1

T.C. ULATIRMA BAKANLII

KARAYOLLARI GENEL MDRL

KARAYOLLARI )=K LABORATUVARI EFL

LABORATUVAR EL KTABI

TEKNK ARATIRMA DARES BAKANLII MALZEME LABORATUVARI UBES MDRL

ANKARA-2010

2

T.C. ULATIRMA BAKANLII

KARAYOLLARI GENEL MDRL

KARAYOLLARI )=K LABORATUVARI EFL

LABORATUVAR EL KTABI

HAZIRLAYANLAR

Nuran KKER Hamdi EN Kimya Mhendisi Kimya Yksek Mhendisi

Fizik Labratuvarefi Malzeme Labratuvarubesi Mdr

TEKNK ARATIRMA DARES BAKANLII MALZEME LABORATUVARI UBES MDRL

ANKARA-2010

3

dNDEKLER

G5 (0-8)

NUMUNE ALIMINDA DKKAT EDLECEK HUSUSLAR .................................................................. 6 LABORATUARIMIZDA TEST YAPILAN MALZEMELER TRLER................................................ 8

BLM -1 YATAY ARETLEME KULLANILAN MALZEMELER(8-60)

BOYANIN YAPISI VE TANIMLARI................................................................................................ 10 YOL ZG BOYALARI UYGULAMA ALANLARINA GRE BOYA TPLER ................................. 10 BOYALARDA KULLANILAN STANDARTLAR .............................................................................. 11 TS EN 1871 STANDARDINA GRE BOYALARA YAPILAN F=KSEL TESTLER........................ 12

TCK TEKNK ARTNAMESNE GRE SOUK YOL ZG BOYASINA AT TEKNK

ZELLKLER VE F=KSEL TESTLER ........................................................................................ 14 CAM KRECK MALZEMESNE AT TEKNK ZELLKLER VE F=KSEL TESTLER .............. 25 TERMOPLSTKLER ................................................................................................................... 31 SOUK UYGULAMA PLSTKLER (TEK VEYA OK BLEENL BOYALAR) .......................... 35

BOYALARIN UYGULAMADAN NCE HAZIRLANMASI .............................................................. 38 BOYANIN UYGULANMASI ESNASINDA YAANILAN PROBLEMLER.................................... 40 BOYANIN YOLA UYGULANMASI ESNASINDA YAPILMASI GEREKEN LEMLER .................. 46 YOL CZG BOYASININ DEAL ATILMA KOULLARI ................................................................ 49 CAM KRECN DEAL ATILAMA KOULLARI ......................................................................... 50

TS EN 1436 YOL ARETLEME MALZEMELER YOL KULLANICILARI dN YOL ARETLER

PERFORMANSI STANDARDINA GRE ARAZ TESTLER........................................................ 51 BOYA VE CAM KRECK DEPOLANMASINDA DKKAT EDLECEK HUSUSLAR ...................... 58

BLM -2 DEY ARETLEME KULLANILAN MALZEMELER(60-91)

REFLEKTF MALZEME- ASTM 4956-09 TRAFK KONTROL dN RETROREFLEKTF

KAPLAMA STANDARDI ............................................................................................................. 60 REFLEKTF MALZEMEYE AT TEKNK ZELLKLER VE F=KSEL TESTLER ........................ 76 TRAFK ARET LEVHASINA AT TEKNK ZELLKLER VE F=KSEL TESTLER ................... 77 .REFLEKTF OLMAYAN MALZEME ............................................................................................. 86

OMEGA PROFLTRAFK ARET LEVHA DRENE AT TEKNK ZELLKLER VE F=KSEL

TESTLER...................................................................................................................................... 87

4

BLM -3

GVENLK BARYERLER (91-100)

OTOKORKULUKLARA AT TEKNK ZELLKLER VE F=KSEL TESTLER .............................. 91

BLM -4 CTP (CAM ELYAF TAKVIYELI POLYESTER MAMUL ) VE ELK YOL KENAR

'KMELER (100-117)

CTP (CAM ELYAF TAKVIYELI POLYESTER MAMUL ) YOL KENAR DKMESNE AT TEKNK

ZELLKLER VE F=KSEL TESTLER ...................................................................................... 100 ELK YOL KENAR DKMES AT TEKNK ZELLKLER VE F=KSEL TESTLER ................. 110

BLM-5 TRAFK EMNYET KONLER VE UYARI ELBSELER ( GVENL YELEKLER)

(117-139)

TRAFK EMNYET KON6 AT TEKNK ZELLKLER VE F=KSEL TESTLER ...................... 117

UYARI ELBSES -

5

G5

lkemiz Karayollarnda, trafik gvenliinin salanmas amacyla kullanlan yatay

(souk ve scak uygulanan yol izgi boyalar ve Cam krecikler) ve dey (Standart

trafik aret levhalar) trafik iaretlerinin, otokorkuluk ve bariyerlerin, i gvenlii

yeleklerinin, emniyet konisi, yol butonlar gibi trafik gvenlii ve yol kalitesini

artran malzemelerin arge almalar , kalite kontrolleri ve fiziksel performanslar

fizik laboratuarlarPzda ilgili standart ve artnamelere gre test edilmekte sonular

deerlendirilmektedir.

AmacPz ise deLen teknolojiye baO olarak arge almalarQn artUlmas

hizmet dzeyinin devaml olarak ykseltilmesi ve trafik gvenlii alannda kullanlan

malzemelerin kalite kontrollerinde oluan son teknik gelimelerin lkemiz artlarna

uygun hale getirilerek uygulamaya konulmasQ saglamaktr.

6

NUMUNE ALIMINDA DKKAT EDLECEK HUSUSLAR

Fizik Laboratuvarndan verilen deney sonu raporlar, sadece deneye tabi

tutulan numuneler iin geerlidir. DolayVyla numunelerin ; temsili alnmas ,

yaplacak deneyler iin istenen miktara uygun olmas gerekmektedir. Ayrca

gnderme esnasnda hasar grmeyecek ekilde korunakl , mhrlenerek ve

tutanak ile gnderilmelidir.Laboratuvara gnderilmek zere alnan numunelerde

tabloda verilen miktar ve zelliklere de dikkat edilmelidir.

Malzeme Ad Deney

Standard

Numune zellikleri

Souk Yol izgi

Boyas

TCK Teknik

artnamesi

Orijinal numune bozulmadan kendi orijinal

kutusunda Teknik artnamesinde belirtilen

sayda. (Parti numaralar ve retim

tarihlerine dikkat edilmelidir.)

Cam Krecik TCK Teknik

artnamesi

Orijinal numune bozulmadan kendi

ambalajnda Teknik artnamesinde

belirtilen miktarda gnderilmelidir.

Termoplastikler TCK Teknik

artnamesi

Orijinal numune ve eritilmi numune

gnderilmelidir.

ok Bileenli

Boyalar

TCK Teknik

artnamesi

Orijinal numune ve bileen olarak

kullanlan malzemeler ve bileenin

kullanm % belirtilmelidir.

Reflektif Malzemeler TCK Teknik

artnamesi

Malzeme hasar grmeyecek ekilde her

renk iin en az 1m2 olarak gnderilmelidir.

7

Malzeme Ad

Deney Standard Numune zellikler

Otokorkuluklar

TCK Teknik

artnamesi

Kaplama kalQO iin otokorkuluk numuneleri orijinal boyutunda veya gnderilemiyorsa en az 1m boyunda kesilip gnderilecektir. Galvanizlenmemi malzemeden ekme, kopma, akma mukavemeti ve % uzama iin alnan ham elik numuneler , kesilirken zarar grmemesine dikkat edilmelidir. Bu numuneler en az 10 adet olmak zere dier galvanizli otokorkuluk para numuneleriyle birlikte laboratuvara gelmesi gerekmektedir.

Omega Profil aret

Direi

TCK Teknik

artnamesi

Galvanizli omega profil trafik iaret levha direklerinin boylarQn ve delik saylarQn llebilmesi iin laboratuvara orijinal boyutlarnda (kesilmeden) gnderilmesi gerekmektedir. Galvanizlenmemi malzemeden ekme, kopma, akma mukavemeti ve % uzama iin alnan ham elik numuneler , kesilirken zarar grmemesine dikkat edilmelidir. Bu numuneler en az 10 adet olmalGr ve Omega profil trafik iaret levha direi numuneleriyle birlikte laboratuvara gelmesi gerekmektedir.

CTP ve elik Yol

Kenar Dikmesi

TCK Teknik

artnamesi

Numune Teknik artnamesine gre

istenen miktarda 20 adetten az

olmamalGr.

Trafik Emniyet

Konileri

TCK Teknik

artnamesi

artnamesinde belirtilen miktarda

gnderilmelidir. (En az 10 adet olmalGr.)

Trafik Gvenlii

Yelei (Uyar

Elbiseleri)

TCK Teknik

artnamesi

artnamesinde belirtilen miktarda

gnderilmelidir.

8

LABORATUARIMIZDA TEST YAPILAN MALZEMELER TRLER

x SOUK UYGULANN YOL ZG BOYALARI x TERMOPLASTK YOL ZG BOYALARI x OK BLEENL BOYALAR x TRAFK ARET LEVHASI BOYALARI x GALVANZL SA MALZEMELER x OTOKORKULUKLAR x TRAFK ARET LEVHALARI x ALMNYUM MALZEMELER x ELEKTROSTATK TOZ BOYA KAPLI SA MALZEMELER x KORKULUK BOYALARI x CTP LEVHA VE KENAR DKMELER x ELK YOL KENAR DKMELER x CAM KRECKLER x TRAFK EMNYET KONLER x REFLEKTF MALZEMELER x GVENL YELEKLER x PVC-PE ERKL BORU NUMUNELER x JEOTEKSTL MALZEMELER x JEOMEMRAN MALZEMELER x JEOGRD MALZEMELER

9

BLM -1 YATAY ARETLEMEDE KULLANILAN MALZEMELER

10

BOYANIN YAPISINDA BULUNAN MALZEMELER VE TANIMLARI

BALAYICILAR ; Boyann kuruma, yapma, sertlik, esneklik, fiziksel ve kimyasal

zelliklerine katkda bulunmaktadr.

PGMENT VE DOLGU MALZEMELER ; Boyann renk ve rtclk zelliklerini

salayan ve genellikle balayF ve zclerde znmeyen kat tanecikler

ZCLER; Boyann uucu ksmQ oluturan kimyasal malzemelerdir.Boyay

uygulama yaplabilecek akkanla getirmek iin kullanOrlar. zcler,boya

uygulandktan sonra boya filminden uzaklaarak atmosfere karr. Bu nedenle

gerektiinden fazla ilave edilmemelidir.

KATKI MALZEMELER ; Boyann baz zelliklerini iyiletirmek, istenmeyen gelimeleri nlemek amac ile ok dk oranlarda kullanOrlar.

YOL ZG BOYALARININ UYGULAMA ALANLARINA GRE TPLER

2.1. Boya (Souk Yol izgi Boyalar) : Organik bir zcde veya suda asO halde

kat maddeler ieren bir sY rn . Boya, tek veya ok bileenli sistemler olarak

tedarik edilebilir. Boyalar frayla, ruloyla, pskrtlerek veya baka bir yntemle

uygulandnda zc buharlamas ve/veya kimyasal yolla yapkan bir film

oluturur. Karayollarnda yola uygulanan boyalarn %80i bu boya gurubuna

girmektedir.

2.2. Termoplastikler: Blok, taneli veya toz halde tedarik edilen, zc iermeyen

Laretleme malzemesi. Termoplastikler VWlarak eritilir ve daha sonra elverili bir

uygulama arac ile uygulanr. Bunlar, souduunda yapkan bir film oluturur.

2.3. Souk Uygulama Plastikleri: Tek veya ok bileenli ekillerde tedarik edilen

bir iaretleme malzemesi. Sistem tipine baO olarak, bileenler eitli oranlarda

karWUOr ve elverili bir uygulama aracyla uygulanr. Souk uygulama plstikleri,

yalnzca kimyasal yolla yapkan bir film oluturur. Karayollarnda genellikle bu sQfta

boyalar ift kompenentl olarak uygulanmaktadr.

11

BOYALARDA KULLANILAN STANDARTLAR x 1967 yOnda uygulamaya giren ve 1989 yOnda revize olan TS 604, Trafik Yol

Boyalar

x TS 604 Trk standartlar Enstits tarafndan iptal edilerek 2003 yOnda TS

EN1871, Yol aretleme Malzemeleri-Fiziksel zellikler standardna geilmitir.

x 2003 yOnda Boyann yola izilme ileminden sonra kalita kontrolu iin TS 1436 Yol iaretleme malzemeleri-Yol kullanFlar iin yol iaretleri performans standardna geilmitir.

Yukarda verilen bu standartlara ve yaplan arge almalarna gre

x TCK, Souk Yol izgi Boyas Teknik artnamesi hazrlanmWr.

12

TS EN 1871 STANDARDINA GRE BOYALARA YAPILAN F=KSEL TESTLER

TS EN1871, Yol aretleme Malzemeleri-Fiziksel zellikler Standardna gre souk

uygulanan yol izgi boyasna yaplan testler, aDda standardnda yer alan srasna

gre verilmitir.

1-KROMATKLK KOORDNATLARI VE PARLAKLIK FAKTR Yol iaretleme boyasQn gndz grlebilirlii, (parlaklk faktr) ile tanmlanr. Renk, EN 1436ya uygun olarak CIE standart sisteminin x,y kromatiklik koordinatlar ile

tanmlanr. Verilen ke noktalar vastasyla x,y renk diyagramlarndaki belirli blgelerle

VQrlGr.(izelge-2) Parlaklk faktr sQflar (izelge -1)

izelge 1 - Parlaklk faktr sQflar

Renk 6Qf Parlaklk faktr, LF5 0,75 LF6 0,80 Beyaz

LF7 0,85 LF1 0,40

Sar LF2 0,50

izelge 2 - Beyaz ve sar yol iaretleme rnleri iin kromatiklik koordinatlar

Ke noktalar 1 2 3 4

x 0,355 0,305 0,285 0,335 Beyaz

y 0,355 0,305 0,325 0,375 x 0,494 0,545 0,465 0,427

Sar y 0,427 0,455 0,535 0,483

2-RTME GC

Beyaz ve sar boyalarn kontrast oran (rtme gc), 300 m'lik bir yayma gereci ile

uygulanmasQn ardndan ISO 2814'e gre deneye tbi tutulduunda, beyaz boyalar iin

en az % 95, sar boyalar iin ise en az % 90 olmalGr.

3-DEPOLAMA KARARLILII

Boya, karWrma ile tekrar bnyeye birletirilemeyen kabuk ve kelek iermemelidir. 4

veya stnde bir puan almalGr.

13

4-UV LE YALANDIRMA Genel

Boya, ISO 4892-3'e gre, aDda aklanan iki deney ileminden birisiyle deneye tbi

tutulmalGr. Deney sonrasnda Parlaklk faktrndeki fark, , izelge 3'te verildii gibi

olmalGr (Burada = orijinal parlaklk faktr deneyden sonraki parlaklk

faktrdr). Kromatiklik koordinatlar izelge 2'de verildii gibi olmalGr.

UVA ile yalandrma

Numuneler, ISO 4892-3'e gre, lmba tipi I (UVA-340) altnda, 60C 2C'ta 8 h'lik

ma ve 50C 2C'ta 4 h'lik younlaWrmadan oluan dnglerle, 480 h sreyle

deneye tbi tutulmalGr.

UVB ile yalandrma

Numuneler, ISO 4892-3'e gre, lmba tipi II (UVB-313) altnda 60C 2C'ta 8 h'lik

ma ve 50C+/- 2C'ta 4 h'lik younlaWrmadan oluan dnglerle, 168 h sreyle

deneye tbi tutulmalGr.

5-KUSMA DRENC

Numuneler ilgili standardna gre deneye tbi tutulduunda, parlaklk faktrndeki fark,

, izelge 4'te verildii gibi, kromatiklik koordinatlar da izelge 2'de verildii gibi

olmalGr.

Not - Bu deney, yalnzca dorudan asfalt yzeylere uygulanan boyalar iin geerlidir.

izelge 4 - Kusma direnci deneyinden sonra parlaklk faktrndeki fark sQflar

Renk 6Qf BR0 Aranmaz BR1 0,03 Beyaz ve sar BR2 0,05

Renk 6Qf

UV 0 Aranmaz Beyaz ve sar

UV 1 0,05

izelge 3 - UV ile yalandrmadan sonra parlaklk faktrndeki fark sQflar

14

TCK TEKNK ARTNAMESNE GRE SOUK YOL ZG BOYASINA AT TEKNK ZELLKLER VE F=KSEL TESTLER

1. GRN:

Boya kutusu aldnda; yzeyde kaymak tabakas, kesilme, phtlama, iri tanecikler,

yabanc maddeler grlmeyecek boya kendi kabnda 23qCr2qC scaklkta ve %50RH r5 RHde uygun bir karWUF kullanarak yaklak 150 devir/dakika hzda boya ktlesini btnyle hareket ettirecek ekilde 2 dakika sre ile karWUldnda homojen duruma

gelecek ve dipte sert, kaln ve karmayan bir kelti olmayacaktr.

2. CAM KRECKLERN TUTUNMASI:

Ama : Boya ve cam krecik uyumu llmektedir

Testte kullanlan cam krecik; TCK, Cam Krecik standardna uygun, DaWF; biri hareketli, dieri sabit 3 mm. kalnlkta ve her biri ayn dzende 4 mm.

apnda delikler bulunduran iki levha ile iki daWF elekten oluan ve ilgili dzenek,

)ra; deve ty yada benzer zellie sahip malzemeden yaplm,

Tabak; taban 70mm.*150mm., ykseklii en az 40 mm. olan,

Deney paneli; cam TS 4320 EN ISO 1514e uygun;

Ovalama Fras; kaln naylon, 60 kl gurubu birbirinden 5 mm. uzaklkta olacak ekilde

30mm* 65mm.* 6mm boyutlarnda polistren ya da benzeri tabana yerletirilmitir. Her

gurup ap 0,3mm., boyu 11 mm olan naylon 66 dan yaplm 11 kldan meydana

gelmitir.

)ralama cihaz; dakikada 45 d/d r5 d/d hzda 100 mm. uzunlukta gidip gelme hareketi yapabilen, 100 gidip gelmeyi sayabilecek bir saya sistemi sisteme monte edilmitir.

)ralamay yapacak olan fra gidip gelme hareketi yapan kolun ucuna serbest hareket

edecek ekilde monte edilmitir. Frann arlk etkisi ayarlanabilir dengeleme arl

ile dengelenerek yok edilmitir. lem; DaWFda hareketli levha, sabit levha ile temas

edecek ve altna gelecek ancak delikler alt alta gelmeyecek ekilde yerletirilmitir. ki

levha arasndaki delikleri dolduracak ekilde ve yeterli miktarda yaklak 4 gr. cam

krecik levha zerine serpilir ve fra ile dzgn olarak iki levha arasndaki boluklar

dolduracak ekilde yayOr. DaWF taban merkezine yerletirilir. Delikleri hareketli

levha cam krecikleri tabaa dmeye brakacak ekilde kaydUOr. Tabakta toplanan

cam krecikler 1mg hassasiyet ile tartOr, (m1) tekrar daWFya konur. Deney paneli

zerine boya 350 Pm r25 Pm kalnlnda ya film kalacak ekilde uygulanr.

15

Boyann uygulanmasndan en ge 20 saniye ierisinde daWF test panelinin zerine

yerletirilir ve zerinde bulunan cam krecikler boyaya brakOr. 60 dakika beklemeden

sonra hafife boya yzeyi fralanr. Dklen cam krecikler tartOr. (m2) Panel, 7gn

23qC r 2qC scaklkta ve %50RH r5 RHde bekletilir. Panel tartOr. (m3) Fralama cihazna yerletirilen panel zerine 300 gr arlk uygulayan fralama sisteminde 100

devir yaptUOr. Fralamadan sonra panel tartOr. (m4) Toplam boya alan (At) ve

Iralanan yzey alan (Af), 1mm2 hassasiyet ile llr.

Boya yzeyinden dklen cam krecikler ( c ), ktlece yzde olarak;

C= [(m3-m4)*At / (m1-m2)*Af]*100 olarak hesaplanr. Boyadan dklen cam

kreciklerin oran ktlece %10u gemeyecektir.

3. 9SKOZTE: Ama: Boyann yol izgi makinalarndan kolayca atlmas iin artnamesinde verilen

viskozite aral kontrol edilir.

Boya; ASTM D 562 standardna uygun test cihaz ile 23qCr2qC scaklkta ve %50RH r5 RH olan ortamda lldnde boyann viskozitesi en az 80KU ve en fazla 95KU olacaktr.

ZEY KURU

4. YZEY KURUMA SRES:

Ama: Boya test paneline uygulandktan sonra 15 dakika iinde lastik aparatlara

boyann sarmad zaman gzlemlenir.

ASTM D711 standardnda belirtilen silindirik biimli lastik tekerli alet , TS 4320 EN ISO

1514e standardna gre hazrlanm cam test paneline , 23qCr2qC scaklkta ve %50RH r5 RH de 350 Pm r 25 Pm ya film kalacak ekilde boya ekilir.Yzey kuruma tespiti iin sre tutulmaya balanr. Cihaz 15 dakika sre ierisinde belirli peryotlarda

boya ekilen numune zerine rampasndan serbest inmeye tabi tutulur. Lastik zerine

Viskozite lm cihaz

16

yapma olmad zaman tespit edilerek kayt edilir. Bu sre en fazla 15 dakika

olmalGr.

5. DP KURUMA SRES:

Ama: Boya test paneline uygulandktan sonra sertleme kurumasQn gerekletii zamann gzlenmesi.

TS 4320 EN ISO 1514e standardna gre hazrlanm cam test paneline 23qCr2qC Vcaklkta ve %50RH r5 RH de 350 Pm r 25 Pm ya boya filmi kalacak ekilde ekilen numuneye, TS EN 29117 standardnda tanmlanan metot uygulandnda; ADda

verilen cihaz ile oluturulan boya yzeyinde deformansyon, dng izi, yzey

przll ve boya filminde incelme durumunun gzlenmedii zaman tespit edilerek

kayt edilir Bu sre en az 30 dakika, en fazla 45 dakika olacaktr.

6. ESNEKLK:

Ama: Temiz bir yzeye uygulanan boyann yapmas , ayrlma ve atlamalarn

olmamas zellii gzlenmektedir.

Numune boyalar, TS 4320 EN ISO 1514e standardna gre hazrlanan yumuak

alminyum test panellerine TS 4321 standardnda verilen metotlardan birisi ile kuru film

Dip kuruma test cihaz

Yzey kuruma test Aparat ve ya boya paneli

17

kalnl 50 Pm r 5 Pm olacak ekilde uygulanr.ilgili standardna gre oda scaklnda 7 gn kurutulan paneller 12 mm. apl silindir mandrel ile TS 4328EN ISO 1519

standardna gre denenir. Boya filminde atlama, kabarma, dklme ve yzeyden pul

pul ayrlma grlmemelidir

7. $INMA DAYANIMI : Ama: Test paneline uygulanm boyann silisli standard kum altnda anmasQn

gzlenmesi

Numune boya, TS 4320 EN ISO 1514e standardna gre hazrlanan cam test

panellere TS 4321 standardnda verilen metotlardan birisi ile ya film kalnl 150 Pm r 25 Pm olacak ekilde uygulanr. Test paneli, 24 saat 23qCr2qC scaklkta ve %50RH r5 RH de bekletildikten sonra 3 saat 105qCr5qC scaklkta etvde tutulur. Test paneli, etvden kardktan sonra oda scaklna dene kadar beklenir ve deneye tabi tutulur.

Kullanlan Kum; iinde en az % 90 silis bulunan deniz kumu, 0,710 mm. elekten geip

0,600 mm. elek zerinde kalan gradasyona sahip olacaktr.

Huni; 5 litre kum kapasiteli, alt akl 20 mm. apnda olan, aOp kapanan srgl

kapa bulunan, i ap 20 mm, uzunluu 900 mm. olan bir boru ile birleen hunidir.

Srgl kapak kapatOr. 5 litrelik kum huniye doldurulur. Kumun borudan srekli bir

ekilde akmas ve boyal yzeye arpmas iin kapak tam ve hzl bir ekilde aOr.

Bylece 5 litre kumun her kullanOndan sonra deney paneli zerindeki boya gz ile

muayene edilir. Deney sonunda kumun dkld yerde 4 mmlik almann gzlendii

an dklen kumun litre olarak miktar ve yaplan deney sayV tespit edilir. stenilen kum

miktar 100 litreden az olmamalGr.

12mm apl madrel etrafnda boya filminin denenmesi

Esneklik testi

18

8. SIZMAYA KARI DAYANIM: Ama: Bitml yzeye uygulanan boyann bitm ile davranQn gzlenmesi

Boyann bitml yzeye uygulanmasndan 72 saat sonra boya filminin rengini

deLtirmesi incelenmektedir.

Bitm; AC 60-70 sQI asfalt imentosu,

Bitm tepsiye doldurulur ve VWF kullanlarak 175qC r10qC ye kadar VWOr. Bitm eridii zaman cetvel kullanlarak dzgn bir ekilde bitm yayOr. Soumaya brakOr ve

24 saat 23qCr2qC scaklkta ve %50RH r5 RH de scaklkta bekletilir. Uzunluu en az 50 mm. olan saydam erit, tepsinin 200 mm. kenarna paralel olacak ekilde 25 mm.

uzaa bitm yzeyi zerine konur. ki takoz en az 50 mm. aralkla bitm yzey zerine

yerletirilir. Boya filmi saydam erit ve bitm zerine bak bir defa geirilmek suretiyle

uygulanr. Yatay durumda 23qCr2qC scaklkta ve %50RH r5 RH de 72 saat kurumaya ErakOr. Bitm zerindeki boya filminin ve saydam erit zerindeki boya filminin

aydnlanma faktrleri fark en az 3 birim olmalGr.

$nma DayanP test cihaz

6zmaya kar dayanm iin bitm zerine ekilmi boya filmi

19

9. DZEL YAKITINA (MOTORN) DAYANIM :

Ama: Test paneline uygulanan boyann dizel yakWna kar davran

gzlenmektedir. Panel; Alminyum paneller izme Cihaz; ine ucu yar kresel, ap 1 mm. olan, Deney Panellerinden bir tanesi

TS 4314 daldrma metoduna(Metot 1) gre 1 saat dizel yakWnda bekletilir. Panel

kaptan alQr. Kurutma kaG ile kurutulur. 1 saat sonra boya filmi ste gelecek ekilde

uzun kenara paralel izilmenin yaplaca cihazn kayabilen paneline yerletirilir.nenin

stndeki tutamaca 0,8 kg.lk bir yk konur. Panel kaydUOr. Kaydrma ii 3 defa yapOr.

Deney paneli incelendiinde kaznarak boya filminin kalkmas ve alt test panelinin

gzkmesi kontrol edilir. 3 saat sonra boya filmi zerinde kabarma vb. bozukluklar olup

olmad kontrol edilir, daha sonra deney paneli aydnlanma faktrndeki azalma

birimden fazla olmamalGr.

10. TUZLU SUYA DAYANIM : Ama : Boyann tuzlu su karPndaki davran gzlenmektedir.

% 20 lik NaCl zeltisi ierisine 72 saat bekletilmi 2 adet alminyum test panelinden

biri daldrma metodu ile 18 saat brakOr. Deney paneli sre sonunda kartOr ve kurutma

kaG ile kurutulur. 5 dakika sonra izme cihazna test paneli yerletirilir.1 kg.lk yk konur

ve panel 3 defa kaydrma ilemine tabi tutulur. Boya filminde kabarma, yumuama,

pullanma olmamal ve aydnlanma faktrndeki azalma 3 birimden fazla olmamalGr.

Dizel yakWna dayanm testi

Tuzlu suya dayanm testi

20

11. KME TAY1:

Ama: Boyalarn stok yerlerinde bekletildikten sonra yeniden uygulanmas gerektiinde

karWrma ileminin gerekletirilebilmesi amalanmaktadr. Alnd dnemde

kullanlmayan depolarda kalan boyalarn tekrar kullanlabilme zelliklerine baklmaktadr.

TS 4325 standardna gre hazrlanan ve teste tabi tutulan numune verilen sre sonunda

aldnda, boya ierisine braklan spatula kendi arlnca dibe inmeli, sert bir kelek

olmamal, spatulann geni yzeyi dorultusunda karWUldnda, hissedilir bir diren ile

karlalmamal ve homojen hale gelecek ekilde karWUldnda viskozite deLimi ise

r%5i gememelidir.

.

12. KROMATKLK KOORDNATLARI (RENK TAY1):

Ama : Beyaz veya sar renkteki boyalarn standard gerei istenen kendi renk alanlar

iinde olup olmad kontrol edilir.

TS EN 1871 150x75x0,60 ebatlarndaki alminyum panele 400m35m kalnlkta bir ya

film oluturmak zere boya uygulanr. Panel, 23C5C scaklk ve %50RH5RH'de bal

nemde 7 gn sre ile kurumaya brakOr. Bu sre sonunda panelin renk koordinatlar ve

parlaklk faktr renk lm cihaz ile llr. Boya paneli zeriden llen renk koordinat

grafik alanQn iinde olmalGr .

kme tayini testi

21

0,355

0,305

0,285

0,335

0,355

0,3198

0,305

0,315

0,325

0,335

0,345

0,355

0,365

0,375

0,285 0,295 0,305 0,315 0,325 0,335 0,345 0,355

Kromatiklik Koordinatlar

llen Deer-1

13. PARLAKLIK FAKTR ( AYDINLANMA FAKTR): Ama: Beyaz veya sar renkteki boyalarn standard gerei gerekli olan aydnlanma

gndz grnrlk zelliklerine baklmaktadr. TCK Teknik artnamesinde, Parlaklk Faktr iin TS EN 1871 gre yaplan teste beyaz

ve sar boyalar iin aDda verilen sQflar geerlidir.

RENK SINIF PARLAKLIK FAKTR

Beyaz LF7 t0,85 Sar LF2 t0,50

14. UV LE YALANDIRMADAN SONRA PARLAKLIK FAKTRNDEK (AYDINLANMA FAKTR ) FARK SINIFLARI:

Ama: Gne I ve rutubet altnda boyalarn renk ve aydnlanma deerlerindeki

deLimler llmektedir.

Renk lm cihaz ve lm yaplan boya paneli

Kromatiklik koordinatlar ve llen deer

22

TS EN 1871 gre

150x75x0,60 ebatlarndaki alminyum panele 400m35m kalnlkta bir ya film

oluturmak zere boya uygulanr. Panel ,23C5C scaklk ve %50RH5RH'de bal

nemde 7gn sre ile kurumaya brakOr. Bu sre sonunda panelin renk koordinatlar ve

aydnlanma faktr renk lm cihaz ile okunur. Ardndan panel UV cihaznda

60C2Cta 8 saatlik ma ve 50C2Cta 4 saatlik younlaWrmadan oluan dnglerle

168 saat deneye tabi tutulur. UV ile yalandrmadan sonra panelin tekrar kromatiklik

koordinatlar ve aydnlanma faktr renk lm cihaz ile llr.

UV ile yalandrma ncesi ve UV ile yalandrma sonras llen deerler grafik alan

iinde olmalGrlar. UV ile yalandrma ncesi ve UV ile yalandrma sonras parlaklk

faktr fark ve sQI aDdaki gibi olmalGr.

RENK SINIF

Beyaz ve Sar UV-1 0,05

0,355; 0,355

0,305; 0,305

0,285; 0,325

0,335; 0,375

0,355; 0,355

0,305

0,325

0,345

0,365

0,285 0,295 0,305 0,315 0,325 0,335 0,345 0,355

Kromatiklik KoordinatlarUV ncesi BeyazUV Sonras Beyaz

Yalandrma ncesi ve sonras boya panellerinin renk kodlar ve Aydnlanma faktr fark

UV 2000 yalandrma cihaz (UV-A, UVB ) UV Test Sonucu

23

15. KUSMA DRENC DENEYNDEN SONRA PARLAKLIK FAKTRNDEK (AYDINLANMA FAKTR ) FARK SINIFLARI:

Ama: Boyann Bitml zeminde gsterdii renk ve aydnlanma faktrndeki deLim

llmektedir.TS EN 1871 e gre

zerine 1 gr bitm uygulanm mukavva panelin kenarlarna 50 mm geniliinde effaf

bant konur. Hazrlanan mukavva panele 300m kalnlkta bir ya film oluturmak zere

boya uygulanr. Panel 20Cta 72 saat ve 45Cta 24 saat sreyle kurutulmasndan sonra

effaf bant ve bitm yzeyi zerindeki boyann kromatiklik koordinatlar ve parlaklk faktr

) renk lm cihaz ile llr.

effaf film ve bitm zerinden llen deerler grafik alan iinde olmalGr. Mukavva panel

zerinde, effaf bant ve bitm zerindeki boyadan llen aydnlanma faktr deerlerinin

fark ( ) ve sQI aDdaki gibi olmalGr.

RENK SINIF

Beyaz ve Sar BR-1 0,03

0,355; 0,355

0,305; 0,305

0,285; 0,325

0,335; 0,375

0,355; 0,355

0,305

0,315

0,325

0,335

0,345

0,355

0,365

0,375

0,285 0,305 0,325 0,345

Kromatiklik Koordinatlar

efaf Bant zerinden Beyaz

Bitm zerinden Beyaz

Kusma direnci test panelleri

Kusma direnci test sonucu

24

16.RTME GC: Ama : Boyann uyguland zemini kapatma zellii llmektedir.

TS EN 1871e gre Beyaz ve sar boyalarn kontrast oran (rtme gc), 300 m'lik bir

yayma gereci ile uygulanmasQn ardndan ISO 2814'e gre deneye tbi tutulduunda,

beyaz boyalar iin en az % 95, sar boyalar iin ise en az % 90 olmalGr.

17. DEPOLAMA KARARLILII

Ama: Boyann depolandktan sonraki degiimi, tekrar karWUOp kullanlabilme zellii

gzlenmektedir.

Cam kavanoza 20mm ste boluk kalacak ekilde boya konur. 0,1gr hassasiyetle tartOr.

7gn 45 0C'de depolanr. Sarsma tablasnda 25000 darbe yapOr. 4 defa bu ilem

tekrarlanr. Boya, karWrma ile tekrar bnyeye birletirilemeyen kabuk ve kelek

iermemelidir. Boyann deney sonunda ktle kayb %2,0 yi gememelidir.

Boya TS EN 1871de verilen puanlama cetveline gre 4 ve zeri olmalGr.

Souk uygulama plstiklerinin bileenlerinin her biri, farkl kaplarda ayr ayr deneye tbi

tutulmalGr.

rtme Gc Panelleri siyah ve beyaz zemin okumalar

Depolama KararlO iin alnan boya arlJ

25

ECAM KRECK MALZEMESNE AT TEKNK ZELLKLER VE F=KSEL TESTLER 1- TANIM VE KAPSAM:

Cam krecikler; boyalar, termoplastikler, souk uygulama plastikleri ve sY halde

uygulanan dier iaretleme rnleri zerine, yol yzeyine uygulandktan sonra dklerek

uygulanan malzemeler olarak tanmlanr. Bir aracn farlarndan gelen k demetini

srcye doru geri yanstarak yol iaretlerinin gece grnrln salamak iin

kullanlan effaf, kresel cam tanecikleridir. Malzeme, TS EN 1423 / Nisan 2003 Yol aretleme Malzemeleri-Dklerek Uygulanan Malzemeler- Cam Krecikler, Kayma

nleyici Agregalar ve bunlarn karmlar", TCK "Teknik artnamesi" ve TS EN 1423/A1

Mart 2006 standartlarnda tanmlanan cam krecik zelliklerine uygun olacaktr.

2- GRN:

Cam krecikleri, effaf, temiz, renksiz, dzgn yzeyli ve kresel biimde olmal, atlak

veya kUkl cam krecii bulunmamalGr. Cam krecik ierisine herhangi bir nedenle

baka bir malzeme katlmamalGr.

3- TANE BYKL DAGILIMI:

darece belirlenen cam kreciklerinin tane bykl daOP, TS EN 1423/ Nisan 2003

standardnda belirtilen, ISO 565-R 40/3 serisi metal tel rg, yuvarlak ekilli, kare gzl

deney elekleri ile tayin edilmelidir.cam kreciklerin kmltif olarak en dk ve en

yksek ktlece yzdesi verilerek aklanmalGr. TS EN 1423e gre

Tane bykl daOP, eleklerin aDdaki kurallara (izelge 1) gre seilmesi

gerekmektedir

x st emniyet elei toplam cam krecik ktlesinin % 0 - % 2'sini tutmalGr, x st anma elei kreciklerin % 0 - % 10'unu tutmalGr, x Arka arkaya iki elein anma gz aklklar arasndaki oran en fazla 1,7:1'e VQrlandrmak iin, gerekirse ara elekler ilve edilmelidir,

x Ara eleklerin her biri iin, tutulan cam kreciklerin kmltif olarak en dk (% N1) ve en yksek (% N2) ktlece yzdesi arasndaki fark % 40'tan fazla olmamalGr (N2

- N1 < 40),

26

Alt anma elei kreciklerin % 95 - % 100'n tutmalGr.

izelge 1 - Cam krecikler iin eleklerin seilmesi

ISO 565 R 40/3 elekler Tutulan kmltif ktle, % st emniyet 0 - 2 st anma 0 - 10

Ara N1 - N2 Alt anma 95 - 100

Bu kurallar erevesinde elek boyutlar ve kmlatif tutulan yzdeler belirlenmelidir.

Cam Krecik blgeci ve elek analizi almas

Yukarda otomatik eleme makinasnda Cam krecik numunesi yaklak 45 dakika sarmaya tabii tutulduktan sonra el ile eleme ilemine balanr.

Eleme ilemi tamamlanan numunelerin her bir elek zerinde kalan miktarlar tartOr.

rnek-1 ile Tane Bykl DaOP laboratuar almas ve limitleri verilmitir.

K

El ile eleme ilemi zamann tesbiti standard geregi kullanlan her bir elekte bir dakikada geen miktar elee konulan numunenin ktlesinin %1den az oldugu zaman eleme Llemini bitirme zaman olarak kabul edilir.

27

4- KALTE ZELLKLER

Tane Bykl DaOP deneyinden sonra her bir elekte tutulan kVmlar kullanlarak

deney yaplmalGr.En son elekten geen kVm dikkate alnmamalGr. Optik cihaz her elek

zerinde kalan Grme blgesindeki cam kreciklerin boyutlar 4-5mm olacak ekilde

bytme yapabilmelidir.

Krecik bana yalnzca bir kusur dikkate alndnda, her iki durumda da tane ve yabanc

tanecik ierii en fazla % 3 olmak kaydyla, kusurlu kreciklerin en fazla arlkl yzdesi,

ap 1 mm'den kk olan krecikler iin % 20 ve ap 1 mm'ye eit veya daha byk olan

krecikler iin % 30 olmalGr. Bu deerler aDdaki izelgede tanmlanmWr. Tane

bykl daOP, ap 1 mm'den kk ve 1 mm'ye eit veya daha byk olan

krecikleri ieriyorsa, bunlar, 1 mm anma gz aklndaki bir elekle ayrlmal ve ayr ayr

kontrol edilmelidir.rnek -2de Kalite zellikleri laboratuar almas ve limitleri

verilmitir

Kalite zellikleri ilemi iin kullanlan Mikroskop ve Mikroskop altnda cam krecik grn

28

1.Elek Analizi

Madde : Cam Krecik Kuru

Eleme Metodu :

Cihazla, elle Deney Eleinin Bykl

: 200mm

Deney Eleinin ekli

: Yuvarlak

Deney Elei Gzlerin ekli

: Kare

Elek Kafesi : Tel rg Elek areti : ISO 565 1-a Elek Analizinin SonularQn izelge Halinde Gsterimi (TS 3479 ISO 2591-1)

1 2 3 4 5 Elenen KVmlar Parack

bykl,d m Her bir elekte

kalan gr %

Anma Gz Akl m Kmlatif Elek Alt

d > 850 3,00 0,2 850 99,8

850d > 710 69,69 4,6 710 95,2

710d > 600 244,67 16,2 600 79,0

600d > 425 480,33 31,8 425 47,2

425d >300 410,86 27,2 300 20,0

300d > 180 246,67 16,3 180 3,6

G 180 54,88 3,6 < 180 0,0

.Vm Ktle Toplam

1510,1 100,0

Orijinal Ktle 1510,15

Kayp 0,050 %Kayp 0,00

6Qflandrma (TS EN 1423) TCK TCK artnamesine gre

limitler Kmlatif Tutulan Ktle

ISO 565 R/40/3 Elekler m Kmlatif Tutulan

Ktle Min Max

st Emniyet 850 0 0 2

st Anma 710 5 0 10

Ara 600 21 10 30

Ara 425 53 30 55

Ara 300 80 50 80

Alt Anma 180 96 95 100

29

2 Kalite zellikleri 2-a Kusurlu Cam Kreciklerin Agrlkl Yzdesi (TS 3479 ISO 2591-1)

Farkl Blgelerdeki kusurlu cam kreciklerin yzdesi Elek gz

aklklar

Eleklerin herbiri

zerinde tutulan ktle

yzdesi n1 n2 n3 n4 n5 n6

Yzdenin Aritmetik

Ortalamas

Kusurlu Kreciklerin

agrlkl yzdesi

850 0,2 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,00 710 4,6 15,8 18,2 5,9 13,0 8,3 5,0 11,0 0,53 600 16,2 11,4 3,2 3,0 8,3 6,9 3,4 6,1 1,02 425 31,8 2,3 6,5 4,9 0,0 2,2 0,0 2,6 0,87 300 27,2 0,0 8,3 3,0 0,0 2,9 5,6 3,3 0,93 180 16,3 1,9 1,9 0,0 0,0 5,9 7,4 2,8 0,48

180Alt 3,6 Elek st %Toplam

96,4

Kusurlu Cam Kreciklerin Toplam Arlkl Yzdesi 3,84 2-b Tanelerin ve yabanc taneciklerin arlkl yzdesi(TS 3479 ISO 2591-1)

Farkl Blgelerdeki cam olmayan tanelerin, yabanc paracklarn

yzdesi Elek gz aklklar

Eleklerin herbiri

zerinde tutulan ktle

yzdesi n1

n2 n3 n4 n5 n6

Yzdenin Aritmetik

Ortalamas

Cam olmayan tanelerin, yabanc

paracklarn yzdesi

850 0,2 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,00 710 4,6 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,00 600 16,2 0,0 4,0 4,0 0,0 0,0 0,0 1,3 0,22 425 31,8 0,0 0,0 0,0 0,0 3,1 2,0 0,9 0,28 300 27,2 0,0 0,0 0,0 1,6 0,0 1,5 0,5 0,14 180 16,3 0,0 0,0 0,0 0,0 3,3 0,0 0,6 0,09

180Alt 3,6 Elek st %Toplam

96,4

Cam Olmayan Tanelerin, Yabanc Paracklarn Toplam Arlkl Yzdesi 0,75

Deerlendirme izelgesi (TS EN 1423) Cam Kreciklerin ap

mm Kusurlu cam kreciklerin arlkl

yzdesi,en fazla % Tanelerin ve yabanc taneciklerin arlkl

yzdesi stenen en fazla % Bulunan % stenen en

fazla % Bulunan %

< 1 20 3,84 3,0 0,75 1 30 - 3,0 -

rnek -2 alma

30

3- CAM KRECKLERN KIRMA ND6

Cam kreciklerin krma indisi (n), TS EN 1423/ Nisan 2003 standardna gre tayin edilir.

.Ulma indisi SQf A: n 1.5 uygun olmalGr

Cam kreciklerin krma indisini tayin etmek iin deney yntemi

Cam kreciklerin krma indisini tayin etmek iin kullanlan yntem, dolayl olarak

aydnlatlm bir ortama daldrmadr. Shrber ven der Kolk yntemi olarak bilinen bu

teknik, cam krecikler iin de sz konusu olduu gibi, yalnzca izotropik veya tek

yanstmal cisimlere uygulanr.

Prensip Bir sY iine daldUlmeffaf katlar, mikroskopta bakldnda, koyu veya parlak bantlarla

VQrlandUlan bir grnt verir. ki cismin krma indisleri arasndaki farka, datma

kapasitelerine ve aydnlatmaya baO olarak, grn deLecektir.

Eksenel aydnlatma artlar altnda, krma indisi farklOklar alglanabilir, ancak dolayl

aydnlatma artlar altnda bantlar bir tarafta dier tarafa gre daha keskin olduundan,

effaf katlar bu artlar altnda dikkate deer lde daha belirgin olur. Bu katlarn

konumu, gelen n demetinin yn ve incelenen kat ile bu katQn iine daldUld sYQn

Nrma indisleri arasndaki farkla tayin edilir.ADda verilen ekilde Krma indisi tayinine

ilikin teknii gsteren ematik diyagram verilmitir, dolayl olarak aydnlatlm ortama

daldrmayla krma indisi tayini iin kullanlan teknik gsterilmektedir.

+ Cismin krma indisinin sYQnkinden daha yksek olmas hali. Glge perde tarafnda. = Cismin krma indisinin sYQn krma indisine eit olmas hali. Glge yok, renkli kenarlar. - Cismin krma indisinin sYQnkinden daha dk olmas hali. Glge, perdenin zt tarafnda.

31

TERMOPLSTKLER TANIM: Blok, taneli veya toz halde tedarik edilen, zc iermeyen scak olarak

uygulanan iaretleme malzemesi.

TS EN 1871e gre termoplastik boyalara yaplan testler Is KararlO Deneyinden nce ve Is KaralOO Deneyinden sonra testler olmak zere iki kVmda

incelenmektedir.

Is KararlO Deneyinden nce Uygulanacak Deneyler

1-KROMATKLK KOORDNATLARI VE PARLAKLIK FAKTR

Numuneler standardna gre deneye tbi tutulduunda, parlaklk faktr izelge 1'te,

kromatiklik koordinatlar da izelge 2'deki gibi verilmelidir.

izelge -2 Kromatiklik Koordinatlar

Ke noktalar 1 2 3 4

Beyaz x y 0,355 0,355

0,305 0,305

0,285 0,325

0,335 0,375

Sar x y 0,494 0,427

0,545 0,455

0,465 0,535

0,427 0,483

2-SOUK ARPMA:

Numuneler standardna gre hazrlanp verilen scaklklarda deneye tbi tutulduunda,

deneyi geen (kUlmayan) numunelerin sayVna bakOr izelge 3'e gre sQflandrma

yapOr.

izelge -3 Souk arpma SQflar

6Qf Deney scakl, C Bilye Deneyi geen numune sayV

Cl 0 Aranmaz - Aranmaz Cl 1 0 a 6 Cl 2 -10 3 a 6 Cl 3 -10 3 b 6

Renk 6Qf Parlaklk faktr, LF3 0,65 LF4 0,70 Beyaz LF6 0,80

Sar LF1 LF2 0,40 0,50

izelge 1 - Termoplstikler ve souk uygulama plstikleri iin parlaklk faktr sQflar

32

3-UV LE YALANDIRMA:

Boya, ISO 4892-3'e gre, aDda aklanan iki deney ileminden birisiyle deneye tbi

tutulmalGr. Parlaklk faktrndeki fark, ( ) izelge 4'te verilmitir. Kromatiklik

koordinatlar izelge 2'de verildii gibi olmalGr.

UVA ile yalandrma

Numuneler, ISO 4892-3'e gre, lmba tipi I (UVA-340) altnda, 60C 2C'ta 8 h'lik

ma ve 50C 2C'ta 4 h'lik younlaWrmadan oluan dnglerle, 480 h sreyle

deneye tbi tutulmalGr.

UVB ile yalandrma

Numuneler, ISO 4892-3'e gre, lmba tipi II (UVB-313) altnda 60C 2C'ta 8 h'lik

ma ve 50C+/- 2C'ta 4 h'lik younlaWrmadan oluan dnglerle, 168 h sreyle

deneye tbi tutulmalGr.

izelge 4 - UV ile yalandrmadan sonra parlaklk faktrndeki fark sQflar

4-ISI KARARLILII:

rnn V kararlO iin reticinin beyan ettii scaklk veya erime scaklndaki

numune ayn scaklkta 6saat karWrmalVWFda bekletilir.

Not - Bu deney, V uygulamasyla nceden ekillendirilmi termoplstiklere

uygulanmaz.

Is KararlO Deneyinden Sonra Uygulanacak Deneyler 5-KROMATKLK KOORDNATLARI VE PARLAKLIK FAKTR(AYDINLANMA FAKTR ):

Numuneler standartnda belirtilen panellere uygulandktan ve istenen sre artlarda

bekletildikten sonra deneye tbi tutulduunda, parlaklk faktrndeki fark, , hem

beyaz hem de sar renkli boyalar iin 0,10'dan fazla olmamalGr. Kromatiklik

koordinatlar izelge 5'de verildii gibi olmalGr.

izelge 5 - Beyaz ve sar yol iaretleme rnleri iin kromatiklik koordinatlar Ke noktalar 1 2 3 4

Beyaz x y 0,355 0,355

0,305 0,305

0,285 0,325

0,335 0,375

Sar x y 0,494 0,427

0,545 0,455

0,465 0,535

0,427 0,483

Renk 6Qf Beyaz ve sar UV0 UV1

Aranmaz 0,05

33

6-BATMA:

Numune istenen artlarda hazrlanp deneye tbi tutulduunda, deney sonunda batma

sresi iin bulunan ortalama deere gre sQflar izelge 6'da verilmitir.

izelge 6 - Batma sQflar 6Qf Batma sresi IN0 Aranmaz IN1 5 s - 45 s IN2 46 s -5 min IN3 2 min - 5 min IN4 6 min - 20 min IN5 20 min

7-TRGER YIPRANMASI: Numune istenen zellikte hazrlandktan sonra deneye tbi tutulduunda, Deney

sonunda numunelerde oluan hacim kayb iin, ortalama deere gre sQflar izelge

7'de verilmitir.

izelge7- Trger ypranmas sQflar

6Qf Hacim kayb, cm3 Hacim kayb, cm3 3 mm kalnlk/16 kez 1,5 mm kalnlk/5 kez

TW0 Aranmaz Aranmaz TW1 < 2,5 - TW2 2,5 - 5 - TW3 - < 1,5 TW4 - 1,5 - 3

8-UV LE YALANDIRMA (KSENON ARK):

Malzeme, imaltQn belirttii kalnlkta, standardnda belirtilen panellere veya Marshall

numunelerine uygulanmal ve ISO 4892-2'ye gre deneye tbi tutulmalGr. Parlaklk

faktrndeki fark, () sQflar izelge-8 verilmitir. Kromatiklik koordinatlar yine

izelge -9 de verildii gibi olmalGr.

izelge -8 Parlaklk Faktrndeki Fark

Renk 6Qf Beyaz ve sar UV0 UV1

Aranmaz 0,05

34

izelge -9 Kromatiklik Koordinatlar Ke noktalar 1 2 3 4

Beyaz x y 0,355 0,355

0,305 0,305

0,285 0,325

0,335 0,375

Sar x y 0,494 0,427

0,545 0,455

0,465 0,535

0,427 0,483

UV deneyi, 18 min'lik pskrtme veya aktma ve 102 min'lik beklemeden oluan

dnglerle, 1000 h sreyle yapOr. Bal nem % 50, siyah standard scakl 45C ve

n verme gc (290 nm - 800 nm arasnda) 550 W/m2 olmalGr. Marshall deney

numuneleri, cihazn iine yatay olarak yerletirilmelidir.

Not - Marshall deney numuneleri zerinde UV deneyi iin kullanlabilecek cihazlar

Ksenon 250 deneyi, Gne deneyi veya Gne deneyi CPS+'dr.

9-TRGER YIPRANMASI (UV LE YALANDIRMADAN SONRA):

Numune ISO 4892-2 ve standardnda belirtilen deneye tbi tutulduunda, hacim

kaybndaki fark iin ortalama deerler izelge 10'da verilen sQflara uygun olmalGr.

izelge 10 - UV ile yalandrmadan sonra Trger ypranmas sQflar

6Qf Hacim kaybndaki fark, cm3 TWU0 TWU1 TWU2

Aranmaz 0 - < 0,5 0,5 - 2,5

10-SARILIK NDEKS:

45 / 0 geometrisinde 2q gzlem aV, D65 tip lamba kullanlarak AASHTO M 249-98 standardna gre llen beyaz renkli termoplastik boyalarda sarOk indeksi 0,12

deerini gemeyecektir.

11. ZGL AIRLIK:

AASHTO M 249-98 standardna gre beyaz ve sar termoplastik boyalarda zgl

Drlk 2.15 gemeyecektir

35

SOUK UYGULAMA PLSTKLER (TEK VEYA OK BLEENL BOYALAR)

TANIM: Tek veya ok bileenli ekillerde tedarik edilen ve souk uygulanan yatay

Laretleme malzemesidir. Karayollarnda genel olarak ift kompenantl olarak uygulanmaktadr.

1-KROMATKLK KOORDNATLARI VE PARLAKLIK FAKTR:

Deneylerin her biri iin, belirtilen ekilde en az 500 g malzeme hazrlanmalGr Malzeme, imaltQn belirttii kalnlkta uygulandnda ve standardnda gre deneye tbi

tutulduunda, kromatiklik koordinatlar da izelge 1'de parlaklk faktr izelge 2'te,

verildii gibi olmalGr.

izelge -1 Kromatiklik Koordinatlar

Ke noktalar 1 2 3 4

Beyaz x y 0,355 0,355

0,305 0,305

0,285 0,325

0,335 0,375

Sar x y 0,494 0,427

0,545 0,455

0,465 0,535

0,427 0,483

izelge -2 Parlaklk Faktr

Renk 6Qf Parlaklk faktr LF3 >0,65

Beyaz LF4 >0,70 LF6 >0,80

Sar LF1 LF2 >0,40 >0,50

2-DEPOLAMA KARARLILII: Belirli bir sure bekletilmi boyalarn , karWrma ile tekrar bnyeye birletirilemeyen

kabuk ve kelek iermemelidir. Souk uygulama plstikleri standardna gre deneye

tbi tutulduunda, 3 veya stnde bir puan almalGr. Souk uygulama plstiklerinin

bileenlerinin her biri, farkl kaplarda ayr ayr deneye tbi tutulmalGr.

3-UV LE YALANDIRMA:

Malzeme, standardnda aklanan panellere, imaltQn belirttii kalnlkta uygulanmal

ve ISO 4892-3'e gre, aDda aklanan iki deney ileminden birisiyle deneye tbi

tutulmalGr. Parlaklk faktrndeki fark, izelge 3'te verilen sQflara uygun

olmalGr. Kromatiklik koordinatlar izelge 2'de verildii gibi olmalGr.

36

izelge -3 Parlaklk Faktrndeki Fark

Renk 6Qf

Beyaz ve sar UV0 UV1 Aranmaz

< 0,05 izelge -4 Kromatiklik Koordinatlar

Ke noktalar 1 2 3 4

Beyaz x y 0,355 0,355

0,305 0,305

0,285 0,325

0,335 0,375

Sar x y 0,494 0,427

0,545 0,455

0,465 0,535

0,427 0,483

UVA ile yalandrma

Numuneler, ISO 4892-3'e gre, lmba tipi I (UVA-340) altnda, 60C 2C'ta 8 h'lik

ma ve 50C 2C'ta 4 h'lik younlaWrmadan oluan dnglerle, 480 h sreyle

deneye tbi tutulmalGr.

UVB ile yalandrma

Numuneler, ISO 4892-3'e gre, lmba tipi II (UVB-313) altnda 60C 2C'ta 8 h'lik

ma ve 50C+/- 2C'ta 4 h'lik younlaWrmadan oluan dnglerle, 168 h sreyle

deneye tbi tutulmalGr.

4-TRGER YIPRANMASI:

Numune standardna gre deneye tbi tutulduunda, deney sonunda bulunan hacim

kayb ortalama deerine gre sQflar izelge 5'de verilmitir.

izelge 5 - Trger ypranmas sQflar

6Qf Hacim kayb, cm3 Hacim kayb, cm3 3 mm kalnlk/16 kez 1,5 mm kalnlk/5 kez

TW0 Aranmaz Aranmaz TW1 < 2,5 - TW2 2,5 - 5 - TW3 - < 1,5 TW4 - 1,5 - 3

37

5-UV LE YALANDIRMADAN SONRA TRGER YIPRANMASI:

Numune ISO 4892-2 ve standardnda verilen metoda gre deneye tbi tutulduunda,

deney sonunda bulunan hacim kaybndaki fark iin ortalama deere gre sQflar

izelge 6'de verilmitir.

izelge 6 - UV ile yalandrmadan sonra Trger ypranmas sQflar

6Qf Hacim kaybndaki fark, cm3 TWU0 TWU1 TWU2

Aranmaz 0 - < 0,5 0,5 - 2,5

38

BOYALARIN UYGULAMADAN NCE HAZIRLANMASI

x Boya kutularnda almadan nce hasarl olmamasna dikkat edilmelidir. x Eer ineltme yaplacak ise kullanlacak boya iin nerilen tiner kullanlmalGr.

(Fazladan ilave edilen tiner baka sorunlara sebep olur. Ekonomik kayptr.)

x 2-bileenli boyalar nerilen oranda karWUlmalGr.(Uygulamada oran uygun kullanlamaz ise erken kuruma ile az yapan veya ge kuruyarak yzeyi tozlanm

boyalar elde edilebilir)

x Boyalar gnlk tketilecek miktardan daha fazla inceltimemelidir. x Boyada iyi bir karWrma yaplmalGr x Termoplastik boyalarda reticinin beyan ettigi uygulama scaklna ve sresine

dikkat edilmelidir.(Dk scaklklar boyada yapma ve performans dkl

yksek scaklklarda boya kimyasal zelliini kayp edeceginden tamamen verimsiz

boyalar elde edilebilir)

39

BOYA UYGULAMADAN NCE YZEY HAZIRLANMASI VE METODLARI

$agda verilen baz yzey temizleme metodlar , kullanlacak boya ve yzey

cinsine gre uygulamac tarafndan en uygun olan tercih edilmelidir.

x Pskrtme ile temizleme x Tel fra ve zmpara makinas ile temizleme x Kumlama x Buhar veya su jeti ile temizleme x Alkali temizleme x Asitle temizleme x zc ile silme x zc buharnda temizleme x Alevle temizleme x Fosfatlama

40

BOYANIN UYGULANMASI ESNASINDA YAANILAN PROBLEMLER

Karayollar Genel Mdrl, kontrol altnda bulunan yol aQn yaklak %80 sath kaplamadr. Bundan dolay boya almlarnda maliyeti dier boya cinslerine gre daha

dk olan su veya solvent bazl souk uygulanan yol izgi boyas alPna

gidilmektedir.

Birim m2 maliyeti yksek, fakat dayanm sresi daha uzun olan Termoplastik Yol izgi

Boyas ve ift Kompanantl Yol izgi Boyalar ise yol ve boya mr ile balantO olan

Beton Asfalt yollarda ( Genelde otoyollar ve otoyol standartlarnda imal edilmi yollarda)

uygulanmaktadr.

Soguk uygulanan yol izgi boyalarQn yola uygulamas esnasnda yaanlan problemler

Ekonomik mr ksa olan sathi kaplama yollarda sath zelliinden dolay

(przlln yksek olmas)Yol izgi BoyasQ da ve cam krecii uygulamasnda

baarVzlklara sebep olmaktadr.

Uygulanan boyann V kontrollerindeki hatalar,

Atlan boyann m2 ye den miktarndaki dzensizlik ve sonucunda

1. nce atlm ise abuk anan

2. kaln atlm ise ge kuruyan tozlanan boyalar,

izgi makinasQn tabancasndan atlma anndaki dzensizliklerden dolay

saaklanma gibi grnm bozukluklar ve boya sarfiyat,

Atlan cam krecik miktarndaki dzensizlik ve yzeye dmesindeki dengesiz

daOm,

Kutu iindeki boyann izgi makinasna aktarP srasnda homojen

karWUlmamas, kutu ilerinde boyalarn kalmas ,

Kuruma-sertleme-tam olmadan trafie alma ile oluan bozulmalar,

41

$$IDA VERLEN FOTORAFLARDA BOYA UYGULAMASI ESNASINDA YAANAN BAZI BOZUKLUKLAR VERLM7R.

Saaklanma ve gllenmelerden dolay dzgn olmayan grnm

$U saaklanmadan dolay grnm bozukluu Dzensiz kalnlktan dolay kuruma problemeri

42

Kenarlarda nce Atlm Cabuk Anan boyalar orta kVmlarda kaln atlm gllenmeler olumu

Yukarda ve izelgede verilen kriterlere dikkat edilerek, boya yola uygulandnda boyann performans mrnde optimum dzeye ulalacaktr.

Yzey temizlii, tam kurumas gerceklemeden atlan boya ve sonucunda grnm bozuklugu gndz grnrl dk bir uygulama

Uzun Sre Gemesine Ramen Kaln Atlm oldugundan Kurumam Boya

43

dZG BOYASINA ETK EDEN FAKTRLER

YOL ZG BOYASI

6caklk

Bal Nem

Yzey Temizlii

Yzey Cinsi

Yzey Durumu

klim Koullar Boya-Yzey likisi

Uygulama

zcler

Yukarda verilen fotograf ve izelge dogrultusunda boyaya etki eden

deLkenler ana baOklar ile deerlendirilmitir KLM KOULLARI:

+10C lerden +50C nin zerinde deLen scaklklarda,

+20C nin zerindeki scaklk deLimlerinde,

DeLen Bal Nem deerlerinde,

DeLken rzgar hzlarnda, SICAKLIK:

x Uygulama annda makinedeki boyann scakl, ( Yol izgi makinalarnda V kontrollerinin bulunmamas)

x Boyann yola uygulama anndaki scakl, x Boyann uyguland yzey scakl boya-yzey scaklk ilikisine baO olarak

boya-yzey arasndaki yapma problemi

44

YZEY CNS:

x Boya atlacak yzeylerin deLkenlii, x Bitml Scak karm,( farkl bitmler, Modifiye edilmi, Emlsiyon asfalt v.s.) x BetonYol , x Sathi Kaplama, YZEY DURUMU:

x Boya atlacak sathn, x Trafik yk etkileri, x Gneten gelen UV etkisi, Ya, Tabi Don, zcler (mazot, benzin vs.) vb. etkilerle yzeyin olumsuz etkilenmesi,

x Yzeyin anm, atlakl yapV, x Yzeydeki agrega boyutu, yapV, yzeyde bulunan serbest malzeme,

ZCLER:

x Asfalt yzeyine ya, benzin, mazot vb. kimyasal maddelerin dklmesi, x Kullanlan boya cinsine gre boyada bulunan zcler,(bu zcler bitm yzeyinde kusmalara sebebiyet vermektedir.)

x Yol yzeyinin Donmasna kar kullanlan tuz+ agrega karmlar, sY buz czler (boya ve yol yzeyinde anmalara sebebiyet vermektedir.)

UYGULAMA:

x Uygulanan boyann V kontrollerindeki hatalar, x Atlan boyann m2 ye den miktarndaki dzensizlik ve sonucunda ince abuk anan yada kaln ge kuruyan boyalar,

x Tabancadan atlan boyann yzeye den miktarndaki dzensizlik, x Atlan cam krecik miktarndaki dzensizlik ve yzeye dmesindeki dengesiz daOm,

x Boyann iyi karWrma yaplmamasndan dolay dolgunun balayF ile ayr kalmas,

x Kuruma-sertleme olmadan trafie alma ile oluan bozulmalar.

45

YZEY TEMZL:

Boyann yzeye daha iyi yapmas, istenen sre yolda kalabilmesi iin boyann

atld zeminin

x Tozlu , kirli olmamasna x Yzeyde serbest malzeme bulunmamasna dikkat edilmelidir.

Boyann yolda daha uzun kalmas ve kaliteli hizmet verebilmesi iin,

uygulama esnasnda btn deLkenlere optimum dikkat edilmesi gerekmektedir.

46

BOYANIN YOLA UYGULANMASI ESNASINDA YAPILMASI GEREKEN LEMLER 1.KARITIRMA:

izgi makinalarna boya konulmadan nce mutlaka boya ktlesini btnyle hareket

ettirecek ,homojen duruma gelecek ve dipte sert, kaln , karmayan bir kelti olmayacak

hale gelene kadar iyi bir karWrma yaplmalGr. Ayrca ara iinde de karWrma devam etmelidir. Ama: Bu kutularn dibinde boya kalmasQ engelleyerek sarfiyat nleyecek ve yola homojen boya uygulamas salayacaktr

2.YA FLM KALINLII : Boya yola uygulanma esnasnda Cam krecik uygulanmadan istenen boya kalnl

tespiti iin izgi makinasQn boya atmas ile e zamanl olarak sac malzeme yola

yerletirilir ve annda zerine atlan ya boya filmi kalnl alQr. stenen kalnlk bu

ekilde tespit edildikten sonra Bulunan optimum kalnla gre ara h]da tespit

edilmelidir.

Ama:Boya filminin kaln ve ince atmlarQ engelleyecek yolda optimum boya kullanPQ ve mr salayacaktr.

Boya uygulama annda, yola atlan sa Ya film kalnl

tespit etmek iin yola atlan sa malzeme

47

3.KURU FLM KALINLII :

Ya film kalnl alrken yola atlan sa malzemelerin zerinde boya filmi kuruduktan

sonra yola uygulanan boyann kuru film kalnl tespit edilebilir.

termoplastik ve cok kompenantl (bileenli) boyalarda Devletyollar ve Dier yollarda (Otoyol Dndaki Yollarda) ve Otoyollarda minimum kalnlk ve garanti

sreleri , trafik younluuna baO olarak aagdaki tablolarda verilmektedir.

Kuru film kalnl tespit etmede kullanlan cihaz

llen ya film kalnl

Ya Film KalQ len Mastar

48

Devletyollar ve Dier yollarda (Otoyol Dndaki Yollarda)

Trafik Younluu Minimum Kalnlk (mm)

Garanti Sresi

1 YOGT

49

4. YZEY SICAKLII VE RUTUBET: Boya yzeye atlmadan uygulanaca yzeyin scakl , rutubeti ayrca Ara

iindeki boya scakl alnarak kayt edilmelidir. Boyann yola uygulamas annda

hem boya scakl hem de zeminin rutubeti ve scakl boyann dayanPnda ve

yola yapmasnda ok nemlidir.

YOL CZG BOYASININ DEAL ATILMA KOULLARI x Yol izgi boyas ya ve esinti olmayan evre artlarnda ve bal nemi en ok %85 olan koularda uygulanmalGr.

x Tozlama ve serbest malzeme olmayacak ekilde temiz ve kuru asfalt yzeye uygulanmalGr. (Tozlu zemine atlan boyann dayanP iyi olmayacaktr.)

x Optimum ya film kalnl yaklak 550-600 mikronlarda uygulandnda yaklak 0,30-0,35 mm(300-350 mikron) kuru film kalnl elde edilir. (bu

kalnlklar boya younluuna baO olarak deLiklikler gsterebilir. Bu yzden ya

ve kuru film kalnlklar Boya uygulamaya balad zaman mutlaka yukarda

verilen yntemlerle tespit edilmeli boya ve cam krecik uygulamasna sonra

balanmalGr.)

Yzey Durumunu, 6caklk Rutubet tespit etmede kullanlan cihaz

Ara iinde boya Vcakl almada kullanlan cihaz

50

CAM KRECN DEAL ATILAMA KOULLARI

x Kullanlan boyann ktlece yaklak %33 orannda cam krecik kullanlmalGr..

x Cam krecikler boya ierisine homojen olarak atlmalGr.

x Cam kreciginin uyguland boya yzeyi dndaki yzeylere salmalar engellenmelidir.

x Cam krecik gradasyonu (Tane Bykl DaOP) TS EN 1423 Yol aretleme Malzemeleri-Dklerek Uygulanan Malzemeler- Cam Krecikler,

Kayma nleyici Agregalar ve bunlarn karmlar standardna baO kalnarak

boya mr boyunca gece grnrl grevini yapacak cam krecik gradasyonu

seilmelidir.

ADda verilen fotoraflarla boya ierisinde kullanlan cam krecik grnmleri

ile ilgili rneklemeler verilmitir.

Cam kreciklerin boya iinde grnm biimleri

51

TS EN 1436 YOL ARETLEME MALZEMELER YOL KULLANICILARI dN YOL ARETLER PERFORMANSI STANDARDINA GRE ARAZ TESTLER

Boyalarda kullanlan standartlardan olan TS EN 1436 Yol aretleme

Malzemeleri Yol KullanFlarin Yol aretleri Performans standard sadece

boya deil;

Boya+Cam Krecik davranlarnada inceleyerek tm malzemelerin ve

uygulamannda performans gsterir bir Standarddr.

Cam krecik yzeyde, boya ierisine yeterli miktarda

girmemi

Cam krecik boyaya gmlm

Cam krecik grnm iyi hem boya yzeyinde mevcut hem de boya ierisine yeterince yerlemi

52

Standarda gre;

ARA FARI AYDINLATMASI GECE YANSITMA ( RL) GN IIGINDA VEYA YOL AYDINLATMASI ALTINDA YASITMA (Qd)

PARLAKLIK (aydnlanma) FAKTR() KROMATKLK KOORDNATLARI (x,y)

KAYMA DRENC (KDD,SRT) Yola; Boya + Cam krecik uygulanmas tamamlandktan sonra belirli periyotlarda yukarda isimleri aDda izelge 1,2,3,4,5 kriterleri verilen testler yaplarak TCK Teknik artnamesinde seilen sQflara gre deerlendirme yaplmaktadr.(izelge -6)

Kuru Yol aretleri in (Qd Gndz Grnl) sQflar

izelge-1

Yol

aretinin

Rengi

Yol Yzeyinin Tipi 6Qf DagQk Aydnlatma En

Dk (Gndz Grnrlk)

Parlaklk

KatsayV Qd mcdm-2*lx-1

Asfalt Q0

Q2

Q3

Q4

Performans Belirlenmedi

Qd 100

Qd 130

Qd 160 Beyaz

imento Betonu (Beton

Asfalt)

Q0

Q3

Q4

Q5

Performans Belirlenmedi

Qd 130

Qd 160

Qd 200

Sar

Q0

Q1

Q2

Q3

Performans Belirlenmedi

Qd 80

Qd 100

Qd 130

Q0 sQI, parlaklk faktr degerine gre gndz grnrlnn gerekletii

durum iindir.

53

Kuru yol aretleri iin Parlaklk (Aydnlanma) Faktr

izelge-2

Yol aretinin

Rengi

Yol Yzeyi Tipi SQf DagQk Aydnlatmada En

Dk Parlaklk KatsayV

Asfalt 0

2

3

4

5

Performans Belirlenmedi

0,30

0,40

0,50

0,60

Beyaz

imento Betonu

(Beton Asfalt)

0

3

4

5

Performans Belirlenmedi

0,40

0,50

0,60

Sar 0

1

2

3

Performans Belirlenmedi

0,20

0,30

0,40

0 sQI, daQk aydnlatma altnda aydnlatma katsayV (Parlaklk KatsayV)

Qdnn deerine gre gndz grnrlnn gerekletii durumdur.

Yolda Kromatiklik Koordinatlar (x,y)ve aydnlanma faktr ( ) Renk lm cihaz

54

Kuru Yol aretleri in RL (Gece Grnl) sQflar izelge-3

Yol aretinin Tipi ve Rengi 6Qf En Dk Geri Yanstma

(Gece Grnrlk) Parlaklk

KatsayV RL mcdm-2*lx-1

Beyaz R 0

R 2

R 3

R 4

R 5

Performans Belirlenmedi

RL 100

RL 150

RL 200

RL 300

KalF

Sar R 0

R 1

R 3

R 4

Performans Belirlenmedi

RL 80

RL 150

RL 200

Geici R 0

R 3

R 5

Performans Belirlenmedi

RL 150

RL 200

R0 ara far aydnlatmas altnda geri yanstma olmaks]n yol iaretinin src

tarafndan grnebilir olmas durumu iin dnlmtr.

Yola uygulanan boyann Performans mr boyunca belirli aralklarda gece (RL) ve gndz (Qd) grnebilme zelliklerinin kontrol iin kullanlan cihazlardan grnm

55

TS EN 1436 Standartna gre yukarda fotoraf verilen gece (RL) ve gndz

(Qd) grnebilme zelliklerinin kontrolnde kullanlan cihazlarn Standard lme

koullar yol zerindeki ;

Gz Ykseklii =1,2m ve Far Ykseklii =0,65m olan binek otomobilin src iin 30m lik bir grsel mesafeyi temsil edecek ekilde planlanmWr.

a1(aydnlatma AV) = 1,240,05 a2 (gzlem AV) =2,290,05

Boya

Cam Krecik

56

Beyaz ve Sar Yol aretleri in Kromatiklik Koordinatlar izelge-4

Ke Noktas No. 1 2 3 4

x 0,355 0,305 0,285 0,335 Beyaz Yol aretleri

y 0,355 0,305 0,325 0,375

x 0,443 0,545 0,465 0,389 Sar Yol aretleri SQf Y1

y 0,399 0,455 0,535 0,431

x 0,494 0,545 0,465 0,427 Sar Yol aretleri SQf Y2

y 0,427 0,455 0,535 0,483

Sar Yol aretleri SQf Y1 ve Y2 srasyla kalF ve geici yol iaretlerine karOk

gelir.

izelge -5 Kayma Direnci SQflar (KDD)(SRT)

6Qf En Kayma Direnci Deneyi (KDD)(SRD) Deeri

S0 Performans Belirlenmedi

S1 KDD 45

S2 KDD 50

S3 KDD 55

S4 KDD 60

S5 KDD 65

S0 sQI Kayma Direnci llemedii durum indir.

Islak ve kuru havalarda boyann kayma direncinin tespitinde kullanlan test cihaz

57

TCK Teknik artnamesine gre Garanti suresi iinde belirli peryotlarda ve

garanti srenin sonunda uygulanan boyann arazi performans lmleri TS EN

1436a gre alQr. TS EN 1436 nn TCK Teknik artnamesine gre kabul

edilen sQflar aDda izelge -6 verilmitir.

izelge -6 TCK Teknik artnamesi Boya iin istenen Yol Performans

Kriterleri

Performans Deerleri

No Deney Ad 6QI stenilen Deer

1 Gndz Grnrl Q2 Qd100mcd/lx*m2

2 Gece Grnrl (Islak) RW2 RL35mcd/lx*m2

3 Gece Grnrl (kuru) R2 RL100mcd/lx*m2

4 (**) Aydnlatma Faktr 4 0,5

5 (**) Renk Koordinatlar TS EN 1436

TS EN 1436 Tablo -6

6 (**) Kayma Direnci (*)

a) Yaya Geitleri S3 SRT (KDD) 55

b) Dier tm aretlemeler in S1 SRT (KDD) 45

(*) Bu lmler, BSK kaplamal yollarda yaplacaktr. (**) Bu lmler, sadece iaretlemenin ilk yapld anda yaplacaktr.

58

BOYA VE CAM KRECK DEPOLANMASINDA DKKAT EDLECEK HUSUSLAR

Boya ve cam krecikler alndklar dnem ierisinde kullanlmalar en uygun olanGr.Fakat alnan boyalar daha sonra kullanm iin depolanacak ise

Boya ve Cam krecik Malzemeleri kullanma kadar depolarda kalmalGr. (Boyalar ve cam krecikler direk hava koullarna maruz braklmamalGr.)

Boya deposu V, kYlcm, ak ate ve gnenlarndan korunmal mmknse havalandrma sistemine sahip olmalGr. (Toluen Bazl Boyalarda)

Cam krecik ve Boya Ambalajlar kullanOncaya kadar almamal,kontrol veya deneme amacyla alanlar nce kullanlmalGr.

Depoya nce giren malzemenin nce kmas salanmalGr.

Boya kutular uzun sre depoda kalacak ise 2-3 ayda bir ters evrilmelidir.

Kaplar ters evrilse dahi asla s]nt olmamalGr.

Dolu kaplarn almaks]n 12 ay bekletilmesinde dahi kaplarn iinde ve dnda paslanma meydana gelmemelidir.

x Cam krecik Ambalajartnamesinde istenen zellikleri salamalGr.(Rutubetli ortamda bekletilmemelidir.)

59

BLM -2 DEY ARETLEMEDE KULLANILAN MALZEMELER

60

REFLEKTF MALZEME- ASTM 4956-09 TRAFK KONTROL dN RETROREFLEKTF KAPLAMA STANDARDI

1-Tanm : Bu standart esnek, cam krecik veya prizmatik yap kullanlarak oluturulan optik

sistem ile imal edilmi retroreflektif malzemeleri iermektedir.

2-Teknik zellikler:

Malzemeye ait temel zellikler, yapma sQflar, gn altndaki renk kriterleri,

performans zellikleri, test metodlar; ASTM D 4956 standardnda gre aDda

tanmlanmWr.

3- ASTM D4956 standardnda tanmlanan malzemelerden karayollarnda Kullanm yerlerine ve teknik zelliklerine gre sQflar:

Tip 1: Normal Performansl Malzeme, ( Cam krecik kullanlarak imal edilmi.)

Tip 2: Normal Performansl Malzeme, ( Cam krecik kullanlarak imal edilmi

Tip 3: Yksek Performansl Malzeme, ( Cam krecik veya Prizmatik yap kullanlarak imal edilmi.)

Tip 4: Yksek Performansl Prizmatik Malzeme,

Tip 5: Yksek Performansl Prizmatik Malzeme

Tip 6: Elastomerik vinil prizmatik Yksek Performansl Malzeme (Yapkansz)

Tip 8: Sper Yksek Performansl Prizmatik Malzeme (Uzun ve orta mesafeli gr),

Tip 9: Sper Yksek Performansl Prizmatik Malzeme (Orta ve yakn mesafeli gr),

Tip7ve Tip 10 kaldUlm tip 8 zellikleri istenmitir.

Tip11: Sper Yksek Performansl Prizmatik Malzeme

61

4-SQflandrma: 4.1.Retroreflektif levha beyaz yada renkli dz d yzeye sahip ve tm yzeyinde

retroreflektr zellii bulunan levhadan oluur. dokuz tr ve be sQflandrmas

vardr. eitleri 6.1de listelenen retroreflektif uygunluk, renk ve dayanklOk

gerekliliklerine gre belirlenir ve bu gerekliliklerin karland yaplarda bulunabilir.

Retroreflektif levha iin tipik uygulamalar:

Tip Tipik Uygulama

1. Karayolu aretleme, yap alan cihazlar ve yol gstericiler

2. Karayolu aretleme, yap alan cihazlar ve yol gstericiler

3. Karayolu aretleme, yap alan cihazlar ve yol gstericiler

4. Karayolu aretleme, yap alan cihazlar ve yol gstericiler

5. Yol gstericiler

6. Geici rulo iaretler, uyar iaretleri, trafik kon halkalar ve destek eritler

7. Yerine Tip -8 almWr.

8. Karayolu aretleme, yap alan cihazlar ve yol gstericiler

9. Karayolu aretleme, yap alan cihazlar ve yol gstericiler

10. Yerine Tip -8 almWr.

11. Karayolu aretleme, yap alan cihazlar ve yol gstericiler

4.2. Retroreflektif levha aDdaki gibi sQflandUlabilir:

Tip 1- Tasarm sQI ve kapal mercek levhas olarak bilinen Retroreflektif levha. Bu

malzeme iin tipik uygulama daimi yol iaretleme, yap alan cihazlar ve yol

gstericilerdir.(Cam Krecikli)

Tip 2- Sper tasarm sQI ve kapal mercek levhas olarak bilinen Retroreflektif

levha. Bu malzeme iin tipik uygulama daimi yol iaretleme, yap alan cihazlar ve yol

gstericilerdir.(Cam Krecikli)

Tip 3- Tipik olarak cam kapsll yksek younlua sahip veya metallenmemi mikro-

prizmatik element Retroreflektif levha. Bu malzeme iin tipik uygulama daimi yol

Laretleme, yap alan cihazlar ve yol gstericilerdir. materyalidir. (Kapsll Cam

Krecikli ve Mikroprizmatik)

Tip 4- Yksek younlua sahip Retroreflektif levha. Bu levha tipik metallenmemi

mikro-prizmatik element materyalidir. Bu malzeme iin tipik uygulama daimi yol

Laretleme, yap alan cihazlar ve yol gstericilerdir.

62

Tip 5- Sper yksek younluklu Retroreflektif levha. Bu levha tipik metallenmi mikro-

prizmatik element materyalidir. Bu malzeme tipik yol gstericiler iin kullanOr.

Tip 6- Yapkansz elastomer yksek younlua sahip Retroreflektif levha. Bu levha

tipik vinil mikro-prizmatik retroreflektif materyaldir. Tipik olarak turuncu geici uyar

Laretleri, trafik kon halkalar iin ve destek eritler iin kullanOr.

Tip 7-Tip 7nn kullanP son verilmitir.Yerine tip-8 malzeme zellikleri aranmaktadr.

Tip 8- Retroreflektif levha. Bu levha tipik metallenmemi kp keli mikro-prizmatik

retroreflektif element materyalidir. Bu malzeme iin tipik uygulama daimi yol

Laretleme, yap alan cihazlar ve yol gstericilerdir.

Tip 9- Bu levha tipik metallenmemi kp keli mikro-prizmatik retroreflektif element

materyalidir. Bu malzeme iin tipik uygulama daimi yol iaretleme, yap alan cihazlar

ve yol gstericilerdir.

Tip 10- Tip 10nun kullanP son verilmitir.Yerine tip-8 malzeme zellikleri

aranmaktadr

Tip 11- Bu levha tipik metallenmemi kp keli mikro-prizmatik retroreflektif element

materyalidir. Bu malzeme iin tipik uygulama daimi yol iaretleme, yap alan cihazlar

ve yol gstericilerdir.

Not 1- Tm retroreflektif levhalar, zellikle mikro-prizmatik levhalar, trleri tanmlayan

tablolarda sunulan standart geometriler aral dnda zel performans zelliklerine

sahip olabilir. Belirli uygulamalar belirli bir durumda istenen retrorefleksiyon seviyesine

ulalmas iin belirli bir rnn belirli bir tip dahilinde kullanPQ gerektirebilir. Bu

durumlarda ek performans zelliklerine ilikin bilgi alnmalGr.

63

5. Tipler ve Retrorefleksiyon KatsayV: $Dda tablolarda tipler ve bu tiplere ait renklere gre minimum salamas gereken

Retrorefleksiyon KatsayVlar verilmitir.

Tablo 1- Tip 1 LevhasA

Gzlem aV

Giri aV

Beyaz Sar Turuncu Yeil Krm] Mavi Kahverengi

0.2 -4 70 50 25 9,0 14 4,0 1,0 0.2 +30 30 22 7,0 3,5 6,0 1,7 0,3 0.5 -4 30 25 13 4,5 7,5 2,0 0,3 0.5 +30 15 13 4,0 2,2 3,0 0,8 0,2 A Minimum Retrorefleksiyon KatsayV (RA)cd/fc/ ft2 (cd.Ix-1.m-2 )

Tablo 2- Gndz aydnlatma faktr (%YA) Renk Metallenmemi Metallenmi Minumum Maksimum Minumum Maksimum Beyaz 27 - 15 - Sar 15 45 12 30 Turuncu 10 30 7,0 25 Yeil 3,0 12 2,5 11 .rm] 2,5 15 2,5 11 Mavi 1,0 10 1,0 10 Kahverengi 1,0 9,0 1,0 9,0 Floresans Sar-Yeil 60 Floresans Sar 40 Floresans Turuncu 20

A Bu tabloda belirtilen aydnlatma etmenleri aydnlatma etmeni yansmas (reflektivite) ile floresans aydnlatma etmeninin toplamGr. Aydnlatma etmeni uygun ekilde filtreden geirilmik kayna bulunan bir alet gerektiren aydnlatF D65 zelliklerine yaknlama salanarak yada E 2301 Test Yntemine uygun bir ikili spektral fotometri kullanlarak belirlenebilir

Tablo 3- Tip-2 LevhasA Gzlem aV

Giri aV

Beyaz Sar Turuncu Yeil Krm] Mavi Kahverengi

0.2 -4 140 100 60 30 30 10 5,0 0.2 +30 60 36 22 10 12 4,0 2,0 0.5 -4 50 33 20 9,0 10 3,0 2,0 0.5 +30 28 20 12 6,0 6,0 2,0 1,0 A Minimum Retrorefleksiyon KatsayV (RA)cd/fc/ ft2 (cd.Ix-1.m-2 )

64

Tip1-Tip 2 Reflektif malzeme ve mikroskop altndaki grnm

Tablo 4- Tip 3 LevhasA Gzlem aV

Giri aV

Beyaz Sar Turuncu Yeil Krm] Mavi Kahverengi

0.1B -4 300 200 120 54 54 24 14 0.1B +30 180 120 72 32 32 14 10 0.2 -4 250 170 100 45 45 20 12 0.2 +30 150 100 60 25 25 11 8,5 0.5 -4 95 62 30 15 15 7,5 5,0 0.5 +30 65 45 25 10 10 5,0 3,5 A Minimum Retrorefleksiyon KatsayV (RA)cd/fc/ ft2 (cd.Ix-1.m-2 ). B 0.1 gzlem a deerleri yalnz szlemede yada siparite alF tarafndan belirtildiinde uygulanan ek gerekliliklerdir.

Tip -1 ve Tip 2 malzemelerinde cam krecikler tm yzeye homojen olarak yaylmWr.Malzeme dz bir doku grnmndedir. Bu malzeme iin tipik uygulama daimi yol Laretleme, yap alan cihazlar ve yol gstericileri olarak kullanOrlar

65

Kapsl iinde cam krecikli reflektif malzeme ve mikroskop altndaki grnm

Tip 3-Cam Krecikli Retroreflektif malzeme kapsl iinde cam krecikli yksek younlua sahip. veya metallenmemi mikro-prizmatik retroreflektif

malzemelerdir. (Kapsll Cam Krecikli ve Mikroprizmatik olarak 2ayr tipi vardr )

Bu malzeme iin tipik uygulama daimi yol iaretleme, yap alan cihazlar ve yol

gstericileri olarak kullanOrlar.

Tablo 5- Tip 4 LevhasA

Gzlem aV

Giri aV

Beyaz Sar Turuncu Yeil Krm] Mavi Kahverengi Floresans Sar-Yeil

Floresans Sar

Floresans Turuncu

0.1B -4 500 380 200 70 90 42 25 400 300 150 0.1B +30

240 175 94 32 42 20 12 185 140 70

0.2 -4 360 270 145 50 65 30 18 290 220 105 0.2 +30

170 135 68 25 30 14 8,5 135 100 50

0.5 -4 150 110 60 21 27 13 7,5 120 90 45 0.5 +30

72 54 28 10 13 6 3,5 55 40 22

A Minimum Retrorefleksiyon KatsayV (RA)cd/fc/ft2(cd.Ix--1.m-2) B 0.1 gzlem a deerleri yalnz szlemede yada siparite alF tarafndan belirtildiinde uygulanan ek gerekliliklerdir.

Tablo 6- Tip 5 LevhasA Gzlem aV

Giri aV

Beyaz Sar Turuncu Yeil .rm] Mavi

0.1B -4 2000 1300 800 360 360 160 0.1B +30 1100 740 440 200 200 88 0.2 -4 700 470 280 120 120 56 0.2 +30 400 270 160 72 72 32 0.5 -4 160 110 64 28 28 13 0.5 +30 75 51 30 13 13 6,0

A Minimum Retrorefleksiyon KatsayV (RA)cd/fc/ ft2(cd.Ix-1.m-2 ). B 0.1 gzlem a deerleri yalnz szlemede yada siparite alF tarafndan belirtildiinde uygulanan ek gerekliliklerdir.

66

Tablo 7- Tip 6 LevhasA

Gzlem aV

Giri aV

Beyaz Sar Turuncu Yeil .rm] Mavi Floresans Sar-Yeil

Floresans Sar

Floresans Turuncu

0.1B -4 750 525 190 90 105 68 600 450 300 0.1B +30 300 210 75 36 42 27 240 180 120 0.2 -4 500 350 125 60 70 45 400 300 200 0.2 +30 200 140 50 24 28 18 160 120 80 0.5 -4 225 160 56 27 32 20 180 135 90 0.5 +30 85 60 21 10 12 7,7 68 51 34

A Minimum Retrorefleksiyon KatsayV (RA)cd/fc/ ft2(cd.Ix-1.m-2 ). B 0.1 gzlem a deerleri yalnz szlemede yada siparite alF tarafndan belirtildiinde uygulanan ek gerekliliklerdir.

Tablo 8- Tip 8 LevhasA

Gzlem aV

Giri aV

Beyaz Sar Turuncu Yeil Krm] Mavi Kahverengi Floresans Sar-Yeil

Floresans Sar

Floresans Turuncu

0.1B -4 1000 750 375 100 150 45 30 800 600 300 0.1B +30 460 345 175 46 69 21 14 370 280 135 0.2 -4 700 525 265 70 105 32 21 560 420 210 0.2 +30 325 245 120 33 49 15 10 260 200 95 0.5 -4 250 190 94 25 38 11 7,5 200 150 75 0.5 +30 115 86 43 12 17 5,0 3,5 92 69 35

A Minimum Retrorefleksiyon KatsayV (RA)cd/fc/ft2(cd.Ix-1.m-2). B 0.1 gzlem a deerleri yalnz szlemede yada siparite alF tarafndan belirtildiinde uygulanan ek gerekliliklerdir.

Tablo 9- Tip 9 LevhasA Gzlem aV

Giri aV

Beyaz Sar Turuncu Yeil .rm] Mavi Floresans Sar-Yeil

Floresans Sar

Floresans Turuncu

0.1B -4 660 500 250 66 130 30 530 400 200 0.1B +30 370 280 140 37 74 17 300 220 110 0.2 -4 380 285 145 38 76 17 300 230 115 0.2 +30 215 162 82 22 43 10 170 130 65 0.5 -4 240 180 90 24 48 11 190 145 72 0.5 +30 135 100 50 14 27 6.0 110 81 41 1.0o -4 80 60 30 8.0 16 3.6 64 48 24 1.0o +30 45 34 17 4.5 9.0 2.0 36 27 14

A Minimum Retrorefleksiyon KatsayV (RA)cd/fc/ft2(cd.Ix-1.m-2). B 0.1 gzlem a deerleri yalnz szlemede yada siparite alF tarafndan belirtildiinde uygulanan ek gerekliliklerdir.

Tablo 10- Tip 11 LevhasA Gzlem aV

Giri aV

Beyaz Sar Turuncu Yeil .rm] Mavi Kahverengi Floresans Sar-Yeil

Floresans Sar

Floresans Turuncu

0.1B -4 830 620 290 83 125 37 25 660 500 250 0.1B +30 325 245 115 33 50 15 10 260 200 100 0.2 -4 580 435 200 58 87 26 17 460 350 175 0.2 +30 220 165 77 22 33 10 7,0 180 130 66 0.5 -4 420 315 150 42 63 19 13 340 250 125 0.5 +30 150 110 53 15 23 7,0 5,0 120 90 45 1.0o -4 120 90 42 12 18 5,0 4,0 96 72 36 1.0o +30 45 34 16 5,0 7,0 2,0 1,0 36 27 14

A Minimum Retrorefleksiyon KatsayV (RA)cd/fc/ft2(cd.Ix-1.m-2). B 0.1 gzlem a deerleri yalnz szlemede yada siparite alF tarafndan belirtildiinde uygulanan ek gerekliliklerdir.

67

Prizmatik Malzeme ve Pizmatik malzemelerin mikroskop altndaki grnm

Tip 3,4,5,6,8,9 ve 11 prizmatik malzemeler olup tipik yol gstericiler ve uyar iareti olarak kullanOrlar

Tablo 11 Renk zelliklerine likin Limitler (Gndz)A

Renk 1 2 3 4 X Y X Y X Y X Y Beyaz 0.303 0.300 0.368 0.366 0.340 0.393 0.274 0.329 Sar 0.498 0.412 0.557 0.442 0.479 0.520 0.438 0.472 Turuncu 0.558 0.352 0.636 0.364 0.570 0.429 0.506 0.404 YeilB 0.026 0.399 0.166 0.364 0.286 0.446 0.207 0.771 .rm] 0.648 0.351 0.735 0.265 0.629 0.281 0.565 0.346 MaviB 0.140 0.035 0.244 0.210 0.190 0.255 0.065 0.216 Kahverengi 0.430 0.340 0.610 0.390 0.550 0.450 0.430 0.390 Floresans Sar-Yeil

0.387 0.610 0.369 0.546 0.428 0.496 0.460 0.540

Floresans Sar

0.479 0.520 0.446 0.483 0.512 0.421 0.557 0.442

Floresans Turuncu

0.583 0.416 0.535 0.400 0.595 0.351 0.645 0.355

A Drt ift kromatik koordinat CIE Standart AydnlatFV D65 ile llm CIE 1931 Standart Kolometrik Sistem artlarndaki kabul edilir rengi belirler B Yeil ve mavi doyma sQU spektral renkler iin kromatik CIE sQUna kabilir.

68

6. Performans artlar: 6.1 Her bir tr iin minimum retrorefleksiyon levha gerekliliklerinin zetidir.

Tip 1- Minimum Retrorefleksiyon Kat SayV-Tablo 1; D dayanm-24 ay, bkz

6.4; Gndz aydnlatma Faktr-Tablo 2; Dier gereklilikler: yap alma alan

uygulamalar iin levha belirlenmise, d dayanm 12 ay olur.

Tip 2- Minimum Retrorefleksiyon Kat SayV-Tablo 3; D dayanm-36 ay, bkz

6.4; Gndz aydnlatma Faktr-Tablo 2; Dier gereklilikler: yap alma alan

uygulamalar iin levha belirlenmise, d dayanm 12 ay olur.

Tip 3- Minimum Retrorefleksiyon Kat SayV-Tablo 4; D dayanm-36 ay, bkz

6.4; Gndz aydnlatma Faktr-Tablo 2; Dier gereklilikler: yap alma alan

uygulamalar iin levha belirlenmise, d dayanm 12 ay olur.

Tip 4- Minimum Retrorefleksiyon Kat SayV-Tablo5; D dayanm-36 ay, bkz

6.4; Gndz aydnlatma Faktr-Tablo 2; Dier gereklilikler: yap alma alan

uygulamalar iin levha belirlenmise, d dayanm 12 ay olur.

Tip 5- Minimum Retrorefleksiyon Kat SayV-Tablo 6; D dayanm-36 ay, bkz

6.4; Gndz aydnlatma Faktr-Tablo 2; Dier gereklilikler: yap alma alan

uygulamalar iin levha belirlenmise, d dayanm 12 ay olur.

Tip 6- Minimum Retrorefleksiyon Kat SayV-Tablo 7; D dayanm-6 ay, bkz 6.4;

Gndz aydnlatma Faktr-Tablo 2

Tip 7- Tr 8 olarak yeniden adlandUlmWr.

Tip 8- Minimum Retrorefleksiyon Kat SayV-Tablo 8; D dayanm-36 ay, bkz 6.4;

Gndz aydnlatma Faktr- Tablo 2; Dier gereklilikler: yap alma alan

uygulamalar iin levha belirlenmise, d dayanm 12 ay olur.

Tip 9- Minimum Retrorefleksiyon Kat SayV-Tablo 9; D dayanm-36 ay, bkz 6.4;

Gndz aydnlatma Faktr- Tablo 2; Dier gereklilikler: yap alma alan

uygulamalar iin levha belirlenmise, d dayanm 12 ay olur.

Tip 10- Tr 8 olarak yeniden adlandUlmWr.

Tip 11- Minimum Retrorefleksiyon Kat SayV-Tablo 10; D dayanm-36 ay, bkz

6.4; Gndz aydnlatma Faktr- Tablo 2; Dier gereklilikler: yap alma alan

uygulamalar iin levha belirlenmise, d dayanm 12 ay olur

69

6.2.Retrorefleksiyon KatsayV:

Retrorefleksiyon KatsayV 7.3de belirtilen (bkz. Tablo1ve tablo 3-10) uygun levha

trne ilikin minimum gereklilikleri karlar yada bu gereklilikleri aar.

6.3.Gndz Rengi- Levha rengi (Aydnlanma Faktr- Renk Kodlar):

7.4 uyarnca test edildiinde Tablo 2 ve Tablo 11nn gerekliliklerine uygun olur .

6.4.HzlandUlm D Dayanm Gereklilikleri:

Retroreflektif levha havaya dayanklGr ve 7.6 uyarnca test edildiinde herhangi bir

NUlma, kaznma, ukurlama, kabarma, kenar kalkmas yada kvrlmas yada 1/32- in

(0.8 mm)den fazla ekme yada genileme grlmez. Retroreflektivite lmleri d

dayanP mteakiben 0.2 gzlem ve -4 ve +30 giri alarnda yrtnz. Dayanm

sonrasnda retrorefleksiyon kat sayV (RA) Tablo 12de belirtilmitir.

Not 2- S3 d dayanklOk sonular alQncaya kadar bu artnamenin kullanFlarQn

n deerlendirme iin uygulayaca suni olarak hzlandUlm dayanklOk yntemini

tanmlar.

6.5.Solmazlk:

7.4 ve 7.7 uyarnca test edildiinde belirtilen d dayanm sonras, rnek tablo 2 ve

tablo 11 gerekliliklerine uygun olmalGr.

6.6.ekme-(Bzlme) :

7.8 uyarnca test edildiinde retroreflektif levha minimum 10 dakikada 1/32 in. (0.8

mm)den fazla yada 24 saatte 1/8 in. (3.2 mm)den fazla ekmez.

6.7.Esneklik:

Levha etkin olarak esnektir, 7.9 uyarnca test edildiinde atlama sergilemez.

6.8.Astarn karlmas (Koruyucu Tabaka Yer DeLtirmesi) :

Astar, tedarik edildiinde, su yada dier solsyonlarda slatlmaks]n kolayca karOr

ve kUlmaz, yrtlmaz yada levhadan yapkan blm s\rmaz.(Bkz 7.10)

70

6.9.Yapma:

7.5 uyarnca test edildiinde retroreflektif levhann yapkan destei, 2 in.

(51mm)den daha fazla bir mesafe iin erit karmaks]n 1., 2. ve 3. yapkan

VQflar iin 1 -lb (0.79 kg) arl yada 4. yapkan sQf iin 5 dk.lna 1-lb (0.45

kg) arl destekleyen bir erit oluturulur.

6.10 Darbe Direnci:

retroreflektif levha, darbe testi 7.11 uyarnca gerekletirildiinde gerek darbe alan Gnda atlama yada ayr katmanlara blnme gibi bir durum sergilemez.

6.11 Parlaklk :

7.12 uyarnca test edildiinde retroreflektif levha 40dan az olmayan speklom

parlakln sahip olur. Bu test ASTM 4956-09da yer almamaktadr.

7.Test Yntemleri: 7.1 Test Koullar-Burada aksi belirtilmedike sNca sarlm ve sarlmam test rnek

ve numuneleri testten 24 saat ncesinde 73+/-3F (23+/-2C) ve 50 +/- %5 rlatif nemde konumlandUn.

7.2 Panel Hazrlklar:

Burada aksi belirtilmedike, test panellerinin kullanld testlerde retroreflektif materyal

rneini artname B 209 yada B 209M uyarnca Alam 6061-T6 yada 5052-H38den

alminyum kesiini dzletirmek iin uygulayn. Levhalar kalnlk olarak 0.020 in.

(0.508mm), 0.040 in. (1.016mm) yada 0.063 in. (1.600mm), ve 8e minimum 8in. (200e

200mm) olur. Alminyumu artname B 449, SQf 2 uyarnca rnekler uygulanmadan

nce hazrlayn yada yaQ aln ve asitle hafife oyun. Retroreflektif levha imalatV

tavsiyelerine gre panelleri rneklere uygulayn.

7.3 Retrorefleksiyon Kat SayV:

Test Yntemi E 810 uyarnca Retrorefleksiyon kat sayVQ belirlenir.

7.4.Gndz Rengi: 7.4.1 CIE standard aydnlatF D65 ve 1931 CIE 2 standart gzlemcisine ilikin

kromatik ve aydnlatma faktr Y (%)yi Uygulama E 308, Test Yntemleri E 1347, E

1349 ve E 2301 ve Uygulamalar E 991, E 1164, E 2152 ve E 2153e gre belirleyin.

71

Aydnlatma etmeni, aydnlatma etmeni yansmas (reflektivite) ile floresans aydnlatma

etmeninin toplamGr.

7.4.1.1 Floresans numuneleri iin numuneye ilikin fiziksel aydnlatmann, uygun ekilde filtreden geirilmik kayna bulunan bir alet gerektiren aydnlatF D65e

yakn zellikte olmas yada E 2301 Test Yntemine uygun bir ikili spektral fotometrinin

kullanlmas gereklidir.

7.4.2. tr 45/0 (0/45) aleti vardr: yuvarlak (annular) , dairesel (circumferential) ve

dzeysel (uniplanar) Prizmatik levhann dairesel aletlerle lm oklu lm

gerektirebilir. Prizmatik levhann dzeysel aletlerle lmnde ise oklu lmlere

kesinlikle gerek vardr.

7.4.2.1 lm geometrisinin dairesel olmas durumunda test laboratuarQn halkadaki

deliklerin yuvarlak lm iin yeterli olduunu onaylamalGr. Bu, numunenin optik

yapVna gre deLebilir, test laboratuar tarafndan belirlenmelidir. Ayn numune

alannda farkl rotasyonlardaki oklu lmlerin yuvarlar lme yaknlamann

salanmas amacyla ortalamas bulunabilir.

7.4.2.2 lm geometrisinin dzeysel olmas durumunda ayn numune alnnda artan

rotasyonlarda bir dizi lm yapOr ve lm deerleri tm rotasyon iin ortalama olarak

alQr. Rotasyon sayV yuvarlak lme kabul edilebilir dzeyde yaknlama iin yeterli

olmalGr. Say numunenin optik yapVna gre deLir ve test laboratuar tarafndan

belirlenmelidir.

7.4.3 Gndz rengini lmek iin kullanlan aletler (spektrometre, kolorimetre) 45/0 yada 0/45 aydnlatma ve izleme geometrisine sahip olmalGr. Rehberlik eden alette

hem aydnlatma hem de izlemeye ynelik olarak 10lik delikler bulunur. Bundan farkl

ebatlarn kullanP lme sonularQ etkileyebilir.

7.5 YapWrma:

Levhaya, 7.2de belirtildii gibi hazrlanm minimum kalnl 0.040in. (1.016mm) olan

test paneli uygulayn. 6 in. (152mm ile 25.4) ile 1lik 4 in.(102mm) rnei bir test paneline

balayn. Uygun duruma getirin (Bkz 7.1) ve sonra bo uca arl verin ve 5

dakikalna 90 ada panel yzeyine doru bota sallandUOr.

7.6 D DayanklOk:

' pozlandrmalar standard uyarnca yrlr.. Pozlandrma srasnda test panelleri

arkaya aOr ve yatay olarak 45 ayla ynelir ve Uygulama satndard uyarnca

ekvatora bakar. Tablo 12de belirtilen ay sayV iin her blgeye iki panel oluturun.

72

Tablo 14de gsterilen ilkim trlerinin grld yerler iin pozlandrmay yrtn.

Pozlandrma ncesinde ve deerlendirme periyotlar srasnda panel etiketleme,

konumlandrma ve panel tama Uygulama standart uyarnca yapOr.

7.6.1 Tip 6 Levhalar iin ASTM 4956-09un n grd montajlama yaplmalGr.

7.6.2 Pozlandrma sonras panellerin ykanmas- Pozlandrma sonrasnda panelleri

yumuak bir bez yada snger ve temiz su yada sulandUlm deterjan solsyonu

(maksimum konsantrasyon suda arlk olarak %1) ile hafife ykayQz. Ykama

sonrasnda temiz suyla durulayQz ve yumuak temiz bir bez ile kurutunuz. Ykama ve

kurulama sonrasnda panelleri oda scaklnda herhangi bir zellik lmnden en az 2

saat nce konumlandUQz.

7.6.3Retrorefleksiyon kat sayVQn llmesi- Paneller 7.6.2. uyarnca ykanp,

durulanp konumlandUldktan sonra retrorefleksiyonu 0.2 gzlem ve -4 ve 30 giri

aVnda lnz. Maruz brakma blgesinden her iki panel zerinde llen her bir

geometrideki retrorefleksiyon katsayV ortalamasQ rapor edilir.

7.7 Solmazlk:

Solmazln test edilmesi iin d dayanm rneklerinden birini kullanQz. 7.6.2 uyarnca

panelleri ykayn, kurulayn ve konumlandUn ve 7.4de belirtildii gibi test edilir.

7.8 ekme (Bzlme):

9in.(229mmye 229)e 9 retroreflektif levha rneini standart test koullarnda (bkz 7.1)

minimum 1 saat layner (astar) ile konumlandOr. Layneri kaldUOr ve yapkan kenar ile

dz bir yzey zerine rnei yerletirilir. Laynerin kaldUlmasndan on dakika sonra ve

tekrar 24 saat sonra boyutsal deLiklik miktarQ tespit etmek amacyla rnek llr.

7.9 Esneklik:

Levhay yapkan mandrele temas edecek ekilde 1/8-in. (3.2-mm)lik mandrel (mil)

etrafnda 1 s iinde kYUOr. Test kolayl aVndan mandrele yapmay nlemek iin

yapkana talk pudras dklebilir. Test rnei 11in. (229mm ile 70) ile 2 olur. Test

Vcakl 73 +/-3F (23+/-2C)dir.

7.10 Laynerin karlmas- (Koruyucu Tabaka Sklebilirlii) :

Koruyucu layner, varsa, 160F(71)de 2.5psi (17.2kPa) arl altnda 4 saatlik

KzlandUlmekilde saklandktan sonra kolayca karOr.

73

7.11 Darbe Direnci:

Retroreflektif malzemeyi 7.2de belirtildii gibi 3*5* 0.040in. boyutlarndaki

alminyum test paneli uygulayn ve 7.1deki gibi durumu test edin. Levhay, 5/8-in.

(15.8mm) yuvarlak ap ula 10in.-lb (1.13N-m) etkisi yaratmak iin gerekli yksekten

Eraklan 2-lb (0.91kg) arlQn etkisine maruz brakn.

7.12 Speklom Parlakl:

Retroreflektif levhann speklom parlaklQ Test standartnda tanmlananynteme

gre 85lik ada belirlenmelidir. (min %40)

ASTM 4956-09 dan bu madde ckarlmWr.

Tablo 12 Tm klimler iin D Dayanm Fotometri Gereklilikleri

Tr Aylar A Minimum Retrorefleksiyon Kat SayV Ra

1 24B Tablo 1n %50si 2 36B Tablo 3nn %65i 3 36B Tablo 4nin %80i 4 36B Tablo 5in %80i 5 36B Tablo 6un %80i 6 6 Tablo 7nin %50si 8 36B Tablo 8nin %80i 9 36B Tablo 9n %80i 11 36B Tablo 10n %80i

A Ek bilgi toplamak iin daha ksa aralklarla test yaplabilir BQa alma blgesi iin levha belirlenmise d dayanm 12 aydr.

Yukarda tablo 12de verilen sre boyunca deLik renk ve tiplere ait reflektif malzemeler arazide kullanGktan sonra arazi kullanPna uygun reflektivite cihaz ile 0, 2 gzlem ve -4 ve 30 giri aVnda Levha zerinden Retrorefleksiyon KatsayVQ llr (reflektivite) en az iki deerin ortalamas alQr. Reflektif malzeme lgili tip ve rengin tablo deerleri ile karlaWUOr.

74

Tablo 13 Renk zelliklerine likin Limitler (Gece)A

Renk 1 2 3 4

X Y X Y X Y X Y

Beyaz .rm] 0.513 0,487 0,500 0,470 0,545 0,425 0,572 0,425 Turuncu 0,595 0,405 0,565 0,405 0,613 0,355 0,643 0,355 Kahverengi 0,007 0,570 0,200 0,500 0,322 0,590 0,193 0,782 Sar 0,650 0,348 0,620 0,348 0,712 0,255 0,735 0,265 Yeil 0,033 0,370 0,180 0,370 0,2