%,!&'/0-1.',!+'$!"2"33!4'05,'+'06!,%%0!7!6'8$90',!

! "#$%#&'! !

"#(')*!+,&',-!

.#/*012#&!

3)45

-)4#*!

6&'5

7088#5

-,,*!

9)#5

4,::#*!

;)-$#*! <0#'5

0&&)5

2,'0#=!

9)',,-!

:0-+%-0'!6'8$90!;%*09<! "7=>33! "?! "@?! @A?! B"?! B3?! "33?!

C,/D6$0-'! @E=F33! "3?! @F?! "#?! B3?! ">?! "33?!

G9D4! @A=F33! @?! #?! ">?! @7?! EE?! "33?!

H%,/'(! >A=B33! F?! "E?! @E?! B@?! @F?! "33?!

H90'8%! @A=@33! A?! "E?! "@?! B"?! B#?! "33?!

I0%,6J90$! "B="33! E?! "A?! "E?! BF?! B"?! "33?!

K%5'(-15'!/-',6$',! FB=333! #?! @E?! @3?! BB?! "A?! "33?!

L-,%,8-M('!/-',6$',! #=A33! >?! @3?! "7?! @>?! @A?! "33?!

:'0699,(-15'!/-',6$',! ">=733! F?! "7?! @A?! B"?! "7?! "33?!

I9$%%(! @#F=733! F?! "#?! @"?! B"?! @A?! "33?!

!

)'8$90-,/'(-,*!)N,$',6!!

)N,$',6!0-8O$!P-8O!+'$!O%%0!/-',6$.'0(',-,*!J09%8$-'Q!9J!/'!6'8$90',!(9*-62

$-'5!',!*099$O%,/'(R!&9D4R!Q99/!',!%*09R!-,/D6$0-'R!80'%$-'.'!-,/D6$0-'!',!

OD+%,!O'%($O=!G-1!/'!6'*+',$%$-'!-,!$%&'(!>!O'&&',!4'!/'P'!6'8$90-,/'(-,*!

.%,!)N,$',6!%%,*'O9D/',=!H-'0&-1!+9'$!490/',!9J*'+'05$!/%$!6'8$90',!%(6!

O90'8%R!/'$%-(O%,/'(!',!/-',6$.'0(',-,*!*'O''(!&D-$',!/'P'!6'8$90-,/'(-,*!

.%((',!;P-'!995!&-1(%*'!CCC<=!!

$%&'(!>! )'*+',$%$-'!.%,!&'/0-1.',!+'$!"2"33!4'05,'+'06!,%%0!/'!6'8$90-,/'(-,*!

.%,!)N,$',6!

"#$%#&'!!

"#(')*! 3)45

-)4#*!

6&'7085

8#-,,*!

9)#5

4,::#*!

;)-$#*! <0#'5

0&&)5

2,'0#=!

9)',,-!

S9*-6$-'5!',!*099$O%,/'(! F?! "#?! @B?! B"?! @E?! "33?!

G9D4! E?! ""?! "7?! @7?! B#?! "33?!

L99/!T!%*0-! @?! "F?! @E?! B"?! @>?! "33?!

C,/D6$0-'! "3?! @A?! @@?! @#?! "F?! "33?!

U0'%$-'.'!-,/D6$0-'! 7?! @@?! @B?! B@?! "E?! "33?!

HD+%,!O'%($O! "#?! @F?! @A?! @B?! 7?! "33?!

I9$%%(!;%(('!VWG2&'/0-1.',<! F?! "#?! @"?! B"?! @A?! "33?!

!

C,!OD+%,!O'%($O!',!/'!-,/D6$0-'!P-1,!0'(%$-'Q!/'!+''6$'!59J(9J'06!$'!.-,/',=!

X95!/'!80'%$-'.'!-,/D6$0-'!68990$!YD%!%%,/''(!59J(9J'06!&9.',*'+-//'(/=!

Z'P'!6'8$90',!5',+'05',!P-8O!&9.',/-',!/990!0'(%$-'Q!.''(!9,$4-55'(%%06=!

Z'!&9D4!O''Q$!O'$!*099$6$'!%%,/''(!,-'$2-,,9.%$-'.',R!*'.9(*/!/990!/'!Q99/!

',!/'!%*09=!

!

+/!>#$0)!

Z'!-,,9.%$-'J-0%+-/'!O'&&',!4'!-,!$%&'(!7!.'0/''(/!,%%0!0'*-9=!H'$!996$',!

.%,!O'$!(%,/!5',$!0'(%$-'Q!-'$6!+''0!59J(9J'06R!+%%0!+-,/'0!9,$4-55'(%%06=!

Segmentatie van bedrijven met 1-100 werknemers naar 9 sectoren

ondernemerschap en healthy ageing

!

! "#!

$ %&'()*+,,&-!./((&-!0'1&2&-!3&4'+56&-!

7-!4+.!*1184(./9!9+59&-!:&!-;;'!4&!6&'()*+,,&-!+-!4&!1<6;-0!6;-!(&0<&-.&-!

./((&-!6&'()*+,,&-4&!;)*.&'0'1-49&-<&'9&-=!-;<&,+59>!!

?! @'11..&9,;((&!

?! A&).1'!

?! B&0+1!

?! C6&'+0&!+--16;.+&9&-<&'9&-!6;-!3&4'+56&-!

!

!"#$%&&''()*+,,(#

7-!.;3&,!#!+(!4&!+--16;.+&2+';<+4&!(;<&-0&(.&,4!611'!6+&'!0'11..&9,;((&-D!7-!

*&.!110!(2'+-0.!4;.!-;;'<;.&!4&!1<6;-0!6;-!*&.!3&4'+58!.1&-&&<.!&'!6&'?

*1/4+-0(0&:+5(!<&&'!912,12&'(!&-!<+-4&'!-+&.?+--16;.+&6&-!E+5-D!F1!9&-.!4&!

0'11..&9,;((&!"?$!:&'9-&<&'(!GH!912,12&'(!&-!4&!0'11..&9,;((&!#I?JJ!

:&'9-&<&'(!<;;'!,+&8(.!K$HD!L&.!+(!<&.!-;<&!4&!0'1&2!E&&'!9,&+-&!3&4'+5?

6&-!M"?$!:&'9-&<&'(N!4+&!'&,;.+&8!:&+-+0!912,12&'(=!1-.:+99&,;;'(!&-!.1&?

2;((&'(!9&--&-D!

.;3&,!#! A&0<&-.;.+&!6;-!3&4'+56&-!<&.!"?"II!:&'9-&<&'(!M:-N!-;;'!0'11..&?

9,;((&!

# -(./(0'# #

$%&&''()*+,,(#!+0'+*#

1("%234(0#

5&67

*&6(%#

80'7

92))(*++%#

:&(7

6+,,(%#

;&*.(%# <2('7

200&4+7

'2(=#

:&'++*#

"?$!:-! "OJD$II! GH! ""H! "OH! GGH! GPH! "IIH!

#?J!:-! GODJII! PH! "JH! KKH! G$H! "JH! "IIH!

"I?$J!:-! $KDPII! ""H! KOH! KPH! K$H! "KH! "IIH!

#I?JJ!:-! #DIII! K$H! KQH! K"H! KKH! PH! "IIH!

R1.;;,! KQ#DJII! #H! "QH! K"H! G"H! KPH! "IIH!

!

C2!3;(+(!6;-!.;3&,!#!E+5-!9:;,+.;.+&6&!/+.(2';9&-!<10&,+59!16&'!4&!(&0<&-?

.;.+&!611'!E&,8(.;-4+0&-!E1-4&'!2&'(1-&&,!&-!*&.!0'11.3&4'+58D!7-!*&.!0'11.?

3&4'+58!MS!"II!:&'9-&<&'(N!E;,!*&.!;;-4&&,!912,12&'(!&-!1-.:+99&,;;'(!

<&&'!4;-!4&!*&,8.!3&4';0&-=!&-!1-4&'!</,.+-;.+1-;,(!<&.!4/+E&-4&-!:&'9?

-&<&'(!:;;'()*+5-,+59!'/+<()*11.(!<&&'D!C-4&'!EE2T&'(!E;,!*&.!;;-4&&,!912?

,12&'(!&-!1-.:+99&,;;'(!E1-4&'!.:+58&,!E&&'!0&'+-0!E+5-=!&-!-10!,;0&'!4;-!3+5!

4&!0'1&2!3&4'+56&-!<&.!"?$!:&'9-&<&'(D!C<4;.!+-!U&4&',;-4!)+');!$IIDIII!

EE2T&'(!;).+&8!E+5-=!9;-!*&.!&)*.&'!+-!;3(1,/.&!E+-!0;;-!1<!(/3(.;-.+V,&!;;-?

.;,,&-D!W,(!3+5611'3&&,4!"H!6;-!4&!EE2T&'(!.1.!4&!912,12&'(!3&*11'.=!4;-!E1/!

4+.!-10!)+');!$DIII!3&4'+56&-!3&.'&88&-D!L;'4&!/+.(2';9&-!E+5-!<&.!4&!3&?

()*+93;'&!4;.;!-+&.!<10&,+59X!.1&91<(.+0!1-4&'E1&9!E1/!*+&'16&'!/+.(,/+.(&,!

9/--&-!3+&4&-D!!

!

!"#-(>'&%#

C<!&&-!3&&,4!.&!9'+50&-!6;-!4&!2+';<+4&6&'4&,+-0!-;;'!(&).1'!*&33&-!:&!

&&-!4'+&.;,!(&).1'+-4&,+-0&-!0&3'/+9.D!Y&!&&'(.&!(&).1'+-4&,+-0!+(!E&&'!6&'?

8+5-4!&-!9+59.!-;;'!"P!(&).1'&-D!%&'61,0&-(!9+59&-!:&!-;;'!&&-!+&.(!0'16&'&!

(&).1'+-4&,+-0!<&.!J!(&).1'&-D!R&-!(,1..&!9+59&-!:&!-;;'!4&!2+';<+4&6&'4&?

Segmentatie van bedrijven met 1-100 werknemers naar grootte

21

Werkwijze van het MKB

Tijdbesteding

congressen / beurzen

cursus

internet / mail

vakbladen

nieuwe klanten

personeelsbeleid

werkoverleg

overleg derden

uitvoerend werk

reizen

administratie

MKB industrie

EIM Datasets

1 1

22

4

Figuur 1 Ingehuurde partijen door MKB-bedrijven die vernieuwden met behulp van externen*

77%

33%

24%

4%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%

Andere bedrijven

Zelfstandigen zonder personeel

Kennisinstellingen

Overige partijen

* Meerdere antwoorden mogelijk (de som kan dus meer dan 100% zijn).

Bron: EIM, Monitor Determinanten Bedrijfsprestaties, 2010.

Inschakeling zzp'ers bij innovatie verschi lt per type bedrijf

Niet elk type bedrijf is even vaak geneigd om zzp'ers in te schakelen. In Figuur 2 is te zien hoe het aandeel zzp'ers varieert naar kenmerken van de innoverende MKB-bedrijven. Kleine bedrijven (1-9 werkzame personen) lij-ken net iets vaker zzp'ers in te schakelen dan het middenbedrijf (10-99 werkzame personen). Bedrijven in de dienstverlening en ook in de bouw zetten vaker zzp'ers in voor het realiseren van vernieuwingen. In deze sec-toren zijn naar verhouding ook veel zzp'ers actief, is er een bestaand zzp-netwerk en zijn bedrijven meer gewend om met zzp'ers te werken. Bij de andere sectoren is het aandeel ingehuurde zzp'ers een stuk minder.

Figuur 2 Aandeel van MKB-bedrijven met externe inhuur, dat bij vernieuwingspro-cessen zzp'ers inschakelde (naar kenmerk)

34%

30%

42%

38%

32%

24%

48%

38%

27%

25%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

1-9 wp

10-100 wp

dienstverlening

bouw

industrie en landbouw

handel, horeca, transport

koploper

ontwikkelaar

toepasser

volger

groo

tte

sect

orin

nova

tie-

pira

mid

e

Bron: EIM, Monitor Determinanten Bedrijfsprestaties, 2010.

Een laatste kenmerk is het type innoveerder. Een veelgebruikte indeling om het innovatievermogen van bedrijven aan te duiden, is de innovatiepirami-

Werkwijze van het MKB

23

Partners in innovatie in het MKB

Innovatie MKB

Kennis instellingen

proces

Dagelijkse business

24

CANVAS MODEL

Key partners Kern activiteiten Waarde propositie Klant relatie Klant segment

Resources Kanalen

Kostenstructuur Inkomsten

25

PLATINA DRIEHOEK

Innovatie MKB

Kennis instellingen

proces

Dagelijkse business

•  idee generatie •  literatuur searches •  technologie •  markt analyse •  business model •  faciliteiten

BIOBASED en kennisinstellingen Innovatie concept

Concept uit het

bedrijfsleven

MKB team

Product /markt ontwikkeling

proces

•  idee generatie •  literatuur

searches •  technologie •  markt analyse •  business model •  faciliteiten

brainstorm aan de hand van het canvas model

Fysieke werkplaats waar relevante partijen samenwerken

•  Multidisciplinair werk •  Open innovatie met het MKB •  Innovatie als iteratief proces

Sluit aan bij andere initiatieven: •  New energy battle •  Field lab •  Battle of concepts •  Value in the Valley •  Living Lab •  E-health plaza •  Hanze racing team

28

Mijn ervaring Greenlab 2010

29

Belangrijke vragen voor new business

Welk product ga je vervangen ? Welk product is het meest kansrijk in de markt Welk product is ecologisch gezien meest interessant Wat is technologisch realiseerbaar

30

Zijstapje medicijnontwikkeling

Ontwikkelingstijd ongeveer 10 jaar Ontwikkelingskosten, tussen de 1 en 2 miljard euro Patentduur 20 jaar, in de praktijk een terugverdientijd van de ontwikkelingskosten in 10 jaar Consumentenprijs hoog Zorgkosten stijgen, interventies in de markt door de politiek Grote bedrijven richten zich op blockbusters Kleine bedrijven en instituten richten zich op niches in de markt Initieert nieuw onderzoek

31

Analogie met medicijnontwikkeling

Welk medicijn ga je ontwikkelen ? Welke stof is het meest effectief Welk product is medische gezien meest interessant Welke markt is winstgevend Wat is technologisch realiseerbaar

18-03-14 32

High throughput screening

24-01-2011 32

technologie chemie/ biowetenschappen

kennis over ziekteprocessen

18-03-14 33

High throughput screening

24-01-2011 33

database producten

marktkennis

biomaterialen

Productontwikkeling

innovatie werkplaats

detectiesysteem “ondernemers”

34

Valley of Death

18-03-14 Titel presentatie aanpassen 35

http://www.nrk.nl/SiteCollectionDocuments/GpD_Kansenkaart%20NRK_PR.pdf

36


37
