1. AMAÇ :

Kaldırma

makinaları ve

araçları ile yapılan

çalışmalarda İSG

uygulamaları

hakkında bilgi

aktarmaktır.

2. HEDEF :

Kaldırma makinaları ve

araçları ile yapılan

çalışmalardan

kaynaklanan tehlike ve

risklerin belirlenmesi,

değerlendirilmesi,

gerekli risk kontrollerine

karar verilmesi ve

bunları uygulayacak

duruma gelebilmektir.

1. GİRİŞ

2. KALDIRMA MAKİNALARI

2.1 - Kaldırma Makinaları Tanımı

2.2 - Kaldırma Makinalarındaki Kaza Nedenleri

2.3 - Kaldırma Makinalarının Gruplandırılması

2.3.a - Vinçler

2.3.b - Forkliftler

2.3.c – Asansörler

2.3.d – Diğer Kaldırma Makinaları (Konveyör Bantlar,

Transpaletler, Palangalar, Krikolar, Caraskallar)

2.4 - Kaldırma ve İndirme Sistemi Ekipmanları

2.5. Kaldırma Makinalarındaki Kontroller

2.5.1 - Fiziki (Gözle) Muayene Deneyleri

2.5.2 - Şartnamelere Uygunluk Deneyleri

2.5.3 - Yük Kaldırma Yeterlilik Deneyleri

1. GİRİŞ :

İnsanların kendi güçleri ile yerinden kaldırıp

taşıyamayacağı yüklerin bir yerden, belirli mesafedeki

diğer bir yere kaldırılıp götürülmesi ve yerleştirilmesi için

asırlardan beri çeşitli tip ve kapasitedeki kaldırma ve

taşıma araçları kullanılmıştır.

Endüstrinin gitgide büyümekte olduğu günümüzde, bu

işlemler her işyerinde yapılmakta ve bu sayede yük

kaldırma ve taşıma işleri kolaylıkla yapılabilmektedir.

Bu süreçler;

Verimlilikte artış sağlar.

Zaman kaybında azaltır.

Maliyetlerin düşmesini gerçekleştirir.

Personelin yorulması azalır.

Kaldırma makinalarında gerçekleştirilen işlerde ve yüklerin yüksekte taşınması sırasında oluşacak kazaların olumsuz etkileri, yüklerin zemin üzerindeki taşınmasına göre daha fazla olmaktadır. Bu tür kazalar;

Taşınan yükte,

Kaldırma makinasının kendisinde,

Operatörde ve

Çevrede ciddi hasarlara neden olmaktadır.

Bunun sonucunda; işyerinde iş tıkanıklığı, zaman, maliyet

ve itibar kaybı yaşanmakta, çoğu zaman da çalışan

insanların yaralanmasına veya ölmesine neden olmaktadır.

2.1. Tanımlar

Kaldırma Makinası ve Araçları:

Herhangi bir yükü bulunduğu yerden kaldırıp yer

değiştirerek bir başka yere indiren veya istifleyen,

gerektiğinde bu yükün yer değiştirme işlemini yükü

kısa mesafelerde taşıyarak gerçekleştiren araçlara

kaldırma makinaları denir.

2.1. Tanımlar

Operatör:

Kaldırma makinelerini kuran, çalıştıran, ayarlayan,

bakımını yapan, temizleyen, tamir eden, hareket

ettiren kişi veya kişilerdir.

(03.03.2009 tarih ve 27158 sayılı Resmi

Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren

“Makine Emniyeti Yönetmeliği – Ek-I”

Tehlike Bölgesi:

Çalışanın sağlık ve güvenliğinin tehlikede

bulunduğu, iş ekipmanı bünyesinde ya da

çevresinde bulunan kişiler için sağlık ve güvenlik yönünden risklerin bulunduğu bölgeye denir.

Maruz Kimse:

Tamamen ya da kısmen tehlike bölgesinde bulunan

kişilere denir.

İş Ekipmanı :

İşin yapılmasında kullanılan herhangi bir makine, alet,

tesis ve tesisata verilen isimdir.

İş Ekipmanının Kullanımı :

İş ekipmanının çalıştırılması, durdurulması, kullanılması,

taşınması, tamiri, tadili, bakımı, hizmete sunulması ve

temizlenmesi gibi iş ekipmanı ile ilgili her türlü faaliyettir.

Özel Risk Taşıyan İş Ekipmanı :

Tehlikelerin, teknik önlemlerle tam olarak kontrol altına

alınamadığı iş ekipmanıdır.

Bakım :

İş ekipmanında yapılan her türlü temizlik, ayar ve

kalibrasyon gibi işlemlerin tamamıdır.

Periyodik Kontrol :

İş ekipmanlarının, yönetmelikte öngörülen aralıklarda ve

belirtilen yöntemlere uygun olarak, yetkili kişilerce yapılan

muayene, deney ve test faaliyetlerdir.

Periyodik Kontrolleri Yapmaya Yetkili Kişi : Yönetmelikte belirtilen iş ekipmanlarının teknik özelliklerinin

gerektirdiği ve istisnalar saklı kalmak kaydıyla ilgili

branşlardan mühendis, tekniker ve yüksek teknikerlerdir.

2.2 - Kaldırma Makinalarındaki Kaza Nedenleri :

Kaldırma işlemleri nedeniyle tehlike arz eden

makineler, temel sağlık ve güvenlik gereklerini

karşılamak zorundadır.

Kaldırma makinalarında meydana gelen kazaların

nedenleri, 4 temel başlık altında toplanmaktadır.

a. Tasarım ve imalat,

b. Montaj,

c. Yetersiz bakım ve kontrol,

d. Kullanım hataları.

EU – OSHA (Avrupa İş Sağlığı ve Güvenliği Ajansı)

(Merkezi İspanya’nın Bilbao kentidir.

Bu ajans; AB’nin yan kuruluşu olarak, iş sağlığı ve güvenliği

konusunda ülkelerin gelişmesine yönelik olarak çalışmalar

yapmakta ve bu konuyla ilgili bilgileri paylaşmaktadır.)

Bu ajans; kaldırma makinalarında meydana gelen iş

kazalarının başlıca nedenlerini şu şekilde sıralamaktadır.

Bom veya kaldırma makinalarının enerji hatlarıyla teması

(kazaların %45’i),

Kaldırma mekanizmasının altında durma,

Makinenin devrilmesi,

Yükün düşmesi,

Emniyetli bir operasyonun sürdürülebilmesi için gerekli

olan teknik periyodik kontrollerin ve bakımların

yapılmaması veya aksatılması.

Bomun çökmesi,

Karşı ağırlığın sisteme zarar vermesi,

Dayama ayaklarının yanlış kullanımı,

Düşmeler ve,

Bağlama elemanı hataları olarak sıralamak mümkündür.

2.3 - Kaldırma Makinalarının Gruplandırılması :

Kaldırma makinaları, günümüzde oldukça önemli ve

fonksiyonel özelliklere sahiptirler.

Bu tür makinalar; inşaat, maden, yol yapımı, liman işleri ve

fabrikalardaki her türlü kaldırma işlerinde yaygın olarak

kullanılmaktadırlar.

Kaldırma makinalarının çeşitleri çok fazladır. Yaygın olarak

kullanılan ve gün geçtikçe önemi artan kaldırma

makinalarından başlıcaları şunlardır :

1) Vinçler,

2) Forkliftler,

3) Asansörler

4) Diğer Kaldırma Makinaları (Konveyör Bantlar, Transpaletler,

Palangalar, Krikolar, Caraskallar)

Kaldırma Makinalarının ana üniteleri olan motor ve

şanzımanları dışında:

Kaldırma ve indirme sistemi,

Taşıma sistemi ve

Frenleme sistemlerinden oluşur.

2.3.a- Vinçler :

Malzemeleri ve yükleri kaldırmak, bunları başka bir yöne

dönerek veya hareket ederek aktarmak, yerlerini

değiştirmek, yüklemek veya boşaltmak gibi işler de

kullanılan makinalara Vinç (Crane) denir.

Vinçler, düşey ve yatay hareketleri sayesinde genel

anlamda her türlü yükün yerini değiştirebilen makinelerdir.

Çok değişik tip ve özellikte olanları mevcuttur.

Vinçler;

1) Hareket Kabiliyetlerine,

2) Kaldırma Kabiliyetlerine ve

3) Kumanda Sistemlerine göre 3 ana başlık altında

incelenebilir.

1-) Hareket Kabiliyetlerine Göre Vinçler

a) Sabit Vinçler

b) Lastik Tekerlekli Vinçler

c) Paletli Vinçler

d) Köprü Üzerinde Yürüyen Vinçler

e) Kule Vinçler

2-) Kaldırma Kabiliyetlerine Göre Vinçler :

a) Hidrolik Halatlı Vinçler

b) Teleskobik Bomlu Vinçler

c) Kurtarıcı Vinçler

d) Halatlı Vinçler

e) Fabrika Tipi (Köprülü, Pergel) Vinç

f) Manuel Zincirli Caraskal ve Halatlı Vinç

g) Gırgır Vinçler

3) Kumanda Sistemlerine Göre Vinçler :

a) Mekanik Kumandalı Vinçler,

b) Hidrolik Kumandalı Vinçler,

c) Hava Kumandalı Vinçler,

d) Elektrik Kumandalı olmak üzere dört grupta

toplanırlar.

Kaldırma Makinalarında Önleyici Tedbirler

Sıra Tedbir Aşaması Tedbir Konusu

1 Temininde Güvenlik

Tedbirleri

Şartname, Kullanım Amacı, Servis

Hizmetleri ve Kullanıcı El Kitabı

2 Yapısal Güvenlik

Tedbirleri

Tasarım, İmalat, Nakliyat, Montaj ve

Denemeler

3 Kullanımda Güvenlik

Tedbirleri

Operatör ve İşaretçi (Manevracı)

eğitimi ve İSG İşaretlemesi

4 Bakım ve Onarımda

Güvenlik Tedbirleri

Bakım ve onarımcıların eğitimi. Bakım

ve onarımda güvenlik. Devreye

almada güvenlik

5 Hurdaya Ayırmada

Güvenlik Tedbirleri

Halatların, Dişli yağlarının ve

Balataların Hurdaya ayrılması

1. Teminde Güvenlik Tedbirleri

İşveren, herhangi bir iş ekipmanı satın almak için

şartname hazırladığında;

İş ekipmanının kullanım amacını,

Teknik özelliklerini,

Kullanım yerini,

Teminde Güvenlik Tedbirleri

İlgili standartlara uygun olması gerektiğini (CE),

CE İşareti (Belgesi) : Üzerinde bulunduğu ürünün; insan,

hayvan ve çevre sağlığı açısından risk taşımadığını temsil

eden ve “Conformity Europen” kelimelerinin ilk harflerinden

meydana gelmiştir. Diğer bir ifadeyle ürünün, güvenli bir ürün

olduğunu gösteren bir işarettir. Bu işareti taşıyan makineler,

Avrupa Birliği pazarlarında satılabilmektedir. Bu işareti taşıyan

makine, AB direktiflerinden birinin veya birkaçının

kapsamındaki şartları sağlamaktadır. CE işareti taşıyan

makinenin AB direktiflerine göre sahip olması gereken asgari

şartları sağlamaktadır.

Teminde Güvenlik Tedbirleri

CE İşaretine Ait Özellikler :

CE işaretinin harfleri; dikey boyutlarda aynı olmalı ve

yüksekliği 5 mm’den küçük olmamalıdır.

CE işareti, boyutları uygun olduğu takdirde ürüne

iliştirilmelidir.

Teminde Güvenlik Tedbirleri

2. Yapısal Güvenlik Tedbirleri

Kaldırma Makinaları;

“Bilimin ve tekniğin gerekleri ile ilgili standartlara

uygun olarak tasarlanıp imal edilecek ve “Makina

Emniyeti Yönetmeliği (89/392 EEC)” gereği

onaylanmış kuruluşlarca gerekli test ve

deneylerden geçirilecektir.”

Yapısal Güvenlik Tedbirleri

Kaldırma Makinalarında;

Kullanım amacına uygun malzemelerin seçilmesine ve kullanılmasına dikkat edilecektir.

Yapısal Güvenlik Tedbirleri Halatların, tambur üzerine düzgün sarılmasını sağlayıp,

halatların tambur kanalındaki yiv üzerine gelerek kesilmelerini önlemek için halat kılavuzları (sarıcıları) olmalıdır.

Yapısal Güvenlik Tedbirleri

Tamburların başlarında, halat kurtulmalarını ve

fırlamalarını önlemek için fatura (flanş) bulunacaktır.

Yapısal Güvenlik Tedbirleri

Halatın ucu tambura iyi bağlanmış olmalı ve yük tutma

elemanı en alt seviyede bulunduğu zaman, yivli tambur

üzerinde en az 2 sarım halat kalmalıdır.

Yapısal Güvenlik Tedbirleri

Kaldırma Makinaları;

Çelik (tel) halatların güvenlik katsayısı en az 6 olarak alınacaktır.

İp halatların güvenlik katsayısı en az 3 olmalıdır.

Yapısal Güvenlik Tedbirleri

Vinç kabinleri;

ergonomik gereklere göre

uygun ve iyi görüş

sağlayan, operatörü

atmosferik şartlardan ve

dış ortamın etkilerinden

koruyacak nitelikte

yapılacaktır.

Yapısal Güvenlik Tedbirleri Kabinde;

periyodik olarak

kontrolleri yapılan

yangın söndürücü

ve merdiven

bulunacaktır.

Yapısal Güvenlik Tedbirleri

Kabinin zemini,

kaymaz

malzemeden

yapılacaktır.

Yapısal Güvenlik Tedbirleri

Kabinler;

zehirli gaz, toz ve

dumanlara karşı

korunaklı olmalıdır.

Yapısal Güvenlik Tedbirleri

Kabinde; tehlike

anında kullanılmak

üzere halat, ip veya

halat merdiven

olmalıdır.

Yapısal Güvenlik Tedbirleri

Vinç kabininde bulunan şalterden başka, çalışma

alanındaki vincin kumanda kutusu üzerinde, vince

hareket veren akımı kapatabilecek acil durdurma

anahtarı veya şalter bulunmalıdır.

Yapısal Güvenlik Tedbirleri

Vinçlerde taşıma kabininin düşme riski, alınan

güvenlik önlemlerine rağmen engellenemiyorsa,

emniyet kat sayısı daha yüksek olan güvenlik

halatı kullanılmalı ve kabin her çalışma günü kontrol

edilmelidir.

Yapısal Güvenlik Tedbirleri

Vince ait parçaların indirilip kaldırılması için, ikinci vinç veya caraskal gibi kaldırma makinaları olmalıdır.

Bomlu vinçlerde, bom açısı ve uzunluğuna göre kaldırma kapasitesini gösteren şema bulunacaktır.

Yapısal Güvenlik Tedbirleri

Vinç üzerine görülebilecek şekilde, vincin en fazla

kaldırma kapasitesini belirten “yük çizelgesi”

bulunmalıdır. Buna göre; vinçlerde çizelgede

belirlenmiş kapasite dışında yük kaldırılmamalıdır.

SWL : 10 Ton

Safety

Working

Limit

Yapısal Güvenlik Tedbirleri Vinç yük kancalarında, yüklerin kurtulmasını

önleyici emniyet (güvenlik) mandalları bulunacaktır.

3. Kullanımda Güvenlik Tedbirleri

Kaldırma aracını

kullanan operatör,

gerekli özel

eğitimlere tabi

tutularak

belgelendirilecektir.

Kullanımda Güvenlik Tedbirleri

İş Makinası kullanacak

operatörler; “G” sınıfı

sürücü belgesi almalıdır.

“G” sınıfı sürücü

belgesi alacak

operatörlerin 18 yaşında

olmaları zorunludur.

Kullanımda Güvenlik Tedbirleri

İş makinesi operatörlük belgesi, hangi tip makine

kullanılacak ise o makine türüne göre makinenin

kullanılabilmesi için gerekli olan belgedir.

İş sahası, şantiye, fabrika içinde veya araç parkında bu

belge ile makine kullanılabilmektedir.

İş makinesi operatörlük belgesi ile taşıt trafiğine açık

yollarda makine kullanılamaz.

Taşıt trafiğine açık olan yollarda makineyi kullanmak için G

sınıfı sürücü belgesi almak gereklidir.

Kullanımda Güvenlik Tedbirleri

Operatörle birlikte

çalışacak işaretçi

(manevracı) olarak

adlandırılan elemanlarda,

gerekli eğitimlere tabi

tutularak

belgelendirilecektir.

Kullanımda Güvenlik Tedbirleri

Vinçlerde yük kaldırılmadan önce, işaretçi

tarafından etrafta çalışanlar, çalışma bölgesinden

uzaklaştırılmalıdır.

Kullanımda Güvenlik Tedbirleri

Vinç kabinlerinde, sadece görevli operatör

bulunacaktır.

İlgililer, vinç dururken ve operatörlerle işaretleşerek

vinçlere çıkıp, inmelidirler.

Kullanımda Güvenlik Tedbirleri

Operatörler, bütün görevlilerden “başla” işareti

almadan çalışmaya başlamayacaktır.

Operatörler, çalışma esnasında kimden gelirse gelsin

her “dur” işaretine uyacaktır.

Kullanımda Güvenlik Tedbirleri

İŞARETÇİLER (MANEVRACILAR) :

Kule vinçlerde; operatörlerle, işaretçiler arasında

iletişimi sağlamak için gerekli tedbirler alınacaktır.

Kullanımda Güvenlik Tedbirleri

İŞARETÇİLER (MANEVRACILAR) :

İşlemler sırasında yetiştirilmiş operatörler ve

işaretçiler kullanılmalıdır.

Operatör ve işaretçi arasında önceden kodlanmış el

ve kol işaretleri kullanılacaktır.

Kullanımda Güvenlik Tedbirleri

İŞARETÇİLER (MANEVRACILAR) :

Kaldırma ve taşıma işinde birden çok manevracı

çalışıyor ise, vinç operatörü sadece bir kişiden

işaret alacaktır.

Manevracı, çalışmalar esnasında görülebilecek bir

yerde durmalıdır.

Kullanımda Güvenlik Tedbirleri Kaldırma makinası ile yükler, dik olarak kaldırılacaktır.

Birden çok kaldırma makinası ile birlikte yapılan

çalışmalar, yetkili teknik elemanların koordinasyon ve

nezaretinde yürütülecektir.

Kullanımda Güvenlik Tedbirleri

Vinç ile insan taşınmamalıdır.

Kaldırılan yükler, çalışan insanların üzerinden

geçirilmemelidirler.

Yüklerin, çalışanların üzerinden geçirilmesini

önlemek için, teknik, idari ve organizasyonel her türlü

tedbir alınacaktır.

Kaldırma makinaları, yükleri itip çekmede

kullanılmayacaktır.

Kaldırma makinalarında, basınçlı gaz tüplerinin

taşınmasından kaçınılacaktır.

Kullanımda Güvenlik Tedbirleri

Operatörler, kaldırma

makinalarında bir yük

asılı bulunduğu

müddetçe

makinalarından

ayrılmayacaktır.

Kullanımda Güvenlik Tedbirleri Teleskobik katlanır bomlu vinçler, bomu uygun şekilde

indirilmeden operatörlerce terk edilmeyecektir.

Kullanımda Güvenlik Tedbirleri

Halatlı-bomlu vinçlerde

yük bomla değil, halat-

tambur mekanizması ile

kaldırılacaktır.

Kullanımda Güvenlik Tedbirleri

Elektrikli mıknatıslı vinç, dinlenme halinde iken, mıknatıslar vinç üzerinde asılı olarak yüksekte bırakılmayacak, bunlar ya doğrudan doğruya yere değdirilecek veya bu iş için yapılmış platformlar üzerine indirilecektir.

Mıknatıslar kullanılmadıklarında, vinç üzerinden çıkarılacaktır.

Kullanımda Güvenlik Tedbirleri

Elektrikli mıknatıslı vinçlerde, kaldırma, taşıma veya erimiş maden potası taşınması gibi işlerde, işçiler çalışma sahasında bulundurulmayacaktır.

Elektrikli vinçler, uygun ve yeterli şekilde topraklanmalıdır.

Kullanımda Güvenlik Tedbirleri

Kule vinçlerle çalışmalarda; yağış, don, sis ve rüzgar gibi atmosferik şartlar dikkate alınacaktır.

Kule vinçlerde, rüzgarın hızı 50 Km/h aştığında çalışma durdurulacaktır.

ANEMOMETRE (Yelölçer) : Rüzgarın hızını ölçen alettir.

Kullanımda Güvenlik Tedbirleri

Vinçlerde; açık havada çalışan kancaları aydınlatacak

sistem bulunacak ve vincin özel aydınlatma lambaları

olacaktır.

Operatörler vinci terk etmeden önce, bütün

kumandaları kapalı duruma getirecektir.

Kullanımda Güvenlik Tedbirleri

Motorlu seyyar vinçlerin kaldıracakları en ağır yükler,

kabinlerin içinde veya dışında yazılı olarak belirtilmelidir.

Aynı sahada birden çok vinç kullanılacaksa, vinçlerin

birbirinin çalışma alanlarına girmeyecek şekilde montajı

yapılmalıdır.

Vincin çalışma sahası işaretlenmeli ve vincin geçit yollarına

malzeme bırakılmamalıdır.

Yükün kaldırılacağı alanda, kancanın geriye kaçabileceği,

yükün sallanma periyodu dışına çıkabileceği alanlar

bulunmalıdır.

Operatörün, kancayı görüş sahası kapatılmamalıdır.

Raylı vinçlerin yükseltmeyi sınırlandırıcı sistemi, doğrudan

doğruya vincin kasnağı veya kancası tarafından harekete

geçilen uygun akım kesme sistemi ve yükün, beklenmedik

biranda inmesini önleyebilecek şekilde yapılmış olmalıdırlar.

Ray üstünde çalışan vinçler, ray uçlarında en az

tekerleklerin yarıçapı yüksekliğinde kilitlenip emniyete

alınmalı ve ayrıca takozlar bulunmalıdır.

Birlikte aynı yükü kaldıran iki raylı vincin her biri için birer

adet işaretçi tarafından kumanda verilmelidir.

Raylı vinçlerin kabin kapılarının sahanlık veya geçit

seviyesinden 30 cm. den daha yüksekte bulunduğu

durumlarda, bu kapıların önüne uygun basamaklar

yapılmalıdır.

Köprülü ve asma vinçlerin, köprü ve vinç arabası

tekerlerinde, uygun kol ve ayak koruyucuları bulunmalıdır.

Köprü ayaklı gezer vinçlerin geçtiği yol boyu ve rayların her

iki tarafı serbest olarak tutulmalı ve buralar en az 75 cm.

eninde olmalıdır.

Vincin ekipmanlarının yağlanması sırasında, elektrik akımı

kesilmelidir.

Operatör vinci terk ederken, bütün kumanda kollarını ‘’0’’

durumuna getirmeli ve ana şalteri kapatmalıdır.

Açık havada çalışan vinçlerde, paratoner takılarak yıldırım

düşmelerine karşı güvenlik tedbirleri alınmalıdır.

Paratonerler ve yıldırım düşmelerine karşı alınan diğer

koruyucu tertibatlar, en az yılda 1 defa kontrol edilmelidir.

Kaldırma makinaları, kabul edilen en ağır yükün 1,25 katını

etkili ve güvenli bir şekilde kaldırabilecek ve askıda tutabilecek

güçte olmalıdır.

Bu yüke dayanıklı frenleri olmalıdır.

Yükler dik olarak indirilip kaldırılmalıdır.

Yüklerin eğik olarak kaldırıldığı durumlarda manevralar

sorumlu bir kişi nezaretinde yapılmalı ve yükün kötü

durumuna karşı tedbir alınmalıdır.

Yükler, çalışanların üzerinden geçirilmemelidir.

Açık havada çalışan vinçlerin kabinleri kapalı olacak ve

bunların operatöre en geniş görüş alanını sağlayacak

şekilde yukarı kaldırılabilen sürgülü pencereleri bulunacak ve soğuk havalarda uygun şekilde ısıtılacaktır.

Hareket halindeki vinç kabinleri içinde veya vinç arabaları

üzerinde, yalnız görevli kimseler bulunacak ve vinç

operatörleri, hiç bir kimsenin yük üzerine binmesine veya

boş halat veya kancalara asılmasına izin vermeyecektir.

Yük kaldırma işlerinde, görüş alanı içinde çalışılmalıdır.

Görüş alanı dışında çalışılıyorsa, işaretçiden yararlanılmalıdır.

Operatör ve işaretçiler tarafından, kullanılan işaret ve

sinyallerin anlamları bilinmelidir.

Araca hareket halinde iken, inip binilmemelidir.

Araç temiz tutulmalı, yağlı, gresli, çamurlu ve buzlu

olmamalıdır.

Yakıt doldurulurken, statik elektriğe ve ateşe dikkat edilmelidir.

Yüksek gerilim hatları yakınında çalışan vinçlerin, gerilim

hatlarına yaklaşma mesafesi en fazla 3048 cm. olmalıdır.

Bu çalışmalarda; enerji kesilmeli ve hat topraklanmalıdır.

İşaretçi görevlendirilmelidir.

Saha içinde gereksiz kişiler bulundurulmamalıdır.

Hiç kimsenin makineye yaklaşmasına izin verilmemelidir.

Kuru kenevir veya kuru plastik halat kullanılmalıdır.

Eğer makine elektriğe temas ederse;

- Sakin olunmalı,

- Herkes makineden uzaklaştırılmalı,

- Makine ters yönde hareket ettirilerek temas kesilmelidir.

Operatör, makine çalışmıyorsa, kendini araçtan en uzak

yere atarak ayrılmalıdır.

Gerekli emniyet tedbirlerini almadan makineye temas

etmemelidir.

Yük bağlantıları sağlam olmalı,

Sapanlar ve kancalar uygun olmalı,

Ani kalkış ve duruşlardan sakınılmalıdır.

Yükün veya başka bir şeyin, boma çarpmamasına dikkat edilmelidir.

Yük halatı ve bom yüksekliği, mümkün olabildiğince kısa tutulmalıdır.

Araç platformunun sağlam şekilde zemine oturması

sağlanmalıdır.

Yükleme işlemi, kamyonun önünden yapılmamalıdır.

Yüklü vaziyette araç hareket etmemelidir.

Eğer aracın hareket etmesi gerekiyorsa:

Yük, yere yakın olmalıdır.

Zemin düz ve sağlam olmalıdır.

Yükün yana doğru sallanmaları önlenmelidir.

Bütün personel makineden uzaklaştırılmalıdır.

İki veya daha fazla vinç ile bir yük kaldırılmamalıdır.

5 Ton veya daha fazla yük kaldıran raylı vinçlerde;

2 elektrikli fren veya 1 elektrikli ve 1 mekanik fren

bulunmalıdır.

İSG Tüzüğüne göre 10 ton yük kaldıran vinçlerde;

toplam 2 adet fren bulunmalıdır.

Vinç ile yük, 25 – 30 cm. kaldırıldıktan sonra frenlerin

kontrol edilmesi gerekir.

Eğer normalin üzerinde bir yük kaldırılıyorsa; yük 3 – 5 cm.

kaldırıldıktan sonra frenler test edilmelidir.

4. Bakım ve Onarımda Güvenlik

Kaldırma makinaları,

her çalışmaya başlamadan

önce operatörleri tarafından

kontrol edilecektir.

Bakım ve Onarımda Güvenlik

Kaldırma makinaları,

periyodik olarak yılda bir kez

yetkili teknik elemanlar

tarafından kontrol ve

deneylere tabi tutulacaktır.

Bakım ve Onarımda Güvenlik Vinç üzerine ve uygun yerlere, bakım ve onarım

yapıldığına ilişkin uyarı levhaları konulmalıdır.

Bakım ve Onarımda Güvenlik

Bakım ve onarım

çalışmalarına başlanmadan

önce bakımcı, operatör ve

yetkililer arasında yazılı bir

protokol yapılacaktır.

Bakım ve Onarımda Güvenlik

Kaldırma aracına bakım ve

onarım yapan elemanlarda,

özel olarak gerekli

eğitimlere tabi tutularak

belgelendirilecek ve bu

konuda özlük dosyalarına

bilgi konulacaktır.

Bakım ve Onarımda Güvenlik

Vinç üzerinde herhangi bir

onarıma başlanmadan

önce, bütün kumanda

sistemi stop durumuna

getirilmeli ve iki şalter

kapatılarak, bunlardan biri

sıkıca kilitlenecektir.

Herhangi bir yerde tamirat yapılacağı zaman basınç

düşürülmelidir.

Hidrolik basınç başlıklarını, tapalarını ve radyatör kapaklarını açarken dikkatli olunmalıdır.

Akünün su seviyesi kontrol edilirken fener kullanılmalı, sigara ve açık ateşten sakınılmalıdır.

Bakım ve Onarımda Güvenlik

Raylı vinçlerin bakım ve

onarımı için uygun bir yer

ayrılacak ve işlemler bu

alanda yürütülecektir.

Bakım ve Onarımda Güvenlik

İşyerinde bir bakım yönetim sistemi oluşturularak; kaldırma araçlarının bakım ve onarım kayıtları düzenli olarak işlenecek ve bu kayıtlar 10 yıl süre ile saklanmalıdır.

2.4 - Kaldırma ve İndirme Sistemi Ekipmanları:

I. Tamburlar

II. Zincirler III. Kancalar IV. Halatlar V. Sapanlar

2.4.a) Tamburlar :

Tambur; kaldırma makinalarında halatın sarılıp boşalmasıyla yükü

harekete geçiren düz veya yivli ekipmandır. Halatın, bu ekipmana

düzgün sarılmasının önemi çok büyüktür. Bu nedenle halatların,

tambur üzerine düzgün sarılmasını sağlayıp, halatların tambur

kanalındaki yiv üzerine gelerek kesilmelerini önlemek için halat

kılavuzları (sarıcıları) olmalıdır.

Vinç tamburları, elektrik motoru ile veya dizel motorlu makine gücü

ile döndürülürler.

Düz tambur Yivli Tambur Kesiti

Tambur flanşının genişliği, sarılan bir halatın çapının 2,5

katı olmalıdır.

Tambur ve makara çapı, halat çapının 16 katından az

olmayacaktır.

Vinçlerde; tambur yivleri ile kullanılan halat çapı birbirine

orantılı olmalıdır. Aksi halde iyi bir sarım olmayacağı için

halat ömrü kısalır ve sarma işi kötü yapılır.

2.4.b) Zincirler :

Kaldırma makinalarında yüklerin kaldırılmasında halkalı veya

levhalı zincirler kullanılır.

Levhalı zincirlere GALL zincirleri de denilir

İki tip zincir de, özel olarak yapılarak sertleştirilmiştir.

Kaldırma zincirleri, yeterli bir güvenlik düzeyi sağlayacak

şekilde seçilmiş bir güvenlik katsayısına sahip olmalıdır.

Genel bir kural olarak bu katsayı 4 ’tür.

Halkalı (Baklalı) Zincir Levhalı (Gall) Zincir

2.4.b) Zincirlerde Güvenlik Kuralları :

Zincirlerde, düğüm ve büklüm olmamalıdır.

Kırılan bir kaldırma veya bağlama zinciri, telle bağlanmamalı

veya civatalarla tutturulmamalıdır.

Sert ve köşeli yükler kaldırılırken, köşelerle zincirler arası uygun yastıklarla beslenmelidir.

2.4.b) Zincirlerde Güvenlik Kuralları :

Kaldırma ve bağlama zincirleri, kullanılmadıkları zaman,

uygun kancalara asılmalı, bunların paslanması önlenmeli,

ayrıca ezilmelere ve korozif maddelerin etkilerine karşı

korunmalıdır.

Zincirler; kullanılacakları işin özelliğine ve kaldıracakları

yükün ağırlığına göre seçilirler.

Zincirin baklalarında ezilme, aşınma veya çatlaklık varsa

zincir değiştirilmelidir.

Zincir baklalarındaki aşınma, bakla kalınlığının dörtte birini

geçmişse zincir kullanılmamalıdır.

Bir zincirin sağlamlığı, en zayıf baklasının sağlamlığı

kadardır. Bu nedenle zincirler kullanılmadan önce mutlaka

gözle muayeneye tabi tutulmalıdır.

Baklalardaki boyuna uzama %5’ i geçmişse, zincir

kullanılmamalıdır.

Kaldırma Makinelerinde Kullanılan Zincirlerin Dezavantajları

Oldukça ağır ve pahalı bir konstrüksiyon oluştururlar.

Gürültülü çalışırlar.

Çalışma hızları sınırlı ve düşüktür.

Aşırı yükte veya zayıflama sonucu belirti göstermeden aniden

koparlar.

2.4.c) Kancalar :

Yük kaldırmada kullanılan kancalar, demir, dövme çelik

veya benzeri malzemeden yapılırlar. Üzerlerine takılan

yükün kancadan kurtulup düşmemesi için, kanca

üzerlerinde güvenlik (emniyet) mandalı gibi uygun emniyet

sistemleri bulunmalıdır.

Standart Yük Kancası Çiftli Yük Kancası

Kancalardaki Güvenlik Katsayıları :

Elle çalıştırılan kaldırma araçlarının kancalarının güvenlik

katsayısı 3 olmalıdır.

Mekanik olarak çalıştırılan kaldırma araçlarının

kancalarının güvenlik katsayısı 4 olmalıdır.

En ağır yüklerde kullanılan kancaların güvenlik katsayısı 5

olmalıdır.

Erimiş maden, yakıcı ve aşındırıcı maddeler gibi tehlikeli

yükleri taşıyan kaldırma araçlarının kancalarının taşıma

gücü, taşıyacakları yükün en az 5 katına eşit olmalıdır.

2.4.d) Halatlar :

a) İp, kendir ya da sentetik örgülü halat,

b) Çelik (Tel) halat olmak üzere ikiye ayrılır.

1) İP HALATLAR :

İp halatlar; çelik halatlara oranla yük kaldırma kabiliyetleri

ve ömürleri daha azdır. Ancak; parçalı yüklerin kolay

bağlanabilmesi ve çözülebilmesi açısından pratiklik

sağlaması nedeniyle kullanım avantajları vardır.

İp Halatları Kullanırken Dikkat Edilecek Konular;

İşe ve yüke uygun olmalıdır.

Her kullanımdan önce kontrol edilmelidir.

Islak ve gergin bekletilmemelidir.

Islak ip halatlar, kurutularak kullanılmalıdır.

Kirli ip halatlar, yıkanıp kurutulduktan sonra kullanılabilir.

İp halatlar, demir askılara asılmamalıdır.

Asit ve aşındırıcılardan korunmalıdır.

Keskin kenarlı yük köşelerinde özel tedbirler

alınmalıdır.

2) ÇELİK HALATLAR :

Çelik halatı, genel bir ifade ile "çalışan bir makina

parçasıdır" şeklinde tanımlamak mümkündür.

Bu tanımlamada temel elemanlar;

Demetleri meydana getiren teller,

Bir öz etrafında helisel olarak sarılmış demetler,

Halatın merkezinde, demetlere destek görevini yapan öz şeklinde ifade etmek mümkündür.

ÇELİK HALATLAR

Teller, demetler ve özler değişik kompozisyonlarda

(yapılarda) örülerek değişik halat çeşitleri meydana getirilir.

ÇELİK HALATLAR

Çelik halatlar; endüstride yük çekme, yük kaldırma ve

kuvvet transmisyonları gibi işlerde kullanılır.

Avantajları ;

1. Aynı ağırlık ve çapta oldukları halde daha dayanıklı olması,

2. Islak ve kuru halde dayanımının aynı kalması,

3. Değişik iklim şartlarında uzunluğunun çok önemli oranda değişmemesi,

4. Uzun ömürlü ve dayanıklı olmasıdır.

Çelik Halatların Kullanılmasında Dikkat Edilecek Konular:

Çelik halat, yapılan işe ve kaldırılacak yüke uygun olarak

seçilmelidir.

Keskin kenarlı yük köşelerinde özel tedbirler alınmalıdır.

Belirli periyotlarla uygun gres yağı ile yağlanmalıdır.

Kaynak alev ve ısılarına maruz bırakılmamalıdır.

Çelik halatlarda, uç kısımları dışında herhangi bir eklenti bağı

olmamalıdır.

Çelik halatların bağlantı kısımlarında tellerin aşınması,

kopması ve bağlantının gevşemesi gibi hallerde, halatın 1 – 3

metresi uygun şekilde kesilmeli ve halatın başları yeniden

uygun şeklinde bağlanmalıdır.

ÇELİK HALATLARIN MUAYENESİ

Bir çelik halat incelenirken aşağıdaki kontroller yapılmalıdır :

Halat çapındaki incelme,

İç ve dış tellerdeki aşınmalar,

Halatların adımı,

Tel ve demetlerdeki darbe izleri,

Kazıma izleri,

Korozyon,

Kırılmış teller ve bunların kırılış şekilleridir.

KIRIK TELLER

a- Hareketli halatlarda, bir halat sarımında rastgele dağılmış 6 ve daha fazla kırık tel varsa veya 1 kordonda 3 ve daha fazla kırık tel varsa,

b- Askı veya duran halatlarda, bir halat sarımında 3 veya daha fazla kırık tel varsa,

c- Bir bağlantının yakınında 1 veya daha fazla kırık tel varsa,

d- Kordonlar arasındaki çubuklarda herhangi bir kırık belirtisi varsa halatlar değiştirilmelidir.

ÇELİK HALAT ÇAPINDAKİ AZALMA

Halatlarda kullanım süresi içerisinde bazı şekil bozuklukları meydana gelmektedir.

Aşağıda çeşitli halatlardan oluşan bazı şekil bozuklukları görülmektedir.

4 2 5 2 / 5 Halatın çapının incelmesi

1. Normal çap 2. Demet açısının ve çapının değişimi 3. İncelmiş çap 4. Normal halat kesimi 5. İncelmiş halat kesimi

1. Normal halat sarımı

2.Uzama halat sarımı

HALAT ÇAPINDAKİ AZALMA

HALAT ÇAPINDA AZALMA

Bir halatın çapı;

1. 19 mm’ ye kadar çaplı halatlarda 1 mm.

2. 22 – 28 mm arasında çaplı halatlarda 1,5 mm.

3. 32 – 38 mm arasında çaplı halatlarda 2 mm. incelme meydana gelmişse halatlar değiştirilmelidir.

ÇELİK HALATLARIN AÇILMASI :

Çelik halatlar, genelde makaraya sarılı veya kangal şeklinde teslim

edilmekte olup kullanım veya aktarma amacı ile halat açılması sırasında,

tedbirlere uyulması gerekmektedir. Halat açılması sırasında meydana

gelen aşırı halkalanmalar, daha sonraki işlemlerde "burulma veya gam

oluşumu” gibi değişik yapılarda istenmeyen kalıcı hatalara neden

olurlar. Gamlaşan halatların tamiri mümkün değildir ve bu durum

halatların devre dışı kalmalarına neden olur. Bu tür kullanım hatalarından

dolayı meydana gelen halat hasarlanmaları sonucunda, yüklerin kaldırılmaları esnasında ciddi problemler ortaya çıkabilir.

HALATLARDA GAM (BURULMA) OLUŞUMU

HALATLARDA SEPETLEŞME

HALAT TELLERİNİN İPLİKLEŞMESİ

HALAT EZİLMESİ

2.4.e) SAPANLAR :

Kaldırma makinası sapanlarının üzerinde etiketleri

bulunacak, düzenli olarak kontrolleri yapılacak, kontrol

kayıtları tutulacak ve uygun şartlarda saklanması

sağlanacaktır.

SAPANLAR :

Bir sapanı oluşturan ve sapanla birlikte kullanılan bütün

metalik aksamlar, yeterli bir güvenlik düzeyi sağlayacak

şekilde seçilmiş bir çalışma katsayısına sahip olmalıdır.

Genel bir kural olarak sapanların metalik

aksamlarındaki bu katsayı 4 ‘tür.

SAPANLAR :

Dokuma halat veya sapanların çalışma katsayısı malzemeye,

imalat yöntemine, ölçülerine ve kullanımına bağlıdır. Bu

katsayı yeterli bir güvenlik düzeyi sağlayacak şekilde

seçilmelidir. Genel bir kural olarak bu katsayı, kullanılan

malzemelerin çok iyi kalitede olması ve imalat yönteminin amacına uygun olması koşuluyla 7‘ ye eşittir.

SAPANLAR :

Sapanlarda; kalın dokunma yapıldığı malzeme üzerine

bilgilerin işaretlendiği etiketin rengi;

Poliomid (YEŞİL),

Polyster ( MAVİ),

Polipropilon (KAHVERENGİ) olmalıdır.

SAPANLAR :

Dokuma halat ve sapanlarda, herhangi bir düğüm, uçsuz

sapanlar hariç olmak üzere sapan uçlarındakiler dışında ek bağlar veya bağlantılar olmamalıdır.

SAPANLAR :

Eşit kollu sapanlarla uygun şekilde taşınamayacak yükler için,

kolları eşit boyda olmayan sapanlar kullanılacaktır. Birden

fazla kollu sapanlar kullanıldığında, sapan kollarının başları,

aynı halkaya bağlanacak ve sapan kolları uygun açıklıkta

olacaktır.

2.5. Kaldırma Makinalarında Yapılan Kontroller :

2.5.1 - Fiziki (Gözle) Muayene Deneyleri :

Bu deney; çalışma şartları ile test ve deneylerden dolayı vincin

taşıyıcı yapısında uygunsuzluğun meydana gelip gelmediğini

tespit etmeye yaramaktadır.

2.5.2 - Şartnamelere Uygunluk Deneyleri :

Kaldırma makinalarının imalat öncesi belirlenen teknik

şartnamelere uygunluğunun tespiti için yapılır.

2.5.3 - Yük Kaldırma Yeterlilik Deneyleri :

A. Statik Yük Deneyleri:

Kaldırma makinaları ve kaldırma ekipmanları, statik deneylerde

aşırı yüke, kalıcı bir şekil bozukluğu veya yapısal bir kusur

meydana gelmeksizin dayanacak şekilde tasarlanmalı ve imal

edilmelidir. Genel bir kural olarak vinçlerin periyodik kontrollerinde

yapılacak olan statik deney yükü, beyan edilen yükün en az 1,25

katı alınmalıdır.

Statik deneyde; kademeli olarak artırılan deney yükü yerden 10 –

20 cm. kaldırılarak kullanım kataloglarında daha fazla bir süre

belirtilmediği takdirde 10 dakikadan az olmamak şartı ile deney

için gerekecek süre kadar asılı tutulmalıdır.

Deney sonucunda vinçte hiçbir çatlak, kalıcı biçim değişikliği,

boya kalkması, vincin çalışma emniyetini etkileyecek bir durum ve

bağlantılarında gevşeme veya hasar görülmemelidir.

B. Dinamik Yük Deneyleri :

Kaldırma makinası elemanlarının ve frenlerinin emniyetli

olup olmadığının tespiti amacı ile yapılan deneylerdir.

Dinamik Deney Yükü: Kaldırma Kapasitesi x 1,1 ‘dir.

Bu deney, vincin her hareketi için ana elemanlarına en fazla

yük geldiği konumlarda uygulanır.

Deneyler vincin hareketlerinin tüm sınırları boyunca

defalarca tekrar edilmelidir. Deneyler makinenin enerjisinin

kesilmesi durumunda da bütün hareketlerini kapsamalı ve

en az 60 dakika boyunca kontrol edilmelidir.

Deney sonucunda vinç mekanizmalarının ve frenlerinin

emniyetle işlediği görülmelidir.

Deney sonunda yine fiziki muayene yapılır.

C. Kararlılık Deneyleri:

Kaldırma aracının kararlılığını test etmek amacıyla yapılan

deneylerdir. Vincin, statik kanca deney yüküyle

devrilmeyeceğinin kontrolü için yapılır.

Kararlılık deney yükü: Kaldırma kapasitesi x 1.25 ‘tir.

Kararlılık deneyleri belirlenmiş çalışma alanında ve

kararlılığın en az olduğu zamanlarda yapılır. Deneyler

esnasında maruziyet alanında kimse bulunmamalıdır.

Deneyler makinenin enerjisinin kesilmesi durumunda da

bütün hareketlerini kapsamalı ve en az 60 dakika boyunca

kontrol edilmelidir. Deney sonunda yine fiziki muayene

yapılır.

2.3.b. FORKLİFT :

Bu iş makinesi ile malzemelerin yüklenmesi, boşaltılması,

istiflenmesi ve taşınması gibi işlemler yapılmaktadır.

Çok geniş kullanım yerleri vardır.

Örnek olarak; işletmelerin depolama, gümrük alanları, yedek

parça ve malzeme ambarları gibi yerlerdeki çeşitli işlemleri

ekonomik olarak ve kısa sürede yapan iş makineleridir.

Forkliftler; kullandıkları enerji türüne göre;

1) Elektrikli (akülü, bataryalı),

2) Benzin,

3) Dizel ve

4) LPG’li olmak üzere 4’e ayrılırlar.

Forkliftlerde Uyulması Gereken Güvenlik Önlemleri :

Forkliftler, operatör belgesi olan kişilerce kullanılmalıdır.

Forkliftlere, sürücü hariç kimse binemez.

Forklift kullanacak operatörlerin kişisel koruyucu donanım

(KKD) kullanması gerekli değildir.

Forkliftler, yılda bir kez yetkili bir teknik eleman tarafından

kontrol edilmeli ve rapor düzenlenmelidir.

Forklift çatallarında insan taşınmamalıdır.

Forkliftlerde Güvenlik Önlemleri :

Uygun aparat monte edilmeden, forklift çatallarına yük

asılarak kaldırılmamalıdır.

Forklift çatalının altına girilmemelidir.

Çataldaki yükün üstüne insan alınmamalıdır.

Çatala doğrudan insan alınmamalıdır.

Forkliftin üzerine insan alınmamalıdır.

Forkliftlerin geri hareketlerinde çalışanları uyarmak için sesli

ve ışıklı uyarı sistemi olmalıdır

Forkliftlerde, atölye içinde ve dışında 10 km. hız sınırı aşılmamalıdır.

Forkliftlerin, yerleşim yeri içinde ve dışında hızları en fazla 20

km/h olmalıdır.

Yüksek hızlarda ani manevra, duruş ve kalkış yapılmamalıdır.

Dönüşlerde, bina giriş ve çıkışlarında, insanların yanında hız

düşürülmeli ve korna kullanılarak uyarıda bulunulmalıdır.

Gevşek ve kaygan zeminlerde forklift kullanılmamalıdır.

Zemin yapısına göre izin verilen maksimum yük değerleri,

asansör taşıma kapasitesi ve tavan yüksekliği gibi değerler

aşılmamalıdır.

Güvensiz veya dengesiz yükler taşınmamalıdır. Yük,

çatallara dengeli olarak dağılmalı ve tek çatalla yük

taşınmamalıdır.

Forklift, başka forkliftlerin çalışma sahasında

kullanılmamalıdır.

Forklift, başka bir forklifti itmek veya çekmek amacıyla

kullanılmamalıdır.

Forkliftin arızalanarak çalışmadığı durumlarda, yetkili

servise haber verilmelidir.

Forklift; yük düzeltme, sürükleme, itme, devirme gibi işler

için kullanılmamalı ve yükseğe kaldırılmış yükle birlikte

hareket edilmemelidir.

Forklift çatallarındaki yükün görüş alanını kısıtladığı

durumlarda, forklift geri geri kullanılmalıdır.

Operatör; forkliftin devrilmesi durumunda kabin dışına

atlamamalı, koltukta oturmalı ve kabine sıkıca tutunmalıdır.

Forkliftlerle rampalardan çıkarken daima ileri, inerken de

geriye doğru hareket edilmelidir.

Yüzeyin eğimli olduğu yerlerde, yük kaldırılmamalı ve

manevra yapılmamalıdır.

Forkliftlerin gideceği servis yolları, 35 dereceden fazla eğimli

olmamalıdır.

Forkliftle yük taşırken, yükün yerden yüksekliği 30 cm.’yi

geçmemelidir.

Forklift operatörü, güvenlik açısından en önemli unsurdur. Bu

nedenle iş öncesinde veya işyerinde keyif verici madde

kullanılmamalıdır.

Forkliftler; ıslak, yağlı el ve ayakkabı ile kullanılmamalıdır.

Forklift kullanma kurallarına, güvenlik önlemlerine ve tüm uyarı

işaretlerine uyulmalıdır.

El ve ayaklar, forklift hareket halindeyken kabin dışına

çıkarılmamalıdır.

Forklift park alanına park edilmeli, çatalları aşağı indirilmeli,

levyeleri boşa alınmalı, el freni çekilmeli ve motor

durdurulduktan sonra kontak anahtarı alınmalıdır.

Bir forklift park edildiğinde ”basıncının boşaltılmaması”

gereklidir.

Kapalı alanlarda çalışan forkliftlerin, geliş ve gidiş yolları

işaretlenmelidir.

İşletmelerin, giriş ve çıkış kapılarında diğer taraf

görünmüyorsa; gözetleme penceresi yapılmalıdır.

İşletmelerde; araç yolları ile yaya yolları birbirinden

ayrılmalıdır.

İşletmelerde; sağa ve sola dönüşlerde tehlike

yaşanmaması için ayna konulmalıdır.

Parlayıcı maddelerin bulunduğu depolarda; akülü,

susturuculu ve statik elektriğe karşı önlem alınmış türde forklift kullanılmalıdır.

– İSTİFLEME :

İşyerlerinde malzemeler, aydınlatmayı engellemeyecek,

makina ve tesisatın çalışmasını güçleştirmeyecek,

geçitlerde gidiş ve gelişi aksatmayacak ve yangın

söndürme tesisatının kullanılma ve çalışmasını

engellemeyecek ve devrilmeyecek şekilde ve ağırlıklarına

dayanacak taban üzerine ve ancak 3 metre yükseklikte

istiflenecektir.

(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde: 489)

2.3.c. ASANSÖRLER :

Asansör : Belirli seviyelerde hizmet veren, esnek olmayan

ve yatay düzlemle 15°’den fazla bir açı oluşturan kılavuzlar

boyunca hareket eden bir taşıyıcıya sahip olan ve;

(1) İnsanların,

(2) İnsanların ve yüklerin taşınmasına yönelik olarak görev

yapan bir tertibattır.

08.11.2008 Tarihli, 27058 sayılı Asansör Bakım ve İşletme Yönetmeliği gereğince;

Asansörün hizmete alınmasını müteakip 2 yıl sonra, devamında yılda en az 1 kez olmak üzere kontrollerinin yapılması gerekmektedir.

Asansör Bakım ve İşletme Yönetmeliği’nin amacı, insanların ve/veya yüklerin taşınmasında kullanılan asansörlerin hizmete alındıktan sonra çevrenin, insanların ve canlıların sağlık ve güvenliğini tehdit etmeyecek şekilde kullanımlarını sağlamak üzere; işletilmesi, bakımı ve yıllık kontrolleri için uyulması gereken kuralları belirlemektir.

2.3.c. ASANSÖRLER :

KIRMIZI ETİKET :

Yapılan test ve denetimler sonrasında, can ve mal güvenliği için yüksek risk taşıyan ve en kısa sürede giderilmesi gereken uygunsuzlukların tespit edildiği asansörlere iliştirilen etikettir.

Kırmızı renkli bilgi etiketi iliştirilmiş olan asansör, tespit edilen uygunsuzluklar giderilinceye kadar kullanım dışı bırakılması amacıyla ilgili bağlı bulunulan belediyeye bildirilir ve asansör mühürlenerek kullanıma kapatılır.

2.3.c. ASANSÖRLER :

SARI ETİKET :

Yapılan test ve denetimler sonrasında, can ve mal güvenliği için kabul edilebilir seviyede risk oluşturan asansörlere iliştirilen etikettir.

Sarı renkli bilgi etiketi iliştirilmiş olan asansörde mevcut uygunsuzlukların giderilip giderilmediğine dair kontroller, söz konusu kontrolü takip eden bir sonraki periyodik kontrol/muayene içinde A tipi muayene kuruluşu tarafından yapılır.

Mevcut uygunsuzlukların giderilmediğinin tespit edilmesi durumunda ise asansöre kırmızı renkli bilgi etiketi iliştirilir.

2.3.c. ASANSÖRLER :

YEŞİL ETİKET :

Yapılan test ve denetimler sonrasında, can ve mal

güvenliği için hiçbir risk taşımayan asansörlere

iliştirilen etikettir.

2.3.c. ASANSÖRLER :

Asansörlerde Alınacak Güvenlik Önlemleri :

İş yerlerinde kullanılacak insan ve yük asansörlerinin, yürürlükteki mevzuatın ve tekniğin öngördüğü şekilde imal ve inşa edilerek kurulması ve bakımlarının yapılması şarttır.

Asansör boşluğundan, asansörün çalışmasına özgü tesis ve tertibattan başka hiç bir şekilde halat, tel ve boru gibi malzemeler veya tesis geçirilmeyecektir.

Asansör makine dairesi veya boşlukları, geçit olarak kullanılmayacak ve buralara hiç bir şey depo edilmeyecektir. Bu yerlere girilmesini sağlayacak kapılar, her zaman kilitli bulundurulacak ve ancak sorumlu elemanlar tarafından açılacaktır.

Yük asansörlerinde, insan taşınmaması esastır. Bu

yasağı belirten levhalar, her kat kapısına ve kabin içine,

görülür bir şekilde konulacaktır. Ancak, işin gereği olarak

insan taşınması halinde, insan asansörlerindeki güvenlik

koşulları, bu asansörlerde de bulunacaktır.

Bütün asansör kabinlerinde, taşıyabilecekleri en çok

yükü açıkça gösteren levhalar bulundurulacaktır.

Kat kontağı bulunmayan yük asansörlerinde, asansörcü

bulundurulacaktır.

Bina dışında kurulan yük asansörlerinin çerçevesi,

tabandan en az 3 metre kadar sağlam bir şekilde

örtülecek ve ayrıca kapıların bulunduğu cephenin

yüksekliği boyunca tamamen kapatılacaktır.

Parlayıcı ve patlayıcı maddelerin bulunduğu yerlerde,

kıvılcım tehlikesine karşı, asansörlerin kabin kızakları ile

kapıların çarpan kısımları, ağaç veya kıvılcım çıkarmayan

metal veya alaşımlarından yapılmış olacaktır.

DİĞER KALDIRMA MAKİNALARI :

Konveyör Bantlar : İşletmelerde sürekli malzeme iletiminde

görev yapan makinalardır. Erişilebilen yüksek taşıma kapasitesi,

uzun mesafelere yük taşıma yeteneği, transport yolunun kavisli

olabilmesi, basit tasarım, hafif yapı ve güvenilir işletme gibi özellikler

bantlı konveyörleri en çok kullanılan kaldırma makinalarından biri

durumuna getirmiştir. Taşınan malzeme ıslak veya kuru olduğu gibi,

taneli veya parça halinde de olabilir.

Konveyör Bantlarda Alınacak Güvenlik Önlemleri :

Bant konveyör boyunca güvenlik teli bulunmalıdır.

Yüksekten geçen konveyörlerin kenarlarında yürüyüş

platformu olmalıdır.

Zeminde bulunan konveyörlerin üzerinden geçilmesi

için geçitler oluşturulmalıdır.

Transpaletler : İnsan kontrollü veya motor gücüyle çalışan

paletlere yüklenmiş yükleri, hidrolik pompa gücüyle kaldırarak yatay

olarak taşımaya yarayan araçlardır.

İki adet çataldan oluşurlar ve paletlerin üzerindeki boşluklara, bu

çatalların girmesi ve çatalların yukarı doğrultuda kaldırılmasıyla

yükleme yapılmış olur.

DİĞER KALDIRMA MAKİNALARI :

Palanga : Hareketli ve sabit makara

gruplarından oluşan sistemlere palanga denir.

Krikolar

Lift

Caraskal

GÜVENLİK VE SAĞLIK İŞARETLERİ Özel bir amaç, faaliyet veya durumu işaret eden;

Levha,

Renk,

Sesli veya ışıklı sinyal,

Sözlü iletişim,

El veya kol işareti yoluyla iş sağlığı ve güvenliği hakkında

bilgi veren, tehlikelere karşı uyaran ya da talimat veren

işaretlerdir.

RENK ANLAM VEYA AMAÇ TALİMAT VEYA BİLGİ

Kırmızı

Yasak İşareti Tehlikeli hareket

Tehlike Alarmı

Dur, kapat, düzeneği acil

durdur veya tahliye et

Yangınla Mücadele

Ekipmanı

Ekipmanların yeri ve ne

olduğu bilgisi

Sarı Uyarı İşareti Dikkatli ol, önlem al

veya kontrol et.

Mavi Emredici İşaret Özel davranış

Yeşil

Acil Kaçış,

İlkyardım

Kapılar, çıkışlar veya

ekipmanlar.

Tehlike Yok Normale dön

GÜVENLİK VE SAĞLIK İŞARETLERİ

Yasak İşareti : Yapılması yasak ve tehlikeli olan bir davranışı

belirleyen işaretlerdir. Kırmızı kısımlar, işaret alanının en az

%35’i olmalıdır.

Uyarı İşareti : Bir tehlikeye neden olabilecek veya zarar verecek

durum hakkında uyarıda bulunan işaretlerdir. Sarı kısımlar, işaret

alanının en az %50’si olmalıdır.

Emredici İşaretler : Mavi kısımlar, işaret alanının en az %50’si

olmalıdır.

Acil Çıkış ve İlkyardım İşaretleri : Acil çıkış yolları, ilkyardım

veya kurtarma ile ilgili bilgi veren işaretlerdir.

Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliği’ne göre; “Acil çıkış ve

ilkyardım işaretleri için yeşil kısımlar, işaret alanının en az

%50’sini kapsamalıdır”

Bilgilendirme İşareti : Bilgi veren işaretlerdir.

SABİT VE KALICI İŞARET LEVHALARI Yasaklamalar, uyarılar ve yapılması zorunlu işler ile acil kaçış yollarının ve ilk yardım bölümlerinin yerlerinin belirtilmesi ve tanıtılması gereklidir.

Yangınla mücadele ekipmanının bulunduğu yerler, işaret levhası ve kırmızı renkle kalıcı şekilde işaretlenmelidir.

Engellere çarpma veya düşme riski olan yerler, işaret levhası ve güvenlik rengi ile kalıcı şekilde belirlenecektir.

Trafik yolları güvenlik rengi ile kalıcı olarak işaretlenecektir.

GEÇİCİ İŞARETLER

Gerekli hallerde ve işaretlerin birlikte ve birbirinin

yerine kullanılma imkanı da dikkate alınarak; tehlike sinyali vermek, insanların belli bir takım hareketleri yapması ve acil tahliyesi için ışıklı işaretler, sesli sinyaller ve/veya sözlü iletişim kullanılacaktır.

Gerekli durumlarda, tehlikeye yol açabilecek ya da tehlikeli manevralar yapan kimseleri yönlendirmek için el işaretleri ve/veya sözlü iletişim kullanılacaktır.

İŞARETLERİN BİRLİKTE VE BİRBİRİNİN

YERİNE KULLANILMASI Aynı derecede etkili ise birbirinin yerine engel veya düşme tehlikesi olan yerlerde; işaret levhası veya güvenlik rengi ışıklı işaret, sesli sinyal veya sözlü haberleşme el işaretleri veya sözlü haberleşme

Birlikte ışıklı işaret ve sesli sinyal. ışıklı işaret ve sözlü haberleşme. el işaretleri ve sözlü haberleşme.

GÜVENLİK VE SAĞLIK İŞARETLERİ

İşletmelerde doğal ışığın zayıf olduğu yerlerde; işaret

levhaları için fluoresan renkler, reflektör malzeme veya

yapay aydınlatmalar kullanılmalıdır.

GENEL İŞARETLER Anlamı Tarifi Şekil

BAŞLAT

Hazır ol

Başlama komutu

Avuç içleri öne bakacak

şekilde her iki kol yere

paralel

DUR

Kesinti / ara

Hareketi durdur

Avuç içi öne bakacak

şekilde sağ kol yukarı

kalkık

TAMAM

İşlemin sonu

Her iki kol göğüs

hizasında eller kenetli

DİKEY HAREKETLER Anlamı Tarifi Şekil

KALDIR Sağ kol avuç içi öne bakacak

şekilde yukarı kalkıkken

yavaşça daire çizer

İNDİR Sağ kol avuç içi içeri bakacak

şekilde yere doğru

indirilmişken yavaşça daire

çizer

DÜŞEY MESAFE Mesafe her iki elin arasındaki

boşlukla ifade edilir

YATAY HAREKETLER Anlamı Tarifi Şekil

İLERİ Her iki kol avuç içleri yukarı

bakacak şekilde bel

hizasında bükülüyken kollar

dirsekten kırılarak yukarı

hareket eder

GERİ Her iki kol avuç içleri aşağı

bakacak şekilde göğüs

önünde bükülüyken kollar

dirsekten kırılarak yavaşça

gövdeden uzaklaşır

SAĞ

İşaretçinin sağı*

Sağ kol avuç içi yere

bakacak şekilde yere paralel

sağa uzatılmışken sağa doğru

yavaşça küçük hareketler

YATAY HAREKETLER Anlamı Tarifi Şekil

SOL

İşaretçinin solu*

Sol kol avuç içi yere bakacak

şekilde yere paralel sola

uzatılmışken sola doğru

yavaşça küçük hareketler

YATAY MESAFE Eller arasındaki boşluk

mesafeyi ifade eder

Anlamı Tarifi Şekil

KES

Acil dur.

Avuç içleri öne bakacak

şekilde her iki kol yukarı

kalkık

HIZLI Bütün hareketler daha hızlı

YAVAŞ Bütün hareketler daha yavaş

TEHLİKE

5. Hurdaya Ayırmada Güvenlik Tedbirleri

Kaldırma makinası halatlarının hurdaya ayrılma kriterleri önceden belirlenmelidir.

Hurdaya ayrılmasına karar verilen halatlar uygun şekilde depolanacak ve elden çıkarılması sağlanacaktır.

Hurdaya Ayırmada Güvenlik Tedbirleri

Kaldırma makinasında kullanılan yağların değişiminde

imalatçı verilerine dikkat edilecek ve değiştirilen yağlar

yangına ve çevre kirliliğine sebep olmayacak şekilde

kısa süreli depolanacak ve uygun şekilde bertarafa

gönderilecektir.

Kaldırma makinalarında kullanılan balata ve kavrama

artıklarının asbest içerebileceği de dikkate alınarak,

uygun şartlarda depolanmasına ve işyerinden en kısa

sürede bertarafa gönderilmesine dikkat edilecektir.