NOTA KULIAH BBM3402: MINGGU KESEPULUH HINGGA KE-12

STJ hlm. 97

KAEDAH MENGEJA JAWI

KATA BERIMBUHAN Imbuhan boleh dibahagikan kepada dua iaitu awalan dan akhiran. AWALAN Imbuhan awalan yang sering digunakan dalam bahasa Melayu ialah beR, di-, ke-, meN, se-, dan teR. Dalam tulisan Jawi, imbuhan-imbuhan ini ditulis seperti: i. Awalan beR-

Ada tiga cara menggunakan imbuhan ini, iaitu:

a. ( † ) Ditulis begini pada kata dasar yang bermula dengan huruf (r)

atau (ر ), seperti:

Berantai ðbnãŠi@

Berebut pìiŠi@ @

Berenda a†äíŠi@ @

Berumah éßëŠi@ @

Berempah éÐߊi@ @

Berehat o°Ši@ @

Berambut pìjßaŠi@ @

Berendam â†ãŠi@ @

Beramai-ramai ðbßaŠiMðbßa‰@ @

2

b. („ †) Awalan ini hanya terdapat pada kata ajar dan unjur sahaja

seperti:

Belajar Šuýi@ @

Belunjur ‰ì¬ìÜi@ @

c. (Ši ) Ditulis begini pada semua kata dasar, kecuali yang disebut

pada (a) dan (b) seperti:

Beradu ë…aŠi@ @

Berekor ‰ìØíaŠi@ @

Berdarah ê‰a…Ši@ @

Berlari ð‰üŠi@ @

Bercermin ´ßŠŠi@ @

Bernanah éãbãŠi@ @

Berzikir ‡ŠiíÙð‰@ @

Bergolek 왊iÕîÛ@ @

Berpaling ÍîÛbÏŠi@ @

Bersalah éÛbŠi@ @

Berharta bmŠçŠi@ @

Berjanggut pìšÌuŠi@ @

Berombak ÕjßëaŠi@ @

Bermusuh êììߊi@ @

Berbedak Ö†iŠi@ @

3

Bertampal ÝзŠi@ @

Berkumpul ÞìÐßì׊i@ @

Berwarna bã‰ëŠi @

ii. Awalan di- Ada dua cara penulisan imbuhan ini, iaitu:

a. (c… ) sebagai awalan dan kata depan, ia ditulis untuk kata dasar

yang bermula dengan huruf alif ( a ).

Di Eropah éÏëŠíc…@ @

Di Assam ác…@ @

Di Anggola üìšËc…@ @

Di Amerika bØíŠßc…@ @

Diakui ðõì×c…@ @

Diarah ê‰c…@ @

Dialih éîÛc…@ @

Diadang Î…c…@ @

Diacu ìc…@ @ Atau kata-kata yang bermula dengan huruf vokal o, u, i, e (taling) dan e (pepet) yang berfungsi sebagai alif ditulis seperti di atas:

Diolah éÛëc…@ @

Diikat oØíc…@ @

4

Dieram â‰c…@ @

Diubat oiëc…@ @

Dielak ÕÜíc…@ @

Diembun æìjßc…@ @

Diusung Îìëc…@ @

b. (…) sebagai awalan dan kata depan ini ditulis pada kata dasar yang

bermula dengan huruf konsonan seperti:

Dibayar Šíbi…@ @

Didukung Îì×ë……@ @

Difitnah دفتنه@ @

Dihalau ëübç…@ @

Dikaji ïub×…@ @

Dimakan å×bß…@ @

Dipikul ÞìØîÏ…@ @

Dirasa a‰…@ @

Ditiup Òìîm…@ @

Di Barcelona bãìÜîŠi…@ @

Di Dubai ïi……@ @

Di Ghana ناءدغ Di London æ†äÛ…@ @

5

Dicap Ñ…@ @

Didaki ï×a……@ @

Digulung ÎìÛì™…@ @

Dijual Þaìu…@ @

Dilambung Îìjßü…@ @

Dinilai ðýîã…@ @

Dipinda a†äîÏ…@ @

Disuap Òaì…@ @

Diwajah éuaë…@ @

Di Yala übí…@ @

Di Campa bм…@ @

Di Jepun æìÐu…@ @

Di Kambodia bí…ìjà×…@ @

Di Norway ë‰ìã…ð @

iii. Awalan ke-

Ada dua cara penulisan imbuhan ini, iaitu: a. ( أآ ) Sebagai awalan dan kata depan, ditulis pada kata dasar yang

bermula dengan huruf vokal alif (ا ).

Keagamaan æõbßb™d×@ @

Keadaan æõa…d×@ @

6

Keakraban åiŠÓd×@ @

Keangkuhan åçìØËd×@ @

Keasingan åÌîd×@ @

Keanehan åèîãd×@ @

Keabadian åí…bid×@ @

Keahlian ´Üçd×@ @

Keamanan åãbßd×@ @

Kearaban åiŠÈ×@ @

Ke Ambon æìjßd×@ @

Ke Atlantik ÙînäÜmd×@ @ Kata-kata yang bermula dengan huruf vokal i,u, e (taling) dan e

(pepet), yang berfungsi sebagai alif ditulis seperti:

Keikhlasan صنكأخال@ @

Keenakan åÔäíd×@ @

Keunikan åØîãëd×@ @

Keimanan åãb¹d×@ @

Keutuhan åçìmëd×@ @

Keemasan åßd×@ @

Keempat oÐßd×@ @

Keibuan æaìjíd×@ @

Ke universiti î‰ûîãëd×@

7

b. (') sebagai awalan dan kata depan yang ditulis pada kata dasar

yang bermula dengan konsonan seperti:

Kebolehan åèîÛìj×@ @

Ke daerah êŠíõa†×@ @

Ke gelanggang ÍšÌÜš×@ @

Kejahatan ³çbv×@ @

Kelajuan æaìuý×@ @

Ke negeri ðŠšä×@ @

Keresahan åèŠ×@ @

Ke taman åßbn×@ @

Ke warung Îë‰aì×@ @

Kezaliman åàîÛbÄ×@ @

Keajaiban ²íõbvÈ×@ @

Kepalsuan æaìÜÐ×@ @

Kewarakan åljaì×@ @

Keazaman åߌÈ×@ @

Kecuaian åíaì‚×@ @

Kefahaman كفهمن Kehalusan åìÛbè×@ @

Kekalahan åbØ×@ @

Kemarahan åç‰bà×@ @

8

Ke padang Î…bÐ×@ @

Kesetiaan æõbîn×@ @

Ke Vietnam áänî÷íû×@ @

Keyakinan åäîÔî×@ @

Ke zaman æbߌ×@ @

Ketaatan ³Çbİ×@ @

Kenikmatan ³àÈä×@ @

Kearifan كعاريفن Ke alam ghaib bÈ×@ءيبغا@ @

Ke Arab Saudi lŠÈ×@ð…ìÈ iv. Awalan meN-

Ada lima cara penulisan imbuhan ini, iaitu:

a. (م) Ditulis begini pada kata dasar yang bermula dengan huruf-

huruf ~@â~@æ~@ð@Þ~@‰~@t~@ë~Î seperti :

Melawat pëýß@ @

Menamakan å×bßbäß@ @

Menyanyi ïqbrß@ @

Mewangi ïËaìß@ @

Melawa aëýß@ @

Menyala übrß@ @

9

Memabukkan åØÓìib¾@ @

Mengangakan å×bËbÌß@ @

Merawat pëaŠß@ @

Meyakini îÔîß@ @

Menamatkan åØnßbäß@ @

Mewarnakan å×bã‰ìß@ @

Merupakan å×bÏëŠß

Di tulis begini pada kata dasar yang bermula dengan ( atau مم) .bمم

huruf-huruf ف, Ò~ ú~ ب seperti:

Memberitahu ìçbní¾@ @

Memfitnah ممفتنه@ @

Memfokuskan ممفوكوسكن@ @

Memerangi ïËaŠ¾@ @

Memintal Ýnäî¾@ @

Memborong Îë‰ìj¾@ @

Memfatwakan ممفتواكن@ @

Memveto ìníû¾@ @

Mematuhi ïçìmb¾@ @

Mempelawa aëýо@ @

Membenarkan å׊äj¾

10

c. (Áœ) Ditulis begini pada kata dasar yang bermula dengan huruf-

huruf د ,ج, „ , ت ,ز ,ش seperti:

Menempuh êìÐàäß@ @

Mendulang ÍÛë†äß@ @

Mendarat p‰a†äß@ @

Menjamu ìßbväß@ @

Menduakan å×aë†äß@ @

Menunjuk Öì¬ìäß@ @

Mencuci ïì‚äß@ @

Menjalin ´Ûbväß@ @

Menziarah ê‰bíŒäß@ @

Mencuba biì‚äß@ @

Mensyaratkan åØŠ’äß@ @

d. (±œ) Di tulis bagi kata dasar yang bermula dengan huruf-huruf , خ

ا , ,غ,ه dan kata dasar satu suku kata, seperti:

Mengawas ëbÌß@ @

Mengurus ë‰ìÌß@ @

Mengganas ãbšÌß@ @

Menghilang ÍÜîèÌß@ @

11

Mengisi ïîÌß@ @

Mengecil Ýî‚Ìß@ @

Menggulung ÎìÛìšÌß@ @

Mengecat o‚Ìß@ @

Mengelap ÑÜÌß@ @

e. (/œ) Ditulis begini pada kata dasar yang bermula dengan huruf sin

:seperti (س)

Menyakiti î×brß@ @

Menyebabkan åØjjrß@ @

Menyuluh êìÛìrß@ @

Menyiasat obîrß@ @

Menyapu ìÏbrß@ @

Menyembah éjàrß@ @

Menyusur ‰ììrß@ @

Menyiram ârß@ @

Menyokong Îì×ìrß @ @

@ @

@ @

@ @

@ @

12

i. Awalan peN- Ada tujuh cara penulisan imbuhan ini, iaitu:

a. ( �) Hanya ditulis pada kata dasar ajar dan bagai.

Pelajar ŠuýÏ@@ @Pelbagai @ðb™bjÜÏ@

b. (�) Ditulis begini pada kata dasar yang dimulai dengan huruf-huruf:

, ن, م , ل ,ج t , د, , ك, ز, ي, و, ت, س ,ر seperti:

Pedagang Í™a†Ï@ @

Pewangi ïËaìÏ@ @

Peladang Î…ýÏ@ @

Pekebun æìjØÏ@ @

Penyanyi ïqbrÏ@ @

Pesara a‰bÏ@ @

Pemalas ÛbàÏ@ @

Peguam âaìšÏ

c. (¯�) Ditulis begini pada kata dasar yang bermula dengan huruf ba

:seperti ( ت ) dan ta ( ب)

Perbesar ŠiŠÏ@ @

Pertingkat oØÌîmŠÏ@ @

13

Perbetul ÞìniŠÏ@ @

Perbuat paìiŠÏ@ @

Perbadanan åã…biŠÏ@ @

Perbanyak ÕqbiŠÏ@ @

Pertama âbmŠÏ@ @

Perbaik ÕíõbiŠÏ@ @

Perbilangan åÌÜîiŠÏ@ @

Pertunangan åÌãìmŠÏ@ @

Pertabal ÝibmŠÏ@ @

d. (À� ) ditulis pada kata dasar yang bermula dengan huruf-huruf ف Ò l@ú seperti:

Pemborong Îë‰ìjàÏ@ @

Pembela ýjàÏ@ @

Pemadam â…bàÏ@ @

Pemaku ì×bàÏ@ @

Pembeli ïÜjàÏ@ @

Pembuat paìjàÏ@ @

Pemanah éãbàÏ@ @

Pemandu ë†äàÏ@ @

14

e. (±�) Ditulis pada kata dasar yang bermula dengan huruf-huruf ™, , ا ,ض :dan kata dasar satu suku kata, seperti خ ,�

Pengedar ‰†îÌÏ@ @

Pengukur ‰ì×ìÌÏ@ @

Pengotor ‰ìmìÌÏ@ @

Penggosok ÖììšÌÏ@ @

Penghasut pìbèÌÏ@ @

Pengebom âìjÌÏ@ @

Pengiring ÍíÌÏ@ @

Pengacau ëbbÌÏ@ @

Pengoyak ÕíìÌÏ@ @

Pengeluar ‰aìÜÌÏ@ @

Pengkhianat ç�¤Ä«±�@ @

Pengelap ÑÜÌÏ@ @

Pengecap Ñ‚ÌÏ@ @

f. (/�) Ditulis pada kata dasar yang bermula dengan huruf sin ( س )

seperti:

Penyakit oî×brÏ@ @

Penyikat oØîrÏ@ @

15

Penyabit oîibrÏ@ @

Penyumpit oîÐßìrÏ@ @

Penyembur ‰ìjàrÏ@ @

Penyayang ÍíbrÏ@ @

Penyunting ÍînãìrÏ@ @

Penyambung ÎìjàrÏ@ @

Penyokong Îì×ìrÏ@ @

g. (Á�) Ditulis pada kata dasar yang bermula dengan huruf-huruf „,

, ج ,د , ش :seperti ت , ز

Penagih éî™bäÏ@ @

Peninju ìväîäÏ@ @

Pendua aë†äÏ@ @

Pensyarah Š’äÏح@ @

Pendaki ï×a†äÏ@ @

Penerbit oîiŠäÏ@ @

Pencari ð‰b‚äÏ@ @

Penjilid †îÜîväÏ@ @

Penziarah ê‰bíŒäÏ@ @

Pencarum âë‰b‚äÏ@ @

Pencuri ð‰ì‚äÏ

@

16

ii. Awalan se- Ada dua penulisan imbuhan ini, iaitu: a. ( سأ ) Ditulis untuk kata dasar yang bermula dengan huruf

alif ( ا ) seperti:

Seagama âb™d@ @

Seenak Õäíd@ @

Seimbang Íj¹d@ @

Seorang Ήëd@ @

Seelok ÖìÜíd@ @

Seunit oîãëd@ @

Seabad d†i@ @

Seirama bßaŠíd@ @

Seindah ê†äíd@ @

Seakrab lŠÓd@ @

Seulas Ûëd@ @

Seekor ‰ìØíd@ @

Seiring ÍíŠíd@ @

Seutas mëd@ @

Seolah-olah éÛëd-éÛëa@ @

Seangkatan ³ØËd@ @

Seuntai dðbnãë@ @

17

Seandai ða†ãd@ @

Seiras Šíd@ @

Seakan-akan å×d-å×a@ @

Seikhlas سأخالص Seurat p‰ëd@ @

Seusang Íëd@

b. (�) ditulis untuk kata dasar yang bermula dengan huruf bukan

:alif ( ) sepertiا

Sebuah êaìj@ @

Sedapat oÏa†@ @

Sehalus ìÛbè@ @

Sekali ïÛbØ@ @

Semanis îãb@ @

Secepat oЂ@ @

Segulung ÎìÛìš@ @

Sejenak Õäv@ @

Selurus ë‰ìÜ@ @

Senasib kî–ä@ @

Sepandai ða†äÐ

18

iii. Awalan teR-

Ada tiga cara penulisan imbuhan ini:

a. (  ) Ditulis pada kata dasar yang bermula dengan huruf

ra (ر ) seperti:

Terasa aŠm@ @

Teraba laŠm@ @

Terangkum âìØËŠm@ @

Terapat oÏaŠm@ @

Terantai ðbnãŠm@ @

Teroboh êìiëŠm@ @

Teracun æìaŠm@ @

Terotan åmëŠm@ @

Terombak ÕjßëŠm

b. ( تر ) Ditulis pada semua kata dasar, kecuali yang tersebut

dalam (a) di atas, seperti:

Terambil ÝîjßaŠm@ @

Tercampak ÕмŠm@ @

Terelak ÕÜíaŠm@ @

Terfitnah ترفتنه Terhenti äçŠm@ @

Terjebak ÕjuŠm@ @

19

Terlontar ãìÛŠm@ @

Ternampak иŠmÕ@ @

Terpaku ì×bÏŠm@ @

Tersalut pìÛbŠm@ @

Terwarna bã‰ëŠm@ @

Terbuang ÎaìiŠm@ @

Terdaki ï×a…Šm@ @

Terembun æìjßaŠm@ @

Tergamam áßb™Šm@ @

Terikat oØíaŠm@ @

Terkatup Òìmb׊m@ @

Termakan å×bߊm@ @

Terolah éÛëaŠm@ @

Terqada ترقضاء Tertanam bmŠm

20

AKHIRAN Akhiran yang sering digunakan dalam bahasa Melayu ialah –an, -i dan –kan. Dalam tulisan Jawi akhiran ini ditulis seperti berikut: i. Akhiran –an Ada tiga cara penulisan akhiran ini iaitu:

a. (æa ) ditulis pada kata dasar yang diakhiri dengan huruf wau

(ë) seperti:

Buruan æaë‰ìi@ @

Duluan æaìÛë…@ @

Getuan æaìn™@ @

Ibuan æaìjía@ @

Kayuan æaìíb×@ @

Maluan æaìÛbß@ @

Pacuan æaìbÏ@ @

Satuan æaìmb@ @

Catuan æaìmb@ @

Garuan æaë‰b™@ @

Hiduan æaë†îç@ @

Jamuan æaìßbu@ @

Laluan æaìÛü@ @

Nafsuan نفسوان Raguan æaì™a‰@ @

Tipuan æaìÐîm@ @

21

b. (æõ) Ditulis pada kata dasar yang diakhiri dengan huruf

alif (a ) seperti:

Pembawaan æõaëbjàÏ@ @

Berdua-duaan aë…Ši-æõaë…@ @

Jelmaan æõbàÜu@ @

Lama-kelamaan âü-æõbßý×@ @

Celaan æõý@ @

Guna-gunaan bãì™-æõbãì™@ @

Keadaan æõa…d×@ @

Pembelaan æõýjàÏ@ @

Kepura-puraan a‰ìÐ×-æõa‰ìÏ

c. (æ) ditulis pada semua kata dasar kecuali yang sudah

disebut pada (a) dan (b) di atas:

Balasan åÛbi@ @

Debaran æŠi…@ @

Harian åí‰bç@ @

Jualan åÛaìu@ @

Lanjutan åmìväÛ@ @

Nukilan åÜî×ìã@ @

Putaran æŠmìÏ@ @

22

Sajian ´ub@ @

Urutan åmë‰ëa@ @

Cacian ´b@ @

Genggaman åàšÌ™@ @

Idaman å߆ía@ @

Kuburan æ‰ìjÓ@ @

Makanan åä×bß@ @

Olahan åëa@ @

Rasukan åÓìa‰@ @

Tarian åí‰bm@ @

Warisan واريثن Zaliman åàîÛbÃ@ @

ii. Akhiran –i

Ada dua cara penulisan akhiran ini, iaitu:

a. (ðõ) Ditulis begini pada kata dasar yang diakhiri dengan

huruf alif (a ) atau huruf wau (ë ) seperti:

Melupai ðõbÏìÜß@ @

Menandai ðõa†ääß@ @

Melalui ðõìÛýß@ @

Menyusui ðõììrß@ @

23

Menyerbui ðõìiŠrß Menyertai ðõbmŠrß@ @

b. (ð) ditulis pada semua kata dasar kecuali yang

sudah disebutkan pada (a) di atas seperti:

Mengirimi ï¹Ìß@ @

Melayani íýß@ @

Mengatasi ïmbÌß@ @

Mencurahi ïç‰ì‚äß@ @

Menggabungi ïËìibšÌß@ @

Mengidami ï߆îÌß@ @

Merenungi ïËìãŠß@ @

Merangkumi ïßìØËŠß@ @

Mengulangi ïÌÛìÌß@ @

Memahami ïàè¾@ @

Menjalani Ûbväß@ @

Mengasihi ïèîbÌß@ @

Membasahi ïèbj¾@ @

Mendalami ï½a†äß@ @

Menghalusi ïìÛbèÌß@ @

Mematuhi ïçìmb¾@ @

24

Mengkagumi ïßì™bØÌß@ @

Menziarahi ïç‰bíŒäß@ @

Menjauhi ïçëõbväß iii. Akhiran –kan

(å×) Akhiran ini ditulis untuk perkataan seperti:

Adakan å×a…a@ @

Berikan åØíŠi@ @

Masakkan åØÔbß@ @

Carikan í‰bØå@ @

Fahamkan فهمكن Hentikan åØînäç@ @

Jauhkan åØçëõbu@ @

Larikkan Õí‰üÚæ@ @

Nantikan åØînäã@ @

Ratakan å×bma‰@ @

Tanamkan åظbm@ @

Memperagakan å×b™aŠÐ¾@ @

Terangkan åØËŠm@ @

Dalamkan åؽa…@ @

Elakkan åØÔÜía@ @

25

Gantikan åØînä™@ @

Ingatkan åØnÌía@ @

Kasihkan åØèîb×@ @

Masukkan åØÓìbß@ @ APITAN (AWALAN – AKHIRAN) Awalan dan akhiran yang sering digunakan dalam bahasa Melayu ialah beR- -an, beR – kan, di- -i, ke- -an, meN- -i, meN- -kan dan peN- -an. Sistem penulisan imbuhan ini kebanyakannya merupakan gabungan penulisan imbuhan awalan dan akhiran yang telah disebutkan sebelum ini. Dalam tulisan Jawi imbuhan apitan ini ditulis seperti berikut: i. beR-… -an Ada tiga cara penulisan imbuhan ini, iaitu:

a. (æa ŠiM ) Ditulis untuk kata dasar yang berakhir dengan

huruf wau (ë ), seperti:

Berburuan æaë‰ìiŠi@ @

Berseru-seruan 늊iMæaëŠ@ @

Bertiru-tiruan ëmŠiMæaëm@ @

Bertinju-tinjuan ìväîmŠiMæaìväîm@ @

Bersenda-gurauan a†äŠiMæaëa‰ì™

26

b. ( æõ ŠiM ) Ditulis untuk kata dasar yang diakhiri dengan

alif (a ), seperti:

Bersuka-sukaan ÚìŠiMæõb×ì@ @

Berdua-duaan aë…ŠiMæõaë…@ @

c. (æ ŠiM ) ditulis untuk semua kata dasar yang tidak disebut

dalam (a) dan (b) di atas:

Beranggapan åКËaŠi@ @

Bercakaran æŠ×bŠi@ @

Berembunan åãìjßaŠi@ @

Bergulingan åÌîÛ왊i@ @

Berikutan åmìØíaŠi@ @

Berkumpulan åÛìÐßì׊i@ @

Bermandian åí†äߊi@ @

Berbaringan åÌí‰biŠi@ @

Berdakapan åÐ×a…Ši@ @

Berfikiran برفيكرين Berhamburan æ‰ìjàçŠi@ @

Berjauhan åçëõbuŠi@ @

Berlarutan åmë‰üŠi@ @

27

Berpasangan åÌbÏŠi@ @

Bersalaman åßýŠi@ @ ii. beR-… -kan Bagi imbuhan ini, awalannya ditulis sama seperti sistem yang terdahulu.

Sementara akhirannya pula ditulis (å×) sahaja, seperti:

Berasaskan åØbaŠi@ @

Bercerminkan åØäîߊŠi@ @

Beremakkan åØÔßaŠi@ @

Bergincukan å×ì‚äi@ @

Berjirankan åØãuŠi@ @

Berlampukan å×ìнŠi@ @

Bernadakan å×a…bãŠi@ @

Berpandukan å×ë†äÏŠi@ @

Berdoakan å×õbÇ…Ši@ @

Berbuahkan åØçaìiŠi@ @

Berdasarkan iå׊a…Š@ @

Berfatwakan برفتواكن Berilmukan å×ìàÜÇŠi@ @

Berkipaskan åØÐî׊i@ @

Bermandikan åØí†äߊi@ @

28

Berorientasikan åØîbnäî÷í‰ëaŠi@ @

Berkiblatkan åØnÜjÓŠi@ @

Bersulamkan åؽìŠi@ @

Berulamkan åؽëaŠi@ @ iii. di-… -i Untuk imbuhan ini, awalannya ditulis seperti awalan di-, manakala akhirannya adalah seperti akhiran –i, contoh:

Diajari ðŠuc…@ @

Dicurigai ðõbší‰ì…@ @

Difahami دفهمي Dihalusi ïìÛbç…@ @

Dijangkiti îØÌu…@ @

Dilayani íü…@ @

Dinasihati zî–ã…@ @

Dirasai ðõba‰…@ @

Dibajai ðõbubi…@ @

Didahului ðõìÛìç……@ @

Diganggui ™…ðõìšÌ@ @

Diidami ï߆íc…@ @

Dikuasai ðõbaì×…@ @

29

Dimasuki ïÓìbß…@ @

Dipatuhi ïçìmbÏ…@ @

Diselubungi ïËìiìÜ…@ @

Diubati iëa…@ @ iv. di-… -kan

Untuk imbuhan ini pula, awalannya ditulis seperti kaedah yang terdahulu, contoh:

Diadakan å×a…c…@ @

Dicamkan åؼ…@ @

Dielakkan íc…åØÔÜ@ @

Digarapkan åØωb™…@ @

Diilhamkan åØßbc…@ @

Dikabulkan åØÛìjÓ…@ @

Dimaklumkan åØßìÜÈß…@ @

Dipadankan åØã…bÏ…@ @

Dibiarkan å׉bîi…@ @

Didendangkan å؈äí……@ @

Difahamkan دفهمكن Diharapkan åØωbç…@ @

Dijalankan åØäÛbu…@ @

Diluruskan åØë‰ìÛ…@ @

30

Dinasihatkan åØnzî–ã…@ @

Disarankan åØã‰b…@ @

Ditimbulkan åØÛìjàîm… v. ke-… -an Bagi imbuhan ini, sistem yang digunakan sama seperti sistem di atas iaitu:

Keagungan åËì™d×@ @

Kecantikan åÔînä‚×@ @

Keelokan åÓìÜíd×@ @

Keghairahan كغريهن Keikhlasan كأخالصن Kekuatan åmaìÔ×@ @

Kemaafan كمعافن Kepakaran æŠ×bÐ×@ @

Kesetiaan æõbîn×@ @

Keunggulan åÛìšËëd×@ @

Kebesaran æŠj×@ @

Kedegilan åÜ×@ @

Kefahaman كفهمن Kehalusan åìÛbè×@ @

Kejahilan åÜîçbv×@ @

31

Kelajuan æaìuý×@ @

Kenakalan åÜ×bä×@ @

Kerajaan æõbuaŠ×@ @

Ketaatan ³Çbİ×@ @ vi. meN-… -i

Sistem yang sama juga digunakan bagi imbuhan ini:

Mengalami ï½bÌß@ @

Mencampuri ð‰ìÐà‚äß@ @

Memahami ïàè¾@ @

Mengharungi ïËë‰bèÌß@ @

Menjalani Ûbväß@ @

Melayani íýß@ @

Merasai ðõbaŠß@ @

Membasahi ïèbj¾@ @

Mendampingi ïÌîÐ߆äß@ @

Mengganggui ðõìšÌšÌß@ @

Mengimbangi ïÌjàîÌß@ @

Menguasai ìÌßðõba@ @

Memerangi ïËŠ¾@ @

32

Mentaati Çbİäß@ @

Mengubati iìÌß vii. meN-… -kan

Sistem yang sama juga digunakan, seperti:

Mengabadikan åØí…bibÌß@ @

Mencurahkan åØç‰ì‚äß@ @

Mengelakkan åØÔÜîÌß@ @

Menggalakkan åØÔÛbšÌß@ @

Mengibaratkan åØm‰bjÈÌß@ @

Menguatkan åØmaìÌß@ @

Memasukkan åØÓìb¾@ @

Mematahkan åØèmb¾@ @

Menyatukan å×ìmbrß@ @

Membiarkan å׉bîj¾@ @

Mendebarkan å׊i†äß@ @

Memikirkan å×Øî¾@ @

Mengharumkan åØßë‰bèÌß@ @

Menjalankan åØäÛbväß@ @

Melambatkan åØnjàÜß@ @

Menamakan å×bßbäß@ @

33

Merasakan å×baŠß@ @

Mengubatkan åØniìÌß@ @ viii. peN-… -an

Sistem yang sama juga digunakan, seperti:

Pengakuan æaì×bÌÏ@ @

Pencalonan åãìÛb‚äÏ@ @

Pengelokan åÓìÜîÌÏ@ @

Penghabisan åîibèÌÏ@ @

Penjualan åÛaìväÏ@ @

Perlumbaan æõbjßìÛŠÏ@ @

Penamaan æõbßbäÏ@ @

Pematahan åèmbàÏ@ @

Penyesalan åÜrÏ@ @

Perbuatan åmaìiŠÏ@ @

Pendalaman †äÏå½a@ @

Penggunaan æõbãìšÌÏ@ @

Pengindahan åç†äîÌÏ@ @

Pengkajian ´ubØÌÏ@ @

Pemakanan åä×bàÏ@ @

Pengolahan åìÌÏ@ @

34

Perasmian ´aŠÏ@ @

Peniruan æaëäÏ@ @ PARTIKEL Ada empat partikel yang digunakan dalam bahasa Melayu, iaitu lah, kah, tah dan pun. Di bawah ini digariskan cara-cara penggunaan partikel dalam penulisan Jawi.

i. lah ( éÛ )

Partikel ini ditulis seperti berikut:

Ambillah لهلامبي Carilah éÜí‰b@ @

Eloklah éÜÓìÜía@ @

Galilah b™ÛéÜî@ @

Ikutlah éÜmìØía@ @

Kacaulah éÛëbb×@ @

Mandilah éÜí†äß@ @

Buatlah éÜmaìi@ @

Diamlah …íbéÜß@ @

Fahamlah فهمله Habislah éÜîibç@ @

Janganlah éÜäËbu@ @

Larilah éÜí‰ü@ @

Nantilah éÜînäã@ @

35

ii. kah (é×)

Cara menulisnya adalah seperti berikut:

Adakah é×a…a@ @

Curikah éØí‰ì@ @

Benarkah é׊äi@ @

Dudukkah éØÓë…ë…@ @

Fahamkah فهمكه Indahkah éØç†äía@ @

Kilatkah Üî×éØn@ @

Mandikah éØí†äß@ @

Patutkah éØmìmbÏ@ @

Silapkah éØÐÜî@ @

iii. tah (ém ) Partikel ini tidak banyak digunakan, contoh:

Apatah émbÏa@ @

Bilatah émýîi@ @

iv. pun (æìÏ) Penggunaan partikel ini adalah seperti berikut:

Apapun æìÏbÏa@ @

Biarpun æìωbîi@ @

36

Bagaimanapun æìÏbãb¹b™bi@ @

Kendatipun æìÐîma†ä×@ @

Lagipun æìÐî™ü@ @

Meskipun æìÐîØß@ @

Mahupun æìÏìçbß@ @

Sungguhpun æìÐçìšËì@ @

Walau apapun ëüaë@æìÏbÏa@ @

Walau bagaimanapun ëüaë@æìÏbãb¹b™bi@ @ KATA GANTI SINGKAT Kata ganti singkat yang digunakan dalam bahasa Melayu ialah kau, ku, mu dan nya.

i. kau (ëb× )

Kata ini ditulis sekali, seperti:

Kauambil Ýîjßaëb×@ @

Kaucabut pìibëb×@ @

Kaufitnah فتنهكاو@ @

Kauhembus ìjàçëb×@ @

Kaujanji ïväuëb×@ @

Kaulontar ãìÛëb×@ @

Kaupijak ÕvîÏëb×@ @

Kaubawa aëbiëb×@ @

37

Kauduga ë…ëb×@ @

Kaugali ïÛb™ëb×@ @

Kaukibar î×ëb×@ @

Kauminta bnäîßëb×@ @

Kauragut pì™a‰ëb×@ @

ii. ku (كو)

Kata ini ditulis sekali, seperti:

Kuangkat oØËaì×@ @

Kucincang Í‚äîì×@ @

Kuenap Ñãaì×@ @

Kugaru ë‰b™ì×@ @

Kuingkar ŠØÌíaì×@ @

Kukejar Šv×ì×@ @

Kubuang Îaìiì×@ @

Kudengar ŠË…ì×@ @

Kufikir كوفيكري Kuhalang ÍÛbçì×@ @

Kujual Þaìuì×@ @

Kulambak Õj½ì×@ @

Kurasa a‰ì×@ @

38

iii. mu (مو ) Kata ini ditulis sekali, seperti:

Anakmu ìàÔãa@ @

Cucumu ìììß@ @

Emakmu ìàÔßa@ @

Gambarmu ìßßb™@ @

Intanmu ìàänäía@ @

Kasutmu ì·ìb×@ @

Matamu ìßbmbß@ @

Ongkosmu ììØËëa@ @

Bapamu ìßbÏbi@ @

Datumu ìßìma…@ @

Fikirmu فيكريمو Harimu 칉bç@ @

Jarimu 칉bu@ @

Lampumu ìßìн@ @

Nasimu ìàîbã@ @

Pasumu ìßìbÏ@ @

Suratmu ì·‰ì@ @

39

iv. nya (t )

Kata ini ditulis sekali, seperti:

Asalnya sܕa@ @

Cintanya tbnäî@ @

Emaknya sÔßa@ @

Gurunya të‰ì™@ @

Imannya sãb¹a@ @

Kesalnya sÜ×@ @

Matinya sîmbß@ @

Ototnya mìmëas@ @

Resamnya s‰@ @

Tuanya taìm@ @

Warungnya sËë‰aë@ @

Buahnya sçaìi@ @

Dulunya tìÛë…@ @

Fikirnya فيكريt@ @

Hasilnya sÜî–y@ @

Jadinya sí…bu@ @

Lajunya tìuü@ @

Nisabnya sj–ã@ @

40

Pahitnya snîçbÏ@ @

Sumpahnya sèÐßì

@ @

@ @

@@ @

@ @

@@ @

@ @