Jendarte eredua

51

7 . MODELO SOCIAL(Repasando el pasado)7. JENDARTE EREDUA(Iragana aztertuz)

7.1. Lehen Mailako Artapena:Auzo Unitateak

ehen mailako artapenak asistentzia-estrategiak, estrategia prebentiboak edo sustatzaileak sortzea du hel-buru, hau herritarren egituretatik egingo delarik. Osoko artapenaren helburuak antzinako ongintzazko etaasistentziazko praktikak baztertzea eragin zuen eta 1983an Oinarrizko Jendarte Zerbitzuen egituraketa

aukeratu zen auzokideen errealitate ezberdinen hurbilpen eta loturarako tresnatzat.

Modu honetan Auzo Unitateak izeneko lokalak daude Iruñeko auzo guztietan (12 osotara). Auzo Unitateekzerbitzu orokorrak, unibertsalak eta komunitarioak garatzen dituzte; hauen helburua bizi-kalitatearen hobe-kuntza eta oinarrizko beharren estaldura bermatzea da.

Barcinaren lehendabiziko legegintzaldiak (1999-2003), Gobernuak Nafarroarako Planean jasotakoari eran-tzunez, Lehen Mailako Artapenaren berrantolaketari egin behar izan zion aurre eta atal honetan jasotzen direnprogrametan biltzen diren oinarrizko aktuaziorako lau ardatz jasotzen ditu. Honetaz gain, Lehen Mailako Ar-tapenaren zerbitzu sozialen sarea hiru mailatan antolatuta aurkezten du: Oinarrizko Zerbitzu Sozialak, EremuZerbitzu Zentroak (Sanduzelai, Arrotxapea, Txantrea eta Alde Zaharra) eta Nafarroa osoa (INBS).

Berregituraketa hau positiboa beharko lukeen saiakera pilotua zen, herritarrenganako artapen hobea eta hur-bilagoa eragingo lukeen deszentralizazioa zekarrelako. Baina inplantazio honekin ere, azken legegintzaldikoSaileko zuzendaritzaren aldaketak egitura osoaren berregituraketa eragin du eta ezinezkoa da balorazio ze-hatza egitea.

Legegintzaldi honetan izandako aldaketak ez dira polemikatik at egon. Izan ere, haurtzaroko bitartekotza etatxertatze soziolaboralean lanean ziharduten talde espezifikoek aldaketa handiak jasan dituzte, bai kokapenarlo praktikoenetik, bai funtzioen definizioan eta baita ardura berrien onarpenean. Hau guztia artapen hobeaeta eraginkorragoa ahalbidetuko duten baliabide material eta pertsonalak indartu gabe; honek desadostasunsakona sortu du langileekin, arriskuan ikusten baitute talde hauen etorkizuna, orain arte Nafarroa osoan erre-ferente izan direnak.

Harrera eta jendarte orientazioa.Hauxe Lehen Mailako Artapenaren ardatzean dagoen oinarrizko programada. Auzoko Unitateen bitartez Sistemarako sarrera baita eta jendarte zerbitzu prestaziorako sarrera edota ba-beserako beste bitarteko batzuk bermatzen baitizkie herritarrei.

Arlo honetan politika geldituta dagoela esan genezake. Azken legegintzaldi hauetan zenbait birmoldaketaegin da Auzo Unitateetan eta Buztintxurin berria ireki da. Haatik, oraindik ere baliabide material eta pertsonalenpremia larria dauka. Langile gehiagoren beharra nabaria da auzo askotan agertzen diren itxaron-zerrendeibegiratzen badiegu. Nahiz eta egun bizi dugun krisi larriaren egoerak jendarte beharrak handitzea eragin duen,UPNk ez du lan tamaina gutxitzeko inongo neurririk hartu; are gehiago, ez ditu kontratuak berritu eta ez dituordezkapenak bete.

L

7atala:Maquetación 1 19/03/11 16:06 Página 2

52

Mendekotasunari Artapena (SAD). Zerbitzu hau Nafarroako Gobernuak eskaintzen zuen 1997an Uda-laren eskumen izatera igaro zen arte, baina finantziazioa elkarrekin gauzatzen da. Pertsona batzuei, haienjendarte edo osasun egoera dela eta, laguntza ematen zaie familia edota elkarbizitzaren alorrean; haienetxeetan bizi daitezen ahalik eta hobekien eta ahalik eta denbora luzeenez. Zerbitzu hau, beraz, erabileraanitz eta osokoa da, oinarrizko artapena banakako programen arabera ematen duena. Mendekotasu-naren Legearen onarpenaz hau pertsonen eskubide subjektibotzat jotzen da.

Programa honen bidez eskaintzendiren zerbitzuak hauexek dira: e-txeen garbiketa, artapen pertsonala,bazkari eta afari zerbitzua eta arro-paren garbiketa, lisatzea eta berri-kusketa.

Artapenaren denborari dagokionez, astekako artapena nagusia dela ikus dezakegu, %5,48a igo da; honenatzetik eguneroko artapena dago, %22,98a igo delarik. Aipatzekoa da, era berean, jaiegunetako eskaerapuntualaren igoera eta hilabete edo hiruhilabetekako eskaeraren jaitsiera.

Bestetik, erabiltzaileen kopurua %22,14a igo da, honez zerbitzu honen beharrezkotasuna hazten ari delabaieztatu dezakegu. Izan ere, herritarren zahartzeak eta haien ingurukoek lagundu ezin izateak zerbitzuhau ezinbesteko bihurtzen dute.

Eskainitako orduen zenbatekoa zerbitzu honen kudeaketa aztertzeko aldagai garrantzitsua da. Arlo ho-netan gutxitzea pixkanakakoa izaten ari da, %11,04 2007. urteaz geroztik, hain zuzen ere.

Pertsona kopurua eta atentzio mota

Artatutako pertsonen kopuruak gora egin badu eta gutxitu baldin badira eskainitako orduak, honek per-tsona bakoitzari zerbitzuko egiazko denbora gutxiago eskaintzen ari zaiola esan nahi du. Honela, 2007anpertsona bakoitzari eskainitako batez besteko orduak 118,02 ziren eta 88,62 ordutara jaitsi zen 2009an.Honek eskainitako zerbitzuaren hondatze argia erakusten du.

Bitxia da, hala ere, hau horrela izanda gastu orokorra %165,65 handitu izana. AZVASE enpresa pribatuareneta ASIMEC enpresa publikoaren gastua %377,49 handitu da. Honek agerian uzten du kudeaketa priba-tuak, udal langileen zuzenekoarekin alderatuta, eragiten duen xahutzea.

Iragan

a aztertu

z, orain

a ule

rtu, e

torkizu

na m

arraztu


onelako zerbitzu batean oso garrantzitsua da kudeaketa modua, zerbitzu honek herritar ahulenakeragiten baititu. Horrexegatik kudeaketa publiko baten aldarrikapena inoiz baino beharrezkoagoada. Baina Barcina boterera iristeak amaiera eman zion kudeaketa modu mistoari (Udala eta asmo

sozialeko enpresa) esperientzia pilotuan ezarria zena eta enpresa pribatua kontratatuz mailakako priba-tizazio geldiezinari ekin baitzion.

Zerbitzuaren pribatizazio honek legegintzaldi honetan izan du bukaera: ASIMEC enpresa publikoarensorrera. Enpresa honek zerbitzua kudeatzen du; ez gatoz honekin bat, izan ere, zerbitzua Udalak es-kaintzen zuen zuzenean eta modu honek soilik gastu gehiago eragiten du. Gastuak pertsonalaren kon-tratazioan eta antolaketa egitura berrietan; gainera, klientelismoa sustatzen du eta adiskidekeriazuzendariak nahierara kontratatuz.

Baina, gainera, enpresa publiko honek ez du oraindik lortu zerbitzu osoa bere gain hartzea. Modu ho-netan, enpresa pribatuak oraindik zerbitzuaren ehuneko berbera dauka eta agerian uzten du zerbitzuhonen eskaintzan UPNren gaitasun gabezia eta egin duen kudeaketa txarra, egiturak eta gastuak bider-katuz kalitate okerragoko zerbitzua emateko. Hauxe Kontu Ganberak ere, onartu egin du.

Txertatze sozio-laborala. Beste erakunde batzuekin hainbat ekimenen ondoren, 1998an programahau sortu zen (PISOL). Hasiera batean Txertatze eta Lan programetan gehitu zen. Jendarte Zerbitzuenazkeneko legearen onarpenaz, Harrera programetan sartu zen.

Programa honek jendarte egoera zaila igarotzen duten jendearekin egiten du lan, zehaztutako perfil ze-hatz batzuen araberakoa da programarako sarrera. Bi ekinbiderekin egiten da lan: banakako laguntzasoziala eta lanerako formazioa eta sostengua.

Haurtzaro eta familiari artapena. Programa hau 90eko hamarkadan hasi zen. Honen eragingunea be-reziki prebentzioa da, familia abandonu eta babes ezari arreta eta aisialdia direlarik gauzapenerako tres-narik garrantzitsuenak. Bere garapena mailakakoa izan da eta hainbat fase eta prozesu jasan ditu.

Programa konplexua da, barnean bitartekotzarako neurriak daude eta hauek indarrean dagoen legedia-ren hainbat eskumen eta zerbitzu hartzen ditu bere gain.

Haurtzaro eta Nerabezarorako Artapenerako Taldea(HNAT). 2003an sortutako taldea da. Bigarren mailakozerbitzu berezitua da, Auzo Unitatearen eskumenengainetik, haurren babesik eza arin edo larriak arta-tzeko balio du. Hasieran iparraldeko eremuan soilikdu bitartekotza eta, aurrerago, 2006an, hiriko gai-nontzeko auzoetara zabaldu zen.

Bere funtzioak, haurren babesik eza kasuetan, AuzoUnitateetarako aholkularitza eta sostengu teknikoadira. Era berean, egoera hauen balorazioa gauzatzendu, baita bitartekotzaren diseinua eta bere ezarpena.Nafarroako Gobernuarekin koordinatuko da, baitaHarrera Programarekin (U.B.), Familia Bitartekotzare-kin (PIF), Emakumearen Artapenerako Udal Zerbitzua-rekin (SMAM), edo Haurtzarorako TaldeKomunitarioekin (ECIs).

Irag

ana

azte

rtu

z, o

rain

a u

lert

u, e

tork

izu

na

mar

razt

u

H

53


54

Talde hau berrantolatua izan da, bai egituran, baifuntzioetan. Honek, pertsonala ugaritu gabe, des-adostasun larria sortu du funtzio eta kasu berrienonarpenean, taldea berez deseginez.

Familia Bitartekotzarako Programa (FBP). Haur-tzaro eta familiari artapeneko programa espezifikoada. Familia batasuna mantentzeko bitartekotzak ga-ratzea da bere helburu bakarra. HNATaren baliabidegarrantzitsuenetakoa da, 2004an hasi zen eta hiriosora zabaldu zen 2006an. Etxebizitzetan egitendiren bitartekotza zuzenak enpresa pribatu batek az-pikontratatuak dauzka.

Haurtzarorako Talde Komunitarioak (HTK). Proiektu hauek prebentzio komunitarioaren alorrean mu-gitzen dira, hauen ezaugarririk adierazgarrienak koordinazioa eta elkarlana dira. Elkarlan hau JendarteZerbitzuen eremuko Auzo Unitateekin egiten da, baita alorreko beste talde berezituekin ere. Hezkuntzaez formalean lan egiten dute parte-hartzea sustatzeko helburuarekin.

Prebentziora zuzendutako proiektuak garatzeko beharrezkoa zen auzo lan komunitarioa, Iruñean ze-goeneko nahiko aberatsa zena. Hortik sortu ziren Prebentzio Taldeak, egun Haurtzaroko Talde Komu-nitarioak direnak, hauexek pixkanaka Sanduzelain, Alde Zaharrean, Txantrean, Arrotxapean etaEtxabakoitzen ezarri ziren. Hasieran elkarlaneko hitzarmenen bidez eta kontzertuekin 2005etik aurrera.

Barcinaren aroan eta UPNk sailaren ardura hartzean eztabaida handiko momentua izan zen, proiektukomunitario hauek pribatizatzeko eta salerosteko asmoak zeuden desadostasunen atzean. Udalbatzakezezkoa eman zion eremuko enpresa pribatuek proiektu hauek garatzeari. Gainera, talde espezifikohauetaz gain, gainontzeko sare sozialarekin lan egiten da Aisia lantzen duten elkarteetarako diru-la-guntza deialdi baten bidez. Hau ere UPNk kendu nahi izan zuen, elkarteak ahuldu eta enpresa pribatueierraztasunak jartzeko asmoz, baina ez zuen lortu; nahiz eta zenbateko ekonomikoa gutxituz joan den.

Iragan

a aztertu

z, orain

a ule

rtu, e

torkizu

na m

arraztu

7.1. Lehen Mailako Artapena: Auzo Unitateak(Oraina ulertu)

raktikan, Zerbitzu Sozialei dagokienez, Barcinaren 12 urteak pribatizazioak markatuta egon dira,behar sozialak gutxi batzuen negozio bihurtuz. Honekin batera, planifikazio eza, antolaketa faltaeta utzikeria.

Gainera teoriari dagokionez, atzera egin da zerbitzu hauen ikusmoldean bertan, ongintza eta laguntzarajoz eskubideen bermera baino. Gutxieneko ongizate soziala lortzeko pertsona guztiek duten eskubidea,honek esan nahi du zerbitzua aukerakoa izatetik administrazioan gauzagarri eta aldarrikagarri izaterapasa behar duela. Aukerakoa izate horrek, hain zuzen ere, ematen baitio eskuinari banaketan kliente-lismoan eta adiskidekerian jokatzeko aukera.

Era berean, talde eta komunitate bitartekotzaren ordez izaera indibiduala lehenetsi da, lan prebentiboaalde batera utziz. Honen emaitza noraezean dabiltzan zerbitzuak dira, bat-batekotasuna legetzat hartuz.Ekimenak agortuta daude eta ez dago jarraitu beharreko ildo estrategikoak marrazten dituen planik.

Lehen Mailako Artapenerako programetan nabarmentzen da gehien izaera indibiduala, lan komunitarioabaztertuz. Lan hau saihesteak hainbat desoreka pertsonal, taldekoak edo sozialak ezabatzeari uko egiteaesan nahi du. Gainera, zailtasun sozialak gainditu eta saihesteko, ezinbestekoa da lan asoziatibo etakomunitarioaren bidez insertzio eta prebentzio ekinbideekin jarraitzea.

Arlo honetan Barcinaren zereginaren beste ezaugarrietako bat zerbitzuen ordez prestazio ekonomikoakematea da. Diru-laguntza ekonomiko hauek izan behar direla ukatu gabe, ezinezkoa da berauek pro-

P


tagonista izatea. Modu honetan ez baita epe luzera begira lan egiten premia handiko egoerak sortzendituzten arrazoiak ezabatzeko, baizik eta epe laburrean egiten da lan, egoera horiek eragiten dituensistema mantenduz. Baina ezin ukatu diru-laguntzek artapenaren kalitatea bermatzen ez badute ere,kudeatzeko errazagoak direla eta eragin propagandistiko handiagoa dutela. Erantzun arina izango balirabezala iragartzen dira, baina modu honetan benetan zerbitzuen kudeaketa zuzena saihesten dela ez-kutatzen da.

Denbora honetan zehar zerbitzuen pribatizazioari eman zaion bultzadaz gain, antolaketa egituretanegindako etengabeko birmoldaketek , bere ideologiaren inguruko pertsonen izendapen zuzenek etahelburuak, planifikazioa eta ebaluazioa argitzea ahalbidetuko duen Plan estrategiko baten gabeziak lan-gileen higatzea eragin du, desmotibaturik eta eszeptiko agertzen direlarik. Egoera konpontzeko azter-ketak eta azterketak egin dira enpresekin eta UPNren inguruko pertsonekin, honek gutxi batzuk gehiagoaberasteko eta berez urria den langileen parte-hartzea are gehiago baztertzeko balio izan du. Langileeionartu ez duten egoera inposatuz.

Politika sozial zaharkitu honez Auzo Unitateetako itxaron zerrendek luzatzen jarraitu dute, halaber, ha-rrera programetan udal politika erabat gelditzea eragin du. Gainera mendekotasunerako harrera gu-txienekoen azpitik egotea eta pribatizaturik jarraitzea bultzatu du, zerbitzua bi enpresen bidez emanez,honek eragiten duen gastuaren areagotzea eragiten duelarik. Bestalde, txertatze soziolaborala ame-tsetako helburua izatera eraman du eta haurtzaro eta familiarentzako artapena minimoetara jaitsi datalde espezifikoen desegitearekin batera, edota aisialdirako taldeei ezarritako murrizketa ekonomikoekinbatera, edota hiri osorako Talde Komunitarioen zabalpen eza dela eta.

Premien handitzearen aurrean erantzunak hutsaren hurrengoa izan dira. Are gehiago, askotan baliabidepertsonal edota ekonomikoen urritzea izan da erantzuna, zenbait zerbitzuren desagerpenerako joeradirudiena.

Oraindik konponezina den beste arazo bat finantzaketarena da, programa gehienak Nafarroako Go-bernuaren finantzaketa esku daudelako eta honek bere irizpideak inposatzen ditu eskumen eta finan-tziaziorako bertako erakundeekin adostasuna ukatuz.

55

7.2. Lanerako Formazioa

rograma hauek 1982an jaio ziren Tailer Pro-fesionalak sortuz Nafarroako Gobernuarekinelkarlanean. Geroago INEMek diruz lagun-

dutako ikastaroak bultzatu ziren eta 1987anparte-hartze kotarik gorena izan zen FormazioTailerretan, Eskola-Tailerrean, Granja-Eskolan etaTailer Profesionaletan. Ondoren eskaintza erdirajaitsi zen eta Granja-Eskola kendu zen. 1988anLan Sozialaren programa jaio zen. 1995-1999 le-gegintzaldian antzinako programak batu ( For-mazioa eta Lana, Lan Soziala) eta TxertatzeSozio-Laborala gehitu zitzaien. Programa horriInsertzioa eta Promozioa deitu zitzaion.

Lana bilatzen duten pertsona batzuen formaziohutsuneak betetzea da helburua. Pertsona haueizuzenduta dago: formazioa edo lana behar duteneskolatu gabeko gazteak; behar formatiboak edoekonomikoak dituzten edo insertzio sozialabehar duten pertsonak; eta lana bilatzeko edobere kabuz lan egiteko aholkularitza behar dutenpertsonak.

Iruñeko langabeziaren datuak kezkagarriak izatenari dira. Langabeziaren garapena aztertuta,2008ko apiriletik 2010eko apirilera %70,81 igodela ikus dezakegu 14.167 pertsona langabezian,hau da, herritarren % 7,14. Horregatik, programahauek sustatu behar dira desberdintasun sozialenondorioak gutxitu edo ezabatzeko, lana izandadin integraziorako baliabidea.

Irag

ana

azte

rtu

z, o

rain

a u

lert

u, e

tork

izu

na

mar

razt

u

P


56

rograma honetara zuzendutako baliabideen kopurua 1999an baino baxuagoa da. Mailakako etaetengabeko jaitsiera gogortu egin da 2011ko aurrekontuetan, ia %30 jaitsi da 2010ekoarekin alde-ratuta.

Nabarmentzekoa da Eskola horietan aritzen diren gehienek lortzen duten lan maila, bultzatzea mereziduen funtzionamendu eta kudeaketaren arrakasta.

Formazio Ikastaroak. Formazioa baxua duten eta langabezian dauden pertsonak lan arlorako presta-tzea dute helburu, lanerako sarbidea hobetzeko. Formazio okupazionala eta lan aurreko formazioa es-kaintzen duten ikastaro sorta da. Gehienak Formazio eta Insertzio Profesionalerako Planaren barruandaude eta Nafarroako Lan Zerbitzuak eta Europako Fondo Sozialak finantzatuta daude. Hainbat ildo jo-rratzen dituzte: metalezko eraikuntzak soldadura, tapizgintza, lorezaintza, iturgintza, eta abar.

Lan Tailerrak. Iruñeko Udaleko Lan Tailerrak 25 urtetik gorako langabeentzako formazio eta lan pro-gramak dira, gehienak emakumeak dira. Tailerraren Espezializazioan gaitasun teknikoa eskuratzea dahelburua eta lan insertzioa espezializazio horretan. Lanean ikasteko printzipioan oinarritzen dira, beraz,parte-hartzen dutenek lan kontratua dute.

Iraupena, normalean, 6 hilabetekoa da eta espezializazioak desberdinak dira Tailer batetik bestera. Orainarte egindakoak emakumeei zuzendutakoak izan dira: pertsonen artapena eta eraikuntza-lorezaintza.

Lan Soziala. Programa hau 1988an jaio zen zenbait obra publikorako pertsona baztertuak kontratatzean.Nafarroako Gobernuko Familia Behartsuen Artapenaren zati bat zen eta Lan Sailen barruan zegoen ko-katurik. Ez zeukan loturarik Formazio eta Lan programekin, hauen barnean 19995-1999 legegintzaldiansartu zen.

Hainbat egoera direla medio, lan mundura iristeko behar pertsonal eta sozial handienak dituztenendakolan eta formazio baliabidea da.

Lana ematen zaie gutxienez 6 hilabetez eta 18 hilabetez gehienez, txertatze soziolaboralaren helburuenarabera. Gainera formazio okupazionala eskaintzen da, era berean, lan aurreko formazioa eta laguntzaeta jarraipen pertsonalizatua. 18 eta 64 urte bitarteko langabetuei dago zuzenduta, baliabide ekonomi-korik ez dutelako, lan munduan sartzeko zailtasunak dituztelako, Oinarrizko Errenta jasotzen ari direlakoedo baztertze soziala pairatzen dutelako.

Lan Bitartekotzarako Zerbitzua. Norbere kabuz lan egiteko oinarrizko ekinbidea da. Zubilana egitenduen baliabidea da. Zubilan hori lan mundua eta lana bilatzen dutenen artean egiten du eta lan mun-durako azken urratsa da. Hemen soilik udal programak erabili dituztenak sar daitezke.

Iragan

a aztertu

z, orain

a ule

rtu, e

torkizu

na m

arraztu

Pertsona guztiek ez dituztenez ekinbide mota berberak behar, lanerako formazioko programek hainbataukera eskaintzen dituzte:

Eskola-Tailerrak. Hezkuntza maila baxuko gazteak 2 urtez formatzeko helburua dute, hamasei eta ho-geita bost urte bitartean, lanbide desberdinetan haien lanerako eta jendarterako txertatzea ahalik etahobekien gauzatu dadin. 1999an Eraikuntzako Eskola-tailerra zegoen, 1995ean sortu zena, eta 60 gazteartatzen zituen. Ingurumenako eskola ere legegintzaldi horretan sortu zen, bi aukera dituelarik: Ribera-sekoa, bertan 25 gazte daude; eta Cañadasekoa, honek 20 gazte formatzen ditu.

Progama honen baliabideak 1999 urtekobajuen pareraino jaitsi dira. Jaitsiera

2011ko aurrekontuetan areagotu da, %30a.”

“

P


7.2. Lanerako formazioa(Oraina ulertu)

tizi dugun krisi egora eta, horren ondorioz,langabeziak gure hirian gora egitea oinarri-tzat hartu eta udal programak aztertzen ba-

ditugu, erabateko gelditze egoeran gaudela ikusdezakegu. Lan mundura sartzeko zailtasun larriakdituzten herritarrek, lan politiketan erantzun ego-kia aurkitzen ez duten herritarrek, ekintza berriakbehar dituzte, diskriminazio positiboa behar duteelkartasun aktiboaren ikuspuntutik.

Lana edukitzea ezinbestekoa baldin bada inser-tzio sozialerako, ahalegin handia egin behar dalan formazio eta gaitasun laboralerako progra-metan, pobrezia pairatzen duten pertsonak lehe-

netsiz. Betiere interdependentziaren ikuspuntutikjendartean haien parte-hartzea ahalbidetzeko.

Haatik, urte hauetan zehar Barcinak eta UPNk ezdute ezer egin, ez bada programa hauek gutxie-nekoen azpitik mantentzea. Nahiz eta programahauek herritarren onarpen maila handia jasotzenduten eta lanean edo lanerako ohituren hartzeanlortzen diren emaitzek asebetetze maila altuaduten. Era berean, baztertze soziala alde baterauzteko bidean onarpen maila altua dute inser-tzioa ahalbidetzen duten soziabilizaziorako tres-nek.

B

57

7.3. Programa sektorialak

din edo herritargo sektore berberak dituzten ko-lektiboei zuzendutako ekinbideak programatueta kudeatzen dira. Kolektibo hauek haien eskae-

rak diseinatutako ekimenen bidez asetzeko beharradute. 1995-1999 legegintzaldian hasi ziren.

Programa hauek zehaztasun falta izan dute, saski-naski bihurtu dira bertan dena sar daitekeelarik, aniz-tasun horrek, hain zuzen ere, sistematizazioa zaildudu. Halaber, askotan proiektu zehatzen gabezia dute,kudeaketa eta ebaluazioarekin. Prestazio ekonomi-koen banatzera soilik mugatu dira.

Hemen egoera anitzak artatzen dituzten hainbat prestazio sartzen dira: droga mendekotasunari arta-pena, gaitasun urrituak, gutxiengo etnikoak, elkarte sozialen sustapena, Hirugarren Adina, pobrezia etajendarte kohesioa, etxe gabeko pertsonak...

Hirugarren Adinerako Zerbitzu eta Ekimenak. Beharrezkoak diren baliabideak kudeatuz eta ezarriz,adintsuen ongizatea bermatzea da helburua. Herritar guztiei kalitatezko artapena bermatuz, baina, batezere, ahulenak diren adineko pertsonei. Burututako zenbait ekimen: zinerako diru-laguntzak, futbola etapilota, aisialdirako ekintzak, eta abar.

Programa honen baliabide garrantzitsuenetakoa Tutoretzapeko Etxebizitza eta Etxebizitza Komunitarioakizeneko bizitegi-zentroak dira. Lehendabizikoak bere kabuz bizi daitezkeen pertsonei zuzenduta etaartapena eta laguntza behar dutenei zuzenduta bigarrenak. Azken urteotan tokiak ugaritu dira Aparta-mentuetan, baina gutxitu egin dira Etxebizitza Komunitarioetan; azkeneko hau, ekonomiari dagokionez,baliabide garestiagoa denez, alboratua izan da jendartearen zahartzeak eragiten duen eskaera kontuanhartu gabe. Politika honek erresidentzia pribatuak bultzatzen ditu baliabide publikorik ez dagoelako.

Gaitasun Urriei Artapena. Urritasunen bat pairatzen duten pertsonen ongizate maila sustatzean datza,haien eskubideak eta ez-baztertzea bermatuz. Programa hauetan ekimenak burutzen dira elkarlanerakohitzarmenen bidez Nafarroako Ezindu Fisikoen Elkartearekin, Sorren Elkarte "Asorna" eta "Eunate"rekineta Elkarkide enpresarekin.

Era berean, Bono-Taxi programa dago, honek garraio publikoa laguntzen kontzesioaren bidez erabiliezin dutenei garraio alternatiboa eta moldatua ahalbidetzen die.Programa hauen zenbait ekintza: muga arkitektonikoak ezabatzea, aisialdirako programak eta diru-la-

Irag

ana

azte

rtu

z, o

rain

a u

lert

u, e

tork

izu

na

mar

razt

u

A


58

guntzak berritze lanetarako.

Haurtzaroa eta Familia zailtasun sozialean.Zailtasun sozialak dituzten familiei laguntzekodira. Horretarako prestazio ekonomikoak daude0-3 urte bitarteko haurrak dituzten familientzat,Etxeko Artapenerako laguntzen kudeaketa, hiri-koloniak, kide ugariko familiei laguntzak, eskola-jantokietarako bekak, aisiarako laguntzak, etaabar.

Gutxiengo etnikoak. Baztertzearen aurka egiteaeta txertatze soziala bultzatzea du helburu. Arlohonetan kolektiboak oso prekarizatuta edotabaztertuta daude, honek eragin berezia dauka iji-toen komunitatean.

Arlo honetako lana izaera kolaboratzailea dutenelkarteen bidez egiten da eta haren programakGutxiengo Etnikoen Mahaian zehaztu eta plani-fikatzen ditu.

Inmigrazioari Artapena. Bitartekotza Interkultura-lerako Zerbitzua hirira heldu ziren etorkinen es-kaerei erantzuteko beharretik jaio zen. Eremusozialeko baliabide profesional honek etorkina-ren harreran, artapenean eta bitartekotzan ho-bekuntzak sartzea du helburu, beti ereetorkinaren eta harrera jendartearen arteko elkarulertzea errazteko.

2000. urtean Udalbatzak "Iruñea Zabalik" izenekoplana onartu zuen. Plan horretan Inmigrazio Eki-menetarako zentroa jarri zen martxan (Jusla-rrotxa zentroari itsatsita) bertan zenbait zerbitzueskaintzeko: harrera eta orientazioa, informazioa,laguntza juridikoa, Bitartekotza InterkulturalerakoZerbitzua, formazioa, laguntza eta gaztelerarenezagutza.

2002. urtean martxan jarri zen InmigraziorakoBehatoki Iraunkorra, migrazio prozesuak behatu,artikulatu beharreko erantzunak eta beharrak argidimentsionatzeko eta dokumentazio berezitu-rako zentroa antolatzeko.

Urte hartan, era berean, inmigraziorako mahaiteknikoa sortu zen. Nafarroako Gobernuak, Iru-ñeko Udalak, FNMC, etorkinekin lan egiten dutenelkarteek eta etorkinen elkarteek hartzen zutenparte.

Droga-mendekotasunari artapena. Irabazi as-morik gabeko elkarteekin hitzarmenak eginezdroga kontsumoak eragindako kolektiboan ekint-zak sustatzen dira egoera indibidualak eta familiaarlokoak hobetzeko eta prebenitzeko. Gai odon-tologikoetarako laguntzak ere ematen ditu, izanere, kontsumoaren ondorioz aho-hortzen hon-datzeak ez du beste sistema publikorik bere gainhartzen. Orobat, errehabilitazio zentroetako ego-naldiak diruz laguntzen dira.

Baztertze Soziala. Hiriko etxerik gabekoak arta-tzeko proiektuak eta zerbitzuak dauzka. Barnean"Babesean" izeneko programa dauka, kalean bizidirenei lo-tokia eta janaria eskaintzen dien balia-bidea da. Zerbitzu honen kudeaketa pribatua daeta aurten egoitza berria irekiko da Trinitariosen,honek artapen zabalagoa eskaintzeko aukeraemango du. Halaber, pertsona hauek eremu za-balean artatzeko ekimena ere jasotzen du, kaleanartatzekoa, alegia.Proetxebizitza. Baldintza sozioekonomiko etafamiliar prekarioan dauden familiei erantzun es-

Iragan

a aztertu

z, orain

a ule

rtu, e

torkizu

na m

arraztu


pezifikoa eta denboran mugatua eman nahi die.1998an hasi zen eta gorabehera handiak jasanditu. Ez da beharrezko egonkortasuna lortu per-tsona hauen etxebizitzaren beharrari beste para-metro batzuetatik ekiteko.

Garapenerako Kooperazioa. Garapenerako Ko-operaziorako programa 1996an ezarri zen Uda-lean, beste herrialde batzuetako komunitateahulduekin garapen eta elkartasun internazionalasustatzeko asmoz. Urtero aurrekontuen osotasu-naren %0,7 baino gehiago eskaintzen zaio pro-grama honi, Nazio Batuek aholkatzen dutenabetez.

Programa hau momentuaren araberako beharrenarabera aldatuz joan da. Hasieran gastuaren %75garapenerako proiektuak laguntzera zuzendutazen, %2 Iruñeko herritarrak sensibilizatzeko, %5larrialdietarako laguntzarako, %1 programarenekinbide zehatzetara eta %23 Udala eta hegoal-deko udalerrien artean proiektu zehatzak egitekohitzarmenendako. Geroago larrialdietarako la-guntzetarako ildoa ireki zen, baita NafarroakoUdalerri eta Kontzejuen Elkarteak kudeatzenduen Nafarroako Kooperazioaren Bertako Fun-tsarentzat beste ekarpen bat ere.

Egun %82 eskaintzen zaio garapenerako proiek-tuei (bertan hitzarmenak eta Bertako Funtsadaude), %6 sentsibilizaziorako, %5 larrialdietarakolaguntzendako, %1 programaren ekinbide zeha-tzetarako eta %5,9 funtzionamendu gastueta-rako.

Banaketa geografikoa hiru eremutan banatzenda, bertara diruaren %90 joaten da: Hego Ameri-kara, Ertamerikara eta Afrikara.

Irag

ana

azte

rtu

z, o

rain

a u

lert

u, e

tork

izu

na

mar

razt

u

59

7.3. Programa Sektorialak(Oraina ulertu)

rograma hauek izan dira urteotan udal poli-tiketan utzikeria handiena jasan dutenak. Egiada haien ezaugarrietako bat aniztasuna dela

eta horrek zehaztasun eza eragiten duen zailta-suna dela, baita herritarren bizi kalitatearen ho-bekuntzan, desberdintasun sozialaren aurka etaongizatearen sakontzean plan integralak buru-tzeko sistematizazio falta ere. Baina hau ezin daizan, inondik inora, talde ahulenei zuzendutakoprograma hauen hobekuntzan eta sustapeneaneragozpen.

Hemen ere pribatizazioa nabaria izan da etaekintza bakan batzuk gauzatu dira. Honek ez diotrataera oso bati erantzuten, trataera orokorbatek zerbitzuaren kalitatea bermatuko luketenneurriak hartzea ahalbidetuko luke.

Gainera politikak programa hauetan ikuspuntuekonomizista batetik zuzenduta daude, ez herri-tarrek behar dituzten behar eta eskaeren analisiteknikotik. Hirugarren Adinaren auzia nabarmenada. Tutoretzapeko Etxebizitzak aukeratu dira E-txebizitza Komunitarioen ezarpenaren politikaalde batera utziz, besterik gabe azken hauek ga-restiagoak direlako. Nahiz eta haien beharra jus-tifikatua izan, bide batez, zahar-etxe pribatuakbultzatzen dira, batzuentzako egiazko negozioak.

P


60

7.4. Emakumea

ruñeko Udalak 80ko hamarkaden hasieran emaku-meentzat Harrera Zerbitzua hasi zuen kolektibo fe-minista baten bidez, geroago birmoldatu eta

Zerbitzu Sozialetan haustura egoeren artapenarenbarruan kokatu zen.

Antolaketa eta parte-hartzerako organoak.1995ean Emakumearen Udal Zinegotzigoa sortu zen,2003an Zinegotzigo Berezi bihurtu zen (beheragokomailakoa). Aukera berdintasunean kudeaketa eta era-baki gaitasuna bultzatzea eta ematea eta emakume-entzako sostengu eta artapen orokorrerako politikaaktiboak garatzea zen helburua.

Hala eta guztiz ere, legegintzaldi honetan zinegotzigohau desagerrarazi egin dute eta joan-etorri lotsagarribaten ondoren Emakumearen programa Merkataritzaeta Turismo eta Berdintasuneko eremuko eranskin bi-hurtu da. Zerikusirik ote du honek zenbaitek emaku-mearen gorputz eta irudiaren komertzializazioazduten iritziarekin? Edo turismo sexualarekin? Bestela,benetan zaila da ulertzea honek eremu honetan izandezakeen lotura. Edozein modutan, antolaketa egitu-ran izandako aldaketa hauek erakusgai uzten duteemakumearen desberdintasunaren arazoari etahonen ondorio larriei modu integralean ekiteko da-goen interes eta borondate politiko eza.

Diotenez, parte-hartzea bultzatzeko ere 2001ean Emakumearen Udal-Kontseilua arautzen duen arau-tegia onartu zen. Izaera aholkutzailea eta kontsultiboa dauka, honek indargabetu egin du eta izan be-harko litzatekeen parte-hartze organoaren amarru huts bihurtu du. Gainera, bere osaketa emakumeelkarte jakin bati mugatu zitzaion eta zentral sindikalak baztertu ziren, UGT eta CC.OO. izan ezik.

Aukera Berdintasuneko Plana. Aukera Berdintasunerako I. Plana 1997ko ekainaren 13an onartu zeneta indarrean egon zen bere ebaluazioa 2001ean egin zen arte. Hala ere, 2005ean berriro Plan berbe-raren bigarren ebaluazioa egin zen. 2006an kontratu bat egin zen enpresa pribatu batekin II. Planarenzirriborroa egin zezan. Zirriborro honen gastua 23.000 €-koa izan zen, baina inoiz ez zen onartu. 2009anlan berbera kontratatu zitzaion beste enpresa bati eta 23.014 € balio izan zuen. Hau da, ebaluazioa etaII. Planaren zirriborroa ordaindu egin da beharrezkoa izan gabe. UPNren ardurako zinegotzigoari haugaldetuta eta salatuta, erantzun bakarra zera izan zen: berak ezer ez dakiela eta lehendabiziko zirriborroaez zela haien gustukoa, nahiz eta lehendabizikoaren ia berdina zen. Hitzik gabe.

Beraz, 50.000€ko gastuaren ondoren eta Planik gabeko 10 urteren ondoren, aurtengo maiatzean pren-tsari aurkeztu zitzaion Berdintasunerako II. Plana, Emakumearen Kontseiluak onartua izan gabe, Herri-tarren Batzordean ikusia izan gabe eta inongo udal organok onartua izan gabe. Honek guztiak etaarestian esandakoak, argi uzten dute UPNk udal politikaz egiten duen kudeaketa. Bere kudeaketa han-diustea da, nagusikerian oinarritua eta herritarrei orokorrean, eta haien ordezkariei zehazki mespretxuaerakusten duena, Emakumearen Kontseilua bera inongo baliorik gabe utziz.

Bestalde, Plan honek funtsezko gabeziak dauzka. Esaterako, Iruñeako eta Iruñeko Udaleko datu errea-letan oinarritutako diagnostiko ona (ez dago daturik, ezta bertako langile kopurua bera ere), nori zuzen-duta doan, ekinbideen kronograma, ezta aurrekonturik,... Gainera, ezinbestekoa da herritarrenparte-hartzea eta, bereziki, emakumeena, honetarako parte-hartzerako bideak ezartzea beharrezkoada.

Iragan

a aztertu

z, orain

a ule

rtu, e

torkizu

na m

arraztu

I


61

Emakumearentzako Artapenerako Zerbitzua (EAUZ). Emakumearentzako Artapenerako Udal Zerbi-tzua 1991n hasi zen martxan, antzemandako eskaerari erantzuna eman asmoz. Zerbitzu espezifiko etaespezializatua da, haien egoera sozialagatik babes, laguntza sozial, juridiko edota psikologikorako neurribereziak behar dituzten emakumeen artapen osoari zuzenduta dago. Honako programak dauzka:

- Eman aukera bat zure buruari, babesa duzu. 1996tik martxan da eta udal bitartekotzarako zerbitzuada. Talde espezializatu batez eta lo-tokirako eta sostengurako baliabideak ezarriz, oinarrizko artapena,trinkoa eta denboran mugatua eskaintzen die gabezia-egoeran eta arrisku sozialean dauden emakumeei.Lo-tokiaz gain, laguntza trinkoa ahalbidetzen du.

- Emakume haurdunei harrera. Zerbitzu hau 2001ean hasi zen martxan, etxebizitza propiorik edo balia-bide sozialik ez duten emakume haurdunei dago zuzenduta. Emakume hauek familia edota jendartesostengurik ez edukita, haien haurdunaldi eta amatasunari bakarrik egin behar diete aurre. Haurra adop-zioan ematea pentsatzen ari direnei edo dagoeneko adopzioan ematea erabaki dutenei ere zuzendutadago. Zerbitzuak 8 emakumerentzako lekua duen etxebizitza dauka, haurdun dagoen emakumea es-kaera egiten duenean hartzen da eta gehienez urte betez gera daiteke.

Horrela bada, arlo honetan azken 12 urteetan egin dena ekintza isolatuak besterik ez dira izan, koordi-naziorik gabe eta horrelako gaian itxura soilik mantentzeko. Ez da auziaren funtsera zuzendutako poli-tikarik eta erantzun orokorra ematen duen planteamendurik egin. Ekintza sinplistak besterik ez dira izan,propaganda egiteko eta ez dezan irudi berdintasunaren gaiak ez duela arduratzen.

Kontziliaziorako Itun Lokala. Itun Lokala bertako erakundeek hartzen duten konpromisoa da, erakun-deek elkarlanean herritarren lana, bizitza soziala eta pertsonala kontziliatzeko erraztasunak lortzekohainbat helburu lantzen dituzte. Itun honek, kontziliazioaren eremuan, hainbat arlotan instituzio publikoeta pribatuen, bien ala bien, ardura soziala sustatzeko moduak garatzearen beharrari erantzuten dio.

Gai honetan 2009an esperientzia pilotua sortzea proposatu zen Iruñeko II. Zabalgunera begira. 3 urtekoituna zen (2010-2012), bukatzean berritzeko aukerarekin. Bere kudeaketa eta garapenerako BatzordeInstituzionala eta Batzorde Teknikoa sortu ziren. Arazoa sorreran bertan datza, izan ere, ituna akastutajaio zen. Sinatzeko baldintza baitzen taldeen ekimena edota egoitza leku horretan izatea, baina harrituaikusi dugu izenpetzen Defentsa Ministerioa, NaBai (ez dute egoitzarik Zabalgunean) eta gainontzekotalde politikoek, Ezker Abertzalea izan ezik, espreski baztertua izan zena. Baztertuak izan ziren, era be-rean, UGT eta CC.OO. ez diren gainontzeko sindikatu guztiak.

Irag

ana

azte

rtu

z, o

rain

a u

lert

u, e

tork

izu

na

mar

razt

u

7.4. Emakumea(Oraina ulertu)

erdintasun politikak parodia hutsa besterik ez diraizan Barcinaren eskuetan. Hasieratik kalkulatutakoanbiguotasunarekin jokatu du, emakumearen zi-

negotzigoa desagerraraziz, zinegotzigo berezi bihurtuzeta haren eskumenak beste eremu batera pasaz jarri etaken daitekeen gaia balitz bezala. Argi geratu da bereegiazko sentsibilitatea eta zein lekutan geratzen denemakumearen askapena bere zereginen barnean.

Berdintasuna bost axola zaiola nabarmena izan da Ber-dintasunerako Planaren egituran, azken 12 urteetan ezbaitu deus egin haren ezarpenerako. Azken urtera arteez da II. Plana egitean lortu eta ez da bere meritua izan, baizkik eta emakumeen eta oposizioaren exi-jentzia, harriturik ikusi baitugu udal baliabideak nola xahutzen ziren edozein modutan. Kronogramariketa aurrekonturik gabeko Plana, honek bere etorkizuna aurreikus dezake eta, gainera, ez du emakumeenparte-hartzea izan.

Baliabide ekonomikoak eta materialak murriztu egin dira, minimoetan mantenduz. Haatik, premiak han-dituz doaz, batez ere zailtasun sozialean dauden adin gutxikoen artean eta genero indarkeria kasuak

B


62

7.5. Gazteak

azte esaten ohi zaie 14 eta 30 urte bitarteko herritarrei.2010eko maiatzeko udal erroldak zioenez gure hirian 33.737pertsona ziren adin horren barruan zeudenak, horrek herri-

tarren %16,99 esan nahi du. Hau da, Iruñean herritarren seirenbat baino gehiago gaztea da.

Gazteriaren Etxea. 1969an ireki zen, Espainiako estatuan gaz-teek zehazki erabiltzeko eraiki zen lehen zentroa izan zen, garaihartan Frantziako estatuan martxan jartzen ari zirenen ereduarijarraituz.

Nafarroako Gobernuaren zentroa da, 1986ko urriaren 17kosaioan Iruñeko Udalari eman ziona. Emate hau 30 urterako etadohainik izan zen eraikinaren helburua kulturala, formatiboa, di-bertimendurako, informatiboa eta dokumentaletarako erabil-tzeko baldintzarekin. Honetaz gain Iruñeko Udalak mantenu etakonpontze gastuak ordaindu beharko lituzke eta baita eraikinarenerabilerarako suerta zitezkeen langile gastuak ere.

Udalari eraikina ematearekin batera, Gazteriaren Etxearen fun-tzionamendua zerbitzutarako enpresa pribatu batekin sinatutakokontratuak gidatzen du. Egun, 2006ko martxoaren 14ko Go-bernu-batzordean adostutakoaren ondorioz, kudeaketa SEDENASL enpresa pribatuaren esku dago.

Hemen Gazte Informaziorako Bulegoa dago eta hainbat zerbitzuren artean, aholkularitza juridikoa, psi-kologikoa eta ikasketen ingurukoa eskaintzen du; halaber, lan aukerak eta aisialdia.

Iragan

a aztertu

z, orain

a ule

rtu, e

torkizu

na m

arraztu

G

areagotu egin dira. Nagore eta Tatiela akatuak izan dira gure hirian, Barcinak ez du ahaleginik txikienaegin, ez jokaera protokoloa ezartzeko, ezta indarkeria matxistari arrakasta bermeez heltzeko jokaeraPlan integrala egiteko.

Aldiz, ahalegina jarri du transmititu ohi diren rol eta ereduak mantentzeko. Rol eta eredu horiek oraindiktransmititzen dira, berdintasunaren aldeko kanpainak badaude ere, kanpaina hauek ezin baitiote aurreegin lobby handiek publizitate kanpainetan inbertitzen duten dirutzari. Bertan, oraindik ere, emakumeadesirazko objektutzat hartzen da, emakumearen erabilera sexista honi amaiera emanen liokeen neurrilegegilerik hartu gabe.

Eta are ahalegin handiagoa egin du Opus Deik predikatzen duen ideologia atzerakoia eta misoginoa ba-besteko. Familia eredu tradizionala bultzatuz; emakumeoi abortatzeko gure eskubidea gauzatzeko au-kerak galaraziz; moral kristaua inposatuz, emakumearen papera txikitu eta gizonei men eginez, sakrifizioeta isiltasunera kondenatzen gaituena. Azken finean, eredu patriarkalaren defentsaren alde egin du etahorrek emakumeekin erabat bidegabea den sistema politiko eta ekonomikoa sustengatzen du.


63

Irag

ana

azte

rtu

z, o

rain

a u

lert

u, e

tork

izu

na

mar

razt

u

Hala ere, ikus dezakegunez, erabiltzaileak izugarri gu-txitu dira 2006tik aurrera zegoeneko funtzionamen-duan zeuden zerbitzuetan.

Barcinaren agintaldian zentro honek indarra galdu dupribatizazioarengatik eta bere kabuz antolatzeko ezin-tasunarengatik. Ekintza kontsumorako zentroa, nongazteek ezin baituten proiektu autogestionaturik ga-ratu, dena eginda jasotzen baitute.

Hemen ere suma daiteke Barcinaren esku beltza eus-kararen estaltze eta ukatze saiakeran, azken urteotandesagertu egin baita hainbat publikazio, komunikazio,antolatutako ekintzetatik,...

Gazte Plana. 2001-2003 I. Udal Gazte Plana 2001ekoabuztuaren 2ko udalbatzan onartu zen. Dokumentuhau gazteen kezkei erantzuna emateko tresna baliaga-rri eta eraginkorra izateko jaio zen, haien beharreiarreta emateko, ahal den moduan haien arazoak kon-pontzeko eta jendartean parte-hartze aktiborako bideaizateko.

Baina Plan hau izugarri kritikatu zuten gazte kolektibo gehienek, ez baitzuten uste gazteentzako plan apro-posa zenik. Haien ustez, plana osatzeko beharrezkoa zen egiazko prozesu parte-hartzailea eta ez zenegin. Gainera, egindako ekarpen urriak ez ziren aintzakotzat hartu.

I. Planean antzemandako hutsuneak aintzat hartuta eta gazteengan sortzen diren behar berriak aintzathartuz, gazteak egiazko protagonista izango ziren plan baten egitea proposatu zen. Hala ere, 2006komaiatzaren 23an Bertako Gobernu Batzordeak II. Gazte Plana onartu zen, oraingoan ere gazte protago-nismo hori ez zen gauzatu, berriz ere UPNk parte-hartze kontrolatua eta zentsuratua nahi izan baitzuen;honek ere gazteen zati handi baten gaitzespena jaso zuen.

Plan honek, gainera, izaera zehaztugabea eta berrikusgarria dauka; diotenez, gazteen beharrak eta es-kaerak etengabe berritzeko. Halere, badirudi gazteak benetako protagonista izango diren Plan berria eginbeharra saihesteko modu sotila dela. Izan ere, jendarteko sektore aktiboenek ez dute parte hartu nahi izanhaien ustez gezur hutsa delako, gazteen manipulazioaren bidez eta haren neurrira onartutako parte-har-tzearekin, Barcinarentzako domina berria delako.

Denborak arrazoia eman zien garai hartan plan honekin kritikoak izan zirenei. Plan hau ez da ezertarakokonponbide izan, are gehiago, gazteek ez dute ezagutu ere egin.

Gazte Udal Mahaia. Iruñeko I. Gazte Planaren helburuetako bat Gazte Udal Mahaia osatzea zen. Mahaihonen helburua gazteen inguruko udal erabakietan gazteei bitartekaritza eta parte-hartzea ematea da.Mahai hau Iruñeko Udaleko ordezkariek, Nafarroako bi unibertsitateetako ordezkariek eta hainbat gazteelkartetako ordezkariek osatuko dute.

II. Gazte Planak dio Gazte Udal Mahaiak bermatu egin behar duela Iruñea Gazte Planaren betetzen delaeta eztabaidak , ikerketa jardunaldi eta lanak sustatzea. Azken finean, gazteei begirako udal kudeaketareninguruan aholkularitza eta informaziorako Udal Administrazioko kontsultarako organoa da. Iruñea GaztePlanaren garapenerako oinarrizko tresnatzat jotzen da Gazte Udal Mahaia.

Dena dela, Mahai hau ez da apenas batzartu eta batzartu bada ere, kontsultarako organoa denez, ez daukahartu beharreko erabakietan eragiteko gaitasunik, gaitasun hori soilik udal gobernuko taldeak dauka. Beraz,erakunde hau gazte arloan dagoen label politikoa erakusteko baino ez du balio. Gainera ez da errealita-tearen ordezkari, bertan ez baitaude jendarteko gazteria osoaren ordezkariak: bajerak, gazte talde zeha-tzak, antolatu gabeko gazteak,... Beste talde batzuen ordezkaritzari, aldiz, balio handiegia ematen zaie.


64

Beste jarduera batzuk. Udaletik burutzen direnekintza, programa eta jarduerei dagokienez, gazteenarazo eta beharrei ez diela erantzuten nabarmendubehar da. Horren ordez, menu antzekoa dira eta zeinjardueratan eman nahi duten izena, horixe da, gazteenerabaki bakarra da , hasieratik egiazko parte-hartzaileizan gabe. Aisialdi pasiboa bultzatzen da horrela, gaz-teak kontsumitzaile pasiboak baino ez diren aisialdia.

Beste alde batetik, asoziazionismoa bultzatzen dueladio eta egiten den gauza bakarra gazte mugimendutiksortzen diren ekimenak oztopatu eta jazartzea da.Diru-laguntzen emate hutsera dago mugatuta, asko-tan gainera, eta gero eta gehiago, irizpide alderdikoieierantzuten dietenak, ez arrazoizko banatzeari etamodu ez baztertzaile baten banatzeari.

Etxebizitza eta lanari dagokionez, gazteen emantzi-paziorako funtsezko ardatzak biak, ez da gazteek biziduten errealitateari erantzuna emango dion inongopolitikarik garatu. Gainera, kontuan hartzekoa da krisiekonomikoaren ondorioz talderik kaltetuenetakoa di-rela gazteak. Ez dira, ordea, egoera hau leuntzekoneurririk ezarri.

Azken legegintzaldi honen hasieran Iruñeko GazteKontseilua osatzen saiakera izan zen. Berriz ere burutuezinik gelditu zen saiakera, gazteen parte-hartze fal-tsutik abiatu baitzen. Gogoan hartu behar da prozesuparte-hartzailea garatzeko ez dela nahikoa parte-hartzerako bideak ematearekin. Gazteak egin nahi de-narekin identifikatuak eta motibatuak sentitu behardira, gainera bere parte-hartzeak zerbaitetarako balioduela sentitu behar du, bere parte-hartzea ez dela po-litikei parte-hartzaile izena gehitzeko, azken finean ezdela burua zuritzeko zerbait.

Udal politikak egiteko gazteak aintzat ez hartzeazgain, azken 12 urteotan gazteak antolatu eta haienekimenak burutzea galarazi egin da. Autogestioa etaparte-hartzea ez sustatzeaz gain, oztopatu egin da,zapaldu egin da eta kriminalizatu egin da. Gazteekgauzatu izan nahi duten guztiak oztopoak besterik ezditu izan eta askotan baita kartzela ere.

Honen adibide ugari daukagu, baina, agian esanahirikhandiena duena Euskal Jairen birrintze eta huste ba-satia izan da, geroagoko Rozalejoseko Markesarenaedota Iruñeko auzoetan zeuden hainbat gaztetxe edoleku autogestionatuen itxiera.

Iragan

a aztertu

z, orain

a ule

rtu, e

torkizu

na m

arraztu


65

7.5. Gazteak

PNk eta Barcinak gazteak arazotzat hartu ditu, ez aukeratzat. Parte-hartzean hezteko aukera, kon-promisoan eta erantzukizunean, haiek baitira hemendik gutxira hiriaren etorkizuna bere egin be-harko dutenak. Bere jarrera manipulatzailea eta baztertzailea izan da, gazteak kontrolatu eta

zuzendu nahi izan ditu kritika onartzen ez duen parte-hartze eredurantz. Hor ezin da aritu, soilik kon-tsumi daiteke; hor pasibitatea araua da. Arauak onartu, ezarritako ordena jarraitu eta men egiten diotengazteak nahi ditu.

Barcinak gazteentzat gazterik gabe gobernatu du eta horrek Gazte Planak eta Gazte Mahaiak behar lu-keten protagonismoa ez izatea eragin du. Dekoraziorako elementu huts bilakatu dira gazteen egiazkoparte-hartzea eragozten duen politika apaintzeko.

Horregatik, gazteen arloan lan ona egin dadin, kontuan hartu beharko dira gazteen nahi eta lehentasu-nak. Sentitutako, adierazitako edo inplizituak diren beharrak eta haien garapena eragozten duten etasentitzen ez diren beharrak, baina horrendako guztiarendako, ezinbestekoa da gazteen parte-hartzeaedukitzea. Parte-hartzeko eta erabakitzeko bideak eman behar zaizkie gazteei, baina, era berean, akuilatubehar da, animatu, sustatu, irakatsi eta lagundu behar da. Parte hartzeko ez da nahikoa bideak ezartzea.

eharrezkoa da Gazte Plan ona egitea, gazteen beharrei erantzungo diena. Horretarako ezinbestekoada gazteekin batera egindako diagnostiko batetik abiatzea. Diagnostiko hori teknika parte-hartzai-leen bidez egin beharko da gazteak izan daitezen protagonista hasiera-hasieratik.

Bestalde, jakinda gazteak bereziki pairatzen dituela langabezia, etxebizitza lortzeko zailtasunak, integra-zioa, droga-mendekotasunak, eta abar, beharrezkoa da aparteko ahalegina egitea gazteak laguntzekotrataera integrala ahalbidetzen duten zeharkako ekinbide zehatzen bidez.

Irag

ana

azte

rtu

z, o

rain

a u

lert

u, e

tork

izu

na

mar

razt

u

U

B


Documents

Jendarte eredua