KEBERKESANAN PROMOSI MUZIUM KRAFTANGAN DALAM MENARIK LEBIH RAMAl PENGUNJUNG TEMPATAN

Siti Sabariah Binti Che Hasin

Sarjana Muda Seni Gunaan dengan Kepujian (Pengurusan Seni)

2012

~usat kbidmat Makiumat Akadttlttlk UNIVERSm MALAVSIA SARAWAK

P. KHID~AT ~AKLU~AT AKADE~IK

UNI~AS

IIIIIIIIIIIIIIIIIIII~ III 1000273098

KEBERKESANAN PROMOSI MUZIUM KRAFTANGAN DALAM MENARIK LEBIU RAMAl PENGUNJUNG TEMPATAN

SITI SABARIAU BINTI CUE UASIN

25123

Projek ini merupakan salah satu keperluan untuk

Ijazah Sarjana Seni Gunaan dengan Kepujian

Pengurusan Seni

Fakulti Seni Gunaan dan Kreatif

UNIVERSITI MALAYSIA SARA W AK

2012

- -

UN)VERSITI MALAYSIA SARAWAK

BORANG PENGESAHAN STATUS TESISILAPORAN

JUDUL; .K~J?~d<&~~mm.P.n~mQ~i.MH~t!-!m.JY.{l.f!~mg~n .Q~I~m_M~n~dk.. ~~J?j.l).__R~m!~j_..f_~I).'&Hl).j!-!nKI~mp.~!~n

SESI PENGAJIAN:S.~~Lf_QQ9.aQJQ

Saya SITI SABARIAH BINTI CHE HASIN mengaku membenarkan tesis/Laporan * ini disimpan di Pusat Kkhidmat Maklumat Akademik, Universiti Malaysia Sarawak dengan

syarat-syarat kegunaan seperti berikut: 1. Tesis I Laporan adalah hakmilik Universiti Malaysia Sarawak 2. Pusat Khidmat Maklumat Akademik, Universiti Malaysia Sarawak dibenarkan

membuat salinan untuk tujuan pengajian sahaja 3. Pusat Khidmat Maklumat Akademik, Universiti Malaysia Sarawak dibenarkan

membuat pendigitan untuk membangunkan Pangkalan Data Kandungan Tempatan 4. Pusat Khidmat Maklumat Akademik, Universiti Malaysia Sarawak dibenarkan

membuat salinan tesisl laporan ini sebagai bahan pertukaran antara institusi pengajian

tinggi

5. * sila tandakan 0

D (mengandungi maklumat yang berdarjahSULIT keselamatan atau kepentingan seperti tennaktub di

D TERHAD

TIDAK TERHADIv l

Tandatangan Penulis Tarikh: "L11/ ::>rl.l

Alamat Tetap:

KS!mp'J.J.I)..g.s.rj__s.~n!Q~?' I~_l).jHnKP._~mb,__I.Q.Q~_Q.~.~.9b9.~ K~JS!m~n:

dalam AKTA RAHSIA RASMI 1972)

(mengandungi maklumat Terhad yang telah ditentukan oleh organisasilbadan di mana penyelidikan dijalankan)

Disahkan

Tandatangan Penyelia

Tarikh: !211/U i'"2,

Catatan: • Tesis I Laporan dimaksudkan sebagai tesis bagi \jazah Doktor Falsafah, Sarjana dan Sarjana Muda 04<Jika Tesis I Laporan ini SULIT atau TERHAD, sila lampirkan surat daripada pihak berkuasal

organisasi berkenaan dengan menyatakan sekali sebab dan tempoh tesisl laporan ini perlu dikelaskan sebagai SULIT atau TERHAD

Projek bertajuk " Keberkesanan Promosi Muzium Kraftangan dalam Menarik Lebih Ramai

Pengunjung" telah disediakan oleh Siti Sabariah Binti Che Hasin dan telah diserahkan kepada

Fakulti Seni Gunaan dan Kreatif sebagai memenuhi syarat untuk Ijazah Sarjana Muda Seni

Gunaan dengan Kepujian Pengurusan Seni.

Diterima untuk diperiksa oleh:

(Dr. Noria Ak Tugang)

Tarikh:

~ /1/21[2.

PENGHARGAAN

Assalamualaikum Bersyukur kehadrat Illahi kerana dengan limpah kumiaNya

dapat juga saya menyiapkan Projek Tahun Akhir saya yang bertajuk "Keberkesanan

Promosi Muzium Kraftangan Kelantan dalam Menarik Lebih Ramai Pengunjung".

Ribuan terima kasih saya ucapkan kepada individu penting yang banyak membantu

saya sepanjang saya menyiapkan penyelidikan ini. Pertama sekali kepada penyelia

Projek Tahun Akhir saya iaitu Dr. Noria Ak Tugang, setinggi-tinggi penghargaan

disusun khas buat beliau kerana sudi membimbing, mencurahan idea, memberi

pendapat serta teguran sehingga saya selesai menyiapkan penyelidikan ini. Jasa

beliau yang akan saya kenang ke akhir hayat.

Seterusnya, jutaan terima kasih juga kepada ibu bapa serta keluarga saya

kerana memberikan so kong an dan dorongan kepada saya sepanjang penyelidikan ini

disiapkan. Terima kasih yang tidak terhingga juga saya ucapkan kerana memberikan

saya bantuan dari segi kewangan.

Ribuan terima kasih juga kepada pihak Perbadanan Muzium Kelantan kerana

telah memberi kerjasama yang baik sepanjang penyelidikan dijalankan. Terima kasih

juga kepada masyarakat setempat kerana memberi kerjasama yang baik serta

memberi maklumat kepada saya.

Tidak lupa juga kepada rakan-rakan seperjuangan yang sama-sama

berhempas pulas dalam menyempumakan penyelidikan masing-masing. Kerjasama

daripada rakan-rakan amat saya hargai, Budi kalian yang sanggup meluangkan masa

untuk memberi tunjuk ajar serta maklumat tidak akan saya lupakan. Akhir sekali

terima kasih kepada pihak-pihak yang telah membantu saya secara langsung atau

tidak langsung sepanjang penyelidikan ini dijalankan.

"usaf khidmat Maklumat Ak~rJr.'" .1.. UNlVE1tS MALAYSIA S

JADUAL KANDUNGAN

PENGHARGAAN .. ..... ........ .. ..... ..... ... .... .. ..... ..... ..... ... .. .... ...... .... ..... i

JADUAL KANDUNGAN .. .... .. .... .... ..... ... ...... .. ............. .. ............... ... ii

SENARAI RAJAH ...... .... ..... .......... ..... .... .......... ..... .... ..... ..... .... ...... .. v

SENARAI JADUAL ... ........ ... ...... .. .... ........ ........ .. ....... ........ ... ... ... .... vi

ABSTRAK .. ... ... ....... ...... .. .... .... ....... ... ..... ...... ......... .. ... .... ...... .... ... ... . vii

ABSTRACK ...... .. ...... ... ...... ... ....... ........ .... .. ..... ......... ..... ... ....... ...... .. viii

BAB1: PENDAHULUAN

1.1 Pengenalan...... ... ..... .. ...... ... .... .. ... .......... .... ..... ... ...... ........ .... ... .................. 1

1.2Perbadanan Muzium Negeri Kelantan .. .... ...... ............... ............... .. ........ 1

1.2.1 Carta Organisasi Perbadanan Muzium Negeri Kelantan ............. 4

1.3Muzium Kraftangan ........ .. .......... .. .............. .. .. .... .. ....... .. ..... ... .......... .. ..... 5

1.4Pennasalahan Kajian .. ..... .. ....... .. ............. .. .. .. ........ .... ........... .... .... ..... .... .. 9

1.50bjektif Kajian .. .... ..... .. ............. .... ........................... .. ............. .... ......... .... 9

1.6Hipotesis .... ..... ...... .. ..... .. ....... .. ...... .. ................. ... ...... ....... .. ....... ... ...... ...... 10

1.7Skop Kajian ....... .. ..... .. ........ .. ............ .. ..................... .. ...... .. ..... .... .... .. ..... .. 11

1.8Limitasi Kajian ......... .... ............ ... ...... .... ............ .... .... ................. ... .... .. .... 12

1.9Kepentingan Kajian ... .. ... .. ..... .... .......... .... ..... .. .... .... ..................... .... ..... .. . 12

1.10LokasiKajian .. ...... .... ... .. .. ......... ...... .... .... ...... .. ... .. ........ .. ...... .. ................ 13

BAB 2: SOROT AN KESUSASTERAAN

2.1 Pengenalan ......................... .. .................... .... ......................... ...... .. .. .. .. .. ... 15

2.2Muzium Kraftangan ...... .... ...... .......... .... ........ ...... .... .. .. ........... .... ....... ...... . 15

2.3Muzium .. .... ...... ... .... ... .. ....... ... ... .... ... ....... .... .. ....... .. .... ... ....... ... ..... ..... .. .. .. . 24

2.4Promosi Muzium ..... .. ...... .. ..... .. ...... ... ... ... ...... .... ............ .. .......... .. .......... ... 31

ii

Rumusan .......... .. ............. ..... .. ................ .. .............. ............................... ...... .. . 33

BAB 3: METODOLOGI KAJIAN

3.1Pengenalan ........... ... ...... ...... .. .. ...... .... ........ .... ...... .. .... .. ... ........ ... ................ 34

3.1.1Kaedah Yang Digunakan .... ...... ........ .. .................. .. ....... .. .............. 34

3.1.2Kaedah Pemerhatian ....... ... ........ .. ... ..... .. ..... ... .. ..... ...... ...... .. .... ... .... 35

3.1 .3Kaedah Temubual ....... .... ............. ..... ..... .. .... .... ....... .... ....... ... .. ...... . 36

3.1.4kaedah Kuantitatif ....... .. .. ......... ... ....... .. ......... ..... ..... ...... .. ............... 37

3.2Sumber Data .. .. .......... .......... ....... .. ....... .. .................... ... ....... .. ........ ........... .. 38

3.2.1Data Sekunder ... .. ...... .... ....... .. ........ ... .... ........... ... ........ ... .. .......... .. .. 39

3.3Populasi ...... ... ....... .. ......... .......... ......... .. ....... ...... .... ... .... ... ......... ... ............... 40

3.4Persempelan .......... ....... ..... ...... ...... ..... ..... ..... ....... ..... .. .... '" .. ... ... ........... .... .. 40

3.5Instrumen Kajian .. ... ..... .. ..... ........... .. ......... .... ....... .... ..... ........ .. ........ ... ...... .. 41

Rumusan .. .......... ......... ... ...... .. .. ....... ...... .... ........ .... ....... .. ....... .. .. ... ......... ..... ...... 43

BAB 4: ANALISA DATA DAN DAPA TAN KAJIAN

4.1 Pendahuluan ............ ......... .... ...... ......... ..... ..... ..... ...... ....... ..... ............... .. ... .. . 44

4.2 Hasil Pemerhatian ....... .... ....... .. .. .... ...... ..... ................ ... ............... ...... ..... ... .. . 45

4.2.1 Pameran Kraf Kayu .. .... ........ ...... .... ....... .. .......... .. ........ ...... .... .. .... ..... 45

4.2.2Bahagian Peralatan Nelayan .. .... ...... .. ........ .. .... .. ............ .... ...... .. .. .. .. . 50

4.2.3Bahagian Anyaman .. .. ..... .... .. .. ............ .. ........ .... ...... ........ .. .. .... .. .. .. .... 51

4.2.4Bahagian Batik ......... ......... ..... ....... .......... .. ........ ......... ... ...... ............. . 53

4.2.5Bahagian Tenunan .......... ................. ... ........ .. .............. .... ....... ... ........ . 55

4.3Temuramah .... ...... .. .. ....... ..... ....... .... ....... ....... .... ..... .. .... ....... ... ....... .... ...... ...... 57

4.3 . 1 Maklumat Daripada Informan Pertama .. ...... .............. .. ................ .... 57

4.3.1.1Pengurusan Muzium .... .. .. .. ........ .. ........ .... .............. .. ........ . 58

iii

4.3 .1.2Prosedur Pengurusan Koleksi ...... .. .... .... .... .. ............ .. .... .. .. 59

4.3.1 .3Perolehan Koleksi ...... .. ............ .. ............ .. ............ .... .......... 61

4.3.2Pendaftaran Koleksi .. ........... ..... ...... ... ... ................. ...... ... ............. .. ... 63

4.3.3Khidmat Rujukan Atau Komunikasi Pameran .......... .. ............ ........ .. 64

4.3 .4Penyelidikan ............... .. ....................... .... .. ..................... .... .. ........... .. 64

4.3.4.1 Unit Penyelidikan .. ........ .................... ...... ........ .. .......... .. .. ... 65

4.3.4.2Unit Penerbitan .... ............ ... ...... ...... ............... .. .... .... .. .. ....... 65

4.3.4.3Unit Dokumentasi ...... .. .............. ... .......... .. ... .......... .. .......... . 65

4.3 .5Promosi Yang Dijalankan ...................... ....... .. .... .. ...................... .. ..... 66

4.4Maklumat Daripada Informan Kedua .......... .. .. ............ ........... .. .... .. ...... .... ..... 69

4.5Maklumat Daripada Informan Ketiga .. .. ............................ .... ............. .. ......... 70

4.6Dapatan Kajian ... ..... ........... .......... .... .. ................... .... .................. .... .. .. ..... .. .... 71

4.6.1 Bahagian A ........ .. .......................... .... ... ........................ .. .................... 72

4.6.2Bahagian B .... .... ........... .. ....... .. .. .. .............. ............. .. ............. ...... ....... 76

4.6.3Bahagian C .. ............................ ............ ...... .......... .. ............. .. ........... .. . 83

Rumusan .... ........... ... ........ ...... .. .......... ... .......... ....... ......... .. ....... ..... ..... ......... .. ....... 91

BAB 5: KESIMPULAN DAN CADANGAN

5.1 Kesimpulan ...... .. ... ..... ..... ............. ... ....... ..... .............. .. ...... .. ....... .......... .. .... ... . 92

5.2 Cadangan ...... ..... .......... ............. .. ............ ............. .... ............ .. ........ ... ..... ........ 93

BIBLIOGRAFI ..... ... ....................... .... ............. ............ ....... ......... ............ ... ...... 95

LAMPIRAN ...... ...... ........ .. ............. .. ... ......... ........ ..... ............... .......... .. ... .......... 97

iv

SENARAI RAJAH

Rajah 1: Muzium Kraftangan Negeri Ke1antan ...... ............ ... ...... ...... .. ........... .... 5

Rajah 2: Peta Negeri Ke1antan ................................................................... ......... 14

Rajah 3: Ukiran Peta Malaysia .. .. ...... ............ ............ .. .. ........... ... ..... .... .............. 46

Rajah 4: Corak-corak Ukiran ......................................................................... .. ... 47

Rajah 5: lenis Kukuran ...................... ... .. ............................................................ 47

Rajah 6: Kotak Ke1aut Dan Cepu ......... ........ .................. ................. ........... ........ 48

Rajah 7: Raga Tempurung Berukir ........ ..... ..... ..... ... ............ ................ ........... ... 49

Rajah 8: Serkap ................................. ......... .................. ........ ........... .... ........ ..... .. 50

Rajah 9: Bubu dan la1a .............. .......... ........... ........................................ .. ......... 51

Rajah 10: Ko1eksi Kraf Anyaman ............. .. ............ ......................................... . 53

Rajah 11: Ko1eksi Batik ..................................................................................... 54

Rajah 12: A1at-a1at Mengecop Batik .................................................... .... ........ 54

Rajah 13: Pera1atan Tenunan ........ ............. ............ .............. .. ............ .. ......... .... 56

Rajah 14: Ko1eksi Barangan Tenunan .... ............ .. ................................. ........... 56

Rajah 15: Prosedur Ko1eksi ............................. ................................................. 60

Rajah 16: Sumber Pero1ehan Ko1eksi ............. ........... ......... ....................... ... .... 61

. Rajah 17: Prosedur Pendaftaran Ko1eksi ................ .......................................... 63

Rajah 18: Bahagian Penye1idikan ...................... ..... ........ .................................. 64

Rajah 19: Promosi Yang Dija1ankan ................................................................ 67

v

SENARAI JADUAL

ladual 1: Umur Responden ........................... .... ............ ....... ............................ 72

ladua12: lantina Responden ...... ...... ....................................... ..... ........ ........... . 73

ladua13 : Status Responden ........................ ................................. .. .... ...... ... .... . 74

ladua14: Pekerjaan Responden ..................... ...... ........................................ .... 75

ladua15: Kewujudan Muzium .............. .. ............................................ ............. 76

ladual 6: Bahagian Pameran Yang Dapat Menarik Pengunjung ..................... 77

ladual 7: Peranan, Pengiklanan dan Promosi ........... .... ....... .... ........ ..... ...... ... .. 78

ladual 8: Sambutan Terhadap Aktiviti Yang Dijalankan ............................. ... 79

ladual 9: Layanan Daripada Pihak Muzium ...... ... ......... ... ......... ...... ..... .. .. ... .... 80

ladual 10: Cara Promosi Yang Mudah Difahami ...... .... .................................. 81

ladual II: Keberkesanan Promosi ............................. .... ...... .... ........................ 82

laduaII2: Penyebaran Maklumat Mengenai Muzium .... ... ........ ... ........ ... ....... 83

ladualI3: Pelbagaikan Koleksi Pameran ........................................................ 84

ladual 14: Penyusunan Koleksi ..... ...... ....................................... ..................... 85

laduaII5: Mengadakan Aktiviti Yang Berbentuk Hiburan ............... ..... ........ 86

ladual 16: Pamer Hasil Kraftangan Masyarakat ..... ... .......... .. ........ ..... ............ 87

ladual 17: Kaedah Terbaik Untuk Mempromosikan Muzium ........................ 88

ladual 18: Aktiviti Promosi Secara Berterusan ..... .. ........................................ 89

ladual 19: Kemudahan Infrastruktur ............ .. .............. .. ................ .. ...... ......... 90

vi

Abstrak

Muzium Kraftangan di Negeri Kelantan adalah sebuah Muzium yang

menggunakan senibina Melayu Kelantan yang menarik. Binaannya yang unik

berdasarkan ciri-ciri Melayu tradisional menjadikan tempat ini amat sesuai sebagai

pusat tarikan pelancongan. Bangunan Muzium kraftangan ini juga digunakan sebagai

pusat mengembangkan lagi industri kraftangan Kelantan. Pendedahan yang kurang

tentang aktiviti yang dijalankan menyebabkan masyarakat hari ini kurang

mengetahui kewujudannya. Promosi yang dijalankan oleh pihak muzium hams

digiatkan lagi supaya masyarakat hari ini mengetahui aktiviti yang diadakan. Dalam

kajian ini, kaedah kuantitatif dan kaedah kualitatif telah digunakan oleh penyelidik

untuk menyelesaikan permasalahan kajian.

vii

Abstract

Handicrafts in the State Museum is a museum with an interesting Kelantan

Malay architecture. Based on the unique structural features of a traditional Malay

makes this place an ideal tourist attraction center. Crafts museum building is also

used as a center for handicraft industries to further develop Kelantan. Exposure is

less about the activities carried out are making today are less aware of its

existence. Promotion conducted by the museum should be intensified so that

people today know the activities held . In this research quantitative and qualitative

methods were used by researchers to solve the research problem

viii

BAB 1

PENDAHULUAN

1.1 Pengenalan

Bab satu menerangkan pendahuluan, objektif kajian, permasalahan

kajian, persoalan kajian, hipotesis, limitasi kajian, kepentingan dan skop

kajian. Dalam bab ini pengkaji akan menerangkan secara terperinci tentang

pengenalan kajian, merangkumi sejarah Muzium Kraftangan Kelantan.

Pengkaji juga menjelaskan objektif kajian dijalankan dan penyelasaian

kepada mengapa pengkaji tertarik untuk menbuat kajian berkaitan

Keberkesanan Promosi Muzium Kraftangan dalam Menarik Lebih Ramai

Pengunjung Tempatan.

1.2 Perbadanan Muzium Negeri Kelantan

Tajuk kajian penyelidikan yang dipilih ialah "Keberkesanan Promosi

Muzium Kraftangan dalam Menarik Lebih Ramai Pengunjung Tempatan".

Muzium Kraftangan adalah salah satu muzium yang diterajui oleh

Perbadanan Muzium Negeri Kelantan (PMNK). Perbadanan Muzium Negeri

Kelantan iaitu (PMNK) telah ditubuhkan menerusi Enakmen Bi1.6 tahun 1975

yang telah mula berkuatkuasa pada 1 September 1976. Penubuhan ini adalah

mengikut warta kerajaan kelantan K.N .P.U pada 26 Ogos 1976 oleh kerajaan

Negeri Kelantan. Pada tahun 1980, Perbadanan Muzium Negeri Kelantan

telah berkembang dengan pesat dan Muzium Negeri telah ditubuhkan pada 30

1

Mac 1981. Muzium Negeri terletak bersebelahan Bulatan (Medan) Tuan

padang dalam kompleks bangunan Pejabat Tanah dan Jajahan Kota Bharu.

Perbadanan Muzium Negeri Kelantan juga telah menubuhkan lima

buah muzium yang terletak dikawasan Zon Budaya Kota Bharu iaitu

Memorial Peperangan Dunia ke II, Muzium Islam, Muzium Adat Iatiadat

Diraja Kelantan, Muzium Diraja (Istana Batu) dan Muzium Kraftangan. Visi

PMNK ialah institusi Muzium yang cemerlang di Malaysia. Misi PMNK pula

ialah melaksanakan semua aktiviti pennuziuman secara berkualiti dan

berkesan.

Objektif penubuhan Perbadanan Muzium Kelantan ialah sebagai

gedung ilmu bagi menyebarkan pengetahuan disamping memberi hiburan dan

sumber aspirasi kepada masyarakat dalam mengenal sejarah, kebudayaan,

adat resam dan kekayaan semulajadi negeri Kelantan. Objektif kedua ialah

sebagai penyelamat dan menyimpan warisan sejarah dan kebudayaan bagi

tatapan ganerasi akan datang. Objektif ketiga ialah menjadi pusat rujukan

utama kepada pelajar dan sesiapa yang benninat terhadap sejarah,

kebudayaan, adat resam dan semulajadi negeri Kelantan. Objektif kelima

ialah menggalak dan menarik minat masyarakat berbilang kaum mengenai

asal-usul mereka bagi mewujudkan suasana hannoni dan mengeratkan

perpaduan. Objektif yang terakhir ialah membantu dalam usaha

mengembangkan industri pelancongan negara.

Fungsi penubuhan Perbadanan Muzium Kelantan ialah mentadbir,

mengurus, merancang dan menyelaras aktiviti-aktiviti pennuziuman dengan

2

semua institisi berkaitan. Fungsi kedua ialah memungut, memelihara,

menyimpan dan mempamerkan secara sistematik barang-barang lama dan

baru yang mempunyai nilai-nilai sejarah dan kebudayaan tradisi. Fungsi

ketiga ialah mengadakan penyelidikan berhubung dengan aspek sejarah,

kebudayaan, adat resam dan alam semulajadi di Negeri Kelantan. Fungsi

keempat ialah menganjurkan dan menyediakan pameran khas koleksi bahan­

bahan sejarah, kebudayaan, ad at resam dan sebagainya dari masa ke semasa.

Fungsi kelima ialah mengenalpasti monumen dan bangunan

bersejarah untuk dipulih dan dipelihara sebagai warisan negara. Fungsi

keenam ialah memberi khidmat nasihat dan bantuan teknikal dalam hal-hal

permuziuman diperingkat negeri kepada institusi yang memerlukaIUlya.

Fungsi yang ketujuh ialah bekeIjasama dengan lain-lain muzium di Malaysia

berhubung dengan hal-hal permuziuman dari masa ke semasa. Fungsi

seterusnya ialah membantu menyediakan khidmat sokongan ke arah

menggalakkan industri pelancongan dan objektif terakhir ialah

menguatkuasakan enakmen-enakmen yang berkaitan.

3

1.2.1 Carta organisasi Perbadanan Muzium Negeri Kelantan

4

t'u.at Khidmat I\f.klumat Akademf UNlVERSm MALAYSIA SARAWAK

1.3 Muzium Kraftangan

Rajah I : Muzium Kraftangan Negeri Kelantan

Balai Ketam Guri atau lebih dikenali sebagai Muzium Kraftangan adalah

sebahagian daripada bangunan Kampung Kraftangan yang diperuntukkan kepada

Perbadanan Muzium Negeri Kelantan dan dijadikan Muzium Kraftangan.

Bangunan Muzium Kraftangan juga telah dibina secara go tong royong oleh

beberapa buah jabatan kerajaan di antaranya labatan Perhutanan, Majlis

Perbandaran Kota Bharu (MPKB), labatan Penjara Malaysia di Pengkalan

Chepa, Perbadanan Kemajuan lkhtisad Kelantan (PKfNK) dan lain-lain jabatan

lagi.

Asalnya, bangunan Muzium Kraftangan ini adalah kepunyaan Sultan

Kelantan, kawasan ini dahulunya dipenuhi dengan rumah setinggan dan

kemudiannya dibersihkan untuk dijadikan taman permainan kanak-kanak. Kayu

bahan binaannya pula terdiri daripada kayu-kayu keras yang terpilih dan bermutu

5

tinggi seperti kayu cenggal, seraya, tembusu, merbau dan lain-lain lagi.

Semuanya adalah dihadiahkan oleh labatan Perhutanan Negeri Kelantan.

Bangunan Muzium Kraftangan telah siap dibina dan dirasmikan oleh Duli Yang

Maha Mulia Raja Perempuan Kelantan pada 27 lulai 1991. lanya merupakan satu

langkah awal ke arah pencapaian matlamat pembangunan semula industri

kraftangan Kelantan disamping mempamerkan bahan-bahan kraftangan yang

telah dilupakan oleh sesetengah golongan muda pada ketika ini . Binaannya yang

unik berdasarkan ciri-ciri tradisional Melayu ini menjadikan temp at ini amat

sesuai sebagai pusat tarikan pelancongan.

Muzium ini terletak di pusat bandar Kota Bharu, iaitu dalam kawasan zon

budaya yang berhampiran dengan Pasar Buluh Kubu . Ianya merupakan salah satu

langkah awal ke arah pencapaian matlamat pembangunan semula industri

kraftangan Kelantan disamping mempamerkan bahan-bahan kraftangan yang

telah dilupakan oleh sesetengah golongan muda pada masa kini. Kawasan

Muzium Kraftangan ini telah dihiasi dengan pelbagai jenis pokok bunga dan lain­

lain pokok hijau. Majlis Perbandanan Kota Bharu (MPKB) telah

dipertanggungjawabkan untuk menjaga seluruh kawasan ini.

Bangunan ini digunakan sebagai sebuah muzium yang menempatkan Seni

Kraftangan Kelantan yang terkenal, antaranya mengandungi anyaman yang

beraneka jenis, berbagai corak batik dan begitu juga dengan sulaman dan tenunan

songket. Barang-barang tersebut bukan sahaja mempamerkan keindahan seni

krafnya tetapi mempunyai sejarah yang tertentu yang menampilkan negeri

Kelantan Darul N aim sebagai sebuah negeri yang kaya dengan kesenian. Inilah

6

fungsi terkini mUZmffi ini disamping memberi kemudahan kepada penyelidik

untuk mengkaji kesenian kraftangan tradisi dan Warisan Budaya Kelantan.

Bangunan kraftangan ini juga digunakan sebagai pusat mengembangkan

lagi industri kraftangan Kelantan, memelihara kesenian tradisi warisan dan juga

untuk meningkatkan lagi taraf sosio-ekonomi pengusaha serta mendorong bagi

kemajuan kesenian tradisi . Aktiviti-aktiviti sampingan seperti projek sosio­

ekonomi, bengkel, seminar dan kesenian juga tuTUt diadakan.

Objektif penubuhan Muzium Kraftangan ialah bagi memperkenalkan

sejarah dan seni kraftangan di negeri Kelantan melalui pameran. Perbadanan

Muzium Negeri Kelantan juga mengharapkan Muzium kraftangan dijadikan

pusat kajian dan penydidikan mengenai kraftangan, kesenian dan warisan

budaya Kelantan. Terdapat pelbagai koleksi hasil kraftangan masyarakat

tempatan dipamerkan. Setiap hasil kraftangan yang dipamerkan juga telah

disertakan dengan keterangan-keterangan untuk memberi gambaran yang jelas

kepada pengunjung, selain itu, alat-alat dan demonstrasi juga turut disediakan

untuk para pelawat bagi mengenali dengan lebih dekat kraftangan Kelantan

khususnya.

Balai pameran Muzium Kraftangan ini terletak di tingkat pertama

bahagian bangunan muzium. Balai pameran ini dikawal selia oleh beberapa orang

penjaga muzium yang beruniform dan diketuai oleh seorang Pembantu Muzium.

Mu.z.ium ini juga dibuka setiap hari kecuali hari jumaat, mulai jam 8.30 pagi

hingga 4.45 petang. Bayaran yang dikenakan juga adalah berpatutan iaitu,

RM l.OO bagi orang dewasa dan RMO.50 bagi kanak-kanak. Bagi pengunjung luar

7

negara pula bayarannya ialah RM2.00 bagi orang dewasa dan RMI.OO bagi

kanak-kanak

Menurut Zainuruainy Mat Zain (2007) yang bertajuk "Muzium

Kraftangan Sri Kenali Muzium" mengatakan bahawa bangunan Muzium

Kraftangan ini menggunakan senibina Melayu Kelantan yang menarik,

merangkumi bentuk bangunan, rabung, dinding dan atap perabung lima. Atapnya

daripada bata buatan tempatan. Silingnya diperbuat daripada anyaman buluh

(kelarai), dindingnya ala janda berhias, pemeleh menggunakan andang-andang

bennotifkan bunga petola. Sisik angin jenis 'Jejala' bermotifkan bunga kunyit.

Jendelanya dibuka terus sehingga ke lantai. Lantainya dibuat tinggi di mana

bahagian bawahnya dijadikan ruang untuk kegiatan kraftangan seperti yang

terdapat di kampung-kampung di Kelantan pada masa dahulu. Bahagian

bumbungnya bertingkat dua dan menggunakan pemeleh. Boleh dikatakan

keseluruhannya menggunakan kayu-kayu cengal yang keras dan tahan lama.

Bangunan Muzium Kraftangan ini menonjol keistimewaanya dari segl

rekabentuk tradisi dengan menggunakan ukiran-ukiran bunga tempatan. Bahan­

bahan mentah pula boleh dikatakan keseluruhannya dari negeri Kelantan sendiri

seperti buluh, kayu, atap dan lain-lain lagi. Di sini juga terkumpulnya hasil seni

buatan tangan masyarakat Melayu Kelantan, sarna ada untuk jualan mahupun

pameran. Bangunan Muzium kraftangan ini juga digunakan sebagai pusat

mengembangkan lagi industri kraftangan Kelantan, memelihara kesenian tradisi

warisan.

Di dalam Muzium ini, Pengunjung boleh melihat pelbagai koleksi hasil

kraftangan yang dihasilkan oleh masyarakat tempatan yang dipamerkan

8

antaranya alat-alat menenun songket, tenunan songket, sulaman tradisional,

barangan yang diperbuat daripada buluh, tembaga, pertukangan perak dan

anyaman.

1.4 Permasalaban Kajian

Muzium kraftangan di negeri Kelantan adalah satu temp at yang sesuai

untuk dijadikan sebagai pusat tarikan pelancong. Pengkaji tertarik untuk

mengkaji keberkesanan promosi Muzium Kraftangan di Kelantan. Promosi yang

dijalankan oleh Muzium Kraftangan tidak mendapat sambutan yang

memberangsangkan kerana masyarakat dan pengunjung tempatan tidak

mengetahui aktiviti-aktiviti yang dijalankan oleh pihak Muzium.

1.5 Objektif Kajian

1) Menerangkan babagian pameran yang dipamerkan di Muzium

Kraftangan Kelantan.

Terdapat pelbagai bahagian pameran yang dipamerkan di Muzium

Kraftangan KeJantan. Bahagian memainkan peranan yang penting untuk

memberi kepuasan kepada pengunjung yang mengunjungi Muzium tersebut.

Teknik penyusunan bahan koleksi dan label pad a koleksi dapat membantu

pengunjung untuk mengetahu dengan lebih mendalam mengenai barangan

yang di pamerkan.

2) Mengenalpasti keberkesanan promosi Muzium Kraftangan Kelantan

dalam menarik pengunjung.

Perbadanan Muzium Negeri Kelantan adalah salah satu perbadanan

yang bertanggungjawab untuk mempromosikan muzium kraftangan serta

9

menghebahkan maklumat aktiviti kepada masyarakat. Masyarakat tidak akan

mengunjungi sesebuah tempat jika ianya tidak mendatangkan faedah serta

jika tidak diberitahu tentang aktiviti yang akan dijalankan. Pengkaji juga

mengenalpasti keberkesanan promosi Muzium Kraftangan dalam menarik

pengunJung.

3) Menganalisis kaedah yang lebih sesuai untuk mempromosikan Muzium

Kraftangan Kelantan.

Pelbagai langkah harus diambil oleh pihak Perbadanan Muzium

Negeri Kelantan supaya mendapat sambutan daripada semua golongan

masyarakat khasnya penduduk setempat. Pelbagai usaha haruslah diambil

untuk menarik lebih ramai pengunjung tempatan. Dengan adanya promosi

daripada pihak Perbadanan Muzium Negeri Kelantan dapat memberi

pengetahuan kepada semua golongan terutama penduduk tempatan.

1.6 Hipotesis

Muzium Kraftangan di negeri Kelantan adalah satu tempat yang

sesuai untuk dijadikan sebagai pusat tarikan pelancong. Muzium ini

mempunyai keindahan senibina yang sangat menarik iaitu dengan

menggunakan senibina Melayu Tradisional. Pengkaji mengandaikan bahawa

dengan adanya promosi yang berterusan, Muzium Kraftangan akan lebih

dikenali dan mampu menarik lebih ramai pengunjung.

10

1.7 Skop Kajian

Penyelidikan yang dijalankan adalah berkaitan dengan Keberkesanan

Promosi Muzium Kraftangan Kelantan dalam Menarik Lebih Ramai

Pengunjung Tempatan. Kajian ini dijalankan di Muzium Kraftangan dan

Perbadanan Muzium Ke1antan yang dilihat sebagai tempat yang sesuai untuk

menarik perhatian pengunjung tempatan.

Penye1idikan yang dijalankan ini adalah merangkumi sejarah kewujudan

Muzium Kraftangan, serta kaedah yang memerhati bahagian pameran koleksi

yang dipamerkan di Muzium Kraftangan Kelantan. Menghuraikan setiap

koleksi yang dipamerkan di Muzium Kraftangan serta keterangan dan fungsi

koleksi barangan tersebut.

Penyelidikan yang dijalankan memfokuskan kepada cara untuk menarik

minat lebih ramai pengunjung tempatan untuk mengunjungi Muzium

Kraftangan di Kelantan. Mencadangkan kaedah-kaedah yang sesuai untuk

mempromosikan Muzium Kraftangan tersebut supaya mendapat sambutan

daripada penduduk tempatan.

Penyelidikan dibuat berdasarkan maklumat yang diperolehi daripada staf

Muzium Kraftangan serta penduduk setempat di sekitar Kota Bharu.

Penyelidikan di buat sekitar bandar Kota Bharu kerana berdekatan dengan

tempat tinggal pengkaji dan memudahkan pengkaji untuk mendapatkan

respond en bagi menjawab borang soal selidik yang di sediakan.

11

1.8 Limitasi Kajian

Hal ini merupakan sesuatu yang biasa terjadi dalam mana-mana

kajian. Begitu juga dengan kajian yang dilakukan ini. Antara masalah yang

timbul daripada kajian ini ialah sedikit kesukaran berlaku apabila pengkaji

perlu mencari responden yang sesuai untuk menjawab kesemua soalan yang

disediakan.

Terdapat soalan-soalan yang menyukarkan bagi responden untuk

memahami dan menjawab soalan yang disuarakan untuk mencapai objektif

didalam kajian ini. Hal ini menyukarkan pengkaji untuk mendapatkan

maklumat-maklumat yang berkaitan dengan kajian yang dijalankan.

Selain itu, pengkaji juga mengalami masalah untuk mendapatkan

kerjasama dari respond en dan ia agak menguji kasabaran kerana kebanyakan

respond en tidak mahu menjawab soalan yang dikemukakan oleh pengkaji

kerana responden tidak mahu diganggu.

Terdapat juga kelemahan data yang mana responden tidak menjawab

pertanyaan seperti yang diinginkan. Jawapan yang diberi oleh responden

kurang rei evan dan ini sedikit sebanyak membuatkan proses menganalisa data

dalam kajian ini semakin rumit.

1.9 Kepentingan Kajian

Setiap penyelidikan yang dijalankan oleh penyelidik mempunym

kepentingannya yang tersendiri kepada masyarakat. Kepentingan kajian yang

12