KAN VE KAN ÜRÜNLERİNİN KULLANIMI

Dr. Fatma ERSOY

Tarihçe Tarihte bilinen ilk kan transfüzyonu Oxford’tan

Richard Lower yapmıştır.

1665’te bir köpeğin karotis arterinden diğerinin juguler venine direkt olarak yapılmış.

Lower ve J.Baptıst Denis 1667’de koyundan insana kan transfüzyonu yapmışlar , hastaların ölmesi üzerine transfüzyon tarihine 150 yıllık ara verilmiş.

1900 yılında ABO kan grupları , daha sonra Rh sistemi keşfedildi.

Kan Ürünlerinin Depolanması Acid-Fosfat-Dextroz (APD)--- 21 gün Sitrat-Fosfat-Dextroz (CPD)---21 gün CPDA-1 ( glukoz oranı arttırılmış)-35 gün AS-1 ( Adsol),AS-3 (Nutrisel), 42 gün

AS-5(Optisol) SAG-M(Salin-Adenin-Glukoz-Mannitol)-42 gün Heparin --- 24 - 48 saat

TAM KAN Hem eritrosit hem de plazma hacminin birlikte

azaldığı kanamalarda kullanılır. Eritrosit,plazma proteinleri,stabil pıhtılaşma

faktörleri içerir. 24 saatten daha kısa süre beklemiş kana ‘ TAZE

TAM KAN ‘denir. Tam kan sterilize edilemediği için verici tarama

yöntemleri ile her zaman belirlenemeyen ,plazmaya veya hücreye ilişkili MO. ile enfeksiyon riski taşır

Tam kan trasfüzyonu en önemli endikasyonu; hipovolemik şoka neden olacak kadar kan kayıpları

ERİTROSİT SÜSPANSİYONU Plazması alınarak eritrositten zengin hale

getirilmiş kana denir.

Htc :% 65-70 , volüm 300 ml’dir.

1 Ü ES -> Htc’ i % 3 arttırır.

Akut kanamalarda kaybedilen volüm total kan volümünün % 20’sinden fazla ( 1000-1500 ml/70 kg) ise kristaloid ve kolloidlerle birlikte ES de verilmelidir.

Eritrosit süspansiyonu endikasyonları Hemolotik anemiler

Aplastik ve refrakter anemiler

KBY ve kr.enfeksiyon anemileri

Lösemi , lenfoma

Talasemi , orak hücreli anemi

YIKANMIŞ ERİTROSİT SÜSPANSİYONU Kanın plazmasında bulunan ve pek çok allerjik

ve anaflaktik transfüzyon reaksiyonundan sorumlu proteinlerden uzaklaştırılmıştır.

* otoimmun hemolitik anemiler * paroksismal nokturnal hemoglobinüri * lökosit ve plazma proteinlerine bağlı reaks. * transplantasyon yapılacak hastalarda ,

endikedir

Dondurulmuş eritrositler Soğuk etkisi ile yıkımı önlemek için % 20’lik

gliserol içinde sıvı azot yardımıyla -196 0C’de 2.5 dk’da dondurulur.

Nadir bulunan kan gruplarının fazla miktardaki acil ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla hazırlanır.

Saklama süresi yaklaşık 10 yıldır.

Lökositten fakir eritrosit süspansiyonu Lökositler febril atakların en sık sebebidir.

Daha evvel transfüzyon ve gebeliklere maruz kalan alıcıda, lökosit ve trombositlere karşı antikor gelişmesi nedeniyle ,

Nonhemolitik febril reaksiyonları önlemek, alloimmünizasyonu önlemek veya geciktirmek, CMV enfeksiyonu geçişini azaltmak amacıyla kullanılır.

Trombosit süspansiyonu

RANDOM Volüm: 40-60 ml Tromb: 5,5 x 1010

Trom artışı: 5000-10000 / mm3

Tedavi dozu: 4-6 Ü (erişkinlerde)

1Ü/ 10 kg (çocuklarda)

AFEREZ Volüm: 150-350 ml Tromb: 240 x 1010

Tromb arışı: 40.000-50.000/ mm3

Tedavi dozu: 1 Ü (genellikle yeterli)

Trombosit transfüzyonu endikasyonları Tromb: 10.000-20.000/mm3->Spontan

hemoraji riski (+)

< 50.000 -> cerrahi veya invaziv girişimlerde

50.000-100.000 -> kanama riski dikkate alınmalıdır

> 100.000 -> nadiren endikedir

Taze donmuş plazma (TDP) İçerisinde tüm koagülasyon faktörleri, globulin

ve albumin bulunur.

< 20 0C’de 5 yıla kadar saklanabilir.

F-8 en labil faktördür , yine de aktivitesi 24 saatte % 50’nin üstünde kalır.

TDP endikasyonları Kumadin benzeri antikoagülan ilaçların etkisini

antagonize etmek

APTZ ve PZ’nin beraber uzadığı durumlar

TTP

AT-3 replasmanı

Birden fazla koagülasyon faktörünün eksik oluğu durumlarda

Kriyopresipitat TDP eritildikten sonra santrifüj edildiğinde

dipte kalan çökeltidir. 80 Ü F-8 200 mg fibrinojen Normalin %50’si kadar VWF Normalin % 25’ i kadar F-13 Fibronektin , içerir.

Diğer ürünler Faktör-8 konsantresi

Faktör-11 konsantresi

Antitrombin-3

Human albumini

Granülosit süspansiyonu

Kabul Edilebilir Minimal Hb Düzeyleri İntravasküler volümün kristaloidlerle ya da

kolloidlerle sağlanması ve kritik Hb düzeyine kadar ES verilmemesi görüşü son zamanlarda savunulmaktadır.

Organ disfonksiyonu olmadan tolere edilebilen minimal Hb düzeylerine ;Kritik Hb ,

denmektedir.

Kabul Edilebilir Minimal Hb Düzeyleri İlk yıllarda kritik Hb düzeyi < 7 gr/dl olarak

belirtilmiş.

Son yayınlarda kritik Hb düzeyi < 6 gr/dl olarak belirtilmiş.

Ancak bu Hb düzeyinde hastanın hemodinamisi stabil ve O2 sunumunun bozulduğuna ait bir bulgu yoksa transfüzyon yapılmayabilir.

Oksijenizasyonun tehlikede olduğunun belirtileri 1- Normovolemi ve optimal anestezi

derinliğine rağmen hipotansiyon ve taşikardi gözlenmesi

2- O2 ekstraksiyonunun %50’den fazla artışı

3- Mixt venöz O2 basıncının ( PvO2) ; <25 mmHg olması

4- O2 tüketiminin %50’den düşük olması

Allojenik Kan Transfüzyonu Alternatifleri Preoperatif Otolog Kan alınması (PAD) Preoperatif Eritropoietin kullanımı Akut Normovolemik Hemodilüsyon (ANH) İntraoperatif Hücre Korunması ve Retransfüzyon Farmakolojik tedavi Anestezi Teknikleri Normovoleminin sağlanması Optimal sıvı ted ve koagülasyonun devamının

sağlanması Hiperoksik Ventilasyon Hipotansif Anestezi Cerrahi Teknikler Kabul Edilebilen Minimal Hb Değeri

Preoperatif Otolog Kan Alınması (PAD) Alınan kan 35 gün saklanabilir Donasyon haftalık ya da 4 günlük intervallerle

yapılır. Faydası, allojenik kan transfüzyonu ihtiyacının

azalması. Anemi ve şiddetli kardiyak hastalarda

kontrendikedir. Kullanılmayan kan ünite oranının yüksekliği ve

allojenik kanın enfektivitesindeki belirgin azalma nedeniyle sadece viral enfeksiyonların transmisyonunu engelleyen bir model olarak düşünülmüştür.

Preoperatif Eritropoietin Kullanımı EPO, 5-30 günlük aralarla preop. olarak iv veya

sc 300 -6400 IU/kg uygulanmaktadır.

Rölatif olarak pahalıdır ve allojenik kan transfüzyonunu azaltır.

HT ve trombotik olaylar gibi yan etkiler uzun süre tedavi alan son dönem renal hastalarda gözlenir.

Kardiak cerrahiye gidecek yüksek yüksek riskli hastalarda PAD kontrendike iken EPO, allojenik kan trans’unu % 11- 53 arasında azaltır.

Akut Normovolemik Hemodilüsyon (ANH) Preop. anestezi indüksiyonundan hemen önce veya

sonra kan alınması aynı anda kolloid veya kristaloid solüsyonların verilmesini içeren bir uygulamadır.

Bu yöntemde Htc’te düşme ve kan viskozitesinin azalması dokulara oksijen dağılımını arttırır ve doku perfüzyonunu iyileştirir.

Hemodilüsyon sırasında toplanan kan ,labil plazma koagülsayon faktörleri, plateletler, ve eritrositleri içerir ve major kanama durumlarında retransfüze edilebilir.

Akut Normovolemik Hemodilüsyon (ANH) Perop. kan trans’na ihtiyacı % 18-90 oranında

azaltır. Kan operasyon odsında alındığı için yazışma

hatalarını ve trans’a bağlı potasiyel yan etkileri minimale indirir.

Depolamaya bağlı biyokimyasal değişikliklere uğramaz ve 2-3 DPG düzeyleri de değişmediğinden O2-Hb disosiasyon eğrisini etkilemez.

Oda sıcaklığında trombosit fonks’u korur ve hipotermi görülmez.

Kanın Htc’i düşük olduğu için kaybedilen eritrosit sayısı azalır.

Diğer yöntemlerFarmakolojik tedavi;

Profilaktik Aprotinin, Epsilon aminokaproik asid , Tranexamik asid ,kardiak cerrahide kan trans’u azaltır.

Anestezi Teknikleri; Normoterminin sağlanması , koagülasyonun

devamını sağlayacak şekilde optimal sıvı replasmanının yapılması , hiperoksik ventilasyon ve hipotansif anestezi ,kan transfüzyonunu azaltmada katkıda bulunurlar.

Transfüzyon risk ve komplikasyonları 1-İmmünolojik ; * febril reaksiyon * anaflaktoid

reaksiyon * hemolitik

reaksiyon * TRALI

2- Enfeksiyöz; * adi

kontaminasyonlar * hepatit * HIV * sifiliz * sıtma * diğer ( EBV , CMV)

İmmünolojik komplikasyon

Anaflaktoid reaksiyon Protein uyuşmazlığına dayanır

Hastada antikorlar vardır ve transfüzyonla allerjen verilir

Hastada allerjen vardır ve transfüzyonla antikor verilmiştir

İmmünolojik komplikasyon

Anaflaktoid reaksiyon Olayın şiddetine göre; 1-Deri belirtileri: döküntü, kaşıntı, ürtiker, titreme, ateş 2-Hemodinamik belirtiler: taşikardi, hipotansiyon, bronkospazm, şok,

dolaşım arresti 3 -Diğer: hematüri, hemoglobinüri, diffüz kanama

İmmünolojik reaksiyonlara genel tedavi prensipleri Hafif deri belirtileri; transfüzyon kesilir Ağır ürtiker; antihistaminikler kortikosteroidler Dolaşım ve solunum belirtilerine; havayolu dilüe adrenalin iv. yüksek doz kortikosteroid + antihistaminikler

İmmünolojik komplikasyon

Hemolitik reaksiyon Ağır hemolitik reaksiyonda % 90’ı ABO’daki

hatalardan kaynaklanır

Özellikle O grubuna A , B veya AB grubu verilirse

Hemolitik reaksiyonda olaylar zinciri antijen- antikor reaksiyonu Trombositler,kompleman,sempatik sistem

aktivasyonu Seratonin,bradikinin,histamin,katekolaminler,s

erbestleşir Damar içi pıhtılaşma ve fibrinolizisi aktive edici

ajanlar salınır DİC Mikrotrombüsler, ve vazokostrüksiyon Böbrekte iskemi ve nekroz

İmmünolojik komplikasyon

Hemolitik reaksiyon Belirtiler; *bel ağrısı,nefes darlığı,sıcaklık hissi,bulantı *soğuk

terleme,ateş,titreme,taşikardi,hipotansiyon,idrar ve gaita inkontinansı,kanama diyatezi

Çoğu zaman anestezi sırasında bu bunların çoğu farkedilmez

* Beklenmeyen ve izah edilemeyen kanama * Hipotansiyon * hematüri

Hemolitik reaksiyonda tedavi Damaryolu yerinde bırakılır Kan torbası ve set incelemeye gider Cross-match tekrarı için kan alınır Dolaşım stabilizasyonu Haptoglobulin Forse diürez ( ozmotik,furosemid) DİC profilaksisi ( heparinizasyon) İdrar alkalileştirilir Gerekirse hemodiyaliz,exchange transfüzyon Yüksek doz kortikosteroidler

İmmünolojik komplikasyon

TRALI Granülosit ve HLA antikorları sebep olur, donör

kanı ile iletilen bu maddelere hastanın lökositleri reaksiyon verir

Transfüzyona bağlı ölümlerde ABO uyumsuzluğuna bağlı hemolitik reaksiyondan sonra 2. sırayı alır.

ARDS’ye benzer ancak daha selimdir.

İmmünolojik komplikasyon

TRALI Alıcı granülositleri donör kanındaki antikorlar

bağlar ve olay aktive edilir Sonuçta; * adhezyon molekülleri ekspresyonu * AC’lerde alveolar ve damar endoteli

arasındaki interstisyel dokuya granülositler transmigrasyonu

* sitokinler,proteazlar,O2 radikalleri deşarj olur * kapiller duvar hasarı ve hiperpermeabilite

durumu ortaya çıkar * akciğer ödemi gelişir

İmmünolojik komplikasyon

TRALI ‘de tedavi Transfüzyon kesilir

Olguların %72’sinde intübasyon

Dolaşım stabilizasyonu için katekolaminler

Akciğer ödemi için diüretikler

İnvaziv monitörizasyon

İmmünolojik komplikasyon

DIC Transfüzyona bağlı metabolik

komplikasyonlarda biridir

Dilüsyona bağlı

Parçalanmış lökosit ve trombositlerden açığa çıkan pıhtılaşmayı ve fibrinolizisi aktive edici maddeler

Saklanan kanda oluşan değişikler PH düşer ( asidoz) Serum potasyumu artar ( 20-30 mEq/L) Labil pıhtılaşma faktörleri inaktifleşir ( F5 , F8 ) 2-3 DPG enzim seviyesi azalır Amonyak miktarı artar Lökosit ve trombositler parçalanır Hemoliz nedeniyle sağlam eritrositler azalır( 21

gün sonra %78-80’i sağlam kalır)

Transfüzyon risk ve komplikasyonları 3 -Metabolik ; *hemoliz *asidoz *hipokalsemi *hiperkalemi *hipomagnezemi *hipotermi

*hepatik ensefal.(amonyak) *mikroagregatlar *demir yüklenmesi *sitrat

intoksikasyonu * DIC

Transfüzyon risk ve komplikasyonları

4 -Diğer;

Hava embolisi

Kalp yetmezliği

TEŞEKKÜRLER