1

Ginagawa upang maipahayag ang ideya’t kaisipan sa kapwa sa iba’t ibang kadahilanan

Upang maiparating ang ating nararamdaman hinggil sa isang paksa

Upang libangin ang sarili at ang kapwa Upang magturo at magbahagi ng kaalaman Makumbinsi ang ibang tao sa katotohanan

ng ibinibigay na opinyon Ang anumang dahilan ng sumusulat ang

nagtatakda sa kanyang direksyong tatahakin kapag hawak na ang lapis at pael o dili kaya’y sa pagtipa sa mga letra sa kompyuter

2

Ang kasanayan sa pagsulat ay sinasabing higit pa sa paggamit ng mga simbolong ortografik

Ayon ka Arapoff, ang pagsulat ay isang proseso ng pag-iisip na inilalarawan sa pamamagitan ng mahusay na pagpili at pag-oorganisa ng karanasan

Si Smith ay naniniwalang ang pagsulat ay isang tao-sa-taong komunikasyon

Kung kaya’t kinakailangang pinipili ang mga salita at isinasaayos ang istruktura upang maging malinaw ang mensahe

3

Mas madalas kaysa hindi, ang mga manunulat ay hindi pa tiyak sa kung ano ang kanilang isusulat hangga’t hindi pa sila nagsisimulang sumulat

Maituturing din itong isang paglalakbay-isip nang hindi alam ang destinasyon

Ayon kay Royo, ang pagsulat ay paghubog ng damdamin at isipan ng tao

Naipaparating niya ang kanyang mithiin, pangarap, damdamin, bungang-isip at mga agam-agam

4

1. Expresiv – nakafokus sa pangangailangan ng manunulat na malayang maipahayag ang kanyang sarili gamit ang sariling pamamaraan- walang ginagamit na teorya ngunit nakaimpluwensiya sa inobasyon sa pagtuturo ng pagsulat2. Kognitiv – tumitingin sa pagsulat bilang isang pag-iisip at isang kompleks na gawain- may makalayuning oryentasyon at naniniwalang it’oy isang pabalik-balik na gawain3. Sosyal na antas – ang mga manunulat ay hindi lamang kumikilos nang nag-iisa kundi bilang kasapi ng isang sosyal

5

at kultural na pangkat na nakakaimpluwensya

sa kung ano at paano sila sumulat4. Komunidad ng diskurso – nadevelop

mula sa paniniwalang ang pagsulat ay isnag gawaing sosyal

- ang pagkaunawa ng mambabasa at ang genre ay napakahalaga rito

- ang atensyon ay nakatuon sa pantersyaryang pagsulat kung saan kailangang makasulat sila nang katanggap-tanggap sa akademik na komunidad

6

Ang dayagram na ito ay nagpapahiwatig ng paulit-ulit at hindi linyar na kalikasan ng pagsulat

7

Muling Pagtingin

Paglabas ng Ideya

Pag-iistruktura Pagfofokus

Evalwasyon

Paggawa ng Burador

Ang mga gawaing brainstorming ay nagpapalabas ng ideya na nakatutulong sa mga manunulat na masabi ang nasa kanyang iskema

Ang pagfofokus naman tulad ng mabilis na pagsulat ay nauugnay sa pangkalahatang layunin sa pagsulat tungkol sa isang paksa

Ang paggawa ng burador ay transisyon ng kaisipan mula sa manunulat patungo sa tekstong para sa mambabasa. Sa bahaging ito, maraming burador ang maaaring mabuo batay na rin sa gfidbak mula sa mga guro at/o kasama

8

Sa pagtataya o evalwasyon, makatutulong ang paggamit ng tseklist upang makakuha ng fidbak at mga puna na makatutulong upang maisaayos muli ang binuong burador

Ang muling pagtingin sa teksto ay ginagawa upang matiyak kung tama ang ginawa. Layunin nitong makalikha ng makabuluhan at mabisang pagsulat na makadedevelop sa kasanayan ng manunulat

9

Ang karanasan ang humuhubog sa pagsulat Hindi sumusunod sa iisang daan Ang anumang gawain ay naghahatid ng

naiibang hamon Nagkakaiba-iba ang paraan ng bawat

manunulat

10

Ekspresiv – pangunahing layunin nito ang maipahayag ang nararamdaman at nasasaloob

- may malayang pamamaraan, hindi gasinong pinagtutuunan ng pansin ang ispeling ng mga salita bagkus minamahalaga ang mailabas ang tunay na iniisip at nadarama ng isang tao

- kinapapalooban ng sariling karanasan at mga pala-palagay ng manunulat hinggil sa ilang pangyayari sa paligid

- Hal. jornal, talaarawan, personal na liham at mga reaksyon

11

Transaksyunal – sa layuning ito ng pagsulat, nagbibigay ng interpretasyon, nangangatwiran, naghahatid ng impormasyon, nagsusuri, nanghihikayat o dili kaya’y nakikipagpalitan ng mga ideya sa iba ang manunulat

- Gumagamit ito ng mas formal at kontroladong paraan sapagkat may format o istilo na dapat isaalang-alang

- Hal. artikulo, sulating-pananaliksik, editorial, ulat, revyu, sanaysay, dokumentaryo, memorandum

12

Akademik – formal ang istruktura- maayos na naihahanay ang mga pangungusap

upang maging malinaw ang pagkakabuo ng ideya- kadalasang seryoso, nakabatay sa sinaliksik na

kaalaman- ang pagbuo ng ganitong uri ng kritikal na

pagsulat ay nakadepende sa kritikal na pagbasa ng isang indibidwal

- Hal. pamanahunang- papel, tesis, disertasyon, suring-basa, panunuring pampanitikan, malikhaing pagsulat

Jornalistik – ang mga sulating hango sa mga pahayagan gaya ng balita, editorial, lathalain at mga balitang isports ay halimbawa ng jornalistik na pagsulat

13

Referensyal – ang pagtatala ng mga sangguniang gagamitin ay nakatutulong nang malaki sa pagpapadali ng gagawing pagsulat

- maaaring ang mga ito’y mula sa mga aklat, pahayagan, polyeto, magazin, brochure, diksyunaryo, jornal, tesis at disertasyon

- Hal. Aban, E.B. (1999). Pananaliksik: Teorya at

Pamamaraan. Komisyon sa Wikang Filipino.Alcantara, R.B., et al. (2003). Teaching Strategies I.

Makati City: Katha Publishing Co., Inc.Arrogante, J.A. (2006). Malikhaing Pagsulat. Quezon

City: Great Books Trading.Garcia, L.C., et al. (2006). Komunikasyon sa

Akademikong Filipino. Cabanatuan City, JIMCY Publishing Home.

Raimes, A. (1983). Techniques in Teaching Writing. Oxford: Oxford University Press.

14

Teknikal – ang Filipino ay kinakailangang gamitin bilang wikang panturo. Kung gayon, kailangang ibunsod at puspusang itaguyod ang paggamit ng Filipino bilang wika ng pagkatuto sa sistemang pang-edukasyon. Subalit isang katotohanan na nakasulat ang napakaraming aklat lalo na sa matematika at siyensa sa wikang Ingles. Dahil dito, malaking papel ng pagsasalin ng mga babasahing ito sa wikang Filipino. Tandaang walang wikang imperyor o superyor na wika sapagkat ang bawat wika ay may sistemang tutugon sa pangangailangan ng gumagamit nito

15

hal.Paggawa ng Algorithm

1. Simula2. I-input ang tatsulok, tawagin itong TAAS.3. Tiyakin kung negatibo ang valyu ng

TAAS. Kung negatibo, bumalik sa hakbang 2. Kung hindi,

4. I-input ang base ng tatsulok, tawagin itong BASE.

5. Tiyakin kung negatibo o positibo ang valyu ng BASE. Kung negatibo, bumalik sa hakbang 4. kung hindi,

6. AREA NG TATSULOK=(BASE*TAAS)7. I-output ang AREA NG TATSULOK8. Tapos.

16

Sa pagsasagawa ng isang pag-aaral tungkol sa isang paksa, gumamit, kumukuha at nagsasaayos ng mga datos ang mananaliksik

Gumagamit siya ng iba’t ibang sanggunian upang makapangalap ng mga impormasyong susuporta sa ideya o argumento

1. Pangunahing datos – nagmumula ang mga impormasyon sa mga indibidwal na tao, mga akdang pampanitikan, mga pribado o publikong organisasyon, batas, dokumento at iba pang orihinal na talaan

2. Sekondaryang datos – kinalap ang mga datos mula sa mga manuskrito, ensayklopidya, tesis, disertasyon, magazin, pahayagan at iba pang aklat na naisulat ng mga awtor

17

1. Direktang sipi – ang mga eksaktong salita o pahayag ng isang awtor

- kinokopya nang direkta, salita-sa-salita, mula sa sanggunian

- ginagamit ito ng mananaliksikkapag nais niyang: idagdag ang kapangyarihan ng salita ng awtor

upang suportahan ang argumento nais pabulaanan o hindi sang-ayunan ang

argumento ng awtor bigyang-diin partikular ang isang malinaw o

makapangyarihang pahayag o sipi naghahambing ng mga ispesipikong punto de vista

18

Hal.Sinabi ni Almario (2005):

“Noong araw, inaawit ang tula ng mga Tagalog. Hindi sapagkat iisa ang tula at awit. Ngunit waring may kalapat na himig ang mga tula o nakalilikha alinsunod sa mga takdang himig. Kaya’t kung sabihin na may sinaunang tula ukol sa bawat gawain at yugto sa buhay ng tao, lumilitaw na may gayon ding bilang at uri ng sinaunang awit.”

Ayon kay Cover (2006), magkalakip ang ugnayan ng wika at kultura. Ang kultura ay likha ng tao. Ang wika ay taal sa tao. Kahit na nga ito’y taal, ang wika ay likha ng tao, gaya ng kultura

19

2. Parapreys o Hawig – nangangahulugan ito ng pagsasabing muli ng nakuhang ideya mula sa ginamit na sanggunian gamit ang sariling pangungusap

- maaari itong tingnan bilang transleysyon ng orihinal na pinagmulan ng ideya

- isang pagpapasimple ng tekstong binasa upang mas madaling maunawaan ng babasa

- gumagawa ng pagpaparapreys kapag: nais gumamit ng mga impormasyon sa

notecard at umiwas sa panggagaya o pangongopya

nais iwasan ang masyadong paggamit ng direktang sipi

nais gamitin ang sariling boses sa paglalahad ng impormasyon

20

Hal.Orihinal na Teksto

Kung ang lugar o setting ay nakakaapekto sa varayti ng paggamit ng wika sa pagsalita o pagsulat ng isang komunidad, gayundin ang katangiang personal ng bawat nakikipag komunikeyt

ParapreysAng varayti ng pasulat at pasalitang

wika ay natutukoy ayon sa kapaligiran at personalidad ng taong gumagamit nito

21

3. Sinopsis o Buod – pinagsasama-sama ang mga pangunahing ideya ng isa o maraming manunulat gamit ang sariling pangungusap

- ang mga binuod na ideya ay kadalasang hindi ipinipresenta sa paraang tulad sa orihinal.

- mas maikli ito kaysa sa orihinal at naglalaman ng kabuuang kaisipan ng pinagkunang materyal

- gumagawa ng sinopsis kapag: nais magbigay ng background at pananaw hinggil

sa isang paksa nais maglarawan ng pangkalahatang kaalaman

mula sa maraming sanggunian tungkol sa paksa nais na madetermina ang pangunahing ideya ng

pinagbatayang teksto

22

Hal.Orihinal na teksto

Ang paglinang ng mga materyales at sangguniang panturo na ginagamit sa iba’t ibang sabjek ay nangangahulugan lamang ng pangangailangan sa pagsasaling-wika o transleysyon ng mga teksto mula Ingles tungo sa Filipino. Ayon kina Sibayan at Gonzales (1991), magsisilbing isang pangunahing pamamaraan ang pagsasaling-wika upang ganap na makamit ang intelektwalisasyon ng wika. Sa madaling salita, malaki ang tungkulin ng pagsasaling-wika sa pagbuo ng pambansang kamalayan at sa pagsabay sa makabagong takbo ng buhay sa daigdig.

SinopsisAng pagsasalin sa Filipino ng mga materyales at sangguniang panturo ay isa sa pangunahing pamamaraang magagamit tungo sa intelektwalisasyon ng Filipino.

23

May mga lohikal na hakbang na sinusunod ng mga manunulat sa pagbuo ng isang papel

Isang proseso ang pagsulat Prosesong may dalawang direksyon: Una,

para tuklasin sa sarili ang kakayahang makapagpahayag ng mga ideya na ito’y hindi pala isang trabahong mekanikal na basta agarang lalabas ang alam pag gustong sabihin anumang oras; pangalawa, para makabuo ng sulating naaayon sa tamang pagkakasunud-sunod, at pagkakaugnay-ugnay ng mga kaisipan

24

1. Unang yugto - Ang Paghahanda ng Sulatina. Paglalagay ng sarili sa isang malinaw na

direksyon ng pagsulat ayon sa sumusunod na kaparaanan:

Pumili ng paksa- magtala ng marami- sa mga nakalistang paksa, pumili ng isa o dalawa

na inaakalang makatawag pansin at posibleng sulatin

- isulat ito sa taas ng susulating papel- simulang magtala- isipin ang kakailanganing haba ng sulatin at ang

panahong gugugulin- kitiran o mlawakan ang paksa ayon sa tinatayang

sukat ng sulatin- itala ang dinisyunang paksa

25

Alamin ang tiyak na layunin sa pagsulat at ang tiyak na babasa nito

- Ang matamang pagkakaunawa sa layunin at sa mambabasa ang magpapalinaw sa paksang tatalakayin

- Ang layunin ng pagsulat ay para makapagpahayag ng kaisipan at damdamin sa mambabasa

- Magkukuwento ka ba ng sariling karanasan?maglalarawan ka ba ng isang tauhan?Pangangatwiranan mo ba ang isang isyu?O maglalahad lang ng mga impormasyon

- Laging dalawang panig ang nasasangkot, ang nagbibigay ng impormasyon at ang tumatanggap ng impormasyon

- Ang tagatanggap ang mambabasa. Sinu-sino ang babasa ng sulatin – estudyante, titser, kaibigan

26

b. Pangangalap ng materyal at pagsasaayos ng mga kaisipan

Maraming mapagkukunan ng maisusulat – sa pagbabasa, sa pagmamasid, sa pakikipag-usap, sa sariling karanasan

Magtalang mabuti nang tiyak, nang tama Pagkatapos, grupu-grupuhin ang mga

detalye ayon sa makahulugang pamamaraan

Para magkaroon ng orihinalidad, tumuklas ng pansariling pamamaraan kung paano lalabas na kaakit-akit/kawili-wili ang epekto sa mambabasa

27

2. Ikalawang yugto – Ang pagsulat ng Burador

Hindi madaling mag-umpisa ng sulatin. Nakaharap ka sa nakaladlad na blankong papel. Naghihintay ka sa pagdaloy ng isip para lumakad ang nakaumang na pansulat. Sa biglang mauudlot na parang may bumabara sa bukana ng utak kaya mabagal ang pagbukal ng mga salita, o di kaya’y may sadyang wala, gayong sa tangka ay punong-puno naman ang isip ng mga diwa

Ito ang karaniwang nasusumpungan ng karamihan sa pagsisimulang sumulat

Datapwat, kung natupad ang mga kahilingan sa uanang yugto ng pagsulat, ang nabanggit na sitwasyon ay maiiwasan

28

3. Ikatlong yugto – Pagsasaayos ng mga detalye

Ito ang huling hakbangin para makapagsimulang sumulat

Maraming paraan sa pagsasaayos ng mga detalye – pwedeng pakronolohikal, paespesyal, pahambing at pataliwas, paanggulo, patiyak, pasaklaw, papayak, pasalimuot

29

1. Pagtatala – paglilista ito ng mga kaisipan sa pamamagitan ng pagdadaglat, pagguhit, pagsipi

- isa itong pagbabalangkas ng iniisip – isang impresyunistang balangkas na malalaman kapagdaka

- karaniwan nang ginagawang pahalang at pababa ang paglilista

- masusundan dito ang pagkakasunud-sunod at pagkakaugnay-ugnay ng mga detalye tungkol sa paksa pag magsusulat na

- hindi pa ito gaanong pagbuong baybay ng mga salita

30

2. Palitang-kuro – grupo ang karaniwang gumagawa rito

- mag-uumpok sila sa isang lugar na inaakalang makapag-uusap-usap sila nang malaya at mahusay

- Malawak nilang titingnan ang paksa sa iba’t ibang anggulo at ang kaligiran ng usapin

- Ang mga potensyal na opinyon ang bibigyang konsiderasyon at pagkakaisahan ang mga hakbangin para marating ang mapagkasunduang layunin

- Bukod sa napakaepektibo ng pamaraang ito, ang pangangalap ng kaisipan ay napakadali

31

3. Malayang Pagsulat – pamamaraan itong kung ano ang basta lumabas na ideya sa isip ay isinusulat

- Pabayaang malayang dumaloy ang isipan nang walang anumang pagkontrol, sa gayon, maging ang mga di-inaasahang nakabaong ideya ay lumitaw

- Hayaang magawa ang inisyal na teksto na magsisilbing burador o rafdraf dahil pagkatapos namabasa ito, madali nang mapagpasyahan kung alin sa mga ideya ang may potensyal at imporatnte

32