View
230
Download
1
Embed Size (px)
DESCRIPTION
JAK PROWADZIĆ SZKOŁĘ PODRĘCZNIK DLA NGO
Citation preview
1
2
FUNDACJA TARCZA
NOWY SĄCZ 2012
3
4
Spis treści:
WYKAZ SKRÓTÓW UŻYWANYCH W TEKŚCIE: ................................................................................................. 7
WPROWADZENIE ................................................................................................................................................ 11
POTRZEBNY LIDER ORGANIZACJI POZARZĄDOWEJ. ................................................................................... 11
ROZDZIAŁ I .......................................................................................................................................................... 16
JAK EFEKTYWNIE I SKUTECZNIE ZARZĄDZAĆ ORGANIZACJĄ POZARZĄDOWĄ, KTÓRA PROWADZI
SZKOŁĘ? .............................................................................................................................................................. 16
ROZDZIAŁ II ......................................................................................................................................................... 25
ZARZĄDZANIE PLACÓWKĄ OŚWIATOWĄ I AKTYWIZACJA LOKALNYCH SPOŁECZNOŚCI ..................... 25
2.1 Jak efektywnie i skutecznie zarządzać szkołą przejętą przez NGO? ....................................................... 26
2.2 Jak pracownicy gminy mają aktywizować lokalną społeczność do tworzenia NGO i przejmowania
szkół? ................................................................................................................................................................... 29
ROZDZIAŁ III ........................................................................................................................................................ 33
EDUKACJA PRAWEM KAŻDEGO- EDUKACJA DZIECI I MŁODZIEŻY NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POLSCE
.............................................................................................................................................................................. 33
3.1 Wstęp .............................................................................................................................................................. 34
3.2 Uczeń niepełnosprawny w systemie edukacji ............................................................................................ 36
3.2.1 Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego ...................................................................................... 36
3.2.2 Orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania.................................................................................. 40
3.3 Finanse na edukację...................................................................................................................................... 41
3.4 Edukacja równych szans .............................................................................................................................. 46
3.4.1 Obowiązek szkolny a uczeń niepełnosprawny ......................................................................................... 46
3.4.2 Liczebność klas ........................................................................................................................................ 47
3.4.3 Indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny .................................................................................... 50
3.4.4 Pomoc psychologiczno-pedagogiczna ..................................................................................................... 51
3.4.5 Zajęcia rewalidacyjne ............................................................................................................................... 53
3.4.6 Obowiązki rodzica ucznia niepełnosprawnego ......................................................................................... 54
3.4.7 „DOBRY” Nauczyciel ................................................................................................................................ 55
3.4.8 Nauczyciel wspomagający ....................................................................................................................... 59
3.5 Integracja poprzez wspólne wzrastanie - jak równy z równym ................................................................ 61
3.6 Wykaz aktów prawnych powołanych w opracowaniu ............................................................................... 63
ROZDZIAŁ IV ........................................................................................................................................................ 65
PROWADZENIE SZKOŁY, DOBÓR KADRY PEDAGOGICZNEJ, INWENTARYZACJA, BUDŻETOWANIE ..... 65
4.1 Prowadzenie szkoły ....................................................................................................................................... 66
4.2 Dobór kadry pedagogicznej .......................................................................................................................... 66
4.3. Inwentaryzacja .............................................................................................................................................. 75
4.4 Budżetowanie szkoły ..................................................................................................................................... 78
ROZDZIAŁ V ....................................................................................................................................................... 108
SYSTEM OŚWIATY ............................................................................................................................................ 108
5.1 Cele systemu oświaty ................................................................................................................................. 109
5.2 Budowa systemu oświaty ........................................................................................................................... 111
5.3 Szkoły publiczne i niepubliczne – wprowadzenie do problematyki ........................................................ 112
5.4 Szkoły publiczne – bliższa charakterystyka .............................................................................................. 113
5.5 Szkoły niepubliczne – bliższa charakterystyka ......................................................................................... 114
5.6 Szkoły niepubliczne o uprawnieniach szkoły publicznej ......................................................................... 117
5.7 Typy i rodzaje szkół ..................................................................................................................................... 118
5.8. Podmioty tworzące i prowadzące szkoły – pojęcie organu prowadzącego. ........................................ 121
5.9 Szkoły samorządowe................................................................................................................................... 123
5.10 Pytania i odpowiedzi ................................................................................................................................. 125
ROZDZIAŁ VI ...................................................................................................................................................... 127
DZIAŁALNOŚĆ SZKOŁY ................................................................................................................................... 127
6.1 Dokumenty określające ustrój szkoły – wprowadzenie do problematyki ............................................... 128
5
6.2 Statut szkoły – bliższa charakterystyka..................................................................................................... 129
6.3 Podstawa programowa oraz podstawowe dokumenty związane z procesem nauczania ................... 136
6.3.1. Podstawa programowa. ......................................................................................................................... 136
6.3.2. Program nauczania. .............................................................................................................................. 138
6.3.3. Plan nauczania. ..................................................................................................................................... 139
6.3.4. Inne dokumenty szkoły. ......................................................................................................................... 140
6.4. Organy wewnętrzne szkoły – powoływanie, odwoływanie i kompetencje. ........................................... 140
6.4.1. Dyrektor. ................................................................................................................................................ 140
6.4.2. Rada pedagogiczna. ............................................................................................................................. 143
6.4.3. Rada szkoły. .......................................................................................................................................... 145
6.4.4. Rada rodziców....................................................................................................................................... 147
6.4.5. Samorząd uczniowski. ........................................................................................................................... 148
6.5. Relacje pomiędzy szkołą a organem prowadzącym. ............................................................................... 149
6.5.1. Finansowanie szkolnictwa. .................................................................................................................... 150
6.5.2. Finansowanie przedszkoli publicznych. ................................................................................................. 151
6.5.3 Finansowanie szkół publicznych ............................................................................................................ 152
6.5.4. Przekazywanie, przeznaczenie i kontrola dotacji. ................................................................................ 154
6.7 Pytania i odpowiedzi .................................................................................................................................. 155
ROZDZIAŁ VII ..................................................................................................................................................... 158
ORGANIZACJE POZARZĄDOWE JAKO PODMIOTY ZDOLNE DO PRZEJĘCIA ZADAŃ GMINY W
ZAKRESIE EDUKACJI PODSTAWOWEJ ......................................................................................................... 158
7.1. Pojęcie i działalność organizacji pozarządowych.................................................................................... 160
7.1.1. Pojęcie organizacji pozarządowych. ...................................................................................................... 160
7.1.2. Działalność organizacji pozarządowych. ............................................................................................... 162
7.1.3. Pojęcie i cechy osób prawnych ............................................................................................................. 171
7.1.4 Zagadnienia rejestracyjne organizacji pozarządowych .......................................................................... 172
7.2. Stowarzyszenie jako organizacja pozarządowa zdolna do przejęcia szkoły. ........................................ 185
7.2.1 Warunki tworzenia stowarzyszenia ........................................................................................................ 188
7.2.2 Zagadnienia rejestracyjne stowarzyszenia ............................................................................................. 191
7.2.3 Działalność stowarzyszenia ................................................................................................................... 193
7.2.4 Nadzór nad stowarzyszeniami ............................................................................................................... 202
7.2.5 Poszerzenie celów statutowych istniejącego stowarzyszenia, tak aby mogło prowadzić szkołę. ........... 204
7.2.6. Likwidacja stowarzyszenia. ................................................................................................................... 206
7.3 Fundacja jako organizacja pozarządowa zdolna do przejęcia szkoły. .................................................... 207
7.3.1. Warunki tworzenia fundacji. .................................................................................................................. 208
7.3.2. Zagadnienia rejestracyjne fundacji. ....................................................................................................... 210
7.3.3 Działalność fundacji. ............................................................................................................................... 212
7.3.4. Nadzór nad fundacjami. ........................................................................................................................ 214
7.3.5. Poszerzenie celów statutowych istniejącej fundacji, tak aby mogła prowadzić szkołę. ......................... 215
7.3.6. Likwidacja fundacji. ............................................................................................................................... 216
7.4 Inne rodzaje organizacji pozarządowych mogących prowadzić szkołę ................................................. 216
7.4.1. Kapitałowe spółki handlowe .................................................................................................................. 217
7.4.2. Podmioty kreowane przez ustawę o sporcie ......................................................................................... 217
7.5. Status organizacji pożytku publicznego (OPP). ....................................................................................... 218
7.5.1. Uzyskanie statusu opp. ......................................................................................................................... 219
7.5.2. Obowiązki wynikające ze statusu OPP. ................................................................................................ 222
7.5.3. Korzyści wynikające ze statusu OPP .................................................................................................... 223
7.6. Pytania i odpowiedzi. ................................................................................................................................. 227
ROZDZIAŁ VIII .................................................................................................................................................... 231
WZORY DOKUMENTÓW ................................................................................................................................... 231
ROZDZIAŁ IX ...................................................................................................................................................... 322
PROWADZENIE SZKOŁY PRZEZ ORGANIZACJĘ POZARZĄDOWĄ ............................................................. 322
9.1. Prowadzenie szkoły przez organizację pozarządową w wyniku jej przejęcia. ...................................... 324
6
9.2.Składniki majątkowe umożliwiające prowadzenie szkoły ........................................................................ 327
9.3 Odpowiedzialność za zobowiązania związane z prowadzeniem szkoły ................................................. 328
9.4. Nadzór nad prowadzeniem szkoły przez organizację pozarządową ...................................................... 329
9.5. Pytania i odpowiedzi .................................................................................................................................. 332
ROZDZIAŁ X ....................................................................................................................................................... 334
TRYB PRZEJĘCIA SZKOŁY PRZEZ ORGANIZACJĘ POZARZĄDOWĄ ......................................................... 334
10.1.Przejęcie szkoły przez organizację pozarządową – charakterystyka ogólna ....................................... 335
10.2 Przygotowanie do przejęcia szkoły przez organizację pozarządową – konsultacje społeczne .......... 336
10.3.Uchwała jednostki samorządu terytorialnego ......................................................................................... 337
10.3.1 Organ właściwy do podjęcia uchwały ................................................................................................... 337
10.4 Proceduralne wymogi podjęcia uchwały ................................................................................................. 340
10.5 Uchwała o przekazaniu: elementy, treść i charakter .............................................................................. 341
10.6 Opinia kuratora oświaty ............................................................................................................................ 343
10.7 Umowa o przekazanie prowadzenia szkoły ............................................................................................. 350
10.8 Obligatoryjna treść umowy ....................................................................................................................... 353
10.9 Fakultatywna treść umowy ....................................................................................................................... 361
10.10 Zaskarżalność czynności podejmowanych w trybie przejęcia szkoły przez organizację pozarządową.
............................................................................................................................................................................ 365
10.11 Pytania i odpowiedzi. .............................................................................................................................. 367
10.12 Wzory dokumentów. ................................................................................................................................ 370
ROZDZIAŁ XI ...................................................................................................................................................... 377
PRAWNO-PRACOWNICZE ZAGADNIENIA PRZEJECIA SZKOŁY PRZEZ ORGANIZACJĘ POZARZĄDOWĄ
............................................................................................................................................................................ 377
11.1. Status prawny pracowników dydaktycznych przed przejęciem szkoły. .............................................. 378
11.2. Status prawny pracowników pozadydaktycznych przed przejęciem szkoły. ...................................... 389
11.3. Modyfikacja stosunku pracy w toku procesu przejęcia szkoły. ........................................................... 391
11.4. Skutki rozwiązania stosunku pracy w wyniku przejęcia szkoły. .......................................................... 397
11.5. Skutki kontynuacji stosunku pracy w wyniku przejęcia szkoły. .......................................................... 399
11.6. Nowa organizacja obowiązków pracodawcy i pracownika w związku z przejęciem szkoły. .............. 400
11.7. Odpowiedzialność za zobowiązania pracownicze. ............................................................................... 401
11.8. Pytania i odpowiedzi. ............................................................................................................................... 403
7
Wykaz skrótów używanych w tekście:
-KC
-KK
-KN
- KP
-Konstytucja
-KPC
-KSH
-PrStow
-uDziałPożytPubl
-uFund
-Kodeks cywilny z dnia 23 kwietnia 1964 r.
(Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.)
-Kodeks karny z dnia 6 czerwca 1997 r.
(Dz.U. Nr 88, poz. 553, ze zm.)
-Karta Nauczyciela z dnia 26 stycznia 1982 r.,
(tekst jednolity z dnia 17 maja 2006 r. Dz. U.
Nr 97, poz. 674, ze zm.)
- Kodeks pracy z dnia 26 czerwca 1974 r.,
(tekst jednolity: Dz. U. 1998 r. Nr 21 poz. 94,
ze zm.)
-Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483, ze
zm.)
-Kodeks postępowania cywilnego z dnia 17
listopada 1964 r. (Dz.U. Nr 43, poz. 296, ze
zm.)
-Kodeks spółek handlowych z dnia 15
września 2000r. (Dz.U. Nr 94, poz. 1037, ze
zm.)
-Prawo o stowarzyszeniach z dnia 7 kwietnia
1989 r. (tekst jednolity z dnia 31 maja 2001 r.
Dz.U. Nr 79, poz. 855, ze zm.)
-Ustawa o działalności pożytku publicznego i
o wolontariacie z dnia 24 kwietnia 2003 r.
(tekst jednolity z dnia 27 października 2010 r.
Dz. U. Nr 234, poz. 1536, ze zm.)
-Ustawa o fundacjach z dnia 6 kwietnia 1984
r. (tekst jednolity z dnia 17 maja 1991 r. Dz.
U. Nr 46, poz. 203, ze zm.)
8
-uGospKom
-uGospNier
-uKRS
-uKSC
-uOpłSkarb
-uPCC
-uPDoF
-uPDoP
-Ustawa o gospodarce komunalnej z dnia 20
grudnia 1996 r. (tekst jednolity z dnia 18
lutego 2011 r. Dz. U. nr 45, poz. 236, ze zm.)
-Ustawa o gospodarce nieruchomościami z
dnia 21 sierpnia 1997 r. (tekst jednolity z dnia
19 maja 2010 r. Dz. U. Nr 102, poz. 651, ze
zm.)
-Ustawa o Krajowym Rejestrze Sądowym z
dnia 20 sierpnia 1997 r. (tekst jednolity z dnia
3 września 2007 r. Dz. U. Nr 168, poz. 1186,
ze zm.)
-Ustawa o kosztach sądowych w sprawach
cywilnych z dnia 28 lipca 2005r. (tekst
jednolity z dnia 27 kwietnia 2010 r. Dz. U. Nr
90, poz. 594, ze zm.)
-Ustawa o opłacie skarbowej z dnia 16
listopada 2006 r. (Dz. U. Nr 225, poz. 1635,
ze zm.)
-Ustawa o podatku od czynności
cywilnoprawnych z dnia 9 września 2000 r.
(tekst jednolity z dnia 17 maja 2010 r. Dz. U.
Nr 101, poz. 649, ze zm.)
-Ustawa o podatku dochodowym od osób
fizycznych z dnia 26 lipca 1991 r. (tekst
jednolity z dnia 17 stycznia 2012 r. Dz. U. z
2012 r., poz. 361, ze zm.)
-Ustawa o podatku dochodowym od osób
prawnych z dnia 15 lutego 1992 r. (tekst
jednolity z dnia 9 marca 2011 r. Dz. U. Nr 74,
poz. 397, ze zm.)
9
-uPodOpłLok
-uPryw
-uPSpadDar
-uPrzedPaństw
-uRadTel
-uSamGm
-uSamPow
-uSamWoj
-uSłużbZast
-Ustawa o podatkach i opłatach lokalnych z
dnia 12 stycznia 1991 r. (tekst jednolity z dnia
17 maja 2010 r. Dz. U. Nr 95, poz. 613, ze
zm)
-Ustawa o komercjalizacji i prywatyzacji z
dnia 30 sierpnia 1996 r. (tekst jednolity z dnia
14 października 2002 r. Dz. U. Nr 171, poz.
1397, ze zm.)
-Ustawa o podatku od spadków i darowizn z
dnia 28 lipca 1983 r. (tekst jednolity z dnia 6
czerwca 2009 r. Dz. U. Nr 93, poz. 768, ze
zm.)
-Ustawa o przedsiębiorstwach państwowych z
dnia 25 września 1981r. (tekst jednolity z dnia
18 czerwca 2002 r. Dz. U. Nr 112, poz. 981,
ze zm.)
-Ustawa o radiofonii i telewizji z dnia 29
grudnia 1992 r. (tekst jednolity z dnia 18
lutego 2011 r. Dz. U. Nr 43, poz. 226, ze zm.)
-Ustawa o samorządzie gminnym z dnia 8
marca 1990 r. (tekst jednolity z dnia 12
października 2001 r. Dz.U. Nr 142, poz. 1591,
ze zm.)
-Ustawa o samorządzie powiatowym z dnia 5
czerwca 1998 r. (tekst jednolity z dnia 27
października 2001 r. Dz. U. Nr 142, poz.
1592, ze zm.)
-Ustawa o samorządzie województwa z dnia 5
czerwca 1998 r. (tekst jednolity z dnia 18
września 2001 r. Dz. U. Nr 142, poz. 1590, ze
zm.)
-Ustawa o służbie zastępczej z dnia 28
listopada 2003 r. (Dz. U. Nr 223, poz. 2217,
10
-uSport
-uSysOśw
-uZbPubl
-uFinanPubl
-uPracSam
-uRPO
ze zm.)
-Ustawa o sporcie z dnia 2010 r. (Dz. U. Nr
127, poz. 857, ze zm.)
-Ustawa o systemie oświaty z dnia 7 września
1991r. (tekst jednolity z dnia 19 listopada
2004 r. Dz. U. Nr 256, poz. 2572, ze zm.)
-Ustawa o zbiórkach publicznych z dnia 15
marca 1933 r. (Dz. U. Nr 22, poz. 162, ze
zm.)
-Ustawa o finansach publicznych z dnia 27
sierpnia 2009 r. (Dz.U. Nr 157, poz. 1240, ze
zm.)
-Ustawa o pracownikach samorządowych z
dnia 21 listopada 2008 r. (Dz.U. Nr 223, poz.
1458, ze zm.)
-Ustawa o Rzeczniku Praw Obywatelskich z
dnia 15 lipca 1987 r. (tekst jednolity Dz.U. z
2001 r., Nr 14, poz. 147, ze zm.)
11
Wprowadzenie
Potrzebny lider organizacji pozarządowej.
undacja Tarcza rozpoczęła z dniem 1 kwietnia 2012 roku realizację projektu „PL
Opracowanie i upowszechnienie innowacyjnego modelu kontraktowania przez gminy
usług społecznych w zakresie edukacji podstawowej”, finansowanego przez Unię
Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Programu Operacyjnego
Kapitał Ludzki.
W trakcie badań i bezpośrednich rozmów jakie prowadziliśmy z nauczycielami,
samorządowcami, przedstawicielami organizacji pozarządowych, oraz społecznością
lokalną, szukaliśmy odpowiedzi na następujące pytanie: co sprawia, że jedna organizacja
pozarządowa bardzo dobrze sobie radzi z prowadzeniem szkoły, a druga ma bardzo
poważne problemy z utrzymywaniem porównywalnej placówki oświatowej?
W jednej z miejscowości na Podkarpaciu, a dokładnie w Wólce Grodziskiej, jedną
z odpowiedzi na powyższe pytanie była siła tkwiąca w ludziach, których celem od ponad 10
lat jest utrzymanie niepublicznej szkoły. Tej społeczności lokalnej, rodzicom dzieci,
nauczycielom nie dawano nadziei na to, że będą w stanie poprowadzić szkołę. Im bardziej
ludziom tym utrudniano owo zadanie, tym większa była ich determinacja
i odwaga w przejęciu szkoły. Społeczność ta wybrała ze swojego grona liderów, zdając sobie
doskonale sprawę z tego, że to na liderach spoczywa obowiązek kreowania lepszej
przyszłości poprzez przyciągające wizje. Liderzy Stowarzyszenia Rozwoju Wsi Wólka
Grodziska określili dla siebie priorytety, takie jak: wzięcie odpowiedzialności za organizacje,
bycie wiarygodnym oraz dzielenie się informacjami. Stowarzyszenie doszło do wniosku, że
szansą na osiągnięcie celu jest zaangażowanie wszystkich członków organizacji do działania
na rzecz organizacji. Jedni szli na sesje rady gminy, drudzy jechali do powiatu, następna
grupa szukała sojuszników. Z każdego ze spotkań sporządzano zapiski, zdjęcia, kserokopie
np. uchwał rady gminy, w których bardzo szczegółowo opisywano z kim rozmawiano, kiedy
i na jaki temat oraz co załatwiano. Wszystko to omawiano na spotkaniach stowarzyszenia
które niejednokrotnie z braku możliwości lokalowych obywało się w domach prywatnych i to
w tych właśnie miejscach odbywały się najbardziej efektywne spotkania. Podczas spotkań
nabierali kolejnych doświadczeń, co doprowadziło do wypracowania strategii działania
organizacji. Sukces tego stowarzyszenia poza siłą, która tkwi w ludziach zaangażowanych
w ich wspólny problem, to również jasno postawiony cel i plan działania. To liderzy tego
stowarzyszenia doprowadzili do tak dużego zaangażowania się tak dużej grupy
mieszkańców, uwolnili z nich potencjał, który pozwolił na kształtowanie wizji.
Bardzo ważną rolę przy kreowaniu wizji szkoły niepublicznej odgrywał pierwszy prezes
stowarzyszenia pan Andrzej Pawul, a później po jego śmierci pan Krzysztof Dąbek, który
pełni funkcje prezesa do chwili obecnej. Panowie prezesi wiedzieli, że przy kreowaniu wizji
przyszłości obraz musi być skonkretyzowany w sposób zrozumiały dla wszystkich. Byli
F
12
świadomi, że wizja, którą tworzą, będzie współgrać z nadzieją i wyobrażeniami mieszkańców
Wólki Grodziskiej. Wiedzieli również, że jeżeli przedstawią porywającą wizję przyszłości, to
zostanie wyzwolony wśród ludzi taki potencjał, który pozwoli pokonać wszystkie przeszkody.
Wyzwolony przez nich potencjał pozwolił im wszystkim patrzeć optymistycznie w przyszłość,
pozwolił na utożsamianie się z tą przyszłością.
Liderzy tego stowarzyszenia spowodowali, że mieszkańcy uwierzyli, iż przedstawiony
plan nie może być zrealizowany bez ich udziału. Mieszkańcy dowiedzieli się gdzie jest ich
miejsce, została nakreślona strategia i każdy członek stowarzyszenia mógł jasno zobaczyć
swoje miejsce. Panowie prezesi rozumieli, że kreowana przez nich porywająca przyszłość,
musi być akceptowana przez całe stowarzyszenie. Dlatego też tworzenie planów i strategii
działań odbywało się na zasadzie współtworzenia. Panowie prezesi pokazali sens
obiecującej perspektywy, pokazali wspólną drogę do celu, jakim było przejęcie i prowadzenie
szkoły. Postawiony cel, przejęcie szkoły i prowadzenie przez stowarzyszenie, został
osiągnięty.
W Polsce coraz więcej osób zastanawia się nad utworzeniem organizacji
pozarządowej i przejęciem szkoły do prowadzenia. Zainteresowanie już istniejących
organizacji przejęciem szkoły jest niewielkie. Szansa na powstrzymanie likwidacji małych
szkół (liczących do 70 uczniów) według nas tkwi w organizacjach, które dopiero powstaną.
Idealnie byłoby, gdyby powstały dzięki zrzeszaniu się nauczycieli i rodziców, ponieważ obu
tych grup społecznych problem likwidacji szkół podstawowych dotyczy wprost. Nauczycieli
przed podjęciem takiej decyzji najbardziej będzie interesowało jak te zmiany wpłyną na ich
życie zawodowe. Będą chcieli wiedzieć, gdzie po przejęciu szkoły przez stowarzyszenie lub
fundacje będzie ich miejsce oraz jakich obowiązków będą musieli się podjąć? Co zyskają,
a co stracą finansowo? Co się z nimi będzie działo w okresie wakacyjnym? Rodzice będą
zainteresowani poziomem nauczania, kadrą nauczycielską, atmosferą jaka będzie panować
w szkole po przeprowadzonych zmianach.
Podczas tych wszystkich rozmów, jakie odbywaliśmy w ramach projektu,
utwierdziliśmy się w przekonaniu, że tworzona wizja musi być ujrzana i omówiona przez
wszystkie strony problemu zagrożenia likwidacji szkoły. Odniesienie sukcesu jest możliwe
tylko wtedy, gdy każda osoba w organizacji będzie miała poczucie osobistego
zaangażowania i odpowiedzialności za całą szkołę, a przede wszystkim jej uczniów. Można
to osiągnąć poprzez staranny dobór kadry nauczycielskiej, określenie jasnego, konkretnego
planu działania, wizji, celów, zaangażowanie wszystkich członków organizacji
w realizowanych, poszczególnych etapach prac. Ważnym jest, aby ludzie poczuli się
docenieni, żeby stwierdzili że ich doświadczenie i opinie są brane pod uwagę. Ludzie
tworzący organizacje pozarządową, działający w niej muszą poczuć się współautorami
projektu oraz jego ambasadorami, ambasadorami przyszłości. Wzajemne zrozumienie
prowadzi do osiągnięcia prawdziwego sukcesu.
Opracowywanie wizji przyszłości związanej z prowadzeniem szkoły, musi być
związane z wysłuchaniem opinii wszystkich zainteresowanych stron. Uważamy, że
13
niewystarczającym jest zaprezentować materiał video, przekazać informacje pisemne, aby
wszyscy zaakceptowali naszą propozycje.
Sukces musi być powiązany z dobrym pomysłem i koncepcją, a okresowe
dokonywanie ponownych ocen planów i strategii, zapewnia stabilizację. Członkowie
organizacji i osoby współpracujące z organizacją muszą czuć, że odgrywają w tym procesie
istotną rolę, a ich zdanie się liczy przy podejmowaniu wszystkich decyzji.
Duże przemiany jakie następują w szkolnictwie poprzez likwidacje coraz większej
ilości małych szkół, niosą za sobą złe wieści. To coraz większa ilość bardzo dobrze
wykształconej kadry pedagogicznej, która powiększa grupę bezrobotnych. To już pytanie nie
czy, ale kiedy i ile jeszcze szkół zostanie zamkniętych? To pytanie, do jak wysokiego pułapu
nastąpi skala zwolnień? Ważnym jest aby informacje o planach zamykania szkół
przekazywać odpowiednio wcześnie zainteresowanym (nauczycielom, rodzicom) zamiast
robić im nadzieję, ze szkoły nie zamierza się zlikwidować. Przekazanie przykrych informacji
wprost i uczciwie spowoduje, że ludzie będą w stanie wytrzymać te niezbyt dobre informacje.
To również pokazanie szacunku dla tych ludzi, że informuje się ich o faktach. W przekazie
tym powinien być stworzony taki obraz, który wszyscy zrozumieją oraz przekazany apel na
otworzenie się na zmiany. Wtedy jest szansa, aby ludzie zrozumieli kierunek proponowanych
działań, ale żeby to zrozumieli, to potrzebne są rozmowy. Osoby zainteresowane muszą
zrozumieć, o co w tym wszystkim chodzi. Muszą mieć szanse zadawania pytań, a
wątpliwości muszą być wyjaśniane. Wtedy dopiero jest szansa na realizację postawionych
sobie celów.
Realizując wizje przyszłości związanej z prowadzeniem szkoły, liderzy organizacji
spotkają się z sytuacją gdzie osoby zainteresowane wejściem do organizacji będą mieć
własne pomysły, niekoniecznie takie same jak liderzy. Zachowania takie należy odebrać jako
sukces prowadzących spotkania. Świadczy to o tym, że liderzy potrafią wykreować obraz
przyszłości, a społeczeństwo jest otwarte na tworzenie nowego jutra.
Prowadząc organizacje pozarządową, można osiągnąć wiele dobrego pod
warunkiem, że nie zamykamy się na wprowadzanie ewentualnych zmian. Musimy być
otwarci na zmiany w pierwotnych planach. Musimy niejednokrotnie, spotykając się z
problemem, poszukiwać lepszych dróg do realizacji celów. Należy wykorzystywać potencjał
w ludziach organizacji do tego, aby wykrywać błędy, bo wtedy stajemy się dla nich bardziej
wiarygodni. Ważnym jest, aby organizacja wiedziała dokąd zmierza, wiedziała jakie mogą
być również alternatywne drogi dojścia do celu. Siła organizacji pozarządowej tkwi w
ludziach oddanych sprawie. Co więcej – w niektórych sytuacjach potrzeba będzie nawet
szczególnie upartych ludzi, którzy sprytnie przebiją się przez ścianę biurokracji.
14
Część stowarzyszeń prowadzących szkoły w naszym kraju, spotykało się na samym
początku z poważnymi przeszkodami ze strony różnych instytucji. Ale pomimo tego, głęboka
wiara w osiągnięcie sukcesu dawała im zapał do pracy. Liderzy tych grup inicjatywnych, tych
organizacji utrzymywali ciągle atmosferę optymizmu, pomagającą iść do przodu i pozytywnie
wpływać na całą grupę. Liderzy pokazywali prawdziwe poświęcenie. Nie posługiwali się
sloganami czy wyuczonymi gestami, a działania ich wynikały z głębokiego emocjonalnie
przekonania do wizji przyszłości. To przekonanie było powiązane ze świadomością
odpowiedzialności za prowadzenie szkoły. Liderzy wiedzieli, że przyjmują postawę osobistej
odpowiedzialności, przyjmują opiekę nad personelem szkoły, a personel ten opiekuje się
dziećmi. Liderzy byli zainteresowani wszystkimi sprawami związanymi ze szkołą,
organizowali spotkania z kadrą szkolną, omawiając bieżące sprawy. Zbierane były opinie od
rodziców, dobre umieszczano na tablicy ogłoszeń, a problemy rozwiązywano. Efektywność
liderów ujawniała się wielką troską o szkołę, organizację, ludzi.
W organizacji dobry lider jest w stanie zaangażować każdą osobę. Organizacje
pozarządowe potrzebują takich ludzi, którym chce się iść do przodu, którzy będą aktywnie
usuwać występujące przeszkody, ludzi kreujących nową rzeczywistość, zespołu
w organizacji potrafiącego kreatywnie pracować nad zmianami. Ukrywanie w strukturze
organizacji problemów, doprowadza do ich przedłużania, a poziom pracy spada i tracą na
tym wszyscy. Będzie to również miało przełożenie na niepowodzenie planowanych działań
strategicznych.
15
Nie włączenie członków organizacji w jej działania, powoduje u nich poczucie
niewykorzystania ich potencjału. Ludzie tacy nie są zainteresowani efektami pracy,
wykonując tylko niezbędne minimum. Sytuacja się jeszcze bardziej komplikuje w takiej
organizacji, jak w odczuciu pracownika wykonującego to minimum: to co robi, to i tak zbyt
wiele. Prowadząc organizacje nie można odbierać ludziom motywacji do działania, bo jeśli
tak będzie, to możemy dojść do kolejnego niebezpiecznego progu, jakim jest odczucie, że
praca całego zespołu nie jest ważna. Wtedy taka organizacja nie ma szans na dobre
funkcjonowanie.
Liderzy organizacji to ludzie, którzy potrafią słuchać, po to, aby się ciągle uczyć
i uzyskiwać dobre efekty. Lider słuchający, to lider dysponujący większą ilością informacji
i danych, a wtedy też ma możliwość stać się dobrym liderem organizacji.
Efektywność kierowania wiąże się z umiejętnością słuchania słów, a nie słyszenia,
a także zrozumienia, jakie inne słowa stoją za wypowiedziami. Dobry lider zwraca uwagę na
intonację oraz na język ciała. Nie branie tych, naszym zdaniem istotnych rzeczy, pod uwagę,
może doprowadzić do sytuacji gdzie sukces może być tylko połowiczny i stanowić
zagrożenie dla organizacji.
Bardzo ważna jest wiarygodność liderów organizacji. Przywódca efektywny, to lider
będący zawsze na posterunku, potrafiący konfrontować się sam z sobą, wykazujący
umiejętność brania odpowiedzialności za trudne sprawy. Posiadający wolę podejmowania
publicznie takich wyzwań, które według niego są istotne, choć czasem nie mają nawet
żadnych gwarancji, że zakończą się sukcesem. Lider koncentruje swoje działania na
rzeczowych i kompetentnych prezentacjach, podejmuje trudne wyzwania, potrafi rozładować
silne emocje oraz wierzy w siebie.
Patrząc na portret dobrego lidera widzimy człowieka pewnego siebie
i optymistycznego. Członkowie organizacji potrafią szybko przejąć nastrój takiego lidera,
który ma siłę pozytywnego oddziaływania, potrafi promować optymizm, nadzieję oraz
pewność siebie. Liderzy powinni być autentyczni i rzeczywiści, bo w ten sposób tworzą swoją
wiarygodność, muszą w obecnych czasach posiadać umiejętność radzenia sobie
z emocjonalnymi stanami innych. Nie branie tego pod uwagę może spowodować, że
realizacja zadań może być trudniejsza, a idąc dalej stawia pod znakiem zapytania, na ile
nadaje się do przewodzenia grupie bardzo różnych osób.
mgr Elżbieta Gargas – Michalik
mgr inż. Witold Bodziony
16
Jadwiga Krzeszowiak
ROZDZIAŁ I
JAK EFEKTYWNIE I SKUTECZNIE ZARZĄDZAĆ ORGANIZACJĄ
POZARZĄDOWĄ, KTÓRA PROWADZI SZKOŁĘ?
17
arządzanie to nic innego jak praktyka stosowania określonych narzędzi dla
osiągnięcia wyznaczonych celów. Zarządzanie organizacją pozarządową
w przeważającej mierze dotyczy ludzi i ma za zadanie umożliwienie im wspólnego
osiągania celów oraz uczynienie pożytku z ich zalet, a z wad - cech zupełnie nieistotnych.
Nieumiejętność zarządzania jest zazwyczaj główną przyczyną niepowodzeń organizacji.
Zarządzanie jest bowiem procesem, który wymaga dobrze przygotowanego (planowanie)
i sukcesywnie realizowanego planu.[12] Bez planu czy strategii działania organizacja może
oczywiście istnieć, ale zwykle koncentruje się ona głównie na działaniach ad hoc, czyli tu
i teraz, nie zastanawiając się nad swoją przyszłością w dłuższej perspektywie. [8]
„Plan jest niczym – planowanie jest wszystkim” mawiał Dwight David Eisenhower,
amerykański generał z okresu II wojny światowej i 34. prezydent Stanów Zjednoczonych.
Podstawowymi cechami określającymi organizacje pozarządowe są: elastyczność
działania, kreatywność, brak zbiurokratyzowania, stosowanie nieszablonowych rozwiązań –
cechy, które często decydują o sile i skuteczności NGO. Elastyczność, jako jeden
z czynników sukcesu organizacji pozarządowych, polega na dysponowaniu czy też
poszerzaniu zakresu umiejętności oraz kompetencji przez członków organizacji
i wykonywaniu przez nich różnych rodzajów zadań – często w grupach, jako tymczasowe
zespoły, których składy zmieniają się zależnie od realizowanych zadań. Dzięki temu
organizacje pozarządowe sprawniej, aniżeli ma to miejsce w sytuacjach sztywnego podziału
zadań i odpowiedzialności, reagują na zmiany warunków działania. [6] Takie podejście
umożliwia organizacji np. realizację w jednym czasie różnych projektów, gdzie jedna osoba
zgodnie ze swymi kompetencjami może pełnić różne funkcje – lidera w jednym działaniu,
eksperta w drugim, a asystenta w kolejnym.
Elastyczność to także umiejętność gospodarowania dostępnymi zasobami, radzenia
sobie w zmiennych warunkach, dysponowania planem awaryjnym – to mieć przygotowany
„plan B”, zwłaszcza w sytuacji, kiedy nie uda się pozyskać dofinansowania lub będzie
ono w mniejszym zakresie niż zaplanowano. Kreatywność, czyli pomysłowość polega na
ciągłym poszukiwaniu nowych rozwiązań umożliwiających usprawnianie działalności.
Efektem takiego podejścia są innowacyjne procesy oraz warunki realizacji tych procesów.
Kreatywność to także działanie wbrew określonym zasadom, to „wychodzenie z reguł gry”,
wychodzenie poza funkcjonowanie nawykowe, będące największą barierą kreatywnego
myślenia. [7] Polega na tworzeniu czegoś „swojego”, ponad istniejące rozwiązania – to mieć
pomysł na siebie i to co się robi. Z pomysłowością ściśle związane jest stosowanie
nieszablonowych rozwiązań – rozumiane, jako brak przenoszenia wprost czy też bez
wcześniejszej diagnozy doświadczeń i konkretnych wzorców działania innych organizacji.
Z
18
Z kolei brak biurokracji bynajmniej nie oznacza braku jakichkolwiek uregulowań
czy procedur działania. Cechę tą należy bowiem postrzegać jako brak dysfunkcji płynących
z jej przeciwieństwa, czyli biurokracji – dysfunkcji, takich jak:
- brak sprawnego działania w przypadku sytuacji nietypowych, nieuwzględnionych
w schematach działania; problemy z wdrażaniem innowacji, które same w sobie są
sytuacjami nietypowymi i wymagają reorganizacji istniejącej struktury organizacyjnej,
- przemieszczenie celów (tzw. przerost formy nad treścią), które uwidacznia się
w tym, że: przestrzeganie przepisów staje się ważniejsze od realizacji celów, do
jakich powołana została organizacja; skupianie się przez organizację na własnym
funkcjonowaniu, zamiast na świadczeniu usług. [10]
Ponadto, aby działania organizacji pozarządowych mogły być również efektywne,
należy stworzyć dla nich trwałe podstawy, by były realizowane w sposób zorganizowany
i uporządkowany – krótko mówiąc brak chaosu w działaniu. Skuteczność działań,
jak i efektywność wykorzystania z reguły ograniczonych zasobów koniecznych
do ich realizacji to wynik pracy ludzi, którzy wspólnie planują określone przedsięwzięcia,
kierują ich realizacją, wykonują zadania, a także sprawdzają czy przyniosły one zamierzone
rezultaty.
Każda organizacja, nawet bardzo mała, działa w „skrojonej” na swoje możliwości
strukturze zarządzania, dostosowanej do jej rozmiaru, struktury, zakresu działania.
Podstawowym zadaniem zarządzania jest bowiem sprawienie, aby ludzie mogli wspólnie
osiągać wyznaczone cele, co jest niezbędne do skutecznego działania i reagowania na
zmiany. Organizacja to ludzie – osoby posiadające różne umiejętności i wiedzę. Stąd też
z uwagi na różnorodność „osobowości” tworzących organizację musi być ona budowana na
podstawie wzajemnego porozumienia – zrozumienia celu istnienia organizacji. Wszyscy
powinni wiedzieć, co chcą osiągnąć i że ich wysiłki wymagają pracy pozostałych członków
organizacji.
W związku z powyższym podstawowe dla zarządzania jest określenie misji organizacji,
czyli wyznaczenie jej funkcji społecznej. Natomiast kolejnym, wyznaczenie celów
operacyjnych oraz szczegółowych każdemu z członków organizacji – zgodnego z celem
przewodnim, ale równocześnie odpowiadającego motywacjom danej osoby, czyli podział
zadań adekwatnie do możliwości i predyspozycji członków danej organizacji. [1]
Strategię działania organizacji wyznacza jej przewodni cel - tj. misja, strategia natomiast
decyduje o modelu zarządzania. Niezależnie od ostatecznie przyjętej struktury w każdej
organizacji muszą znaleźć się liderzy, którzy wyznaczą misję organizacji, pozyskają ludzi
(kapitał ludzki) oraz otoczenie do realizacji celów (kapitał społeczny). Ostatecznie liderzy
nie muszą pełnić zadań związanych z zarządzaniem (np. w Fundacji - Fundator jako lider,
natomiast Rada i Zarząd Fundacji jako jej władze, natomiast w stowarzyszeniu - jego członek
zwykle z ogromną charyzmą, zdolny przekonać grupę do przyjęcia konkretnych rozwiązań),
jednak zawsze nadają kierunek działań organizacji.
19
Wyartykułowanie misji organizacji wynika z przekonania, iż każda organizacja
niezależnie od tego, jak oczywista wydaje się potrzeba jej istnienia, czy podejmowane przez
nią działania, powinna jasno sprecyzować sytuację – problem, któremu próbuje zaradzić.
Misja to coś, co łączy wszystkich działających w i dla danej organizacji – to coś, co wyróżnia
organizację spośród tysiąca innych, co ją określa i nadaje jej tożsamość, czyli świadomość
czym jest i po co istnieje dana organizacja.
Misja to nadrzędny cel bądź kierunek działania, rola jaką organizacja pełni w danym
środowisku. Niezależnie od tego, jakie cele działania organizacja sobie wyznacza,
jakie programy czy projekty realizuje, powinny one służyć zawsze realizacji misji
i być jej podporządkowane.Misja sformułowana może być na różne sposoby. Z reguły odnosi
się jednak do celu, roli lub funkcji organizacji, jaką pełni ona wobec swoich beneficjentów.
Może przybrać formę jednozdaniową, jak również rozbudowanej deklaracji. Dla przykładu,
misja organizacji Armia Zbawienia została sformułowana następująco: „Uczynić obywatelami
osoby odrzucone”. [1] Natomiast misja Publicznej Szkoły Podstawowej w Pomieczyńskiej
Hucie - szkoły prowadzonej przez Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Wsi Pomieczyńska
Huta - brzmi następująco:
„Jesteśmy Publiczną Szkołą Podstawową, prowadzoną w ramach programu MENiS
pt."Mała Szkoła" przez Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Wsi Pomieczyńska Huta.
W szkole panuje rodzinna atmosfera. Chcemy, aby dzieci od najmłodszych lat przychodziły
do szkoły chętnie i dobrze się w niej czuły”.
Rodzice są dla nas partnerami w podejmowaniu wszelkich działań związanych
z wszechstronnym i harmonijnym rozwojem uczniów w sferze wiedzy, umiejętności
i wychowania. Szkoła jest dla lokalnej społeczności centrum kulturotwórczym. Promuje
podtrzymywanie tradycji Kaszub i Polski. Szanuje wartości przekazywane dzieciom przez
rodziców. Wykwalifikowana kadra pedagogiczna zapewnia wysoki poziom nauczania
i wychowania. Szczególny nacisk kładziemy na szacunek dla drugiego człowieka "...ażeby
człowiek stawał się coraz bardziej człowiekiem... umiał bardziej być nie tylko z drugim, ale
dla drugich." (Papież Jan Paweł II)
Chcemy być jedną z najlepszych szkół w środowisku, pragniemy bardzo dobrze
przygotować naszych uczniów do kolejnego etapu edukacyjnego. W tym celu podejmujemy
różne działania edukacyjne od najmłodszych klas, oferujemy zajęcia pozalekcyjne oraz
programy dodatkowe.” [9] Skonstruowana w ten sposób misja wskazuje główne wartości, dla
których istnieje organizacja, i które realizuje poprzez swoje działania.
Określenie misji w znacznej mierze pomaga organizacji i działającym w niej osobom
pracować skuteczniej i efektywniej. Daje im bowiem poczucie bezpieczeństwa – dzięki
jednomyślności i wspólnemu, zespołowemu zaangażowaniu się w daną sprawę, jest także
stałym i pewnym punktem odniesienia do oceny realizowanych zadań – głównie w
sytuacjach trudnych, kryzysowych – integruje i scala członków pracowników organizacji.
Misja służyć ma przede wszystkim podtrzymywaniu wewnętrznej tożsamości organizacji,
rozumianej jako „wiara w to co się robi” – przekonanie osób tworzących daną organizację
20
o słuszności tego czego się podejmują. Ludzie działający w i na rzecz organizacji -
jej pracownicy, członkowie, władze, wolontariusze, darczyńcy – dzięki misji wiedzą,
co jest dla organizacji najważniejsze, mogą się z tym identyfikować, mają poczucie, że mimo
różnic jakie sobą reprezentują, jest coś co wszystkich łączy. Misja jest także podstawą
budowania kapitału społecznego, jest spoiwem łączącym różnych ludzi.
Wspomniany powyżej kapitał społeczny to zasoby tkwiące w sieciach kontaktów
i relacjach międzyludzkich opartych na zaufaniu, jako podstawowym komponencie trwałych
relacji społecznych. To potencjał zgromadzony w społeczeństwie i jednostkach w postaci
norm, wartości, zachowań, współpracy, instytucji, tworzący podstawę tych relacji, które
sprzyjając współpracy, kreatywności i wymianie wiedzy przyczyniają się do rozwoju danej
organizacji.[4] Jako, że relacje społeczne i sieci kontaktów z nich zbudowane stanowią
kapitał, powinny być nie tylko źródłem zysku, ale także zasobem w który można inwestować
i który da się przekazywać (np. od osoby do osoby, z pokolenia na pokolenie).
Budowanie kapitału społecznego opiera się przede wszystkim na: zaufaniu; sieci kontaktów;
wartościach, zasadach i normach współpracy w szeroko rozumianym otoczeniu
organizacji.[3] Stąd też wymaga stosowania rożnych metod dotarcia, ale jako że mówimy
o relacjach – budowanie kapitału społecznego w dużej mierze bazuje na kontaktach
bezpośrednich, spotkaniach indywidualnych, tworząc sieci współpracy. Misja stanowi także
niezwykle ważny komunikat na zewnątrz do wszystkich potencjalnych partnerów czy
darczyńców – można powiedzieć, iż jest wizytówką organizacji. Stanowi także punkt wyjścia
do planowania działań, a tym samym zarządzania organizacją. Przy wyborze modelu
zarządzania ważnym elementem jest forma prawna, jaką organizacja przybrała na potrzeby
swojego funkcjonowania. Wiodącymi w Polsce formami prawnymi, w których działają
organizacje pozarządowe są stowarzyszenia i fundacje - dwie bardzo odmienne formy, bo
różniące się w strukturze zarządzania, kontroli czy w kwestii członkostwa.
21
W stowarzyszeniach liderzy mobilizują członków stowarzyszenia i mają za zadanie
przekonać grupę do przyjęcia konkretnych rozwiązań, tym samym wyznaczają kierunek
rozwoju organizacji. Osoba lidera jest zatem inicjatorem działania, niemniej jednak, równie
ważnym ogniwem są członkowie stowarzyszenia czy pracownicy fundacji, czyli grupa osób
działających wspólnie dla osiągnięcia określonych rezultatów. To zbiorowy wysiłek całej
grupy tworzącej daną organizację procentuje osiągnięciem jej celów i to dla nich tworzy się
w organizacji struktury zarządzania – tak, aby mogli w najbardziej efektywny sposób
przyczynić się do sukcesu organizacji.[1]
Zasadniczą różnicą pomiędzy fundacją a stowarzyszeniem jest brak członkostwa
w przypadku tej pierwszej formy prawnej. Fakt ten sprawia, że rola poszczególnych osób
w organizacji będącej fundacją w dużej mierze zależy od pełnionej przez nich funkcji.
Inne zadania realizuje zarząd, inne rada fundacji, jeszcze inne jej „szeregowi” pracownicy, w
przypadku których udział w kreowaniu misji organizacji czy planu jej działania jest raczej
ograniczony i uwarunkowany decyzją rady oraz zarządu fundacji.
W przypadku stowarzyszenia natomiast wszyscy jej członkowie biorą udział
w planowaniu i decydowaniu o strukturze zarządzania, tworzą oni bowiem najważniejszy
organ stowarzyszenia, jakim jest walne zgromadzenie członków. Organizacje pozarządowe
w większości realizują swoje cele na rzecz konkretnych beneficjentów/odbiorców,
współpracują z różnymi instytucjami czy osobami fizycznymi. Stanowią oni otoczenie
organizacji, którego wpływ na zarządzanie organizacją, choć często pośredni, jest znaczący.
Praktyka pokazuje, iż nie ma uniwersalnej metody - „recepty” czy schematu - na
skuteczne i efektywne zarządzanie organizacją. Warunki zewnętrzne, a tym samym
otoczenie organizacji jest na tyle dynamiczne i zmienne, iż często trzeba sięgać po nowe
rozwiązania bądź znacząco modyfikować te istniejące. Otoczenie organizacji stanowią
bowiem beneficjenci, inne organizacje, przedsiębiorstwa, instytucje państwowe („władza”)
oraz społeczność lokalna. [3] Przykładem zmian warunków działania organizacji może być
chociażby narastający w ostatnich latach niż demograficzny czy liczne zmiany w przepisach
prawa, dostępności środków dotacyjnych itp.
Zmienność tych czynników sprawia, iż organizacje pozarządowe powinny monitorować
sytuację w dwóch wymiarach:
- normatywnym - jak powinno być, w relacji do tego jak jest;
- posybilistycznym - jak być może, w relacji do tego jak jest. [1]
Kapitał ludzki to także wolontariusze, którzy obok kadry stałej (pracownicy etatowi)
i współpracowników (osób okresowo świadczących usługi na rzecz danej organizacji)
stanowią podstawową grupę „pracowników” organizacji pozarządowej. Wolontariat to nic
innego jak „pomoc z dobrego serca” – dobrowolna, świadoma i nieodpłatna praca na rzecz
osób potrzebujących. Istotą wolontariatu jest pomaganie osobom nieznajomym bez
oczekiwania na odwzajemnienie udzielonej pomocy. Co ważne wolontariuszem może być
22
członek stowarzyszenia czy pracownik fundacji. Należy pamiętać, że tak jak w przypadku
kadry czy współpracowników, tak wobec wolontariuszy organizacja powinna kierować się
tymi samymi zasadami, tj.: dbać o ich satysfakcję (aktywne włączenie w działania
organizacji); jasno określać zasady współpracy i oczekiwania (zakres obowiązków); rozliczać
ze zleconej pracy.[1]
Poczucie satysfakcji w przypadku świadczeń wolontarystycznych jest szczególnie
ważnym czynnikiem, bowiem to jedyne „wynagrodzenie” jakie wolontariusz otrzymuje dzięki
współpracy z daną organizacją. Częstą motywacją bycia wolontariuszem jest także chęć
podniesienia własnych kompetencji, zdobycia doświadczenia w danym przedmiocie itp. -
zwykle dla celów aplikacyjnych i wykazaniem się stażem „pracy” w danym zawodzie.
Niezależnie od motywacji rola wolontariuszy w organizacjach pozarządowych jest znacząca
i to nie tylko z uwagi na fakt, że poprzez swoje świadczenia obniżają koszty funkcjonowania
organizacji, ale także ją uwiarygodniają (np. lokalne autorytety). Działalność organizacji
pozarządowej opiera się bowiem w dużej mierze na zaufaniu, jakie ta powinna budzić
w swoim otoczeniu, a poparcie znanego członka danej społeczności dla jej działań
potwierdza zarówno słuszność celu, jak i rzetelność samej organizacji. [1]
Każda organizacja, która pragnie skorzystać ze świadczeń wolontarystycznych
powinna jednak wcześniej odpowiednio się przygotować do tej roli i odpowiedzieć sobie na
kilka podstawowych pytań, m.in. na następujące – Wolontariusz w naszej organizacji: do
czego jest potrzebny? Czy jest faktycznie potrzebny? Jakie zadania mógłby wykonywać?
Czy jest dla niego miejsce pracy, niezbędne wyposażenie? W czym mógłby pomóc, kiedy i z
jaką częstotliwością? Jak będzie mógł się rozwijać? Kto i w jakim wymiarze poświęci mu
czas? Jaki być powinien? Jakie umiejętności, kwalifikacje czy predyspozycje powinien sobą
reprezentować?
Następnym krokiem jest uruchomienie, odpowiedniego do „profilu”, potrzebnego
danej organizacji wolontariusza, systemu rozpowszechnienia informacji - komunikatu o
ofercie w zakresie wolontariatu. „Kanały” dotarcia z informacją mogą być różne - np.
informacja na stronie internetowej, w szkole (wolontariat szkolny), tzw. „poczta pantoflowa”,
kontakt z organizacjami pośredniczącymi w nawiązywaniu współpracy pomiędzy
organizacjami a wolontariuszami (np. Centrum Wolontariatu) oraz inne, w zależności
od zapotrzebowania.
Kolejny etap to nabór wolontariuszy, który w zasadzie nie różni się od zwykłej
rekrutacji pracowników i zawiera takie elementy jak: rozmowa (kwalifikacyjna), podczas
której artykułowane są wzajemne oczekiwania, zapoznawanie z organizacją, przedstawienie
pracownikom, podpisanie porozumienia o współpracy, ustalenie zasad komunikacji
(narzędzi, częstotliwości). W trakcie współpracy bezwzględnie należy pamiętać o docenianiu
„pracy” wolontariuszy, wspierać ich i dziękować za ich zaangażowanie, a także podkreślać
ich rolę w działaniach prowadzonych przez organizację. Na zakończenie współpracy
natomiast na wniosek wolontariusza organizacja zobowiązana jest wydać zaświadczenie
23
o wykonywanych przez niego świadczeniach. Dobrym zwyczajem jest również wydawanie
opinii, a także wyrażenie swojej wdzięczności skromnym upominkiem/„pamiątką”.
Mimo, iż coraz częściej organizacje pozarządowe wykazują wiele cech dotychczas
zarezerwowanych dla biznesu, istnieje co najmniej kilka właściwości, które odróżniają pracę
w organizacji pozarządowej od pracy w innych instytucjach czy przedsiębiorstwach-
a mianowicie: zazwyczaj wymaga sporej wrażliwości społecznej i aktywnej postawy
prospołecznej; jest bardzo różnorodna, wymaga dużej elastyczności i otwarcia na nowości;
wymaga utożsamiania się z daną organizacją oraz akceptacji jej roli społecznej.[1]
Niezależnie od rodzaju organizacji czy realizowanej przez nie misji - każda organizacja
uzależnia swoje działania - ich częstotliwość, rozmach, zakres, grupę docelową, itd.-
od posiadanych środków finansowych. Organizacja pozarządowa, jak każdy podmiot
gospodarczy - począwszy od podstawowej jednostki gospodarującej, jaką jest rodzina,
po wielką międzynarodową korporację - funkcjonuje w ramach określonego budżetu.
A czym jest budżet? Budżet to nic innego jak zgromadzona wiedza na temat wpływów,
ich źródeł, powodów ich powstania oraz czasu, w którym się pojawiają.
Organizacja pozarządowa, by móc realizować swoje cele potrzebuje do tego zwykle
nie małych pieniędzy. Stąd też samo sformułowanie misji organizacji, chociaż niezwykle
istotne, jest niewystarczające. Słusznym zatem jest następujące stwierdzenie: Tam gdzie
kończą się pieniądze, kończy się misja organizacji.
Taki punkt widzenia w jasny sposób wskazuje na jeden z niezwykle ważnych
obszarów aktywności organizacji pozarządowej, a mianowicie pozyskiwanie środków na
realizacje działań organizacji. Proces zdobywania funduszy lub darowizn rzeczowych
poprzez proszenie o wsparcie osób indywidualnych, firm, fundacji dobroczynnych lub
instytucji rządowych określa się mianem fundraisingu, a specjalistę w tej dziedzinie mianem
fundraisera.
U podstaw fundraisingu leżą cztery główne zasady:
- kultywacja - rozumiana, jako budowanie trwałych relacji, np. w postaci poświęcenia
czasu darczyńcom, podziękowań za okazane wsparcie, informowaniu
o wydarzeniach w organizacji itp.;
- kreatywność– pomysłowość, innowacyjność podejmowanych działań, np. akcja
Różaniec assistance, czy piłeczka antystresowa PAH;
- służebność- działanie, któremu przyświeca misja, wiara w potrzeby beneficjentów,
działanie dla „wyższego” celu, np. akcja Pajacyk;
- transparentność– przejrzystość działania np. w postaci publicznego sprawozdawania
się, dokumentacji fotograficznej, informacja o zebranych środkach (lista wpłat) itd.
24
Fundraising to zaplanowane pozyskiwanie środków finansowych na działania danej
organizacji, i mimo że stanowi domenę III sektora w coraz większym stopniu jego zasady
działania przejmują również jednostki sektora publicznego - urzędy, szkoły, uczelnie wyższe,
szpitale – a także inne instytucje, jak np. zgromadzenia zakonne. Fundraising stanowi
proces i wymaga pracy zespołowej z precyzyjnym podziałem zadań.
W organizacji w dużej mierze pozwala na zaplanowanie budżetu, a tym samym działań
organizacji. Budżet organizacji obok zależności ze strony czynników zewnętrznych, takich
jak strategia państwa względem trzeciego sektora, dostępne programy grantowe czy
zamożność finansowa społeczeństwa, zależy w dużej mierze od wysiłków i wytrwałości w
pozyskiwaniu funduszy oraz wiedzy i umiejętności w tym zakresie. [3]
Fundraising opiera się przede wszystkim na dużym entuzjazmie fundraisera oraz
licznych kontaktach i znajomościach. Osoby starające się o fundusze na działalność swojej
organizacji powinny: umieć wykazać związek między celem, na który zbierają pieniądze
a ważnymi dla wspierających wartościami, jasno przedstawić szczegóły realizacji projektu,
utrzymać kontakt z darczyńcą, podziękować, poinformować o wynikach, poszerzać krąg
darczyńców.[1]
25
Jadwiga Krzeszowiak
ROZDZIAŁ II
ZARZĄDZANIE PLACÓWKĄ OŚWIATOWĄ I AKTYWIZACJA LOKALNYCH
SPOŁECZNOŚCI
26
2.1 Jak efektywnie i skutecznie zarządzać szkołą przejętą przez NGO?
eneza powstania poszczególnych organizacji bywa różna, ale zazwyczaj u jej
podłoża leży brak bądź niewystarczający zakres działań struktur państwowych
w obszarze zabezpieczenia określonych potrzeb społecznych. Doświadczenia
w ramach działania organizacji pozarządowych z czasem wykazały, że działalność NGO jest
dobrym sposobem na minimalizację kosztów realizacji poszczególnych zadań. Jak pokazuje
praktyka, organizacje pozarządowe potrafią powierzone im zadania realizować znacznie
taniej, a niejednokrotnie po prostu lepiej, niżby miały się tym zająć instytucje państwowe.
Funkcjonowanie III sektora, jak zwykło określać się organizacje pozarządowe, jest
także wyrazem działalności społeczeństwa obywatelskiego – społeczeństwa
charakteryzującego się „aktywnością i zdolnością do samoorganizacji oraz określania
i osiągania wyznaczonych celów bez impulsu ze strony władzy państwowej”. [10] Jego
funkcjonowanie jest domeną demokracji, którą cechuje pluralizm, czyli istnienie obok siebie
często bardzo odmiennych poglądów i reprezentujących je grup. W krajach o dużych
tradycjach demokratycznych, jak np. Anglia czy Stany Zjednoczone, społeczeństwo
identyfikuje się z państwem, nie oczekując że władza „wszystko załatwi”, obywatele biorą
sprawy w swoje ręce i starają się samodzielnie rozwiązywać problemy.
„Sam bądź zmianą, którą chcesz widzieć w świecie" - Mahatma Gandhi.
Nie należy jednak zapominać, że znacząca większość funduszy zasilających
organizacje pochodzi jednak ze źródeł publicznych (budżetów gmin, powiatów itd.), stąd też
ważnym elementem działalności organizacji pozarządowych są relacje z otoczeniem, będące
podstawą przywołanych wcześniej działań fundraisingowych.
Przykładem takich zależności mogą być właśnie organizacje pozarządowe, które
przejmują na siebie obowiązki związane z prowadzeniem szkół, gdzie ich funkcjonowanie w
dużej mierze uzależnione jest od dotacji z budżetu właściwej jednostki samorządu
terytorialnego. Dotacje te stanowią de facto najważniejsze źródło finansowania szkoły,
jednakże z tym zastrzeżeniem, że mogą zostać przeznaczone wyłącznie na realizację zadań
w zakresie kształcenia, wychowania i opieki, w tym profilaktyki społecznej. Stąd też środki
pieniężne z tych dotacji nie mogą być przeznaczane na inwestycje (np. zakup
specjalistycznego sprzętu, rozbudowa itp.), które z kolei determinują rozwój i zwiększają
atrakcyjność danej placówki - np. poprzez ubogacenie oferty edukacyjnej.
Należy podkreślić, że dotacja dla placówek szkolnych z budżetów jednostek
samorządu terytorialnego to nie jedyne dostępne dla organizacji źródło finansowania
G
27
działalności. Istnieje bowiem szereg narzędzi, w ramach których dana organizacja może
pozyskiwać środki potrzebne na realizację poszczególnych zadań. Należą do nich m. in.:
- składki członkowskie;
- darowizny (pieniężne oraz rzeczowe);
- dotacje ze środków prywatnych;
- sponsoring;
- odpisy 1% podatku dochodowego od osób fizycznych (dotyczy wyłącznie organizacji
posiadających status organizacji pożytku publicznego);
- zbiórki publiczne;
- dochody z majątku organizacji;
- dochody z działalności odpłatnej pożytku publicznego;
- dochody z działalności gospodarczej;
- spadki, zapisy;
- payroll (inaczej składka pracownicza);
- inne źródła, jak np. kredyty.
Dywersyfikacja źródeł finansowania działalności organizacji stanowi niezwykle
ważny element zarządzania, bowiem minimalizuje ryzyko związane z ograniczonymi
zasobami niezbędnymi na realizację zadań. Różnorodność źródeł finansowania to także
podstawa konstrukcji budżetu danej organizacji, który zgodnie ze „strategią czterech nóg”,
powinien zapewniać równowagę finansową i opierać się na następujących filarach: środki
instytucjonalne (np. granty, projekty, zadania zlecone); firmy i osoby prawne (np. sponsoring,
darowizny osób prawnych); darczyńcy indywidualni (np. zbiórka publiczna, darowizna);
zasoby własne (np. działalność gospodarcza, kapitał żelazny). Skonstruowany w ten sposób
budżet pozwala organizacji na samowystarczalność oraz wiąże się ze zdobyciem niezbędnej
wiedzy i praktycznego doświadczenia, które pozwolą organizacji osiągnąć stan zapewniający
jej trwały rozwój. Coraz częstszym zjawiskiem w Polsce jest podejmowanie przez
organizacje pozarządowe działalności gospodarczej, daje bowiem ona organizacjom
poczucie niezależności zarówno w wymiarze finansowym, jak i programowym. Należy jednak
podkreślić, że organizacje pozarządowe mogą prowadzić działalność gospodarczą wyłącznie
w rozmiarach uzasadnionych celami statutowymi. Oznacza to, że nie może ona stanowić
28
jedynego i wyłącznego celu ich działania, a jej znaczenie powinno mieć charakter
pomocniczy w stosunku do działalności gospodarczej. [5]
Budżetowanie w organizacjach pozarządowych pozwala spojrzeć „całościowo” na
sytuację finansową, zaplanować strategię fundraisingu (pozyskiwania środków), zapewnić
stabilność finansową, a także znacząco zminimalizować ryzyko utraty płynności finansowej,
która warunkuje ciągłość prowadzonych działań i osiągania wyznaczonych celów. Budżet to
plan, który może ulegać zmianom, stąd nie należy się zniechęcać, gdy jego założenia,
szczególnie w obszarze wpływów, wymagają modyfikacji. Wymaga on przyjęcia określonych
ram czasowych i zwykle jest to rok. Planowanie budżetu nie koniecznie musi w sposób
szczegółowy obejmować cały okres na jaki zostaje przyjęty. W organizacjach sprawdzić się
może tzw. budżet kroczący, w którym szczególną uwagę przykłada się do planowania
najbliższych okresów np. kwartał, gdzie można precyzyjnie określić dane. Pozostałe okresy
planowane są mniej dokładnie i aktualizowane stopniowo. W praktyce opracowanie budżetu
nie jest czynnością bardzo pracochłonną, a daje organizacji poczucie większej stabilności
i rozplanowania działań. [8]
Niezależnie od źródła finansowania, działalność organizacji w wymiarze
zarządzania, w tym sposobie wykorzystania przekazanych jej środków, powinna cechować
przejrzystość, co pozwoli uniknąć zarówno błędów, jak i podejrzeń o ich popełnienie. Stąd
też zarządzający funduszami powinien przestrzegać zasad, takich jak: zagospodarowanie
przekazanych pieniędzy zgodnie z intencjami darczyńcy/dotującego, gospodarność w
zarządzaniu środkami, kontrola wykorzystania środków.[1]
Z przejrzystością działania ściśle wiąże się pojęcie zaufania - im większa
przejrzystość, transparentność działania, tym większe zaufanie dla podejmowanych przez
organizację działań. Zwykle polega ona na publicznym dzieleniu się informacją, co do
sposobu wykorzystania powierzonych, przekazanych środków w postaci publikowanych
sprawozdań, zdjęć dokumentujących przeprowadzone działania itp.
Istotnym elementem funkcjonowania organizacji pozarządowych i realizowanych
przez nie zadań jest także wsparcie ze strony społeczeństwa. Ważnym jest, aby organizacja
miała świadomość, że to na niej spoczywa ciężar udowodnienia społeczeństwu sensu
swojego funkcjonowania, wartości jaką wnosi w życie danej społeczności, że warto ją
w miarę możliwości wspierać. Tak naprawę organizacje istnieją, ponieważ ich otoczenie
chce, żeby istniały.
Takie spojrzenie na działalność organizacji i zestawienie trzech kapitałów, jakimi
powinna dysponować każda organizacja – finansowego, ludzkiego oraz społecznego -
stanowi realną podstawę trwałej i perspektywicznej pozycji organizacji w obszarze działań
społecznych. [1] Wyposaża organizację także w możliwość stałego funkcjonowania
w zmiennych warunkach zarówno w wymiarze zewnętrznym (środowisko prawne,
ekonomiczne, gospodarcze), jak i wewnętrznym (zasoby ludzkie, know-how – niezbędna
wiedza, środki finansowe, doświadczenie, materiały).
29
2.2 Jak pracownicy gminy mają aktywizować lokalną społeczność do tworzenia
NGO i przejmowania szkół?
Każdy obywatel, firma, instytucja może okazać poparcie dla wybranej przez siebie
idei, działań czy danej organizacji. Wachlarz możliwości wsparcia jest szeroki i może
przybrać różne formy - w tym datku, składki czy pracy. Niezależnie jednak od formy
wsparcia, jest ono przejawem uczestnictwa i włączeniem się w określone działanie.
Powyższe dotyczy również współpracy samorządów z organizacjami pozarządowymi, jako
realizacji zasady pomocniczości „umacniającej uprawnienia obywateli i ich wspólnot”. [2] W
myśl tej zasady gminy powinny dążyć do tego, aby jak największa ilość zadań była
realizowana przez podmioty mniejsze – w tym lokalne organizacje pozarządowe. Zasada ta
oznacza także obowiązek wspierania jednostek „niższych” przez „wyższe” - tak, aby mogły
one realizować swoje zadania.
Ostatnie lata zarówno dla władz samorządowych jak i organizacji pozarządowych są
okresem przyspieszonej nauki demokracji oraz przedsiębiorczości. Demokratyczne
i sprawne państwo opiera się bowiem na współistnieniu i współdziałaniu trzech sektorów –
biznesowego, państwowego i organizacji pozarządowych. Każdy z tych sektorów pełni
30
określone funkcje. Rolą biznesu jest po prostu biznes, działanie dla osiągnięcia zysku,
a także zaspokajanie potrzeb społecznych poprzez dawanie ludziom pracy. Zadaniem
organizacji pozarządowych jest spajanie i organizowanie lokalnej społeczności. Natomiast
rolą samorządu terytorialnego jest tworzenie sprzyjającego klimatu do większej aktywności
obywatelskiej wśród swoich mieszkańców. Gminy coraz częściej dostrzegają korzyści
płynące z funkcjonowania na ich terenie organizacji pozarządowych, bowiem „praca”
w organizacjach pozarządowych zmienia mentalność ludzi, uczy ich odpowiedzialności za
wspólne dobro, zasad współpracy i przedsiębiorczości. Dzięki czemu łatwiejszym staje się
wspólne rozwiązywanie problemów, co z kolei wspomaga ogólny rozwój gminy.
Dotychczasowa praktyka pokazuje, że te gminy i organizacje pozarządowe, które dobrze
między sobą współpracują osiągają sukcesy, a ich społeczności zaczynają się rozwijać
dzięki oddolnej aktywności obywateli i rozsądkowi władz. [1]
Jednocześnie różnice między samorządem a organizacjami pozwalają na wzajemne
uzupełnianie się, a dzięki temu na lepsze zaspokajanie potrzeb lokalnej społeczności.
Przykładem takiej synergii (współdziałania) może być przekazywanie przez samorządy
powierzonych im środków na realizację przez organizacje pozarządowe adekwatnych
do potrzeb programów pomocowych, gdzie wspólne działanie samorządu i NGO zwykle
pozwala na osiągnięcie lepszego efektu aniżeli działanie „na własną rękę”. Współpraca
pomiędzy samorządem a organizacjami pozarządowymi z uwagi na swój charakter,
w praktyce przybiera dwie formy: finansową i niefinansową.
Finansowa forma wsparcia dzielności organizacji pozarządowych realizowana jest
głównie poprzez system dotacyjny, grantowy w ramach tworzonych przez gminy programów
współpracy z organizacjami pozarządowymi. Natomiast niefinansowa forma współpracy
samorządów z organizacjami pozarządowymi obejmuje: doradztwo i udzielanie pomocy
merytorycznej organizacjom – zasada pomocniczości i wsparcia podejmowanych przez
organizację działań, np. w zakresie aplikowania o środki z funduszy unijnych, informowanie
o potencjalnych źródłach finansowania; promowanie działalności organizacji i pomoc
w tworzeniu ich dobrego wizerunku - zwykle w postaci dostępu do samorządowych stron
internetowych i zamieszczenie informacji o podejmowanych przez organizację działaniach;
spotkania z organizacjami pozarządowymi, zapraszanie przedstawicieli organizacji na
posiedzenia rady, zarządu czy komisji - włączenie organizacji w identyfikowanie problemów
społecznych w danej gminie, konsultowanie projektów aktów normatywnych itp.; udzielanie
rekomendacji – zwykle w formie listu polecającego na potrzeby ubiegania się
o dofinansowanie z innych źródeł; obejmowanie honorowym patronatem wybranych
przedsięwzięć - jako wyróżnienie danego przedsięwzięcia i podkreślenie jego szczególnego
charakteru, podniesienie rangi;
Zarówno finansowa jak i niefinansowe formy współpracy mają na celu stworzenie
klimatu społecznego i zachęcenie lokalnej społeczności do większej aktywności. Nader
jednak częstą bolączką, głównie mniejszych, lokalnych organizacji pozarządowych, są braki
w przeszkoleniu w poszczególnych obszarach działalności, gdzie obok misji i predyspozycji
trzeba również posiadać szereg kompetencji, które zwykły być domeną biznesu jak
31
zarządzanie, planowanie czy promocja/marketing itp. Ważnym jest, aby organizacja
pozarządowa mogła skutecznie odpowiadać na nowe zapotrzebowania społeczne,
umiejętnie rozwiązywać pojawiające się problemy, a także konsekwentnie dążyć do
stabilności i efektywności prowadzonych działań społecznych. W tym celu potrzebne jest
stałe podnoszenie kompetencji pracowników, jako czynnika niezbędnego dla rozwoju
organizacji. Przyjmując zatem, iż niezbędna wiedza jest postawą działania i warunkiem
sukcesu należy przyjąć, że jedną z podstawowych form aktywizacji lokalnych społeczności
do jednoczenia się i zrzeszania może być system bezpłatnych szkoleń, podnoszący poziom
ich wiedzy i kompetencji w danym obszarze. To ważne by chcieć, móc, ale i wiedzieć jak
działać.
Kolejnym ważnym aspektem jest wsparcie gminy w zakresie zapewnienie bazy
lokalowej dla prowadzenia swojej działalności przez organizacje pozarządowe. Siedziba
organizacji stanowi bowiem podstawę rzeczywistego jej funkcjonowania w danym otoczeniu -
jest „kwaterą główną” organizacji, miejscem gdzie organizacja jest „zameldowana”.[12]
Istnieją de facto dwie możliwości uzyskania wsparcia w tym zakresie od władz publicznych.
Pierwsza z nich to użyczenie (bezpłatnie) lub wydzierżawienie na preferencyjnych
warunkach (niski czynsz) lokalu, który jest własnością publiczną. Należy jednak pamiętać, że
nie jest to obowiązek władz lokalnych, a jedynie prawne przyzwolenie/ możliwość. Jako że
celem administracji publicznej jest realizacja zadań publicznych, wniosek w tym zakresie
powinien być argumentowany wyłącznie koniecznością realizacji określonych zadań na rzecz
lokalnej społeczności, których organizacja nie może wykonywać z powodu braku własnego
biura. Zdarza się również tak, że mimo aprobaty władz lokalnych dla złożonego przez
organizację wniosku, nie dysponują one odpowiednim lokalem. W takiej sytuacji istnieje
możliwość uzyskania dotacji na realizację zadania, której częścią będą środki
na wynajęcie odpowiedniego lokalu. [12]
Formą współpracy pomiędzy samorządem a organizacjami pozarządowymi jest
również partnerstwo w zakresie podejmowanych działań, które powinno charakteryzować się
równością stron, równorzędnością partnerów. Partnerstwo, w tym partnerstwo sektora
publicznego i pozarządowego, jest formą porozumienia, w którym strony (partnerzy)
dobrowolnie zgadzają się wspólnie pracować, dzieląc zarówno koszty, ryzyko jak i korzyści
w celu realizacji określonego zadania. Z uwagi na współpracę dwóch różnych sektorów
jest ono określane mianem partnerstwa międzysektorowego i posiada ogromny potencjał
głównie w obszarze realizacji dużych, „strategicznych” projektów, gdzie partnerzy
na równych prawach wnoszą swoje kompetencje i zasoby oraz wspólnie ponoszą ryzyko
i dzielą się osiągniętymi korzyściami w zakresie zaspokojenia określonych potrzeb
społecznych.Ważnym czynnikiem decydującym o skuteczności partnerstwa jest rzeczywista
aktywność i wola działania osób w nie zaangażowanych, tworzą bowiem one warunki
i potencjał skutecznego, wspólnego działania. [1]
Równie atrakcyjną i wartościową formę wsparcia organizacji pozarządowych stanowi
także wolontariat pracowniczy, jaki dany samorząd może utworzyć w ramach własnych
struktur. Dzięki bezpośredniemu („od wewnątrz”) zaangażowaniu się pracowników
32
z poszczególnych szczebli i wydziałów w pomoc organizacjom pozarządowym w pełnieniu
ich funkcji społecznych organizacja zyskuje fachowców z danych dziedzin - np. pomoc
prawna, merytoryczna i praktyczna w zakresie prowadzenia placówek szkolnych itd.
Korzyści płynące z wolontariatu pracowniczego są obopólne i pozwalają na rozwój
kompetencji oraz umiejętności tych osób - rozwój, który w sposób bezpośredni przekłada się
na ich codzienną pracę, podnosząc jej efektywność i jakość.
33
Jadwiga Krzeszowiak
ROZDZIAŁ III
EDUKACJA PRAWEM KAŻDEGO- EDUKACJA DZIECI
I MŁODZIEŻY NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POLSCE
34
Od autorki …
Niniejsze opracowanie jest jedynie wstępem i zachętą do dalszego zgłębiania tematu. Porusza ono
podstawowe zagadnienia związane z kształceniem specjalnym w naszym rodzimym systemie
edukacyjnym. Pokazuje, że edukacja nie powinna być postrzegana jedynie przez pryzmat dzieci i
młodzieży zdrowych - a to, jaki będzie jej kształt w dużej mierze zależy od nas samych. Zawiera
zarówno treści bardzo „techniczne” w postaci zbioru faktów wynikających z przepisów prawa, jak i
„ideologiczne” związane z ideą integracji
oraz edukacji włączającej.
Świat jest bardzo plastyczny, a człowiek istotą, która go kształtuje. Edukacja natomiast kształtuje
człowieka i to, jakim jesteśmy społeczeństwem w dużej mierze
jest rezultatem jej poziomu, jakości i ukierunkowań.
Jadwiga Krzeszowiak
3.1 Wstęp
ształcenie specjalne posadowione w warunkach przedszkoli i szkół
ogólnodostępnych to dominujący obecnie w większości krajów trend zmian, który
służyć będzie kolejnym pokoleniom poprzez profity płynące z integracji i włączenie
społeczne osób z różnymi niepełnosprawnościami. Poczucie własnej tożsamości,
wspólne wzrastanie, przynależność do grupy, społeczeństwa to potrzeby ściśle związane
z ludzką naturą. Nie ogranicza ich żadna niepełnosprawność, a jedynie my sami - wespół
sprawni i niepełnosprawni, tworząc sztuczne granice, bariery czy określone postawy
społeczne.
Przejmowanie szkół przez organizacje pozarządowe i prowadzenie w nich również
kształcenia specjalnego (np. w formie oddziałów specjalnych czy integracyjnych)
jest ogromną szansą na rozwój naszego społeczeństwa w kierunku społeczeństwa
otwartego na osoby z niepełnosprawnością, nie tylko w kategoriach potrzeb, ale także
potencjału, jakim te osoby dysponują. W wielu przypadkach może okazać się
to swoistą pracą u podstaw, dotyczy to szczególnie mniejszych miejscowości, gdzie
niepełnosprawność nadal jeszcze jest powodem do wstydu i piętnem nie tylko osoby, której
dotyczy, ale także całej jej rodziny.
Niepełnosprawność, chociażby z punktu widzenia statystycznego (skala
występowania na poziomie ok. 12 % ludności w Polsce wg wstępnych danych Narodowego
Spisu Powszechnego 2011) [5], to ogromne wyzwanie również dla systemu edukacyjnego
K
35
w naszym kraju. Wymaga zrewidowania aktualnego stanu rzeczy oraz reform polegających
na ulepszaniu programów i metod nauczania, co pozwoli w sposób bardziej elastyczny
odpowiadać na potrzeby edukacyjne wszystkich dzieci.
Za każdym systemem stoją konkretne osoby. W przypadku systemu edukacji
filarami są uczniowie i nauczyciele, którzy w sposób bezpośredni tworzą określony klimat
funkcjonowania, przy czym w kontekście kształcenia specjalnego na nauczycielach
spoczywa dodatkowo duża odpowiedzialność wynikająca ze specyfiki pracy z uczniem
o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Wymaga się od nich nie tylko odpowiednich
kwalifikacji, ale także pewnych indywidualnych predyspozycji, odpowiednich do rodzaju
niepełnosprawności uczniów, z którymi pracują. Być dobrym nauczycielem w kontekście
kształcenia specjalnego może ma nieco mocniejszy, bardziej wymagający wydźwięk, ale de
facto, oznacza to samo, co w przypadku pracy ze zdrowymi dziećmi. Być dobrym
nauczycielem oznacza bowiem po prostu odnosić sukcesy w pracy dydaktycznej poprzez
realny rozwój swoich uczniów.
Prawa osób niepełnosprawnych w Polsce zagwarantowane są przede wszystkim
w najważniejszym akcie prawnym tj. w Konstytucji RP z dnia 2 kwietnia 1997 r.
(Dz.U. Nr 78 poz. 483). Zapewnia ona prawo do niedyskryminacji stanowiąc, że nikt
nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym
z jakiejkolwiek przyczyny (art. 32 pkt 2). Ustawa zasadnicza nakłada też na władze publiczne
obowiązek zapewnienia szczególnej opieki zdrowotnej osobom niepełnosprawnym (art. 68),
a także obowiązek pomocy tym osobom w zabezpieczeniu egzystencji, przysposobieniu
do pracy oraz komunikacji społecznej (art. 69). Art. 70 stanowi jasno, że każdy ma prawo do
nauki, a władze publiczne zapewniają obywatelom powszechny i równy dostęp
do wykształcenia. W tym celu tworzą i wspierają systemy indywidualnej pomocy finansowej
i organizacyjnej dla uczniów i studentów.
Natomiast wiodącym aktem prawnym nadającym kształt systemowi edukacji
w Polsce jest Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. 2004 Nr 256 poz.
2572 z późn. zm.). Reguluje ona m.in. takie kwestie, jak: dostęp uczniów niepełnosprawnych
do edukacji i opieki (zwłaszcza art. 1 ust. 5 i 5a - „System oświaty zapewnia w
szczególności: (…) możliwość pobierania nauki we wszystkich typach szkół przez dzieci i
młodzież niepełnosprawną oraz niedostosowaną społecznie, zgodnie z indywidualnymi
potrzebami rozwojowymi i edukacyjnymi oraz predyspozycjami; opiekę nad uczniami
niepełnosprawnymi przez umożliwianie realizowania zindywidualizowanego procesu
kształcenia, form i programów nauczania oraz zajęć rewalidacyjnych”, finansów na
edukację, zarówno w odniesieniu do szkół publicznych (art. 79 - 81), jak
i niepublicznych (art. 80 - 90a), organizacja kształcenia specjalnego (art. 71b), inne.
Przywołanej wyżej ustawie o systemie oświaty towarzyszy szereg aktów wykonawczych,
traktując poszczególne zagadnienia w sposób szczegółowy. Część z nich została
przytoczona w niniejszym opracowaniu, jako podstawa prawna dla określonych rozwiązań
systemowych.
36
3.2 Uczeń niepełnosprawny w systemie edukacji
W Polsce funkcjonuje podwójny system orzekania o niepełnosprawności.
Pierwszym z nich jest orzeczenie o niepełnosprawności wydawane przez
Miejskie/Powiatowe Zespoły ds. Orzekania o Niepełnosprawności, które uprawnia np. do
zasiłku pielęgnacyjnego, korzystania z terapii, rehabilitacji i turnusów rehabilitacyjnych
dofinansowywanych ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób
Niepełnosprawnych (PFRON), ubiegania się o dofinansowanie do zakupu pomocy i sprzętów
rehabilitacyjnych oraz inne. Natomiast drugim – system orzeczeń/opinii na potrzeby
edukacyjne i wsparcia rozwoju dziecka realizowany przez Poradnie Psychologiczno-
Pedagogiczne, w tym poradnie specjalistyczne, w postaci wydawanych: orzeczeń
o potrzebie kształcenia specjalnego dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz
niedostosowanej społecznie, wymagającej stosowania specjalnej organizacji nauki i metod
pracy, orzeczeń o potrzebie indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania
przedszkolnego, tzw. „indywidualne przygotowanie przedszkolne”, dla dzieci, których stan
zdrowia uniemożliwia lub znacznie utrudnia uczęszczanie do przedszkola lub oddziału
przedszkolnego zorganizowanego w szkole podstawowej, orzeczeń o potrzebie
indywidualnego nauczania dla dzieci i młodzieży, których stan zdrowia uniemożliwia lub
znacznie utrudnia uczęszczanie do szkoły, orzeczeń o potrzebie zajęć rewalidacyjno-
wychowawczych dla dzieci i młodzieży upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim, opinii
o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka od chwili wykrycia
niepełnosprawności do podjęcia nauki w szkole.
Podstawa prawna:
§ 2. Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 września 2008 r. w sprawie
orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach
psychologiczno-pedagogicznych (Dz. U. 2008 Nr 173 poz. 1072) Rola każdego z tych
orzeczeń/ opinii jest fundamentalna w kontekście realizacji specjalnych potrzeb
edukacyjnych przez placówki szkolne. Niemniej jednak, z uwagi na ich znaczenie
w edukacji szkolnej, poniżej szczegółowo omówione zostaną dwa z tych dokumentów -
orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego oraz indywidualnego nauczania.
3.2.1 Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego
Orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego, jak już wcześniej wspomniano,
wydawane są dzieciom i młodzieży niepełnosprawnym oraz niedostosowanym społecznie,
które wymagają stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy. Niepełnosprawność
uprawniająca do uzyskania orzeczenia została przy tym ściśle skatalogowana i obejmuje:
37
- dzieci i młodzież:
- niesłyszących,
- słabosłyszących,
- niewidomych,
- słabowidzących,
- z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją,
- z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim,
- z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym,
- z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera,
- z niepełnosprawnościami sprzężonymi.
Podstawa prawna:
§ 2. Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 września 2008 r. w sprawie
orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach
psychologiczno-pedagogicznych (Dz. U. 2008 Nr 173 poz. 1072)
§ 1. Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie
warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży
niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach
i oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych (Dz. U. 2010 Nr 228 poz.1490)
z późniejszymi zmianami (Dz.U. 2012 poz. 982)
§ 2. Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie
warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży
niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w specjalnych przedszkolach,
szkołach i oddziałach oraz w ośrodkach (Dz. U. 2010 Nr 228 poz. 1489) z późniejszymi
zmianami (Dz.U. 2012 poz. 981)
Orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego wydawane są na okres roku
szkolnego, etapu edukacyjnego bądź okresu kształcenia w danej szkole, przy czym
rozróżniamy następujące etapy edukacyjne: edukacja przedszkolna (obejmująca również
zerówkę szkolną), nauka w klasach 1-3 (edukacja wczesnoszkolna), nauka w klasach 4-6,
gimnazjum oraz szkoła ponadgimnazjalna. Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego
zawiera kolejno: diagnozę dziecka, zalecaną formę kształcenia (np. w szkole
ogólnodostępnej, szkole integracyjnej, oddziale integracyjnym, oddziale specjalnym itd.);
zalecane formy rewalidacji, terapii i pomocy psychologiczno-pedagogicznej; sposoby
realizacji specjalnych potrzeb edukacyjnych. W odniesieniu do form kształcenia należy
38
podkreślić, że w myśl aktualnie obowiązujących przepisów, kształcenie dzieci i młodzieży
niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie odbywać się może w:
- przedszkolach i szkołach ogólnodostępnych,
- przedszkolach i szkołach ogólnodostępnych z oddziałami integracyjnymi,
- przedszkolach i szkołach integracyjnych,
- przedszkolach specjalnych oraz oddziałach specjalnych w przedszkolach
ogólnodostępnych,
- szkołach specjalnych wszystkich typów, w tym szkołach przysposabiających do
pracy, oraz oddziałach specjalnych w szkołach ogólnodostępnych,
- młodzieżowych ośrodkach wychowawczych,
- młodzieżowych ośrodkach socjoterapii,
- specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych.
Podstawa prawna:
§ 1. Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie
warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży
niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach
i oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych (Dz. U. 2010 Nr 228 poz.1490)
z późniejszymi zmianami (Dz.U. 2012 poz. 982)
§ 1. Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie
warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży
niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w specjalnych przedszkolach,
szkołach i oddziałach oraz w ośrodkach (Dz. U. 2010 Nr 228 poz. 1489) z późniejszymi
zmianami (Dz.U. 2012 poz. 981)
W orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego wskazywane są wszystkie zalecane
najkorzystniejsze dla danego dziecka formy kształcenia specjalnego, natomiast wybór
tej najkorzystniejszej prawodawca pozostawia rodzicom, dając w ten sposób decyzjom
rodzica pierwszeństwo nad decyzjami urzędników.
Należy przy tym podkreślić, iż obowiązek organizacji odpowiedniej dla danego
dziecka formy kształcenia, na wniosek rodziców, zapewnia jednostka samorządu
terytorialnego właściwa ze względu na miejsce zamieszkania dziecka, do której zadań
własnych należy prowadzenie przedszkoli lub szkół. Jednocześnie w sytuacji, gdy dany
39
samorząd nie prowadzi wybranej przez rodziców formy kształcenia, zobowiązany jest do
znalezienia jej w innej gminie czy powiecie.
Podstawa prawna:
§ 8. Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 września 2008 r. w sprawie
orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach
psychologiczno-pedagogicznych (Dz. U. 2008 Nr 173 poz. 1072)
Art.71b ust. 5 - 5b. Ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. 2004 Nr 256
poz. 2572 z późn. zm.)
W tym miejscu ważnym rozróżnieniem, jakie należy poczynić jest podział placówek
szkolnych na publiczne i niepubliczne. W tych pierwszych w odniesieniu do szkół
podstawowych i gimnazjów, w których nauka jest obowiązkowa, istnieje obowiązek przyjęcia
z urzędu uczniów zamieszkałych w obwodzie (rejonie) danej szkoły. Szkoła rejonowa
nie może zatem odmówić przyjęcia dziecka niepełnosprawnego, zamieszkałego
w jej obwodzie i jednocześnie zobligowana jest do realizacji zaleceń wynikających
z orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego. W szkole niepublicznej zasada
powszechnej dostępności nie obowiązuje, gdyż zasady rekrutacji uczniów ustala
sama szkoła (w wypadku szkoły niepublicznej o uprawnieniach publicznej muszą
być one określone w statucie szkoły) [9]. Niezależnie od rodzaju placówki szkolnej ma ona
obowiązek zapewnić dziecku wsparcie wynikające bezpośrednio z zapisów zawartych
w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego. Wiąże się to oczywiście z poniesieniem
przez szkołę określonych dodatkowych kosztów, które jednocześnie rekompensowane są
poprzez zwiększone subwencjonowanie specjalnych potrzeb edukacyjnych.
Obowiązki placówek szkolnych w zależności od formy kształcenia sprowadzają się
do następujących zadań: zgodnie z § 4.1. Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej
z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie warunków organizacji kształcenia, wychowania i opieki
dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie
w przedszkolach, szkołach i oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych (Dz. U. Nr 228
poz. 1490) z późniejszymi zmianami (Dz. U. 2012 poz. 982): realizacja zaleceń zawartych w
orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego; odpowiednie ze względu na indywidualne
potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne uczniów warunki do
nauki, sprzęt specjalistyczny i środki dydaktyczne; zajęcia specjalistyczne, o których mowa
w przepisach w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-
pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach; inne zajęcia
odpowiednie ze względu na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości
psychofizyczne uczniów, w szczególności zajęcia rewalidacyjne i resocjalizacyjne;
przygotowanie uczniów do samodzielności w życiu dorosłym.
Zgodnie z § 4.1. Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada
2010 r. w sprawie warunków organizacji kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci
i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w specjalnych
40
przedszkolach, szkołach i oddziałach oraz ośrodkach (Dz. U. Nr 228 poz. 1489)
z późniejszymi zmianami (Dz. U. 2012 poz. 981): realizację zaleceń zawartych w orzeczeniu
o potrzebie kształcenia specjalnego; odpowiednie, ze względu na indywidualne potrzeby
rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne uczniów, warunki do nauki, sprzęt
specjalistyczny i środki dydaktyczne; zajęcia specjalistyczne, o których mowa w przepisach
w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej
w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach; inne zajęcia odpowiednie ze względu
na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne uczniów,
w szczególności zajęcia rewalidacyjne i resocjalizacyjne; integrację uczniów
ze środowiskiem rówieśniczym; przygotowanie uczniów do samodzielności w życiu
dorosłym.
3.2.2 Orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania
W obszarze kształcenia specjalnego w szkołach różnego typu, obok orzeczenia
o potrzebie kształcenia specjalnego funkcjonuje również orzeczenie o potrzebie
indywidualnego nauczania, które również wydawane jest przez poradnie psychologiczno-
pedagogiczne, w tym specjalistyczne. Co niezwykle istotne poradnia „sama z siebie” nie
może skierować dziecka na indywidualne nauczanie (np. w formie zalecanych form
kształcenia), nie leży to bowiem w jej kompetencjach. Orzeczenie o potrzebie
indywidualnego nauczania wydawane jest wyłącznie na wniosek rodziców i po spełnieniu
przez nich określonych formalności.
Podstawa prawna:
§ 6. Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 września 2008 r.
w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych
poradniach psychologiczno-pedagogicznych (Dz.U. 2008 Nr 173 poz. 1072) W myśl art. 71b
ust. 1a Ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. 2004 Nr 256 poz. 2572
z późn. zm.) „indywidualnym nauczaniem obejmuje się dzieci i młodzież, których stan
zdrowia uniemożliwia lub znacznie utrudnia uczęszczanie do szkoły”. Ten warunek de facto
powinien stanowić dla rodziców punkt wyjścia dla starań o uzyskanie dla dziecka orzeczenia
o potrzebie indywidualnego nauczania. Kolejnym krokiem jest złożenie wniosku wraz
zaświadczeniem o stanie zdrowia dziecka, w którym lekarz określa: okres, w którym stan
zdrowia dziecka uniemożliwia lub znacznie utrudnia uczęszczanie do przedszkola lub szkoły
(nie krótszy jednak niż 30 dni), rozpoznanie choroby lub innej przyczyny powodującej, że
stan zdrowia dziecka uniemożliwia lub znacznie utrudnia uczęszczanie do przedszkola lub
szkoły, zakres, w jakim dziecko może brać udział w zajęciach, w których realizowana
jest podstawa programowa wychowania przedszkolnego, organizowanych z grupą
wychowawczą lub indywidualnie w odrębnym pomieszczeniu w przedszkolu, zakres, w jakim
uczeń może brać udział w obowiązkowych zajęciach edukacyjnych, organizowanych
z oddziałem w szkole lub indywidualnie w odrębnym pomieszczeniu w szkole.
41
Podstawa prawna:
§ 6.4. Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 września 2008 r. w sprawie
orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach
psychologiczno-pedagogicznych (Dz. U. 2008 Nr 173 poz. 1072). W sytuacji, gdy takie
orzeczenie zostanie już wydane i trafi na ręce dyrektora danej szkoły, ten zobowiązany jest
do zorganizowania nauczania danego ucznia w sposób zapewniający wykonanie
określonych w orzeczeniu zaleceń dotyczących warunków realizacji potrzeb edukacyjnych
dziecka oraz form pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Zajęcia w ramach indywidualnego
nauczania mogą być prowadzone zarówno w domu/ miejscu pobytu dziecka, jak i w szkole,
zarówno razem z oddziałem szkolnym, jak i indywidualnie w odrębnym pomieszczeniu w
szkole. Sprawą niezwykle istotną w kontekście nauczania indywidualnego jest tygodniowy
wymiar godzinowy zajęć, który niezależnie od etapu edukacyjnego jest ilościowo na bardzo
niskim poziomie i wynosi odpowiednio dla uczniów:
-klas I - III szkoły podstawowej - od 6 do 8 godzin;
-klas IV - VI szkoły podstawowej - od 8 do 10 godzin;
-gimnazjum - od 10 do 12 godzin;
-szkół ponadgimnazjalnych - od 12 do 16 godzin.
Powyższy wymiar godzin zajęć realizuje się w ciągu co najmniej 2 dni w przypadku
uczniów szkół podstawowych, a dla uczniów szkół ponadpodstawowych — w ciągu co
najmniej 3 dni.
Podstawa prawna:
§ 2. i § 8. Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 września 2008 r.
w sprawie sposobu i trybu organizowania indywidualnego obowiązkowego rocznego
przygotowania przedszkolnego i indywidualnego nauczania dzieci i młodzieży (DZ. U. 2008
Nr 175 poz. 1086)
W kontraście do powyższego pozostaje wymiar godzinowy zajęć realizowanych
w szkołach, czy to przez uczniów zdrowych, czy uczniów z orzeczeniem o potrzebie
kształcenia specjalnego, gdzie tygodniowy wymiar godzin jest kilkakrotnie większy
(jest on zróżnicowany w ramach poszczególnych etapów edukacyjnych).
Podstawa prawna:
Załączniki do Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 lutego 2012 r.
w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych (Dz. U. 2012 poz. 204)
3.3 Finanse na edukację
42
Edukacja dzieci niepełnosprawnych podobnie jak edukacja ich zdrowych
rówieśników finansowana jest w ramach środków budżetowych z części oświatowej
subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego. Z tą jednak różnicą, iż środki na
dzieci i młodzież niepełnosprawną są znacznie wyższe. Zwiększone środki na edukację osób
niepełnosprawnych mają bowiem za zadanie zapewnienie specjalnych form pracy
dydaktycznej, umożliwienie nauki we wszystkich typach szkół zgodnie z indywidualnymi
potrzebami rozwojowymi, edukacyjnymi oraz predyspozycjami, a także zapewnienie
specjalistycznej opieki np. poprzez realizację zajęć rewalidacyjnych [4].
Mechanizm wyliczenia konkretnej kwoty, jaką w danym roku samorząd otrzymuje
z tytułu orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego, może wydawać się skomplikowany.
W rzeczywistości wymaga przede wszystkim dostępu do dwóch dokumentów. Pierwszym
z nich jest rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej o sposobie podziału części
oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego, wydawane corocznie
w grudniu na następny rok budżetowy. Drugim natomiast jest tzw. metryczka subwencji
oświatowej, przekazywana przez MEN do wszystkich samorządów - krótki dwustronicowy
dokument w postaci tabel [1]. O ile dostępność rozporządzenia nie budzi żadnych
wątpliwości i szczególnych zabiegów - wystarczy chociażby dostęp do Internetu,
to uzyskanie metryczki subwencji oświatowej wymaga większego zaangażowania w ramach
dostępu do informacji publicznej. Krótko mówiąc, należy zwrócić się do właściwej jednostki
samorządu terytorialnego (gminy lub powiatu) z wnioskiem o wgląd bądź kserokopię
dokumentu. Właściwość jednostki uzależniona jest od rodzaju placówki szkolnej.
Przedszkola, szkoły podstawowe i gimnazja – ogólnodostępne i integracyjne, a także
przedszkola specjalne funkcjonują w obszarze zadań własnych gmin. Z kolei szkoły
specjalne oraz szkoły ponadgimnazjalne (ogólnodostępne, integracyjne, specjalne) –
znajdują się w kompetencjach powiatu.
Jednocześnie w przypadku, gdy dziecko z orzeczeniem uczęszcza do przedszkola
lub szkoły niepublicznej, to subwencja trafia do jednostki samorządu terytorialnego, na
terenie której działa przedszkole lub szkoła, a dany samorząd zobowiązany jest do
przekazania im dotacji, naliczanych na uczniów niepełnosprawnych w wysokości nie niższej
niż kwota przewidziana w otrzymanej przez dany samorząd części oświatowej subwencji
ogólnej. Warunkiem otrzymania dotacji jest terminowe wywiązanie się z obowiązku
przekazania do organu właściwego do udzielania dotacji przez organ prowadzący placówkę
niepubliczną informacji, co do liczby uczniów nie później niż do dnia 30 września roku
poprzedzającego rok udzielenia dotacji.
Podstawa prawna:
43
Art. 90 Ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. 2004 Nr 256 poz. 2572
z późn. zm.)
Dotacje dla placówek niepublicznych przekazywane są w 12 częściach w terminie
do ostatniego dnia każdego miesiąca na rachunek danej placówki. Jednocześnie
w odróżnieniu od środków przekazywanych na oświatę w szkołach publicznych, gdzie nie ma
ustawowego obowiązku przeznaczenia części oświatowej subwencji ogólnej wyłącznie
na cele związane z edukacją, dotacje na edukację w szkołach niepublicznych mogą zostać
przeznaczone na ściśle określone zadania, a mianowicie w zakresie kształcenia,
wychowania i opieki, w tym profilaktyki społecznej. Ponadto dotacje mogą być wykorzystane
wyłącznie na pokrycie bieżących wydatków szkoły lub placówki.
Podstawa prawna:
Art. 90 ust. 3c i 3d Ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. 2004 Nr 256
poz. 2572 z późn. zm.)
W praktyce wygląda to tak, że z dotacji nie można finansować wydatków
inwestycyjnych, zatem nie będzie można np. zakupić specjalistycznego wyposażenia do
prowadzenia zajęć z terapii sensorycznej. Z dotacji będzie można natomiast sfinansować
tego typu zajęcia poza szkołą, traktując je jako zajęcia specjalistyczne związane ze
specjalnymi potrzebami edukacyjnymi uczniów z orzeczeniem.
Wracając do tematu naliczania tzw. subwencji oświatowej, należy sięgnąć do
obydwu wyżej wymienionych dokumentów, tj. właściwego (bo na dany rok budżetowy)
rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej o sposobie podziału części oświatowej
subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego oraz metryczki subwencji
oświatowej na dany rok. Rozporządzenie „subwencyjne” stanowi klucz do poznania
algorytmu naliczania subwencji, a także wyszczególnia rodzaje niepełnosprawności,
przypisując im określone wagi, tzw. mnożniki. Na 2012 rok w rozporządzeniu
wyszczególniono cztery wagi dla uczniów niepełnosprawnych w szkołach oraz dwie dla
niepełnosprawnych przedszkolaków. Wartości tych wag oraz ich znaczenie prezentują się
następująco: w odniesieniu do uczniów szkół:
Waga
subwencyjna Znaczenie wagi
44
P2 = 1,40
upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim, niedostosowanie społeczne,
zaburzenia zachowania, zagrożenie uzależnieniem, zagrożenie
niedostosowaniem społecznym, choroby przewlekłe
P3 = 2,90 niewidomi i słabowidzący, niepełnosprawność ruchowa, zaburzenia
psychiczne
P4 = 3,60 niesłyszący i słabosłyszący, upośledzenie umysłowe w stopniu
umiarkowanym lub znacznym
P5 = 9,50
upośledzenie umysłowe w stopniu głębokim (obowiązek szkolny lub
obowiązek nauki realizowany poprzez uczestnictwo w zajęciach
rewalidacyjno-wychowawczych), niepełnosprawności sprzężone oraz
autyzm
w odniesieniu do dzieci w przedszkolach:
Waga
subwencyjna Znaczenie wagi
P28 = 4,000
niesłyszący, słabosłyszący, niewidomi, z niepełnosprawnością
ruchową, z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim,
umiarkowanym, znacznym lub głębokim
P36 = 9,500 wychowankowie ośrodków rewalidacyjno-wychowawczych, dzieci
z niepełnosprawnościami sprzężonymi i z autyzmem
Podstawa prawna:
Załącznik Algorytm podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu
terytorialnego na rok 2012 do Rozporządzenia z dnia 20 grudnia 2011 r. w sprawie sposobu
podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego w roku
2012 (Dz.U. 2011 Nr 288 poz. 1693)
Metryczka umożliwia natomiast obliczenie konkretnej kwoty na jednego ucznia, jaką
dany samorząd otrzymuje w postaci subwencji oświatowej. Zawiera dwie podstawowe dane
wyszczególnione w jej górnej prawej części - tzw. finansowy standard A podziału subwencji
oraz wskaźnik korygujący Di określony dla danej gminy lub powiatu.
Wynik przemnożenia obydwu tych wartości stanowi tzw. kwotę bazową, czyli dokładną
wielkość środków naliczanych przez Ministerstwo Edukacji Narodowej z budżetu państwa dla
naszej gminy lub powiatu na „zwykłego” ucznia. Stawka (kwota) bazowa stanowi punkt
wyjścia dla dalszych wyliczeń z uwzględnieniem właściwej ze względu na rodzaj
niepełnosprawności wagi subwencyjnej [6].
45
Mnożąc stawkę bazową przez wartość wagi subwencyjnej otrzymujemy kwotę
uzupełniającą części oświatowej subwencji ogólnej, czyli wielkości środków, jakie gmina czy
powiat otrzymuje z budżetu państwa z samego tylko tytułu orzeczenia o potrzebie
kształcenia specjalnego danego dziecka. Całość tych środków stanowi natomiast suma
kwoty bazowej oraz kwoty uzupełniającej części oświatowej subwencji ogólnej.
Warto w tym miejscu również wspomnieć, iż w rozporządzeniu „subwencyjnym” na rok 2012
wyszczególnione zostały jeszcze dodatkowe wagi, jak na przykład:
- P1 = 0,38 dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjów dla dzieci i młodzieży
zlokalizowanych na terenach wiejskich lub w miastach do 5000 mieszkańców,
- P6 = 0,80 dla niepełnosprawnych uczniów w oddziałach integracyjnych w szkołach
podstawowych, gimnazjach, szkołach ponadgimnazjalnych, o czym warto pamiętać
przy wyliczaniu całości środków na dane dziecko.
Przykład - Miasto Nowy Sącz (w zakresie realizacji zadań własnych gminy), uczeń
niepełnosprawny np. z autyzmem, uczący się w klasie integracyjnej - wyliczenie kwoty
subwencji na jedno dziecko z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego.
Dane do wyliczeń/ Rezultaty wyliczeń Wartość danych/ wyliczeń
Finansowy standard A podziału subwencji
(dana z metryczki na 2011 rok)
4 717,0119
Wskaźnik korygujący Di
(dana z metryczki na 2011 rok)
1,0365139849
Kwota bazowa 4 889,25 zł
(= 4 717,0119 * 1,0365139849) Kwota uzupełniająca z tytułu niepełnosprawności
(waga P5)
46 447,88 zł
(= 4889,25 * 9,5)
Kwota uzupełniająca z tytułu nauki dziecka
niepełnosprawnego w klasie integracyjnej (waga P6)
4 890,05 zł
(= 4 889,25 * 0,80)
Razem kwota subwencji (na jednego ucznia) 56 227,18
(= 4 889,25 + 46 447,88 + 4 890,05)
Należy przy tym pamiętać, iż jednostki samorządu terytorialnego (gminy, powiaty)
mogą ubiegać się o dofinansowanie kosztów związanych ze wzrostem zadań szkolnych
i pozaszkolnych polegających na wzroście liczby uczniów w prowadzonych (dotowanych)
przez te jednostki szkołach w stosunku do danych przyjętych do naliczenia algorytmu części
oświatowej subwencji ogólnej na dany rok. Dokumentem będącym podstawą naliczenia
46
subwencji jest sprawozdanie systemu informacji oświatowej, sporządzane przez dyrektorów
w terminie do 30 września. Dane te podlegają weryfikacji w trakcie roku budżetowego
w terminach określonych w kryteriach podziału rezerwy części oświatowej subwencji ogólnej
na dany rok. W 2012 roku terminy składania wniosków o dofinansowanie zadań
w powyższym zakresie odbywało się w oparciu o dwa nieprzekraczalne terminy: do dnia 29
czerwca 2012 r. - I tura (wzrost zadań szkolnych i pozaszkolnych w I półroczu roku
budżetowego 2012), do dnia 26 października 2012 r. - II tura (wzrost zadań szkolnych
i pozaszkolnych od 1 września 2012 r.).
3.4 Edukacja równych szans
3.4.1 Obowiązek szkolny a uczeń niepełnosprawny
Z edukacją nierozłącznie wiąże się pojęcie obowiązku szkolnego, który trwa do
ukończenia gimnazjum, nie dłużej jednak niż do ukończenia 18 roku życia - i w takim samym
stopniu, co ucznia zdrowego obowiązuje ucznia z orzeczeniem o potrzebie kształcenia
specjalnego. W sytuacji, gdy ukończenie gimnazjum następuje przed ukończeniem 18 roku
życia obowiązek nauki może zostać zrealizowany w szkole ponadgimnazjalnej (publicznej
lub niepublicznej), poprzez udział w zajęciach pozaszkolnych realizowanych
przez akredytowane placówki, a także w formie przygotowania zawodowego u pracodawcy.
Podstawa prawna:
Art. 15 ust. 1 i 2 oraz art. 16 ust. 5 i 5a Ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty
(Dz. U. 2004 Nr 256 poz. 2572 z późn. zm.)
Obecnie kształcenie dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie
i zagrożonych niedostosowaniem społecznym może być realizowane do końca roku
szkolnego w tym roku kalendarzowym, w którym uczeń kończy:
18. rok życia – w przypadku szkoły podstawowej;
21. rok życia – w przypadku gimnazjum;
24. rok życia – w przypadku szkoły ponadgimnazjalnej (zmiana od 1 września 2012
r. - o jeden rok dłużej).
Podstawa prawna:
47
§ 3. Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie
warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży
niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i
oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych (Dz.U. 2010 Nr 228 poz.1490) z
późniejszymi zmianami (Dz.U. 2012 poz. 982)
§ 3. Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie
warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży
niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w specjalnych przedszkolach,
szkołach i oddziałach oraz w ośrodkach (Dz.U. 2010 Nr 228 poz. 1489) z późniejszymi
zmianami (Dz.U. 2012 poz. 981)
Wydłużony okres edukacji jest częścią indywidualnego podejścia i specjalnych
potrzeb edukacyjnych uczniów niepełnosprawnych. Jest również efektem możliwości
przedłużenia nauki uczniów niepełnosprawnych na każdym etapie edukacyjnym o jeden rok
(zwiększając proporcjonalnie wymiar godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych).
Decyzję o przedłużeniu okresu nauki uczniowi niepełnosprawnemu podejmuje rada
pedagogiczna, po uzyskaniu pozytywnej opinii zespołu, którego zadaniem jest planowanie
i koordynowanie udzielania uczniowi pomocy psychologiczno-pedagogicznej w placówkach
szkolnych oraz po uzyskaniu zgody rodziców ucznia.
Podstawa prawna:
§ 5. Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 lutego 2012 r. w sprawie
ramowych planów nauczania w szkołach publicznych (Dz.U. 2012 poz. 204)
3.4.2 Liczebność klas
Ważnym zagadnieniem związanym z organizacją kształcenia jest liczebność klas, która
została zróżnicowana w zależności od formy kształcenia oraz rodzaju niepełnosprawności.
W przypadku przedszkoli liczebność uczniów w oddziałach prezentuje się następująco:
W oddziale ogólnodostępnym (w tym tzw. „zerówki” w szkołach podstawowych) liczba dzieci
nie może przekraczać 25. W oddziale integracyjnym, liczba dzieci powinna wynosić od 15 do
20, w tym od 3 do 5 dzieci niepełnosprawnych. W oddziale specjalnym liczba dzieci zależnie
od rodzaju niepełnosprawności wynosi, dla dzieci:
- niesłyszących i słabosłyszących - od 6 do 8,
- niewidomych i słabo widzących - od 6 do 10,
48
- z chorobami przewlekłymi - od 10 do 16,
- z zaburzeniami psychicznymi - od 6 do 8,
- z niepełnosprawnością ruchową - od 8 do 12,
- z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym i znacznym - od 6 do 10,
- z autyzmem i z niepełnosprawnościami sprzężonymi od 2 do 4.
W uzasadnionych przypadkach liczba dzieci w oddziale może być jeszcze niższa,
ale jest to warunkowane uzyskaniem zgody organu prowadzącego dane przedszkole.
Podstawa prawna:
§ 5. Załącznika nr 1 Ramowy statut przedszkola do Rozporządzenia Ministra Edukacji
Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola
oraz publicznych szkół (Dz.U. 2001 Nr 61 poz. 624) z późniejszymi zmianami (Dz.U. 2002
Nr 10 poz. 96, Dz.U. 2003 Nr 146 poz. 1416, Dz.U. 2004 Nr 66 poz. 606, Dz.U. 2005 Nr 10
poz. 75, Dz.U. 2007 Nr 35 poz. 222)
Natomiast w odniesieniu do oddziałów szkolnych uregulowania w zakresie
ich liczebności są następujące: w przypadku klas ogólnodostępnych w szkołach, liczebność
klas nie została potraktowana w równie jednoznaczny sposób, jak w przypadku oddziałów
przedszkolnych. Prawodawca jedynie wskazuje (zaleca), aby edukacja w klasach I-III szkoły
podstawowej odbywała się w zespołach rówieśniczych liczących nie więcej niż 26 osób.
Podstawa prawna:
pkt 4. Zalecanych warunków i sposobów realizacji, zawartych w rozdziale „I Etap edukacyjny:
Klasy I-III Edukacja wczesnoszkolna” Załącznika nr 2 Podstawa programowa kształcenia
ogólnego dla szkół podstawowych do Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia
23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz
kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. 2009 Nr 4 poz. 17)
W oddziałach integracyjnych liczebność uczniów, podobnie jak w przypadku
oddziałów przedszkolnych, została ustalona na poziomie od 15 do 20 uczniów, w tym od 3
do 5 uczniów niepełnosprawnych. Oddziały specjalne, podobnie jak to jest w przedszkolach,
mają określoną zarówno dolną jak i górną granicę liczebności, która wynosi:
- w szkole (oddziale) dla uczniów niesłyszących i słabo słyszących - od 6 do 8,
- w szkole (oddziale) dla uczniów niewidomych i słabo widzących - od 8 do 10,
- w szkole (oddziale) dla uczniów z chorobami przewlekłymi - od 10 do 16,
49
- w szkole (oddziale) dla uczniów z zaburzeniami psychicznymi - od 6 do 8,
- w szkole (oddziale) dla uczniów z niepełnosprawnością ruchową - od 8 do 12,
- w szkole (oddziale) dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim -
od 10 do 16,
- w szkole (oddziale) dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu
umiarkowanym i znacznym - od 6 do 8,
- w szkole (oddziale) dla uczniów z autyzmem i z niepełnosprawnościami
sprzężonymi - od 2 do 4,
- w szkole (oddziale) dla uczniów niedostosowanych społecznie, zagrożonych
niedostosowaniem społecznym, zagrożonych uzależnieniem lub z zaburzeniami
zachowania - od 10 do 16.
W przypadku, gdy u co najmniej jednego ucznia w oddziale specjalnym występują
niepełnosprawności sprzężone liczbę uczniów określoną powyżej można obniżyć o 2,
a w uzasadnionych przypadkach, za zgodą organu prowadzącego szkołę, liczba uczniów
w oddziale może być jeszcze niższa.
Podstawa prawna:
§ 5. Załącznika nr 2 Ramowy statut publicznej szkoły podstawowej do Rozporządzenia
Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów
publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. 2001 nr 61 poz. 624) z późniejszymi
zmianami (Dz. U. 2002 nr 10 poz. 96, Dz. U. 2003 nr 146 poz. 1416, Dz. U. 2004 nr 66 poz.
606, Dz. U. 2005 nr 10 poz. 75, Dz. U. 2007 nr 35 poz. 222)
Warto również dodać, że od 2010 roku czeka na podpisanie projekt nowego
rozporządzenia, wprowadzającego istotne zmiany w obszarze liczebności oddziałów
integracyjnych i specjalnych. Zmiany polegają na zniesieniu dolnej granicy liczby dzieci, tak
aby możliwym było stworzenie np. klasy integracyjnej, w której mogłoby się uczyć jedno lub
dwoje niepełnosprawnych dzieci - czego nie przewidują obecne przepisy, zastrzegając dolną
granicę na poziomie 3 dzieci. Obok wspomnianych powyżej oddziałów ogólnodostępnych,
integracyjnych czy specjalnych w placówkach szkolnych mogą zostać tworzone również
klasy terapeutyczne, w których prawodawca przewidział liczebność do 15 uczniów. Kwestie
związane z funkcjonowaniem tych klas reguluje rozporządzenie, które od roku szkolnego
2012/2013 obowiązuje we wszystkich typach szkół i dotyczy udzielania oraz organizacji
w tych placówkach pomocy psychologiczno-pedagogicznej.
50
Podstawa prawna:
§ 7. Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie
zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych
przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. 2010 Nr 228 poz. 1487).
3.4.3 Indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny
Podstawę do pracy z dzieckiem z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego
w placówce szkolnej stanowi indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny (program),
opracowywany niezwłocznie, po przedłożeniu przez rodziców orzeczenia. Program
opracowuje przez powołany dyrektora danej placówki zespół, którego zadaniem
jest planowanie i koordynowanie udzielania uczniowi pomocy psychologiczno-
pedagogicznej, po dokonaniu wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania ucznia.
Program opracowywany jest na okres, na jaki zostało wydane orzeczenie, nie dłużej jednak
niż na etap edukacyjny.
Program uwzględnia zalecenia zawarte w orzeczeniu o potrzebie kształcenia
specjalnego, a także dostosowuje proces nauczania do indywidualnych potrzeb rozwojowych
i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych danego ucznia. Określa m.in.: rodzaj
i zakres zintegrowanych działań nauczycieli i specjalistów prowadzących zajęcia z uczniem,
formy i metody pracy z uczniem, formy, sposoby i okres udzielania uczniowi pomocy
psychologiczno-pedagogicznej, zajęcia rewalidacyjne i resocjalizacyjne oraz inne zajęcia
odpowiednie ze względu na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości
psychofizyczne ucznia.
Podstawa prawna:
§ 5. Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie
warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży
niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach
i oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych (Dz.U. 2010 Nr 228 poz.1490)
z późniejszymi zmianami (Dz.U. 2012 poz. 982)
§ 5. Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r.. w sprawie
warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży
niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w specjalnych przedszkolach,
szkołach i oddziałach oraz w ośrodkach (Dz.U. 2010 Nr 228 poz. 1489) z późniejszymi
zmianami (Dz.U. 2012 poz. 981)
Ponadto zespół opracowujący indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny, w
ramach monitoringu postępów ucznia, nie rzadziej niż raz do roku dokonuje okresowej
51
wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania ucznia, uwzględniając ocenę
efektywności udzielanej uczniowi pomocy psychologiczno-pedagogicznej [2].
3.4.4 Pomoc psychologiczno-pedagogiczna
Uczeń niepełnosprawny powinien mieć dostęp do wszystkich rodzajów wsparcia
zalecanych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego i najlepiej w ilości godzin
odpowiadającej realnym potrzebom ucznia. O ustalonych dla ucznia formach, sposobach i
okresie udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz wymiarze godzin, w którym
poszczególne formy pomocy będą realizowane, dyrektor przedszkola, szkoły i placówki,
niezwłocznie informuje na piśmie rodziców ucznia albo bezpośrednio pełnoletniego ucznia.
Podstawa prawna:
§ 21. Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie
zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych
przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz.U. 2010 Nr 228 poz. 1487)
Co warto podkreślić, pomoc psychologiczno-pedagogiczna w szkołach, polegająca
na rozpoznawaniu i zaspokajaniu indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych
ucznia oraz rozpoznawaniu jego indywidualnych możliwości psychofizycznych, adresowana
jest nie tylko do uczniów niepełnosprawnych, ale także m.in. do uczniów niedostosowanych
społecznie, zagrożonych niedostosowaniem społecznym, ale także uczniów szczególnie
uzdolnionych.
Podstawa prawna:
§ 2. Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie
zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych
przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz.U. 2010 Nr 228 poz. 1487)
W przedszkolu pomoc psychologiczno-pedagogiczna udzielana jest w formach:
- zajęć specjalistycznych:
- korekcyjno-kompensacyjnych,
- logopedycznych,
- socjoterapeutycznych.
- innych zajęć o charakterze terapeutycznym;
- porad i konsultacji.
52
W przypadku szkół pomoc psychologiczno-pedagogiczna ma znacznie szerszy
zakres i udzielana jest uczniom w następujących formach:
- klas terapeutycznych;
- zajęć rozwijających uzdolnienia;
- zajęć dydaktyczno-wyrównawczych;
- zajęć specjalistycznych:
- korekcyjno-kompensacyjnych,
- logopedycznych,
- socjoterapeutycznych,
oraz innych zajęć o charakterze terapeutycznym, zajęć związanych z wyborem kierunku
kształcenia i zawodu oraz planowaniem kształcenia i kariery zawodowej — w przypadku
uczniów gimnazjum i szkół ponadgimnazjalnych; porad i konsultacji.
Podstawa prawna:
§ 6. Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie
zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych
przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz.U. 2010 Nr 228 poz. 1487)
Klasy terapeutyczne, wspomniane już wcześniej przy omawianiu liczebności klas,
organizuje się dla uczniów wykazujących jednorodne lub sprzężone zaburzenia,
wymagających dostosowania organizacji i procesu nauczania do ich specyficznych potrzeb
edukacyjnych oraz długotrwałej pomocy specjalistycznej. Klas tych nie organizuje się
w szkołach specjalnych. Objęcie ucznia nauką w klasie terapeutycznej wymaga opinii
poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej (w przypadku dzieci
niewidomych i słabowidzących, niesłyszących i słabosłyszących oraz dzieci z autyzmem).
Podstawa prawna:
§ 7. Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie
zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych
przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz.U. 2010 Nr 228 poz. 1487)
W przepadku pozostałych form pomocy psychologiczno-pedagogicznej w szkołach,
rozporządzenie określa, iż:
53
„§ 8. Zajęcia rozwijające uzdolnienia organizuje się dla uczniów szczególnie uzdolnionych
oraz prowadzi się przy wykorzystaniu aktywnych metod pracy. Liczba uczestników zajęć
wynosi do 8.
§ 9. Zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze organizuje się dla uczniów mających trudności
w nauce, w szczególności w spełnianiu wymagań edukacyjnych wynikających z podstawy
programowej kształcenia ogólnego dla danego etapu edukacyjnego. Liczba uczestników
zajęć wynosi do 8.
§ 10. Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne organizuje się dla uczniów z zaburzeniami
i odchyleniami rozwojowymi lub specyficznymi trudnościami w uczeniu się. Liczba
uczestników zajęć wynosi do 5.
§ 11. Zajęcia logopedyczne organizuje się dla uczniów z zaburzeniami mowy, które
powodują zaburzenia komunikacji językowej oraz utrudniają naukę. Liczba uczestników
zajęć wynosi do 4.
§ 12. Zajęcia socjoterapeutyczne oraz inne zajęcia o charakterze terapeutycznym organizuje
się dla uczniów z dysfunkcjami i zaburzeniami utrudniającymi funkcjonowanie społeczne.
Liczba uczestników zajęć wynosi do 10.”
Podstawa prawna:
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie zasad
udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach,
szkołach i placówkach (Dz. U. 2010 Nr 228 poz. 1487).
3.4.5 Zajęcia rewalidacyjne
Obok zajęć w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej szkoły każdego typu
zobowiązane są do zapewnienia uczniom niepełnosprawnym zajęć rewalidacyjnych
(specjalistycznych), odpowiednich ze względu na ich indywidualne potrzeby rozwojowe,
edukacyjne oraz psychofizyczne. Aktualnie wymiar godzinowy tych zajęć określa
rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 lutego 2012 roku w sprawie ramowych
planów nauczania w szkołach publicznych, a ich ilość różnicuje zarówno forma kształcenia
jak i stopień upośledzenia. Dla porównania uczniowie niepełnosprawni uczęszczający do
klasy ogólnodostępnej lub integracyjnej powinni mieć 2 godziny tygodniowo obowiązkowych
zajęć rewalidacyjnych, a w przypadku oddziałów specjalnych (dla uczniów z upośledzeniem
w stopniu lekkim) tygodniowy wymiar godzin tych zajęć został ustalony na poziomie
12 godzin na oddział.
Z kolei 10 godzin na oddział w przypadku podstawowych szkół specjalnych oraz
oddziałów, a w przypadku uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym
54
lub znacznym, w tym uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi, jeżeli jedną
z niepełnosprawności jest upośledzenie umysłowe w stopniu umiarkowanym lub znacznym,
uczęszczających do szkoły podstawowej ogólnodostępnej, oddziału integracyjnego w szkole
ogólnodostępnej lub szkoły integracyjnej - po 2 godziny na ucznia.
Podstawa prawna:
§ 4. Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie
warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży
niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach
i oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych (Dz.U. 2010 Nr 228 poz.1490)
z późniejszymi zmianami (Dz.U. 2012 poz. 982)
§ 4. Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r.. w sprawie
warunków organizowania kształcenia,
wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży
niepełnosprawnych oraz niedostosowanych
społecznie w specjalnych przedszkolach,
szkołach i oddziałach oraz w ośrodkach (Dz.U.
2010 Nr 228 poz. 1489) z późniejszymi zmianami
(Dz. U. 2012 poz. 981)
Załącznik nr 1 i 2 do Rozporządzenia Ministra
Edukacji Narodowej z dnia 7 lutego 2012 r.
w sprawie ramowych planów nauczania w
szkołach publicznych (Dz.U. 2012 poz. 204)
Należy podkreślić, że szkoły niezależnie
od typu, zobowiązane są do realizacji obydwu
form wsparcia, tj. w ramach pomocy
psychologiczno-pedagogicznej oraz zajęć
rewalidacyjnych, przy czym obecne przepisy nie
precyzują tej drugiej, przez co tak naprawdę nie wiadomo, czym zajęcia rewalidacyjne różnią
się od zajęć specjalistycznych w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej.
3.4.6 Obowiązki rodzica ucznia niepełnosprawnego
Obowiązki rodziców dziecka, podlegającego obowiązkowi szkolnemu lub obowiązkowi
rocznego przygotowania przedszkolnego (dotyczy pięcio- i sześciolatków), obejmują:
zgłoszenie dziecka do szkoły lub przedszkola, zapewnienie regularnego uczęszczania na
zajęcia, zapewnienie dziecku warunków umożliwiających przygotowywanie się do zajęć, jeśli
dziecko uczy się poza szkołą obwodową (rejonową), rodzice mają też obowiązek
poinformowania o tym szkoły obwodowej (rejonowej).
55
Podstawa prawna:
Art. 14b i art. 18 Ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz.U. 2004 Nr 256
poz. 2572 z późn. zm.)
Zakres tych obowiązków nie dzieli rodziców na rodziców dzieci pełno-
i niepełnosprawnych, nie nadaje tym drugim żadnych dodatkowych obowiązków związanych
z niepełnosprawnością ich dzieci. Jest to o tyle istotne, że jak pokazuje praktyka
nie wszyscy o tym wiedzą.
Obowiązkiem rodzica dziecka niepełnosprawnego nie jest np. dowóz dziecka do
szkoły, co nie oznacza, że nie może tego realizować. Zapewnienie bezpłatnego transportu
i opieki w czasie przewozu do najbliższej szkoły podstawowej i gimnazjum, a uczniom
z niepełnosprawnością ruchową, upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym
i znacznym - także do najbliższej szkoły ponadgimnazjalnej (nie dłużej jednak niż do
ukończenia 21 roku życia), stanowi obowiązek gminy właściwej ze względu na miejsce
zamieszkania ucznia. W przypadku dzieci i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w
stopniu głębokim, realizujących obowiązek szkolny i obowiązek nauki poprzez udział w
zajęciach rewalidacyjno-wychowawczych, a także w przypadku uczniów z upośledzeniem
umysłowym z niepełnosprawnościami sprzężonymi, obowiązek dowozu jest jeszcze dłuższy
i trwa nie dłużej niż do ukończenia przez daną młodzież 25 roku życia. Natomiast w
przypadku, gdy rodzice/ opiekunowie ucznia niepełnosprawnego sami zapewniają dziecku
transport i opiekę, gmina ma obowiązek zrealizować zwrot kosztów przejazdu ucznia oraz
jego opiekuna na zasadach określonych w umowie zawartej w tym zakresie z rodzicami/
opiekunami. Organ prowadzący może natomiast odmówić zapewnienia dowozu i opieki np.
do wybranej przez rodziców placówki z daną formą kształcenia, jeżeli w bliższej odległości
od miejsca zamieszkania znajduje się inna szkoła danego typu (z wybraną przez rodzica
formą kształcenia), gotowa przyjąć dziecko.
Podstawa prawna:
Art. 14a ust. 4 oraz art. 17 ust. 3a Ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty
(Dz.U. 2004 Nr 256 poz. 2572 z późn. zm.)
3.4.7 „DOBRY” Nauczyciel
Kształcenie specjalne w systemie edukacji integracyjnej i włączającej to ogromne
wyzwanie dla kadry pedagogicznej, która podobnie jak ich zdrowi uczniowie powinni
wykazywać się postawą otwartości, ale także chęcią ciągłego doskonalenia umiejętności i
wzrostem kompetencji do pracy z uczniami o specjalnych potrzebach edukacyjnych.
Kształcenie każdego ucznia, zatem także ucznia niepełnosprawnego, ma na celu
zdobycie przez niego określonej wiedzy i umiejętności - krótko mówiąc zapewnienie mu
56
szeroko rozumianego rozwoju [8]. Kształcenie specjalne wymaga jednak od nauczyciela
bardzo zindywidualizowanego podejścia do ucznia z orzeczeniem, a co za tym idzie również
odpowiednich kwalifikacji w pracy dydaktycznej z danym uczniem. W swojej pracy
w Fundacji zajmującej się problematyką autyzmu spotykam się z wieloma przykładami złych
praktyk w zakresie edukacji dzieci z autyzmem. Jedne są wynikiem niezrozumienia
i „oporów” po stronie urzędników, drugie - niewystarczających kompetencji nauczycieli/
dyrektorów, wszystkie jednak wynikają z niskiej wiedzy zarówno w temacie samej
niepełnosprawności, jak i rozwiązań systemowych w zakresie kształcenia specjalnego.
Przykładem takich złych praktyk może być np. sytuacja opisana przez jedną z mam,
której dziecko jest na indywidualnym nauczaniu w domu i nauczyciel realizując obowiązek
2- godzinnej pracy z dzieckiem danego dnia, 1 godzinę odlicza na poczet dojazdu do ucznia.
Innym z kolei świadczącym o braku jakiegokolwiek przygotowania do pracy z uczniem
niepełnosprawnym jest zatroskanie nauczyciela, który pyta rodzica co ma zrobić jeśli
u dziecka potwierdzi się zespół Aspergera.
Takich przykładów świadczących o braku odpowiedniego przygotowania,
kompetencji czy też predyspozycji do pracy z dzieckiem o specjalnych potrzebach
edukacyjnych można by wymieniać wiele, ale nie w tym rzecz.
Nauczyciel, który wspaniale sobie radzi w pracy dydaktycznej ze zdrowymi dziećmi,
może się okazać całkowicie nieporadny w pracy z uczniem niepełnosprawnym.
To tak jak w każdym zawodzie - trzeba mieć „powołanie”. Obok niezbędnego wykształcenia
trzeba posiadać szereg kompetencji interpersonalnych, które gwarantują odpowiedni poziom
w jakości i satysfakcji z wykonywanej pracy.
57
O ile kwestie wymagań kwalifikacyjnych nauczyciela określają przepisy prawa -
ustawa i akty wykonawcze, o tyle predyspozycje to już sprawa bardzo indywidualna. Ustawa
z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz.U. 2006 Nr 97 poz. 674 z późn. zm.)
określa ogólne wymagania w zakresie kwalifikacji do nauczania, stanowiąc: „Art. 9. 1.
Stanowisko nauczyciela może zajmować osoba, która: posiada wyższe wykształcenie z
odpowiednim przygotowaniem pedagogicznym lub ukończyła zakład kształcenia nauczycieli
i podejmuje pracę na stanowisku, do którego są to wystarczające kwalifikacje; przestrzega
podstawowych zasad moralnych; spełnia warunki zdrowotne niezbędne do wykonywania
zawodu.”
Jednocześnie powołana wyżej ustawa Karta Nauczyciela w sprawie szczegółowych
kwalifikacji nauczycieli, poziomu wykształcenia i jego zakresu w odniesieniu do
poszczególnych typów szkół i placówek odsyła do właściwego rozporządzenia. Regulacje
uszczegóławiające wymagania kwalifikacyjne nauczycieli w zakresie kształcenia specjalnego
znajdziemy w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 marca 2009 r.
W sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół
i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia
lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli (Dz.U. Nr 50 poz. 400) z późniejszymi
zmianami (Dz.U. 2012 poz. 426).
Zgodnie z tym rozporządzeniem nauczyciel w zależności od typu placówki powinien
posiadać następujące kwalifikacje do pracy z uczniem z orzeczeniem o potrzebie kształcenia
specjalnego: „§ 14. 1. Kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w przedszkolach
specjalnych, szkołach podstawowych specjalnych, gimnazjach specjalnych, szkołach
ponadgimnazjalnych specjalnych, specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych oraz
specjalnych ośrodkach wychowawczych, dla dzieci i młodzieży z upośledzeniem umysłowym
w stopniu umiarkowanym lub znacznym, szkołach specjalnych przysposabiających do pracy
dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym
oraz dla uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi, ośrodkach umożliwiających
dzieciom i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim oraz dzieciom
i młodzieży z upośledzeniem umysłowym z niepełnosprawnościami sprzężonymi realizację
obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego, obowiązku szkolnego i obowiązku
nauki, a także kwalifikacje do prowadzenia zajęć rewalidacyjno-wychowawczych z dziećmi
i młodzieżą z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim, posiada osoba, która:
1) ukończyła studia wyższe w zakresie oligofrenopedagogiki lub
2) ma kwalifikacje wymagane do zajmowania stanowiska nauczyciela w danym typie szkoły
lub rodzaju placówki, określone w § 2—5, a ponadto ukończyła studia podyplomowe lub kurs
kwalifikacyjny w zakresie oligofrenopedagogiki, lub
3) ukończyła zakład kształcenia nauczycieli w specjalności oligofrenopedagogika.
58
Kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w przedszkolach specjalnych,
szkołach podstawowych specjalnych, gimnazjach specjalnych, szkołach ponadgimnazjalnych
specjalnych, specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych oraz specjalnych ośrodkach
wychowawczych, dla dzieci i młodzieży z niepełnosprawnościami niewymienionymi w ust. 1,
posiada osoba, która:
1) ma kwalifikacje wymagane do zajmowania stanowiska nauczyciela
w przedszkolu, danym typie szkoły lub rodzaju placówki, określone w § 2—5, a ponadto
ukończyła:
2)studia wyższe na kierunku pedagogika lub pedagogika specjalna w zakresie
odpowiednim do niepełnoprawności uczniów lub zakład kształcenia nauczycieli
w specjalności odpowiedniej do niepełnosprawności uczniów, lub studia podyplomowe lub
kurs kwalifikacyjny w zakresie pedagogiki specjalnej odpowiedniej do niepełnosprawności
uczniów.
Kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela-wychowawcy w szkołach
i placówkach, o których mowa w ust. 2, posiada osoba, która: ma kwalifikacje wymagane do
zajmowania stanowiska nauczyciela w danym typie szkoły lub rodzaju placówki, określone
w § 2—5, a ponadto ukończyła studia podyplomowe lub kurs kwalifikacyjny w zakresie
pedagogiki specjalnej odpowiedniej do niepełnosprawności uczniów, lub ukończyła studia
wyższe w zakresie odpowiednim do niepełnosprawności uczniów, lub ukończyła zakład
kształcenia nauczycieli w specjalności odpowiedniej do niepełnosprawności uczniów, lub
ukończyła studia wyższe na dowolnym kierunku (specjalności) i studia podyplomowe lub
kurs kwalifikacyjny w zakresie pedagogiki specjalnej odpowiedniej do niepełnosprawności
uczniów oraz posiada przygotowanie pedagogiczne lub ukończyła zakład kształcenia
nauczycieli w specjalności innej niż wymieniona w pkt 3 i kurs kwalifikacyjny w zakresie
pedagogiki specjalnej odpowiedniej do niepełnosprawności uczniów.
Kwalifikacje do prowadzenia zajęć wczesnego wspomagania rozwoju dziecka
posiada osoba, która: ukończyła studia magisterskie na kierunku psychologia, studia wyższe
na kierunku pedagogika lub studia wyższe na kierunku pedagogika specjalna, w zakresie
wczesnego wspomagania rozwoju dziecka, oraz posiada przygotowanie pedagogiczne lub
ukończyła studia wyższe w zakresie fizjoterapii, rehabilitacji ruchowej lub terapii
pedagogicznej oraz posiada przygotowanie pedagogiczne, lub ukończyła studia magisterskie
na kierunku psychologia, studia wyższe na kierunku pedagogika lub studia wyższe na
kierunku pedagogika specjalna, a ponadto ukończyła studia podyplomowe w zakresie
wczesnego wspomagania rozwoju dziecka, terapii pedagogicznej, terapii rodzin lub innego
rodzaju terapii właściwej dla pobudzania psychoruchowego i społecznego rozwoju dziecka,
oraz posiada przygotowanie pedagogiczne, lub ma kwalifikacje do zajmowania stanowiska
nauczyciela-logopedy określone w § 21.”
59
Ponadto nauczyciel specjalista, aby prowadzić zajęcia rozwijające uzdolnienia, zajęcia
dydaktyczno-wyrównawcze oraz zajęcia specjalistyczne zobligowany jest posiadać
kwalifikacje odpowiednie dla rodzaju prowadzonych zajęć.
Podstawa prawna:
§ 14. Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie
zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych
przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz.U. 2010 Nr 228 poz. 1487)
Jaki powinien być nauczyciel kształcenia specjalnego? Ciekawym, bo niezwykle
prostym i trafiającym w samo sedno, bo w codzienną pracę z uczniem „z trudnościami”
jest następujący opis nauczyciela: „Nauczyciele, którzy osiągają sukcesy w nauczaniu dzieci
o specjalnych potrzebach w zwykłych szkołach, to po prostu dobrzy nauczyciele.
Nauczyciele ci: podkreślają znaczenie sensu, tzn. dbają, by to czego się dziecko uczy, miało
dla niego sens, wyznaczają ambitne, ale realne zadania, upewniają się, czy uczniowie robią
postępy w nauce, dostarczają różnorodnych doświadczeń w trakcie uczenia się, dają
uczniom możliwość wyboru, mają wobec nich wysokie oczekiwania, tworzą pozytywną
atmosferę, są konsekwentni, uznają wysiłki i osiągnięcia uczniów, zapewniają pomoce
i materiały ułatwiające uczenie się, zachęcają uczniów do współpracy, monitorują postępy
i regularnie dostarczają informacji zwrotnych (Ainscow 2000, s. 190).”[7]
3.4.8 Nauczyciel wspomagający
W przedszkolach i szkołach ogólnodostępnych z oddziałami integracyjnymi
oraz integracyjnych można zatrudnić dodatkowo nauczycieli posiadających kwalifikacje
w zakresie pedagogiki specjalnej w celu współorganizowania kształcenia integracyjnego
(nauczycieli wspomagających). Możliwość zatrudnienia nauczyciela wspomagającego
w myśl nowych przepisów istnieje również w przypadku przedszkoli i szkół
ogólnodostępnych w celu współorganizowania kształcenia uczniów niepełnosprawnych,
niedostosowanych społecznie oraz zagrożonych niedostosowaniem społecznym, co wymaga
jednak zgody organu prowadzącego. Nauczyciel wspomagający współorganizujący
kształcenie w danej klasie: prowadzi wspólnie z innymi nauczycielami zajęcia edukacyjne
oraz wspólnie z innymi nauczycielami i ze specjalistami realizuje zintegrowane działania
i zajęcia, określone w programie; prowadzi wspólnie z innymi nauczycielami i ze
specjalistami pracę wychowawczą z uczniami niepełnosprawnymi, niedostosowanymi
społecznie oraz zagrożonymi niedostosowaniem społecznym; uczestniczy, w miarę potrzeb,
w zajęciach edukacyjnych prowadzonych przez nauczycieli oraz w zintegrowanych
działaniach i zajęciach, określonych w programie, realizowanych przez nauczycieli
i specjalistów; udziela pomocy nauczycielom prowadzącym zajęcia edukacyjne oraz
nauczycielom i specjalistom realizującym zintegrowane działania i zajęcia, określone
60
w programie, w doborze form i metod pracy z uczniami niepełnosprawnymi,
niedostosowanymi społecznie oraz zagrożonymi niedostosowaniem społecznym.
Podstawa prawna:
§ 6. Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie
warunków organizacji kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzież
niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach
i oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych (Dz.U. Nr 228 poz. 1490) z późniejszymi
zmianami (Dz. U. 2012 poz. 982)
Ponadto na każdym etapie edukacyjnym jest możliwe (a w niektórych przypadkach
nawet obligatoryjne) zatrudnienie pomocy nauczyciela - osoby dorosłej, która udziela
indywidualnego wsparcia uczniowi niepełnosprawnemu i co ważne nie musi posiadać
przygotowania pedagogicznego. W praktyce jest to niskopłatne stanowisko
niepedagogiczne, co nie oznacza, że nie wymaga ogromnego zaangażowania, często
poświęcenia i określonych predyspozycji do pracy z niepełnosprawnym uczniem.
W przypadku przedszkoli obowiązek zatrudnienia pomocy nauczyciela dotyczy przedszkoli
specjalnych dla dzieci z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym i znacznym,
z niepełnosprawnością ruchową, z autyzmem i z niepełnosprawnościami sprzężonymi.
Podstawa prawna:
§ 14. Załącznika nr 1 Ramowy statut szkoły podstawowej do Rozporządzenia Ministra
Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego
przedszkola oraz publicznych szkół (DZ.U. 2001 Nr 61 poz. 624) z późniejszymi zmianami
(Dz.U. 2002 Nr 10 poz. 96, Dz.U. 2003 Nr 146 poz. 1416, Dz.U. 2004 Nr 66 poz. 606, Dz.U.
2005 Nr 10 poz. 75, Dz.U. 2007 Nr 35 poz. 222)
W szkołach specjalnych i w szkołach ogólnodostępnych z oddziałami specjalnymi
dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym i znacznym,
z niepełnosprawnością ruchową, z autyzmem i niepełnosprawnościami sprzężonymi
w klasach I-IV zatrudnienie pomocy nauczyciela jest obligatoryjne. W uzasadnionych
przypadkach dopuszcza się zatrudnienie pomocy nauczyciela w klasach V i VI. W szkołach
integracyjnych i w szkołach ogólnodostępnych z oddziałami integracyjnymi zatrudnienie
pomocy nauczyciela możliwe jest w uzasadnionych przypadkach.
Podstawa prawna:
§ 13. Załącznika nr 2 Ramowy statut szkoły podstawowej do Rozporządzenia Ministra
Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego
przedszkola oraz publicznych szkół (DZ.U. 2001 Nr 61 poz. 624) z późniejszymi zmianami
(Dz.U. 2002 Nr 10 poz. 96, Dz.U. 2003 Nr 146 poz. 1416, Dz.U. 2004 Nr 66 poz. 606, Dz.U.
2005 Nr 10 poz. 75, Dz.U. 2007 Nr 35 poz. 222)
61
W uzasadnionych przypadkach możliwym jest również zatrudnienie pomocy
nauczyciela w gimnazjach specjalnych i w gimnazjach ogólnodostępnych z oddziałami
specjalnymi dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym i znacznym,
z niepełnosprawnością ruchową, z autyzmem i niepełnosprawnościami sprzężonymi,
a także w gimnazjach integracyjnych lub z oddziałami integracyjnymi.
Podstawa prawna:
§ 15. Załącznika nr 2 Ramowy statut szkoły podstawowej do Rozporządzenia Ministra
Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego
przedszkola oraz publicznych szkół (DZ.U. 2001 Nr 61 poz. 624) z późniejszymi zmianami
(Dz.U. 2002 Nr 10 poz. 96, Dz.U. 2003 Nr 146 poz. 1416, Dz.U. 2004 Nr 66 poz. 606, Dz.U.
2005 Nr 10 poz. 75, Dz.U. 2007 Nr 35 poz. 222)
Obecnie zatrudnienie pomocy nauczyciela w szkołach ogólnodostępnych nie jest
możliwe, ale w niedługim czasie ten stan rzeczy może ulec zmianie (nowy projekt
rozporządzenia) i w uzasadnionych przypadkach, za zgodną organu prowadzącego,
zatrudnienie pomocy nauczyciela będzie możliwe również w placówkach ogólnodostępnych.
3.5 Integracja poprzez wspólne wzrastanie - jak równy z równym
Jednym z podstawowych problemów, z jakimi zmuszona jest zmierzyć się osoba
niepełnosprawna, jest „inność” wynikająca z niepełnosprawności. Niepełnosprawność
jest jeszcze zbyt często powodem odrzucenia i samotności. Niewątpliwie jedną z przyczyn
takiego stanu rzeczy jest segregacyjne podejście typu „my i oni”. Podejście często
pozycjonujące osobę niepełnosprawną w gronie „tych gorszych”, mniej wartościowych.
A czyż życie ludzkie nie jest wartością samą w sobie? Odpowiedzią na zapotrzebowanie
kształtowania właściwych postaw wobec osób niepełnosprawnych stała się idea integracji
i jej konsekwencja w postaci idei edukacji włączającej.
Integracja w dużym uproszczeniu oznacza „nie segregację”, a więc powszechny
i równy dostęp do określonych dóbr. Tym powszechnym dobrem jest także edukacja, której
system aktualnie obowiązujący w Polsce daje „możliwość pobieranie nauki we wszystkich
typach szkół przez dzieci i młodzież niepełnosprawną oraz niedostosowaną społecznie,
zgodnie z indywidualnymi potrzebami rozwojowymi i edukacyjnymi oraz predyspozycjami”
(Art. 1 Ustawy z dnia 7 września 1991 roku o systemie oświaty (Dz.U. 2004 Nr 256
poz. 2572 z późn. zm.). Z kolei system edukacji włączającej stanowi krok dalej
w odniesieniu do idei integracji, uzupełniając zaspokojenie specjalnych potrzeb
edukacyjnych o potrzeby tych uczniów w zakresie osobistym i społecznym, dając im realne
poczucie przynależności do grupy rówieśniczej [7].
62
Doświadczenia wielu krajów, a także polskie doświadczenia edukacji integracyjnej
i włączającej wskazują, że dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, najpełniej
uczestniczą w procesie edukacji, gdy pozostają wspólnie ze swoimi rówieśnikami
i w najbliższym otoczeniu [3]. Wspólne „wzrastanie” poprzez integrację z pełnosprawnymi
kolegami daje im ponadto możliwość pełniejszego rozwoju intelektualnego, osobowego,
a także społecznego. Należy przy tym pamiętać, że szkoła jest także miejscem wstępnego
przygotowania do życia, a naturalnym środowiskiem życia osób niepełnosprawnym będzie
środowisko i rzeczywistość wykreowana przez osoby pełnosprawne.
Integracji nie można rozpatrywać bynajmniej tylko w kategoriach jednej ze stron, tj.
dziecka niepełnosprawnego. Należy spojrzeć na nią również pod kątem wychowywania
dzieci sprawnych do szeroko pojętego życia w
zróżnicowanym społeczeństwie. Jakie korzyści
mogą i powinny wynieść z kontaktów z
niepełnosprawnymi kolegami dzieci
pełnosprawne? Można by wymienić ich
naprawdę wiele, ale co najważniejsze poprzez
systematyczne kontakty rówieśnicze uczą się
traktowania odmienności, jako czegoś
naturalnego, niewzbudzającego sensacji czy
zakłopotania. Nabywają bardzo przydatnych
życiowo cech, takich jak tolerancja,
opiekuńczość, solidarność, umiejętność
współżycia z innymi. Integracja dzieci
pełnosprawnych
z niepełnosprawnymi kształtuje również
właściwe postawy wobec innych ludzi, skłania do
większej otwartości i wyrozumiałości. Uczy
pokory i cierpliwości w pokonywaniu życiowych
przeszkód poprzez możliwość porównania
własnych ograniczeń i trudności z codziennymi
troskami dzieci niepełnosprawnych. Biorąc pod
uwagę te wszystkie obustronne korzyści, wydaje
się oczywistym potrzeba wpajania idei integracji już od najmłodszych lat, a także
umożliwianie nawiązywania i pielęgnowania kontaktów pomiędzy osobami sprawnymi i
niepełnosprawnymi. A to daje nadzieję, że otaczający nas świat będzie bardziej przyjazny,
pełen wzajemnego szacunku i empatii.
Idea integracji i edukacji włączającej nie dotyczy jednak tylko samych uczniów -
sprawnych czy niepełnosprawnych. To także ogromne wyzwanie dla grona pedagogicznego,
dla szkół - które nie powinny postrzegać dzieci niepełnosprawnych jedynie w kategoriach
problemów, tylko wręcz przeciwnie - szans i motywacji do ulepszania oferty edukacyjnej.
Oferty bardziej elastycznej również w kontekście rozwoju kompetencji nauczycieli. Takie
spojrzenie pozwala mieć
63
z kolei nadzieję na funkcjonowanie szkół, które będą efektywnie i w pełni kształcić
wszystkich.
3.6 Wykaz aktów prawnych powołanych w opracowaniu
- Konstytucja RP RP z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. Nr 78 poz. 483)
- Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz.U. 2004 Nr 256 poz. 2572 z późn. zm.)
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 września 2008 r. w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez
zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych (Dz.U. 2008 Nr 173 poz. 1072)
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia,
wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i
oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych (Dz.U. 2010 Nr 228 poz.1490)
z późniejszymi zmianami (Dz.U. 2012 poz. 982)
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia,
wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w specjalnych przedszkolach,
szkołach i oddziałach oraz w ośrodkach (Dz.U. 2010 Nr 228 poz. 1489) z óźniejszymi zmianami (Dz.U. 2012 poz. 981)
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 września 2008 r. w sprawie sposobu i trybu organizowania
indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego i indywidualnego nauczania dzieci i młodzieży (DZ.U.
2008 Nr 175 poz. 1086)
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 lutego 2012 r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach
publicznych (Dz.U. 2012 poz. 204)
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej o sposobie podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek
samorządu terytorialnego w roku 2012 (Dz.U. 2011 Nr 288 poz. 1693)
- Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola
oraz publicznych szkół (DZ.U. 2001 Nr 61 poz. 624) z późniejszymi zmianami (Dz.U. 2002 Nr 10 poz. 96, Dz.U. 2003 Nr 146
poz. 1416, Dz.U. 2004 Nr 66 poz. 606, Dz.U. 2005 Nr 10 poz. 75, Dz.U. 2007 Nr 35 poz. 222)
- Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy
psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz.U. 2010 Nr 228 poz. 1487)
- Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz.U. 2006 Nr 97 poz. 674 z późn. zm.)
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 marca 2009 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od
nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub
ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli (Dz. U. Nr 50 poz. 400) z późniejszymi zmianami (Dz.U. 2012 poz. 426)
- Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania
przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz.U. 2009 Nr 4 poz. 17)
Bibliografia:
[1] Zarządzanie planowanie i ocena własnych działań. Opracowanie zbiorowe. Akademia Rozwoju Filantropii w Polsce.
Warszawa 2006
[2] Konstytucja RP z dnia 2 kwietnia 1997 r.(Dz.U. Nr 78 poz. 483)
[3] Finanse w organizacji pozarządowej. Opracowanie zbiorowe. Akademia Rozwoju Filantropii w Polsce. Warszawa
2006
[4] Polska 2030. Wyzwania rozwojowe. Opracowanie zespołu doradców strategicznych Prezesa Rady Ministrów pod
redakcją naukową M. Boni. Warszawa 2009
[5] A. Jarosiński, L. Kuczmierowska. Działalność gospodarcza organizacji pozarządowych. Fundacja Rozwoju
Społeczeństwa Obywatelskiego. Warszawa 2007
[6] http://mfiles.pl. Sukcesy przedsiębiorstwa - determinanty. T. Małkus
[7] http://dziecko.wieszjak.pl. Zobacz, jak ćwiczyć kreatywność każdego dnia. A. Bubrowiecki
[8] http://www.ngo.pl. Narzędzie on-line w zarządzaniu finansami NGO. D. Surma
[9] http://www.szkolapomieczynskahuta.pl. Informacje o szkole. Dyrektor szkoły mgr Ewa Kasprzak
[10] http://pl.wikipedia.org. Społeczeństwo obywatelskie.
[11] http://pl.wikipedia.org. Dysfunkcje modelu biurokracji
[12] http://www.ngo.pl. Poradnik. Czy w statucie wpisujemy adres siedziby stowarzyszenia?
[13] http://www.ngo.pl. Poradnik. Szukam lokalu dla mojej organizacji. Czy mogę liczyć na finansową pomoc administracji?
[14] http://www.niepelnosprawni.gov.pl. Informacje i dane demograficzne. Wstępne wyniki Narodowego Spisu
Powszechnego i Mieszkań 2011
64
[15] http://www.oswiataiprawo.pl. Szkoły publiczne i niepubliczne. Kazimierz Stankiewicz – dyrektor Niepublicznej Szkoły
Podstawowej nr 47 im. R. Schumana w Warszawie
[16] http://www.men.gov.pl. Dzieci z autyzmem w polskim systemie oświaty.
[17] dr Dudzińska A.: Najczęstsze pytania dotyczące kształcenia specjalnego. Informator dla rodziców. Warszawa 2012
65
Urszula Ogorzałek
ROZDZIAŁ IV
PROWADZENIE SZKOŁY, DOBÓR KADRY PEDAGOGICZNEJ,
INWENTARYZACJA, BUDŻETOWANIE
66
4.1 Prowadzenie szkoły
unkcjonowanie szkoły zależy w głównej mierze od sposobu kierowania nią. Jeżeli jest
to zarządzanie demokratyczne, oparte na partnerskim stylu kierowania, wówczas
zarządzanie szkołą będzie skuteczne i pozwoli na osiągnięcie indywidualnego
charakteru placówki. Bardzo wiele zależy od postawy dyrektora szkoły, który ma za zadanie
nie tylko nadzorować, ale także być liderem i przewodzić twórczym osobowościom w szkole.
Takie cechy dyrektora, jak umiejętność radzenia sobie w różnych sytuacjach, kreatywność,
otwartość na doświadczenia, wytrwałość, konsekwencja, planowanie i podejmowanie działań
uwzględniających interesy pracowników, pragmatyzm w działaniu, asertywność pozwalają na
właściwe relacje z pracownikami zatrudnionymi w szkole oraz z Jednostkami Samorządu
Terytorialnego. Właśnie dzięki tym cechom możliwa jest owocna współpraca na
płaszczyznach dyrektor – pracownik oraz dyrektor – JST.
Nie trzeba podkreślać, jak ważne są dobre i otwarte relacje między dyrektorem
a pracownikami. Zmotywowani nauczyciele, którym nie oszczędza się pochwał podejmują
inicjatywę i działanie. Starają się oni uatrakcyjniać zajęcia, poszerzać ofertę edukacyjną. Nie
ograniczają czasu pracy do realizacji pensum, a ponadto z dużym zaangażowaniem
organizują imprezy okolicznościowe i środowiskowe, wycieczki, zielone szkoły. Atmosfera
życzliwości, wzajemnego zrozumienia panująca w szkole ma duży wpływ na działalność
placówki. Wszystkie wymienione elementy korzystnie wpływają na wizerunek szkoły. Szkoła
zostaje postrzegana jako placówka, której działalność warto wspierać, i w którą warto
inwestować. Takie korzystne relacje, odbijające się na atrakcyjności szkoły, powodują, że
najbardziej zyskują na tym sami uczniowie, którzy uczą się od swoich nauczycieli nie tylko na
obowiązkowych lekcjach, ale także na zajęciach dodatkowych, wycieczkach.
Funkcjonowanie, finansowanie i zarządzanie szkołami jako instytucjami oświatowo-
wychowawczymi reguluje Ustawa o systemie oświaty. Określa ona organizację kształcenia,
wychowania i opieki w szkołach i placówkach publicznych, reguluje działalność szkół
i placówek niepublicznych oraz zawiera uregulowania dotyczące pomocy materialnej dla
uczniów. Określa również zadania dyrektora szkoły.
4.2 Dobór kadry pedagogicznej
F
67
Dyrektor jako kierownik zakładu pracy podejmuje decyzje kadrowe o zatrudnianiu
i zwalnianiu pracowników, „przesuwaniu ich na inne stanowiska, zmianie przydziału
czynności”1. „Wszystkie decyzje kadrowe podejmowane przez dyrektora muszą opierać się
na obowiązujących przepisach prawa. Najczęściej w chwili objęcia stanowiska kadra jest
ukształtowana, ale zdarza się, że dyrektor musi okazać się dobrym selekcjonerem i trafnie
dobierać ludzi, z którymi ma pracować. Ustawa z dnia 7 września 1991 roku o systemie
oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, pozycja 2572 z późniejszymi zmianami) daje dyrektorowi
uprawnienia do zatrudniania dwóch kategorii pracowników: dydaktycznych i administracyjno-
obsługowych. Czytamy w ustawie: „dyrektor jest kierownikiem zakładu pracy dla
zatrudnionych w szkole lub placówce nauczycieli i pracowników niebędących nauczycielami.
Dyrektor w szczególności decyduje w sprawach: zatrudniania i zwalniania nauczycieli oraz
innych pracowników szkoły lub placówki; przyznawania nagród oraz wymierzania kar
porządkowych nauczycielom i innym pracownikom szkoły lub placówki; występowania
z wnioskami, po zasięgnięciu opinii Rady Pedagogicznej i rady szkoły lub placówki,
w sprawach odznaczeń, nagród i innych wyróżnień dla nauczycieli oraz pozostałych
pracowników szkoły lub placówki” (artykuł 39.3 ustawy)”2.
Kolejnym aktem prawnym regulującym sprawy związane ze stosunkiem pracy jest
ustawa Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006 r. Nr 97, pozycja 674 z późniejszymi zmianami) –
„ustawie podlegają nauczyciele, wychowawcy i inni pracownicy pedagogiczni zatrudnieni w
publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach oraz zakładach kształcenia i placówkach
doskonalenia nauczycieli działających na podstawie ustawy z dnia 7 września 1991 roku
o systemie oświaty; ustawie podlegają również w zakresie określonym ustawą nauczyciele
zatrudnieni w: publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach prowadzonych przez osoby
fizyczne oraz osoby prawne, niebędące jednostkami samorządu terytorialnego;
przedszkolach niepublicznych, niepublicznych placówkach oraz szkołach niepublicznych
o uprawnieniach szkół publicznych” (artykuł 1.1 oraz artykuł 2.2 ustawy)”3.
Wymienione wyżej ustawy nie regulują wszystkich spraw związanych ze stosunkiem
pracy. Dyrektor szkoły musi także opierać się na przepisach Kodeksu Pracy (Dz. U. z 1998 r.
Nr 21, pozycja 94 z późniejszymi zmianami), bowiem zgodnie z Artykułem 3 i 3.1 § 1, który
brzmi: „pracodawcą jest jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej,
a także osoba fizyczna, jeżeli zatrudniają one pracowników. Za pracodawcę będącego
jednostką organizacyjną czynności w sprawach z zakresu prawa pracy dokonuje osoba lub
1 Jacek Stec, Decyzje kadrowe dyrektora szkoły na nowy rok szkolny , „Doradca dyrektora szkoły”, Nr
12/2011,*dostęp: 14 października 2012+,
http://www.doradcadyrektora.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=722:decyzje-kadrowe-
dyrektora-szkoy-na-nowy-rok-szkolny&catid=253:temat-miesica&Itemid=72 2 Tamże 3 Tamże
68
organ zarządzający tą jednostką albo inna wyznaczona do tego osoba”, jest on pracodawcą
dla pracowników zatrudnionych w szkole.
Ustawie Kodeks Pracy podlegają: pracownicy niepedagogiczni zatrudnieni w szkole,
pracownicy pedagogiczni szkół niepublicznych, nauczyciele zatrudnieni w: publicznych
przedszkolach, szkołach i placówkach prowadzonych przez osoby fizyczne oraz osoby
prawne niebędące jednostkami samorządu terytorialnego, a także nauczyciele zatrudnieni
w przedszkolach niepublicznych, niepublicznych placówkach oraz szkołach niepublicznych
o uprawnieniach szkół publicznych. Dyrektor szkoły, rozstrzygając sprawy w zakresie
stosunku pracy wyżej wymienionych pracowników, powinien stosować przepisy ustawy
Kodeks Pracy4”. W przypadku nauczycieli Kodeks Pracy stosuje się w przypadkach, gdy nie
ma pewnych regulacji prawnych w Karcie Nauczyciela np. długość urlopów macierzyńskich
i ojcowskich, rozwiązanie umowy o pracę z nauczycielem na czas ściśle określony, wypłata
odpraw pośmiertnych.
Dyrektor szkoły może również zatrudniać pracowników niepedagogicznych na
stanowiskach urzędniczych w szkole. „Uprawnienia takie daje mu Artykuł 7 Ustawy
o pracownikach samorządowych (Dz. U. z 2008 r. Nr 223, pozycja 1458 z późniejszymi
zmianami), który mówi: czynności w sprawach z zakresu prawa pracy za jednostki wykonuje
kierownik jednostki organizacyjnej. Dyrektor nawiązując stosunek pracy z nauczycielem
4
69
bazuje na ofertach składanych w ciągu roku do szkoły. Są to najczęściej oferty absolwentów
szkół wyższych, rzadziej osób posiadających doświadczenie zawodowe i poszukujących
pracy. Korzysta także z ofert urzędów pracy5”.
W obecnej chwili dużo jest osób chętnych do podjęcia pracy w charakterze
nauczyciela, czy też objęcia stanowiska pracownika administracji i obsługi w szkole.
Pozostawiają oni numery telefonów kontaktowych, dzięki którym dyrektor może zaprosić
nauczycieli na rozmowę na konkretny dzień i godzinę i w ten sposób zredukować ich stres
związany z oczekiwaniem na rozmowę z potencjalnym pracodawcą.
Dyrektor musi podejmować ważne, ale trudne decyzje i najczęściej obawia się
popełnienia błędu. Nie są to na pewno decyzje szybkie i pochopne. Czasem wymagają one
sprawdzenia wielu ofert i wielu rozmów. Podczas dłuższej rozmowy, opartej na informacjach
zawartych w życiorysie dyrektor ma możliwość poznania umiejętności interpersonalnych
kandydata, jego predyspozycji, kompetencji, poznania jego oczekiwań, odkrycia
pozytywnych i negatywnych emocji. Obserwuje bacznie kandydata i bierze pod uwagę nie
tylko komunikaty werbalne, ale także niewerbalne. Jeśli kandydat na nauczyciela pracował
wcześniej w innej szkole, dyrektor zasięga na jego temat opinii u poprzedniego pracodawcy.
Najczęściej przyjmuje do pracy osoby o dużym potencjale rozwojowym, chcące podnosić
swoje kwalifikacje, rozumiejące specyfikę pracy w szkole, chętne do współpracy w zespole,
mające silną osobowość.
„W przypadku, gdy w szkole jest wolne stanowisko urzędnicze zgodnie z Artykułem
11 Ustawy z dnia 21 listopada 2008 roku o pracownikach samorządowych, który mówi:
„nabór kandydatów na wolne stanowiska urzędnicze, w tym na kierownicze stanowiska
urzędnicze, jest otwarty i konkurencyjny”, dyrektor zobowiązany jest do ogłoszenia konkursu.
Ogłoszenie o naborze kandydatów powinno zawierać podstawowe kryteria decydujące
o zatrudnieniu: wymagane kwalifikacje, staż pracy na podobnym stanowisku, odpowiednie
wykształcenie czy uprawnienia. Zatrudniając pracownika zgodnie z Artykułem 22 § 1
Kodeksu Pracy, dyrektor żąda następujących danych osobowych:
Imię i nazwisko,
Imiona rodziców,
Datę urodzenia,
Miejsce zamieszkania (adres do korespondencji),
Wykształcenie,
Przebieg dotychczasowego zatrudnienia.
5 Tamże
70
Ponadto zgodnie z Artykułem 22 § 2, 3, 4 Kodeksu Pracy dyrektor ma prawo żądać
od pracownika podania, niezależnie od danych osobowych, o których mowa w § 1, także:
Innych danych osobowych pracownika, a także imion i nazwisk oraz dat urodzenia
dzieci pracownika, jeżeli podanie takich danych jest konieczne ze względu na
korzystanie przez pracownika ze szczególnych uprawnień przewidzianych w prawie
pracy,
Numeru PESEL pracownika.
Udostępnienie pracodawcy danych osobowych następuje w formie oświadczenia
osoby, której one dotyczą. Pracodawca ma prawo żądać udokumentowania podanych
danych osobowych. Pracodawca może również żądać podania innych danych osobowych,
jeżeli obowiązek ich podania wynika z odrębnych przepisów. W przypadku nauczycieli szkoły
publicznej każdy kandydat musi przedstawić informację o niekaralności z Krajowego
Rejestru Karnego, gdyż jest to wymagany warunek zatrudnienia na stanowisku nauczyciela.” 6Ponadto zgodnie z Art. 10 ust. 5, ust. 8, ust. 8a Ustawy z 26 stycznia 1982 r. - Karta
Nauczyciela (Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 ze zm.) stosunek pracy z nauczycielem można
nawiązać wyłącznie w sytuacji, gdy spełnia on warunki określone w przepisach oświatowych,
czyli:
Posiada pełną zdolność do czynności prawnych i korzysta z praw publicznych, nie
toczy się przeciwko niemu postępowanie karne lub dyscyplinarne lub postępowanie
o ubezwłasnowolnienie,
Nie był karany za przestępstwo popełnione umyślnie,
Posiada kwalifikacje wymagane do zajmowania danego stanowiska,
Istnieją warunki do zatrudnienia nauczyciela w szkole w pełnym wymiarze zajęć na
czas nieokreślony.
Kwalifikacje do zajmowania danego stanowiska określone są w Rozporządzeniu
Ministra Edukacji Narodowej w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od
nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli
niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli
z dnia 12 marca 2009 r. oraz zgodne z Art. 9.1 Karty Nauczyciela, który mówi „Stanowisko
nauczyciela może zajmować osoba, która:
6 Informacja o niekaralności z KRK od każdego nauczyciela, Kadry i płace w oświacie, , *dostęp: 14 października
2012+, http://www.kadrydlaoswiaty.pl/informacja-o-niekaralnosci-z-krk-od-kazdego-nauczyciela
/docs/40_34/168/View
71
- posiada wyższe wykształcenie z odpowiednim przygotowaniem pedagogicznym lub
ukończyła zakład kształcenia nauczycieli i podejmuje pracę na stanowisku, do którego są to
wystarczające kwalifikacje;
- przestrzega podstawowych zasad moralnych;
- spełnia warunki zdrowotne niezbędne do wykonywania zawodu”.
Zatem podstawą do nawiązania stosunku pracy są posiadane kwalifikacje oraz
stopień awansu zawodowego. W zależności od stopnia awansu zawodowego nauczyciel
zostaje zatrudniony na podstawie umowy o pracę lub mianowania. Przepisy dotyczące
nawiązania, zmiany i rozwiązania stosunku pracy określa Karta Nauczyciela Art.10 i 11 oraz
Kodeks Pracy.
Z osobą posiadającą wymagane kwalifikacje i rozpoczynającą dopiero pracę w szkole
„stosunek pracy nawiązuje się na podstawie umowy o pracę na czas określony na jeden rok
szkolny w celu odbycia stażu wymaganego do uzyskania awansu zawodowego nauczyciela
kontraktowego. Stosunek pracy z nauczycielem kontraktowym nawiązuje się na podstawie
umowy o pracę zawieranej na czas nieokreślony.
Stosunek pracy nawiązany na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony
przekształca się w stosunek pracy na podstawie mianowania z pierwszym dniem miesiąca
kalendarzowego następującego po miesiącu, w którym nauczyciel kontraktowy uzyskał
stopień nauczyciela mianowanego i spełniony został warunek do zatrudnienia go w pełnym
wymiarze zajęć na czas nieokreślony. Zatrudnienie na podstawie mianowania zawiera się
z: nauczycielem mianowanym bądź dyplomowanym na czas nieokreślony. W przypadku
braku możliwości zatrudnienia nauczyciela mianowanego bądź dyplomowanego w szkole
w pełnym wymiarze zajęć na czas nieokreślony, stosunek pracy z tymi nauczycielami
nawiązuje się na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony w niepełnym wymiarze.
Stosunek pracy nawiązany na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony, w przypadku
nauczyciela mianowanego bądź dyplomowanego, przekształca się w stosunek pracy na
podstawie mianowania z pierwszym dniem miesiąca kalendarzowego następującego po
miesiącu, w którym zostały spełnione warunki do zatrudnienia wskazanych nauczycieli
w pełnym wymiarze zajęć na czas nieokreślony. W przypadku zaistnienia potrzeby
wynikającej z organizacji nauczania lub zastępstwa nieobecnego nauczyciela – także
w trakcie roku szkolnego – stosunek pracy z osobą rozpoczynającą pracę w szkole,
z nauczycielem kontraktowym, z nauczycielem mianowanym lub nauczycielem
dyplomowanym nawiązuje się na podstawie umowy o pracę na czas określony.” 7 Stosowne
przepisy dotyczące takiej sytuacji znajdują się w Karcie Nauczyciela.
7 Tamże
72
Każdy nowozatrudniony pracownik powinien otrzymać od dyrektora, w formie
odrębnego dokumentu, oprócz umowy o pracę, informacje o warunkach zatrudnienia.
Dyrektora szkoły niepublicznej nie obowiązują przepisy Karty Nauczyciela, a jedynie przepisy
Kodeksu Pracy. „Istnieje możliwość zatrudniania nauczycieli na podstawie umowy
cywilnoprawnej np. umowy zlecenia, umowy o dzieło (Uchwała Sądu Najwyższego z 20
września 1994 r. sygn.. akt PZP 37/94). Umowę o pracę z tymi nauczycielami można
zawierać na czas nieokreślony, na czas określony, na czas wykonania określonej pracy, na
czas zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy (umowa
o pracę na czas określony, obejmujący czas tej nieobecności), na okres próbny
nieprzekraczający 3 miesięcy” 8.
Przy zatrudnianiu w szkole pracowników niepedagogicznych obowiązują przepisy
Ustawy o pracownikach samorządowych. Procedura konkursowa dotyczy pracowników
administracji szkoły. Nabór kandydatów na stanowiska urzędnicze jest otwarty
i konkurencyjny.
8 Tamże
73
„W przypadku zatrudnienia na zastępstwo w związku z usprawiedliwioną
nieobecnością pracownika samorządowego niewymagane jest przeprowadzanie naboru.
Osoba zatrudniana na podstawie umowy o pracę na czas określony, na czas nieobecności
pracownika, musi posiadać kwalifikacje do zajmowania stanowiska.
Pracownik wyłoniony w drodze konkursu może zostać zatrudniony na podstawie umowy o
pracę na czas określony lub nieokreślony. Tę kwestię reguluje Art. 16 ustęp
1 Ustawy o pracownikach samorządowych, który stanowi: „Stosunek pracy pracownika
samorządowego zatrudnionego na podstawie umowy o pracę nawiązuje się na czas
nieokreślony lub na czas określony. Jeżeli zachodzi konieczność zastępstwa pracownika
w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy, pracodawca może w tym celu
zatrudnić innego pracownika na podstawie umowy o pracę na czas określony, obejmujący
czas tej nieobecności.” Osoby podejmujące po raz pierwszy pracę na stanowisku
urzędniczym (w rozumieniu ustawy osoby, które nie były wcześniej zatrudnione
w jednostkach określonych w Art. 2 w/w ustawy bądź były zatrudnione na okres krótszy niż 6
miesięcy i nie odbyły służby przygotowawczej zakończonej zdaniem egzaminu z wynikiem
pozytywnym) zawierają umowę na czas określony, nie dłuższy niż 6 miesięcy, z możliwością
wcześniejszego rozwiązania stosunku pracy za dwutygodniowym wypowiedzeniem.
Służba przygotowawcza, która ma na celu teoretyczne i praktyczne przygotowanie
pracownika do należytego wykonywania obowiązków służbowych. Trwa nie dłużej niż 3
miesiące i kończy się egzaminem, który zdany pozytywnie jest warunkiem dalszego
zatrudnienia pracownika. Decyzję w sprawie skierowania do służby przygotowawczej
podejmuje kierownik jednostki. Na umotywowany wniosek osoby kierującej komórką
organizacyjną, w której pracownik jest zatrudniony, kierownik jednostki może zwolnić z
obowiązku odbywania służby przygotowawczej pracownika, którego wiedza lub umiejętności
umożliwiają należyte wykonywanie obowiązków służbowych. Zwolnienie ze służby nie
zwalnia jednak z obowiązku pozytywnego zdania egzaminu (Art. 19 w/w ustawy).” 9
Procedura konkursowa nie dotyczy pracowników obsługi. Decyzję o zatrudnieniu, tak
jak w przypadku nauczycieli, podejmuje dyrektor szkoły na podstawie rozmowy
z kandydatem do pracy.
Obecnie częstszym zjawiskiem w szkołach, niż zatrudnianie pracowników jest ich zwalnianie.
Ma na to wpływ niż demograficzny, zmiany organizacyjne – zmniejszenie liczby oddziałów,
9 Radosław Skwarło, Służba przygotowawcza pracowników samorządowych, LEX Serwisy Wolters Kluwer
Polska, 16 grudnia 2008, *dostęp: 15 października 2012+, http://www.samorzad.lex.pl/czytaj/-
/artykul/sluzba-przygotowawcza-pracownikow-samorzadowych
74
łączenie klas, częściowa lub całkowita likwidacja szkoły. W pierwszej kolejności odchodzą ze
szkół nauczyciele zatrudnieni na czas określony, ponieważ nie będzie już możliwości
podpisania z nimi umowy.
Nauczyciele, których stosunek pracy został nawiązany przez mianowanie mogą
zostać przeniesieni do innej szkoły. Przeniesienie następuje na własną prośbę lub z urzędu
za zgodą nauczyciela (art. 18 ust. 1 KN). Nauczyciela mianowanego bez jego zgody może
przenieść organ prowadzący, na okres nie dłuższy niż 3 lata, z prawem powrotu na
uprzednio zajmowane stanowisko (art. 19 ust.1 KN). Przeniesienia dokonuje dyrektor szkoły,
w której nauczyciel ma podjąć pracę. W przypadku zmniejszenia liczby godzin nauczyciela
organ prowadzący szkołę zgodnie z przepisem art.22 Karty Nauczyciela może nałożyć na
nauczyciela obowiązek podjęcia pracy w innej szkole lub szkołach, na tym samym lub, za
zgodą, na innym stanowisku w celu uzupełnienia tygodniowego obowiązkowego wymiaru
zajęć dydaktycznych lub opiekuńczych w wymiarze nie większym niż ´ obowiązkowego
wymiaru zajęć.
Kwestie rozwiązania stosunku pracy, podobnie jak nawiązania stosunku pracy,
określają przepisy zawarte w Karcie Nauczyciela i Kodeksie Pracy. Dyrektor szkoły
w sprawach dotyczących stosunku pracy zobowiązany jest do współpracy ze związkami
zawodowymi zrzeszającymi pracowników. W wielu sytuacjach pracownicy „korzystają
z opieki, wsparcia, przysługującej im ochrony wynikającej z przepisów Ustawy z dnia 23
maja 1991 roku o związkach zawodowych (Dz. U z 1991 r. Nr 55, pozycja 234
z późniejszymi zmianami)”.10
Wszystkie wymienione akty prawne są bardzo ważne i dyrektor powinien ich
przestrzegać. Regulują one bowiem sprawy bardzo ważne dla obydwu stron: tak
pracodawcy, jak i pracownika. Wnikliwa analiza tych aktów pozwoli na uniknięcie sytuacji
konfliktowych, często wymagających rozstrzygnięcia przez Sądy Pracy.
Zgodnie z art. 79 Ustawy o systemie oświaty szkoły publiczne to jednostki budżetowe,
zaliczane do jednostek sektora finansów publicznych. W związku z tym, z mocy art. 40 ust. 1
Ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U nr 157, poz. 1240
z późniejszymi zmianami) zobowiązane są do prowadzenia rachunkowości zgodnie
z przepisami Ustawy o rachunkowości z dnia 29 września 1994 roku (t. jedn. Dz. U. z 2009 r.
Nr 152, poz. 1223, z późn. zm.).
10 Jacek Stec, Decyzje kadrowe dyrektora szkoły na nowy rok szkolny , „Doradca dyrektora szkoły”, Nr 12/2011,
*dostęp: 14 października 2012+,
http://www.doradcadyrektora.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=722:decyzje-kadrowe-
dyrektora-szkoy-na-nowy-rok-szkolny&catid=253:temat-miesica&Itemid=72
75
4.3. Inwentaryzacja
Z prowadzeniem rachunkowości związane jest niewątpliwie „okresowe ustalenie lub
sprawdzenie drogą inwentaryzacji rzeczywistego stanu aktywów i pasywów oraz ustalanie
wyniku finansowego. Obowiązek taki spoczywa na dyrektorze szkoły (art. 4 ust.5 w/w
Ustawy). W trakcie czynności inwentaryzacyjnych zostaje dokonane porównanie ewidencji
księgowej, sprostowanie zapisów w księgach rachunkowych i doprowadzenie danych w nich
zawartych do zgodności ze stanem faktycznym. Dzięki przeprowadzeniu w szkole
inwentaryzacji dyrektor uzyskuje więc informacje na temat rzeczywistych, kontrolowanych
przez jednostkę zasobów majątkowych oraz źródeł ich pochodzenia, czyli źródeł
finansowania.
Inwentaryzacja pozwala więc na:
Określenie ilości i jakości posiadanych przez szkołę składników majątkowych,
Sprawdzenie ich stanu z ewidencją księgową, ewentualne sprostowanie zapisów w
księgach rachunkowych, a tym samym zapewnienie realności wynikających z nich
informacji ekonomicznych,
Ocenę ilościowej i jakościowej przydatności składników oraz opracowanie działań
mających na celu prawidłowe gospodarowanie majątkiem szkoły,
a także:
Ocenę stanu zabezpieczenia mienia przed zniszczeniem,
Rozliczenie osób materialnie odpowiedzialnych (współodpowiedzialnych) za
powierzone mienie jednostki,
Zredukowanie niedoborów i szkód w przyszłości poprzez wypracowanie i wdrożenie
działań skierowanych na przeciwdziałanie powstawaniu nieprawidłowości
w gospodarowaniu majątkiem jednostki.
Inwentaryzacja powinna być:
Kompletna – czynnościami inwentaryzacyjnymi obejmuje się wszystkie składniki
aktywów i pasywów jednostki, zarówno te, które objęte są ewidencją bilansową, jak
i te, które w niej nie widnieją, a w rzeczywistości są na stanie jednostki,
Rzetelna – zgodna ze stanem rzeczywistym,
Terminowa – czynności inwentaryzacyjne przeprowadzone w ustalonych terminach
i z częstotliwością wymaganą Ustawą o rachunkowości,
Sprawdzalna – powinna zapewniać możliwość szybkiego skontrolowania rzetelności
przeprowadzonej inwentaryzacji składników majątku,
76
Przejrzysta – zinwentaryzowane składniki majątku powinny być opisane w sposób
pozwalający na łatwe ich zidentyfikowanie i porównanie z danymi wynikającymi
z ksiąg rachunkowych.”11
Ogólne postanowienia dotyczące kwestii przeprowadzenia inwentaryzacji zawarte są w Art.
26 – 28 Ustawy o rachunkowości. Informacje na temat prowadzenia ksiąg pomocniczych,
terminów i sposobów przeprowadzania inwentaryzacji, oparte na regulacjach ustawowych
zawiera przedstawiona poniżej tabela:
Regulacje prawne Rodzaje składników
objętych inwentaryzacją
Sposób
inwentaryzacji
Terminy
art.26 ust 1 pkt 1 aktywa pieniężne ( z wyjątkiem
gromadzonych na rachunku
bankowym)
rzeczowe składniki aktywów
obrotowych
spis z natury na ostatni dzień
roku obrotowego
art. 26 ust 3, pkt 1 zapasy nie objęte ewidencją
ilościowo-wartościową
spis z natury ostatni kwartał
roku obrotowego
do 15 dnia
następnego roku
art.17 ust 2 pkt składniki majątkowe objęte
ewidencją ilościową
spis z natury ostatni kwartał
roku obrotowego
do 15 dnia
następnego roku
art. 26 ust 3 pkt 2 znajdujące się na terenie
strzeżonym i objęte ewidencją
ilościowo-wartościową zapasy
spis z natury raz na dwa lata
art. 26 ust.3 pkt 3 środki trwałe oprócz gruntów spis z natury raz na cztery
11 Barbara Fabin, Inwentaryzacja w szkole, Artykuł pochodzi z publikacji Nowa Szkoła. Prawo i organizacja., 29
listopada 2010, *dostęp: 16 października 2012+, <http://www.eksperciwoswiacie.pl/dla-
dyrektorow/szkoly/prawo-szkoly/art,15,inwentaryzacja-w-szkole.html#.UJQ7dKOsd30
77
lata
art.26 ust 1 pkt 2 środki pieniężne zgromadzone na
rachunkach bankowych
należności
zobowiązania z wyjątkiem
zobowiązań wobec pracowników i
publicznoprawnych
w drodze uzyskania
potwierdzenia salda
na ostatni dzień
każdego roku
obrotowego (
można zacząć w
IV kwartale i
skończyć do
15.01)
art.26 ust 1 pkt 3 grunty
środki trwałe, do których dostęp
jest znacznie utrudniony
należności i zobowiązania wobec
pracowników
wartości niematerialne i prawne
zobowiązania publicznoprawne
fundusze specjalne
w drodze weryfikacji
poprzez porównania
danych w księgach
rachunkowych z
danymi które
wynikają z
dokumentów
na ostatni dzień
każdego roku
obrotowego (
można zacząć w
IV kwartale i
skończyć do
15.01)
Postanowienia ogólne wymagają uregulowania i określenia w zasadach rachunkowości
przyjętych przez szkołę zawierającą m.in. instrukcję przeprowadzenia inwentaryzacji
(przykładowa Instrukcja w sprawie przeprowadzenia inwentaryzacji - Załącznik 3). W celu
przeprowadzenia inwentaryzacji dyrektor szkoły na piśmie, w formie zarządzenia powołuje
komisję i zespoły spisowe. W skład komisji inwentaryzacyjnej powinny wchodzić co najmniej
3 osoby, w tym przewodniczący komisji.
78
4.4 Budżetowanie szkoły
Kolejnym zadaniem dyrektora szkoły jest odpowiednie zorganizowanie gospodarki
finansowej placówki. Nie jest to zadanie łatwe, ponieważ wymaga znajomości
skomplikowanych aktów prawnych dotyczących i regulujących to zagadnienie. Należą do
nich: Ustawa o systemie oświaty, Ustawa o finansach publicznych, Ustawa o rachunkowości
oraz Ustawa Prawo zamówień publicznych. Szkoły są jednostkami samorządowymi.
Kwestię tę reguluje Art. 79. 1. Ustawy o systemie oświaty, który stanowi: „ Przedszkola,
szkoły i placówki publiczne zakładane i prowadzone przez ministrów i jednostki samorządu
terytorialnego są jednostkami budżetowymi. Zasady gospodarki finansowej tych szkół,
przedszkoli i placówek określają odrębne przepisy (…). Jednostki samorządu terytorialnego
mogą planować w swoich budżetach wydatki, w tym wydatki inwestycyjne, na rzecz szkół
(…).”
Art. 36 ust. 1 ustawy o systemie
oświaty stanowi, że dyrektor w
szczególności „dysponuje środkami
określonymi w planie finansowym
szkoły lub placówki zaopiniowanym
przez radę szkoły lub placówki i
ponosi odpowiedzialność za ich
prawidłowe wykorzystanie, a także
może organizować administracyjną,
finansową i gospodarczą obsługę
szkoły lub placówki”.
Szkoła, jako jednostka samorządowa,
pokrywa swoje wydatki bezpośrednio z budżetu gminy, a uzyskane dochody odprowadza do
tego budżetu”.12 Dyrektor odpowiada za prawidłowe gospodarowanie środkami finansowymi
szkoły, dokonywanie wydatków. Zobowiązany jest do właściwego i terminowego
sporządzania sprawozdania z działalności finansowej placówki.
Podstawę gospodarki finansowej szkoły, jako jednostki budżetowej stanowi plan finansowy,
którego projekt dyrektor sporządza na podstawie „materiałów do opracowania projektu
uchwały budżetowej” 13, zawierających wysokość środków przewidywanych w budżecie
12 Jan Cwynar, Funkcjonowanie szkół w samorządzie terytorialnym (na tle wyników kontroli), Biuletyny RIO
Budżet Samorządu Terytorialnego - Zeszyt 7, *dostęp: 15 października 2012+,
<http://www.rzeszow.rio.gov.pl/biuletyny.php?p=7_4>
13 Tamże
79
gminy na potrzeby szkoły. „Ostateczny termin otrzymania tych informacji to 22 listopada.
Zgodnie z zapisami Ustawy o finansach publicznych, zarząd JST do 15 listopada przekazuje
projekt uchwały budżetowej do organu stanowiącego JST (do rady gminy, powiatu).
Następnie zarząd JST ma 7 dni na przekazanie informacji do podległych jednostek o
planowanych w uchwale budżetowej kwotach.
.
W terminie 30 dni od dnia otrzymania informacji o kwotach ujętych w projekcie
uchwały budżetowej, nie później jednak niż do dnia 22 grudnia, dyrektor szkoły opracowuje
projekt planu finansowego” 14 (zgodnie z § 5 ust. 3 rozporządzenia w sprawie gospodarki
finansowej jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych).
Dyrektor szkoły przekazuje projekt planu finansowego do organu wykonawczego
(w gminie – do wójta, burmistrza, prezydenta miasta, w powiecie i województwie – do
zarządu.) Stanowi on materiał do opracowania projektu uchwały budżetowej na kolejny rok.
„Projekt planu finansowego, jak również sam plan finansowy szkoły dyrektor sporządza na
podstawie:
14 Wioletta Kędziora „BUDŻET SZKOŁY” Plan finansowy jednostki budżetowej, „Doradca dyrektora szkoły”, Nr
7/2010, *dostęp: 15 października 2012+,
<http://www.doradcadyrektora.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=255:godziny-karciane-
dyrektorskie-dylematy-rozliczeniowe-czyli-wyjanienie-wtpliwoci-w-rozliczaniu-g>
80
1) Ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych w tym zakresie,
2) Rozporządzenia Ministra Finansów z 7 grudnia 2010 r. w sprawie w sprawie sposobu
prowadzenia gospodarki finansowej jednostek budżetowych i samorządowych
zakładów budżetowych (dalej: rozporządzenie w sprawie gospodarki finansowej
jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych).
Zgodnie z Ustawą o systemie oświaty projekt planu finansowego szkoły zostaje opiniowany
przez:
1) Radę Pedagogiczną (na podstawie art. 41 ust. 2 pkt 2),
2) Radę Rodziców (na podstawie art. 54 ust. 2 pkt 3),
3) Radę Szkoły (na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 5, art. 50 ust. 2 pkt 2).
Po zaopiniowaniu i zatwierdzeniu dyrektor szkoły przekazuje projekt do organu JST
(wójta, burmistrza, prezydenta miasta).
Otrzymany przez JST projekt planu finansowego jest weryfikowany pod względem
jego zgodności z projektem uchwały budżetowej. W przypadku różnic wprowadzane są
odpowiednie zmiany. Dyrektor szkoły zostaje o nich informowany w ciągu 7 dni od dnia
przekazania projektu planu finansowego, lecz nie później niż do 27 grudnia roku
poprzedzającego rok budżetowy.
Projekt planu finansowego szkoły zachowujący zgodność z projektem uchwały
budżetowej oraz odpowiednio zweryfikowany przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta
stanowi podstawę gospodarki finansowej szkoły w okresie od 1 stycznia do dnia
opracowania planu finansowego na podstawie informacji o ostatecznych kwotach dochodów
i wydatków, wynikających z uchwały budżetowej.
Na podstawie art. 249 ust. 1 pkt 1 Ustawy o finansach publicznych, zarząd JST
(w gminach: wójt, burmistrz, prezydent miasta) po uchwaleniu uchwały budżetowej JST,
w terminie 21 dni od dnia podjęcia uchwały budżetowej przekazuje podległym jednostkom
informacje o ostatecznych kwotach dochodów i wydatków, nie mniej szczegółowo niż w
przyjętej uchwale budżetowej.” 15 Dyrektor szkoły na podstawie otrzymanej informacji
dostosowuje projekt planu finansowego do uchwały budżetowej w terminie nie dłuższym niż
14 dni od dnia otrzymania tej informacji.
15 Krystyna Gąsiorek , Projekt planu finansowego i plan finansowy samorządowej jednostki budżetowej na rok
2012, Sektor publiczny Infor.pl, 2 listopada 2011, , *dostęp: 15 października 2012+,
<http://samorzad.infor.pl/temat_dnia/artykuly/561165,projekt_planu_finansowego_i_plan_finansowy_sam
orzadowej_jednostki_budzetowej_na_rok_2012.html>
81
Dyrektor szkoły wydaje zarządzenie w sprawie ustalenia planu finansowego szkoły na
dany rok. (Wzór – załącznik 1). „Plan finansowy szkoły jest częścią budżetu danej JST.
Składa się on z dwóch części - dochodowej i wydatkowej. Jedynym dochodem, który szkoła
ujmuje w planie finansowym są środki przewidywane na prowadzenie szkoły, pochodzące od
organu prowadzącego - gminy.” 16
„Projekt planu finansowego dyrektor opracowuje zgodnie z podziałkami klasyfikacji
budżetowej określonej w rozporządzeniu Ministra Finansów z 2 marca 2010 r. w sprawie
szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków
pochodzących ze źródeł zagranicznych z uwzględnieniem zmiany wynikającej
z rozporządzenia Ministra Finansów z 29 sierpnia 2011 r. zmieniającego rozporządzenie
w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz
środków pochodzących ze źródeł zagranicznych. Powinien on zapewniać zgodność kwot
dochodów i wydatków z projektem uchwały budżetowej.” 17
„Klasyfikacja budżetowa zawiera w szczegółowości: dział, rozdział i paragraf.
Dział – w sposób ogólny określa rodzaje działalności. Szkoły sklasyfikowane są co do
zasady w dwóch działach:
• 801 – Oświata i wychowanie,
• 854 – Edukacyjna opieka wychowawcza.
Rozdział – stanowi uszczegółowienie działu, określając w sposób precyzyjny rodzaj
działalności lub typ jednostki realizującej wydatek.
• 80101 – Szkoły podstawowe,
• 80103 – Oddziały Przedszkolne w szkołach podstawowych.
Paragraf – określa rodzaj dochodu lub wydatku planowanego przez jednostkę, np.
wynagrodzenia, składki na ubezpieczenia społeczne, dodatkowe wynagrodzenie roczne,
odpis na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych, zakup energii, zakup wyposażenia,
zakup usług remontowych i inne.
16 Tamże
17 Jan Cwynar, Funkcjonowanie szkół w samorządzie terytorialnym (na tle wyników kontroli), Biuletyny RIO
Budżet Samorządu Terytorialnego - Zeszyt 7, *dostęp: 15 października 2012+,
<http://www.rzeszow.rio.gov.pl/biuletyny.php?p=7_4>
82
Tabelę do opracowania Planu finansowego szkoły zawiera Załącznik 2.18
Dyrektor szkoły dokonuje wydatków środków finansowych w granicach kwot
określonych w budżecie, „zgodnie z ich wcześniej zaplanowanym przeznaczeniem, w
sposób celowy i oszczędny.”19 Dyrektor może dokonywać zmian w planie finansowym szkoły
na skutek zmian wprowadzanych w planie dochodów i wydatków dokonywanych podczas
wykonywania budżetu, pod warunkiem jednak, że posiada do tego stosowne upoważnienie
przekazane przez zarząd JST. „Korzystając z przekazanych uprawnień, może dokonywać
przeniesień planowanych wydatków w obrębie działu klasyfikacji budżetowej. Wprowadzając
zmiany w planie finansowym szkoły dyrektor ma obowiązek poinformowania wójta,
burmistrza lub prezydenta miasta o dokonanych przeniesieniach w terminie 7 dni od dnia
dokonania zmiany.” 20
Zmiany w planie finansowym szkoły „mogą być także dokonane na skutek zmian
wprowadzanych w planie dochodów i wydatków dokonywanych podczas wykonywania
budżetu przez JST. Zarząd JST zawiadamia wówczas dyrektora szkoły o zmianie planu
dochodów i wydatków wprowadzanych w toku wykonywania budżetu. Zawiadomienie to
stanowi podstawę dokonania zmian w planie finansowym szkoły.” 21
Przy zlecaniu usług dyrektor szkoły powinien przestrzegać Ustawy z dnia 29 stycznia
2004 r. Prawo zamówień publicznych określającej zasady i tryb udzielania zamówień
publicznych, środki ochrony prawnej, kontrolę udzielania zamówień publicznych oraz organy
właściwe w sprawach uregulowanych w ustawie.
18 Krystyna Gąsiorek , Projekt planu finansowego i plan finansowy samorządowej jednostki budżetowej na rok
2012, Sektor publiczny Infor.pl, 2 listopada 2011, , *dostęp: 15 października 2012+,
<http://samorzad.infor.pl/temat_dnia/artykuly/561165,projekt_planu_finansowego_i_plan_finansowy_sam
orzadowej_jednostki_budzetowej_na_rok_2012.html> 19 Wioletta Kędziora „BUDŻET SZKOŁY” Plan finansowy jednostki budżetowej, „Doradca dyrektora szkoły”, Nr
7/2010, *dostęp: 15 października 2012+,
<http://www.doradcadyrektora.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=255:godziny-karciane-
dyrektorskie-dylematy-rozliczeniowe-czyli-wyjanienie-wtpliwoci-w-rozliczaniu-g> 20
Jan Cwynar, Funkcjonowanie szkół w samorządzie terytorialnym (na tle wyników kontroli), Biuletyny RIO
Budżet Samorządu Terytorialnego - Zeszyt 7, *dostęp: 15 października 2012+,
<http://www.rzeszow.rio.gov.pl/biuletyny.php?p=7_4> 21 Krystyna Gąsiorek , Projekt planu finansowego i plan finansowy samorządowej jednostki budżetowej na rok
2012, Sektor publiczny Infor.pl, 2 listopada 2011, , *dostęp: 15 października 2012+,
<http://samorzad.infor.pl/temat_dnia/artykuly/561165,projekt_planu_finansowego_i_plan_finansowy_samorz
adowej_jednostki_budzetowej_na_rok_2012.html>
83
Ilość środków finansowych przeznaczonych na działalność szkoły uzależniona jest od
wysokości subwencji oświatowej. Zazwyczaj jest to kwota niewystarczająca i kosztem innych
zamierzeń, gminy muszą dołożyć brakujące środki z własnych budżetów. Przypadki takie
zdarzają się szczególnie w małych gminach wiejskich. „Nadzór nad realizacją budżetu w
szkole sprawuje zarząd gminy.” 22 Dyrektor szkoły, jako kierownik jednostki budżetowej,
ponosi odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny budżetowej, powstałej w wyniku
zaniedbania przez niego obowiązków. Przy realizacji budżetu powinien więc postępować
zgodnie z dyscypliną budżetową. Przypadki naruszenia dyscypliny budżetowej określa
Ustawa z dnia 5 stycznia 1991 r. - Prawo budżetowe. Art. 57 , rozdział 8, która stanowi:
„Naruszeniem dyscypliny budżetowej jest:
1) zaniechanie ustalenia należności budżetowych albo ustalenie ich lub dochodzenie
poniżej sumy wynikającej z prawidłowego obliczenia oraz niezgodne z przepisami ich
umarzanie, odpisywanie lub dopuszczanie do przedawnienia,
2) przekroczenie wydatków budżetowych przewidzianych w planie finansowym jednostki
wykonującej budżet,
3) przekroczenie uprawnień do dokonywania zmian w budżecie lub w planie
finansowym jednostek i zakładów budżetowych,
4) zaniechanie przeprowadzenia i rozliczenia inwentaryzacji lub dokonanie
inwentaryzacji w sposób niezgodny ze stanem rzeczywistym,
5) niezgodne z przeznaczeniem wykorzystanie środków budżetowych otrzymanych z
rezerw budżetowych oraz dotacji z budżetu lub państwowych funduszów celowych,
6) niezgodne z przeznaczeniem wykorzystanie państwowych funduszów celowych,
7) niedokonanie pełnych i terminowych wpłat do budżetu przez zakłady budżetowe,
gospodarstwa pomocnicze i jednostki budżetowe w zakresie działalności
finansowanej w formie środków specjalnych,
8) zaciągnięcie zobowiązań na kwotę przekraczającą wydatki budżetowe przewidziane
w planie finansowym jednostki wykonującej budżet,
9) pobranie z rachunku bankowego środków na wynagrodzenia w jednostce budżetowej
lub jednostce gospodarki pozabudżetowej bez jednoczesnego opłacenia należnych
składek na rzecz Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i Funduszu Pracy,
10) niedokonanie zaleconych przez urząd skarbowy operacji związanych z wzajemnym
potrąceniem zobowiązań podatkowych i zobowiązań jednostki budżetowej,
11) przeznaczenie dochodów uzyskanych przez państwową jednostkę budżetową na
wydatki ponoszone w tej jednostce,
12) przekazanie jednostce niepaństwowej dotacji na cele inne niż określone w art. 20,
13) naruszenie zasad postępowania określonych w uchwale Rady Ministrów, wydanej na
podstawie art. 39 ust. 1,
22 Tamże
84
14) naruszenie trybu postępowania przy składaniu zamówień i dokonywaniu wydatków
na dostawy towarów, wykonywanie usług i robót budowlano-montażowych,
określonych w trybie art. 42 ust. 3.
Nie stanowi naruszenia dyscypliny budżetowej działanie określone w ust. 1 pkt 2, 3, 6
i 11, podjęte w interesie społecznym, wyłącznie w celu zapobieżenia szkodzie lub usunięcia
takiej szkody albo skutków spowodowanych zdarzeniami losowymi.
Przepisy ust. 1 i 2 nie mają zastosowania do należności objętych ustawą o zobowiązaniach
podatkowych oraz do należności celnych pobieranych w ruchu osobowym”.23
W przypadku naruszenia dyscypliny finansów publicznych dyrektor placówki może ponieść
karę w formie:
upomnienia,
nagany,
kary pieniężnej,
zakazu pełnienia funkcji związanych z dysponowaniem środkami publicznymi.
Organ prowadzący decyduje o sposobie prowadzenia obsługi finansowej szkół. Na
mocy Ustawy o systemie oświaty (Art. 5 ustęp 9) może on tworzyć jednostki obsługi
ekonomiczno-administracyjnej szkół i organizować wspólną obsługę administracyjną,
finansową i organizacyjną jednostek oświatowych. „Księgowość szkoły może prowadzić
pracownik urzędu gminy legitymujący się wymaganymi kwalifikacjami, posiadający imienne
upoważnienie dyrektora szkoły do wykonywania czynności w zakresie obsługi finansowej
przypisanych głównemu księgowemu.” 24
23 Jan Cwynar, Funkcjonowanie szkół w samorządzie terytorialnym (na tle wyników kontroli), Biuletyny RIO
Budżet Samorządu Terytorialnego - Zeszyt 7, *dostęp: 15 października 2012+,
<http://www.rzeszow.rio.gov.pl/biuletyny.php?p=7_4> 24 Małgorzata Krajewska, Obsługa finansowa szkoły - osoba uprawniona do prowadzenia, Oświata WIP.pl, 4
marca 2011, *dostęp: 15 października 2012+, <http://oswiata.wip.pl/finanse-szkoly/obsluga-finansowa-szkoly-
osoba-uprawniona-do-prowadzenia>
85
Należy wziąć pod uwagę, że Artykuł 7 pkt. 1 Ustawy o samorządzie gminnym
stanowi, iż do zadań własnych gminy należy zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty,
w tym edukacji publicznej (ustęp 8).
„Za działalność szkoły, zgodnie z art. 5 pkt 7 Ustawy o systemie oświaty odpowiada
organ prowadzący. Do zadań organu prowadzącego szkołę lub placówkę należy
w szczególności:
1) zapewnienie warunków działania szkoły lub placówki, w tym bezpiecznych
i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki;
2) wykonywanie remontów obiektów szkolnych oraz zadań inwestycyjnych w tym
zakresie;
3) zapewnienie obsługi administracyjnej, finansowej, w tym w zakresie wykonywania
czynności, o których mowa w art. 4 ust. 3 pkt 2-6 Ustawy z dnia 29 września 1994 r.
o rachunkowości, i organizacyjnej szkoły lub placówki;
86
4) wyposażenie szkoły lub placówki w pomoce dydaktyczne i sprzęt niezbędny do pełnej
realizacji programów nauczania, programów wychowawczych, przeprowadzania
sprawdzianów i egzaminów oraz wykonywania innych zadań statutowych.”25
„Realizacja zadań oświatowych w gminach odbywa się przy dofinansowaniu
przekazywanemu z budżetu państwa w formie subwencji oświatowej”26 – art. 34 pkt. 1
Ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Zasady ustalania części
oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego określa art. 28
przedmiotowej ustawy.
„Otrzymane środki finansowe, mogą być przeznaczone jedynie na działalność
bieżącą szkół podstawowych i gimnazjów, a przedszkola publiczne są w 100% finansowane
z dochodów własnych gminy. Kwota subwencji nie jest jednak kwotą wystarczającą i gminy
muszą przekazać część własnych środków na funkcjonowanie oświaty.”27
Samorządom ciągle przybywa zadań oświatowych zlecanych przez rząd i gmina musi
zabezpieczyć środki na:
wypłatę edukacyjnej pomocy socjalnej uczniom (stypendia socjalne),
organizację pomocy psychologiczno-pedagogicznej dla dzieci z trudnościami,
nowych form opieki nad dziećmi do lat trzech,
dokształcanie i doskonalenie zawodowe nauczycieli,
zwrot kosztów dojazdu dzieci do placówek oświatowych,
organizowania dożywiania dzieci.
Samorządy muszą więc wygospodarować z własnych pieniędzy coraz większe kwoty.
Szukają różnych sposobów, aby ograniczyć rosnące wydatki na oświatę. Należy do nich
zwiększenie liczby uczniów w klasach, łączenie klas np. I z II, zwalnianie nauczycieli
i niezatrudnianie nowych.
Trudno udzielić odpowiedzi na pytanie: „Jak efektownie zarządzać szkołą
podstawową przy coraz mniejszych środkach na oświatę?”. Wszelkie wprowadzane zmiany
nie wpływają na podniesienie efektywności procesu kształcenia i wychowania. Trzeba
pamiętać, że w klasach łączonych nauczyciel realizuje dwa odrębne programy nauczania,
25 Biuletyn Informacyjny dla Służb Ekonomiczno Finansowych, 1 wrzesieo 2009, *dostęp: 15 października 2012+,
<http://www.poznan.gofin.pl/2.bi.html.>
26 Finansowanie zadao oświatowych w gminie Piława Górna, DTP – 24.pl, 20 stycznia 2012, *dostęp: 15
października 2012+, < http://dtp-24.pl/finansowanie-zadan-oswiatowych-w-gminie-pilawa-gorna,10717 27 Tamże
87
a czas poświęcony danej klasie będzie dwukrotnie niższy. Biorąc pod uwagę, że proces
kształcenia powinien być skierowany na indywidualizację, największe straty poniosą
uczniowie, którym nauczyciel nie będzie mógł poświęcić na lekcji wystarczająco dużo czasu.
Stosowanie tak radykalnych środków nie byłoby potrzebne, gdyby skierować działania na
pozyskiwanie środków z innych źródeł np. z wykorzystania obiektów na organizację kolonii
czy zimowisk.
Przygotowanie odpowiedniej reklamy, umieszczenie jej na stronach internetowych,
nawiązanie współpracy z instytucjami organizującymi takie przedsięwzięcia, złożenie oferty
do zakładów pracy mogłoby być źródłem sukcesu w tym zakresie. Warto pomyśleć także
o wynajmowaniu sali gimnastycznej klubowi sportowemu.
Propozycje podane powyżej związane są z opracowaniem planu finansowego
środków specjalnych. Fundusze specjalne mogą zasilać także sponsorzy, dobrowolne dary
i wpłaty rodziców.
Pozyskiwanie dodatkowych środków w dużej mierze zależeć będzie od
operatywności dyrektora szkoły i Rady Rodziców, która wspólnie z nauczycielami może
podejmować działania m.in. nakierowane na pozyskiwanie dodatkowych funduszy.
Dyrektor szkoły powinien być partnerem do wspólnego realizowania z samorządem
trudnych zadań oświatowych. Wzajemne zrozumienie, czasami kompromis może okazać się
niezbędny już na etapie przygotowania projektu planu finansowego. Znacznie łatwiej
współpracować z JST nakierowaną proedukacyjnie, niż postrzegającą oświatę jak zło
konieczne.
88
Załącznik 1
Zarządzenie Nr ……./2012
Dyrektora Szkoły Podstawowej nr/im. ……
z dnia ………………………………
w sprawie ustalenia planu finansowego ……………………………………. na rok ………… (nazwa szkoły)
Na podstawie art. 249 ust. 2 Ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.
U. Nr 157, poz. 1240 z późniejszymi zmianami oraz § ……*…. Statutu Szkoły Podstawowej
…………………………………………………………………………………………………………………….
zarządza się, co następuje:
§ 1
Ustala się plan finansowy dla Szkoły Podstawowej ……………………………………………
na rok ……………. w brzmieniu stanowiącym załącznik Nr 1 do niniejszego zarządzenia.
(Załącznik Nr 1 stanowi Plan finansowy szkoły).
§ 2
Wykonanie zarządzenia powierza się Głównej Księgowej Zespołu Obsługi Szkół w ……………………………… lub własnej osobie. (nazwa miejscowości)
§ 3
Zarządzenie wchodzi w życie z dniem podpisania.
…………………………………………………… (pieczątka, podpis dyrektora)
* - przepis statutu dotyczący wydawania zarządzeń przez dyrektora szkoły
Załącznik 2
89
Dział Rozdział Paragraf Wyszczególnienie Plan
801 Oświata i wychowanie
80101 Szkoła podstawowa
302 Wydatki osobowe niezaliczane do wynagrodzeń:
Świadczenia rzeczowe pracowników wynikające z
przepisów BHP
Ekwiwalenty za pranie odzieży roboczej
Ekwiwalenty za używanie własnej odzieży i obuwia
roboczego
Ekwiwalenty pieniężne za użyte przy wykonywaniu pracy
narzędzia,
materiały lub sprzęt stanowiące własność wykonawcy
Dodatki mieszkaniowe i wiejskie dla nauczycieli
Odprawy pieniężne, odszkodowania i rekompensaty
Odszkodowania przysługujące od pracodawcy za
przedmioty
utracone lub uszkodzone w skutek wypadku przy pracy
Zasądzone i dobrowolnie wypłacone odszkodowania
w sprawach o roszczenia ze stosunku pracy
Pomoc zdrowotna dla nauczycieli
Dodatki socjalne
324 Stypendia dla uczniów
326 Inne formy pomocy dla uczniów
401 Wynagrodzenia osobowe pracowników
404 Dodatkowe wynagrodzenie roczne
411 Składki na ubezpieczenie społeczne
90
412 Składki na fundusz pracy
417 Wynagrodzenia bezosobowe
421 Zakup materiałów i wyposażenia
424 Zakup pomocy naukowych i dydaktycznych
426 Zakup energii elektrycznej, cieplnej i innej, gazu oraz wody
427 Zakup usług remontowych
428 Zakup usług zdrowotnych
430 Zakup usług pozostałych:
Usługi pocztowe
Usługi kominiarskie
Wywóz nieczystości
Ferie zimowe
Przegląd techniczny budynku
Usługi transportowe na konkursy
Legalizacja i naprawa gaśnic
Inne usługi ( drobne naprawy )
Remont klas
435 Zakup usług internetowych
436 Zakup usług telekomunikacyjnych
świadczonych w sieci telefonii komórkowej
437 Zakup usług telekomunikacyjnych
świadczonych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej
441 Podróże służbowe krajowe
443 Różne opłaty i składki
444 Odpis na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych
470 Szkolenie pracowników
91
605 Wydatki inwestycyjne jednostek budżetowych
606 Wydatki na zakupy inwestycyjne jednostek budżetowych
Oddziały przedszkolne w szkołach podstawowych
80103 302 Wydatki osobowe niezaliczane do wynagrodzeń:
Świadczenia rzeczowe pracowników
Ekwiwalenty za pranie odzieży roboczej
Dodatki socjalne
401 Wynagrodzenia osobowe pracowników
404 Dodatkowe wynagrodzenie roczne
411 Składki na ubezpieczenie społeczne
412 Składki na fundusz pracy
421 Zakup materiałów i wyposażenia
424 Zakup pomocy naukowych i dydaktycznych
426 Zakup energii elektrycznej, cieplnej i innej, gazu oraz wody
427 Zakup usług remontowych
428 Zakup usług zdrowotnych
430 Zakup usług pozostałych
436 Zakup usług telekomunikacyjnych
świadczonych w sieci telefonii komórkowej
437 Zakup usług telekomunikacyjnych
świadczonych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej
441 Podróże służbowe krajowe
443 Różne opłaty i składki
444 Odpis na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych
470 Szkolenie pracowników
Załącznik 3
92
INSTRUKCJA W SPRAWIE PRZEPROWADZANIA INWENTARYZACJI SKŁADNIKÓW
MAJĄTKOWYCH
obowiązująca w Szkole Podstawowej nr/im w
……………………………………………………………….
( nazwa miejscowości)
opracowana na podstawie Ustawy o rachunkowości z dnia 29 września1994r.
(tekst jednolity Dz. U. z 2002r. Nr 76, poz.694 z późn. zm.)
§ 1
Instrukcja inwentaryzacyjna określa sposób przeprowadzenia i rozliczania inwentaryzacji
składników majątkowych Szkoły Podstawowej nr/im………..... w ……………………… i
stanowi załącznik do Zarządzenia Nr …./….. Dyrektora Szkoły.
§ 2
Majątek szkoły podlega inwentaryzacji rozumianej jako zespół czynności zmierzających do
ustalenia rzeczywistego stanu składników majątkowych szkoły poprzez:
- doprowadzenie danych wynikających z ksiąg rachunkowych do zgodności ze
stanem rzeczywistym, a tym samym zapewnienia realności wynikających z nich
informacji ekonomicznych,
- rozliczenie osób materialnie odpowiedzialnych za powierzone mienie,
- przeciwdziałanie nieprawidłowościom w gospodarce majątkowej
-
Prawidłowo, rzetelnie i terminowo przeprowadzona inwentaryzacja roczna wpływa na jakość
i wiarygodność sporządzanego sprawozdania finansowego.
§ 3
Inwentaryzacji stanu aktywów, pasywów oraz innych składników dokonuje się w drodze:
- spisu z natury, polegającym na: zliczeniu, zważeniu, oglądzie rzeczowych składników
majątku i porównaniu stanu realnego ze stanem ewidencyjnym oraz na wycenie
różnic inwentaryzacyjnych,
93
- uzgodnienia sald z bankami, odbiorcami oraz innymi kontrahentami jednostki,
potwierdzenia zgodności ich stanu wykazywanego w księgach jednostki oraz
wyjaśnienie i rozliczenie ewentualnych różnic,
- porównania stanów wynikających z ksiąg rachunkowych z danymi wynikającymi ze
stosownych dokumentów oraz ewentualnej weryfikacji realnej wartości tych
składników .
1. Spisem z natury ustala się stan następujących aktywów:
- gotówki w kasie,
- środków trwałych,
- rzeczowych składników majątku obrotowego.
2. W drodze uzyskania od kontrahentów pisemnego potwierdzenia ustala się stan
następujących aktywów i pasywów:
- środków pieniężnych na rachunkach bankowych, pożyczek,
- rozrachunków z innymi jednostkami - ZUS, Urząd Skarbowy,
- pozostałych rozrachunków z odbiorcami i dostawcami,
- rozliczeń z tytułu przekazanych i otrzymanych nieodpłatnie środków.
Potwierdzenie zgodności podpisuje kierownik jednostki.
Nie wymaga pisemnego uzgodnienia wynikających z ksiąg rachunkowych stan należności
zobowiązań:
- wobec osób fizycznych oraz przedmiotów gospodarczych, nie prowadzących
ksiąg rachunkowych,
- należności od pracowników,
- należności z tytułów publicznoprawnych,
- uregulowanych do dnia sporządzenia bilansu,
- nie przekraczających wartości dolnej granicy zaliczenia rzeczowych składników
majątkowych do środków trwałych,
- niezależności z tytułu niedoboru,
- innych aktywów i pasywów, dla których przeprowadzenie ich spisu z natury lub
uzgodnienie z uzasadnionych przyczyn nie było możliwe.
§ 4
1. Ustala się następujące metody inwentaryzacji:
- pełna inwentaryzacja okresowa- polegająca na ustaleniu stanu rzeczywistego na
dzień inwentaryzacji wszystkich składników aktywów i pasywów,
- inwentaryzacja doraźna (okolicznościowa), zasadniczo w drodze spisu z natury.
2. Okolicznościami wymagającymi dokonania inwentaryzacji doraźnej mogą być:
- wypadki losowe (w szczególności pożar, powódź, zalanie lub kradzież z
włamaniem),
94
- zmiana osób materialnie odpowiedzialnych (współodpowiedzialnych) za
powierzone im składniki majątkowe (również w przypadku urlopu czy choroby),
- kontrola i rozliczenie osób materialnie odpowiedzialnych (zwykle w terminach
- niezapowiedzianych),
- kontrola zewnętrzna,
- likwidacja jednostki lub jej części, w tym stanowiska.
3. Na dzień zmiany osoby odpowiedzialnej materialnie można nie przeprowadzać
inwentaryzacji składników majątkowych, jeżeli zmiana następuje na krótki czas, a osoby
ponoszące odpowiedzialność wyraziły pisemną zgodę na ponoszenie wspólnej
odpowiedzialności materialnej za powierzone im mienie.
§ 5
1. Ustala się następujące terminy spisów poszczególnych składników majątku i
częstotliwość spisów z natury:
- środki trwałe i wyposażenie – raz w roku, na terenie strzeżonym raz w ciągu 4 lat,
- zbiory biblioteczne raz w ciągu 4 lat,
- maszyny i urządzenia objęte inwestycją rozpoczętą – raz w roku,
- wartości niematerialne i prawne - co roku – na ostatni dzień roku obrotowego,
- należności wobec kontrahentów - – na ostatni dzień roku obrotowego z
możliwością przeprowadzenia jej w IV kwartale roku obrotowego i do 15 dnia roku
następnego – pisemne potwierdzenie prze kontrahentów prawidłowości salda
wykazanego w księgach rachunkowych.
2. Na ostatni dzień każdego roku obrotowego należy przeprowadzić inwentaryzację:
- druków ścisłego zarachowania – drogą spisu z natury, wyceny tych ilości,
porównania wartości z danymi ksiąg rachunkowych i rozliczenia ewentualnych
różnic,
- środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych,
- należności, pożyczek i zobowiązań – drogą uzyskania od banków i kontrahentów
potwierdzeń.
§ 6
Odpowiedzialność za terminowe i prawidłowe przeprowadzenie inwentaryzacji ponosi
Dyrektor szkoły.
Do jego zadań należy podejmowanie ostatecznych decyzji w sprawach związanych z
inwentaryzacją, m.in.:
- zarządzenie o przeprowadzeniu inwentaryzacji i terminach związanych z
inwentaryzacją,
- powołanie Komisji Inwentaryzacyjnej w składzie co najmniej z 3 osób
(przewodniczący i 2 członków),
95
- podejmowanie decyzji o zatwierdzeniu wyników i rozliczeniu inwentaryzacji lub też
o jej unieważnieniu, w tym także protokołu Komisji Inwentaryzacyjnej
§ 7
Przewodniczący Komisji Inwentaryzacyjnej – odpowiada przed dyrektorem jednostki za
przeprowadzenie inwentaryzacji oraz wyjaśnienie wyników.
Do jego szczegółowych zadań należą:
- zaproponowanie dyrektorowi jednostki zespołów spisowych,
- organizowanie prac przygotowawczych do inwentaryzacji rzeczowych i
pieniężnych składników majątkowych, w tym przygotowanie dokumentacji
inwentaryzacyjnej,
- zapoznanie osób biorących udział w spisie z instrukcją inwentaryzacyjną,
- kontrola poprawności sporządzonych dokumentów inwentaryzacyjnych,
prawidłowości spisów,
- rozliczenie arkuszy spisowych,
- przygotowanie sprawozdania na temat przebiegu i rozliczenia prac
inwentaryzacyjnych,
- ustalenie przyczyn powstania różnic.
§ 8
Do wykonywania czynności inwentaryzacyjnych zobowiązane są zespoły spisowe.
Obowiązkiem zespołu spisowego jest:
- przeprowadzenie spisu z natury w określonym terminie,
- zorganizowanie pracy w taki sposób, aby nie przerywać działalności szkoły,
- właściwe przygotowanie pól spisowych,
- terminowe przekazanie arkuszy spisowych przewodniczącemu oraz
przygotowanie informacji o nieprawidłowościach (zabezpieczenie, zniszczenie
składników majątkowych).
§ 9
W arkuszach spisowych winny być wykazane rzeczywiste stany inwentaryzowanych
składników majątku, a ponadto następujące okoliczności spisu:
- nazwa jednostki inwentaryzowanego punktu,
- trwałe oznakowanie numeru arkusza spisowego (pieczęć firmy i numery ścisłego
zarachowania),
- datę (termin spisu),
- imiona i nazwiska osób spisujących i materialnie odpowiedzialnych oraz ich
podpisy,
- numer kolejny spisywanej pozycji,
- szczegółowe określenie spisywanego składnika majątku i jego symbol
identyfikacyjny, jeżeli taki posiada,
96
- jednostkę miary,
- ilość spisywanego składnika,
- cenę i wartość składnika.
W arkuszach spisowych niedozwolone jest pozostawienie niewypełnionych wierszy.
Bezpośrednio pod ostatnią pozycją naniesioną na arkusz spisowy należy umieścić klauzulę:
„spis zakończono na pozycji....” natomiast wolne pozycje arkusza spisu z natury należy
wykreślić.
§ 10
Spisu:
- środków trwałych,
- wyposażenia,
- zbiorów bibliotecznych,
- materiałów
dokonuje się na oddzielnych arkuszach.
§ 11
Na odrębnych arkuszach spisowych wyodrębnia się składniki majątku uszkodzone,
niepełnowartościowe. Likwidacji dokonuje komisja powołana przez Dyrektora dokonująca
oceny przydatności. Komisja sporządza protokół , w którym podaje przyczyny i sposób
fizycznej likwidacji. Zatwierdzony protokół stanowi podstawę do zmian.
§ 12
Arkusze spisowe sporządza się w przez kalkę w 2 egzemplarzach, przy inwentaryzacji
zdawczo-odbiorczej w 3 egzemplarzach. Oryginał przewodniczący komisji przekazuje się do
księgowości, a kopię osobie materialnie odpowiedzialnej.
§ 13
Poprawki na arkuszach spisowych mogą być dokonywane przez skreślenie błędnego zapisu
oraz wymagają podpisania i umieszczenie daty dokonania poprawki.
§ 14
Po zakończeniu spisu z natury zespół spisowy składa przewodniczącemu komisji
sprawozdanie zawierające:
§ 15
Wyceny rzeczowych składników majątkowych dokonują na polecenie głównego księgowego
pracownicy komórki finansowej. Podstawą wyceny składników majątkowych jest cena
nabycia zawarta w zapisach księgowych.
97
§ 16
Ustala się następujący porządek rozliczenia inwentaryzacji:
1. Przekazanie arkuszy spisu z natury i innych materiałów z inwentaryzacji, w tym
rozliczenie z przydzielonych arkuszy spisowych, informacje o stwierdzonych
nieprawidłowościach (niedobór, nadwyżki) przewodniczącemu Komisji Inwentaryzacyjnej
– w terminie 7 dni od zakończenia inwentaryzacji.
2. Przekazanie głównemu księgowemu przez przewodniczącego komisji sprawdzonych
pod względem formalnym i rachunkowym materiałów z inwentaryzacji – w terminie 14 dni
od zakończenia inwentaryzacji.
3. Uzgodnienie ewidencji ilościowo-wartościowej z kartotekami magazynowymi, księgami
inwentaryzacyjnymi.
4. Wycena spisów, ustalenie różnic inwentaryzacyjnych i przekazanie komisji zestawień
różnic inwentaryzacyjnych – w terminie do 30 dni od zakończonej inwentaryzacji.
5. Powiadomienie o stwierdzonych różnicach osób materialnie odpowiedzialnych i złożenie
pisemnych wyjaśnień przez te osoby.
6. Opracowanie protokołu weryfikacji różnic inwentaryzacyjnych przez komisję i
przedłożenie dyrektorowi wniosków do akceptacji ( nie później niż w ciągu 15 dni
roboczych od zakończenia inwentaryzacji).
7. Ujęcie w księgach rachunkowych wyników rozliczenia różnic inwentaryzacyjnych (w
następnym miesiącu po terminie inwentaryzacji, nie później jednak niż z datą ostatniego
dnia roku).
§ 17
Osoby, którym udowodniono powstanie niedoboru zawinionego, obciąża się wartością
przedmiotu stanowiącego niedobór liczoną po aktualnej cenie detalicznej pomniejszonej o
stopień zużycia przedmiotu.
§ 18
Ujawnione niedobory i nadwyżki mogą być kompensowane, jeżeli spełnione będą
następujące warunki:
- powstały w podobnych asortymentach, co uzasadnia możliwość popełnienia
nieumyślnych pomyłek,
- zostały ujawnione w toku tego samego spisu z natury, w tym samym polu
spisowym i u tej samej osoby odpowiedzialnej materialnie.
§ 19
Różnice inwentaryzacyjne główny księgowy ujmuje w ewidencji do końca miesiąca
następującego po zakończeniu inwentaryzacji.
Jeżeli termin inwentaryzacji przypada na miesiąc grudzień, różnice inwentaryzacyjne ujmuje
się w księgowości pod datą 31 grudnia.
98
Inwentaryzacja powinna być zakończona w takim terminie, aby mogły zostać uzgodnione
salda w bilansie rocznym.
§ 20
Podstawą księgowania z kont rozliczeniowych różnic jest decyzja Dyrektora szkoły podjęta
na wniosek Przewodniczącego Komisji zaopiniowany przez Głównego Księgowego.
§ 21
Dokumenty inwentaryzacyjne powinny być przechowywane przez okres 5 lat w siedzibie
placówki w oryginalnej postaci i porządku dostosowanym do prowadzenia ksiąg
rachunkowych. Pracownicy szkoły, uczestniczący w komisji inwentaryzacyjnej, powinni
zapoznać się z przepisami dotyczącymi inwentaryzacji oraz zasadami przeprowadzania
spisu z natury. W przypadku, gdy dyrektor szkoły wyznacza do składu komisji
inwentaryzacyjnej nauczyciela, musi uzyskać jego zgodę, ponieważ kwestie związane z
rachunkowością w szkole nie należą do obowiązkowych zadań nauczyciela (Karta
Nauczyciela - art. 42 ust. 2). Pracownik niepedagogiczny szkoły jest zobowiązany do
uczestniczenia w komisji inwentaryzacyjnej w sytuacji, gdy w zakresie czynności pracownika
znajdują się postanowienia zobowiązujące go do wykonywania takich zadań (Kodeks pracy -
art. 94 pkt 1).
99
Załącznik 3. 1
……………………………………………..
(pieczątka szkoły)
Zarządzenie Nr ……/……..
Dyrektora Szkoły Podstawowej w …………………
z dnia................................
w sprawie przeprowadzenia inwentaryzacji
§ 1
Zarządzam przeprowadzenie pełnej inwentaryzacji składników majątkowych w Szkole
Podstawowej nr/im w ……………………………………..
przez Komisję Inwentaryzacyjną w następującym składzie osobowym:
1. ...................................................- przewodniczący
2. ...................................................- członek
3. ...................................................- członek
Rodzaj inwentaryzacji - wartościowo-ilościowa.
Termin rozpoczęcia spisu z natury - ..................... , zakończenia – ..................... .
§ 2
Inwentaryzację należy przeprowadzić według stanu na dzień ...................
§ 3
Przedmiotem inwentaryzacji są wszystkie ujęte w ewidencji aktywa i pasywa szkoły.
§ 4
Do przeprowadzenia spisu z natury wymienionych składników majątkowych przewodniczący
Komisji Inwentaryzacyjnej wyznacza zespoły spisowe.
§ 5
Osoby powołane na członka zespołu spisowego ponoszą odpowiedzialność za właściwe
oraz zgodne z obowiązującymi przepisami przeprowadzenie spisu z natury.
§ 6
100
Arkusze spisowe o numerach od ... do .... przewodniczący Komisji Inwentaryzacyjnej wyda
przewodniczącym zespołów spisowych za pokwitowaniem odbioru.
§ 7
Składniki majątku niepełnowartościowe należy spisać na osobnych arkuszach i zdać
przewodniczącemu Komisji Inwentaryzacyjnej.
§ 8
Po zakończeniu czynności inwentaryzacyjnych przewodniczący Komisji Inwentaryzacyjnej
złoży niezwłocznie sprawozdanie końcowe z przebiegu inwentaryzacji dyrektorowi szkoły.
§ 9
Za sprawny, terminowy i prawidłowy przebieg inwentaryzacji odpowiedzialny jest
przewodniczący Komisji Inwentaryzacyjnej.
Zarządzenie obowiązuje z dniem podjęcia.
.............................................................
(pieczęć imienna i podpis Dyrektora)
101
Załącznik 3.2
……………………………………………..
(pieczątka szkoły)
Wykaz powołanych członków Komisji Inwentaryzacyjnej
na okres od dnia ................ do dnia ....................
Powołuję na członka komisji inwentaryzacyjnej, działającej w Szkole Podstawowej nr/im
…………. w ………………………. następujące osoby:
Lp. Nazwisko i imię pracownika
szkoły Stanowisko Funkcja w komisji
1.
2.
3.
4.
............................................................
(pieczęć imienna i podpis Dyrektora)
102
Załącznik 3.3
…………………………………………….. (pieczątka szkoły)
Wykaz powołanych zespołów spisowych na okres
na okres od dnia ................ do dnia ....................
Powołuję na członków zespołów spisowych, działających w Szkole Podstawowej nr/im
…………. w ………………………. następujące osoby:
Nr
zespołu Lp.
Nazwisko
i imię
Pole
spisowe (nr
sali)
Data spisu
Godziny
spisu
od… do …
I
1.
2.
3.
4.
II
1.
2.
3.
4.
III
1.
2.
3.
4.
103
IV
1.
2.
3.
4.
V
1.
2.
3.
4.
104
Załącznik 3.4
……………………………………………..
(pieczątka szkoły)
Oświadczenie osoby materialnie odpowiedzialnej
Ja niżej podpisana / ny jako osoba materialnie odpowiedzialna za powierzone składniki
majątkowe w .........................................................................................................................
(nazwa i adres placówki)
oświadczam, że:
rzeczowe składniki majątkowe powierzone mojej pieczy są przygotowane do spisu z natury,
właściwie posegregowane, ułożone i odpowiednio oznakowane w następujących
pomieszczenia ………………………………………………………………………….
(nazwa pomieszczenia i numer sali)
…………………………………………………………………….
(czytelny podpis osoby składającej oświadczenie)
105
Załącznik 3.5
……………………………………………..
(pieczątka szkoły)
Sprawozdanie opisowe z przebiegu spisu z natury
Zespół spisowy działający na podstawie zarządzenia nr ……. dyrektora Szkoły Podstawowej
w …………………………………………….. dnia…………………………..
wykonał spis z natury w polu spisowym ………………………………….. i opisał niniejszym
sprawozdaniem.
1. Rozliczenie pobranych arkuszy spisowych:
a) pobrano ……………… arkuszy od nr ……. do nr …………………..
b) wykorzystano arkuszy ………………… o numerach …………………..
c) zwraca się arkuszy czystych ……………….. o numerach ……………..
d) zwraca się arkuszy anulowanych i zniszczonych ………. o nr ………….
2. W wyniku szczegółowego sprawdzenia obszaru spisu stwierdzono, że wszystkie
składniki majątkowe podlegające inwentaryzacji zostały ujęte w arkuszach spisów z
natury.
3. W czasie dokonywania spisu stwierdzono następujące usterki i nieprawidłowości w
zakresie zabezpieczenia przechowywanego mienia:
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
4. W czasie dokonywania spisu z natury zespół spisowy napotkał następujące trudności:
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
5. Inne uwagi osób uczestniczących przy czynności sporządzania spisu
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
………………………………… Podpisy członków zespołu spisowego:
(miejscowość, data)
…………………………………………
…………………………………………
…………………………………………
…………………………………………
Podpis osoby materialnie odpowiedzialnej ………………………………………
106
Załącznik 3.6
………………………………
(pieczątka szkoły)
Protokół Komisji Inwentaryzacyjnej
sporządzony na zakończenie inwentaryzacji
na dzień ……………….… r.
Komisja inwentaryzacyjna w składzie:
1. przewodniczący ………………………………………………….
2. sekretarz …………………………………………………………..
3. członek ……………………………………………………………
4. członek ……………………………………………………………
na posiedzeniu w dniu ……………………. w sprawie weryfikacji rozliczenia różnic
inwentaryzacyjnych stwierdzonych w czasie inwentaryzacji w dniach
………………………………………….. składników majątkowych szkoły spisanych na
arkuszach od nr ………….. do nr …………………, po rozpatrzeniu wyjaśnień osób
materialnie odpowiedzialnych oraz innych okoliczności mogących mieć wpływ na zaistniałe
różnice, ustaliła co następuje:
1. Zestawienie różnic inwentaryzacyjnych zawiera załączone zestawienie.
2. Ogółem stwierdzono:
a) niedobory w kwocie …………………………………
b) szkody w kwocie …………………………………….
c) sprzęty do likwidacji …………………………………
d) pomoce do likwidacji ..................................................
3. Ocena przygotowania i przebiegu inwentaryzacji
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
4. Wnioski w zakresie zabezpieczenia składników mienia
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
5. Inne uwagi i wnioski:
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
Podpisy członków komisji inwentaryzacyjnej: Zatwierdzam (dyrektor szkoły)
………………………………………
(miejscowość, data)
107
Załącznik 3.7
……………………………………………..
(pieczątka szkoły)
Oświadczenie osoby materialnie odpowiedzialnej
Oświadczam że, jako osoba odpowiedzialna materialnie za powierzone mi mienie, nie
wnoszę żadnych pretensji ani uwag do pracy zespołu spisowego nr ........ w zakresie ilości i
jakości zinwentaryzowanych składników majątkowych. Wszystkie składniki majątkowe
znajdujące się w …………………..………… zostały spisane w arkuszach spisowych od nr
……. do nr …….. w mojej obecności.
……………………………………………
(czytelny podpis osoby odpowiedzialnej)
Materiały dotyczące przeprowadzenia inwentaryzacji w szkole powstały na podstawie:
-Instrukcja w sprawie przeprowadzenia inwentaryzacji składników majątkowych, [dostęp: 15 października 2012],
http://www.mbppab.pl/blog/Kontrola/instrukcja_inwentaryzacja.pdf
-Jacek Góźdź, Instrukcja w sprawie przeprowadzenia inwentaryzacji składników majątkowych w Szkole Podstawowej nr 3 w
Lipnie, Biuletyn Informacji Publicznej, [dostęp: 14 października 2012],
http://sp3lipno.bipszkola.pl/cms/3047/instrukcja_przeprowadzania_inwentaryzacji_skladnikow_majatkowych
-Michał Łyszczarz, Inwentaryzacja w placówce oświatowej, Biblioteka prawa oświatowego, 9 czerwca 2011, [dostęp: 16
października 2012], <http://www.bibliotekako.pl/artykul.aid,1718,Inwentaryzacja_w_placowce_oswiatowej.html>
-Inwentaryzacja na podstawie obowiązujących przepisów, prawoksiegowosc.pl, [dostęp: 16 października 2012], <
http://prawoksiegowosc.pl/Inwentaryzacja.html>
-Joanna Świtała, Inwentaryzacja-przygotowanie, przebieg i rozliczenie, nf.pl nowoczesna firma, 12 stycznia 2011, [dostęp: 16
października 2012], < http://msp.nf.pl/Artykul/11395/Inwentaryzacja-przygotowanie-przebieg-i-rozliczenie/Donewell-jak-
przeprowadzic-inwentaryzacje-ksiegowosc-i-podatki-spis-z-natury/>
-Instrukcja inwentaryzacyjna Zespołu Szkól im. Jana Pawła II w Osieku wprowadzona Zarządzeniem Nr 01/2009 Dyrektora
Zespołu Szkół im. Jana Pawła II w Osiekuz dnia 1 lipca 2009 roku, [dostęp: 16 października 2012],
<http://bip.zsosiek.pl/files/mod/50031/50503_1_instrukcja.pdf>
-Instrukcja w sprawie przeprowadzania inwentaryzacji składników majątkowych obowiązująca w Szkole Podstawowej nr 3 w
Łodzi al. Harcerzy Zatorowców 6 opracowana na podstawie Ustawy z dnia 29 września1994r. o rachunkowości (tekst jednolity
Dz.U. z 2002r. Nr 76, poz.694 z późn. zm.), , [dostęp: 16 października 2012],<
http://www.sp3.szkoly.lodz.pl/bip/stronawlasnabip/pliki/inst_inwent.pdf>
-Dokumentacja zasad (polityki) rachunkowości w Zespole Szkół im Króla Władysława Jagiełły w Lidzbarku, [dostęp: 16
października 2012],
<http://zesplidzbark.republika.pl/dokumenty/regulaminy/polityka%20rachunkowosci%20po%20zmianach_ZS.pdf>
-Instrukcja w sprawie gospodarki majątkiem trwałym w Zespole Ekonomiczno – Administracyjnym Szkół i przedszkola w
Grębocicach, inwentaryzacji majątku i zasad odpowiedzialności za powierzone mienie , [dostęp: 16 października 2012],
http://zeas_grebocice.biposwiata.pl/files/sites/46102/wiadomosci/132501/files/zarzadzenie_nr_1101_zalacznik_3.pdf
108
Zbigniew Górka, Michał Mółka
Rozdział V
SYSTEM OŚWIATY
109
ystem oświaty w Polsce uregulowany został ustawą z dnia 7 września 1991
r. o systemie oświaty, której tekst jednolity opublikowano w Dzienniku Ustaw z 2004 r.
nr 256 poz. 2572 z późniejszymi zmianami, zwaną w dalszej części opracowania
„uSysOśw”. Ponieważ ten akt prawny odnosi się do szczególnie ważkiej sfery życia,
zaopatrzony został w preambułę o treści następującej:
„Oświata w Rzeczypospolitej Polskiej stanowi wspólne dobro całego społeczeństwa;
kieruje się zasadami zawartymi w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, a także
wskazaniami zawartymi w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, Międzynarodowym
Pakcie Praw Obywatelskich i Politycznych oraz Konwencji o Prawach Dziecka. Nauczanie
i wychowanie – respektując chrześcijański system wartości – za podstawę przyjmuje
uniwersalne zasady etyki. Kształcenie i wychowanie służy rozwijaniu u młodzieży poczucia
odpowiedzialności, miłości ojczyzny oraz poszanowania dla polskiego dziedzictwa
kulturowego, przy jednoczesnym otwarciu się na wartości kultur Europy i świata. Szkoła
winna zapewnić każdemu uczniowi warunki niezbędne do jego rozwoju, przygotować go do
wypełniania obowiązków rodzinnych i obywatelskich w oparciu o zasady solidarności,
demokracji, tolerancji, sprawiedliwości i wolności.”
5.1 Cele systemu oświaty
Cele systemu oświaty zdefiniowane zostały w art. 1 uSysOśw, w ten sposób, że
zadeklarowano w nim, że system oświaty zapewnia w szczególności:
1) realizację prawa każdego obywatela Rzeczypospolitej Polskiej do kształcenia się oraz
prawa dzieci i młodzieży do wychowania i opieki odpowiednich do wieku i osiągniętego
rozwoju;
2) wspomaganie przez szkołę wychowawczej roli rodziny;
3) możliwość zakładania i prowadzenia szkół i placówek przez różne podmioty;
4) dostosowanie treści, metod i organizacji nauczania do możliwości psychofizycznych
uczniów, a także możliwość korzystania z pomocy psychologiczno-pedagogicznej
i specjalnych form pracy dydaktycznej;
5) możliwość pobierania nauki we wszystkich typach szkół przez dzieci i młodzież
niepełnosprawną oraz niedostosowaną społecznie zgodnie z indywidualnymi potrzebami
rozwojowymi i edukacyjnymi oraz predyspozycjami;
6) opiekę nad uczniami niepełnosprawnymi przez umożliwianie realizowania
zindywidualizowanego procesu kształcenia, form i programów nauczania oraz zajęć
rewalidacyjnych;
S
110
7) opiekę nad uczniami szczególnie uzdolnionymi poprzez umożliwianie realizowania
indywidualnych programów nauczania oraz ukończenia szkoły każdego typu w skróconym
czasie;
8) upowszechnianie dostępu do szkół, których ukończenie umożliwia dalsze kształcenie
w szkołach wyższych;
9) możliwość uzupełniania przez osoby dorosłe wykształcenia ogólnego, zdobywania lub
zmiany kwalifikacji zawodowych i specjalistycznych;
10) zmniejszanie różnic w warunkach kształcenia, wychowania i opieki między
poszczególnymi regionami kraju, a zwłaszcza ośrodkami wielkomiejskimi i wiejskimi;
11) utrzymywanie bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki
w szkołach i placówkach;
12) upowszechnianie wśród dzieci i młodzieży wiedzy o zasadach zrównoważonego rozwoju
oraz kształtowanie postaw sprzyjających jego wdrażaniu w skali lokalnej, krajowej i globalnej;
13) opiekę uczniom pozostającym w trudnej sytuacji materialnej i życiowej;
14) dostosowywanie kierunków i treści kształcenia do wymogów rynku pracy;
15) kształtowanie u uczniów postaw przedsiębiorczości sprzyjających aktywnemu
uczestnictwu w życiu gospodarczym;
16) przygotowywanie uczniów do wyboru zawodu i kierunku kształcenia;
17) warunki do rozwoju zainteresowań i uzdolnień uczniów przez organizowanie zajęć
pozalekcyjnych i pozaszkolnych oraz kształtowanie aktywności społecznej i umiejętności
spędzania czasu wolnego;
18) upowszechnianie wśród dzieci i młodzieży wiedzy o bezpieczeństwie oraz kształtowanie
właściwych postaw wobec zagrożeń i sytuacji nadzwyczajnych.
111
5.2 Budowa systemu oświaty
Budowa systemu oświaty określona została w art. 2 uSysOśw poprzez wskazanie, że
system ten obejmuje:
1) przedszkola, w tym z oddziałami integracyjnymi, przedszkola specjalne oraz inne formy
wychowania przedszkolnego;
2) szkoły:
a) podstawowe, w tym: specjalne, integracyjne, z oddziałami integracyjnymi i sportowymi,
sportowe i mistrzostwa sportowego;
b) gimnazja, w tym: specjalne, integracyjne, dwujęzyczne, z oddziałami integracyjnymi,
dwujęzycznymi, sportowymi i przysposabiającymi do pracy, sportowe i mistrzostwa
sportowego;
c) ponadgimnazjalne, w tym: specjalne, integracyjne, dwujęzyczne, z oddziałami
integracyjnymi, dwujęzycznymi i sportowymi, sportowe, mistrzostwa sportowego, rolnicze i
leśne;
d) artystyczne;
112
3) placówki oświatowo-wychowawcze, w tym szkolne schroniska młodzieżowe,
umożliwiające rozwijanie zainteresowań i uzdolnień oraz korzystanie z różnych form
wypoczynku i organizacji czasu wolnego;
4) placówki kształcenia ustawicznego, placówki kształcenia praktycznego oraz ośrodki
dokształcania i doskonalenia zawodowego, umożliwiające uzyskanie i uzupełnienie wiedzy
ogólnej, umiejętności i kwalifikacji zawodowych;
5) placówki artystyczne – ogniska artystyczne umożliwiające rozwijanie zainteresowań i
uzdolnień artystycznych;
6) poradnie psychologiczno-pedagogiczne, w tym poradnie specjalistyczne udzielające
dzieciom, młodzieży, rodzicom i nauczycielom pomocy psychologiczno-pedagogicznej, a
także pomocy uczniom w wyborze kierunku kształcenia i zawodu;
7) młodzieżowe ośrodki wychowawcze, młodzieżowe ośrodki socjoterapii, specjalne ośrodki
szkolno-wychowawcze oraz specjalne ośrodki wychowawcze dla dzieci i młodzieży
wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki, metod pracy i wychowania, a także
ośrodki umożliwiające dzieciom i młodzieży, o których mowa w art. 16 ust. 7, a także
dzieciom i młodzieży z upośledzeniem umysłowym z niepełnosprawnościami sprzężonymi
realizację odpowiednio obowiązku, o którym mowa w art. 14 ust. 3, obowiązku szkolnego i
obowiązku nauki;
8) placówki zapewniające opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza
miejscem stałego zamieszkania;
9) zakłady kształcenia i placówki doskonalenia nauczycieli;
10) biblioteki pedagogiczne;
11) kolegia pracowników służb społecznych.
5.3 Szkoły publiczne i niepubliczne – wprowadzenie do problematyki
Art. 5 uSysOśw stanowi, że szkoła i placówka może być szkołą i placówką publiczną
albo niepubliczną. Istotnym kryterium rozróżnienia jest sposób finansowania tych podmiotów.
W szkole publicznej nauka jest bezpłatna, natomiast szkoła niepubliczna może czerpać
środki i pokrywać koszty swojej działalności z czesnego, czyli opłaty za swoje świadczenia
oświatowe, co oczywiście nie wyklucza uzyskiwania dotacji ze środków publicznych. Szkoły
niepublicznej nie może prowadzić jednostka samorządu terytorialnego ani też organy
państwa. Szkoły publiczne rekrutują uczniów zgodnie z zasadą powszechnej dostępności.
Dodatkowo szkoła publiczna ma obowiązek przyjęcia wszystkich uczniów z ustalonego dla
niej obwodu. Szkoła niepubliczna z kolei nie musi kierować się zasadą powszechnej
113
dostępności, ma prawo sama ustalić zasady rekrutacji. Art. 39 ust. 2a uSysOśw w przypadku
szkół publicznych wyklucza możliwość skreślenia z listy uczniów takiej szkoły ucznia
objętego obowiązkiem szkolnym. W uzasadnionych przypadkach uczeń może być tylko
przeniesiony do innej szkoły przez kuratora oświaty. Odmiennie w szkole niepublicznej
dyrektor może skreślić ucznia z listy w przypadkach określonych w statucie szkoły.
Przykładowym powodem będzie nieuiszczenie przez rodziców ucznia czesnego.
Różnice pomiędzy szkołą publiczną a niepubliczną dotyczą również ich stosunku do
wypełniania obowiązku szkolnego. Dyrektor szkoły publicznej sprawuje nadzór nad
wypełnianiem obowiązku szkolnego przez uczniów zamieszkałych w obwodzie jego szkoły.
Jeżeli obowiązek szkolny spełniany jest w szkole niepublicznej, to jej dyrektor ma obowiązek
informowania dyrektora publicznej szkoły podstawowej lub gimnazjum, w których obwodzie
mieszka uczeń, o tym, że wypełnia on obowiązek szkolny w szkole niepublicznej.
5.4 Szkoły publiczne – bliższa charakterystyka
W Polsce szkołą publiczną jest według art. 7 uSysOśw szkoła, która:
1) zapewnia bezpłatne nauczanie w zakresie ramowych planów nauczania;
2) przeprowadza rekrutację uczniów w oparciu o zasadę powszechnej dostępności;
3) zatrudnia nauczycieli posiadających określone kwalifikacje;
4) realizuje:
a) programy nauczania uwzględniające podstawę programową kształcenia
ogólnego, w przypadku liceum profilowanego – również podstawę programową
kształcenia w profilach kształcenia ogólnozawodowego, a w przypadku szkoły
prowadzącej kształcenie zawodowe – również podstawę programową kształcenia w
danym zawodzie;
b) ramowy plan nauczania;
5) realizuje ustalone przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania
zasady oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów oraz przeprowadzania
egzaminów i sprawdzianów.
Przedszkolem publicznym jest według art. 6 uSysOśw przedszkole, które:
1) prowadzi bezpłatne nauczanie i wychowanie w zakresie co najmniej podstawy
programowej wychowania przedszkolnego;
2) przeprowadza rekrutację dzieci w oparciu o zasadę powszechnej dostępności;
114
3) zatrudnia nauczycieli posiadających określone kwalifikacje.
Chyba najistotniejszą cechą szkoły publicznej jest umożliwienie przez nią uzyskania
świadectw lub dyplomów państwowych. Stanowi o tym art.7 ust. 2 uSysOśw. Dokumenty
przewidziane tym przepisem stanowią urzędowe potwierdzenie posiadania wykształcenia na
określonym poziomie.
Zgodnie z art. 17 uSysOśw sieć publicznych szkół powinna być zorganizowana
w sposób umożliwiający wszystkim dzieciom spełnianie obowiązku szkolnego. Przepis ten
w ust. 2 określa maksymalną długość drogi dziecka z domu do szkoły, a w przypadku, gdy
nie jest możliwe zachowanie takiej odległości, nakłada na gminę obowiązek bezpłatnego
transportu i opieki w czasie przewozu lub też zwrotu kosztów przejazdu środkami
komunikacji publicznej. Rada gminy ustala plan sieci publicznych szkół podstawowych
i gimnazjów prowadzonych przez gminę, a także określa granice obwodów szkół
podstawowych i gimnazjów, a rada powiatu ustala plan sieci publicznych szkół
ponadgimnazjalnych oraz szkół specjalnych, tak aby umożliwić dzieciom i młodzieży
zamieszkującym na obszarze powiatu realizację obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki.
Dyrektorzy publicznych szkół podstawowych i gimnazjów kontrolują spełnianie obowiązku
szkolnego przez dzieci zamieszkałe w obwodach tych szkół. Szkołami publicznymi zarządza
się zgodnie z zasadami określonymi w rozdziale 3 uSysOśw.
Szczególną rolę w zarządzaniu szkolnymi placówkami publicznymi ma minister
właściwy do spraw oświaty i wychowania, który koordynuje i realizuje politykę oświatową
państwa, ponadto w szczególności określa warunki i tryb przyjmowania uczniów do szkół
oraz przechodzenia z jednych typów szkół do innych, ramowe plany nauczania, podstawy
programowe, warunki i sposób oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów, sposób
prowadzenia przez szkoły i placówki dokumentacji z przebiegu nauczania, działalności
wychowawczej i opiekuńczej. Ogół obowiązków ministra właściwego ds. oświaty w zakresie
zarządzania szkołami i placówkami publicznymi określa art. 22 uSysOśw.
Inne aspekty zarządzania szkołami publicznymi w szczególności rodzaje i sposób
powoływania organów szkoły publicznej, a także sposób jej finansowania poruszone zostały
w dalszej części opracowania.
5.5 Szkoły niepubliczne – bliższa charakterystyka
Zgodnie z art. 82. ust 1 uSysOśw osoby prawne i fizyczne mogą zakładać szkoły
i placówki niepubliczne po uzyskaniu wpisu do ewidencji prowadzonej przez jednostkę
samorządu terytorialnego zobowiązaną do prowadzenia odpowiedniego typu publicznych
szkół i placówek. Ponieważ zakładanie i prowadzenie przedszkoli, szkół podstawowych
i gimnazjów z wyjątkiem przedszkoli, szkół podstawowych i gimnazjów specjalnych należy do
zadań własnych gminy, organem prowadzącym ewidencję tego typu szkół o charakterze
115
niepublicznym jest wójt (burmistrz, prezydent). Dla niepublicznych szkół podstawowych
specjalnych, gimnazjów specjalnych oraz szkół ponadgimnazjalnych a także szkół
artystycznych i sportowych, z wyjątkiem takich o znaczeniu regionalnym, organem
założycielskim jest powiat i – co za tym idzie – organem ewidencyjnym dla szkół
niepublicznych o takim charakterze jest starosta. Dla szkół o znaczeniu regionalnym
prowadzonych przez samorząd województwa organem ewidencyjnym będzie marszałek
województwa.
Osoby prawne i fizyczne mogą zakładać niepubliczne szkoły artystyczne po
uzyskaniu wpisu do ewidencji prowadzonej przez ministra właściwego do spraw kultury i
ochrony dziedzictwa narodowego. Zgłoszenie do ewidencji szkół niepublicznych, czego
wymaga art. 82 ust. 2 uSysOśw powinno zawierać:
1) oznaczenie osoby zamierzającej prowadzić szkołę lub placówkę, jej miejsca
zamieszkania lub siedziby;
2) określenie odpowiednio typu i rodzaju szkoły lub placówki oraz daty rozpoczęcia jej
funkcjonowania, a w przypadku szkoły prowadzącej kształcenie zawodowe – nazw
zawodów, w jakich szkoła będzie kształcić, zgodnych z nazwami zawodów
występujących w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego, o której mowa w
art. 24 ust. 1, lub klasyfikacji zawodów i specjalności ustalanej na potrzeby rynku
pracy przez ministra właściwego do spraw pracy;
3) wskazanie miejsca prowadzenia szkoły lub placówki oraz informację o warunkach
lokalowych zapewniających:
a) możliwość prowadzenia zajęć dydaktyczno-wychowawczych;
b) realizację innych zadań statutowych;
c) w przypadku szkoły prowadzącej kształcenie zawodowe – możliwość realizacji
praktycznej nauki zawodu;
d) bezpieczne i higieniczne warunki nauki i pracy – zgodnie z odrębnymi przepisami;
4) statut szkoły lub placówki;
5) dane dotyczące kwalifikacji pracowników pedagogicznych i dyrektora przewidzianych
do zatrudnienia w szkole lub placówce;
6) zobowiązanie do przestrzegania wymagań określonych w art. 7 ust. 3 uSysOśw w
przypadku szkoły podstawowej oraz gimnazjum, a także w przypadku szkoły
ponadgimnazjalnej ubiegającej się o nadanie uprawnień szkoły publicznej z dniem
rozpoczęcia działalności;
7) dane niezbędne do wpisania szkoły lub placówki do krajowego rejestru urzędowego
podmiotów gospodarki narodowej.
116
W przypadku szkoły podstawowej, gimnazjum i szkoły ponadgimnazjalnej
ubiegającej się o nadanie uprawnień szkoły publicznej z dniem rozpoczęcia działalności wpis
do ewidencji może nastąpić, jeżeli osoba prowadząca przedstawi pozytywną opinię kuratora
oświaty, a w przypadku szkoły prowadzącej kształcenie w zawodach, dla których zgodnie
z klasyfikacją zawodów szkolnictwa zawodowego, o której mowa w art. 24 ust. 1 uSysOśw,
ministrem właściwym jest minister właściwy do spraw zdrowia – także opinię tego ministra, o
spełnieniu wymagań określonych w art. 7 ust. 3 uSysOśw.
Organ ewidencyjny dokonuje wpisu do ewidencji w ciągu 30 dni od daty zgłoszenia
oraz z urzędu doręcza zgłaszającemu zaświadczenie o wpisie do ewidencji, a kopię
zaświadczenia przekazuje organowi podatkowemu, a w przypadku szkoły artystycznej
realizującej kształcenie ogólne również właściwemu kuratorowi oświaty.
Zaświadczenie o wpisie do ewidencji szkół niepublicznych zawiera:
1) nazwę organu, który dokonał wpisu do ewidencji szkoły lub placówki;
2) datę i numer wpisu do ewidencji;
3) nazwę oraz odpowiednio typ i rodzaj szkoły lub placówki;
4) osobę prawną lub fizyczną prowadzącą szkołę lub placówkę;
5) adres szkoły lub placówki;
6) w przypadku szkoły prowadzącej kształcenie zawodowe – nazwy zawodów, w
jakich szkoła kształci;
Szkoła lub placówka niepubliczna działa na podstawie statutu nadanego przez
osobę prowadzącą, który określa:
1) nazwę, typ szkoły lub cel placówki oraz ich zadania;
2) osobę prowadzącą szkołę lub placówkę;
3) organy szkoły lub placówki oraz zakres ich zadań;
4) organizację szkoły lub placówki;
5) prawa i obowiązki pracowników oraz uczniów szkoły lub placówki, w tym
przypadki, w których uczeń może zostać skreślony z listy uczniów szkoły lub
placówki;
6) sposób uzyskiwania środków finansowych na działalność szkoły lub placówki;
7) zasady przyjmowania uczniów do szkoły lub placówki.
117
Prowadzenie szkoły lub placówki niepublicznej nie jest zgodnie z art. 83 a ust.
1 uSysOśw działalnością gospodarczą. Inna działalność oświatowa nie obejmująca
prowadzenia szkoły lub placówki niepublicznej może natomiast być podejmowana na
zasadach określonych w przepisach uSDG. Zgodnie z art. 90 ust. 1 uSysOśw niepubliczne
przedszkola, w tym specjalne, szkoły podstawowe i gimnazja, w tym z oddziałami
integracyjnymi, z wyjątkiem szkół podstawowych specjalnych i gimnazjów specjalnych oraz
szkół podstawowych artystycznych otrzymują dotacje z budżetu gminy. Dotacje z budżetu
powiatu otrzymują niepubliczne szkoły podstawowe specjalne i gimnazja specjalne.
Istotnym przepisem regulującym funkcjonowanie szkół niepublicznych jest jeszcze
art. 90 a ust. 1 uSysOśw stanowiący, że osoba fizyczna lub osoba prawna nie będąca
jednostką samorządu terytorialnego prowadząca szkoły niepubliczne może dla celów
organizacyjnych połączyć je w zespół (również ze szkołą publiczną jeżeli taką prowadzi) i
określić zasady działania zespołu. Połączenie takie nie narusza odrębności szkół lub
placówek, w szczególności w zakresie uzyskiwania i cofania zezwolenia, wpisywania do
ewidencji, uzyskiwania uprawnień szkoły publicznej oraz dotacji.
5.6 Szkoły niepubliczne o uprawnieniach szkoły publicznej
Szkoła niepubliczna może nabyć uprawnienia szkoły publicznej do wydawania
świadectw lub dyplomów państwowych jeżeli spełnia warunki określone w art. 7 ust. 3
uSysOśw, tzn.:
1) realizuje programy nauczania uwzględniające podstawy programowe kształcenia
ogólnego, a w przypadku szkoły prowadzącej kształcenie zawodowe – również
podstawę programową kształcenia w zawodach;
2) realizuje zajęcia edukacyjne w cyklu nie krótszym oraz w wymiarze nie niższym niż
łączny wymiar zajęć edukacyjnych określony w ramowym planie nauczania szkoły
publicznej danego typu;
3) stosuje zasady klasyfikowania i promowania uczniów oraz przeprowadzania
egzaminów i sprawdzianów ustalone przez ministra właściwego do spraw oświaty i
wychowania dla szkół publicznych;
4) prowadzi dokumentację przebiegu nauczania ustaloną dla szkół publicznych;
5) w przypadku szkoły prowadzącej kształcenie zawodowe – kształci w zawodach
określonych w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego określonej przez
ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania na potrzeby rynku pracy;
6) zatrudnia nauczycieli obowiązkowych zajęć edukacyjnych posiadających kwalifikacje
określone dla nauczycieli szkół publicznych.
118
Uprawnienia szkoły publicznej mogą być nadane szkole, która nie spełnia takich
warunków przez ministra właściwego do sprawy oświaty i wychowania, jeżeli uzna on ją za
szkołę eksperymentalną, przy czym nadając jej takie uprawnienia minister określa niezbędne
warunki funkcjonowania szkoły, uwzględniając w szczególności założenia i sposób realizacji
eksperymentu.
Istotną informacją jest, że zgodnie z art. 8 uSysOśw szkoła podstawowa i
gimnazjum mogą być tylko szkołą publiczną lub niepubliczną o uprawnieniach szkoły
publicznej. Ubiegając się o wpis do ewidencji szkół niepublicznych i nadanie uprawnień
szkoły publicznej z dniem rozpoczęcia działalności, osoba prowadząca obowiązana jest
przedstawić organowi ewidencyjnemu pozytywną opinię kuratora oświaty. Zgodnie z art. 85
ust. 1 uSysOśw niepublicznej szkole podstawowej i gimnazjum przysługują uprawnienia
szkoły publicznej z dniem rozpoczęcia działalności, o ile szkoły te zostały zgłoszone do
ewidencji i uzyskały zaświadczenie o wpisie. W przypadku szkoły niepublicznej nie
posiadającej uprawnień szkoły publicznej uprawnienia takie nadaje właściwy organ jednostki
samorządu terytorialnego, jeżeli osoba ta przedstawi pozytywną opinię kuratora oświaty.
Uprawnienia szkoły publicznej zgodnie z art. 88 uSysOśw mogą zostać cofnięte
przez organ, który je nadał, jeżeli w trybie nadzoru pedagogicznego stwierdzone zostało, że
nie spełnia ona warunków określonych w art. 7 ust. 3 uSysOśw ewentualnie 86 ust. 2
uSysOśw. Cofnięcie uprawnień następuje w takim wypadku w drodze decyzji
administracyjnej, co w przypadku szkoły podstawowej lub gimnazjum jest równoznaczne z
ich likwidacją z końcem roku szkolnego, w którym decyzja stała się ostateczna.
5.7 Typy i rodzaje szkół
Szkoły publiczne i niepubliczne dzielą się zgodnie z art. 9 ust. 1 uSysOśw na
następujące typy:
1) sześcioletnią szkołę podstawową, w której w ostatnim roku nauki przeprowadza się
sprawdzian;
2) trzyletnie gimnazjum, dające możliwość dalszego kształcenia w szkołach, o których
mowa w pkt. 3 lit. a-c i e, w którym w ostatnim roku nauki przeprowadza się egzamin;
3) szkoły ponadgimnazjalne:
a) trzyletnią zasadniczą szkołę zawodową, której ukończenie umożliwia uzyskanie
dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe po zdaniu egzaminów
potwierdzających kwalifikacje w danym zawodzie, a także dalsze kształcenie
począwszy od klasy drugiej liceum ogólnokształcącego dla dorosłych;
119
b) trzyletnie liceum ogólnokształcące, którego ukończenie umożliwia uzyskanie
świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego;
c) czteroletnie technikum, którego ukończenie umożliwia uzyskanie dyplomu
potwierdzającego kwalifikacje zawodowe po zdaniu egzaminów potwierdzających
kwalifikacje w danym zawodzie, a także uzyskanie świadectwa dojrzałości po zdaniu
egzaminu maturalnego;
d) szkołę policealną dla osób posiadających wykształcenie średnie, o okresie
nauczania nie dłuższym niż 2,5 roku, umożliwiającą uzyskanie dyplomu
potwierdzającego kwalifikacje zawodowe po zdaniu egzaminów potwierdzających
kwalifikacje w danym zawodzie;
e) trzyletnią szkołę specjalną przysposabiającą do pracy dla uczniów z
upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dla
uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi, której ukończenie umożliwia
uzyskanie świadectwa potwierdzającego przysposobienie do pracy.
Dodatkowo inne typy szkół ustalone być mogą w drodze rozporządzenia ministra
właściwego do spraw oświaty i wychowania. Podobne uprawnienie przysługuje ministrowi
właściwemu do spraw kultury i dziedzictwa narodowego i polega na określeniu typów szkół
artystycznych publicznych i niepublicznych. W takim trybie rozporządzeniem z dnia 29
grudnia 2004 r. Ministra Kultury w sprawie typów szkół artystycznych publicznych i
niepublicznych (Dz.U.2005.6.42) określono następujące typy szkół artystycznych
publicznych i niepublicznych, realizujących kształcenie ogólne i kształcenie artystyczne:
1) szkoły muzyczne obejmujące:
a) ogólnokształcące szkoły muzyczne I stopnia – szkoły o sześcioletnim cyklu
kształcenia, dające podstawy wykształcenia muzycznego oraz wykształcenie ogólne
w zakresie szkoły podstawowej;
b) ogólnokształcące szkoły muzyczne II stopnia – szkoły o sześcioletnim cyklu
kształcenia, dające wykształcenie w zawodzie muzyk oraz wykształcenie ogólne
w zakresie gimnazjum i liceum ogólnokształcącego, umożliwiające uzyskanie
świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego;
2) szkoły plastyczne obejmujące:
a) ogólnokształcące szkoły sztuk pięknych – szkoły o sześcioletnim cyklu
kształcenia, dające wykształcenie w zawodzie plastyk oraz wykształcenie ogólne
w zakresie gimnazjum i liceum ogólnokształcącego, umożliwiające uzyskanie
świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego;
b) licea plastyczne – szkoły o czteroletnim cyklu kształcenia, dające
wykształcenie w zawodzie plastyk oraz wykształcenie ogólne w zakresie liceum
120
ogólnokształcącego, umożliwiające uzyskanie świadectwa dojrzałości po zdaniu
egzaminu maturalnego;
3) szkoły baletowe obejmujące ogólnokształcące szkoły baletowe – szkoły o
dziewięcioletnim cyklu kształcenia, dające wykształcenie w zawodzie tancerz oraz
wykształcenie ogólne w zakresie klas IV-VI szkoły podstawowej, gimnazjum i liceum
ogólnokształcącego, umożliwiające uzyskanie świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu
maturalnego.
Ponadto określono następujące typy szkół artystycznych publicznych i niepublicznych,
realizujących wyłącznie kształcenie artystyczne:
1) szkoły muzyczne obejmujące:
a) szkoły muzyczne I stopnia – szkoły o sześcioletnim lub czteroletnim cyklu
kształcenia w zależności od wieku ucznia, dające podstawy wykształcenia
muzycznego;
b) szkoły muzyczne II stopnia – szkoły o sześcioletnim lub czteroletnim cyklu
kształcenia w zależności od specjalności kształcenia, dające wykształcenie
w zawodzie muzyk;
2) szkoły baletowe obejmujące szkoły sztuki tańca – szkoły o dziewięcioletnim lub
sześcioletnim cyklu kształcenia w zależności od wieku ucznia, dające wykształcenie
w zawodzie tancerz;
3) szkoły sztuki cyrkowej – szkoły o czteroletnim cyklu kształcenia, dające wykształcenie
w zawodzie aktor cyrkowy;
4) szkoły policealne, dające możliwość uzyskania lub uzupełnienia wykształcenia
w zawodach artystycznych, określonych w odrębnych przepisach.
Minister Edukacji Narodowej rozporządzeniem z 29 lipca 1990 r. (Dz.U. Nr 102 poz.
648) wprowadził natomiast typ szkoły średniej ogólnokształcącej o profilu zawodowym o
nazwie liceum techniczne.
Zauważyć należy, że żaden przepis ustawy o systemie oświaty nie precyzuje
pojęcia „rodzaj szkoły”. Nie oznacza to, że pojęcie to nie funkcjonuje w systemie oświaty.
Typy szkoły określa wyraźnie art. 2 uSysOśw. Dla wyjaśnienia, co należy rozumieć jako
rodzaj szkoły, przywołać można wykładnię dokonaną w uzasadnieniu Naczelnego Sądu
Administracyjnego, który w wyroku z dnia 23 stycznia 2008 r. w sprawie II GSK 333/07
przyjął, że „rodzaj szkoły to jej cechy szczególne, charakterystyczne w ramach danego typu
szkoły”. W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego rozróżnienia szkoły zarówno z uwagi
na typ, jak i na rodzaj należy dokonywać, mając na względzie cel przepisu stanowiącego
podstawę rozstrzygnięcia, w którym ustawodawca odwołuje się do tych pojęć. Jeżeli zatem
sprawa dotyczy sposobu i wysokości ustalenia dotacji dla szkoły niepublicznej, to pojęcie
121
"rodzaj szkoły" użyte w tym przepisie należy wykładać na potrzeby omawianego przepisu.
Wobec powyższego Naczelny Sąd Administracyjny orzekł, że wobec braku legalnej definicji
terminu "rodzaj szkoły" należy uznać, że "rodzaj szkoły" to jej cechy szczególne,
charakterystyczne w ramach danego typu szkoły. W przypadku szkół prowadzonych przez
jednostki samorządu terytorialnego niejasny podział szkół na typy i rodzaje nie stanowi
większego problemu. Natomiast w przypadku szkół publicznych niesamorządowych i szkół
niepublicznych ma to znaczenie ze względu na przyznawanie dotacji.
5.8. Podmioty tworzące i prowadzące szkoły – pojęcie organu prowadzącego.
Art. 3 uSysOśw zawierający definicję pojęć, którymi posługuje się ta ustawa w
punkcie 5 definiuje organ prowadzący szkołę lub placówkę jako ministra, jednostkę
samorządu terytorialnego, inne osoby prawne i fizyczne. Następnie w art. 5 ust. 2-3e określa,
jakie podmioty mogą zakładać i prowadzić szkoły i placówki, wymieniając ponownie jednostki
samorządu terytorialnego, inne osoby prawne i osoby fizyczne. W ust. 3 uprawnienia w tym
zakresie jednostek samorządu terytorialnego ograniczono do zakładania i prowadzenia
jedynie szkół i placówek publicznych. W ust. 3a-3e określono uprawnienia do zakładania
i prowadzenia szkół poszczególnych ministrów, i tak:
- Minister właściwy do spraw wewnętrznych i Minister Obrony Narodowej mogą
zakładać i prowadzić publiczne szkoły i placówki, których wykaz ustala Rada
Ministrów;
- Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania:
1) zakłada i prowadzi:
a) szkoły, zespoły szkół oraz szkolne punkty konsultacyjne przy
przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych
i przedstawicielstwach wojskowych Rzeczypospolitej Polskiej w celu kształcenia
dzieci obywateli polskich czasowo przebywających za granicą;
b) publiczne placówki doskonalenia nauczycieli o zasięgu ogólnokrajowym;
2) może zakładać i prowadzić:
a) publiczne szkoły i placówki o charakterze eksperymentalnym;
b) publiczne placówki kształcenia ustawicznego o zasięgu ogólnokrajowym;
- Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego zakłada
i prowadzi publiczne szkoły artystyczne oraz placówki, o których mowa w art. 2
pkt 7, dla uczniów szkół artystycznych, a także placówki doskonalenia nauczycieli
szkół artystycznych.
122
- Minister właściwy do spraw rolnictwa:
1) może zakładać i prowadzić publiczne szkoły rolnicze oraz placówki rolnicze o
znaczeniu regionalnym i ponadregionalnym;
2) może zakładać i prowadzić publiczne placówki doskonalenia nauczycieli
przedmiotów zawodowych, którzy nauczają w szkołach rolniczych.
- Minister właściwy do spraw środowiska może zakładać i prowadzić publiczne
szkoły leśne.
Podmiotem prowadzącym szkołę zgodnie z przywołanymi wyżej przepisami może
być osoba fizyczna lub osoba prawna. Osobą fizyczną mającą zdolność do założenia
i prowadzenia jest każdy człowiek od chwili urodzenia, jednakże uwzględniając zakres
obowiązków związanych z prowadzeniem przejętej szkoły przyjąć należy, że zdolność taką
posiadają tylko osoby fizyczne obdarzone pełną zdolnością do czynności prawnych, czyli
takie, które nie są niepełnoletnie ani też takie, które nie zostały ubezwłasnowolnione
całkowicie lub częściowo. Z kręgu osób fizycznych mogących przejąć szkołę publiczną do
prowadzenia nie powinno się natomiast wykluczać cudzoziemca, którego zdolność do
czynności prawnych oceniać należy zgodnie z jego prawem ojczystym na podst. art. 11 ust.
1 ustawy z dnia 4 lutego 2011 r. Prawo prywatne międzynarodowe (Dz. U. nr 80 poz. 432).
Osobą prawną nie będącą jednostką samorządu terytorialnego, która może założyć
i prowadzić szkołę, co do zasady może być każdy podmiot, któremu obowiązujące prawo
przyznaje osobowość prawną, a zasada taka wyrażona została w art. 33 KC. Z pewnością
do kręgu osób prawnych, które mogą założyć i prowadzić szkołę, zaliczyć należy
stowarzyszenia, fundacje a także spółki kapitałowe prawa handlowego. Dyskusyjnym jest
zagadnienie, czy warunek taki spełni tzw. ułomna osoba prawna, np. spółka jawna. Skoro
ustawa dopuszcza założenie i prowadzenie szkoły przez osoby fizyczne i osoby prawne nie
wydaje się racjonalnym wykluczenie takiej możliwości.
123
5.9 Szkoły samorządowe
Szczególną rolę w systemie oświaty pełnią jednostki samorządu terytorialnego.
W art. 5 ust. 5 uSysOśw określono, że zakładanie i prowadzenie publicznych przedszkoli,
w tym z oddziałami integracyjnymi, przedszkoli specjalnych, innych form wychowania
przedszkolnego organizowanego w miejscu zamieszkania dzieci, szkół podstawowych oraz
gimnazjów w tym z oddziałami integracyjnymi z wyjątkiem szkół podstawowych specjalnych
i gimnazjów specjalnych, szkół artystycznych oraz szkół przy zakładach karnych, zakładach
poprawczych i schroniskach dla nieletnich należy do zadań własnych gmin. Z kolei zadaniem
własnym powiatu na podstawie art. 5 ust. 5a UsysOśw jest zakładanie i prowadzenie
publicznych szkół podstawowych specjalnych i gimnazjów specjalnych, szkół
ponadgimnazjalnych w tym z oddziałami integracyjnymi, szkół sportowych i mistrzostwa
sportowego a także placówek oświatowo-wychowawczych w tym szkolnych schronisk
młodzieżowych, placówek kształcenia ustawicznego, praktycznego, ośrodków dokształcania
i doskonalenia zawodowego, ognisk artystycznych, poradni psychologiczno-pedagogicznych
w tym specjalistycznych, młodzieżowych ośrodków wychowawczych, młodzieżowych
ośrodków socjoterapii, ośrodków szkolno-wychowawczych, ośrodków specjalnych dla dzieci
i młodzieży wymagających specjalnej organizacji nauki, metod pracy i wychowania, a także
ośrodków umożliwiających dzieciom i młodzieży z upośledzeniem umysłowym realizację
obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego, szkolnego i nauki.
Jednostki samorządu terytorialnego mogą zakładać i prowadzić szkoły i placówki,
których prowadzenie nie należy do ich zadań własnych, po zawarciu porozumienia z tą
jednostką, dla której prowadzenie danego typu szkoły jest zadaniem własnym, a w
przypadku szkół artystycznych z właściwym ministrem. Podobnie przedmiotem porozumienia
124
i przekazania może być prowadzenie przez jednostki samorządu terytorialnego publicznych
szkół rolniczych i placówek rolniczych o znaczeniu regionalnym i ponadregionalnym.
Udział organizacji pozarządowych w realizacji zadań oświatowych szkół
samorządowych. W art. 2a uSysOśw zadeklarowano że system oświaty wspierają
organizacje pozarządowe, w tym organizacje harcerskie, a także osoby prawne prowadzące
statutową działalność w zakresie oświaty i wychowania. W wykonywaniu zadań tych
organizacji mają obowiązek współdziałać organy administracji publicznej prowadzące szkoły
i placówki. Używając terminu „organizacje pozarządowe” ustawodawca miał na myśli
w szczególności stowarzyszenia i fundacje, ale również wszelkie inne formy samoorganizacji
obywateli, których celem jest realizowanie zadań z zakresu oświaty, a nie jest celem
osiąganie zysku. Z przywołanego przepisu nie wynikają formy wspierania systemu oświaty.
Mogą one sprowadzać się do pomocy w organizacji finansowania zadań oświatowych.
Wymienione wprost w tym przepisie organizacje harcerskie same prowadzą działalność
wychowawczą, która stanowi uzupełnienie celów systemu oświaty. Pod wspieraniem
systemu oświaty rozumieć być może również należy przejmowanie do prowadzenia szkół na
podstawie art. 5 ust. 5g uSysOśw, które szczegółowo omówione zostanie w dalszej części
opracowania.
125
5.10 Pytania i odpowiedzi
Z czego wynika różnica pomiędzy szkołami publicznymi a niepublicznymi?
Podstawowym kryterium, pozwalającym rozróżnić te dwa typy szkół, są kwestie związane
z finansowaniem tych podmiotów. O ile w szkole publicznej w zakresie ramowych planów
nauczania nauka jest bezpłatna, o tyle szkoła niepubliczna czerpie środki na pokrycie swej
działalności przede wszystkim z czesnego (często, w mniejszym stopniu, również
z bezzwrotnego wpisowego).
Niepubliczne szkoły podstawowe i gimnazja otrzymują ponadto dotacje z budżetu gminy.
Niepubliczne szkoły podstawowe specjalne i gimnazja specjalne oraz szkoły
ponadgimnazjalne o uprawnieniach szkół publicznych są dotowane z budżetu powiatu.
Niepublicznym szkołom artystycznym o uprawnieniach szkół publicznych są przyznawane
natomiast dotacje z budżetu państwa (art. 90 uSysOśw).
Kto może założyć i prowadzić szkołę niepubliczną?
Podmiotami uprawnionymi do założenia niepublicznej szkoły są osoby fizyczne lub prawne
takie jak fundacje, stowarzyszenia, spółki (akcyjne lub z o.o.). Jeśli jest to spółka cywilna za
podmioty uprawnione uważa się indywidualnie oznaczonych wspólników tej spółki.
Jednostkom samorządu terytorialnego oraz organom państwa nie przysługuje prawo
zakładania i prowadzenia szkół niepublicznych.
Jaka zasada obowiązuje przy rekrutacji szkół publicznych, a jaka w szkołach
niepublicznych?
Szkoły publiczne przeprowadzają rekrutację uczniów, kierując się zasadą powszechnej
dostępności (art. 7 ust. 1 pkt 2 uSysOśw). Na poziomie szkoły podstawowej i gimnazjum
obowiązuje tzw. rejonizacja, co oznacza, że szkoła ma obowiązek przyjąć wszystkich
uczniów z przydzielonego jej obwodu. W szkole niepublicznej zasada powszechnej
dostępności nie obowiązuje, gdyż zasady rekrutacji uczniów ustala sama szkoła (w wypadku
szkoły niepublicznej o uprawnieniach publicznej muszą być one określone w statucie szkoły).
Jakie warunki musi spełnić szkoła niepubliczna, aby nabyć uprawnienia szkoły
publicznej?
Uprawnienia takie placówka niepubliczna nabywa, jeśli spełnia warunki przewidziane w art.
7 ust. 3 uSysOśw. Szkoła podstawowa i gimnazjum może być tylko szkołą publiczną lub
niepubliczną o uprawnieniach szkoły publicznej (art. 8 uSysOśw).
Czy w gimnazjum publicznym można skreślić ucznia z listy? Jak wygląda sytuacja w
przypadku ucznia uczęszczającego do gimnazjum niepublicznego?
126
Art. 39 ust. 2a uSysOśw wyklucza możliwość skreślenia z listy uczniów szkoły publicznej
ucznia objętego obowiązkiem szkolnym. Uczeń taki może zostać jedynie,
w uzasadnionych przypadkach (które powinien wymieniać statut szkoły) i na wniosek
dyrektora danej szkoły publicznej, przeniesiony przez kuratora oświaty do innej szkoły.
Przeniesienia dokonuje kurator oświaty. W przypadku szkoły niepublicznej dyrektor może
podjąć decyzję o skreśleniu ucznia z listy uczniów w sytuacjach przewidzianych w statucie
szkoły (art. 84 ust. 2 pkt 5 uSysOśw). Przykładem tego może być przypadek, gdy rodzice,
którzy dobrowolnie posłali dziecko do szkoły niepublicznej, nie wywiązują się z obowiązku
płacenia czesnego.
127
Zbigniew Górka, Władysław Pasoń
ROZDZIAŁ VI
DZIAŁALNOŚĆ SZKOŁY
128
6.1 Dokumenty określające ustrój szkoły – wprowadzenie do problematyki
strój szkoły publicznej oprócz powszechnie obowiązujących przepisów określają akt
założycielski i statut. Ustawa o systemie oświaty w art. 58 stanowi, że szkołę lub
placówkę publiczną zakłada się na podstawie aktu założycielskiego, który określa jej
typ, nazwę i siedzibę. Akt założycielski szkoły publicznej, w której jest realizowany
obowiązek szkolny, oprócz danych wymienionych w poprzednim zdaniu określa także jej
zasięg terytorialny (obwód), w szczególności nazwy miejscowości (w miastach nazwy ulic lub
ich części) należących do jej obwodu, a w przypadku szkoły podstawowej także
podporządkowane jej organizacyjnie szkoły filialne. Szkole publicznej prowadzonej przez
osobę fizyczną lub osobę prawną inną niż jednostka samorządu terytorialnego nie ustala się
obwodu, chyba że osoba prowadząca wystąpi z takim wnioskiem.
Nie ustala się obwodów szkołom specjalnym, szkołom integracyjnym, szkołom
dwujęzycznym, szkołom dla mniejszości narodowych i etnicznych oraz społeczności
posługujących się językiem regionalnym, szkołom sportowym, szkołom mistrzostwa
sportowego, szkołom artystycznym, szkołom w zakładach poprawczych i schroniskach dla
nieletnich oraz szkołom przy zakładach karnych i aresztach śledczych.
Założenie szkoły lub placówki publicznej przez osobę prawną inną niż jednostka
samorządu terytorialnego lub osobę fizyczną wymaga zezwolenia właściwego organu
jednostki samorządu terytorialnego, której zadaniem jest prowadzenie szkół lub placówek
publicznych danego typu, a w przypadku szkół artystycznych – zezwolenia ministra
właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.
Wniosek o udzielenie zezwolenia na założenie szkoły lub placówki publicznej przez
osobę prawną inną niż jednostka samorządu terytorialnego lub osobę fizyczną składa się
wraz z projektem aktu założycielskiego i statutu. Wniosek taki zawiera także dane niezbędne
do wpisania szkoły lub placówki do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki
narodowej. Wniosek składa się nie później niż do dnia 30 września roku poprzedzającego
rok, w którym ma nastąpić uruchomienie szkoły lub placówki. Termin ten może zostać
przedłużony za zgodą organu jednostki samorządu terytorialnego, właściwego do wydania
zezwolenia, albo ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego
(w przypadku szkół artystycznych). Organ lub osoba, która zakłada szkołę lub placówkę
podpisuje akt założycielski oraz nadaje pierwszy statut. Informacje na temat statutu szkoły
zwiera rozdział 6.2
U
129
6.2 Statut szkoły – bliższa charakterystyka
Podstawowe elementy statutu szkoły lub placówki publicznej wymienia art. 60 uSysOśw,
zliczając do nich:
1) nazwę i typ szkoły lub placówki oraz ich cele i zadania;
2) organ prowadzący szkołę lub placówkę;
3) organy szkoły lub placówki oraz ich kompetencje;
4) organizację szkoły lub placówki;
5) zakres zadań nauczycieli oraz innych pracowników szkoły lub placówki;
6) zasady rekrutacji uczniów;
7) prawa i obowiązki uczniów, w tym przypadki, w których uczeń może zostać
skreślony z listy uczniów szkoły.
Właściwi wg art. 60 ust. 2 uSysOśw ministrowie mają delegację do określenia w
drodze rozporządzenia ramowych statutów szkół i placówek publicznych, uwzględniając w
szczególności ogólne zasady organizacji szkoły lub placówki, a także zakresy spraw, które
powinny być ustalone w statucie szkoły lub placówki.
Wśród kilku rozporządzeń w sprawie ramowych statutów wymienić należy
rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych
statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz.U. Nr 61, poz. 624 z późn. zm.)
ponieważ dotyczy najpowszechniejszych typów szkół publicznych.
Określa to rozporządzenie ramowe statuty:
1) publicznego przedszkola, który stosuje się w przedszkolach ogólnodostępnych,
integracyjnych i specjalnych;
2) publicznej szkoły podstawowej;
3) publicznego gimnazjum;
4) publicznego liceum ogólnokształcącego;
5) publicznego liceum profilowanego;
6) publicznego technikum;
7) publicznej zasadniczej szkoły zawodowej;
130
8) publicznego uzupełniającego liceum ogólnokształcącego;
9) publicznego technikum uzupełniającego;
10) publicznej szkoły policealnej;
11) publicznej szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy dla uczniów z
upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dla
uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi;
12) publicznej szkoły ponadpodstawowej:
a) szkoły zasadniczej;
b) szkoły średniej ogólnokształcącej;
c) liceum technicznego;
d) szkoły średniej zawodowej
Wymienione powyżej statuty stosuje się w szkołach dla dzieci i młodzieży
ogólnodostępnych, integracyjnych i specjalnych oraz w szkołach dla dorosłych z wyjątkiem
wymienionych w pkt. 1 i 11.
Dla przykładu wymienić należy wymogi, jakie ramowy statut publicznej szkoły
podstawowej wprowadza do statutu tego typu szkoły:
Statut publicznej szkoły podstawowej dla dzieci i młodzieży określa nazwę szkoły, która
zawiera:
1) określenie „Szkoła Podstawowa”, a w przypadku szkoły specjalnej, integracyjnej oraz
ogólnodostępnej z oddziałami integracyjnymi – odpowiednio określenie „Szkoła
Podstawowa Specjalna”, „Szkoła Podstawowa Integracyjna” oraz „Szkoła
Podstawowa z Oddziałami Integracyjnymi”;
2) ustalony przez organ prowadzący numer porządkowy szkoły, wyrażony cyfrą
arabską, jeżeli w danej miejscowości jest więcej niż jedna szkoła podstawowa;
3) imię szkoły, jeżeli imię takie nadano;
4) oznaczenie siedziby szkoły;
5) ewentualne określenie innego niż polski języka nauczania w szkołach z językiem
nauczania mniejszości narodowych lub grup etnicznych oraz w szkołach
dwujęzycznych dla mniejszości narodowych lub grup etnicznych;
6) w przypadku szkoły specjalnej – określenie rodzaju niepełnosprawności uczniów
131
W przypadku szkoły filialnej nazwa szkoły zawiera nazwę szkoły, której szkoła filialna jest
organizacyjnie podporządkowana, oraz określenie „Szkoła Filialna w ...”.
Nazwa szkoły wchodzącej w skład zespołu szkół składa się z nazwy zespołu
i nazwy tej szkoły. Nazwa szkoły specjalnej wchodzącej w skład specjalnego ośrodka
szkolno-wychowawczego składa się z nazwy ośrodka i nazwy tej szkoły. Szkole nadaje imię
organ prowadzący na wniosek rady szkoły lub wspólny wniosek rady pedagogicznej, rady
rodziców i samorządu uczniowskiego. W uzasadnionych przypadkach odrębne imię może
być nadane szkole filialnej. Przepis ust. 4 stosuje się odpowiednio (skreślono !
Nazwa szkoły jest używana w pełnym brzmieniu. Na pieczęciach może być używany
skrót nazwy. Szkoły z językiem nauczania mniejszości narodowych lub grup etnicznych,
oprócz nazwy w języku polskim, mogą używać nazwy w języku danej mniejszości narodowej
lub grupy etnicznej.
W nazwie szkoły specjalnej umieszczonej na tablicy urzędowej, na sztandarze, na
świadectwie oraz na pieczęciach, którymi opatruje się świadectwo i legitymację szkolną,
pomija się określenie „specjalna” oraz określenie rodzaju niepełnosprawności uczniów.
Statut szkoły określa w szczególności:
1) cele i zadania szkoły wynikające z przepisów prawa oraz uwzględniające program
wychowawczy szkoły i program profilaktyki dostosowany do potrzeb rozwojowych
uczniów oraz potrzeb danego środowiska, o których mowa w odrębnych przepisach;
2) sposób wykonywania zadań szkoły, z uwzględnieniem optymalnych warunków
rozwoju ucznia, zasad bezpieczeństwa oraz zasad promocji i ochrony zdrowia;
3) zadania zespołów nauczycielskich, wychowawczych, przedmiotowych i innych
zespołów problemowo-zadaniowych;
4) szczegółowe zasady wewnątrzszkolnego oceniania uczniów;
5) organizację oddziałów sportowych, oddziałów mistrzostwa sportowego, oddziałów
integracyjnych i oddziałów specjalnych oraz organizację nauczania języka
mniejszości narodowych lub grup etnicznych, jeżeli szkoła takie oddziały lub
nauczanie prowadzi;
6) organizację działalności innowacyjnej i eksperymentalnej, jeżeli szkoła taką
działalność prowadzi;
7) organizację zajęć dodatkowych dla uczniów, z uwzględnieniem w szczególności ich
potrzeb rozwojowych;
132
8) formy opieki i pomocy uczniom, którym z przyczyn rozwojowych, rodzinnych lub
losowych potrzebna jest pomoc i wsparcie, w tym również pomoc materialna;
9) organizację współdziałania z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi oraz
innymi instytucjami świadczącymi poradnictwo i specjalistyczną pomoc dzieciom i
rodzicom;
10) organizację i formy współdziałania szkoły z rodzicami (prawnymi opiekunami) w
zakresie nauczania, wychowania i profilaktyki.
Statut szkoły określa również:
1) szczegółowe kompetencje organów szkoły, którymi są:
a) dyrektor szkoły;
b) rada pedagogiczna;
c) samorząd uczniowski;
d) rada szkoły oraz rada rodziców – jeżeli zostały utworzone;
2) zasady współdziałania organów szkoły oraz sposób rozwiązywania sporów między
nimi.
Statut szkoły określa przede wszystkim organizację szkoły, z uwzględnieniem
poniższych zasad. Podstawową jednostką organizacyjną szkoły jest oddział. Liczba uczniów
w oddziale szkoły integracyjnej oraz w oddziale integracyjnym w szkole ogólnodostępnej
powinna wynosić od 15 do 20, w tym od 3 do 5 uczniów niepełnosprawnych. Liczba uczniów
w oddziale szkoły specjalnej oraz w oddziale specjalnym w szkole ogólnodostępnej powinna
wynosić:
1) w szkole (oddziale) dla uczniów niesłyszących i słabo słyszących – od 6 do 8;
2) w szkole (oddziale) dla uczniów niewidomych i słabo widzących – od 8 do 10;
3) w szkole (oddziale) dla uczniów z chorobami przewlekłymi – od 10 do 16;
4) w szkole (oddziale) dla uczniów z zaburzeniami psychicznymi – od 6 do 8;
5) w szkole (oddziale) dla uczniów z niepełnosprawnością ruchową – od 8 do 12;
6) w szkole (oddziale) dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim –
od 10 do 16;
133
7) w szkole (oddziale) dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu
umiarkowanym i znacznym – od 6 do 8;
8) w szkole (oddziale) dla uczniów z autyzmem i z niepełnosprawnościami
sprzężonymi – od 2 do 4;
9) w szkole (oddziale) dla uczniów niedostosowanych społecznie, zagrożonych
niedostosowaniem społecznym, zagrożonych uzależnieniem lub z zaburzeniami
zachowania – od 10 do 16;
W przypadku gdy u co najmniej jednego ucznia w oddziale występują
niepełnosprawności sprzężone, liczbę uczniów w oddziale można obniżyć o 2.
W uzasadnionych przypadkach, za zgodą organu prowadzącego szkołę, liczba uczniów
w oddziale może być niższa.
W szkole mogą być tworzone oddziały przedszkolne realizujące program
wychowania przedszkolnego. W szkołach działających w szczególnie trudnych warunkach
demograficznych lub geograficznych dopuszcza się organizację nauczania w klasach
łączonych, w tym połączenie zajęć prowadzonych w oddziale przedszkolnym dla dzieci
sześcioletnich i zajęć prowadzonych w klasie I.
Godzina lekcyjna trwa 45 minut. W uzasadnionych przypadkach dopuszcza się
prowadzenie zajęć edukacyjnych w czasie od 30 do 60 minut, zachowując ogólny
tygodniowy czas zajęć ustalony w tygodniowym rozkładzie zajęć. Czas trwania
poszczególnych zajęć edukacyjnych w klasach I-III ustala nauczyciel prowadzący te zajęcia,
zachowując ogólny tygodniowy czas zajęć, ustalony w tygodniowym rozkładzie zajęć.
Dla uczniów, którzy muszą dłużej przebywać w szkole ze względu na czas pracy ich
rodziców (prawnych opiekunów), organizację dojazdu do szkoły lub inne okoliczności
wymagające zapewnienia uczniowi opieki w szkole, szkoła organizuje świetlicę.
W świetlicy prowadzone są zajęcia w grupach wychowawczych. Liczba uczniów
w grupie nie powinna przekraczać 25, z zastrzeżeniem ust. 3 – do skreślenia. Liczba
uczniów w grupie wychowawczej w świetlicy zorganizowanej w szkole specjalnej powinna
odpowiadać liczbie uczniów określonej dla oddziału szkoły specjalnej.
Statut szkoły określa szczegółowo organizację biblioteki szkolnej i zadania
nauczyciela bibliotekarza, zgodnie z potrzebami danej szkoły, w szczególności
z uwzględnieniem zadań w zakresie:
1) udostępniania książek i innych źródeł informacji;
2) tworzenia warunków do poszukiwania, porządkowania i wykorzystywania
informacji z różnych źródeł oraz efektywnego posługiwania się technologią
informacyjną;
134
3) rozbudzania i rozwijania indywidualnych zainteresowań uczniów oraz wyrabiania
i pogłębiania u uczniów nawyku czytania i uczenia się;
4) organizowania różnorodnych działań rozwijających wrażliwość kulturalną i
społeczną.
Statut szkoły określa zasady współpracy biblioteki szkolnej z uczniami, nauczycielami
i rodzicami (prawnymi opiekunami) oraz innymi bibliotekami.
Statut szkoły określa szczegółowo organizację internatu, jeżeli internat został w
szkole zorganizowany dla uczniów uczących się poza miejscem stałego zamieszkania.
Liczba wychowanków w grupie wychowawczej w internacie nie powinna przekraczać 30,
przy czym liczba wychowanków w grupie wychowawczej obejmującej wychowanków
niepełnosprawnych powinna odpowiadać liczbie uczniów w oddziale szkoły specjalnej.
Tygodniowy wymiar zajęć opiekuńczych i wychowawczych z jedną grupą
wychowawczą w internacie powinien wynosić 70 godzin zegarowych. W uzasadnionych
przypadkach, za zgodą organu prowadzącego szkołę, w internacie można zatrudnić
wychowawcę-opiekuna nocnego. Statut szkoły określa szczegółowo organizację internatu,
jeżeli internat został w szkole zorganizowany.
W celu realizacji zadań opiekuńczych i wspomagania właściwego rozwoju uczniów
szkoła może zorganizować stołówkę. Statut szkoły powinien odzwierciedlać zasadę, że
szczegółową organizację nauczania, wychowania i opieki w danym roku szkolnym określa
arkusz organizacji szkoły, opracowany przez dyrektora szkoły, z uwzględnieniem szkolnego
planu nauczania, o którym mowa w przepisach w sprawie ramowych planów nauczania – do
dnia 30 kwietnia każdego roku. Arkusz organizacji szkoły zatwierdza organ prowadzący
szkołę do dnia 30 maja danego roku.
W arkuszu organizacji szkoły zamieszcza się w szczególności: liczbę pracowników
szkoły, w tym pracowników zajmujących stanowiska kierownicze, ogólną liczbę godzin zajęć
edukacyjnych finansowanych ze środków przydzielonych przez organ prowadzący szkołę.
Na podstawie zatwierdzonego arkusza organizacji szkoły dyrektor szkoły, z uwzględnieniem
zasad ochrony zdrowia i higieny pracy, ustala tygodniowy rozkład zajęć określający
organizację zajęć edukacyjnych.
Statut szkoły określa zakres zadań nauczycieli oraz innych pracowników, w tym
zadań związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom w czasie zajęć
organizowanych przez szkołę. W szkole, która liczy co najmniej 12 oddziałów, tworzy się
stanowisko wicedyrektora. Dyrektor szkoły, za zgodą organu prowadzącego szkołę, może
tworzyć dodatkowe stanowiska wicedyrektorów lub inne stanowiska kierownicze.
W szkołach specjalnych i w szkołach ogólnodostępnych z oddziałami specjalnymi
dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym i znacznym,
z niepełnosprawnością ruchową, z autyzmem i niepełnosprawnościami sprzężonymi
w klasach I-IV zatrudnia się pomoc nauczyciela. W uzasadnionych przypadkach dopuszcza
135
się zatrudnienie pomocy nauczyciela w klasach V i VI. W szkołach integracyjnych
i w szkołach ogólnodostępnych z oddziałami integracyjnymi zatrudnia się dodatkowo
nauczycieli posiadających specjalne przygotowanie pedagogiczne oraz specjalistów
prowadzących zajęcia rewalidacyjne. W uzasadnionych przypadkach w szkołach tych można
zatrudnić pomoc nauczyciela.
Nauczyciele prowadzący zajęcia w danym oddziale tworzą zespół, którego
zadaniem jest w szczególności ustalenie zestawu programów nauczania dla danego
oddziału oraz jego modyfikowanie w miarę potrzeb. Dyrektor szkoły może tworzyć zespoły
wychowawcze, zespoły przedmiotowe lub inne zespoły problemowo-zadaniowe. Pracą
zespołu kieruje przewodniczący powoływany przez dyrektora szkoły na wniosek zespołu.
Oddziałem opiekuje się nauczyciel wychowawca. Dla zapewnienia ciągłości
i skuteczności pracy wychowawczej wskazane jest, aby nauczyciel wychowawca opiekował
się danym oddziałem w ciągu całego etapu edukacyjnego. Formy spełniania zadań
nauczyciela wychowawcy powinny być dostosowane do wieku uczniów, ich potrzeb oraz
warunków środowiskowych szkoły.
W zakresie praw i obowiązków uczniów statut szkoły określa:
1) rodzaje nagród i kar stosowanych wobec uczniów oraz tryb odwoływania się od
kary;
2) przypadki, w których dyrektor szkoły może wystąpić do kuratora oświaty
z wnioskiem o przeniesienie ucznia do innej szkoły;
3) warunki pobytu w szkole zapewniające uczniom bezpieczeństwo;
4)szczegółowe zasady rekrutacji uczniów do szkoły;
5) prawa ucznia, z uwzględnieniem w szczególności praw zawartych w Konwencji
o prawach dziecka, oraz tryb składania skarg w przypadku naruszenia praw ucznia;
6) obowiązki ucznia, z uwzględnieniem obowiązków w zakresie:
a) udziału w zajęciach edukacyjnych, przygotowywania się do nich oraz
właściwego zachowania w ich trakcie;
b) usprawiedliwiania, w określonym terminie i formie, nieobecności na zajęciach
edukacyjnych;
c) dbania o schludny wygląd oraz noszenia odpowiedniego stroju;
d) warunków korzystania z telefonów komórkowych i innych urządzeń
elektronicznych na terenie szkoły;
136
e) właściwego zachowania wobec nauczycieli i innych pracowników szkoły oraz
pozostałych uczniów.
Statut szkoły może przewidywać również następujące elementy:
1) obowiązek używania pieczęci urzędowej, również przez szkołę filialną;
2) prawo do posiadania własnego sztandaru, godła oraz ceremoniału szkolnego;
3) obowiązek prowadzenia i przechowywania dokumentacji – zgodnie z odrębnymi
przepisami;
4) odesłanie do przepisów określających zasady gospodarki finansowej szkoły.
Przybliżona powyżej treść statutu szkoły, której wymaga ramowy statut szkoły,
pokazuje ogromny zakres regulacji, które w statucie szkoły powinny być uwzględnione.
Dodatkowo pamiętać należy, że statut ramowy nie wyczerpuje całej materii, która powinna
lub może się w nim znaleźć.
Za ważny rozdział statutu uznać należy szczegółowe warunki i sposób oceniania
wewnątrzszkolnego, których umieszczenia w statucie wymaga § 3 ust. 4 rozporządzenia
Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007 r. w sprawie warunków i sposobu
oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania
egzaminów w szkołach publicznych (Dz.U. Nr 83, poz. 562 z późn. zm.)
6.3 Podstawa programowa oraz podstawowe dokumenty związane z procesem
nauczania (Podrozdział ten przedstawia zarys podstaw, na których opiera się proces
nauczania w szkole.)
6.3.1. Podstawa programowa.
Podstawa programowa wychowania przedszkolnego lub podstawa programowa
kształcenia ogólnego to obowiązkowe zestawy celów i treści nauczania, w tym umiejętności,
opisane w formie ogólnych i szczegółowych wymagań dotyczących wiedzy i umiejętności,
które powinien posiadać uczeń po zakończeniu określonego etapu edukacyjnego oraz
zadania wychowawcze szkoły, uwzględniane odpowiednio w programach wychowania
przedszkolnego i programach nauczania oraz umożliwiające ustalenie kryteriów ocen
szkolnych i wymagań egzaminacyjnych,
Podstawę taką określił Minister Edukacji Narodowej rozporządzeniem z dnia 27
sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz
137
kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. 2012.977) dla następujących
szkół:
a) szkół podstawowych;
b) uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym w
szkołach podstawowych i gimnazjach;
c) gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych;
d) zasadniczych szkół zawodowych;
e) szkół policealnych;
f) szkół specjalnych przysposabiających do pracy dla uczniów z upośledzeniem
umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dla uczniów
z niepełnosprawnościami sprzężonymi.
Podstawa programowa kształcenia w profilach kształcenia ogólnozawodowego lub
podstawa programów kształcenia w zawodzie to z kolei obowiązkowe, na danym etapie
kształcenia, zestawy celów i treści nauczania, w tym umiejętności, a także zadania
wychowawcze szkoły, które są uwzględniane w programach nauczania oraz umożliwiają
ustalenie kryteriów ocen szkolnych i wymagań egzaminacyjnych.
Podstawa programowa kształcenia w zawodach to obowiązkowe zestawy celów
kształcenia i treści nauczania opisanych w formie oczekiwanych efektów kształcenia: wiedzy,
umiejętności zawodowych oraz kompetencji personalnych i społecznych, niezbędnych dla
zawodów lub kwalifikacji wyodrębnionych
w zawodach, uwzględniane w programach
nauczania i umożliwiające ustalenie kryteriów
ocen szkolnych i wymagań egzaminacyjnych
oraz warunki realizacji kształcenia w zawodach,
w tym zalecane wyposażenie w pomoce
dydaktyczne i sprzęt, oraz minimalna liczba
godzin kształcenia zawodowego. Podstawy
takie ustala dla określonych zawodów Minister
Edukacji Narodowej. Ostatnim rozporządzeniem
tego rodzaju jest rozporządzenie Ministra
Edukacji Narodowej z dnia 7 lutego 2012 r. w
sprawie podstawy programowej kształcenia w
zawodach (Dz.U. 2012.184), które określa
podstawę programową dla zawodówwpisanych
do klasyfikacji zawodów szkolnictwa
zawodowego.
138
6.3.2. Program nauczania.
Obowiązkiem nauczyciela wynikającym z art. 22a ust. 2 uSysOśw jest
przedstawienie dyrektorowi szkoły programu nauczania. Program taki jest dopuszczany do
użytku przez dyrektora po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej.
Dopuszczone do użytku w danej szkole przez dyrektora programy nauczania
stanowią zestaw programów nauczania. Dyrektor szkoły jest odpowiedzialny za
uwzględnienie w szkolnym zestawie programów nauczania całości podstawy programowej
kształcenia ogólnego ustalonej dla danego etapu edukacyjnego, a w przypadku szkoły
prowadzącej kształcenie w zawodach albo w profilach kształcenia ogólnozawodowego –
także całości podstawy programowej kształcenia w zawodzie albo podstawy programowej
kształcenia w profilu kształcenia ogólnozawodowego w zawodach, w których kształci szkoła.
Szczegółowe warunki i tryb dopuszczania do użytku w danej szkole przez dyrektora szkoły:
1) programów wychowania przedszkolnego dla przedszkola, w tym przedszkola
specjalnego, oddziału przedszkolnego w szkole podstawowej oraz innych form
wychowania przedszkolnego;
139
2) programów nauczania dla zajęć edukacyjnych z zakresu kształcenia ogólnego dla
szkoły podstawowej, gimnazjum i szkół ponadgimnazjalnych, w tym szkół
specjalnych;
3) programów nauczania dla zawodów dla szkół ponadgimnazjalnych, w tym szkół
specjalnych, a także szczegółowe warunki jakie muszą spełniać dopuszczane do
użytku szkolnego:
a) podręczniki przeznaczone do kształcenia ogólnego oraz do kształcenia w
zawodach, w tym do kształcenia specjalnego;
b) podręczniki wspomagające edukację przeznaczone do kształcenia
specjalnego
określa Rozporządzenia Ministra edukacji narodowej z dnia 21 czerwca 2012 r. w sprawie
dopuszczania do użytku w szkole programów wychowania przedszkolnego i programów
nauczania oraz dopuszczania do użytku szkolnego podręczników (DZ.U. 2012.752).
6.3.3. Plan nauczania.
Dyrektor szkoły ustala szkolny plan nauczania, w którym określa dla
poszczególnych klas (semestrów) na danym etapie edukacyjnym tygodniowy (semestralny)
wymiar godzin odpowiednio:
1) poszczególnych obowiązkowych zajęć edukacyjnych z zakresu kształcenia ogólnego
oraz zajęć z wychowawcą;
2) poszczególnych obowiązkowych zajęć edukacyjnych z zakresu kształcenia
zawodowego;
3) zajęć rewalidacyjnych dla uczniów niepełnosprawnych;
4) dodatkowych zajęć edukacyjnych, jeżeli takie zajęcia są prowadzone.
W szkolnym planie nauczania uwzględnia się również wymiar godzin np. zajęć religii
lub etyki, zgodnie z przepisami w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii
w publicznych przedszkolach i szkołach lub zajęć wychowania do życia w rodzinie, zgodnie
z przepisami w sprawie sposobu nauczania szkolnego oraz zakresu treści dotyczących
wiedzy o życiu seksualnym człowieka, o zasadach świadomego i odpowiedzialnego
rodzicielstwa, o wartości rodziny, życia w fazie prenatalnej oraz metodach i środkach
świadomej prokreacji zawartych w podstawie programowej kształcenia ogólnego.
Plan nauczania ustalany jest na podstawie ramowego planu nauczania, określonego
przez Ministra Edukacji Narodowej rozporządzeniem z dnia 7 lutego 2012 r. w sprawie
140
ramowych planów nauczania w szkołach publicznych, który szczegółowo opisuje elementy,
które musi uwzględniać szkolny plan nauczania.
6.3.4. Inne dokumenty szkoły.
Wśród innej niż opisana we wcześniejszych podrozdziałach dokumentacji szkoły
warto zwrócić uwagę na program wychowawczy szkoły oraz program profilaktyki. Obydwa te
programy są uchwalane przez radę rodziców w porozumieniu z radą pedagogiczną lub przez
radę pedagogiczną, jeżeli w szkole nie działa rada rodziców. W szkołach publicznych
prowadzonych przez osoby prawne inne niż jednostki samorządu terytorialnego lub przez
osoby fizyczne oraz w szkołach i placówkach niepublicznych programy te ustala organ
wskazany w statucie szkoły.
Program wychowawczy szkoły obejmuje wszystkie treści i działania o charakterze
wychowawczym skierowane do uczniów a realizowane przez nauczycieli, natomiast
program profilaktyki obejmuje wszystkie treści i działania o charakterze profilaktycznym
skierowane do uczniów, nauczycieli i rodziców, i powinien być dostosowany do potrzeb
rozwojowych uczniów oraz potrzeb danego środowiska.
6.4. Organy wewnętrzne szkoły – powoływanie, odwoływanie i kompetencje.
Art. 36 do 57 uSysOśw określa organy, które obligatoryjnie funkcjonują w szkole i ich
kompetencje zarządcze, natomiast w rozdziale 4 tej ustawy wymienione są organy
społeczne, które mogą w szkole działać.
6.4.1. Dyrektor.
Szkołą zarządza dyrektor, a stanowisko to powierza organ prowadzący szkołę lub
placówkę nauczycielowi mianowanemu lub dyplomowanemu. Na stanowisko dyrektora może
być powołana osoba niebędąca nauczycielem, po zasięgnięciu opinii organu sprawującego
nadzór pedagogiczny.
Kandydata na stanowisko dyrektora szkoły lub placówki wyłania się w drodze
konkursu. Kandydatowi wyłonionemu w ten sposób nie można odmówić powierzenia
stanowiska dyrektora. Wymogu przeprowadzania konkursu na stanowisko dyrektora nie
stosuje się do szkół i placówek publicznych prowadzonych przez osoby fizyczne lub osoby
prawne niebędące jednostkami samorządu terytorialnego. W szkole, w której do konkursu
nie zgłosi się żaden kandydat albo w wyniku konkursu nie wyłoniono kandydata, organ
141
prowadzący powierza to stanowisko ustalonemu przez siebie kandydatowi, po zasięgnięciu
opinii rady szkoły lub placówki i rady pedagogicznej.
Do czasu powierzenia stanowiska dyrektora organ prowadzący może powierzyć
pełnienie obowiązków dyrektora szkoły wicedyrektorowi, a w szkołach, w których nie ma
wicedyrektora, nauczycielowi tej szkoły, jednak nie dłużej niż na okres 10 miesięcy.
Stanowisko dyrektora szkoły lub placówki powierza się na 5 lat szkolnych.
W uzasadnionych przypadkach można powierzyć to stanowisko na krótszy okres, jednak nie
krótszy niż 1 rok szkolny. Po upływie okresu, na który powołał dyrektora organ prowadzący,
po zasięgnięciu opinii rady szkoły lub placówki i rady pedagogicznej, w uzgodnieniu
z kuratorem oświaty, może przedłużać powierzenie stanowiska na kolejny pięcioletni (lub
krótszy) okres.
W szkole w której może być utworzone stanowisko wicedyrektora i inne stanowiska
kierownicze, powierzenia tych stanowisk i odwołania z nich dokonuje dyrektor szkoły, po
zasięgnięciu opinii organu prowadzącego, rady szkoły lub placówki oraz rady pedagogicznej.
Organ, który powierzył stanowisko kierownicze w szkole (dyrektora, wicedyrektora
lub inne kierownicze) odwołuje nauczyciela ze stanowiska kierowniczego za
trzymiesięcznym wypowiedzeniem w razie złożenia przez nauczyciela rezygnacji, lub bez
wypowiedzenia w razie ustalenia negatywnej oceny pracy lub negatywnej oceny
wykonywania zadań polegających na dysponowaniu przyznanymi szkole lub placówce
środkami budżetowymi oraz pozyskanymi przez szkołę lub placówkę środkami
pochodzącymi z innych źródeł, a także gospodarowaniu mieniem, przestrzeganiu
obowiązujących przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy pracowników
i uczniów lub przestrzeganiu przepisów dotyczących organizacji pracy szkoły. Bez
wypowiedzenia odwołanie następuje również w razie złożenia przez organ sprawujący
nadzór pedagogiczny wniosku o odwołanie przewidzianego w art. 34 ust. 2a uSysOśw na
skutek tego, że dyrektor szkoły nie usunie w wyznaczonym terminie uchybień w prowadzeniu
działalności szkoły lub nie wdroży w określonych w harmonogramie terminach programu
poprawy efektywności kształcenia lub wychowania albo nie uwzględni w tym programie
zgłoszonych uwag i wniosków.
142
W przypadkach szczególnie uzasadnionych, po zasięgnięciu opinii kuratora oświaty,
można odwołać nauczyciela ze stanowiska kierowniczego w czasie roku szkolnego bez
wypowiedzenia. Ostatnia przesłanka odwołania jest problematyczna, bo postawa musi być
„szczególnie” uzasadniona. Sąd Najwyższy na tle sporów o stosowanie tej podstawy np.
w wyroku z 10 kwietnia 1997 r., sygn. akt I PKN 88/97, OSPN 1998, nr 1, poz.10 przyjął, że
taka podstawa zachodzi, gdy zmniejszeniu ulega liczba stanowisk kierowniczych na skutek
połączenia szkół w zespół.
Podstawowe kompetencje dyrektora szkoły wymienia art. 39 uSysOśw, który zalicza do nich:
1) kierowanie działalnością szkoły oraz reprezentowanie jej na zewnątrz;
2) sprawowanie nadzoru pedagogicznego;
3) sprawowanie opieki nad uczniami oraz stwarzanie warunków harmonijnego rozwoju
psychofizycznego poprzez aktywne działania prozdrowotne;
4) realizację uchwał rady szkoły lub placówki oraz rady pedagogicznej, podjętych w
ramach ich kompetencji stanowiących;
5) dysponowanie środkami określonymi w planie finansowym szkoły lub placówki
zaopiniowanym przez radę szkoły lub placówki i ponoszenie odpowiedzialności za ich
prawidłowe wykorzystanie, a także możliwość organizowania administracyjnej,
finansowej i gospodarczej obsługi szkoły;
6) wykonywanie zadań związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom i
nauczycielom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę lub placówkę;
143
7) wykonywanie innych zadań wynikających z przepisów szczególnych;
8) współdziałanie ze szkołami wyższymi oraz zakładami kształcenia nauczycieli w
organizacji praktyk pedagogicznych;
9) odpowiedzialność za właściwą organizację i przebieg sprawdzianów i egzaminów,
przeprowadzanych w szkole lub placówce;
10) stwarzanie warunków do działania w szkole lub placówce: wolontariuszy,
stowarzyszeń i innych organizacji, w szczególności organizacji harcerskich, których
celem statutowym jest działalność wychowawcza lub rozszerzanie i wzbogacanie
form działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej szkoły lub placówki;
11) skreślanie ucznia z listy uczniów w przypadkach określonych w statucie szkoły;
12) wykonywanie czynności pracodawcy w stosunku do zatrudnionych w szkole lub
placówce nauczycieli i pracowników niebędących nauczycielami.
Szczególnej uwagi wymaga rola dyrektora w sprawach pracowniczych.
W tych sprawach dyrektor w szczególności decyduje o:
1) zatrudnianiu i zwalnianiu nauczycieli oraz innych pracowników szkoły lub placówki;
2) przyznawaniu nagród oraz wymierzaniu kar porządkowych nauczycielom i innym
pracownikom szkoły lub placówki;
3) występowaniu z wnioskami, po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej i rady szkoły
lub placówki, w sprawach odznaczeń, nagród i innych wyróżnień dla nauczycieli oraz
pozostałych pracowników szkoły lub placówki.
Dyrektor szkoły lub placówki w wykonywaniu swoich zadań współpracuje z radą
szkoły lub placówki, radą pedagogiczną, rodzicami i samorządem uczniowskim. W stosunku
do uchwał rady pedagogicznej niezgodnych z prawem przysługuje mu prawo wstrzymania
ich wykonania o czym zawiadamia organ prowadzący i organ nadzoru pedagogicznego,
władny do uchylenia takiej uchwały (art. 41 ust. 3 uSysOśw).
W przypadku nieobecności dyrektora szkoły lub placówki zastępuje go wicedyrektor,
a w szkołach i placówkach, w których nie utworzono stanowiska wicedyrektora - inny
nauczyciel tej szkoły lub placówki, wyznaczony przez organ prowadzący (art. 39 ust. 7
uSysOśw).
6.4.2. Rada pedagogiczna.
W szkole lub placówce zatrudniającej co najmniej 3 nauczycieli działa rada
pedagogiczna, która jest stanowiącym i opiniodawczym kolegialnym organem szkoły
144
w zakresie realizacji jej statutowych zadań dotyczących kształcenia, wychowania i opieki.
Nauczyciele szkół zatrudniających mniej niż 3 nauczycieli są członkami rady pedagogicznej
szkoły, której jest podporządkowana szkoła filialna. W skład rady pedagogicznej wchodzą:
dyrektor szkoły lub placówki i wszyscy nauczyciele zatrudnieni w szkole lub placówce oraz
pracownicy innych zakładów pracy pełniący funkcję instruktorów praktycznej nauki zawodu
lub prowadzący pracę wychowawczą z młodocianymi pracownikami w placówkach
zbiorowego zakwaterowania, dla których praca dydaktyczna i wychowawcza stanowi
podstawowe zajęcie. W zebraniach rady pedagogicznej mogą również brać udział, z głosem
doradczym, osoby zapraszane przez jej przewodniczącego za zgodą lub na wniosek rady
pedagogicznej, w tym przedstawiciele stowarzyszeń i innych organizacji, w szczególności
organizacji harcerskich, których celem statutowym jest działalność wychowawcza lub
rozszerzanie i wzbogacanie form działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej
szkoły lub placówki. Przewodniczącym rady pedagogicznej jest dyrektor szkoły lub placówki.
Zebrania rady pedagogicznej są organizowane przed rozpoczęciem roku szkolnego,
w każdym okresie (semestrze) w związku z klasyfikowaniem i promowaniem uczniów, po
zakończeniu rocznych zajęć dydaktyczno-wychowawczych oraz w miarę bieżących potrzeb.
Zebrania mogą być organizowane na wniosek organu sprawującego nadzór pedagogiczny,
z inicjatywy dyrektora szkoły lub placówki, rady szkoły lub placówki, organu prowadzącego
szkołę lub placówkę albo co najmniej 1/3 członków rady pedagogicznej.
Przewodniczący prowadzi i przygotowuje zebrania rady pedagogicznej oraz jest
odpowiedzialny za zawiadomienie wszystkich jej członków o terminie i porządku zebrania
zgodnie z regulaminem rady. Dyrektor szkoły lub placówki przedstawia radzie
pedagogicznej, nie rzadziej niż dwa razy w roku szkolnym, ogólne wnioski wynikające ze
sprawowanego nadzoru pedagogicznego oraz informacje o działalności szkoły. Uchwały
rady pedagogicznej zapadają zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy jej
członków. Taki skład i sposób działania rady pedagogicznej wynika z art. 40 uSysOśw.
Z kolei art. 41 uSysOśw wymienia kompetencje stanowiące rady pedagogicznej, na które
składają się postanowienia w sprawach:
1) zatwierdzania planów pracy szkoły po zaopiniowaniu przez radę szkoły;
2) podejmowania uchwał w sprawie wyników klasyfikacji i promocji uczniów;
3) podejmowania uchwał w sprawie innowacji i eksperymentów pedagogicznych w
szkole, po zaopiniowaniu ich projektów przez radę szkoły;
4) ustalania organizacji doskonalenia zawodowego nauczycieli szkoły lub placówki;
5) podejmowania uchwał w sprawach skreślenia z listy uczniów.
Zgodnie z przywołanym powyżej przepisem rada pedagogiczna opiniuje w szczególności:
145
1) organizację pracy szkoły, w tym zwłaszcza tygodniowy rozkład zajęć lekcyjnych
i pozalekcyjnych edukacyjnych, oraz organizację kwalifikacyjnych kursów
zawodowych, jeżeli szkoła takie kursy prowadzi;
2) projekt planu finansowego szkoły;
3) wnioski dyrektora o przyznanie nauczycielom odznaczeń, nagród i innych
wyróżnień;
4) propozycje dyrektora szkoły w sprawach przydziału nauczycielom stałych prac i
zajęć w ramach wynagrodzenia zasadniczego oraz dodatkowo płatnych zajęć
dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych.
Szczególne uprawnienia wynikają dla rady pedagogicznej z art. 42 uSysOśw do
przygotowania projektu statutu szkoły albo jego zmian i przedstawienia takiego projektu do
uchwalenia radzie szkoły lub placówki. Nie dotyczy to uprawnienie oczywiście pierwszego
statutu nadanego przy założeniu szkoły. Należy jeszcze pamiętać, że w sytuacjach,
w których nie tworzy się w szkole rady szkoły tj. takich, w których ze względu na specyfikę
organizacji pracy i zadania nie ma możliwości wyłonienia stałej reprezentacji rodziców lub
uczniów (art. 52 uSysOśw) rada pedagogiczna wykonuje jej zadania w tym uchwalanie
statutu.
Rada pedagogiczna może ponadto wystąpić z wnioskiem o odwołanie nauczyciela
ze stanowiska dyrektora lub z innego stanowiska kierowniczego w szkole. Jeżeli rada
pedagogiczna wystąpi z taką inicjatywą organ uprawniony do odwołania jest obowiązany
przeprowadzić postępowanie wyjaśniające i powiadomić o jego wyniku radę pedagogiczną w
ciągu 14 dni od otrzymania wniosku.
6.4.3. Rada szkoły.
W szkole może działać rada szkoły, której zadaniem zgodnie z art. 50 uSysOśw jest
uczestniczenie w rozwiązywaniu spraw wewnętrznych szkoły, a ponadto:
1) uchwalanie statutu szkoły;
2) przedstawianie wniosków w sprawie rocznego planu finansowego środków
specjalnych szkoły lub placówki i opiniowanie projektu planu finansowego szkoły;
3) występowanie do organu sprawującego nadzór pedagogiczny nad szkołą
z wiążącymi dla tego organu wnioskami o zbadanie i dokonanie oceny działalności
szkoły, jej dyrektora lub innego nauczyciela zatrudnionego w szkole lub placówce;
146
4) opiniowanie planu pracy szkoły, projektów innowacji i eksperymentów
pedagogicznych oraz innych spraw istotnych dla szkoły;
5) ocena sytuacji oraz stanu szkoły i występowanie z wnioskami do dyrektora, rady
pedagogicznej, organu prowadzącego szkołę lub placówkę oraz do wojewódzkiej
rady oświatowej, w szczególności w sprawach organizacji zajęć pozalekcyjnych
i przedmiotów nadobowiązkowych;
6) wspieranie działalności statutowej szkoły poprzez gromadzenie funduszy
z dobrowolnych składek oraz innych źródeł;
7) uchwalanie regulaminu swojej działalności, w tym zasad wydatkowania funduszy
rady szkoły.
W skład rady szkoły wchodzą, w równej liczbie:
1) nauczyciele wybrani przez ogół nauczycieli;
2) rodzice wybrani przez ogół rodziców;
3) uczniowie wybrani przez ogół uczniów.
W skład rady szkoły nie wchodzą uczniowie przedszkoli, szkół podstawowych,
z wyłączeniem szkół dla dorosłych, a także uczniowie szkół specjalnych i placówek dla dzieci
i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym, znacznym lub głębokim
oraz uczniowie szkół w których nie tworzy się samorządu uczniowskiego ze względu na
konieczność stosowania w szkole lub placówce specjalnej organizacji nauki i metod pracy,
a także ze względów wychowawczych, opiekuńczych i resocjalizacyjnych.
W gimnazjach dla dzieci i młodzieży udział uczniów w radzie szkoły nie jest
obowiązkowy. W szkołach i placówkach w których nie tworzy się rad rodziców, udział
rodziców w radzie szkoły lub placówki nie jest obowiązkowy.Rada szkoły powinna liczyć co
najmniej 6 osób. Tryb wyboru jej członków określa statut szkoły. Statut szkoły może
przewidywać rozszerzenie składu rady o inne osoby niż wymienione w przywołanym art. 50
uSysOśw.
Kadencja rady szkoły trwa 3 lata. Statut szkoły lub placówki może dopuszczać
dokonywanie corocznej zmiany jednej trzeciej składu rady. Zebrania rady są protokołowane
a jej regulamin może określać rodzaje spraw, w których rozpatrywaniu nie biorą udziału
przedstawiciele uczniów. W posiedzeniach rady szkoły lub placówki może brać udział,
z głosem doradczym, dyrektor szkoły lub placówki, a także inne zapraszane przez
przewodniczącego, za zgodą lub na wniosek rady osoby z głosem doradczym.
147
Powstanie rady szkoły lub placówki organizuje dyrektor szkoły lub placówki
z własnej inicjatywy albo na wniosek rady rodziców, a w przypadku gimnazjów i szkół
ponadgimnazjalnych także na wniosek samorządu uczniowskiego.
6.4.4. Rada rodziców.
Na podstawie art. 53 uSysOśw w szkole działa rada rodziców, która reprezentuje ogół
rodziców uczniów.
W skład rad rodziców wchodzą:
1) w szkołach – po jednym przedstawicielu rad oddziałowych, wybranym w tajnych
wyborach przez zebranie rodziców uczniów danego oddziału;
2) w placówkach – co najmniej 7 przedstawicieli, wybranych w tajnych wyborach
przez zebranie rodziców wychowanków danej placówki;
3) w szkołach artystycznych – co najmniej 7 przedstawicieli, wybranych w tajnych
wyborach przez zebranie rodziców uczniów danej szkoły.
W wyborach do rady rodziców jednego ucznia reprezentuje jeden rodzic. Wybory
przeprowadza się na pierwszym zebraniu rodziców w każdym roku szkolnym. Rada rodziców
uchwala regulamin swojej działalności, w którym określa w szczególności:
1) wewnętrzną strukturę i tryb pracy rady, w tym zasady wydatkowania funduszy
rady rodziców;
2) szczegółowy tryb przeprowadzania wyborów do rady.
Rada rodziców może występować do dyrektora i innych organów szkoły lub
placówki, organu prowadzącego szkołę lub placówkę oraz organu sprawującego nadzór
pedagogiczny z wnioskami i opiniami we wszystkich sprawach szkoły lub placówki.
Do kompetencji rady rodziców należy:
1) uchwalanie w porozumieniu z radą pedagogiczną:
a) programu wychowawczego szkoły obejmującego wszystkie treści i działania o
charakterze wychowawczym skierowane do uczniów, realizowanego przez
nauczycieli;
148
b) programu profilaktyki dostosowanego do potrzeb rozwojowych uczniów oraz
potrzeb danego środowiska, obejmującego wszystkie treści i działania o charakterze
profilaktycznym skierowane do uczniów, nauczycieli i rodziców;
2) opiniowanie programu i harmonogramu poprawy efektywności kształcenia lub
wychowania szkoły;
3) opiniowanie projektu planu finansowego składanego przez dyrektora szkoły.
W celu wspierania działalności statutowej szkoły lub placówki, rada rodziców może
gromadzić fundusze z dobrowolnych składek rodziców oraz innych źródeł.
6.4.5. Samorząd uczniowski.
W szkole i placówce działa samorząd uczniowski, który tworzą wszyscy uczniowie
szkoły lub placówki. Zasady wybierania i działania organów samorządu określa regulamin
uchwalany przez ogół uczniów w głosowaniu równym, tajnym i powszechnym, który nie
może być sprzeczny ze statutem szkoły. Organy samorządu są jedynymi reprezentantami
ogółu uczniów.
Samorząd może przedstawiać radzie szkoły lub placówki, radzie pedagogicznej oraz
dyrektorowi wnioski i opinie we wszystkich sprawach szkoły lub placówki, w szczególności
dotyczących realizacji podstawowych praw uczniów, takich jak:
1) prawo do zapoznawania się z programem nauczania, z jego treścią, celem i
stawianymi wymaganiami;
2) prawo do jawnej i umotywowanej oceny postępów w nauce i zachowaniu;
3) prawo do organizacji życia szkolnego, umożliwiające zachowanie właściwych
proporcji między wysiłkiem szkolnym a możliwością rozwijania i zaspokajania
własnych zainteresowań;
4) prawo redagowania i wydawania gazety szkolnej;
5) prawo organizowania działalności kulturalnej, oświatowej, sportowej oraz
rozrywkowej zgodnie z własnymi potrzebami i możliwościami organizacyjnymi –
w porozumieniu z dyrektorem;
6) prawo wyboru nauczyciela pełniącego rolę opiekuna samorządu.
149
6.5. Relacje pomiędzy szkołą a organem prowadzącym.
Organ prowadzący szkołę odpowiada za jej działalność. Ustawowe, określone w art.
5 ust 7 uSysOśw zadania organu prowadzącego obejmują :
1) zapewnienie warunków działania szkoły lub placówki, w tym bezpiecznych
i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki;
2) wykonywanie remontów obiektów szkolnych oraz zadań inwestycyjnych w tym
zakresie;
3) zapewnienie obsługi administracyjnej, finansowej, i organizacyjnej szkoły;
4) wyposażenie szkoły w pomoce dydaktyczne i sprzęt niezbędny do pełnej
realizacji programów nauczania, programów wychowawczych, przeprowadzania
sprawdzianów i egzaminów oraz wykonywania innych zadań statutowych.
Organ prowadzący szkołę lub placówkę może ingerować w działalność szkoły
wyłącznie w zakresie i na zasadach określonych w uSysOśw. Taki zakres ingerencji organu
prowadzącego określa art. 34b uSysOśw. Przepis ten gwarantuje szkole, która wykonuje
150
ważną funkcje dydaktyczną i wychowawczą pewną samodzielność, a uprawnienia organów
nadzoru, w tym również organu prowadzącego, nie mogą być rozszerzone poprzez
wykładnię przepisów określających zakres ingerencji tych organów.
Zakres nadzoru organu prowadzącego określony został w art. 33a uSysOśw
z którego wynika, że obejmuje sprawy finansowe i administracyjne, w szczególności:
1) prawidłowość dysponowania przyznanymi szkole lub placówce środkami
budżetowymi oraz pozyskanymi przez szkołę lub placówkę środkami pochodzącymi
z innych źródeł, a także gospodarowania mieniem;
2) przestrzeganie obowiązujących przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny
pracy pracowników i uczniów;
3) przestrzeganie przepisów dotyczących organizacji pracy szkoły i placówki.
Realizacja nadzoru odbywa się poprzez prawo wstępu do szkoły i wglądu do
prowadzonej przez szkołę dokumentacji dotyczącej organizacji pracy szkoły oraz do
wydawania zaleceń, uwag i wniosków. Organ prowadzący szkołę, nieposiadający uprawnień
do sprawowania nadzoru pedagogicznego, może również występować w sprawach
dydaktyczno-wychowawczych i opiekuńczych z wnioskami do dyrektora szkoły lub placówki i
organu sprawującego nadzór pedagogiczny np. w sprawach poprawy efektywności
nauczania. Dyrektor lub organ, który otrzymał wniosek, jest obowiązany do udzielenia na
niego odpowiedzi w terminie 14 dni.
6.5.1. Finansowanie szkolnictwa.
Zgodnie z art. 79 ust.1 uSysOśw przedszkola, szkoły i placówki publiczne zakładane
i prowadzone przez ministrów i jednostki samorządu terytorialnego są jednostki
budżetowymi. Zasady gospodarki finansowej tych jednostek określa z dnia 27 sierpnia 2009
r. o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz.1240 z późn. zm.) przedszkola, szkoły i
placówki publiczne inne niż wymienione w przywołanym wyżej przepisie prowadzą
gospodarkę finansową według zasad określonych przez organ lub podmiot prowadzący
szkołę.
Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego ustala tryb udzielania
i rozliczania dotacji oraz tryb i zakres kontroli prawidłowości ich wykorzystywania,
uwzględniając w szczególności podstawy obliczania dotacji, zakres danych, które powinny
być zawarte we wniosku o udzielenie dotacji i w rozliczeniu jej wykorzystania, oraz termin
i sposób rozliczenia dotacji – art. 80 ust. 4 uSysOśw. Uchwała organu stanowiącego
jednostki samorządu terytorialnego wydana na podstawie cyt. wyżej artykułu winna zatem
określać:
151
1) tryb udzielania dotacji, czyli m.in. wymagania formalne, jakich powinny dopełnić
podmioty ubiegające się o dotację, głównie formę wniosku, jeżeli jest wymagany
przez przepis ustawy, a także organ, do którego wniosek powinien być skierowany,
formę i tryb jego załatwienia oraz terminy przekazywania dotacji uwzględniające
przepisy art. 80 uSysOśw;
2) tryb rozliczania, czyli zasady i terminy zgłaszania korekty danych stanowiących
podstawę naliczenia dotacji oraz sprawozdawczości dla organu dotującego;
3) tryb i zakres kontroli prawidłowości ich wykorzystania, a więc ustanowienie norm
o charakterze technicznym, które precyzyjnie określą, w jaki sposób i w jakich
formach będzie prowadzona kontrola;
4) zakres danych, które powinny być zawarte we wniosku o udzielenie dotacji
i w rozliczeniu jej wykorzystania;
5) termin rozliczenia – terminy składania dokumentów rozliczeniowych, na
podstawie których właściwy organ jednostki samorządu terytorialnego może ocenić,
czy dotacja została prawidłowo wykorzystana.
6.5.2. Finansowanie przedszkoli publicznych.
Przedszkola otrzymują na każdego ucznia z budżetu gminy dotację w wysokości
równej wydatkom bieżącym przewidzianym na jednego ucznia w przedszkolach publicznych
prowadzonych przez gminę, z tym że na ucznia niepełnosprawnego w wysokości nie niższej
niż kwota przewidziana na niepełnosprawnego ucznia przedszkola i oddziału przedszkolnego
w części oświatowej subwencji ogólnej otrzymywanej przez jednostkę samorządu
terytorialnego. W przypadku braku na terenie gminy przedszkola prowadzonego przez gminę
podstawą do ustalania wysokości dotacji są wydatki bieżące ponoszone przez najbliższą
gminę na prowadzenie przedszkoli publicznych. Jeżeli do przedszkola uczęszcza uczeń
niebędący mieszkańcem gminy dotującej to przedszkole, gmina, której jest mieszkańcem,
pokrywa koszty dotacji zgodnie z zasadami opisanymi wyżej.
Osoba prowadząca wychowanie przedszkolne w formach, przewidzianych
rozporządzeniem ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania – zgodnie z art. 14a
ust. 7 uSysOśw., otrzymuje na każdego ucznia objętego tą formą wychowania
przedszkolnego dotację z budżetu gminy w wysokości nie niższej niż 50 % wydatków
bieżących przewidzianych na jednego ucznia w przedszkolu publicznym prowadzonym przez
gminę, z tym że na ucznia niepełnosprawnego w wysokości nie niższej niż kwota
przewidziana na niepełnosprawnego ucznia przedszkola i oddziału przedszkolnego części
oświatowej subwencji ogólnej otrzymywanej przez gminę. W przypadku braku na terenie
gminy przedszkola publicznego podstawą do ustalenia wysokości dotacji są wydatki bieżące
ponoszone przez najbliższą gminę na prowadzenie przedszkola publicznego. Jeżeli formą
wychowania przedszkolnego jest objęty uczeń niebędący mieszkańcem gminy dotującej tę
152
formę wychowania przedszkolnego, gmina, której mieszkańcem jest ten uczeń, pokrywa
koszty dotacji udzielnej zgodnie z zasadami opisanymi wyżej do wysokości iloczynu kwoty
wydatków bieżących stanowiących w gminie dotującej podstawę ustalania wysokości dotacji
dla form wychowania przedszkolnego w przeliczeniu na jednego ucznia i wskaźnika
procentowego ustalonego na potrzeby dotowania form wychowania przedszkolnego w
gminie zobowiązanej do pokrycia kosztów udzielonej dotacji. W przypadku braku formy
wychowania przedszkolnego na terenie gminy zobowiązanej do pokrycia kosztów udzielonej
dotacji, gmina ta pokrywa koszty udzielonej dotacji w wysokości równej 50% wydatków
bieżących stanowiących w gminie dotującej podstawę udzielenia dotacji dla form
wychowania przedszkolnego w przeliczeniu nas jednego ucznia.
Publiczne przedszkola, szkoły podstawowe oraz, o których mowa w art. 2 pkt 5
uSysOśw, publiczne poradnie psychologiczno-pedagogiczne prowadzące wczesne
wspomaganie rozwoju dziecka prowadzone przez osoby prawne inne niż jednostki
samorządu terytorialnego i osoby fizyczne, otrzymują dotację z budżetu gminy, powiatu w
wysokości nie niższej niż kwota przewidziana na jedno dziecko objęte wczesnym
wspomaganiem rozwoju w części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu
terytorialnego, pod warunkiem, że osoba prowadząca przedszkole, szkołę ośrodek lub
poradnię przedstawi organowi właściwemu do udzielenia dotacji planowaną liczbę dzieci,
które mają być objęte wczesnym wspomaganiem rozwoju nie później niż do dnia 30
września roku poprzedzającego rok udzielenia dotacji.
6.5.3 Finansowanie szkół publicznych
Szkoły otrzymują na każdego ucznia dotację z budżetu jednostki samorządu
terytorialnego zobowiązanej do prowadzenia odpowiedniego typu i rodzaju szkół
w wysokości równej wydatkom bieżącym przewidzianym na jednego ucznia w szkołach tego
samego typu i rodzaju prowadzonych przez tę jednostkę samorządu terytorialnego, nie
niższej jednak niż kwota przewidziana na jednego ucznia szkoły danego typu i rodzaju
w części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego.
W przypadku nieprowadzenia przez jednostkę samorządu terytorialnego szkoły tego samego
typu i rodzaju podstawą ustalenia wysokości dotacji jest kwota przewidziana na jednego
ucznia szkoły publicznej danego typu i rodzaju w części oświatowej subwencji ogólnej dla
jednostek samorządu terytorialnego. Placówki publiczne, o których mowa w art. 2 pkt 5 i 7
uSysOśw, prowadzone przez osoby prawne i fizyczne otrzymują na każdego wychowanka
dotację z budżetu powiatu w wysokości równej wydatkom bieżącym przewidzianym na
jednego wychowanka w placówkach tego samego rodzaju prowadzonych przez powiat,
jednak nie niższej od kwoty przewidzianej na jednego wychowanka placówki tego rodzaju
w części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostki samorządu terytorialnego. W przypadku
nieprowadzenia przez powiat placówki publicznej danego rodzaju podstawą ustalenia
153
wysokości dotacji jest kwota przewidziana na jednego wychowanka placówki tego rodzaju
w części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego.
Publiczne szkoły artystyczne niewymienione w art. 79 uSysOśw otrzymują na
każdego ucznia dotację z budżetu państwa w wysokości równej wydatkom przewidzianym na
jednego ucznia w szkołach tego samego typu prowadzonych przez ministra właściwego do
spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego. Minister właściwy do spraw kultury i
ochrony dziedzictwa narodowego w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów
publicznych określi, w drodze rozporządzenia, tryb udzielania i rozliczania dotacji dla tych
szkół oraz tryb i zakres kontroli prawidłowości ich wykorzystywania, uwzględniając
w szczególności podstawę obliczania dotacji, zakres danych, które powinny być zawarte we
wniosku o udzielenie dotacji i w rozliczeniu jej wykorzystania, oraz termin i sposób
rozliczenia dotacji.
Prowadzone przez osobę prawną niebędącą jednostką samorządu terytorialnego
lub osobę fizyczną szkoły publiczne prowadzące kwalifikacyjne kursy zawodowe otrzymują
na każdego słuchacza kursu, który zdał egzamin potwierdzający kwalifikacje w zawodzie w
zakresie danej kwalifikacji, dotację z budżetu powiatu w wysokości nie niższej niż kwota
przewidziana na jednego słuchacza kwalifikacyjnego kursu zawodowego w części
oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego, jeżeli osoba
prowadząca szkołę:
1) poda organowi właściwemu do udzielania dotacji planowaną liczbę słuchaczy
kursu nie później niż do dnia 30 września roku poprzedzającego rok udzielania
dotacji;
2) udokumentuje zdanie egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie w
zakresie danej kwalifikacji przez słuchaczy kursu w terminie 30 dni od daty
ogłoszenia wyników tego egzaminu przez okręgową komisję egzaminacyjną.
Dotacje dla tych szkół są wypłacane jednorazowo, w terminie 30 dni od dnia
złożenia staroście właściwego powiatu przez osobę prowadzącą szkołę zaświadczenia o
zdaniu egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie w zakresie danej kwalifikacji
przez słuchaczy, którzy ukończyli kwalifikacyjny kurs zawodowy w tej szkole, wydanego
przez okręgową komisję egzaminacyjną na wniosek osoby prowadzącej szkołę.
154
6.5.4. Przekazywanie, przeznaczenie i kontrola dotacji.
Dotacje są przekazywane w 12 częściach, w terminie do ostatniego dnia każdego
miesiąca na rachunek bankowy szkoły lub placówki. Powyższej zasady nie stosuje się do
dotacji udzielanych placówkom publicznym prowadzonym przez osoby prawne i fizyczne
niewymienione w art. 80 ust. 3 a uSysOśw, które mogą otrzymywać dotacje z budżetu
powiatu w wysokości i na zasadach ustalonych przez radę powiatu.
Szkoła lub placówka publiczna przekazana do prowadzenia osobie prawnej
niebędącej jednostką samorządu terytorialnego lub osobie fizycznej na podstawie umowy
(art. 5 ust. 5g uSysOśw), otrzymuje dotacje od dnia przekazania szkoły lub placówki.
W przypadku szkół, w których zajęcia dydaktyczno-wychowawcze w klasach (semestrach)
programowo najwyższych kończą się w kwietniu lub czerwcu, dotacja przysługuje również na
każdego absolwenta szkoły w okresie od miesiąca następującego po miesiącu, w którym
ukończył szkołę, do końca roku szkolnego, w którym absolwent ukończył szkołę. Dotacje są
przeznaczone na dofinansowanie realizacji zadań szkoły lub placówki w zakresie
kształcenia, wychowania i opieki, w tym profilaktyki społecznej, i mogą być wykorzystane
wyłącznie na pokrycie wydatków bieżących szkoły lub placówki. Prawidłowość wykorzystania
dotacji przyznanych szkołom i placówkom mogą kontrolować organy jednostek samorządu
terytorialnego, które ze swych budżetów przyznały dotacje. Osoby upoważnione przez
organy jednostek samorządu terytorialnego do przeprowadzenia kontroli mają prawo wstępu
do szkół i placówek, wglądu do prowadzonej przez nie dokumentacji organizacyjnej,
155
finansowej i przebiegu nauczania oraz mogą w tym zakresie przetwarzać dane osobowe
uczniów tych szkół i placówek.
Zgodnie z art. 81 uSysOśw:
1) publiczne szkoły, placówki, a także inne formy wychowania przedszkolnego, zakłady
kształcenia nauczycieli, placówki doskonalenia nauczycieli i kolegia pracowników
służb społecznych oraz prowadzące je organy są zwolnione z opłat z tytułu trwałego
zarządu, użytkowania i użytkowania wieczystego nieruchomości stanowiących
własność Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego i ich związków,
zajętych na działalność oświatową;
2) publiczne szkoły, placówki, a także inne formy wychowania przedszkolnego, zakłady
kształcenia nauczycieli, placówki doskonalenia nauczycieli i kolegia pracowników
służb społecznych oraz prowadzące je organy są zwolnione z podatku od
nieruchomości, podatku leśnego i podatku rolnego w zakresie nieruchomości
zajętych na działalność oświatową na zasadach określonych w odrębnych ustawach.
6.7 Pytania i odpowiedzi
W oparciu o jakie dokumenty powinien być przygotowany statut skoły publicznej?
W oparciu o art 60 uSysOśw i rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja
2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół
(Dz.U. Nr 61, poz. 624 z późn. zm.)
Jakie kompetencje posiada dyrektor placówki?
Dyrektor szkoły lub placówki w szczególności:
1) kieruje działalnością szkoły i reprezentuje ją na zewnątrz;
2) sprawuje nadzór pedagogiczny, z zastrzeżeniem art. 36 ust. 2 uSysOśw;
3) sprawuje opiekę nad uczniami oraz stwarza warunki harmonijnego rozwoju
psychofizycznego poprzez aktywne działania prozdrowotne;
4) realizuje uchwały rady szkoły lub placówki oraz rady pedagogicznej, podjęte w
ramach ich kompetencji stanowiących;
156
5) dysponuje środkami określonymi w planie finansowym szkoły lub placówki
zaopiniowanym przez radę szkoły lub placówki i ponosi odpowiedzialność za ich
prawidłowe wykorzystanie, a także może organizować administracyjną, finansową i
gospodarczą obsługę szkoły;
6) wykonuje zadania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom i
nauczycielom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę lub placówkę;
7) wykonuje inne zadania wynikające z przepisów szczególnych;
8) współdziała ze szkołami wyższymi oraz zakładami kształcenia nauczycieli w
organizacji praktyk pedagogicznych;
9) odpowiada za właściwą organizację i przebieg sprawdzianu i egzaminów,
przeprowadzanych w szkole;
10) stwarza warunki do działania w szkolelub placówce: wolontariuszy, stowarzyszeń i
innych organizacji, w szczególności organizacji harcerskich, których celem
statutowym jest działalność wychowawcza lub rozszerzanie i wzbogacanie form
działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej szkołylub placówki.
O jakich sprawach pracowniczych decyduje dyrektor szkoły?
Dyrektor jest kierownikiem zakładu pracy dla zatrudnionych w szkole lub placówce
nauczycieli i pracowników niebędących nauczycielami. Dyrektor w szczególności decyduje
w sprawach:
1) zatrudniania i zwalniania nauczycieli oraz innych pracowników szkoły lub placówki;
2) przyznawania nagród oraz wymierzania kar porządkowych nauczycielom i innym
pracownikom szkoły lub placówki;
3) występowania z wnioskami, po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej i rady szkoły
lub placówki, w sprawach odznaczeń, nagród i innych wyróżnień dla nauczycieli oraz
pozostałych pracowników szkoły lub placówki.
Co powinien zrobić dyrektor, gdy uzna, że uchwała rady pedagogicznej jest niezgodna
z przepisami prawa?
Dyrektor szkoły lub placówki wstrzymuje wykonanie uchwał niezgodnych z przepisami
prawa. O wstrzymaniu wykonania uchwały dyrektor niezwłocznie zawiadamia organ
prowadzący szkołę lub placówkę oraz organ sprawujący nadzór pedagogiczny. Organ
sprawujący nadzór pedagogiczny uchyla uchwałę w razie stwierdzenia jej niezgodności z
przepisami prawa po zasięgnięciu opinii organu prowadzącego szkołę lub placówkę.
Rozstrzygnięcie organu sprawującego nadzór pedagogiczny jest ostateczne.
Kto dopuszcza do użytku w szkole programy nauczania?
157
Dyrektor szkoły po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej.
158
Krzysztof Ledniowski, Michał Mółka
Rozdział VII
ORGANIZACJE POZARZĄDOWE JAKO PODMIOTY ZDOLNE
DO PRZEJĘCIA ZADAŃ GMINY
W ZAKRESIE EDUKACJI PODSTAWOWEJ
159
ażdy obywatel Rzeczpospolitej Polskiej ma prawo do nauki. Prawo to ma bardzo
wysoką rangę - zostało ustanowione w przepisach Konstytucji (art. 70 ust. 1 zd. 1).
Konsekwencją przyznania obywatelom tego prawa, są obowiązki Państwa m.in.
zapewniania bezpłatnej nauki w szkołach publicznych (art. 70 ust. 2 zd. 1 Konstytucji) oraz
zapewnienia powszechnego i równego dostępu do wykształcenia (art. 70 ust. 4 zd. 1
Konstytucji). W wykonaniu obowiązków nałożonych przez Konstytucję na Państwo, ustawą o
systemie oświaty przekazano do zadań własnych gmin zakładanie i prowadzenie m.in. szkół
podstawowych i gimnazjów (za wyjątkiem szkół podstawowych specjalnych i gimnazjów
specjalnych), a do zadań własnych powiatu zakładanie i prowadzenie m.in. szkół
podstawowych specjalnych i gimnazjów specjalnych (art. 5 ust. 5 i art. 5 ust. 5a uSysOśw).
Jednakże zadania z zakresu oświaty i wychowania nie są wyłączną domeną władzy
publicznej. Zadania z tego zakresu mogą także wykonywać obywatele i instytucje. Przede
wszystkim, obywatele i instytucje mają prawo do zakładania szkół podstawowych,
ponadpodstawowych i wyższych oraz zakładów wychowawczych (art. 70 ust. 3 zd. 2
Konstytucji). Rozwinięcie tego uprawnienia nastąpiło w przepisach uSysOśw, według
których szkoły i placówki mogą być zakładane i prowadzone nie tylko przez jednostki
samorządu terytorialnego i wymienione organy administracji rządowej, ale także przez inne
K
160
osoby prawne, a także przez osoby fizyczne (art. 5 ust. 2 uSysOśw). Nadto osoby prawne
niebędące jednostkami samorządu terytorialnego, a także osoby fizyczne mogą przejmować
od jednostek samorządu terytorialnego będących organami prowadzącymi szkoły
prowadzenie tych szkół (art. 5 ust. 5g uSysOśw). Do szkół, których prowadzenie przejęły
osoby prawne inne niż jednostki samorządu terytorialnego lub osoby fizyczne, stosuje się co
do zasady przepisy dotyczące szkół publicznych (art. 5 ust. 5i uSysOśw).
Jak wynika z przepisu art. 5 ust. 5g uSysOśw, do kręgu organizacji mogących
przejmować prowadzenie szkół od jednostek samorządu terytorialnego będących organami
prowadzącymi tych szkół zaliczono osoby fizyczne i wszystkie osoby prawne inne niż
jednostki samorządu terytorialnego. Do kręgu podmiotów mogących przejmować
prowadzenie szkół należeć między innymi organizacje pozarządowe, lecz tylko te, które
posiadają osobowość prawną.
7.1. Pojęcie i działalność organizacji pozarządowych.
7.1.1. Pojęcie organizacji pozarządowych.
Dla wyjaśnienia pojęcia organizacji pozarządowych należy się odwołać do definicji
zawartej w uDziałPożytPubl. Wynika to z tego, że uSysOśw nie zawiera własnej definicji tego
pojęcia, natomiast uDziałPożytPubl jest podstawowym aktem prawnym normującym
działalność organizacji pozarządowych. Według art. 3 ust. 2 uDziałPożytPubl organizacjami
pozarządowymi są:
1) niebędące jednostkami sektora finansów publicznych, w rozumieniu ustawy o
finansach publicznych;
2) niedziałające w celu osiągnięcia zysku;
3) osoby prawne lub jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej,
którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, w tym fundacje i
stowarzyszenia.
161
Jednostkami finansów publicznych są według art. 9 uFinanPubl:
1) organy władzy publicznej, w tym organy administracji rządowej, organy kontroli
państwowej iochrony prawa oraz sądy i trybunały;
2) jednostki samorządu terytorialnego oraz ich związki;
3) jednostki budżetowe;
4) samorządowe zakłady budżetowe;
5) agencje wykonawcze;
6) instytucje gospodarki budżetowej;
7) państwowe fundusze celowe;
8) Zakład Ubezpieczeń Społecznych i zarządzane przez niego fundusze oraz Kasa
Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego i fundusze zarządzane przez Prezesa Kasy
Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego;
9) Narodowy Fundusz Zdrowia;
10) samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej;
11) uczelnie publiczne;
12) Polska Akademia Nauk i tworzone przez nią jednostki organizacyjne;
13) państwowe i samorządowe instytucje kultury oraz państwowe instytucje filmowe;
14) inne państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych
ustaw w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw,
instytutów badawczych, banków i spółek prawa handlowego.
Przesłanka „niedziałania w celu osiągnięcia zysku” oznacza, że cele statutowe
organizacji muszą mieć charakter niezarobkowy. Co należy podkreślić, przesłanki tej nie
należy rozumieć w ten sposób, że organizacja, aby spełniać warunki dla uznania ją za
organizację pozarządową nie może w ogóle prowadzić działalności gospodarczej. Istotne
jest, aby prowadzenie działalności gospodarczej przez organizację miało na celu uzyskanie
środków na finansowanie właściwej działalności statutowej, a nie podział zysku pomiędzy
członków, udziałowców czy pracowników. Przepisy niektórych aktów prawnych normujących
działalność organizacji pozarządowych wprost przewidują możliwość prowadzenia przez nie
działalności gospodarczej. Przykładowo, według art. 34 PrStowarz stowarzyszenie może
prowadzić działalność gospodarczą, według ogólnych zasad określonych w odrębnych
przepisach. Nadto przepis ten stanowi, że dochód z działalności gospodarczej
stowarzyszenia służy realizacji celów statutowych i nie może być przeznaczony do podziału
162
między jego członków. Z kolei w myśl art.5 ust. 5 uFund fundacja może prowadzić
działalność gospodarczą w rozmiarach służących realizacji jej celów.
Do najbardziej znanych organizacji pozarządowych należą:
1) stowarzyszenia (rejestrowe i zwykłe);
2) fundacje;
7.1.2. Działalność organizacji pozarządowych.
Dla realizacji swych celów statutowych organizacje pozarządowe mogą prowadzić:
1) działalność gospodarczą;
2) działalność nieodpłatną pożytku publicznego;
3) działalność odpłatną pożytku publicznego;
4) w inny sposób gromadzić i wydatkować składniki majątku i przeznaczać je na cele
statutowe.
Działalnością gospodarczą, według definicji zawartej w art. 2 uSDG jest zarobkowa
działalność wytwórcza, budowlana handlowa, usługowa, oraz poszukiwanie, rozpoznawanie
i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób
zorganizowany i ciągły.
Jak wynika z przedstawionej definicji, działalność gospodarcza nie jest ograniczona
co do przedmiotu tej działalności (produkcja, handel, usługi i inne). Działalność gospodarcza
obejmuje także działalność zawodową, a więc działalność, w której istotą jest osobista praca
prowadzącego działalność oparta o posiadane przez niego specjalne kwalifikacje.
Działalność zawodowa obejmuje tzw. wolne zawody np. zawody prawnicze, aptekarzy,
architektów, inżynierów budownictwa, biegłych rewidentów, brokerów ubezpieczeniowych,
doradców podatkowych, maklerów papierów wartościowych, doradców inwestycyjnych,
księgowych, lekarzy, lekarzy dentystów, pielęgniarek, położnych, rzeczników patentowych,
rzeczoznawców majątkowych, tłumaczy przysięgłych.
Działalność gospodarcza charakteryzuje się przede wszystkim tym, iż jest
prowadzona w celu osiągnięcia zysku – samo jednak następcze osiągnięcie zysku z danej
działalności nie ma znaczenia dla zakwalifikowania działalności jako gospodarczej, liczy się
zamiar osiągnięcia zysku przyświecający osobie prowadzącej działalność. Za działalność
gospodarczą powszechnie uważa się także działalność nie nastawioną na zysk, lecz opartą
163
na zasadzie ekonomicznego rozrachunku. Chodzi tu przede wszystkim o działalność
podmiotów utworzonych przez Skarb Państwa i jednostki samorządu terytorialnego
świadczących usługi użyteczności publicznej np. telewizja i radiofonia publiczna, usługi
powszechnie dostępne jak dostawa wody i odprowadzanie ścieków czy odbiór odpadów.
Dla kwalifikacji działalności jako gospodarczej istotne jest także, aby była ona
wykonywana w sposób zorganizowany, czyli wymaga ona pewnego zaplecza
organizacyjnego i materialnego.
Działalność gospodarcza to działalność wykonywana w sposób ciągły. Jednorazowe
czy sporadyczne wykonanie pewnych działań nie może być uznane za działalność
gospodarczą. Należy jednak mieć na uwadze, że pojęcie „ciągłości” jest nieostre i dlatego
w praktyce nie można jednoznacznie wyznaczyć granicy, od której dana działalność będzie
wykonywana w sposób ciągły.
Działalnością pożytku publicznego jest działalność społecznie użyteczna,
prowadzona przez organizacje pozarządowe w sferze zadań publicznych określonych w art.
4 uPożytPubl (art. 3 ust. 1 uPożytPubl). Działalność pożytku publicznego nie jest co do
zasady działalnością gospodarczą, w rozumieniu przepisów uSDG, i może być prowadzona
jako działalność nieodpłatna lub jako działalność odpłatna (art. 6 uPożytPubl). Według art.
4 ust. 1 uPożytPubl do zadań publicznych, których wykonywanie przez organizacje
pozarządowe może stanowić działalność pożytku publicznego, należą sprawy:
1) pomocy społecznej, w tym pomocy rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej oraz
2) wyrównywania szans tych rodzin i osób;
3) wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej;
4) działalności na rzecz integracji i reintegracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych
5) wykluczeniem społecznym;
6) działalności charytatywnej;
7) podtrzymywania i upowszechniania tradycji narodowej, pielęgnowania polskości oraz
8) rozwoju świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej;
9) działalności na rzecz mniejszości narodowych i etnicznych oraz języka regionalnego;
10) ochrony i promocji zdrowia;
11) działalności na rzecz osób niepełnosprawnych;
12) promocji zatrudnienia i aktywizacji zawodowej osób pozostających bez pracy i
zagrożonych zwolnieniem z pracy;
13) działalności na rzecz równych praw kobiet i mężczyzn;
14) działalności na rzecz osób w wieku emerytalnym;
15) działalności wspomagającej rozwój gospodarczy, w tym rozwój przedsiębiorczości;
16) działalności wspomagającej rozwój techniki, wynalazczości i innowacyjności oraz
rozpowszechnianie i wdrażanie nowych rozwiązań technicznych w praktyce
gospodarczej;
17) działalności wspomagającej rozwój wspólnot i społeczności lokalnych;
18) nauki, szkolnictwa wyższego, edukacji, oświaty i wychowania;
164
19) wypoczynku dzieci i młodzieży;
20) kultury, sztuki, ochrony dóbr kultury i dziedzictwa narodowego;
21) wspierania i upowszechniania kultury fizycznej;
22) ekologii i ochrony zwierząt oraz ochrony dziedzictwa przyrodniczego;
23) turystyki i krajoznawstwa;
24) porządku i bezpieczeństwa publicznego;
25) obronności państwa i działalności Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej;
26) upowszechniania i ochrony wolności i praw człowieka oraz swobód obywatelskich, a
także działań wspomagających rozwój demokracji;
27) ratownictwa i ochrony ludności;
28) pomocy ofiarom katastrof, klęsk żywiołowych, konfliktów zbrojnych i wojen w kraju i
za granicą;
29) upowszechniania i ochrony praw konsumentów;
30) działalności na rzecz integracji europejskiej oraz rozwijania kontaktów i współpracy
między społeczeństwami;
31) promocji i organizacji wolontariatu;
32) pomocy Polonii i Polakom za granicą;
33) działalności na rzecz kombatantów i osób represjonowanych;
34) promocji Rzeczypospolitej Polskiej za granicą;
35) działalności na rzecz rodziny, macierzyństwa, rodzicielstwa, upowszechniania i
ochrony praw dziecka;
36) przeciwdziałania uzależnieniom i patologiom społecznym;
37) działalności na rzecz organizacji pozarządowych oraz innych podmiotów
prowadzących działalność pożytku publicznego, w zakresie określonym w pkt 1-36.
Nieodpłatną działalnością pożytku publicznego jest działalność prowadzona przez
organizacje pozarządowe i inne wskazane w uDziałPożytPubl podmioty, w sferze zadań
publicznych, o której mowa w art. 4 uDziałPożytPubl, za które nie pobierają one
wynagrodzenia (art. 7 uDziałPożytPubl).
Odpłatną działalnością pożytku publicznego jest według art. 8 ust. 1
uDziałPożytPubl: działalność prowadzona przez organizacje pozarządowe i inne wymienione
w ustawie podmioty, w sferze zadań publicznych, o której mowa w art. 4 uDziałPożytPubl, za
które pobierają one wynagrodzenie; sprzedaż towarów lub usług wytworzonych lub
świadczonych przez osoby bezpośrednio korzystające z działalności pożytku publicznego, w
szczególności w zakresie rehabilitacji oraz przystosowania do pracy zawodowej osób
niepełnosprawnych oraz reintegracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych
wykluczeniem społecznym. Według art. 9 ust. 1 uDziałPożyt.Publ działalność odpłatna
pożytku publicznego stanowi jednak działalność gospodarczą, w rozumieniu uSDG jeżeli:
wynagrodzenie, o którym mowa w art. 8 ust. 1 uDziałPożytPubl jest w odniesieniu do
działalności danego rodzaju wyższe od tego, jakie wynika z kosztów tej działalności,
lubprzeciętne miesięczne wynagrodzenie osoby fizycznej z tytułu zatrudnienia przy
wykonywaniu statutowej działalności odpłatnej pożytku publicznego, za okres ostatnich 3
165
miesięcy, przekracza 3-krotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze
przedsiębiorstw ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za rok
poprzedni; przez wynagrodzenie to rozumie się wynagrodzenie z tytułu świadczenia pracy
lub usług, niezależnie od sposobu nawiązania stosunku pracy lub rodzaju i treści umowy
cywilnoprawnej z osobą fizyczną.
Organ administracji publicznej, który w trakcie kontroli podmiotu stwierdzi, że
zachodzą przesłanki negatywne z art. 9 ust. 1 uDziałPożytPubl, wzywa go do złożenia
wniosku o wpis do rejestru przedsiębiorców działalności danego rodzaju w terminie 30 dni od
dnia wezwania (art. 9 ust. 1a uDziałPożytPubl). Jeżeli w tym terminie podmiot nie wykaże
organowi administracji publicznej, że złożył wniosek o wpis do rejestru przedsiębiorców
działalności danego rodzaju, organ administracji publicznej informuje sąd rejestrowy
właściwy dla tego podmiotu o prowadzeniu przez niego działalności gospodarczej. Sąd
rejestrowy może nakładać na podmiot grzywny w celu przymuszenia. Wysokość jednokrotnej
grzywny nie może przekroczyć 10.000,00 (dziesięciu tysięcy) złotych, chyba że dwukrotne
nałożenie grzywny okaże się nieskuteczne – wówczas ograniczenie nie obowiązuje. Kwestie
te są uregulowane w art. 9 ust.1b uDziałPożytPubl w zw. z art. 1052 KPC.
Nie można prowadzić odpłatnej działalności pożytku publicznego i działalności
gospodarczej w odniesieniu do tego samego przedmiotu działalności (art. 9 ust. 3
uDziałPożytPubl). Przychód z działalności odpłatnej pożytku publicznego służy wyłącznie
prowadzeniu działalności pożytku publicznego (art. 8 ust. uDziałPożytPubl).
Analizując przepisy normujące pojęcie działalności gospodarczej i pojęcie odpłatnej
działalności pożytku publicznego dochodzi się do wniosku, że działalność odpłatna pożytku
publicznego może pokrywać się z działalnością gospodarczą. Wykonywanie konkretnych
zadań publicznych wymienionych w art. 4 ust. 1 uDziałPożytPubl można bowiem
zakwalifikować jako działalność wytwórczą, budowlaną, handlową, lub usługową w
rozumieniu art. 2 uSDG. Jeżeli na dodatek działalność ta będzie wykonywana w sposób
zorganizowany i ciągły (dalsze przesłanki definicji działalności gospodarczej z art. 2 uSDG),
to wykonywanie działalności odpłatnej pożytku publicznego spełnia przesłanki prowadzenia
działalności gospodarczej w rozumieniu art. 2 uSDG. Dlatego też ustawodawca, chcąc
ułatwić prowadzenie organizacjom pozarządowym działalności w zakresie zadań publicznych
wymienionych w art. 4 ust. 1 uDziałPożytPubl, wyraźnie postanowił, że prowadzenie
działalności w zakresie tych zadań publicznych nawet odpłatnie, nie będzie w razie
spełnienia warunków przewidzianych w art. 8 ust. 1 i art. 9 ust. 1 uPożytPubl uznawane za
prowadzenie działalności gospodarczej. Status przedsiębiorcy nakłada na podmiot szereg
obowiązków, stąd chęć ustawodawcy ułatwienia organizacjom pozarządowym prowadzenia
działalności w zakresie wykonywania zadań publicznych wymienionych w art. 4 ust. 1
uDziałPożytPubl. Innymi słowy, na podstawie wyraźnej decyzji ustawodawcy, prowadzenie
przez organizację pozarządową działalności, która powinna zostać zakwalifikowana jako
działalność gospodarcza nie będzie traktowane jako taka działalność, jeżeli organizacja
spełni warunki przewidziane w art. 8 ust. 1 i art. 9 ust. 1 uDziałPożyt.Publ.
166
Pojęcie działalności pożytku publicznego należy odróżnić od pojęcia organizacji
pożytku publicznego. Nie są to pojęcia tożsame. Pojęcie działalności pożytku publicznego
wyjaśniono wyżej, natomiast organizacją pożytku publicznego jest organizacja pozarządową
(lub inny wymieniony w uDziałPożytPubl podmiot), prowadząca działalność pożytku
publicznego, która spełnia specjalne przesłanki określone w uDziałPożytPubl i uzyskała wpis
do rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz
samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej informacji potwierdzającej spełnianie
tych specjalnych przesłanek, a gdy organizacja nie ma obowiązku wpisu do rejestru z innego
tytułu, to w celu uzyskania statusu organizacji pożytku publicznego, organizacja ta musi
zostać wpisana do tego rejestru.
Z wpisem tym nie wiąże się nabycie osobowości prawnej przez taką organizację, a w
rejestrze ujawnia się informację, że organizacja pożytku publicznego nie posiada osobowości
prawnej. Organizacja uzyskuje status organizacji pożytku publicznego z chwilą wpisu do
KRS. Kwestie te normują przepisy art. 22 ust. 2 pkt 3 i 4 uDziałPożytPubl w zw. z art. 49a
ust. 1-3 uKRS. Status organizacji pożytku publicznego oznacza przysługiwanie organizacji,
przewidzianych w przepisach prawa dla takiej organizacji uprawnień.
Organizacje pozarządowe mogą ponadto gromadzić składniki majątkowe dla swej
działalności m. in. poprzez:
1) przeprowadzanie zbiórek publicznych;
2) pobieranie składek członkowskich (dotyczy to organizacji stanowiących zrzeszenia
osób);
3) przyjmowanie darowizn;
4) przyjmowanie spadków;
5) przyjmowanie zapisów;
6) uzyskiwanie dochodów z własnego majątku;
7) pozyskiwanie dotacji i grantów.
Problematyka zbiórek publicznych jest uregulowana:
1) w ustawie z dnia 15 marca 1933 roku o zbiórkach publicznych (Dz.U. z 1933 r., Nr 22,
poz. 162, z późn. zm.);
2) oraz w akcie wykonawczym do tej ustawy - rozporządzeniu Ministra Spraw
Wewnętrznych i Administracji z dnia 6 listopada 2003 r. w sprawie sposobów
przeprowadzania zbiórek publicznych oraz zakresu kontroli nad tymi zbiórkami (Dz.U.
z 2003 r., Nr 199, poz. 1947, z późn. zm.).
167
Przez zbiórkę publiczną rozumiemy wszelkie publiczne zbieranie ofiar w gotówce
lub naturze na pewien z góry określony cel (art. 1 uZbPubl). Cel zbiórki musi być godny
poparcia oraz nie może być niezgodny z prawem lub interesem publicznym (art. 3 uZbPubl).
Za takie cele uważa się przede wszystkim: cele religijne, państwowe, oświatowe, zdrowotne,
kulturalno-społeczne i społeczno-opiekuńcze (art. 3 ust. 2 uZbPubl). Zabronione jest
organizowanie zbiórek wyłącznie w interesie osobistym np.: na zapłatę zaległych rat kredytu,
zaległych alimentów czy też grzywny (art. 3 ust. 3 uZbPubl). Zatem ustawa przewiduje
niezwykle szeroki katalog celów, na które można organizować zbiórki. Ważny jest jednak
fakt, iż cele określone z ustawy o zbiorkach publicznych muszą się pokrywać z celami
statutowymi organizacji, która chce przeprowadzić zbiórkę. W przeciwnym przypadku zbiórka
taka nie może zostać uznana za zbiórkę publiczną.
Zbiórka publiczna ofiar w gotówce może być, w myśl § 1 rozporządzenia Ministra
Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 6 listopada 2003 r. w sprawie sposobów
przeprowadzania zbiórek publicznych oraz zakresu kontroli nad tymi zbiórkami
przeprowadzona w następujących formach:
1) dobrowolnych wpłat na konto, założone osobno dla każdej zbiórki publicznej przez
przeprowadzającego zbiórkę publiczną;
2) zbierania ofiar do puszek kwestarskich oraz skarbon stacjonarnych, umieszczanych
w obiektach, za zgodą ich właścicieli lub użytkowników;
3) sprzedaży cegiełek wartościowych;
4) sprzedaży przedmiotów i usług.
Zbieranie ofiar w naturze może być dozwolone tylko w przypadku, gdy wszystkie
dary będą mogły być w niezmienionej postaci zużyte na cel określony w pozwoleniu (§ 2
rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 6 listopada 2003 r.
w sprawie sposobów przeprowadzania zbiórek publicznych oraz zakresu kontroli nad tymi
zbiórkami ).
Każda zbiórka publiczna może być przeprowadzona wyłącznie na podstawie
zezwolenia wydanego przez uprawniony organ administracji samorządowej lub rządowej.
Pozwolenia wydaje się w następstwie złożenia przez organizację wniosku do odpowiedniego
organu administracji samorządowej lub rządowej. Zgodnie z § 9 rozporządzenia Ministra
Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 6 listopada 2003 r. w sprawie sposobów
przeprowadzania zbiórek publicznych oraz zakresu kontroli nad tymi zbiórkami jednym
z elementów wniosku jest przedstawienie organowi planu przeprowadzenia zbiórki
publicznej, który określa:
1) cel, na który mają być przeznaczone ofiary pochodzące ze zbiórki publicznej;
2) formy przeprowadzenia zbiórki publicznej;
168
3) termin rozpoczęcia i zakończenia zbiórki publicznej;
4) obszar, na którym zbiórka publiczna ma być prowadzona;
5) sposób informowania o prowadzonej zbiórce publicznej;
6) liczbę osób, które mają brać udział w zbiórce publicznej;
7) przewidywane koszty przeprowadzenia zbiórki publicznej, w tym rodzaj i wysokość
poszczególnych wydatków.
W sytuacji, gdy ofiary pochodzące ze zbiórki publicznej wydatkowane będą poza
granicami państwa, plan przeprowadzenia zbiórki publicznej powinien również wskazywać
miejsce, gdzie będą wydatkowane zebrane ofiary.
Od wniosku o wydanie pozwolenia na przeprowadzenie zbiórki pobiera się opłatę
skarbową w wysokości 82 złotych, którą należy uiścić najpóźniej w dniu złożenia wniosku
(dowód wpłaty dołączą się do wniosku jako załącznik). Podstawę prawną dla tej opłaty
stanowi ust. 44 pkt. 2 trzeciej części załącznika do uOpłSkarb. Z powyższej opłaty są
zwolnione organizacje posiadające status organizacji pożytku publicznego (art. 24 ust. 1 pkt
4 uDziałPożPubl).
Pozwolenia na przeprowadzenie zbiórki udzielają, w drodze decyzji
administracyjnej:
1) wójt, burmistrz (prezydent miasta) - jeżeli zbiórka ma być przeprowadzona na
obszarze gminy lub jego części;
2) starosta - jeżeli zbiórka ma być przeprowadzona na obszarze powiatu lub jego części
obejmującej więcej niż jedną gminę;
3) marszałek województwa - jeżeli zbiórka ma być przeprowadzona na obszarze
województwa lub jego części obejmującej więcej niż jeden powiat;
4) minister właściwy do spraw administracji publicznej - jeżeli zbiórka ma być
przeprowadzona na obszarze obejmującym więcej niż jedno województwo oraz w
przypadku, gdy zebrane ofiary mają być zużyte poza granicą państwa (art. 2 ust. 1
uZbPubl).
Zatem to od zakresu terytorialnego prowadzenia zbiórki zależy, który organ jest
władny do wydania pozwolenia. Przedmiotem badania wniosku o udzielenie pozwolenia na
przeprowadzenie zbiórki jest przede wszystkim statut organizacji (kwestia celów
statutowych), cel zbiórki (czy nie jest niezgodny z ustawą) oraz odpis z KRS (czy osoba,
która podpisała wniosek jest uprawniona do reprezentacji). Pozwolenie na przeprowadzenie
zbiórki jest wydawane w drodze decyzji administracyjnej, określającej w sposób szczególny
169
warunki co do sposobu przeprowadzenia zbiórki oraz czas, w którym zbiórka ma być
przeprowadzona.
Zbiórkę mogą przeprowadzać członkowie organizacji, która otrzymała pozwolenie,
członkowie organizacji mających pokrewne cele działania bądź też osoby imiennie
zaproszone (art. 7 ust.1 uZbPubl). W zbiórce mogą uczestniczyć osoby pełnoletnie oraz
małoletnie powyższej 16 roku życia, jak również inni małoletni, jeżeli przeprowadzają zbiórkę
na rzecz organizacji pożytku publicznego w rozumieniu przepisów o działalności pożytku
publicznego i o wolontariacie, pod nadzorem osób pełnoletnich odrębnie upoważnionych do
tego przez tę organizację (art. 7 ust.1a uZbPubl). Każda z takich osób musi posiadać
specjalną legitymację, który powinna zawierać: numer kolejny, nazwę przeprowadzającego
zbiórkę i jego adres, cel zbiórki publicznej, nazwę organu, który udzielił pozwolenia, numer
i datę wydanego pozwolenia, fotografię osoby przeprowadzającej zbiórkę publiczną, jej imię,
nazwisko i adres oraz określenie terminu ważności legitymacji. Legitymacja osoby
małoletniej powinna zawierać również imię i nazwisko osoby pełnoletniej, odrębnie
upoważnionej do nadzoru nad małoletnim. Legitymacja powinna być podpisana przez osoby
uprawnione do reprezentowania przeprowadzającego zbiórkę publiczną i potwierdzona
pieczęcią tej instytucji (§ 8 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych
i Administracji z dnia 6 listopada 2003 r. w sprawie sposobów przeprowadzania zbiórek
publicznych oraz zakresu kontroli nad tymi zbiórkami. Nadto niezwykle istotny jest fakt, iż
osoby organizujące lub przeprowadzające zbiórkę nie mogą za świadczone czynności
otrzymywać jakiegokolwiek wynagrodzenia (art. 7 ust 2 uZbPubl).
Organizacja przeprowadzająca zbiórkę publiczną prowadzi w formie rejestru
dokumentację dotyczącą przebiegu akcji zbiórkowej, zawierającą następujące informacje:
1) komu, kiedy i jakie puszki kwestarskie, skarbony stacjonarne, przedmioty i cegiełki
wartościowe zostały wydane;
2) kiedy przeprowadzona zbiórka publiczna została zakończona;
3) sumę zebranych ofiar pieniężnych;
4) rodzaj i ilość zebranych ofiar w naturze (§ 10 ust. 1 rozporządzenia Ministra Spraw
Wewnętrznych i Administracji z dnia 6 listopada 2003 r. w sprawie sposobów
przeprowadzania zbiórek publicznych oraz zakresu kontroli nad tymi zbiórkami).
Dane, o których mowa powyżej muszą być potwierdzone podpisami osób, które
zbiórkę przeprowadzały i które odebrały zebrane ofiary. Usuwanie wpisów bądź czynienie ich
nieczytelnymi jest niedozwolone. Dozwolone są przekreślenia dające możliwość odczytania
przekreślonej treści (§ 10 ust. 2 i 3 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych
i Administracji z dnia 6 listopada 2003 r. w sprawie sposobów przeprowadzania zbiórek
publicznych oraz zakresu kontroli nad tymi zbiórkami). Dokumentację, o której mowa
powyżej przechowuje się przez okres 2 lat od dnia zakończenia zbiórki (§ 11 rozporządzenia
170
Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 6 listopada 2003 r. w sprawie sposobów
przeprowadzania zbiórek publicznych oraz zakresu kontroli nad tymi zbiórkami).
Ostatnim obowiązkiem ciążącym na organizatorze zbiórki jest podanie wyników
zbiórki i sposobu zużytkowania zebranych ofiar do wiadomości organu, który udzielił
pozwolenia (poprzez złożenie sprawozdania) oraz ogłoszenie w terminie 1 miesiąca w
prasie, w rozumieniu przepisów Prawa prasowego, o zasięgu obejmującym co najmniej
obszar, na którym zbiórka została przeprowadzona. Publiczne ogłoszenie wyników zbiórki
publicznej musi zawierać:
1) nazwę i siedzibę przeprowadzającego zbiórkę publiczną;
2) nazwę organu oraz datę i numer pozwolenia;
3) sumę zebranych ofiar pieniężnych, uwzględniającą ilość i rodzaj zebranych ofiar na
poszczególne cele, według form zbiórki publicznej;
4) rodzaj i ilość zebranych ofiar w naturze;
5) wysokość kosztów przeprowadzenia zbiórki publicznej, z dokładnym wymienieniem
rodzaju i wysokości poszczególnych wydatków (par. 12 rozporządzenia Ministra
Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 6 listopada 2003 r. w sprawie sposobów
przeprowadzania zbiórek publicznych oraz zakresu kontroli nad tymi zbiórkami.
Kończąc warto również wspomnieć że zgodnie z ustawą o zbiórkach publicznych nie ma ona
zastosowania do:
1) do zbierania ofiar na cele religijne, kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą,
naukową, oświatową i wychowawczą oraz utrzymanie duchownych i członków
zakonów, jeżeli odbywają się w obrębie terenów kościelnych, kaplic oraz w miejscach
i okolicznościach zwyczajowo przyjętych w danej okolicy i w sposób tradycyjnie
ustalony;
2) do zbiórek, przeprowadzanych w drodze loterii pieniężnych lub fantowych, jeżeli
zbiórki te nie są przeprowadzane w miejscach publicznych;
3) do zbiórek, przeprowadzanych w lokalach prywatnych wśród grona osób znajomych
osobiście przeprowadzającym zbiórkę;
4) do zbiórek wśród młodzieży szkolnej w lokalach szkolnych, odbywających się na
podstawie pozwolenia władz szkolnych;
5) do zbiórek koleżeńskich w lokalach urzędów publicznych na cele godne poparcia,
odbywających się na podstawie pozwolenia przełożonego urzędu (art. 13 uZbPulb).
171
Zatem w przypadku powyższych zbiórek mogą być one przeprowadzone bez
uzyskania pozwolenia oraz bez spełnienia wymogów przewidzianych ustawie. Nie mają one
również przymiotu zbiórek publicznych w rozumieniu ustawy.
7.1.3. Pojęcie i cechy osób prawnych
W obrocie prawnym działają faktycznie tylko ludzie. Mogą oni działać samodzielnie,
realizując własne cele, ale mogą też działać wspólnie dla realizacji swych wspólnych celów.
Aby ułatwić realizację takich wspólnych celów pomyślana jest konstrukcja osób prawnych.
Istota osoby prawnej sprowadza się do tego, że jest to wprawdzie organizacja tworzona
przez ludzi, jednakże prawo nakazuje traktować tą jako odrębny od tych ludzi twór. Kategoria
osób prawnych została kreowana przez przepisy prawa cywilnego, one też normują istotę,
tworzenie, zasady działania i likwidację osób prawnych. Z przepisów tych wynika, że osoba
prawna charakteryzuje się następującymi cechami:
a) posiada zdolność prawną,
b) posiada zdolność do czynności prawnych,
c) status osoby prawnej został przyznany
organizacji przez ustawę.
Posiadanie przez osobę prawną zdolności prawnej
oznacza, że może być ona podmiotem praw
i obowiązków cywilnoprawnych, czyli, że
przysługują jej prawa i obowiązki cywilnoprawne
(art. 8 KC). To osobie prawnej, a nie tworzącym ją
ludziom przysługuje nabyty przez osobę prawną
majątek. Także długi obciążają samą osobę
prawną, a nie tworzących ją ludzi (czym innym jest
jednak, że czasem akty prawne nakładają na
pewne osoby działające w charakterze organów osób prawnych odpowiedzialność za długi
osoby prawnej – jest to zawsze odpowiedzialność ustanowiona obok odpowiedzialności
osoby prawnej, a nie zamiast odpowiedzialności osoby prawnej).
Posiadanie przez osobę prawną zdolności do czynności prawnych oznacza, że
osoba ta może działać w obrocie cywilnoprawnym w swoim imieniu. Oczywiście z uwagi na
charakter osób prawnych jako organizacji ludzi, może ona faktycznie działać tylko poprzez
ludzi. Dlatego też prawo przyjęło konstrukcję tzw. organów osoby prawnej. Organy osoby
prawnej to części struktury organizacyjnej osoby prawnej. Tworzą je osoby, które w myśl
przepisów prawa lub statutu osoby prawnej są uprawnione do działania za osobę prawną.
Zachowanie osób wchodzących w skład organu jest przez prawo traktowane jako
172
zachowanie samej osoby prawnej, jeżeli osoby wchodzące w skład organu działały jako
organ i jednocześnie działały w zakresie przyznanych im przez przepisy i statut kompetencji.
Samo spełnianie przez organizację powyższych cech nie wystarcza jeszcze do
uznania organizacji za osobę prawną. Otóż według art. 33 KC osobą prawną jest Skarb
Państwa oraz jednostki organizacyjne, którym przepisy przyznają osobowość prawną. To
przepis prawa decyduje zatem, czy dana organizacja posiada status osoby prawnej.
Przepisy prawa mogą przyznawać osobowość prawną bądź określonym organizacjom (np.
art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim tekst jednolity
Dz.U. z 2005, Nr 1, poz. 2, z późn. zm., który stanowi, że Narodowy Bank Polski posiada
osobowość prawną) bądź określonemu typowi organizacji (np. art. 17 ust. 1 PrStowarz, który
stanowi, że stowarzyszenie uzyskuje osobowość prawną z chwilą wpisania do rejestru).
Powstanie, ustrój i ustanie osób prawnych określają właściwe przepisy;
w wypadkach i w zakresie w przepisach tych przewidzianych organizację i sposób działania
osoby prawnej reguluje także jej statut (art. 35 KC). Statut osoby prawnej nie ma charakteru
prawa lecz czynności prawnej zbliżonej do umowy. Jest on wiążący dla członków osoby
prawnej i członków organów osoby prawnej, na zasadzie zgody na poddanie się jego
regulacjom wyrażonej przez osoby przystępujące w charakterze członków osoby prawnej lub
członków organów osób prawnych.
Co do zasady jednostka organizacyjna uzyskuje osobowość prawną z chwilą jej
wpisu do właściwego rejestru, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej (art. 37 § 1
KC). Rodzaje rejestrów oraz ich organizację i sposób prowadzenia regulują przepisy innych
ustaw niż KC (art. 37 § 2 KC).
7.1.4 Zagadnienia rejestracyjne organizacji pozarządowych
Mając na uwadze tematykę niniejszego podręcznika, należy skupić się na
problematyce funkcjonowania Krajowego Rejestru Sądowego, bowiem to właśnie do
objętych nim rejestrów wpisywane są organizacje pozarządowe będące osobami prawnymi.
Można natomiast pominąć problematykę innych rejestrów.
Funkcjonowanie Krajowego Rejestru Sądowego (zwanego dalej KRS) normują
przede wszystkim: ustawa z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (tekst
jednolity Dz.U. z 2007 r., Nr 168, poz. 1186 z późn. zm.); ustawa z dnia 17 listopada 1964 r.
Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z 1964r, Nr 43, poz. 296, z późn. zm.); ustawa z
dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jednolity Dz.U. z
2010 r., Nr 90, poz. 594, z późn. zm.); ustawa z dnia 22 grudnia 1995 r. o wydawaniu
Monitora Sądowego i Gospodarczego (Dz.U. z 1996 r., Nr 6, poz. 42, z późn. zm.);
rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 grudnia 2011 r. w sprawie warunków
organizacyjno-technicznych dotyczących formy wniosków i dokumentów oraz ich składania
173
drogą elektroniczną do sądów rejestrowych i Centralnej Informacji Krajowego Rejestru
Sądowego oraz sposobu posługiwania się dokumentami wydanymi w postaci elektronicznej
(Dz.U. z 2011 r., Nr 299, poz. 1773); rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 27
grudnia 2011 r. w sprawie ustroju i organizacji Centralnej Informacji Krajowego Rejestru
Sądowego oraz trybu i sposobu udzielania informacji z Krajowego Rejestru Sądowego i
wydawania kopii dokumentów z katalogu, a także struktury udostępnianych informacji o
podmiotach wpisanych do Rejestru oraz cech wydruków umożliwiających ich weryfikację z
danymi w Rejestrze (Dz.U. z 2011 r., Nr 297, poz. 1760); rozporządzenie Ministra
Sprawiedliwości w sprawie określenia wysokości opłat za udzielanie informacji, wydawanie
odpisów, wyciągów i zaświadczeń z Krajowego Rejestru Sądowego oraz za udostępnianie
kopii dokumentów z elektronicznego katalogu dokumentów spółek
z dnia 19 grudnia 2006 r. (Dz.U. z 2006 r., Nr 247, poz. 1812); rozporządzenie Ministra
Sprawiedliwości z dnia 15 kwietnia 1996 r. w sprawie organizacji, sposobu wydawania
i rozpowszechniania oraz podstawy ustalania ceny numerów Monitora Sądowego
i Gospodarczego i wysokości opłat za zamieszczenie w nim ogłoszenia lub obwieszczenia
(Dz.U. z 1996 r., Nr 45, poz. 204, z późn. zm.); zarządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia
15 grudnia 2006 r. w sprawie sposobu i trybu przekazywania przez sądy rejestrowe danych
rejestrowych do Centralnej Informacji Krajowego Rejestru Sądowego (Dz.Urz.MS z 2006 r.,
Nr 8, poz. 132); zarządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 27 grudnia 2006 r. w sprawie
warunków organizacyjno-technicznych przekazywania przez sądy rejestrowe dokumentów
drogą elektroniczną do katalogu oraz sposobu ich przechowywania (Dz.Urz.MS z 2006 r., Nr
8, poz. 133).
Według art. 1 uKRS, KRS składa się z:
1) rejestru przedsiębiorców;
2) rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz
samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej;
3) rejestru dłużników niewypłacalnych.
Obowiązek wpisu do rejestru przedsiębiorców, według art. 36 uKRS dotyczy:
1) spółek jawnych;
2) europejskich zgrupowań interesów gospodarczych;
3) spółek partnerskich;
4) spółek komandytowych;
5) spółek komandytowo-akcyjnych;
6) spółek z ograniczoną odpowiedzialnością;
7) spółek akcyjnych;
174
8) spółek europejskich;
9) spółdzielni;
10) spółdzielni europejskich;
11) przedsiębiorstw państwowych;
12) instytutów badawczych;
13) przedsiębiorców określonych w przepisach o zasadach prowadzenia na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej działalności gospodarczej w zakresie drobnej wytwórczości
przez zagraniczne osoby prawne i fizyczne;
14) towarzystw ubezpieczeń wzajemnych;
15) towarzystw reasekuracji wzajemnej;
16) oddziałów przedsiębiorców zagranicznych działających na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej;
17) głównych oddziałów zagranicznych zakładów ubezpieczeń;
18) głównych oddziałów zagranicznych zakładów reasekuracji;
19) instytucji gospodarki budżetowej.
Podmioty te mają obowiązek wpisu do rejestru przedsiębiorców bez względu na to,
czy prowadzą działalność gospodarczą. Przykładowo do rejestru przedsiębiorców wpisuje
się zawsze spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjne, choć według przepisów
regulujących funkcjonowanie tych spółek mogą one być także zakładane do realizacji
wyłącznie innych celów niż prowadzenie działalności gospodarczej.
Ponadto na mocy powołanego wyżej art. 36 uKRS w związku z art. 50 uKRS
obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców podlegają inne osoby prawne, jeżeli
wykonują działalność gospodarczą i podlegają obowiązkowi wpisu do rejestru stowarzyszeń,
innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz samodzielnych publicznych
zakładów opieki zdrowotnej. Nie dotyczy to jedynie samodzielnych publicznych zakładów
opieki zdrowotnej (art. 50 uKRS). Obowiązek wpisu do rejestru przedsiębiorców tych
podmiotów powstaje z chwilą podjęcia działalności gospodarczej. Jeżeli zatem założyciele
organizacji pozarządowej planują, aby jednocześnie z powstaniem organizacji mogła ona
podjąć prowadzenie działalności gospodarczej powinni oni uzyskać wpisy do obu
wspomnianych rejestrów.
Do rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji
oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej wpisuje się, jak sama nazwa wskazuje,
175
stowarzyszenia, inne organizacje społeczne i zawodowe, fundacje oraz publiczne zakłady
opieki zdrowotnej (art. 49 ust. 1 uKRS). Ponadto do tego rejestru wpisuje się organizacje
pożytku publicznego jeżeli nie mają, z innego tytułu, obowiązku dokonania wpisu do
Krajowego Rejestru Sądowego (art. 49a ust. 1 uKRS).
Do rejestru dłużników niewypłacalnych, zgodnie z art. 55 uKRS w związku z art.
1086 § 4 KPC, wpisuje się z urzędu: osoby fizyczne wykonujące działalność gospodarczą,
jeżeli ogłoszono ich upadłość lub jeżeli wniosek o ogłoszenie ich upadłości został
prawomocnie oddalony z tego powodu, że majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza
na zaspokojenie kosztów postępowania albo umorzono prowadzoną przeciwko nim
egzekucję sądową lub administracyjną z uwagi na fakt, iż z egzekucji nie uzyska się sumy
wyższej od kosztów egzekucyjnych; wspólników ponoszących odpowiedzialność całym
swoim majątkiem za zobowiązania spółki, z wyłączeniem komandytariuszy w spółce
komandytowej, jeżeli ogłoszono jej upadłość lub jeżeli wniosek o ogłoszenie jej upadłości
został prawomocnie oddalony z tego powodu, że majątek niewypłacalnego dłużnika nie
wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania albo umorzono prowadzoną przeciwko
nim egzekucję sądową lub administracyjną z uwagi na fakt, iż z egzekucji nie uzyska się
sumy wyższej od kosztów egzekucyjnych; dłużników, którzy zostali zobowiązani do
wyjawienia majątku w trybie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu
egzekucyjnym; osoby, które przez sąd upadłościowy zostały pozbawione prawa
prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek oraz pełnienia funkcji członka
rady nadzorczej, reprezentanta lub pełnomocnika w spółce handlowej, przedsiębiorstwie
państwowym lub spółdzielni; dłużników alimentacyjnych, którzy zalegają z zapłatą za okres
dłuższy niż 6 miesięcy, przeciwko którym jest prowadzona egzekucja komornicza. Ponadto
na wniosek wierzyciela posiadającego tytuł wykonawczy wystawiony przeciwko osobie
fizycznej wpisuje się do rejestru dłużników niewypłacalnych dłużnika, który w terminie 30 dni
od daty wezwania do spełnienia świadczenia nie zapłacił należności stwierdzonej tytułem
wykonawczym (art. 56 uKRS).
KRS prowadzą w systemie informatycznym sądy rejonowe (sądy gospodarcze), obejmujące
swoją właściwością obszar województwa lub jego część tzw. sądy rejestrowe (art. 2 ust. 1
uKRS).
W aktach rejestrowych prowadzi się zbiór wzorów podpisów osób upoważnionych
do reprezentowania podmiotu wpisanego do KRS (art. 11 ust. 1 uKRS). Jednakże w
praktyce zbiór ten obejmuje jedynie wzory podpisów podmiotów wpisanych do rejestru
przedsiębiorców, gdyż podmioty podlegające obowiązkowi wpisu do rejestru stowarzyszeń,
innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz samodzielnych publicznych
zakładów opieki zdrowotnej, które nie składają wniosku o wpis do rejestru przedsiębiorców
nie mają obowiązku dołączania do wniosków wzorów podpisów reprezentantów podmiotu
(art. 49 ust. 4 w zw. z art. 19a ust. 1 i ust. 2 uKRS).
Dla podmiotu wpisanego do KRS prowadzi się odrębne akta rejestrowe obejmujące
w szczególności dokumenty stanowiące podstawę wpisu (art. 9 ust.1 uKRS). Jeżeli przepis
176
ustawy nakazuje zgłoszenie określonych danych sądowi rejestrowemu lub wpisanie ich do
KRS, a dane te nie podlegają według przepisów uKRS wpisowi do określonego działu KRS,
dokumenty zawierające te dane składa się do akt rejestrowych (art. 9 ust. 2 uKRS). Jeżeli
wnioski i dokumenty zostały złożone drogą elektroniczną, w aktach rejestrowych
przechowuje się wydruk tych wniosków i dokumentów wraz ze wskazaniem osób, które je
podpisały (art. 9 ust. 5 uKRS). Ponadto dla spółek prowadzony jest elektroniczny katalog
dokumentów spółek obejmujący niektóre dokumenty spółek (art. 4 ust. 2 pkt. 1 i art. 8a
uKRS).
Jeżeli podmiot wpisywany do KRS działa na podstawie umowy lub statutu, do
wniosku o jego wpisanie dołącza się umowę lub statut (art. 9 ust. 3 uKRS). Do wniosku o
wpis podmiotu do KRS, wniosku dotyczącego zmiany umowy lub statutu podmiotu
wpisanego do KRS, działającego na podstawie umowy lub statutu, dołącza się także tekst
jednolity umowy lub statutu, z uwzględnieniem wprowadzonych zmian (art. 9 ust. 4 zd. 1
uKRS). Tekst jednolity to tekst umowy lub statutu, w którym uwzględniono wszystkie
dokonane zmiany umowy lub statutu, łącznie ze zmianami, które chcemy zarejestrować. Do
tekstu jednolitego nie stosuje się przepisów o formie czynności prawnych (art. 9 ust. 4 zd. 2
uKRS). KC wyróżnia następujące rodzaje form czynności prawnych:
1) forma pisemna (art. 73 § 1 i § 2 KC);
2) forma pisemna z podpisem urzędowo poświadczonym (art. 751 § 1 KC);
3) forma pisemna z urzędowym poświadczeniem daty (art. 81 § 1 KC);
4) forma aktu notarialnego (art. 91 i 92 PrNot, art. 158 KC).
Do zachowania formy pisemnej czynności prawnej konieczne jest złożenie
własnoręcznego podpisu na dokumencie obejmującym treść oświadczenia woli (art. 78 § 1
KC). Podpis ma zostać złożony przez osoby fizyczne dokonujące czynności lub ich
przedstawicieli, a w przypadku podmiotów innych niż osoby fizyczne, przez osoby lub organy
uprawnione do reprezentacji podmiotu. Brak konieczności zachowania przepisów o formie
czynności prawnych oznacza po pierwsze, że wystarczające jest przedstawienie tekstu
jednolitego umowy lub statutu na piśmie, chociażby dla statutu lub umowy była wymagana
jakaś forma np. aktu notarialnego czy forma pisemna. Po drugie tekst jednolity nie musi być
podpisany przez wszystkie osoby, które przyjmowały umowę lub statut, albo ich zmiany.
Wystarczające jest złożenie podpisu pod tekstem jednolitym przez ten organ podmiotu, do
którego kompetencji należy sporządzenie tekstu jednolitego.
KRS jest jawny (art. 8 ust. 1 uKRS). W związku z tym, co do zasady każdemu
przysługuje prawo dostępu do danych zawartych w rejestrze, w aktach rejestrowych i do
wzorów podpisów:
1) każdy ma prawo dostępu do danych zawartych w KRS (art. 8 ust. 2 uKRS);
177
2) każdy ma prawo otrzymać, również drogą elektroniczną, poświadczone odpisy,
wyciągi, zaświadczenia i informacje z KRS (art. 8 ust. 3 uKRS);
3) co do zasady, każdy ma też prawo przeglądania akt rejestrowych podmiotów
wpisanych do KRS (art. 10 ust. 1 uKRS);
4) sąd, w którym są przechowywane akta rejestrowe podmiotu, wydaje w formie
papierowej poświadczone kopie dokumentów złożonych do akt (art. 10 ust. 6 uKRS);
5) każdy ma prawo zapoznać się ze wzorami podpisów osób upoważnionych do
reprezentowania podmiotów wpisanych do KRS (art. 11 ust. 2 uKRS);
6) każdy ma prawo otrzymać z elektronicznego katalogu spółek, drogą elektroniczną,
poświadczone kopie dokumentów znajdujących się w tym katalogu.
Korzystanie z powyższych uprawnień następuje na wniosek osoby uprawnionej.
Aby ułatwić dostęp do danych zawartych w KRS utworzono Centralną Informację
Krajowego Rejestru Sądowego, z oddziałami przy sądach rejestrowych. Centralna
Informacja wydaje odpłatnie odpisy, wyciągi i zaświadczenia oraz udziela informacji z KRS,
które mają moc dokumentów urzędowych, jeżeli zostały wydane w postaci papierowej lub
elektronicznej (art. 4 ust. 3 i ust. 4 uKRS). Zasady ich wydawania normuje rozporządzenie
Ministra Sprawiedliwości z dnia 27 grudnia 2011 r. w sprawie ustroju i organizacji Centralnej
Informacji Krajowego Rejestru Sądowego oraz trybu i sposobu udzielania informacji
z Krajowego Rejestru Sądowego i wydawania kopii dokumentów z katalogu, a także
struktury udostępnianych informacji o podmiotach wpisanych do Rejestru oraz cech
wydruków umożliwiających ich weryfikację z danymi w Rejestrze
Centralna Informacja wydaje dwa rodzaje odpisów z rejestru:
1) odpis pełny zawierający treść wszystkich wpisów w KRS pod danym numerem KRS,
dokonanych od chwili pierwszego wpisu, z wyjątkiem wpisów niepodlegających
ujawnieniu;
2) odpis aktualny zawierający aktualną treść wpisów w KRS pod danym numerem KRS.
Centralna Informacja wydaje wyciągi z rejestru zawierające aktualną treść wpisów
dotyczącą podmiotu wpisanego do KRS pod określonym numerem KRS, obejmującą
wskazane przez wnioskodawcę działy rejestru.
Centralna Informacja wydaje następujące zaświadczenia:
1) -zaświadczenie, że dany podmiot jest wpisany do KRS pod określonym numerem;
2) zaświadczenie, że dany podmiot nie jest wpisany do KRS;
3) zaświadczenie o wykreśleniu danego podmiotu z KRS;
178
4) zaświadczenie o posiadaniu przez podmiot statusu organizacji pożytku publicznego.
Centralna Informacja udziela pisemnych informacji o numerze KRS, pod którym jest
wpisany dany podmiot. Wysokość opłat za wydawanie przez Centralną Informację odpisów,
wyciągów i zaświadczeń oraz za udzielanie informacje normuje § 1 rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 19 grudnia 2006 r. w sprawie określenia wysokości opłat za
udzielanie informacji, wydawanie odpisów, wyciągów i zaświadczeń z Krajowego Rejestru
Sądowego oraz za udostępnianie kopii dokumentów z elektronicznego katalogu dokumentów
spółek. Zgodnie z tym przepisem opłaty są następujące:
1) za informację z rejestru przedsiębiorców, rejestru stowarzyszeń, innych organizacji
społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej
wydaną na wniosek o udzielenie informacji - 5 zł;
2) za odpis pełny z rejestru przedsiębiorców, rejestru stowarzyszeń, innych organizacji
społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej
oraz rejestru dłużników niewypłacalnych, wydany na wniosek o wydanie odpisu
pełnego - 60 zł;
3) za odpis aktualny z rejestru przedsiębiorców, z rejestru stowarzyszeń, innych
organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki
zdrowotnej oraz z rejestru dłużników niewypłacalnych, wydany na wniosek o wydanie
odpisu aktualnego - 30 zł;
4) za wyciąg z rejestru przedsiębiorców, rejestru stowarzyszeń, innych organizacji
społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej,
wydany na wniosek o wydanie wyciągu dotyczący działu 1 - 10 zł, a za każdy
następny dział - 5 zł;
5) za zaświadczenie z rejestru przedsiębiorców, rejestru stowarzyszeń, innych
organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki
zdrowotnej oraz z rejestru dłużników niewypłacalnych, wydane na wniosek o wydanie
zaświadczenia - 15 zł;
6) za kopię dokumentu z elektronicznego katalogu dokumentów spółek wydaną na
wniosek o udostępnienie kopii dokumentu - 50 zł.
Centralna Informacja bezpłatnie udostępnia, na stronie internetowej Ministerstwa
Sprawiedliwości aktualne informacje o podmiotach wpisanych do KRS oraz listę
dokumentów zawartych w elektronicznym katalogu spółek - adres strony: www.ms.gov.pl.
Pobrane samodzielnie z tej strony wydruki komputerowe aktualnych informacji o podmiotach
wpisanych do KRS mają moc zrównaną z mocą dokumentów wydawanych przez Centralną
Informację, jeżeli posiadają cechy umożliwiające ich weryfikację z danymi zawartymi w KRS
(art. 4 ust. 4aa uKRS) Chodzi tu o posiadanie przez wydruk adresu strony internetowej
Ministerstwa Sprawiedliwości, formy graficznej informacji, określonej w cyt. wyżej
rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 27 grudnia 2011 r. w sprawie ustroju
179
i organizacji Centralnej Informacji (…), a także identyfikatora wydruku w postaci
niepowtarzalnego numeru nadanego przez system (§ 9 tegoż rozporządzenia).
Z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w uKRS wpisy do KRS podlegają
obowiązkowi ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym (art. 13 ust. 1 uKRS).
Bardzo ważny wyjątek od tej reguły przewiduje art. 49 ust. 2 uKRS, zgodnie, z którym nie
podlegają obowiązkowi ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym wpisy podmiotów
do rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz
samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej. Trzeba tu podkreślić, że jeżeli
podmiot jest wpisywany do tego ostatniego rejestru, a jednocześnie jest wpisywany do
rejestru przedsiębiorców, to ma on obowiązek dokonać ogłoszenia w Monitorze Sądowym
i Gospodarczym danych wpisanych do rejestru przedsiębiorców. Na wskazanej wyżej
stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości Monitor Sądowy i Gospodarczy został
udostępniony do wglądu.
Aby KRS mógł spełniać należycie swoją funkcję rejestru zaufania publicznego uKRS
przewidziała dla podmiotu obowiązanego do wpisu ujemne skutki braku wymaganego wpisu
oraz wpisu nieprawdziwych danych, a także ujemne skutki nieznajomości dokonanego wpisu
przez osoby trzecie:
1) podmiot obowiązany do złożenia wniosku o wpis do KRS nie może powoływać się
wobec osób trzecich działających w dobrej wierze na dane, które nie zostały wpisane
do KRS lub uległy wykreśleniu z KRS (art. 14 uKRS);
2) osoba trzecia może się powoływać na dokumenty i dane, w odniesieniu do których
nie dopełniono jeszcze obowiązku ogłoszenia w Monitorze Sądowym i
Gospodarczym, jeżeli niezamieszczenie ogłoszenia nie pozbawia jej skutków
prawnych (art. 15 ust. 3 uKRS);
3) podmiot wpisany do KRS ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną
zgłoszeniem do KRS nieprawdziwych danych, jeżeli podlegały obowiązkowi wpisu na
jego wniosek, a także niezgłoszeniem danych podlegających obowiązkowi wpisu do
KRS w ustawowym terminie, chyba że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo
wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie
ponosiodpowiedzialności (art. 18 ust. 1 uKRS);
4) jeżeli sąd rejestrowy stwierdzi, że wniosek o wpis do KRS lub dokumenty, których
złożenie jest obowiązkowe, nie zostały złożone pomimo upływu terminu, wzywa
obowiązanych do ich złożenia, wyznaczając dodatkowy 7-dniowy termin, pod
rygorem zastosowania grzywny; w razie niewykonania obowiązków w tym terminie,
sąd rejestrowy nakłada grzywnę na obowiązanych; sąd rejestrowy może ponawiać
grzywnę; wysokość jednokrotnej grzywny nie może przekroczyć 10.000,00 (dziesięciu
tysięcy) złotych, chyba że dwukrotne nałożenie grzywny okaże się nieskuteczne –
wówczas ograniczenie nie obowiązuje;
180
5) jeżeli pomimo stosowania grzywien osoba prawna wpisana do rejestru
przedsiębiorców nie złoży wymaganych: wniosku o wpis do KRS lub dokumentów,
których złożenie jest obowiązkowe, sąd rejestrowy może ustanowić dla niej kuratora;
6) od dnia ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym nikt nie może zasłaniać
się nieznajomością ogłoszonych wpisów; jednak w odniesieniu do czynności
dokonanych przed upływem szesnastego dnia od dnia ogłoszenia podmiot wpisany
do KRS nie może powoływać się na wpis wobec osoby trzeciej, jeżeli ta udowodni, że
nie mogła wiedzieć o treści wpisu (art. 15 ust. 1 uKRS);
7) w przypadku rozbieżności między wpisem do KRS a ogłoszeniem w Monitorze
Sądowym i Gospodarczym obowiązuje wpis w KRS; jednak osoba trzecia może
powoływać się na treść ogłoszenia, chyba że podmiot wpisany do KRS udowodni, że
osoba trzecia wiedziała o treści wpisu (art. 15 ust. 2 uKRS);
8) jeżeli wpis do KRS nie podlega obowiązkowi ogłoszenia w Monitorze Sądowym
i Gospodarczym, to nikt nie może zasłaniać się nieznajomością treści wpisu w KRS,
chyba że mimo zachowania należytej staranności nie mógł wiedzieć o wpisie (art. 16
uKRS); mając na uwadze dostępność danych o wpisach na stronach internetowych
Ministerstwa Sprawiedliwości, możliwość obrony osoby trzeciej, że przy zachowaniu
należytej staranności nie mogła wiedzieć o treści wpisu będzie występowała
niezwykle rzadko.
Ponadto aby zapewnić spełnianie przez KRS swojej funkcji, uKRS przewiduje
ochronę osób działających w zaufaniu do danych zawartych w KRS, poprzez ustanowienie
domniemania prawnego prawdziwości danych wpisanych do KRS (art. 17 ust. 1 uKRS).
Domniemania prawne to ustanowione przez prawo konstrukcje nakazujące, w razie
udowodnienia pewnego faktu (podstawy domniemania), przyjęcie, że został udowodniony
inny fakt (wniosek domniemania). Domniemania prawne w myśl art. 234 KPC wiążą sąd,
mogą być jednak obalone jeżeli ustawa tego nie wyłącza. Obalenie domniemania oznacza
udowodnienie przez stronę, która przeczy domniemaniu, że nie zachodzi wniosek
domniemania. UKRS nie wyłącza obalenia domniemania prawdziwości danych wpisanych do
KRS, jednak zawiera w tej materii pewne ograniczenia: jeżeli bowiem dane wpisano do KRS
niezgodnie ze zgłoszeniem podmiotu lub bez tego zgłoszenia, podmiot ten nie może
zasłaniać się wobec osoby trzeciej działającej w dobrej wierze zarzutem, że dane te nie są
prawdziwe, jeżeli zaniedbał wystąpić niezwłocznie z wnioskiem o sprostowanie, uzupełnienie
lub wykreślenie wpisu (art. 17 ust. 2 uKRS); ponadto jak już wyjaśniono wyżej, podmiot
obowiązany do złożenia wniosku o wpis do KRS nie może powoływać się wobec osób
trzecich działających w dobrej wierze na dane, które nie zostały wpisane do KRS lub uległy
wykreśleniu z KRS (art. 14 uKRS).
Wpisy w KRS dzielą się na:
1) wpisy konstytutywne, czyli takie, których dokonanie jest warunkiem powstania lub
ustania określonych skutków prawnych; do takich wpisów zalicza się m.in. wpis
181
podmiotu do KRS czy wpis zmiany statutu; dopiero od chwili wpisania podmiotu do
KRS następuje skutek w postaci jego powstania, podobnie, dopiero od chwili
wpisania zmiany statutu do KRS zmiana ta wchodzi w życie;
2) wpisy deklaratoryjne, czyli takie których dokonanie nie jest warunkiem powstania lub
ustania określonych skutków prawnych; do takich wpisów należą m.in. wpis do KRS
zmian w składzie zarządu podmiotu czy wpis do KRS zmiany adresu podmiotu (ale
nie łączącej się ze zmianą siedziby gdyż zmiana siedziby wymaga zmiany statutu);
zmiana w składzie zarządu jest skuteczna od chwili podjęcia uchwały przez
uprawniony organ, podobnie, zmiana adresu podmiotu jest skuteczna z chwilą
podjęcia uchwały przez uprawniony organ.
Należy jeszcze raz podkreślić, gdyż wywołuje to ciągle wątpliwości w praktyce, że
zmiana statutu podmiotu wpisanego do KRS jest skuteczna dopiero z chwilą jej wpisu do
KRS, a nie z chwilą podjęcia uchwały o zmianie statutu przez uprawniony do tego organ, czy
złożenia wniosku o wpis do KRS takiej zmiany. Dotyczy to także zmiany siedziby podmiotu,
która to siedziba zawsze zostaje określona w statucie – zmiana siedziby wymaga zatem
zmiany statutu.
Z kolei zmiany w składzie organów podmiotu wpisanego do KRS np. zarządu, czy
organu kontroli są skuteczne z chwilą podjęcia uchwały o zmianie w składzie tych organów,
a wpis do KRS ma znaczenie jedynie informacyjne. Osoby wybrane w skład organów pełnią
swoje funkcje od chwili ich wybrania, a nie od chwili wpisu do KRS.
Wpisów z KRS dokonuje się co do zasady na wniosek podmiotu podlegającego
obowiązkowi wpisu do KRS. Wniosek o wpis do KRS powinien być złożony nie później niż w
terminie 7 dni od dnia zdarzenia uzasadniającego dokonanie wpisu, chyba że przepis
szczególny stanowi inaczej (art. 22 uKRS).
Zasady składania wniosku o wpis do KRS normuje przede wszystkim art. 19 uKRS.
Wpis do KRS jest dokonywany na wniosek, chyba że przepis szczególny przewiduje wpis z
urzędu (art. 19 ust. 1 uKRS). Wniosek o wpis do KRS składa się na urzędowym formularzu.
Składając wniosek, wnioskodawca bez wezwania uiszcza opłatę sądową, a jeżeli wpis
podlega ogłoszeniu - również opłatę za ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.
Wnioski można także składać na niebarwnych formularzach stanowiących wydruki
komputerowe lub będących kserokopiami formularzy urzędowych. Ponadto wnioski można
składać drogą elektroniczną. Wnioski składane drogą elektroniczną powinny być opatrzone
bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym przy pomocy ważnego
kwalifikowanego certyfikatu (art. 19 ust. 2-2b uKRS).
Wysokość opłat sądowych w postępowaniu rejestrowym normują przepisy art. 52-64
ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Najważniejsze opłaty wynoszą:
1) od wniosku o zarejestrowanie podmiotu w rejestrze przedsiębiorców – 500 złotych;
182
2) od wniosku o zarejestrowanie podmiotu w rejestrze stowarzyszeń, innych organizacji
społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej –
250 złotych; wyjątek stanowi tutaj stowarzyszenie, które jest zwolnione z opłaty na
mocy art. 17 ust. 4 PrStowarz; od wniosku o zarejestrowanie podmiotu rejestrze
stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz
publicznych zakładów opieki zdrowotnej i jednocześnie w rejestrze przedsiębiorców -
500 złotych;
3) od wniosku o wykreślenie podmiotu z rejestru przedsiębiorców lub z rejestru
stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz
publicznych zakładów opieki zdrowotnej połączone z wykreśleniem z KRS – 300
złotych;
4) od wniosku o wykreślenie z rejestru przedsiębiorców - bez wykreślenia z KRS – 150
złotych;
5) od wniosku o dokonanie zmiany wpisu dotyczącego podmiotu wpisanego do rejestru
przedsiębiorców – 250 złotych;
6) od wniosku o dokonanie zmiany wpisu dotyczącego podmiotu wpisanego tylko w
rejestrze stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz
publicznych zakładów opieki zdrowotnej, niewpisanego do rejestru przedsiębiorców –
150 złotych;
7) od wniosku o przyjęcie dokumentów, o których sąd czyni wzmiankę w rejestrze, oraz
dokumentów zawierających dane niepodlegające według przepisów ustawy wpisowi
do określonego działu KRS – 40 złotych;
8) od wniosku o uwierzytelnienie odpisu statutu w postępowaniu rejestrowym – 40
złotych.
W wypadku jednoczesnego wniesienia przez tego samego wnioskodawcę, na kilku
formularzach, kilku wniosków o wpis lub o dokonanie zmian w KRS- pobiera się tylko jedną
opłatę, z tym że jeżeli przepis przewiduje dla danego rodzaju spraw opłaty w różnych
wysokościach - pobiera się opłatę wyższą. Z kolei opłaty za opublikowanie wpisu
w Monitorze Sądowym i Gospodarczym są uregulowane w przepisach paragrafu
8 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 15 kwietnia 1996 r. w sprawie organizacji,
sposobu wydawania i rozpowszechniania oraz podstawy ustalania ceny numerów Monitora
Sądowego i Gospodarczego i wysokości opłat za zamieszczenie w nim ogłoszenia lub
obwieszczenia, wynoszą:
1) za ogłoszenie pierwszego wpisu - 100 złotych;
2) za ogłoszenie kolejnych wpisów - 250 złotych;
3) za inne ogłoszenie publikowane w toku postępowania sądowego - 500 złotych;
183
4) za inne ogłoszenia i obwieszczenia ustala się za ilość znaków, którymi są litery, cyfry,
znaki przestankowe i odstępy między wyrazami, licząc po 0,70 złotych za jeden znak,
nie mniej niż 60 złotych za ogłoszenie; razie żądania użycia w ogłoszeniu lub w
obwieszczeniu szczególnej czcionki oraz dokonania podkreśleń i wytłuszczeń, opłatę
zwiększa się o 30%.
Ogłoszenia wpisów w rejestrze przedsiębiorców dokonywane przez sąd rejestrowy
z urzędu są wolne od opłat. Dokumenty, na których podstawie dokonuje się wpisu do
Krajowego Rejestru Sądowego, składa się w oryginałach albo poświadczonych urzędowo
odpisach lub wyciągach (6944 § 1 KPC).
Jeżeli wniosek o wpis zawiera uchybienia lub braki, to w zależności od ich rodzaju
następują różne skutki: wniosek złożony nie na urzędowym formularzu lub nieprawidłowo
wypełniony podlega zwróceniu, bez wzywania do uzupełnienia braków; w razie zwrócenia
wniosku może on być ponownie złożony w terminie 7 dni od daty doręczenia zarządzenia o
zwrocie; jeżeli wniosek ponownie złożony nie jest dotknięty brakami, wywołuje skutek od
daty pierwotnego wniesienia; skutek taki nie następuje w razie kolejnego zwrotu wniosku,
chyba że zwrot nastąpił na skutek braków uprzednio niewskazanych (art. 19 ust. 3 i 4 uKRS);
natomiast w razie wystąpienia innych braków niż poprzednio wymienione przewodniczący
wzywa stronę, pod rygorem zwrócenia wniosku do jego poprawienia, uzupełnienia lub
opłacenia go w terminie tygodniowym; jeżeli wniosek wniosła osoba zamieszkała lub mająca
siedzibę za granicą, która nie ma w kraju przedstawiciela, przewodniczący wyznacza termin
do poprawienia lub uzupełnienia wniosku albo uiszczenia opłaty nie krótszy niż miesiąc; po
bezskutecznym upływie terminu zwraca wniosek stronie; wniosek zwrócony nie wywołuje
żadnych skutków, jakie wiążą się z wniesieniem wniosku do sądu; wniosek uzupełniony lub
poprawiony w terminie wywołuje skutki od chwili jego wniesienia (art. 19 ust. 3a uKRS
w związku z art. 130 KPC).
Gdy podmiot składa wniosek o pierwszy wpis do rejestru przedsiębiorców
obowiązuje tzw. zasada jednego okienka. Zgodnie z art. 19b ust. 1 uKRS wraz z wnioskiem
o wpis wnioskodawca składa wówczas: wniosek o wpis do krajowego rejestru urzędowego
podmiotów gospodarki narodowej (REGON); zgłoszenie płatnika składek w rozumieniu
przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych; zgłoszenie identyfikacyjne, o którym mowa
w ustawie z dnia 13 października 1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników
i płatników (Dz.U. z 2004 r. Nr 269, poz. 2681, z późn. zm.) (NIP) wraz ze wskazaniem
właściwego naczelnika urzędu skarbowego pod rygorem zwrotu wniosku.
Po dokonaniu wpisu do rejestru przedsiębiorców sąd rejestrowy przesyła z urzędu
powyższe wnioski i zgłoszenia niezwłocznie, nie później niż w terminie 3 dni roboczych od
dnia dokonania wpisu, odpowiednio do: urzędu statystycznego województwa, na terenie
którego przedsiębiorca ma siedzibę, oraz wskazanego przez przedsiębiorcę naczelnika
urzędu skarbowego- wraz z odpisem postanowienia o wpisie i zaświadczeniem o dokonaniu
wpisu (art. 19b ust. 1a uKRS).
184
O nadaniu numeru NIP urząd skarbowy informuje sąd rejestrowy. Po uzyskaniu tej
informacji sąd rejestrowy: dokonuje z urzędu wpisu numeru NIP do KRS - wpis nie podlega
opłacie sądowej ani ogłoszeniu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym; postanowienie o
wpisie nie wymaga uzasadnienia ani doręczenia; przesyła zgłoszenie płatnika składek albo
jego zmiany w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych do właściwej
jednostki terenowej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (art. 19 ust. 1b uKRS).
Zasada jednego okienka nie obowiązuje w przypadku gdy podmiot składa wniosek
w formie elektronicznej; w takim wypadku podmiot wysyła wniosek o nadanie numeru
REGON, zgłoszenie płatnika składek na ubezpieczenie społeczne i zgłoszenie
identyfikacyjne NIP, samodzielnie drogą elektroniczną.
Do pierwszego wniosku o wpis do rejestru przedsiębiorców należy załączyć
dokument potwierdzający uprawnienie do korzystania z lokalu lub nieruchomości, w którym
znajduje się adres podmiotu (art. 19b ust. 2 uKRS). O ile w przypadku spółek kapitałowych
nie stanowi to problemu, gdyż z chwilą zawarcia umowy spółki powstaje spółka
w organizacji, to w przypadku np. stowarzyszeń i fundacji stanowi, to problem gdyż
organizacje te powstają z chwilą wpisu do rejestru. W przypadku organizacji pozarządowych
z reguły ma im przysługiwać tytuł obligacyjny do lokalu lub nieruchomości (np. najem,
użyczenie). W takim wypadku umowę z wynajmującym lub dającym w użyczenie powinny
zawrzeć osoby uprawnione do złożenia wniosku o wpis, w swoim imieniu i zastrzec w niej, że
wynajmujący (dający w użyczenie) wyraża zgodę na przeniesienie praw i obowiązków z tej
umowy na podmiot, po jego zarejestrowaniu.
W sprawach rejestrowych wyłącznie właściwy jest sąd rejestrowy właściwy ze
względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę podmiotu, którego wpis dotyczy (art. 2 ust. 1
uKRS w zw. z art. 6942 KPC).
Wniosek o wpis sąd rejestrowy rozpoznaje nie później niż w terminie 7 dni od daty
jego wpływu do sądu (art. 20a ust. 1 uKRS). Jeżeli jednak rozpoznanie wniosku wymaga
wezwania do usunięcia przeszkody do dokonania wpisu, wniosek powinien być rozpoznany
w terminie 7 dni od usunięcia przeszkody przez wnioskodawcę. Jeżeli rozpoznanie wniosku
wymaga wysłuchania uczestników postępowania albo przeprowadzenia rozprawy, wniosek
należy rozpoznać nie później niż w terminie miesiąca (art.20a ust. 3 uKRS). Wszystkie te
terminy mają charakter instrukcyjny tzn. nie są wiążące dla sądu rejestrowego.
Sąd rejestrowy bada, czy dołączone do wniosku dokumenty są zgodne pod
względem formy i treści z przepisami prawa (art. 23 ust. 1 uKRS). Ponadto sąd ten bada czy
podane nr-y REGON i NIP są prawdziwe, bada również prawdziwość danych, jeżeli ma
uzasadnione wątpliwości (art. 23 ust. 2 uKRS). W postępowaniu rejestrowym stosuje się w
sprawach nieuregulowanych w uKRS przepisy KPC o postępowaniu nieprocesowym (art. 7
uKRS).
Wpis do KRS polega na wprowadzeniu do systemu informatycznego danych
zawartych w postanowieniu sądu rejestrowego niezwłocznie po jego wydaniu. Wpis jest
185
dokonany z chwilą zamieszczenia danych w KRS (art. 20 ust. 1 uKRS). Trzeba podkreślić,
że wpisy te są dokonywane, co do zasady, na podstawie nieprawomocnych postanowień
sądu rejestrowego (art. 6945 § 2 KPC). Postanowienie jest nieprawomocne, gdy przysługuje
od niego środek odwoławczy. Oznacza to, że regułą jest dokonywanie wpisów gdy istnieje
jeszcze możliwość zaskarżenia postanowienia o wpisie. Przyjęto taką regułę gdyż wpisy są
dokonywane w większości przypadków na wniosek zainteresowanego podmiotu, a zatem
zgodnie z jego intencją. Niektóre jednak wpisy, w szczególności wpisy wykreślające podmiot
z KRS następują dopiero po uprawomocnieniu się postanowienia w przedmiocie wpisu (art.
20 ust. 2 uKRS).
Na zakończenie rozważań na temat funkcjonowania KRS należy przypomnieć
o obowiązkach informacyjnych podmiotów wpisanych do KRS, gdyż pomimo dość dotkliwej
sankcji za nieprzestrzeganie tych obowiązków, w praktyce podmioty często o nich
zapominają. Otóż zgodnie z art. 34 uKRS podmioty wpisane do KRS są obowiązane
umieszczać w oświadczeniach pisemnych, skierowanych, w zakresie swojej działalności, do
oznaczonych osób i organów, następujące dane:
1) firmę lub nazwę;
2) oznaczenie formy prawnej wykonywanej działalności;
3) siedzibę i adres;
4) numer NIP;
5) oznaczenie sądu rejestrowego, w którym przechowywane są akta rejestrowe
podmiotu oraz - numer podmiotu w KRS.
W przypadku niewykonania tego obowiązku sąd rejestrowy, który stwierdzi jego
niedopełnienie, może nałożyć grzywnę w wysokości do 5 000 (pięć tysięcy) złotych na osoby
odpowiedzialne za niewykonanie tego obowiązku. Grzywna obciąża osoby odpowiedzialne
np. członków zarządu organizacji, a nie samą organizację. W przypadku niektórych
podmiotów jak np. spółki a ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjne obowiązki
informacyjne normują przepisy szczególne.
7.2. Stowarzyszenie jako organizacja pozarządowa zdolna do przejęcia szkoły.
Powszechna Deklaracja Praw Człowieka, Międzynarodowy Pakt Praw Człowieka,
a także Konstytucja RP zapewniają wolność zrzeszania się. W celu stworzenia warunków do
pełnej realizacji tej wolności, a także umożliwienia obywatelom równego, bez względu na
przekonania, prawa czynnego uczestniczenia w życiu publicznym i wyrażania
zróżnicowanych poglądów oraz realizacji indywidualnych zainteresowań ustawodawca
stworzył odpowiednią ku temu formę prawną – stowarzyszenie.
186
Działalność stowarzyszeń normują przede wszystkim:
1) Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. z 1997 r., Nr
78, poz. 483, z późn. zm.);
2) ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (tekst jednolity Dz.U. z
2001 r., Nr 79, poz. 855, z późn. zm.);
3) ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie
(tekst jednolity Dz.U. 2010 r, Nr 234, poz. 1536 z późn. zm.);
4) ustawa z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (tekst jednolity
Dz.U. z 2007 r., Nr 168, poz. 1186 z późn. zm.).
Według ustawowej definicji stowarzyszenie jest dobrowolnym, samorządnym,
trwałym zrzeszeniem o celach niezarobkowych (art. 2 ust. 1 PrStowarz). Stowarzyszenie jest
zrzeszeniem, a więc formą wspólnej realizacji przez ludzi określonych przez nich celów i przy
tym, osoby te są członkami zrzeszenia. Według przeważającego poglądu członkostwo
oznacza, że pomiędzy członkami, a zrzeszeniem zachodzi stosunek cywilnoprawny
(członkowie i zrzeszenie mają wzajemne prawa i obowiązki o charakterze cywilnoprawnym).
Stowarzyszenie jest zrzeszeniem dobrowolnym, a zatem nikogo nie wolno zmuszać do
udziału w stowarzyszeniu lub ograniczać jego prawa do wystąpienia ze stowarzyszenia; nikt
nie może też ponosić ujemnych następstw z powodu przynależności do stowarzyszenia albo
pozostawania poza nim (art. 6 ust. 2 PrStowarz). Ponadto zakazane jest tworzenie
stowarzyszeń przyjmujących zasadę bezwzględnego posłuszeństwa (art. 6 ust. 1
PrStowarz).
187
Stowarzyszenie jest zrzeszeniem samorządnym, co oznacza, że stowarzyszenie
samodzielnie określa swoje cele, programy działania i struktury organizacyjne oraz uchwala
akty wewnętrzne dotyczące jego działalności (art. 2 ust. 2 PrStowarz). Skutkiem
samorządności jest obowiązek członków społecznej pracy na rzecz stowarzyszenia. Według
art. 2 ust. 3 PrStowarz stowarzyszenie opiera swoją działalność na pracy społecznej
członków; do prowadzenia swych spraw może zatrudniać pracowników. Przepis ten należy
rozumieć w ten sposób, że działalność stowarzyszenia opiera się na pracy społecznej jego
członków, co nie wyklucza jednak możliwość zatrudniania pracowników do prowadzenia
spraw stowarzyszenia. Dotyczyć to będzie takich sytuacji, gdy ilość spraw wymaga
znacznego nakładu pracy. Obowiązek pracy społecznej członków stowarzyszenia nie sięga
bowiem oczywiście aż tak daleko, aby członkowie ci mieli pracować na rzecz stowarzyszenia
np. kosztem poświęcenia swojej działalności zawodowej. Nadto może zachodzić
konieczność powierzenia pewnych spraw stowarzyszenia osobom spoza członków
stowarzyszenia gdy członkowie nie posiadają kompetencji do prowadzenia danych spraw.
Stowarzyszenie jest z założenia zrzeszeniem o charakterze trwałym, co wyklucza
tworzenie stowarzyszeń dla załatwienia jednorazowej sprawy. Stowarzyszenie jest
zrzeszeniem o celach niezarobkowych. Oznacza to, że celem stowarzyszenia nie może być
prowadzenie działalności gospodarczej. Wynika też z tego, że wszelkie dochody z
działalności gospodarczej mogą być przeznaczone wyłącznie na realizację niezarobkowych
celów stowarzyszenia. Działalność gospodarczą mogą prowadzić jedynie tzw.
stowarzyszenia rejestrowe i może mieć ona na celu wyłącznie pozyskanie środków na
finansowanie niezarobkowych celów stowarzyszenia (art. 34 PrStowarz).
Stowarzyszenie jest organizacją pozarządową w rozumieniu art. 3 ust. 2
uDziałPożPubl. PrStowarz wyróżnia dwa formy stowarzyszeń: zasadnicza forma
stowarzyszenia, zwana potocznie stowarzyszeniem „rejestrowym” i uproszczona forma
stowarzyszenia, nazwana przez ustawodawcę stowarzyszeniem zwykłym (art. 40 ust. 1
PrStowarz). Stowarzyszenie zwykłe nie posiada osobowości prawnej, nie może powoływać
terenowych jednostek organizacyjnych, łączyć się w związki stowarzyszeń, zrzeszać osób
prawnych, prowadzić działalności gospodarczej, przyjmować darowizn, spadków i zapisów,
otrzymywać dotacji, ani korzystać z ofiarności publicznej, a środki na swoją działalność
uzyskuje ze składek członkowskich (art. 40 ust. 1, 42 ust. 1 i 2 PrStowarz).
Stowarzyszenie rejestrowe spełnia przewidziane w art. 5 ust. 5g uSysOśw warunki
do przejęcia szkoły do prowadzenia od j.s.t. będącej organem prowadzącym tej szkoły.
Natomiast warunków tych nie spełnia stowarzyszenie zwykłe, gdyż nie posiada osobowości
prawnej.
188
7.2.1 Warunki tworzenia stowarzyszenia
Prawo tworzenia stowarzyszeń przysługuje:
1) obywatelom polskim mającym pełną zdolność do czynności prawnych
i niepozbawionym praw publicznych (art. 3 ust. 1 PrStowarz);
2) cudzoziemcom mającym miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej, na takich samych zasadach jak obowiązujące obywateli polskich (art. 4 ust.
1 PrStowarz).
Zdolność do czynności prawnych jest pojęciem prawa cywilnego. Pojęcie to
oznacza uprawnienie do samodzielnego dokonywania czynności, które wywołują skutki
cywilnoprawne, np. zawieranie umów, sporządzanie testamentów. Przepisy KC wyróżniają
pełną zdolność do czynności prawnych, ograniczoną zdolność do czynności prawnych i brak
zdolności do czynności prawnych (art. 11, art. 12 i art. 15 KC). Pełną zdolność do czynności
prawnych mają osoby prawne, a także osoby fizyczne pełnoletnie i jednocześnie nie
ubezwłasnowolnione (art. 11 i art. 12 KC). Ograniczoną zdolność do czynności prawnych
mają osoby niepełnoletnie, lecz które ukończyły lat trzynaście, a także osoby pełnoletnie,
które zostały ubezwłasnowolnione częściowo (art. 15 i art. 16 KC). Ograniczoną zdolność do
czynności prawnych mają także osoby, dla których w toku postępowania sądowego
o ubezwłasnowolnienie, sąd ustanowił doradcę tymczasowego (art. 548 i art. 549 § 1 KPC).
W myśl przepisów KC pełnoletnim jest ten, kto ukończył lat osiemnaście, a także ten, kto nie
ukończył lat osiemnastu, lecz zawarł związek małżeński (art. 10 § 1 i 2 KC). Pełnoletniości
nie traci się na skutek unieważnienia małżeństwa lub orzeczenia rozwodu (art. 10 § 2 KC).
Natomiast ubezwłasnowolnienie (zarówno całkowite jak i częściowe) może nastąpić
wyłącznie na mocy prawomocnego orzeczenia sądu, w razie spełnienia przewidzianych
przez prawo przesłanek (art. 13 § 1 i art. 16 § 1 KC).
Pozbawienie praw publicznych jest środkiem karnym, który może być orzeczony
przez sąd wobec sprawcy przestępstwa obok kary pobawienia wolności (art. 39 pkt 1 i art. 40
§ 2 KK). Pozbawienie praw publicznych obejmuje utratę czynnego i biernego prawa
wyborczego do organu władzy publicznej, organu samorządu zawodowego lub
gospodarczego, utratę prawa do udziału w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości oraz do
pełnienia funkcji w organach i instytucjach państwowych i samorządu terytorialnego lub
zawodowego, jak również utratę posiadanego stopnia wojskowego i powrót do stopnia
szeregowego; pozbawienie praw publicznych obejmuje ponadto utratę orderów, odznaczeń
i tytułów honorowych oraz utratę zdolności do ich uzyskania w okresie trwania pozbawienia
praw (art. 40 § 1 KK) Sąd może orzec pozbawienie praw publicznych w razie skazania na
karę pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 za przestępstwo popełnione
w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie (art. 40 § 2 KK). Nadto zgodnie
z art. 62 ust. 2 Konstytucji osobom pozbawionym praw publicznych nie przysługuje prawo
udziału w referendum oraz prawo wybierania Prezydenta Rzeczypospolitej, posłów,
senatorów i przedstawicieli do organów samorządu terytorialnego. Pobawienie praw
189
publicznych orzeka się w latach, na okres od roku do 10 lat (art. 43 § 1 KK), obowiązuje ono
od chwili uprawomocnienia się wyroku sądu; okres, na który orzeczono środek nie biegnie
w czasie odbywania kary pozbawienia wolności, chociażby orzeczonej za inne przestępstwo
(art. 43 § 2 KK).
Prawo udziału w stowarzyszeniu przysługuje:
1) obywatelom polskim mającym pełną zdolność do czynności prawnych i
niepozbawionym praw publicznych (art. 3 ust. 1 PrStowarz);
2) małoletnim w wieku od 16 do 18 lat, którzy mają ograniczoną zdolność do czynności
prawnych, z tym że w składzie zarządu stowarzyszenia większość muszą stanowić
osoby o pełnej zdolności do czynności prawnych (art. 3 ust. 2 Pr Stowarz);
3) małoletni poniżej 16 lat, za zgodą przedstawicieli ustawowych, według zasad
określonych w statutach konkretnych stowarzyszeń, bez prawa udziału w głosowaniu
na walnych zebraniach członków oraz bez korzystania z czynnego i biernego prawa
wyborczego do władz stowarzyszenia; jeżeli jednak jednostka organizacyjna
stowarzyszenia zrzesza wyłącznie małoletnich, mogą oni wybierać i być wybierani do
władz tej jednostki (art. 3 ust. 3 PrStowarz);
4) cudzoziemcom na takich samych zasadach jak obywatelom polskim, z tym że
cudzoziemcy niemający miejsca zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej mogą należeć tylko do tych stowarzyszeń, których statuty przewidują taką
możliwość (art. 4 ust. 1 i art. 4 ust. 2 PrStowarz).
Osoby prawne mogą być jedynie tzw. członkami wspierającymi stowarzyszenia (art.
10 ust. 3 PrStowarz). Ich obowiązkiem jest, jak sama nazwa wskazuje, wspieranie
stowarzyszenia. Wsparcie to może mieć charakter pomocy materialnej, czy pracy na rzecz
stowarzyszenia.
Aby utworzyć stowarzyszenie konieczna jest liczba co najmniej piętnastu osób
spełniających warunki uprawniające do założenia stowarzyszenia (art. 9 PrStowarz).
Pierwszym krokiem do założenia stowarzyszenia jest przeprowadzenie zebrania
założycielskiego. Na zebraniu tym założyciele przyjmują statut stowarzyszenia i wybierają
komitet założycielski (art. 9 PrStowarz). W praktyce na zebraniu założycielskim wybiera się
zarząd stowarzyszenia i organ kontroli, a jeżeli statut przewiduje inne jeszcze organy, także
te organy. Uchwała o założeniu stowarzyszenia zapada jednogłośnie. Statut powinien być
podpisany przez wszystkich założycieli.
Należy odróżniać wybór członków organów od powołania członków. Wybór ma
miejsce wtedy gdy wybieramy członków z kilku kandydatów. W przypadku powołania od razu
uprawniony organ powołuje kogoś do pełnienia funkcji nie wybierając z pośród kilku
kandydatów. Niestety w praktyce używa się tych sformułowań zamiennie.
190
Treść statutu ustalają założyciele, z tym że musi on zawierać pewną minimalną
treść, określoną w art. 10 ust. 1 PrStowarz. Zgodnie z tym przepisem statut stowarzyszenia
określa w szczególności:
1) nazwę stowarzyszenia, odróżniającą je od innych stowarzyszeń, organizacji i
instytucji;
2) teren działania i siedzibę stowarzyszenia;
3) cele i sposoby ich realizacji;
4) sposób nabywania i utraty członkostwa, przyczyny utraty członkostwa oraz prawa
i obowiązki członków;
5) władze stowarzyszenia, tryb dokonywania ich wyboru, uzupełniania składu oraz ich
kompetencje;
6) sposób reprezentowania stowarzyszenia oraz zaciągania zobowiązań majątkowych,
a także warunki ważności jego uchwał;
7) sposób uzyskiwania środków finansowych oraz ustanawiania składek członkowskich;
8) zasady dokonywania zmian statutu;
9) sposób rozwiązania się stowarzyszenia.
Stowarzyszenie może tworzyć terenowe jednostki organizacyjne (art. 10 ust. 2 i art.
17 ust. 1a PrStowarz). Jeżeli stowarzyszenie zamierza tworzyć jednostki organizacyjne, jest
obowiązane określić w statucie strukturę organizacyjną i zasady tworzenia tych jednostek
(art. 10 ust. 2 PrStowarz). Terenowe jednostki organizacyjne stowarzyszenia mogą posiadać
osobowość prawną, jeżeli statut stowarzyszenia tak stanowi (art. 17 ust. 1a PrStowarz).
Trzeba podkreślić, iż pojęcie siedziby stowarzyszenia nie jest równoznaczne
z adresem stowarzyszenia. Siedziba to jedynie miejscowość, a nie konkretny adres (ulica, nr
domu). Jeżeli statut nie stanowi inaczej siedzibą stowarzyszenia jest miejscowość, w której
ma siedzibę zarząd stowarzyszenia (art. 41 KC). Dlatego też nie jest wymagane, ani też nie
jest celowe wpisywanie w statucie adresu stowarzyszenia. W razie wpisania w statucie
adresu stowarzyszenia, każda jego zmiana wymagałaby przeprowadzenia procedury zmiany
statutu.
Utworzenie stowarzyszenia wymaga wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego.
Uprawnionym do złożenia wniosku o wpis stowarzyszenia do KRS jest komitet założycielski.
W praktyce, z reguły na zebraniu założycielskim dokonuje się także wyboru organów
stowarzyszenia, co jest rozwiązaniem bardziej praktycznym. W razie dokonania wyboru
organów na zebraniu założycielskim we wniosku o wpis stowarzyszenia do KRS można od
191
razu wskazać członków tych organów. W przeciwnym razie po zarejestrowaniu
stowarzyszenia, będzie zachodziła konieczność złożenia kolejnego wniosku do KRS - o wpis
członków tych organów.
Przebieg zebrania założycielskiego należy zaprotokołować wraz z podjętymi na
zebraniu uchwałami w sprawie założenia stowarzyszenia, przyjęcia statutu, wyboru komitetu
założycielskiego, wyboru organów stowarzyszenia. Możliwe są tutaj do zastosowania dwie
techniki: uchwały wpisuje się wprost do protokołu, lub stanowią one załączniki do protokołu.
Ponadto należy sporządzić listę założycieli stowarzyszenia, zawierającą imiona i nazwiska,
datę i miejsce urodzenia, miejsce zamieszkania oraz własnoręczne podpisy założycieli (art.
12 PrStowarz). Lista założycieli powinna również zawierać oświadczenia założycieli o tym,
że posiadają oni pełną zdolność do czynności prawnych i nie zostali pozbawieni praw
publicznych – oświadczenie to będzie podstawą do zweryfikowania przez sąd rejestrowy czy
założyciele spełniają warunki uprawniające do założenia stowarzyszenia. Wszystkie
powyższe dokumenty autorzy zalecają sporządzić w 3 egzemplarzach (jeden dla
stowarzyszenia i dwa dla sądu rejestrowego, w tym jeden do przekazania organowi
nadzoru). W razie sporządzenia tych dokumentów w jednym egzemplarzu będzie zachodzić
konieczność późniejszego sporządzenia ich odpisów poświadczonych przez sąd lub
notariusza. W postępowaniu rejestrowym należy bowiem przedłożyć dokumenty w oryginale
lub poświadczonych urzędowo odpisach (6944 § 1 KPC). Jeżeli więc stowarzyszenie chce
zachować oryginalny egzemplarz tych dokumentów dla siebie bez potrzeby sporządzania
urzędowego odpisu powinno sporządzić większą ilość egzemplarzy.
7.2.2 Zagadnienia rejestracyjne stowarzyszenia
Stowarzyszenie podlega obowiązkowi wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego.
Stowarzyszenie podlega wpisowi do rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych
i zawodowych, fundacji oraz samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej (art. 49
uKRS). Jeżeli stowarzyszenie ma prowadzić działalność gospodarczą to podlega wpisowi do
tego rejestru, a nadto do rejestru przedsiębiorców (art. 49 i art. 50 uKRS).
Uprawnionym do złożenia wniosku o wpis stowarzyszenia do KRS jest komitet
założycielski (art. 12 PrStowarz). Wniosek o wpis stowarzyszenia w KRS składa się na
urzędowym formularzu „KRS W-20 Wniosek o rejestrację podmiotu w Krajowym Rejestrze
Sądowym FUNDACJA, STROWARZYSZENIE, INNA ORGANIZACJA SPOŁECZNA LUB
ZAWODOWA”
Do wniosku o wpis należy dołączyć jako załączniki wypełnione urzędowe formularze:
1) „KRS-WF Założyciele”;
2) „KRS-WK Organy podmiotu/wspólnicy uprawnieni do reprezentowania spółki”;
192
3) „KRS-WM Przedmiot działalności”.
Ponadto do wniosku o wpis należy dołączyć następujące dokumenty:
1) uchwałę o założeniu stowarzyszenia;
2) listę założycieli;
3) uchwałę o przyjęciu statutu;
4) statut stowarzyszenia;
5) uchwałę o wyborze komitetu założycielskiego;
6) uchwały o wyborze organów (jeżeli zostały wybrane);
7) dokument potwierdzający tytuł prawny do lokalu (w razie rejestracji w rejestrze
przedsiębiorców).
Jeżeli stowarzyszenie wnosi o wpis do rejestru przedsiębiorców to wraz z wnioskiem
o wpis składa jeszcze dokumenty wymagane w związku z obowiązywaniem tzw. zasady
jednego okienka (zasadę tą omówiono powyżej w podrozdziale 7.1.4.). Postępowanie w
sprawach o wpis stowarzyszenia do rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i
zawodowych, fundacji oraz samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej do KRS
jest wolne od opłat sądowych (art. 17 ust. 4 PrStowarz). Jeżeli jednak stowarzyszenie jest
wpisywane nadto do rejestru przedsiębiorców KRS ma ono obowiązek uiszczenia opłaty od
wniosku w kwocie 500 złotych (art. 53 ust. 2 uKSC).
Wniosek o zarejestrowanie stowarzyszenia sąd rejestrowy rozpoznaje niezwłocznie,
a rozstrzygnięcie powinno nastąpić nie później niż w ciągu 3 miesięcy od dnia złożenia
wniosku (art. 13 ust. 1 PrStowarz). Przewidziany dla sądu rejestrowego termin ma charakter
instrukcyjny tzn. nie jest on dla sądu wiążący. W trakcie postępowania rejestrowego sąd
rejestrowy doręcza organowi nadzorującemu odpis wniosku o rejestrację wraz
z załącznikami. Organ ten ma prawo wypowiedzieć się w sprawie wniosku w terminie 14 dni
licząc od dnia jego doręczenia, a także przystąpić, za zgodą sądu, do postępowania jako
zainteresowany (art. 13 ust. 2 PrStowarz). Sąd rejestrowy przed wydaniem postanowienia
o zarejestrowaniu stowarzyszenia, jeżeli uzna za niezbędne dokonanie dodatkowych
ustaleń, wyznacza w tym celu posiedzenie wyjaśniające (art. 15 ust. 1 PrStowarz). Na
posiedzenie wyjaśniające sąd rejestrowy wzywa uczestników postępowania (art. 15 ust. 2
PrStowarz), w szczególności członków komitetu założycielskiego.
Sąd rejestrowy wydaje postanowienie o zarejestrowaniu stowarzyszenia po
stwierdzeniu, że jego statut jest zgodny z przepisami prawa i założyciele spełniają
wymagania określone ustawą (art. 16 PrStowarz). Z kolei sąd rejestrowy odmawia
zarejestrowania stowarzyszenia, jeżeli nie spełnia ono warunków określonych w ustawie (art.
14 PrStowarz).
193
Stowarzyszenie uzyskuje osobowość prawną i może rozpocząć działalność z chwilą
wpisania do Krajowego Rejestru Sądowego (art. 17 ust. 1 PrStowarz). Wpis stowarzyszenia
do KRS następuje z chwilą zamieszczenia w rejestrze danych zawartych w postanowieniu o
wpisie (art. 20 ust. 1 zd. 2 uKRS).
Także terenowa jednostka organizacyjna stowarzyszenia, która według treści
statutu może posiadać osobowość prawną nabywa ją z chwilą wpisania do rejestru (art. 17
ust. 1 w zw. z art. 17 ust. 2 PrStowarz).
O wpisaniu stowarzyszenia do KRS sąd rejestrowy zawiadamia założycieli oraz
organ nadzorujący, przesyłając jednocześnie temu organowi statut (art. 17 ust. 3 PrStowarz).
Po zarejestrowaniu w KRS stowarzyszenie:
1) składa wniosek o wpis do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki
narodowej (REGON);
2) składa zgłoszenie płatnika składek w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń
społecznych;
3) składa zgłoszenie identyfikacyjne, o którym mowa w ustawie z dnia 13 października
1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników (Dz. U. z 2004 r.
Nr 269, poz. 2681, z późn. zm.);
4) zakłada rachunek bankowy.
Jeżeli stowarzyszenie zostało wpisane do rejestru przedsiębiorców nie musi dokonywać
czynności wymienionych w pkt. 1-3.
7.2.3 Działalność stowarzyszenia
Działalność stowarzyszenia polega na realizacji celów stowarzyszenia. Cele te, a
także sposoby ich realizacji powinny być określone w statucie. Cele te muszą mieć charakter
niezarobkowy, co należy do istoty stowarzyszenia. Konstruując cele statutowe należy
pamiętać o tym, aby określić je możliwie szeroko. Każda zmiana celów statutowych wiąże
się bowiem z koniecznością przeprowadzenia procedury zmiany statutu. Konstruując cele
statutowe można posiłkować się katalogiem zadań publicznych wymienionych w art. 4 ust. 1
uDziałPożytPubl.
Dla realizacji celów statutowych stowarzyszenia mogą prowadzić działalność
gospodarczą, nieodpłatną lub odpłatną działalność pożytku publicznego, w inny sposób
gromadzić i przekazywać składniki swojego majątku. Zagadnienia prowadzenia działalności
gospodarczej oraz charakterystyka nieodpłatnej i odpłatnej działalności pożytku publicznego
zostały omówione w podrozdziale pkt. 7.1.2.
194
Należy podkreślić, że w wyniku powyższych działań podejmowanych przez
stowarzyszenie dochodzi do gromadzenia przez nie majątku, który jest jego wyłącznym
majątkiem, a nie majątkiem osobistym osób fizycznych które ją tworzą bądź też wchodzą w
skład jej organów.
Zgodnie z ustawą majątek stowarzyszenia powstaje ze: składek członkowskich,
darowizn, spadków, zapisów, dochodów z własnej działalności, dochodów z majątku
stowarzyszenia oraz z ofiarności publicznej (art. 33 ust. 1 PrStowarz).
Składki członkowskie są opłatami ściśle związanymi z członkostwem
w stowarzyszeniu. Statut każdego stowarzyszenia powinien zawierać zapisy dotyczące
sposobu ustalania składek członkowskich (art. 10 ust. 1 pkt 7 PrStowarz). Należy podkreślić,
że ustawa nie precyzuje, jaki organ stowarzyszenia ma ustalać wysokość składek oraz
którzy członkowie są zobowiązani do ich ponoszenia. Celowe jest przyznanie w statucie
powyższego uprawnienia zarządowi, a nie walnemu zebraniu członków. W takim przypadku
do dokonania zmiany wysokości składki będzie wymagane podjęcie uchwały przez zarząd,
a nie zwoływanie walnego zebrania członków. O tym, którzy członkowie stowarzyszenia
mają obowiązek uiszczać składki decyduje statut stowarzyszenia. Z jego treści może
wynikać, że zobowiązani do zapłaty składek będą zarówno członkowie zwyczajni, jak i
wspierający. Ustawa nie wskazuje również wysokości składki członkowskiej oraz
częstotliwości jej opłacania. Warto zatem ustalić wysokość składki z uwzględnieniem
zarówno potrzeb stowarzyszenia, jak i realnych możliwości zarobkowych członków, a także
ustanowić najdogodniejszy dla członków termin płatności składek (miesięczny, kwartalny,
półroczny, roczny). Statut stowarzyszenia może również określać konsekwencje braku
zapłaty składek przez członka, którymi mogą być nawet zawieszenie w prawach członka czy
też wykluczenie ze stowarzyszenia. Konsekwencją cywilnoprawnego charakteru członkostwa
w stowarzyszeniu jest też to, że w razie braku zapłaty składki stowarzyszenie może naliczać
odsetki za opóźnienie w zapłacie składek, a także dochodzić zaległych składek wraz z
odsetkami za opóźnienie, od swoich członków na drodze sądowej.
Stowarzyszenia jako osoby prawne mogą przyjmować darowizny na zasadach
określonych w kodeksie cywilnym. Poprzez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do
bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swojego majątku (art. 888 KC).
Przedmiotem darowizny mogą być w szczególności nieruchomości, ruchomości, pieniądze,
które zostają przekazane przez darczyńcę na rzecz stowarzyszenia. Stowarzyszenie musi
przeznaczyć przedmiot darowizny na realizację celów statutowych (nie może być podzielony
pomiędzy jego członków). Oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu
notarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się
ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione (art. 890 § 1 KC). Dotyczy to w
szczególności darowizn środków pieniężnych. Należy jednak pamiętać, że w przypadku, gdy
z uwagi na przedmiot darowizny (np.: nieruchomość) wymagana jest forma szczególna (np.:
aktu notarialnego) to istnieje obowiązek zachowania tej szczególnej formy (art. 890 § 2 KC).
Przyjęcie darowizny przez stowarzyszenie wiąże się z koniecznością zapłaty podatku
dochodowego od osób prawnych. Zwolnione od tego podatku są dochody podatników,
195
których celem statutowym jest działalność naukowa, naukowo-techniczna, oświatowa, w tym
również polegająca na kształceniu studentów, kulturalna, w zakresie kultury fizycznej
i sportu, ochrony środowiska, wspierania inicjatyw społecznych na rzecz budowy dróg i sieci
telekomunikacyjnej na wsi oraz zaopatrzenia wsi w wodę, dobroczynności, ochrony zdrowia
i pomocy (art. 17 ust. 1 pkt 4 uPDoP). Zatem jeżeli stowarzyszenie przeznacza dochód
z tytułu darowizny na w/w cele statutowe (pod warunkiem, że są one zapisane w statucie) to
nie ma obowiązku zapłaty podatku. Z podatku dochodowego od osób prawnych są również
zwolnione stowarzyszenia posiadające status organizacji pożytku publicznego w odniesieniu
do prowadzonej przez nią działalności pożytku publicznego (art. 24 ust.1 pkt 1
uDziałPożytPubl).
Stowarzyszenie może nabywać majątek w drodze spadkobrania. KC przewiduje
dwa rodzaje dziedziczenia: dziedziczenie ustawowe i testamentowe. Zgodnie z KC
pierwszorzędne znaczenie ma ostatnia wola spadkodawcy wyrażona w formie testamentu
(dziedziczenie testamentowe), a dopiero w jego braku mamy do czynienia z dziedziczeniem
na podstawie ustawy. Stowarzyszenie może być spadkobiercą wyłącznie jeżeli zostanie
powołane do dziedziczenia na podstawie testamentu, nie dziedziczy natomiast na podstawie
ustawy. Wprawdzie spadek nabywa się z mocy prawa z chwilą śmierci spadkodawcy, to
jednak spadkobierca może spadek odrzucić, a także przyjąć spadek z dobrodziejstwem
inwentarza (ograniczeniem odpowiedzialności za długi spadkowe). W tym celu spadkobierca
może złożyć oświadczenie: o przyjęciu spadku bez ograniczenia odpowiedzialności za długi
(przyjęcie proste), o przyjęciu spadku z ograniczeniem odpowiedzialności (przyjęcie spadku
z dobrodziejstwem inwentarza), jak również może spadek odrzucić (art. 1012 KC). Powyższe
oświadczenie należy złożyć w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca
dowiedział się o tytule swego powołania np.: uzyskując informację o treści testamentu (art.
1015 § 1 KC). W razie braku oświadczenia w powyższym terminie przyjmuje się, że osoba
prawna (w tym stowarzyszenie) nabyła spadek z dobrodziejstwem inwentarza, a zatem
z ograniczoną odpowiedzialnością za długi spadkowe – do wartości składników majątku
spadkowego. Aby stowarzyszenie mogło realnie skorzystać z przysługującemu mu udziału w
spadku konieczne jest przeprowadzenie postępowania o stwierdzenie nabycia spadku oraz
dokonanie działu spadku, ewentualnie sporządzenie przez notariusza tzw. aktu
poświadczenia dziedziczenia oraz dokonanie działu spadku.
Stowarzyszenia mogą również przyjmować zapisy według reguł wynikających z KC.
Z zapisem mamy do czynienia w sytuacji, w której spadkodawca zawiera w sporządzonym
przez siebie testamencie specjalne rozrządzenie, którym zobowiązuje spadkobiercę
ustawowego lub testamentowego do spełnienia określonego świadczenia majątkowego na
rzecz oznaczonej osoby, którą może być stowarzyszenie (art. 968 KC).
Przedmiotem zapisu może być każde świadczenie o charakterze majątkowym, polegające
na działaniu bądź zaniechaniu, w szczególności zobowiązanie do przeniesienia własności i
wydania rzeczy; obowiązek zapłaty określonej kwoty, czy też obowiązek ustanowienia prawa
rzeczowego np.: służebności. Wykonanie zapisu jest obowiązkiem osoby obciążonej i
stanowi dług spadkowy. Zapisobiorca nie składa oświadczenia o przyjęciu zapisu, ale może
196
go odrzuć poprzez złożenie stosownego oświadczenia obciążonemu. KC przewiduje również
szczególną formę zapisu, jaką jest zapis windykacyjny.
Działalność własna stowarzyszenia może opierać się na działalności gospodarczej,
odpłatnej i nieodpłatnej działalności pożytku publicznego. Taka działalność może kreować
dochody (za wyjątkiem nieodpłatnej działalności pożytku publicznego), które będą służyły
realizacji celów statutowych stowarzyszenia. Należy przy tym pamiętać, że uzyskiwanie
dochodów wiąże się z powstaniem obowiązków podatkowych, które należy spełnić.
Stowarzyszenie, jak każda osoba prawna może posiadać majątek, szczególnie w
postaci ruchomości i nieruchomości. Do ruchomości zaliczamy przede wszystkim pojazdy
mechaniczne, sprzęt komputerowy, meble. Nieruchomości dzielą się na nieruchomości
gruntowe, budynkowe i lokalowe. Budynek i lokal z reguły mają charakter części składowej
nieruchomości gruntowej, stanowią one odrębne nieruchomości tylko wtedy gdy przepis
prawa przyznaje im charakter odrębnego od gruntu przedmiotu własności (art. 46 KC). Takie
składniki majątkowe mogą kreować określone dochody np.: z tytułu najmu, dzierżawy, które
będą służyły realizacji celów statutowych stowarzyszenia. Warto podkreślić, że
stowarzyszenie będące właścicielem nieruchomości oprócz uzyskiwania dochodów jest
zobowiązane m.in.: do zapłaty podatku od nieruchomości.
Przez środki pochodzące z ofiarności publicznej należy rozumieć środki uzyskane w
wyniku zbiórki publicznej przeprowadzanej na podstawie pozwolenia wydanego przez
uprawnione organy. Stowarzyszenie jako osoba prawna działa przez swoje organy. Organy
stowarzyszenia dzieli się na obligatoryjne i fakultatywne. Obligatoryjne organy
stowarzyszenia są przewidziane w PrStowarz wprost i są to:
1) walne zebranie członków;
2) zarząd;
3) organ kontroli wewnętrznej.
Z kolei możliwość tworzenia organów fakultatywnych wynika z art. 10 ust. 1 pkt 5
PrStowarz, który stanowi, że statut określa władze stowarzyszenia, tryb dokonywania ich
wyboru, uzupełniania składu oraz ich kompetencje. W praktyce można spotkać się np. z
organem rozpatrującym spory pomiędzy stowarzyszeniem, a jego członkami zwanym sądem
koleżeńskim.
Najwyższą władzą stowarzyszenia jest walne zebranie członków (art. 11 ust. 1 zd. 1
PrStowarz). Statut stowarzyszenia może przewidywać zastąpienie walnego zebrania
członków zebraniem delegatów lub zastąpienie walnego zebrania zebraniem delegatów,
jeżeli liczba członków stowarzyszenia przekroczy określoną w statucie wielkość. W takich
przypadkach statutu powinien określać zasady wyboru delegatów i czas trwania ich kadencji
(art. 11 ust. 2 PrStowarz).
197
W stowarzyszeniu obowiązuje zasada domniemania kompetencji walnego zebrania
członków (delegatów). Oznacza ona, że w sprawach, w których statut nie określa
właściwości władz stowarzyszenia, podejmowanie uchwał należy do walnego zebrania
członków (art. 11 ust. 1 zd. 2 PrStowarz). Niezwykle ważnym jest zatem, aby precyzyjnie
określić w statucie kompetencje pozostałych organów stowarzyszenia.
Walne zebrania członków dzielą się na: zwyczajne i nadzwyczajne. Zwyczajne
walne zebranie członków musi być zwołane raz w roku, w terminie do 30 czerwca, natomiast
nadzwyczajne w zależności od potrzeb. Sposób zwoływania zwyczajnego oraz
nadzwyczajnego walnego zebrania oraz jakie organy są do tego uprawnione powinien
wynikać wprost z zapisów statutu.
Specyfika tego organu polega na tym, że osoby wchodzące w jego skład nie
pochodzą z wyboru, lecz z faktu bycia członkiem stowarzyszenia. Zatem walne zebranie
członków tworzą wszyscy członkowie zwyczajni stowarzyszenia. Niekiedy statuty
stowarzyszeń przewidują możliwość uczestnictwa na walnym zebraniu członków będących
członkami wspierającymi, którzy nie mają jednak prawa głosu. Walne zebranie członków
posiada w praktyce niezwykle istotne kompetencje takie jak choćby wybór i odwoływanie
członków zarządu i organu kontroli, zatwierdzanie ewentualnych regulaminów działania tych
organów, zmiana statutu, likwidacja stowarzyszenia i przeznaczenie majątku zlikwidowanego
stowarzyszenia.
Walne zebranie jako organ kolegialny wyraża swoją wolę w postaci uchwał. O tym,
czy uchwała taka ma być podjęta w głosowaniu tajnym czy też jawnym oraz jaką większością
głosów (zwykłą, bezwzględną, kwalifikowana) decydują zapisy statutu. Zwykła większość
oznacza, że ilość głosów „za” musi być większa niż głosów „przeciw”, głosów
„wstrzymujących się” nie uwzględnia się. Bezwzględna większość oznacza, ze ilość głosów
„za” musi być większa niż suma głosów „przeciw” i „wstrzymujących się”. Większość
kwalifikowana to większość, dla której będą wymagane jeszcze surowsze warunki. Często w
statutach przyjmuje się dodatkowe wymogi dotyczące możliwości obradowania przez walne
zebranie i podejmowania uchwał, dotyczące minimalnej ilości członków biorących udział w
walnym zebraniu i głosowaniu (kworum).
Zarząd stowarzyszenia jest z natury rzeczy organem zarządzającym działalnością
stowarzyszenia. Jednakże PrStowarz nie wylicza jego kompetencji. Zatem należy je
precyzyjnie określić w statucie. Warto wprowadzić jak najszerszą kompetencję działań dla
zarządu, obejmującą w szczególności reprezentowanie stowarzyszenia, prowadzenie
bieżącej działalności, przyjmowanie członków, zatrudnianie pracowników (niebędących
jednocześnie członkami zarządu), ustalanie wysokości składek członkowskich oraz ich
ewentualne umarzanie. W przypadku braku przyznania kompetencji zarządowi bądź
organowi kontroli wewnętrznej, kompetencje te przejmuje walne zebranie członków
stowarzyszenia.
198
Od postanowień statutu będzie zależało, kto może być członkiem zarządu, ile osób
liczy ten organ, w jaki sposób będzie on wybierany oraz jakie będzie miał kompetencje.
Wydaje się że członkami zarządu stowarzyszenia mogą być zarówno osoby, które są
jednocześnie członkami stowarzyszenia, jak również osoby spoza jego składu. W praktyce
przyjmuje się jednak, że członkami zarządu stowarzyszeń mogą być osoby będące
jednocześnie jego członkami, znające specyfikę jego działania oraz dążące swoim
postępowaniem do realizacji jego celów. Statut stowarzyszenia musi również określać, jak
liczny będzie to organ. Ustawa nie przewiduje żadnych ograniczeń w tym względzie, a zatem
może on liczyć od 1 do nieograniczonej ilości osób. Należy jednak pamiętać, że ustalenie
zbyt dużej ilości członów będzie się wiązało z koniecznością osobistego udziału w pracach
tego organu przez wszystkich członków. Zarząd stowarzyszenia może być organem o
wahadłowej ilości członów np.: od 3 do 5. Taki zapis ma duży walor praktyczny, bo w
sytuacji, w której dana osoba będąca jego członkiem utraci członkostwo w tym organie lub
sama zrezygnuje, nie będzie zachodziła konieczność przeprowadzania wyborów
uzupełniających (do czasu, gdy liczba członków spadnie poniżej dolną granicę określoną w
statucie). Takie rozwiązanie nie sparaliżuje pracy zarządu.
Zarząd jako organ kolegialny również podejmuje decyzje w postaci uchwał. Warunki
i tryb ich podejmowania powinien określać statut. Z kolei na zewnątrz tj. wobec osób trzecich
zarząd reprezentuje stowarzyszenie według tzw. zasad reprezentacji. Reprezentacja
obejmuje składanie wszelkich oświadczeń woli w imieniu osoby prawnej jaką jest
stowarzyszenie, w tym oświadczeń w przedmiocie praw i obowiązków majątkowych.
W zakresie zasad reprezentacji możliwe są dwa rozwiązania:
1) reprezentacja jednoosobowa;
2) reprezentacja łączna.
Reprezentacja jednoosobowa polega na tym, że każdy lub określony członek
zarządu może samodzielnie reprezentować stowarzyszenie np.: podpisując umowę o pracę,
o dofinansowanie czy też o kredyt. Reprezentacja łączna polega na łącznym uprawnieniu
dwóch lub więcej członków zarządu do reprezentowania stowarzyszenia. W praktyce
reprezentacja łączna jest regułą.
Ustalając zasady reprezentacji należy pamiętać o tym, aby przyjąć takie
rozwiązanie, które uchroni stowarzyszenie przed sytuacją, gdy nie ma osób uprawnionych do
jego reprezentacji. Zdarza się tak często gdy statut zastrzega prawo reprezentacji dla jednej
osoby np. zastrzega, że stowarzyszenie reprezentuje jednoosobowo prezes, albo zastrzega,
że stowarzyszenie reprezentuje wprawdzie dwóch członków zarządu lecz jednym z nich
musi być prezes. W razie przeszkody do dokonania czynności przez prezesa brak jest
możliwości dokonania czynności przez stowarzyszenie.
Jeżeli w statucie kompetencja do reprezentacji stowarzyszenia zostanie przyznana
zarządowi, jednakże brak jest zapisów dotyczących zasad reprezentacji, to należy przyjąć,
że do reprezentacji stowarzyszenia są uprawnieni wszyscy członkowie stowarzyszenia
199
działający łącznie. Wynika to z faktu, iż zarząd jest organem kolegialnym, a więc co do
zasady działa kolegialnie.
Stowarzyszenia często przyjmują rozwiązania, w których uzależniają uprawnienie
członków zarządu do dokonywania niektórych czynności prawnych od zgody innych
organów. Przykładowo przyjmuje się, że zawarcie umowy rodzącej zobowiązanie finansowe
powyżej określonej kwoty wymaga uprzedniej uchwały walnego zebrania lub komisji
rewizyjnej. Rozwiązania takie są dopuszczalne. W związku z tym dokonując czynności ze
stowarzyszeniem należy zwrócić uwagę na to, czy statut stowarzyszenia nie przewiduje tego
rodzaju ograniczeń, a jeżeli takowe przewiduje, to czy zarząd legitymuje się zgodą
odpowiedniego organu.
Naruszenie zasad reprezentacji stowarzyszenia ma poważne konsekwencje, gdyż
grozi nieważnością czynności prawnej (art. 39 KC w zw. z art. 58 KC). Należy w tym miejscu
zwrócić uwagę, że w praktyce sądowej pojawia się tendencja do poszukiwania sposobu
„ratowania” ważności takich czynności, jednakże zasadę nadal stanowi nieważność
czynności.
Czym innym jest natomiast dokonanie czynności przez członków zarządu wprawdzie
zgodnie z zasadami reprezentacji stowarzyszenia, lecz wbrew uprzedniej uchwale zarządu
w danej kwestii. Otóż czynność taka jest ważna, jako dokonana zgodnie z zasadami
reprezentacji, jednak członkowie zarządu, którzy jej dokonali ponoszą odpowiedzialność
wobec stowarzyszenia za działanie sprzeczne z uchwałą zarządu. Może to być
odpowiedzialność za wyrządzoną stowarzyszeniu szkodę przy sprawowaniu funkcji członka
zarządu (art. 471 KC), może to także stanowić podstawę do odwołania danej osoby z funkcji
członka zarządu.
Zarząd jest wyłączony od reprezentowania stowarzyszenia w czynnościach
z członkami zarządu. Wynika to ze stosowania w drodze analogii przepisu art. 108 KC, który
w odniesieniu do pełnomocnika ustanawia regułę, iż pełnomocnik nie może być drugą stroną
czynności prawnej, której dokonuje w imieniu mocodawcy, chyba że co innego wynika z
treści pełnomocnictwa albo że ze względu na treść czynności prawnej wyłączona jest
możliwość naruszenia interesów mocodawcy. Chodzi tu o zabezpieczenie interesów
stowarzyszenia. Dlatego też kompetencję do dokonywania takich czynności należy przyznać
innemu organowi. Ze względów praktycznych celowe jest powierzenie tego uprawnienia
organowi kontroli wewnętrznej. (łatwiej zwołać posiedzenie organu kontroli wewnętrznej niż
walnego zebrania).
Stowarzyszenie jako osoba prawna może również, na ogólnych zasadach, działać
przez pełnomocnika.
Pełnomocnikiem może być zarówno osoba fizyczna (nawet ograniczona
w zdolności do czynności prawnych), jak i osoba prawna np.: inne stowarzyszenie, fundacja,
spółka akcyjna, spółka z o.o. Udzielenie pełnomocnictwa stanowi czynność prawną, a zatem
musi nastąpić zgodnie z zasadami reprezentacji stowarzyszenia.
200
KC w art. 98 wyróżnia trzy rodzaje pełnomocnictw:
1) ogólne;
2) rodzajowe;
3) do poszczególnych czynności.
Udzielenie pełnomocnictwa ogólnego upoważnia do dokonywania czynności
zwykłego zarządu. Pojęcie czynności zwykłego zarządu jest niedookreślone. Podkreśla się,
że ma ono charakter relatywny w zależności od rodzaju osoby mocodawcy, rodzaju i zakresu
jego działalności, wielkości jego majątku.
Udzielenie pełnomocnictwa rodzajowego upoważnia do dokonywania czynności
określonego rodzaju (np. pełnomocnictwo do zawierania określonego rodzaju umów w
imieniu mocodawcy).
Udzielenie pełnomocnictwa do poszczególnych czynności upoważnia do dokonania
tych właśnie czynności.
Wbrew zatem powszechnemu mniemaniu, nie istnieje możliwość udzielenia
pełnomocnictwa do prowadzenia wszelkich spraw mocodawcy.
Do zawarcia umowy o przekazanie przez j.s.t. szkoły do prowadzenia
pełnomocnictwo ogólne jest niewystarczające.
W przypadku, gdy do ważności dokonanej przez pełnomocnika czynności prawnej
jest wymagana szczególna forma, np.: forma aktu notarialnego do sprzedaży nieruchomości,
to pełnomocnictwo musi być udzielone również w tej szczególnej formie (art. 99 § 1 KC).
Mocodawca może w każdym czasie odwołać udzielone pełnomocnictwo, chyba że zrzekł się
możliwości jego odwołania (art. 101 § 1 KC). Po wygaśnięciu umocowania pełnomocnik jest
zobowiązany do zwrotu mocodawcy dokumentu pełnomocnictwa. Może on jednak żądać
poświadczonego odpisu tego dokumentu. Wygaśnięcie dokumentu powinno być zaznaczone
na wydanym odpisie (art. 102 KC). Udzielone w drodze pełnomocnictwa umocowanie do
działania w imieniu mocodawcy wygasa wraz ze śmiercią pełnomocnika, chyba że w
pełnomocnictwie zastrzeżono inaczej z przyczyn uzasadnionych treścią stosunku prawnego
będącego podstawą pełnomocnictwa (art. 101 § 2 KC). Likwidacja stowarzyszenia i utrata
przez nie osobowości prawnej również będzie przyczyną powodującą wygaśnięcie
pełnomocnictwa.
Inne niż przy organie osoby prawnej, są skutki przekroczenia umocowania przez
pełnomocnika lub działania bez umocowania: zawarta umowa jest nieważna jedynie w
sytuacji gdy mocodawca nie potwierdzi tej umowy (art. 103 § 1 KC); jednostronna czynność
prawna (np. oferta) jest nieważna, chyba że ten komu złożono oświadczenie godził się na
działanie bez umocowania, wtedy stosuje się tę samą regułę co przy umowie (art. 104 KC).
201
Stowarzyszenie jako osoba prawna może również, na ogólnych zasadach, działać
przez pełnomocnika. Pełnomocnikiem może być zarówno osoba fizyczna (nawet
ograniczona w zdolności do czynności prawnych), jak i osoba prawna np.: inne
stowarzyszenie, fundacja, spółka akcyjna, spółka z o.o. Przy ustanowieniu pełnomocnika
należy określić szczegółowy zakres jego działania i kompetencji. W przypadku, gdy do
ważności dokonanej przez niego czynności prawnej jest wymagana szczególna forma np.:
aktu notarialnego do sprzedaży nieruchomości stanowiącej własność stowarzyszenia, to
pełnomocnictwo do działania w imieniu stowarzyszenia musi być udzielone również w tej
szczególnej formie (art. 99 § 1 KC). Stowarzyszenie może w każdym czasie odwołać
udzielone pełnomocnictwo, chyba że zrzekło się możliwości jego odwołania (art. 101 § 1
KC). Po wygaśnięciu umocowania pełnomocnik jest zobowiązany do zwrotu stowarzyszeniu
(mocodawcy) dokumentu pełnomocnictwa. Może on jednak żądać poświadczonego odpisu
tego dokumentu. Wygaśniecie dokumentu powinno być zaznaczone na wydanym odpisie
(art. 102 KC). Udzielone w drodze pełnomocnictwa umocowanie do działania w imieniu
stowarzyszenia wygasa wraz ze śmiercią pełnomocnika, chyba że w pełnomocnictwie
zastrzeżono inaczej z przyczyn uzasadnionych treścią stosunku prawnego będącego
podstawą pełnomocnictwa (art. 101 § 2 KC). Likwidacja stowarzyszenia i utrata przez nie
osobowości prawnej również będzie przyczyną powodującą wygaśnięcie pełnomocnictwa.
Stowarzyszenie obowiązkowo musi posiadać organ kontroli wewnętrznej. Celem jego
działania jest przede wszystkim kontrolowanie całokształtu działalności stowarzyszenia,
w tym gospodarki finansowej. Szczegółowe zasady działania tego organu są określone
w statucie, który stwierdza, jaką nazwę przyjmuje, kto może być jego członkiem, ile liczy
osób, w jaki sposób będzie on wybierany oraz jakie będzie miał kompetencje. Organ kontroli
może przyjąć dobrowolną nazwę. W praktyce przyjmuje dwie podstawowe nazwy: komisja
rewizyjna bądź rada nadzorcza. Warto podkreślić, że przyjęta nazwa w żaden sposób nie
wpływa na zmianę zakresu kompetencji (zawsze pozostaje organem kontroli wewnętrznej).
W odniesieniu do kwestii, kto może być jego członkiem, ile liczy osób, w jaki sposób będzie
on wybierany sytuacja jest analogiczna jak w przypadku zarządu stowarzyszenia, zatem
powyższe stwierdzenia i sugestie można zastosować również do tego organu. Inaczej jest w
przypadku kompetencji tego organu, które powinny wynikać ze statutu. W praktyce przyznaje
się organowi kontroli takie kompetencje jak: kontrolowanie raz w roku całokształtu
działalności stowarzyszenia, występowanie do zarządu w wnioskami wynikającymi z
przeprowadzonych kontroli, czy też składanie wniosków o udzielenie zarządowi
absolutorium.
Rozważając wykorzystanie formy prawnej stowarzyszenia dla prowadzenia przejętej szkoły
publicznej należy uznać, że jest forma bardzo dogodna dla takiej działalności. Nie ma
przeszkód, aby członkami stowarzyszenia byli nauczyciele i pracownicy poza dydaktyczni
szkoły, która ma zostać przejęta, jak również rodzice jej uczniów. Członkowie
stowarzyszenia czynnie uczestniczą w realizacji jego celów statutowych oraz tworzą
najważniejszy organ, jakim jest walne zebranie członków. Na walnym zebraniu członków
zapadają najważniejsze decyzje dla stowarzyszenia. Organ ten posiada również
domniemanie kompetencji w przypadku, gdy statut nie zastrzega, że dana czynność ma być
202
podjęta przez inny organ. Zatem wybór tej formy pozwala na to, że członkowie
stowarzyszenia będą mieli realny wpływ na podejmowane przez nie działania i inicjatywy,
co może mieć duże znaczenie w sytuacji prowadzenia szkoły. W stowarzyszeniach
utworzonych do przejęcia konkretnej szkoły członkami zarządu są z reguły nauczyciele
szkoły, której prowadzenie przejmuje to stowarzyszenie, a prezesem zarządu dyrektor
szkoły.
7.2.4 Nadzór nad stowarzyszeniami
Działalność stowarzyszeń podlega także nadzorowi organów zewnętrznych
w stosunku do stowarzyszenia. Pojęcie nadzoru jest szersze od pojęcia kontroli, gdyż
obejmuje swoim zakresem zarówno ustalenie stanu faktycznego (jak ma to miejsce w
przypadku kontroli), jak i prawo do dokonania zmiany działalności organu nadzorowanego.
Powyższe uprawnienia względem stowarzyszeń mogą wykonywać:
1) organy nadzorujące - starosta właściwy ze względu na siedzibę stowarzyszenia (art.
8 ust. 5 pkt 1 i 2 PrStowarz); w mieście na prawach powiatu organem nadzorującym
będzie prezydent miasta;
2) prokurator na zasadach ogólnych wynikających z kodeksu postępowania cywilnego;
Prokurator może żądać wszczęcia postępowania w każdej sprawie, jak również wziąć
udział w każdym toczącym się już postępowaniu, jeżeli według jego oceny wymaga
tego ochrona praworządności, praw obywateli lub interesu społecznego (art. 7 KPC);
3) Rzecznik Praw Obywatelskich, który po zbadaniu sprawy może żądać wszczęcia
postępowania w sprawach cywilnych, jak również wziąć udział w każdym toczącym
się już postępowaniu na prawach przysługujących prokuratorowi (art. 14 pkt 4
uRPO)sąd w zakresie przewidzianym w ustawie prawo o stowarzyszeniach.
Organ nadzorujący w ramach swojej działalności ma prawo żądać dostarczenia przez
zarząd stowarzyszenia, w wyznaczonym terminie odpisów uchwał walnego zebrania
członków (lub zebrania delegatów) oraz żądać od władz stowarzyszenia niezbędnych
wyjaśnień (art. 25 PrStowarz). Takie działania mogą być podejmowane w sytuacji, gdy organ
nadzoru chce przykładowo dokonać kontroli spełniania przez stowarzyszenie obowiązku
corocznego zwoływania walnego zebrania członków na podstawie sporządzonych przez nie
protokołów i uchwał. Innym przykładem może być otrzymana od osoby trzeciej informacja o
nieprawidłowościach w działaniu stowarzyszenia, na skutek której organ nadzorujący wzywa
władze stowarzyszenia do złożenia wyjaśnień. W razie niezastosowania się przez
stowarzyszenie do wymagań organu nadzorującego, sąd na jego wniosek może nałożyć na
stowarzyszenie grzywnę w wysokości jednorazowo nie wyższej niż 5 000 złotych. Od
grzywny można się zwolnić, jeżeli po jej wymierzeniu stowarzyszenie niezwłocznie zastosuje
się do wymagań organu nadzorującego. Stowarzyszenie, w terminie 7 dni, może również
wystąpić do sądu o zwolnienie od grzywny (art. 26 PrStowarz).
203
Jeżeli organ nadzorujący w toku podejmowanych czynności stwierdzi, że
działalność stowarzyszenia jest niezgodna z prawem lub narusza obligatoryjne
postanowienia statutu, to w zależności od rodzaju i stopnia stwierdzonych nieprawidłowości,
organ ten może wystąpić o usunięcie tych nieprawidłowości w określonym terminie, udzielić
ostrzeżenia władzom stowarzyszenia, wystąpić do sądu o zastosowanie odpowiednich
środków przewidzianych w ustawie (art. 28 PrStowarz).
Sąd na wniosek organu nadzorującego lub prokuratora, może:
1) udzielić upomnienia władzom stowarzyszenia;
2) uchylić niezgodną z prawem lub statutem uchwałę stowarzyszenia;
3) rozwiązać stowarzyszenie, jeżeli jego działalność wykazuje rażące lub uporczywe
naruszanie prawa albo postanowień statutu i nie ma warunków do przywrócenia
działalności zgodnej z prawem lub statutem.
Sąd rozpoznając wniosek, o którym mowa w pkt 3, może na wniosek organu
nadzorującego lub z własnej inicjatywy wydać zarządzenie tymczasowe o zawieszeniu w
czynnościach zarządu stowarzyszenia, wyznaczając przedstawiciela do prowadzenia
bieżących spraw stowarzyszenia. Rozpoznając wniosek o rozwiązanie stowarzyszenia, sąd
może zobowiązać władze stowarzyszenia do usunięcia nieprawidłowości w określonym
terminie i zawiesić postępowanie. W razie bezskutecznego upływu terminu, sąd, na wniosek
204
organu nadzorującego lub z własnej inicjatywy, podejmie zawieszone postępowanie (art. 29
PrStowarz). Powyższy wniosek rozpoznaje sąd rejestrowy w postępowaniu nieprocesowym,
a więc sąd rejonowy, który był właściwy do wpisania stowarzyszenia do rejestru.
W sytuacji, w której stowarzyszenie z jakiejkolwiek przyczyny nie posiada zarządu
zdolnego do działań prawnych, sąd, na wniosek organu nadzorującego lub z własnej
inicjatywy, ustanawia dla niego kuratora. Kurator jest obowiązany do zwołania w okresie nie
dłuższym niż 6 miesięcy walnego zebrania członków (zebrania delegatów) stowarzyszenia w
celu wyboru zarządu. Do czasu wyboru zarządu, kurator reprezentuje stowarzyszenie w
sprawach majątkowych wymagających bieżącego załatwienia. Co istotne wynagrodzenie
kuratora pokrywa się z majątku stowarzyszenia (art. 30 PrStowarz).
Oprócz powyższych uprawnień organ nadzorujący może również złożyć do sądu
wniosek o rozwiązanie stowarzyszenia. Wniosek taki jest wiążący dla sądu w dwóch
sytuacjach: gdy liczba członków stowarzyszenia zmniejszyła się poniżej liczby członków
wymaganych do jego założenia (w przypadku stowarzyszeń uzyskujących osobowość
prawną poniżej 15 osób), stowarzyszenie nie posiada przewidzianych w ustawie władz i nie
ma warunków do ich wyłonienia w okresie nie dłuższym niż rok (art. 31 PrStowarz).
Powyższy wniosek rozpoznaje sąd rejestrowy w postępowaniu nieprocesowym, a
więc sąd rejonowy, który był właściwy do wpisania stowarzyszenia do rejestru.
7.2.5 Poszerzenie celów statutowych istniejącego stowarzyszenia, tak aby mogło
prowadzić szkołę.
Stowarzyszenie, aby mogło prowadzić szkołę musi mieć zapisany w statucie cel
polegający na podejmowaniu działań w zakresie edukacji, którego realizacja ma nastąpić
m.in.: poprzez zakładanie, prowadzenie lub przejmowanie do prowadzenia szkół. Warto
podkreślić, że realizacja zadań w zakresie edukacji jest zaliczana do sfery działalności
pożytku publicznego (art. 4 ust. 1 pkt 14 w zw. z art. 3 ust. 1 uDziałPożytPubl).
Jeżeli stowarzyszenie nie posiada w statucie celu związanego z działaniami
edukacyjnymi to konieczna jest jego zmiana. Do zmiany statutu, z uwagi na znaczenie takiej
czynności jest najczęściej umocowana najwyższa władza stowarzyszenia, jaką jest walne
zebranie członków. W sytuacji, w której zmiana statutu zostaje dokonana po lub przed
zwołaniem corocznego zwyczajnego walnego zebrania należy zwołać nadzwyczajne walne
zebranie. Walne zebranie członków dokonuje zmiany statutu poprzez podjęcie stosownej
uchwały zawierające zakres dokonanych zmian. Należy podkreślić, że organ uprawniony do
zmiany statutu może dokonać zmiany jakiegokolwiek jego postanowienia, a w sytuacjach
uzasadnionych nawet uchylić dotychczasowy statut i przyjąć nowy.
205
Po podjęciu uchwały w przedmiocie zmiany statutu konieczne jest zgłoszenie tego
faktu przez zarząd do sądu rejestrowego, który dokonuje stosownej zmiany w rejestrze.
Zgłoszenie następuje poprzez złożenie formularza KRS-Z20 wraz z następującymi
załącznikami: nowym tekstem statutu tzw. tekstem jednolitym, protokołem z walnego
zebrania (zwyczajnego lub nadzwyczajnego), listą obecności, oświadczeniem zarządu o
ilości członków uprawnionych do głosowania na dzień walnego zebrania oraz odpisem
uchwały. Z uwagi na fakt, iż w sprawie wpisania do rejestru zmiany statutu stowarzyszenia
stosuje się odpowiednio zasady i tryb przewidziane dla rejestracji stowarzyszenia (art. 21
PrStowarz) należy złożyć dwa egzemplarze w/w dokumentów (jeden dla sądu, a drugi dla
organu nadzorującego). ław Mikszal- proszę o wykreślenie podkreślonych słów.
Zarząd ma obowiązek niezwłocznie zawiadomić sąd rejestrowy o każdej zmianie
statutu (art. 21 PrStowarz). Tymczasem z uKRS wynika, że wniosek o wpis do rejestru
powinien być złożony nie później niż w terminie 7 dni od dnia zdarzenia uzasadniającego
dokonanie wpisu, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej (art. 22 uKRS). Zatem należy
przyjąć, że zarząd powinien zgłosić do sądu rejestrowego zmianę statutu w terminie 7 dni od
dnia podjęcia uchwały. Wpis do rejestru zmiany statutu nie wiąże się z koniecznością
ponoszenia przez stowarzyszenie jakichkolwiek opłat. Zmiana statutu ma charakter
konstytutywny tzn. wchodzi w życie z chwilą wpisania do KRS.
206
7.2.6. Likwidacja stowarzyszenia.
Stowarzyszenie ulega rozwiązaniu na skutek:
1) własnej uchwały (z reguły kompetencję w tym zakresie ma walne zebranie członków
lub walne zebranie delegatów);
2) rozwiązania stowarzyszenia przez sąd w trybie art. 29 ust. 1 pkt. 3 PrStowarz;
3) w przypadku stowarzyszeń będących przedsiębiorcami, także po zakończeniu
postępowania likwidacyjnego obejmującego likwidację majątku upadłego
stowarzyszenia. Wskazane przyczyny nie oznaczają jeszcze definitywnego
rozwiązania stowarzyszenia, to następuje dopiero z chwilą uprawomocnienia się
postanowienia sądu rejestrowego o wpisie w KRS likwidacji (art. 6945 § 2 KPC).
W razie podjęcia uchwały o rozwiązaniu stowarzyszenia lub wydania orzeczenia
sądu o rozwiązaniu stowarzyszenia przeprowadza się jego likwidację. Likwidacja ma na celu
ściągnięcie należności od dłużników, spłatę zobowiązań wierzycielom i przekazanie
pozostałego majątku na cel określony w statucie lub uchwale walnego zebrania.
W razie rozwiązania się stowarzyszenia na podstawie własnej uchwały,
likwidatorami stowarzyszenia są członkowie jego zarządu, jeżeli statut lub, w razie braku
odpowiednich postanowień statutu, uchwała ostatniego walnego zebrania członków
(zebrania delegatów) tego stowarzyszenia nie stanowi inaczej (art. 36 ust. 1 PrStowarz).
Z kolei w razie rozwiązania stowarzyszenia przez sąd, zarządza on jego likwidację,
wyznaczając likwidatora (art. 36 ust. 2 PrStowarz). Art. 37 ust. 1-3 PrStowarz normują
obowiązki likwidatorów. Obowiązkiem likwidatora jest przeprowadzenie likwidacji w możliwie
najkrótszym czasie, w sposób zabezpieczający majątek likwidowanego stowarzyszenia
przed nieuzasadnionym uszczupleniem. Likwidator w szczególności powinien:
1) zawiadomić sąd o wszczęciu likwidacji i wyznaczeniu likwidatora, z podaniem swego
nazwiska, imienia i miejsca zamieszkania (nie dotyczy to likwidatora ustanowionego
przez sąd);
2) dokonywać czynności prawnych niezbędnych do przeprowadzenia likwidacji, podając
do publicznej wiadomości o wszczęciu postępowania likwidacyjnego;
3) po zakończeniu likwidacji zgłosić sądowi wniosek o wykreślenie stowarzyszenia z
KRS.
Jeżeli likwidacja nie zostanie zakończona w ciągu roku od dnia jej zarządzenia,
likwidatorzy przedstawiają przyczyny opóźnienia sądowi, który w razie uznania opóźnienia za
usprawiedliwione przedłuża termin likwidacji lub zarządza zmianę likwidatorów.
Majątek zlikwidowanego stowarzyszenia przeznacza się na cel określony w statucie
lub w uchwale walnego zebrania członków (zebrania delegatów) o likwidacji stowarzyszenia.
207
W razie braku postanowienia statutu lub uchwały w tej sprawie, sąd orzeka o przeznaczeniu
majątku na określony cel społeczny.
Koszty likwidacji pokrywa się z majątku likwidowanego stowarzyszenia (art. 39
PrStowarz).
7.3 Fundacja jako organizacja pozarządowa zdolna do przejęcia szkoły.
Zasadniczo odmienna od stowarzyszeń jest konstrukcja prawna fundacji.
Działalność fundacji normują przede wszystkim:
1) Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. z 1997 r., Nr
78, poz. 483, z późn. zm.);
2) ustawa z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach (tekst jednolity Dz.U. z 1991 r., Nr 46,
poz. 203, z późn. zm.);
3) ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie
(tekst jednolity Dz.U. 2010 r, Nr 234, poz. 1536 z późn. zm.);
4) ustawa z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (tekst jednolity
Dz.U. z 2007 r., Nr 168, poz. 1186 z późn. zm.).
UFund nie zawiera definicji fundacji, jednak z analizy przepisów tejże ustawy można
wywieść charakterystyczne cechy fundacji:
1) jest osobą prawną (art. 7 ust. 2 uFund);
208
2) w odróżnieniu od stowarzyszenia nie posiada członków;
3) jest tworzona dla realizacji zgodnych z podstawowymi interesami Rzeczypospolitej
Polskiej celów społecznie lub gospodarczo użytecznych, w szczególności takich, jak:
ochrona zdrowia, rozwój gospodarki i nauki, oświata i wychowanie, kultura i sztuka,
opieka i pomoc społeczna, ochrona środowiska oraz opieka nad zabytkami (art. 1
uFund);
4) może prowadzić działalność gospodarczą jedynie w rozmiarach służących realizacji
jej celów (art. 5 ust. 5 zd. 1 uFund);
5) posiada jeden obligatoryjny organ tj. zarząd (art. 10 uFund).
Fundacja jest organizacją pozarządową w rozumieniu art. 3 ust. 2 uDziałPożPubl.
Fundacja spełnia przewidziane w art. 5 ust. 5g uSysOśw warunki do przejęcia szkoły do
prowadzenia od j.s.t. będącej organem prowadzącym tej szkoły.
7.3.1. Warunki tworzenia fundacji.
Prawo tworzenia fundacji przysługuje w myśl art. 2 ust. 1 uFund:
1) osobom fizycznym niezależnie od ich obywatelstwa i miejsca zamieszkania;
2) osobom prawnym mającym siedzibę w Polsce lub za granicą. UFund nie ogranicza
przy tym liczby założycieli, może to być jedna osoba lub więcej osób.
W pierwszej kolejności fundator (fundatorzy) składa oświadczenie o ustanowieniu
fundacji. Oświadczenie to może być złożone przez fundatora bądź w formie aktu
notarialnego, bądź też może być ono złożone w testamencie, w tym ostatnim przypadku nie
jest wymagana forma aktu notarialnego dla testamentu (art. 3 ust. 1 uFund). Oświadczenie
o ustanowieniu fundacji powinno wskazywać cel fundacji oraz składniki majątkowe
przeznaczone na jego realizację (art. 3 ust. 2). Jest dyskusyjne, czy cele fundacji mogą
zostać zmienione w trakcie jej działalności. Wydaje się, że taka możliwość istnieje, skoro w
art. 5 ust. 1 zd. 2 uFund postanowiono, że statut może regulować zasady zmiany celów
statutowych fundacji. Zmiana taka byłaby jednak dopuszczalna tylko w razie przewidzenia
takiej możliwości w statucie i na zasadach w nim wskazanych.
Kolejną czynnością fundatora jest ustalenie statutu. Statut fundacji zawiera treść
obligatoryjną i fakultatywną (art. 5 uFund). Do składników obligatoryjnych statutu fundacji
należy określenie jej nazwy, siedziby i majątku, celów, zasad, formy i zakresu działalności
fundacji, składu i organizacji zarządu, sposobu powoływania oraz obowiązków i uprawnień
tego organu i jego członków.
209
Z kolei do fakultatywnych elementów statutu należą w szczególności postanowienia
dotyczące prowadzenia przez fundację działalności gospodarczej, dopuszczalności
i warunków jej połączenia z inną fundacją, zmiany celu lub statutu, a także przewidywać
tworzenie obok zarządu innych organów fundacji. Jeżeli fundacja ma prowadzić działalność
gospodarczą, to statut powinien wskazywać też wysokość środków majątkowych, które
fundacja zamierza przeznaczyć na prowadzenie tej działalności; wysokość tych środków nie
może być niższa niż tysiąc złotych. Ponadto gdy w statucie określa się przeznaczenie
środków majątkowych fundacji po jej likwidacji, środki te powinny być przeznaczone na cele,
dla których można ustanawiać fundacje.
Trzeba podkreślić, iż pojęcie siedziby fundacji nie jest równoznaczne z adresem
fundacji. Siedziba to jedynie miejscowość, a nie konkretny adres (ulica, nr domu). Jeżeli
statut nie stanowi inaczej siedzibą fundacji jest miejscowość, w której ma siedzibę zarząd
fundacji (art. 41 KC). Dlatego też nie jest wymagane, ani też nie jest celowe wpisywanie
w statucie adresu fundacji. W razie wpisania w statucie adresu fundacji, każda jego zmiana
wymagałaby przeprowadzenia procedury zmiany statutu. Jeżeli fundacja ma prowadzić
działalność na terenie jednego województwa, powinna mieć siedzibę na terenie tego
województwa (art. 5 ust. 3 uFund).
Statut fundacji nie wymaga formy aktu notarialnego, a jedynie formy pisemnej. W
razie sporządzenia statutu w formie aktu notarialnego każdorazowa jego zmiana
wymagałaby też zachowania takiej samej formy (art. 77 § 1 KC). Ponadto fundator może
złożyć oświadczenie o wskazaniu ministra właściwego ze względu na cele fundacji.
Oświadczenie to powinno być dołączone do statutu (art. 5 ust. 2 uFund).
Statut fundacji nie musi być ustalany osobiście przez fundatora. Może on bowiem
odstąpić od osobistego ustalenia statutu i upoważnić do jego ustalenia inną osobę fizyczną
lub prawną. Jeżeli fundator ustanowił fundację w testamencie, a nie ustalił jej statutu i nie
upoważnił do tej czynności innej osoby, stosuje się odpowiednio przepisy księgi IV KC
o poleceniu (art. 6 ust. 1 i 3 uFund).
W dalszej kolejności wskazana w statucie osoba lub organ dokonuje wyboru
członków zarządu, a gdy statut przewiduje inne organy, także członków tych organów
innych organów.
Wszystkie powyższe dokumenty autorzy zalecają sporządzić w 4 egzemplarzach
(jeden dla fundacji i trzy dla sądu rejestrowego, w tym jeden do przekazania ministrowi
sprawującemu nadzór nad działalnością fundacji i jeden dla starosty właściwego według
siedziby stowarzyszenia). W razie sporządzenia tych dokumentów w jednym egzemplarzu
będzie zachodzić konieczność późniejszego sporządzenia ich odpisów poświadczonych
przez sąd lub notariusza. W postępowaniu rejestrowym należy bowiem przedłożyć
dokumenty w oryginale lub poświadczonych urzędowo odpisach (6944 § 1 KPC). Jeżeli więc
fundacja chce zachować oryginalny egzemplarz tych dokumentów dla siebie bez potrzeby
sporządzania urzędowego odpisu powinno sporządzić większą ilość egzemplarzy.
210
Utworzenie fundacji wymaga wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego.
7.3.2. Zagadnienia rejestracyjne fundacji.
Fundacja podlega obowiązkowi wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego. Fundacja
podlega wpisowi do rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych,
fundacji oraz samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej (art. 49 uKRS). Jeżeli
fundacja ma prowadzić działalność gospodarczą to podlega wpisowi do tego rejestru, a
nadto do rejestru przedsiębiorców (art. 49 i art. 50 uKRS). Uprawnionym do złożenia wniosku
o wpis fundacji do KRS jest zarząd (art. 10 uFund).
Wniosek o wpis fundacji w KRS składa się na urzędowym formularzu „KRS W-20
Wniosek o rejestrację podmiotu w Krajowym Rejestrze Sądowym FUNDACJA,
STOWARZYSZENIE, INNA ORGANIZACJA SPOŁECZNA LUB ZAWODOWA”.
Do wniosku o wpis należy dołączyć jako załączniki wypełnione urzędowe formularze:
1) „KRS-WK Organy podmiotu/wspólnicy uprawnieni do reprezentowania spółki”;
2) „KRS-WM Przedmiot działalności”.
Ponadto do wniosku o wpis należy dołączyć następujące dokumenty:
1) oświadczenie o ustanowieniu fundacji;
2) statut fundacji;
3) oświadczenie o wskazaniu ministra właściwego do nadzoru fundacji, jeżeli
oświadczenie takie zostało złożone;
4) uchwały o powołaniu organów;
5) dowód dokonania opłaty za wniosek o wpis do rejestru;
6) dokument potwierdzający tytuł prawny do lokalu (gdy wniosek dotyczy też wpisu w
rejestrze przedsiębiorców).
Jeżeli fundacja wnosi o wpis do rejestru przedsiębiorców to wraz z wnioskiem o
wpis składa jeszcze dokumenty wymagane w związku z obowiązywaniem tzw. zasady
jednego okienka (zasadę tą omówiono powyżej w podrozdziale 7.1.4.
211
Fundacja ma obowiązek uiścić opłatę od wniosku o wpis do rejestru w kwocie 250
złotych (art. 53 ust. 1 uKSC). Jeżeli jednak fundacja jest wpisywana nadto do rejestru
przedsiębiorców KRS ma ona obowiązek uiszczenia opłaty od wniosku w kwocie 500 złotych
(art. 53 ust. 2 uKSC).
Sąd dokonuje wpisu do KRS fundacji po stwierdzeniu, że czynności prawne
stanowiące podstawę wpisu zostały podjęte przez uprawnioną osobę lub organ i są ważne.
Postanowienie o wpisaniu fundacji do KRS sąd wydaje ponadto po stwierdzeniu, że cel
i statut fundacji są zgodne z przepisami prawa (art. 9 ust. 1 uFund).
Fundacja uzyskuje osobowość prawną i może rozpocząć działalność z chwilą
wpisania do Krajowego Rejestru Sądowego (art. 7 ust. 2 uFund). Wpis fundacji do KRS
następuje z chwilą zamieszczenia w rejestrze danych zawartych w postanowieniu o wpisie
(art. 20 ust. 1 zd. 2 uKRS).
O wpisaniu fundacji do KRS sąd zawiadamia ministra właściwego ze względu na
zakres jego działania oraz cele fundacji oraz właściwego ze względu na siedzibę fundacji
starostę, przesyłając jednocześnie statut. Jeżeli cele fundacji wkraczają w zakres działania
dwóch lub więcej ministrów, sąd zawiadamia o wpisaniu fundacji do KRS, wraz
z przesłaniem statutu, właściwego ministra, z którego zakresem działania wiążą się główne
cele fundacji (art. 9 ust. 2 i 3 uFund).
212
Po zarejestrowaniu w KRS fundacja:
1) składa wniosek o wpis do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki
narodowej (REGON);
2) składa zgłoszenie płatnika składek w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń
społecznych;
3) zgłoszenie identyfikacyjne, o którym mowa w ustawie z dnia 13 października 1995 r.
o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników (Dz. U. z 2004 r. Nr 269,
poz. 2681, z późn. zm.);
4) zakłada rachunek bankowy.
Jeżeli fundacja została wpisana do rejestru przedsiębiorców nie musi dokonywać
czynności wymienionych w pkt. 1-3.
7.3.3 Działalność fundacji.
Działalność fundacji polega na realizacji jej celów statutowych. Cele te powinny być
określone w oświadczeniu woli o ustanowieniu fundacji, jak również obowiązkowo w jej
statucie (art. 3 ust. 2 w zw. z art. 5 ust. 1 uFund).
Dla realizacji celów statutowych fundacje mogą prowadzić działalność gospodarczą,
nieodpłatną lub odpłatną działalność pożytku publicznego, w inny sposób gromadzić
i przekazywać składniki swojego majątku. Zagadnienia prowadzenia działalności
gospodarczej oraz charakterystyka nieodpłatnej i odpłatnej działalności pożytku publicznego
zostały omówione w podrozdziale pkt. 7.1.2. podręcznika.
Należy podkreślić, że w wyniku powyższych działań podejmowanych przez fundację
dochodzi do gromadzenia przez nią majątku, który jej wyłącznym majątkiem, a nie
majątkiem fundatorów, czy członków organów fundacji. Fundacje jako osoby prawne mogą
przyjmować darowizny, spadki i zapisy na zasadach określonych w KC. Szersze wywody na
ten temat zostały zawarte w podrozdziale 7.2.3. niniejszego podręcznika i są one aktualne
także dla fundacji. Działalność własna fundacji może opierać się na działalności
gospodarczej, odpłatnej i nieodpłatnej działalności pożytku publicznego. Taka działalność
może kreować dochody (za wyjątkiem nieodpłatnej działalności pożytku publicznego), które
będą służyły realizacji celów statutowych fundacji. Należy przy tym pamiętać, że uzyskiwanie
dochodów wiąże się z powstaniem obowiązków podatkowych, które należy spełnić. Fundacja
jak każda osoba prawna może posiadać majątek, szczególnie w postaci ruchomości,
nieruchomości i środków pieniężnych.
213
Przez środki pochodzące z ofiarności publicznej należy rozumieć środki uzyskane
w wyniku zbiórki publicznej przeprowadzanej na podstawie pozwolenia wydanego przez
uprawnione organy. Nabycie przez fundację w drodze spadku, zapisu lub darowizny
pieniędzy lub innych rzeczy ruchomych albo praw majątkowych jest wolne od podatku od
spadków i darowizn (art. 16 uFund).
Fundacja jako osoba prawna działa przez swoje organy. Organy fundacji dzieli się na
obligatoryjne i fakultatywne. Jedynym obligatoryjnym organem fundacji jest zarząd (art. 10
uFund). Z kolei możliwość tworzenia organów fakultatywnych wynika z art. 5 ust. 1 uFund,
według którego statut może przewidywać tworzenie obok zarządu innych organów fundacji.
Zarząd fundacji kieruje działalnością fundacji oraz reprezentuje fundację na zewnątrz
(art. 10 uFund). W fundacji obowiązuje domniemanie kompetencji zarządu, tzn. w sprawach,
w których statut nie przyznaje kompetencji innym organom właściwy jest zarząd. Co do
składu zarządu, zasad reprezentacji fundacji oraz konsekwencji naruszenia tych zasad
aktualne będą wywody zamieszczone przy omawianiu tych samych kwestii dotyczących
stowarzyszenia (pkt. 3.2.3. niniejszego podręcznika).
Z faktu, że zarząd jest jedynym obligatoryjnym organem fundacji wynika, a także
w braku przepisów przyznających kompetencje fundatorom wynika, że fundatorom nie
przysługują z mocy prawa żadne kompetencje wobec fundacji. Jeżeli fundatorzy chcą mieć
wpływ na działalność fundacji powinni w statucie przyznać sobie określone kompetencje.
W praktyce często przewiduje się w statutach powołanie fakultatywnego organu fundacji
składającego się z fundatorów, organ ten przypomina walne zebranie członków
w stowarzyszeniu. Do jego kompetencji należy powoływanie członków zarządu i organu
kontroli, zmiana statutu, czy likwidacja fundacji. Organ ten przyjmuje z reguły nazwę rady
fundatorów.
214
Fundacja może posiadać organ kontroli wewnętrznej. Jeżeli fundacja chce uzyskać
status organizacji pożytku publicznego ma ona obowiązek posiadać taki organ. W tym celu
konieczne jest przewidzenie takiego organu w statucie. Celem działania organu kontroli jest
przede wszystkim kontrolowanie całokształtu działalności fundacji, w tym gospodarki
finansowej. Szczegółowe zasady działania tego organu są określone w statucie, który
stwierdza, jaką nazwę przyjmuje, kto może być jego członkiem, ile liczy osób, w jaki sposób
będzie on wybierany oraz jakie będzie miał kompetencje. Organ kontroli może przyjąć
dobrowolną nazwę. W praktyce występują nazwy: komisja rewizyjna, rada nadzorcza, rada
fundacji. Warto podkreślić, ze przyjęta nazwa w żaden sposób nie wpływa na zmianę
zakresu kompetencji (zawsze pozostaje organem kontroli wewnętrznej). W praktyce
przyznaje się organowi kontroli takie kompetencje jak: kontrolowanie całokształtu
działalności fundacji, występowanie do zarządu w wnioskami wynikającymi
z przeprowadzonych kontroli, czy też składanie wniosków o udzielenie zarządowi
absolutorium. Często organowi temu powierza się też reprezentowanie fundacji
w czynnościach prawnych, gdy ich drugą stroną jest członek zarządu fundacji.
Rozważając wykorzystanie formy prawnej fundacji dla prowadzenia przejętej szkoły
publicznej należy uznać, że jest także forma dogodna dla takiej działalności. W przypadku
ustanowienia fundacji fundatorami mogą być nauczyciele, pracownicy poza dydaktyczni
szkoły, która ma zostać przejęta oraz rodzice jej uczniów. Jednakże wybór tej formy
powoduje, że w przypadku nie zastrzeżenia w statucie jakichkolwiek uprawnień dla
fundatorów takich jak choćby możliwość wejścia w skład zarządu fundacji tracą oni
jakiekolwiek wpływ na działalność fundacji. Organem kierującym działalnością fundacji jest
zarząd, który podejmuje decyzje zmierzające do realizacji celu, dla którego została one
powołana. Fundacja w przeciwieństwie do stowarzyszenia nie posiada członków oraz
organu, jakim jest walne zebranie członków. Zatem wybór tej formy może powodować
ograniczenie możliwości wpływu fundatorów na działalność fundacji, w tym prowadzenie
przez nią szkoły.
7.3.4. Nadzór nad fundacjami.
Niezależnie od posiadania organu kontroli wewnętrznej, fundacja podlega nadzorowi
ze strony organów władzy publicznej. Organami tymi są:
1) minister właściwy ze względu na zakres działania i cele fundacji (art. 5 ust. 2, art. 9
ust. 2, art. 12 ust. 1, art. 13 i art. 14 ust. 1 uFund);
2) starosta (art. 9 ust. 2, art. 12 ust. 1, art. 13, art. 14 ust. 1 i art. 15a ust. 1 uFund);
3) sąd (art. 12 ust. 1, art. 13 i art. 14 ust. 2 uFund).
O zgodności działania fundacji z przepisami prawa i statutem oraz z celem, w jakim
fundacja została ustanowiona, orzeka sąd w postępowaniu nieprocesowym na wniosek
215
właściwego ministra lub starosty (art. 12 ust. 1 uFund). Fundacja składa corocznie
właściwemu ministrowi sprawozdanie ze swojej działalności, sprawozdanie to fundacja ma
obowiązek podać do publicznej wiadomości (art. 12 ust. 2 i 3 uFund).
Właściwy minister lub starosta może wystąpić do sądu o uchylenie uchwały zarządu
fundacji, pozostającej w rażącej sprzeczności z jej celem albo z postanowieniami statutu
fundacji lub z przepisami prawa. Organ ten może jednocześnie zwrócić się do sądu
o wstrzymanie wykonania uchwały do czasu rozstrzygnięcia sprawy (art. 13 uFund).
Jeżeli działanie zarządu fundacji w istotny sposób narusza przepisy prawa lub
postanowienia jej statutu albo jest niezgodne z jej celem, właściwy minister lub starosta,
może wyznaczyć odpowiedni termin do usunięcia tych uchybień w działalności zarządu albo
może żądać dokonania w wyznaczonym terminie zmiany zarządu fundacji. Po
bezskutecznym upływie terminu, albo w razie dalszego uporczywego działania zarządu
fundacji w sposób niezgodny z prawem, statutem lub celem fundacji, właściwy minister lub
starosta może wystąpić do sądu o zawieszenie zarządu fundacji i wyznaczenie zarządcy
przymusowego. Zarządca przymusowy reprezentuje fundację w sprawach wynikających z
zarządu, w tym również w postępowaniu sądowym; jest on obowiązany wykonywać
czynności potrzebne do prawidłowego działania fundacji. Sąd uchyli swe postanowienie o
zawieszeniu zarządu fundacji i wyznaczeniu zarządcy przymusowego na wniosek zarządu
fundacji, jeżeli z okoliczności wynika, że działania sprzeczne z prawem lub statutem zostaną
zaniechane (art. 15 uFund).
7.3.5. Poszerzenie celów statutowych istniejącej fundacji, tak aby mogła prowadzić
szkołę.
Fundacja aby mogła prowadzić szkołę musi mieć zapisany w statucie cel polegający
na podejmowaniu działań w zakresie edukacji, którego realizacja ma nastąpić m.in.: poprzez
zakładanie, prowadzenie lub przejmowanie do prowadzenia szkół. Warto podkreślić, że
realizacja zadań w zakresie edukacji jest zaliczana do sfery działalności pożytku publicznego
(art. 4 ust. 1 pkt 14 w zw. z art. 3 ust. 1 uDziałPożytPubl). Jeżeli fundacja nie posiada w
statucie celu związanego z działaniami edukacyjnymi to konieczna jest jego zmiana. Zmiana
statutu w zakresie celów statutowych jest dopuszczalna jeżeli statut dopuszcza taką zmianę.
Także statut powinien określać organ właściwy do zmiany statutu oraz tryb zmiany. Jeżeli
statut nie wskazuje właściwego organu, to zgodnie z domniemaniem kompetencji zarządu,
do zmiany statutu uprawniony jest zarząd.
Po podjęciu uchwały w przedmiocie zmiany statutu konieczne jest zgłoszenie tego
faktu przez zarząd do sądu rejestrowego, który dokonuje stosownej zmiany w rejestrze.
Zgłoszenie następuje poprzez złożenie formularza KRS-Z20 wraz z następującymi
załącznikami: uchwałą o zmianie statutu, nowym tekstem statutu tzw. tekstem jednolitym.
Z uwagi na fakt, iż w sprawie wpisania do rejestru zmiany statutu fundacji stosuje się
216
odpowiednio zasady i tryb przewidziane dla rejestracji fundacji (art. 11 ust. 2 w zw. z art. 9
uFund) należy złożyć trzy egzemplarze w/w dokumentów (jeden dla sądu, drugi dla
właściwego ministra, trzeci dla starosty). Z uKRS wynika, że wniosek o wpis do rejestru
powinien być złożony nie później niż w terminie 7 dni od dnia zdarzenia uzasadniającego
dokonanie wpisu, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej (art. 22 uKRS). Zatem należy
przyjąć, że zarząd powinien zgłosić do sądu rejestrowego zmianę statutu w terminie 7 dni od
dnia podjęcia uchwały. Od wniosku o wpis do rejestru zmiany statutu pobiera się opłatę w
wysokości 150 złotych jeżeli fundacja jest wpisana tylko w rejestrze stowarzyszeń, innych
organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz samodzielnych publicznych zakładów
opieki zdrowotnej; a w wysokości 250 złotych jeżeli fundacja jest także wpisana do rejestru
przedsiębiorców (art. 55 i art. 56 pkt. 1 uKSC). Zmiana statutu ma charakter konstytutywny
tzn. wchodzi w życie z chwilą wpisania do KRS.
7.3.6. Likwidacja fundacji.
Fundacja może ulec rozwiązaniu tylko w przypadku osiągnięcia celu, dla którego była
powołana lub w razie wyczerpania środków finansowych i majątku fundacji (art. 15 ust.
1 uFund). Ponadto fundacja może ulec rozwiązaniu w przypadkach wskazanych
w przepisach (art. 15 ust. 3 uFund) np. w przypadku fundacji będących przedsiębiorcami po
zakończeniu postępowania likwidacyjnego obejmującego likwidację majątku upadłej fundacji.
Tryb likwidacji powinien regulować statut, a gdy tego nie normuje lub jego
postanowienia nie są wykonywane, to właściwy minister lub starosta ma obowiązek zwrócić
się do sądu o likwidację fundacji (art. 15 ust. 2 uFund). Jeżeli statut nie określa
przeznaczenia środków majątkowych pozostających po jej likwidacji, sąd orzeka o
przeznaczeniu tych środków z uwzględnieniem celów, którym fundacja służyła (art. 15 ust. 4
uFund).
Likwidacja fundacji ma na celu ściągnięcie należności od dłużników, spłatę
zobowiązań wierzycielom i przekazanie pozostałego majątku na cel określony w statucie
fundacji lub w postanowieniu sądu.
7.4 Inne rodzaje organizacji pozarządowych mogących prowadzić szkołę
Stowarzyszenia i fundacje to najczęściej rozważane i wybierane formy organizacyjno-
prawne organizacji pozarządowych do przejmowania prowadzenia szkół. Oprócz nich mogą
wchodzić w grę również inne podmioty. W publikacjach wskazuje się m.in. na kapitałowe
spółki handlowe i podmioty wymienione w uSport. Wymaga to zatem krótkiej wzmianki na
temat tych podmiotów.
217
7.4.1. Kapitałowe spółki handlowe
Do kapitałowych spółek handlowych należą spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
i spółka akcyjna. Ich tworzenie organizację, funkcjonowanie, rozwiązanie, łączenie, podział
i przekształcenie normują przede wszystkim przepisy ustawy z dnia 15 września 2000 r.
Kodeks spółek handlowych (Dz.U. z 2000 r., Nr 94, poz. 1037, z późn. zm.).
Spółki te nie są jako takie organizacjami pozarządowymi w rozumieniu definicji z art. 3 ust. 2
uDziałPożytPubl, jednak przy spełnieniu pewnych warunków mogą prowadzić działalność
pożytku publicznego. Te warunki to (art. 3 ust. 3 uDziałPożytPubl):
1) nie działanie w celu osiągnięcia zysku,
2) przeznaczanie całości dochodu na realizację celów statutowych,
3) nie przeznaczanie zysku do podziału między swoich udziałowców, akcjonariuszy
i pracowników.
Spółki kapitałowe prowadzące działalność pożytku publicznego mogą na ogólnych
zasadach uzyskać status organizacji pożytku publicznego (art. 20 ust. 1 uDziałPożytPubl).
Spółka kapitałowe podlegają wpisowi do rejestru przedsiębiorców KRS (nawet jeśli
nie prowadzą działalności gospodarczej). Uzyskują osobowość prawną z chwilą wpisu do
KRS.
Mankamentem jeśli chodzi o wykorzystanie tych form organizacyjno-prawnych do
przejęcia szkoły, jest bardzo sformalizowana regulacja ich działalności, obowiązek
wniesienia kapitału zakładowego (akcyjnego), którego wartość wynosi dla spółki
z ograniczoną odpowiedzialnością 5000 (pięć tysięcy) złotych, a dla spółki akcyjnej aż
100 000 (sto tysięcy) złotych.
7.4.2. Podmioty kreowane przez ustawę o sporcie
Z uwagi na fakt, że uSysOśw w sposób niezwykle szeroki ustala krąg podmiotów
uprawnionych do przejmowania szkół możemy sobie wyobrazić sytuację, w której szkoła
zostaje przejęta przed podmioty kreowane na podstawie ustawy z dnia 25 czerwca 2010
roku o sporcie (posiadające osobowość prawną). Należy jednak podkreślić, że takie
podmioty muszą wyodrębnić jako jeden z celów działania cel związany z działalnością
oświatową. Niewątpliwą korzyścią z wynikająca z przejęcia przez takie podmioty szkoły
byłoby rozwinięcie w niej działalności sportowej np.: poprzez utworzenie specjalnych klas
o profilu sportowym. Cały czas należy jednak pamiętać, aby cel przekazania szkoły, jakim
jest przekazanie na zewnątrz realizacji zadań z zakresu edukacji został w pełni osiągnięty.
218
Sportem są wszelkie formy aktywności fizycznej, które przez uczestnictwo doraźne
lub zorganizowane wpływają na wypracowanie lub poprawienie kondycji fizycznej
i psychicznej, rozwój stosunków społecznych lub osiągnięcie wyników sportowych na
wszelkich poziomach (art. 2 ust. 1 uSport). Działalność sportowa jest prowadzona
w szczególności w formie klubu sportowego. Klub sportowy działa jako osoba prawna (art.
3 uSport). Należy podkreślić, że klub sportowy nie stanowi odrębnej formy organizacyjno-
prawnej. Sformułowanie z art. 3 uSport należy rozumieć w ten sposób, że klub sportowy
może działać w formie prawnej danego rodzaju osoby prawnej np. jako spółka akcyjna,
spółka z ograniczoną odpowiedzialnością czy stowarzyszenie.
Szczególnym rodzajem klubu sportowego jest uczniowski klub sportowy. Uczniowski
klub sportowy działa na zasadach przewidzianych w przepisach PrStowarz, z wyłączeniem
przepisów dotyczących rejestracji. Członkami uczniowskiego klubu sportowego mogą być
w szczególności uczniowie, rodzice i nauczyciele. Uczniowski klub sportowy podlega
wpisowi do ewidencji prowadzonej przez starostę właściwego ze względu na siedzibę klubu.
Wpisu do ewidencji dokonuje się na podstawie wniosku. Wpis i odmowa wpisu do ewidencji
następuje w drodze decyzji. Do wniosku, o wpis do rejestru dołącza się: statut; listę
założycieli, zawierającą ich imiona i nazwiska, daty i miejsca urodzenia, miejsca
zamieszkania oraz własnoręczne podpisy i informację o adresie siedziby klubu
sportowego. Uczniowski klub sportowy uzyskuje osobowość prawną z chwilą wpisania do
ewidencji (art. 4 ust. 1 -6 uSport).
7.5. Status organizacji pożytku publicznego (OPP).
Możliwość nadania organizacji pozarządowej oraz innym uprawnionym podmiotom
statusu organizacji pożytku publicznego (zwanym dalej opp) została wprowadzona do
polskiego porządku prawnego ustawą z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku
publicznego i o wolontariacie, która w zakresie nadawania tego statusu weszła w życie z
dniem 1 stycznia 2004 roku. UDziałPożyPubl w sposób szczegółowy reguluje, jaka
organizacja może uzyskać status opp, jakie wymagania należy spełnić aby go otrzymać,jakie
są korzyści i obowiązki związane z jego posiadaniem oraz kiedy można go utracić.
Trzeba podkreślić, że uzyskanie statusu opp jest dla każdego podmiotu dużą
nobilitacją. Status ten świadczy przede wszystkim o tym, ze organizacja prowadzi
działalność zaliczaną do działalności pożytku publicznego, co zostało w sposób pozytywny
zweryfikowane przez sąd rejestrowy. Niekiedy takie organizację określa się również jako
organizacje zaufania publicznego, których działalność cieszy się dużą popularnością.
Działalnością pożytku publicznego jest działalność społecznie użyteczna,
prowadzona przez organizacje pozarządowe w sferze zadań publicznych określonych
w ustawie (art. 3 ust. 1 uDziałPożytPubl). Przez pojęcie „działalność społecznie użyteczna”
należy rozumieć takiego rodzaju działalność, która poprzez swój przedmiot sprawia, że jest
219
powszechnie akceptowalna i aprobowana. UDziałPozytPubl zawiera katalog sfer działań
publicznych, którym prowadzenie przez organizację nadaje jej przymiot działalności
społecznie użytecznej. Pojęcie działalności pożytku publicznego szczegółowo omówiono
w podrozdziale pkt. 7.1.2.
Niewątpliwie status opp otwiera nowe możliwości, ale powoduje również nałożenie
szeregu nowych obowiązków, których niespełnienie będzie się wiązało ze znaczącymi
konsekwencjami np.: pozbawieniem możliwości pozyskiwania 1 % podatku dochodowego od
osób fizycznych.
7.5.1. Uzyskanie statusu opp.
Zgodnie z uDziałPożytPubl status organizacji pożytku publicznego może zostać nadany
następującym podmiotom:
1) organizacjom pozarządowym w rozumieniu ustawy (art. 3 ust. 2 uDziałPożytPubl),
2) osobom prawnym i jednostkom organizacyjnym działającym na podstawie przepisów
o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej,
o stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz
o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, jeżeli ich cele statutowe obejmują
prowadzenie działalności pożytku publicznego (art. 3 ust. 3 pkt 1 uDziałPożytPubl),
3) spółkom akcyjnym i spółkom z ograniczoną odpowiedzialnością oraz klubom
sportowym będącym spółkami działającymi na podstawie przepisów ustawy z dnia
25 czerwca 2010 r. o sporcie, które nie działają w celu osiągnięcia zysku oraz
przeznaczają całość dochodu na realizację celów statutowych oraz nie przeznaczają
zysku do podziału między swoich udziałowców, akcjonariuszy i pracowników (art. 3
ust. 3 pkt 4 uDziałPożytPubl).
Aby uzyskać status opp organizacja pozarządowa bądź inny uprawniony podmiot musi
spełnić łącznie następujące wymagania:
1) prowadzić działalność pożytku publicznego na rzecz ogółu społeczności, lub
określonej grupy podmiotów, pod warunkiem że grupa ta jest wyodrębniona ze
względu na szczególnie trudną sytuację życiową lub materialną w stosunku do
społeczeństwa,
2) może prowadzić działalność gospodarczą wyłącznie jako dodatkową w stosunku do
działalności pożytku publicznego,
3) nadwyżkę przychodów nad kosztami przeznacza na działalność, o której mowa w pkt.
1,
220
4) ma statutowy kolegialny organ kontroli lub nadzoru, odrębny od organu
zarządzającego i niepodlegający mu w zakresie wykonywania kontroli wewnętrznej
lub nadzoru, przy czym członkowie organu kontroli lub nadzoru:
a) nie mogą być członkami organu zarządzającego ani pozostawać z nimi w
związku małżeńskim, we wspólnym pożyciu, w stosunku pokrewieństwa,
powinowactwa lub podległości służbowej,
b) nie byli skazani prawomocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne ścigane
z oskarżenia publicznego lub przestępstwo skarbowe,
c) mogą otrzymywać z tytułu pełnienia funkcji w takim organie zwrot uzasadnionych
kosztów lub wynagrodzenie w wysokości nie wyższej niż przeciętne miesięczne
wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw ogłoszone przez Prezesa Głównego
Urzędu Statystycznego za rok poprzedni,
5) członkowie organu zarządzającego nie byli skazani prawomocnym wyrokiem za
przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego lub przestępstwo skarbowe,
6) statut lub inne akty wewnętrzne organizacji pozarządowych oraz innych podmiotów
uprawnionych do uzyskania statusu opp zabraniają:
a) udzielania pożyczek lub zabezpieczania zobowiązań majątkiem organizacji
w stosunku do jej członków, członków organów lub pracowników oraz osób, z
którymi członkowie, członkowie organów oraz pracownicy organizacji pozostają w
związku małżeńskim, we wspólnym pożyciu albo w stosunku pokrewieństwa lub
powinowactwa w linii prostej, pokrewieństwa lub powinowactwa w linii bocznej do
drugiego stopnia albo są związani z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli,
zwanych dalej „osobami bliskimi”,
b) przekazywania ich majątku na rzecz ich członków, członków organów lub
pracowników oraz ich osób bliskich, na zasadach innych niż w stosunku do osób
trzecich, w szczególności, jeżeli przekazanie to następuje bezpłatnie lub na
preferencyjnych warunkach, wykorzystywania majątku na rzecz członków,
członków organów lub pracowników oraz ich osób bliskich na zasadach innych
niż w stosunku do osób trzecich, chyba że to wykorzystanie bezpośrednio wynika
z celu statutowego,
c) zakupu towarów lub usług od podmiotów, w których uczestniczą członkowie
organizacji, członkowie jej organów lub pracownicy oraz ich osób bliskich, na
zasadach innych niż w stosunku do osób trzecich lub po cenach wyższych niż
rynkowe (art. 20 ust. 1 uDziałPożytPubl).
221
Nadto w przypadku stowarzyszeń działalność, o której mowa w pkt 1, nie może być
prowadzona wyłącznie na rzecz członków stowarzyszenia (art. 20 ust 2 uDziałPożytPubl).
Natomiast w przypadku pomiotów uprawnionych do uzyskania statusu opp, innych niż
organizacje pozarządowe:
1) działalność pożytku publicznego określona w w/w pkt 1 podlega wyodrębnieniu
w sposób zapewniający należytą identyfikację pod względem organizacyjnym
i rachunkowym,
2) w/w pkt 3 stosuje się do nadwyżki przychodu nad kosztami uzyskiwanej w wyniku
prowadzenia działalności pożytku publicznego,
3) w/w pkt 4 stosuje się odpowiednio, z uwzględnieniem szczegółowych zasad
organizacji i działania tych jednostek, uregulowanych w przepisach dla nich
właściwych, w tym w statutach lub innych aktach wewnętrznych (art. 21
uDziałPożytPubl).
Kolejnym wymaganiem niezbędnym do uzyskania statusu opp jest konieczność
prowadzenia działalności pożytku publicznego oraz nieprowadzenia jej wyłącznie na rzecz
członków (w przypadku stowarzyszeń) nieprzerwanie przez okres co najmniej dwóch lat (art.
22 ust. 1 uDziałPożytPubl).
Wymagania dla uzyskania statusu opp muszą być spełnione łącznie.
Organizacja pozarządowa lub inny podmiot uprawniony, uzyskują status opp z chwilą
wpisania do KRS informacji o spełnieniu wszystkich wymagań warunkujących jego
przyznanie. W tym celu niezbędne jest złożenie do sądu rejestrowego przez organizację
pozarządową wniosku KRS Z20 wraz z wnioskiem KRS W_OPP oraz udokumentowanie
spełnienia wymagań koniecznych dla uzyskania statusu opp, a w szczególności prowadzenia
nieprzerwanie przez okres co najmniej 2 lat działalności pożytku publicznego.
Udokumentowanie takie może nastąpić poprzez dołączenie do wniosku kserokopii
sprawozdań merytorycznych i finansowych, wycinków z gazet, zdjęć czy też artykułów ze
stron internetowych.
Jeżeli podmiot nie podlegał z innego tytułu obowiązkowi wpisu do KRS, uzyskuje on
status opp po wpisaniu go do KRS. Wpis do KRS nie nadaje takiemu podmiotowi
osobowości prawnej.
Postępowanie w sprawie nadania statusu opp jest wolne od opłat sądowych.
222
7.5.2. Obowiązki wynikające ze statusu OPP.
Organizacja pozarządowa lub inny podmiot, któremu nadano status opp oprócz
obowiązków wynikających z przepisów regulujących ich ustrój i działanie muszą spełnić
dodatkowe obowiązki nałożone ustawą o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.
Należą do nich: obowiązek sporządzenia i opublikowania sprawozdania merytorycznego
i finansowego.
Sprawozdanie merytoryczne jest dokumentem zawierającym szczegółowy opis
działań i inicjatyw podejmowanych przez organizację lub podmiot w ciągu danego roku
kalendarzowego. Sprawozdanie finansowe jest dokumentem opisującym w szczegółowy
gospodarkę finansową organizacji lub podmiotu. Nadanie statusu opp obliguje do
sporządzenia obu tych dokumentów, przyjęcia ich przez umocowane do tego organy oraz ich
opublikowania.
Zgodnie z uDziałPożytPubl sprawozdanie merytoryczne i finansowe musi być
zatwierdzone przez właściwy organ do końca 6-tego miesiąca od dnia zakończenia roku
obrotowego. Po zatwierdzeniu tych sprawozdań należy je opublikować w internetowej bazie
223
sprawozdań, którą prowadzi Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej. Terminy na ich
opublikowanie są następujące:
1) do 15 lipca danego roku kalendarzowego – jeżeli dla organizacji rokiem obrotowym
jest rok kalendarzowy,
2) w terminie 15 dni od dnia zatwierdzenia rocznego sprawozdania finansowego – jeżeli
dla organizacji rokiem obrotowym nie jest rok kalendarzowy (art. 23 ust 6 i 6b
uDziałPożytPubl).
Ostatnim obowiązkiem związanym ze sprawozdaniem merytorycznym i finansowym
organizacji i podmiotów mających status opp jest podanie ich do publicznej wiadomości
w sposób umożliwiający zapoznanie się z tymi sprawozdaniami przez zainteresowane
podmioty, w tym poprzez zamieszczenie ich na swojej stronie internetowej (art.23 ust. 2a
uDziałPożytPubl). Aby zatem móc zrealizować ten obowiązek nałożony ustawą organizacja
lub podmiot musi posiadać własną stronę internetową.
Konsekwencją nieopublikowania sprawozdania merytorycznego i finansowego
w internetowej bazie sprawozdań, którą prowadzi Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej
jest nieuwzględnienie danej organizacji lub podmiotu w wykazie organizacji posiadających
status opp na dzień 30 listopada danego roku podatkowego, na które podatnik podatku
dochodowego od osób fizycznych może przekazać 1% podatku z zeznań podatkowych za
dany rok podatkowy (art. 23 ust. 6a w zw. z art. 27a ust. 1 uDziałPożytPubl).
7.5.3. Korzyści wynikające ze statusu OPP
Na zakończenie rozważań należy wskazać jeszcze na uprawnienia organizacji
pozarządowych wynikające z posiadania statusu organizacji pożytku publicznego.
Posiadanie statutu opp wiąże się z wieloma korzyściami, do których należy:
możliwość pozyskania 1 % podatku dochodowego od osób fizycznych; prawo do
użytkowania nieruchomości należących do Skarbu Państwa lub jednostki samorządu
terytorialnego; zwolnienie z podatku dochodowego od osób prawnych; podatku od
nieruchomości; podatku od czynności cywilnoprawnych; opłaty skarbowej; opłat sądowych;
możliwość odbycia służby zastępczej; nieodpłatne informowanie o działalności przez
jednostki publicznej radiofonii i telewizji oraz możliwość udziału w organizowanych zbiórkach
publicznych małoletnich, którzy nie ukończyli 16 roku życia – na zasadach określonych
w przepisach prawa.
Podatnik podatku dochodowego od osób fizycznych może przekazać 1 % podatku na
rzecz wybranej przez siebie organizacji pożytku publicznego (art. 27 ust. 1 uDziałPożytPubl).
To uprawnienie stanowi zdecydowanie największą korzyść wynikającą z posiadania statusu
opp. Umożliwia ono bowiem pozyskanie nieograniczonej wręcz ilości środków finansowych,
224
które muszą być wykorzystane wyłącznie na prowadzenie działalności pożytku publicznego
(art. 27 ust. 2 uDziałPożytPubl). Jedynym warunkiem pozyskania tych środków przez
organizację pozarządową jest umieszczenie przez podatnika stosownej adnotacji w
rozliczeniu rocznym i wskazanie konkretnej organizacji pożytku publicznego, dla której
zostanie przeznaczony 1 % jego podatku. Ilość środków uzyskanych przez organizację
zostaje podana do publicznej wiadomości przez Ministra Finansów na stronie internetowej
ministerstwa (art. 27 ust. 3 uDziałPożytPubl).
Organizacja pożytku publicznego może nabywać na szczególnych warunkach prawo
użytkowania nieruchomości będących własnością Skarbu Państwa lub jednostki samorządu
terytorialnego (art. 24 ust. 2 uDziałPożytPubl). Minister Skarbu Państwa może również
dokonać darowizny nieruchomości z zasobu Skarbu Państwa na rzecz fundacji oraz
organizacji pożytku publicznego (art. 59 ust. 1 uGospNier). W przypadku niewykorzystania
nieruchomości na cel, na który nieruchomość została darowana, darowiznę odwołuje się lub
225
minister Skarbu Państwa może wyrazić zgodę na zbycie nieruchomości (art. 59 ust. 2
uGospNier). Nadto w przypadku sprzedaży nieruchomości opp na cel prowadzonej
działalności pożytku publicznego, właściwy organ może na podstawie zarządzenia wojewody
albo uchwały rady lub sejmiku województwa, udzielić bonifikaty od ustalonej ceny
nieruchomości. Warto pamiętać, że z chwilą utraty statusu opp użytkowanie wygasa,
a zawarte umowy najmu i dzierżawy mogą zostać wypowiedziane bez zachowania terminów
wypowiedzenia.
Zgodnie z uDziałPożytPubl opp są zwolnione z następujących podatków i opłat:
podatku dochodowego od osób prawnych; podatku od nieruchomości; podatku od czynności
cywilnoprawnych; opłaty skarbowej oraz opłat sądowych, wszystkich w zakresie
prowadzonej przez nią działalności pożytku publicznego (art. 24 ust. 1 uDziałPożytPubl).
Zatem w przypadku prowadzenia innego rodzaju działalności, a w szczególności działalności
gospodarczej są one zobowiązane do opłacania podatków w pełnej wysokości.
Dochody organizacji pożytku publicznego, w części przeznaczonej na działalność
statutową, z wyłączeniem działalności gospodarczej są zwolnione od podatku dochodowego
od osób prawnych (art. 17 ust. 1 pkt 6c uPodDochPrawn). W przypadku prowadzenia przez
opp innej działalności należy zapłacić podatek w pełnej wysokości.
Kolejnym zwolnieniem jest objęty podatek od nieruchomości. Ustawa przewiduje
całkowite zwolnienie z podatku od nieruchomości, jeżeli nieruchomości lub ich części są
zajęte na prowadzenie nieodpłatnej statutowej działalności pożytku publicznego (art. 7 ust. 1
pkt 14 uPodOpłLok). W przypadku prowadzenia na nieruchomości odpłatnej statutowej
działalności pożytku publicznego istnieje konieczność zapłaty podatku w następujących
stawkach: w przypadku gruntów - 0,43 zł od 1 m2 powierzchni, a w przypadku budynków lub
ich części - 7,36 zł od 1 m2 powierzchni użytkowej (art. 5 ust. 1 pkt 1c w zw. z ust. 1 pkt 2e
uPodOpłtLok). Należy podkreślić, że zupełnie inne stawki obowiązują w przypadku
prowadzenia na gruncie lub budynku działalności gospodarczej (0,84 zł od 1 m2 powierzchni
gruntu oraz 21,94 zł od 1 m2 powierzchni użytkowej budynku lub jego części).
Zgodnie z ustawą o podatku od czynności cywilnoprawnych zwalnia się od
konieczności zapłaty podatku organizacje pożytku publicznego, jeżeli dokonają czynności
cywilnoprawnych wyłącznie w związku z nieodpłatną działalnością pożytku publicznego
w rozumieniu przepisów o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (art. 8 ust. 2a
uPCC). Zatem w przypadku prowadzenia innego rodzaju działalności (odpłatnej działalności
pożytku publicznego lub działalności gospodarczej), jeżeli opp dokonuje czynności
wiążących się z koniecznością zapłaty podatku, musi go uiścić w pełnej wysokości.
Opp korzystają również ze zwolnienia z opłaty skarbowej. Co istotne zwolnienie to
występuje, gdy opp dokonują zgłoszenia lub składają wniosek o dokonanie czynności
urzędowej albo wniosek o wydanie zaświadczenia lub zezwolenia - wyłącznie w związku
z nieodpłatną działalnością pożytku publicznego w rozumieniu przepisów o działalności
pożytku publicznego i o wolontariacie (art. 7 pkt. 4 uOpłSkarb). W pozostałych przypadkach
muszą zapłacić opłatę w pełnej wysokości.
226
UKSC przewiduje kolejne zwolnienie dla opp, tym razem w odniesieniu do opłat
sądowych. Nie mają one obowiązku uiszczania opłat sądowych, z wyjątkiem spraw
dotyczących prowadzonej przez te organizacje działalności gospodarczej (art. 104 ust. 1
uKSC).
Oprócz powyżej wymienionych korzyści wynikających z uzyskania statusu opp,
ustawy przewidują również możliwość odbycia w organizacji służby zastępczej, nieodpłatne
informowanie o działalności przez jednostki publicznej radiofonii i telewizji oraz możliwość
udziału w organizowanych zbiórkach publicznych małoletnich, którzy nie ukończyli 16 roku
życia.
Służbę zastępczą odbywa się w państwowych i samorządowych jednostkach
organizacyjnych, podmiotach leczniczych niebędących przedsiębiorcami, o których mowa w
przepisach o działalności leczniczej, oraz w organizacjach pożytku publicznego. Skierowanie
do odbycia służby zastępczej w organizacji pożytku publicznego, którą jest jednostka
organizacyjna kościoła lub związku wyznaniowego mająca osobowość prawną, następuje
wyłącznie za zgodą osoby podlegającej kwalifikacji wojskowej (art. 2 ust. 3 i 4 uSłużbZast).
Jednostki publicznej radiofonii i telewizji stwarzają organizacjom pożytku publicznego
możliwość nieodpłatnego informowania o prowadzonej przez te organizacje działalności
nieodpłatnej. Co istotne powyższe uprawnienie nie wyklucza prawa nadawcy do
informowania o działalności organizacji pożytku publicznego w szerszym zakresie (art. 23a
ust 1 i 2 uRadTel). Status opp umożliwia również udział w organizowanych przez siebie
zbiórkach publicznych małoletnich poniżej 16 roku życia pod warunkiem, że osoby te będą
uczestniczyły w zbiórce pod nadzorem osób pełnoletnich upoważnionych do tego przez
organizatora zbiórki (art. 7 ust. 1a pkt 2 uZbPubl).
227
7.6. Pytania i odpowiedzi.
Czy członek komitetu założycielskiego może zostać wybrany członkiem zarządu
nowopowstałego stowarzyszenia?
Tak. Komitet założycielski ma jedynie uprawnienia przewidziane w art. 12 PrStowarz tj.
złożenie wniosku o wpis stowarzyszenia w KRS. Ustawa nie zawiera żadnego zakazu, aby
osoba będąca członkiem komitetu założycielskiego była członkiem zarządu lub innego
organu stowarzyszenia.
Kto może reprezentować stowarzyszenie? W jaki sposób określa się zasady
reprezentacji?
Kwestie reprezentacji stowarzyszenia są określone w jego statucie. To od jego zapisów
zależy, który organ stowarzyszenia i na jakich zasadach może go reprezentować.
Czy składając wniosek o rejestrację nowego stowarzyszenia należy wnieść opłatę
sądową lub inną?
Zgodnie z art. 17 ust. 4 PrStowarz postępowanie o wpis do rejestru stowarzyszeń jest wolne
od opłat sądowych. Nie dotyczy to jednak sytuacji gdy stowarzyszenie jednocześnie ubiega
się o wpis do rejestru przedsiębiorców.
Ile celów może mieć stowarzyszenie?
Ustawa nie określa, ile celów może mieć stowarzyszenie. Liczba ta jest zatem dowolna.
Kto sprawuje nadzór nad stowarzyszeniami w miastach na prawach powiatu?
Nadzór nad stowarzyszeniami w miastach na prawach powiatu sprawuje prezydent miasta.
Czy fundator może być prezesem fundacji?
Tak, jeżeli w statucie zastrzeże sobie taką możliwość. W przypadku braku takiego zapisu w
statucie uprawnienia fundatora kończą się na oświadczeniu woli o ustanowieniu fundacji oraz
nadaniu statutu.
Kiedy fundacja podlega procesowi likwidacji?
Według art. 15 ust. 1 uFund, w razie osiągnięcia celu, dla którego fundacja była
ustanowiona, lub w razie wyczerpania środków finansowych i majątku fundacji, fundacja
podlega likwidacji w sposób wskazany w statucie.
Czy fundacja może uzyskać status organizacji pożytku publicznego?
228
Tak. Fundacja zgodnie z uDziałPożytPubl może uzyskać status opp po spełnieniu wymagań
przewidzianych przez tą ustawą.
Czy członek organu kontroli organizacji pożytku publicznego odpowiada za szkodę
wyrządzoną organizacji?
Tak. Zakres odpowiedzialności określa art. 27b uDziałPożytPubl.
Czy środki uzyskane z 1 % podatku dochodowego od osób fizycznych mogą być
przeznaczone na podwyżkę dla pracowników organizacji?
Nie. Z art. 27 ust. 2 uDziałPożytPubl wynika, że dochód z 1 % może być przeznaczony
wyłącznie na prowadzenie działalności pożytku publicznego.
Czy zmiana statutu i dodanie do niego celów zaliczanych do sfery pożytku
publicznego umożliwi ubieganie się o nadanie statusu organizacji pożytku
publicznego przez stowarzyszenie, które działa rok?
Nie. Zgodnie z art. 22 ust. 1 w zw. z art. 20 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 uDziałPożytPubl, działalność
pożytku publicznego musi być prowadzona przez organizację nieprzerwanie przez co
najmniej 2 lata.
Czy małżonek członka zarządu organizacji posiadającej status opp może być
członkiem komisji rewizyjnej tej organizacji?
Nie. Taki zakaz wynika z art. 20 ust. 1 pkt 4 uDziałPożytPubl.
Czy organizacja posiadająca status opp może prowadzić działalność gospodarczą?
Tak, ale zgodnie z art. 20 ust. pkt 2 uDziałPożytPubl organizacja posiadająca status opp
może prowadzić działalność gospodarczą wyłącznie jako dodatkową w stosunku do
działalności pożytku publicznego.
Czy można być członkiem fundacji ?
Fundacja w przeciwieństwie do stowarzyszenia nie ma i nie może mieć członków. Wynika to
z jej specyfiki. Podmiotem inicjującym powstanie fundacji jest fundator, który składa
oświadczenie o jej ustanowieniu. Fundacja musi posiadać zarząd jako organ reprezentujący
ją na zewnątrz oraz nieobowiązkowo organ kontroli wewnętrznej.
Z jaką chwilą następuje skuteczna zmiana statutu stowarzyszenia ?
Zmiana statutu stowarzyszenia jest skuteczna nie z chwilą podjęcia przez walne zebranie
członków stowarzyszenia uchwały w tym przedmiocie, lecz dopiero zmiana taka zostanie
zarejestrowana w Krajowym Rejestrze Sądowym. Przed wpisem powołując się jedynie na
uchwałę walnego zebrania członków stowarzyszenia nie można twierdzić, że statut został
skutecznie zmieniony.
229
Czy można dokonać zmiany celów statutowych fundacji ?
Fundator składając oświadczenie o ustanowieniu fundacji wskazuje jej cel oraz składniki
majątkowe przeznaczone na jego realizacje. Zmiana taka byłaby dopuszczalna jeżeli
zostałby przewidziana w statucie i na zasadach w nim wskazanych. Przewiduje to art. 5
ust. 1 zd. 2 uFund.
Czy zmiana adresu stowarzyszenia bądź fundacji wymaga zmiany ich statutów ?
Adresem fundacji bądź stowarzyszenia jest konkretna miejscowość, ulica i nr domu. Pojęcie
adresu nie jest równoznaczne z pojęciem siedziby, którą stanowi jedynie miejscowość.
Zazwyczaj w statutach określa się jedynie siedzibę fundacji lub stowarzyszenia. Jeżeli
jednak statut zawiera również adres fundacji lub stowarzyszenia to każda jego zmiana
będzie wymagała zmiany statutu, przez uprawniony do tego organ fundacji lub
stowarzyszenia.
Czy nauczyciel szkoły przejętej przez stowarzyszenie lub fundację może być
członkiem ich organów kontrolnych ?
Nauczyciel szkoły przejętej przez stowarzyszenie lub fundację może członkiem ich organów
kontrolnych. Podjęcie zatrudnienia w przejętej szkole w żaden sposób nie wpływa na ich
prawa i obowiązki wynikające z członkostwa w tych organach.
Czy członkami stowarzyszenia mogą być osoby zatrudnione w urzędzie gminy ?
Nie ma przeszkód, aby osoby zatrudnione w Urzędzie Gminy mogły być członkami
stowarzyszenia. Przepisy prawa nie zawierają ograniczeń w tym względzie.
Czy osoby zatrudnione w urzędzie gminy mogą być członkami zarządu
stowarzyszenia?
Mogą, należy jednak pamiętać o ograniczeniach dla wójta, jego zastępcy, skarbnika,
sekretarza i osób wydających w imieniu wójta decyzje administracyjne. Te osoby nie mogą
prowadzić działalności gospodarczej ani zarządzać taką. Nie mogą zatem być członkami
zarządu organizacji, która prowadzi działalność gospodarczą.
Kto może ustanowić pełnomocnika stowarzyszenia ?
Stowarzyszenie może ustanowić pełnomocnika w drodze uchwały podjętej przez
umocowany do tego organ. O tym, który organ będzie umocowany do ustanowienia
pełnomocnika decyduje statut stowarzyszenia. W praktyce przyjmuje się, że pełnomocnika
ustanawia zarząd bądź walne zebranie członków w drodze uchwały.
Jaki rodzaj pełnomocnictwa będzie potrzebny do zawarcia w imieniu stowarzyszenia
bądź fundacji umowy o przekazanie prowadzenia szkoły ?
230
Kodeks cywilny reguluje dwa rodzaje pełnomocnictwa: pełnomocnictwo ogólne i
pełnomocnictwo szczególne. Pełnomocnictwo ogólne obejmuje umocowanie do czynności
zwykłego zarządu. Do czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu potrzebne jest
pełnomocnictwo określające ich rodzaj, chyba że ustawa wymaga pełnomocnictwa do
poszczególnej czynności (art. 98 KC). Do zawarcia w imieniu stowarzyszenia bądź fundacji
umowy o przekazanie prowadzenia szkoły, z uwagi na fakt, jest to czynność przekraczająca
zakres zwykłego zarządu potrzebne będzie udzielenie pełnomocnictwa szczególnego.
Kto w imieniu stowarzyszenia lub fundacji podpisuje umowy z prezesem lub
członkami zarządu ?
Umowy zawierane przez stowarzyszenie lub fundację, których drugą stroną jest prezes lub
członek zarządu zawiera umocowany do tego organ. W praktyce takim organem jest
najczęściej organ kontroli, a więc komisja rewizyjna lub rada fundacji. Należy pamiętać, że
sprawa ta powinna zostać uregulowana w statucie stowarzyszenia lub fundacji.
Jakie są konsekwencje przeprowadzenia przez organizację pozarządową zbiórki
publicznej bez pozwolenia ?
Ustawa o zbiórkach publicznych nakłada na podmioty organizujące zbiórkę publiczną, w tym
organizacje pozarządowe konieczność uzyskania pozwolenia na jej przeprowadzenie.
Przeprowadzenie zbiórki bez pozwolenia albo wbrew jego warunkom stanowi wykroczenie,
zagrożone karą grzywny (art. 56 § 1 KW). Karane jest również podżeganie i pomocnictwo
(art. 56 § 2 KW). Z uwagi na przedmiot tego wykroczenia sąd w przypadku przeprowadzenia
zbiórki bez pozwolenia obowiązkowo orzeka przepadek przedmiotów uzyskanych ze
zbiórki,a więc środków pieniężnych (nawet przekazanych już innej osobie lub instytucji oraz
uzyskanych z zebranych ofiar w naturze) czy też rzeczy nabytych za pieniądze uzyskane ze
zbiórki (art. 56 § 3 i 4 KW). Przedmioty, względem których orzeczono przepadek należy
przekazać instytucji pomocy społecznej lub instytucji kulturalno-oświatowej (art. 56 § 5 KW).
231
Krzysztof Ledniowski, Michał Mółka
ROZDZIAŁ VIII
WZORY DOKUMENTÓW
232
Dokumenty związane z rejestracją stowarzyszenia, które będzie również prowadziło
działalność gospodarczą:
1) statut stowarzyszenia:
STATUT
Stowarzyszenia Rozwoju Edukacji w Starym Sączu
Rozdział I
POSTANOWIENIA OGÓLNE
§ 1
Statut określa zasady działania, cele i zadania Stowarzyszenia Rozwoju Edukacji w Starym
Sączu - zwanego dalej Stowarzyszeniem.
§ 2
Stowarzyszenie posiada osobowość prawną i działa na podstawie przepisów ustawy z dnia
7 kwietnia 1989 roku Prawo o stowarzyszeniach, (tekst jednolity: Dz. U. z 2001 r., Nr 79, poz.
855 z późn. zm.) innych ustaw oraz niniejszego statutu.
§ 3
Stowarzyszenie zrzesza osoby pełnoletnie. W przypadkach określonych w statucie
członkami wspierającymi Stowarzyszenia mogą być osoby fizyczne, które ukończyły 16 lat
oraz osoby prawne.
§ 4
Terenem działania Stowarzyszenia jest obszar Rzeczpospolitej Polskiej.
Siedzibą Stowarzyszenia jest miasto Stary Sącz.
§5
Stowarzyszenie opiera swoją działalność na społecznej pracy swoich członków, zaś do
prowadzenia swych spraw może zatrudniać pracowników.
§ 6
Dla realizowania swych celów Stowarzyszenie może prowadzić odpłatną i nieodpłatną
działalność statutową na zasadach określonych w ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r.
o działalności pożytku publicznego i wolontariacie, działalność gospodarczą oraz tworzyć
jednostki terenowe.
§ 7
Stowarzyszenie może używać pieczęci i odznak oraz znaku graficznego – zgodnie
z obowiązującymi w tym zakresie przepisami.
§ 8
233
Stowarzyszenie powołuje się na czas nieokreślony.
Rozdział II
CELE I ZADANIA STOWARZYSZENIA
§ 9
Celami Stowarzyszenia są:
prowadzenie Szkoły Podstawowej na zasadach przewidzianych prawem,
organizowanie działalności oświatowej, kulturalnej, społecznej oraz sportowej,
tworzenie warunków dla wszechstronnego intelektualnego, duchowego, moralnego oraz
fizycznego rozwoju dzieci i młodzieży,
wspieranie i rozwijanie zdolności intelektualnych, twórczych oraz artystycznych dzieci i
młodzieży,
prowadzenie kół naukowych oraz kół zainteresowań,
wspieranie i promowanie edukacji zdrowotnej, ekologicznej, historii, kultury, sztuki, ochrony
dóbr kultury i dziedzictwa narodowego,
upowszechnianie i wspieranie kultury fizycznej i sportu.
§ 10
Stowarzyszenie realizuje swoje cele poprzez działalność w zakresie (według Polskiej
Klasyfikacji Działalności):
85.20.Z - szkoły podstawowe,
85.51.Z - pozaszkolne formy edukacji sportowej oraz zajęć sportowych i rekreacyjnych,
85.52.Z - pozaszkolne formy edukacji artystycznej,
85.59.A - nauka języków obcych,
85.60.Z - działalność wspomagająca edukację,
88.91.Z - opieka dzienna nad dziećmi,
90.04.Z - działalność obiektów kulturalnych,
93.12.Z - działalność klubów sportowych,
93.13.Z - działalność obiektów służąca poprawie kondycji fizycznej,
93.19.Z - pozostała działalność związana ze sportem,
93.29. Z - pozostała działalność rozrywkowa i rekreacyjna,
94.12.Z - działalność organizacji profesjonalnych,
94.99.Z - działalność pozostałych organizacji członkowskich gdzie indziej nie sklasyfikowana.
W zakresie przedmiotu działalności wskazanego w ust. 1 stowarzyszenie może prowadzić:
odpłatną działalność pożytku publicznego, nieodpłatną działalność pożytku publicznego oraz
działalność gospodarczą, z tym zastrzeżeniem że co do tego samego przedmiotu
działalności nie może ono prowadzić odpłatnej działalności pożytku publicznego i
działalności gospodarczej.
Rozdział III
234
CZŁONKOWIE STOWARZYSZENIA, ICH PRAWA I OBOWIĄZKI
§ 11
Stowarzyszenie zrzesza Członków.
§ 12
1. Członkiem może być osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych
uznająca cele i zadania Stowarzyszenia i pragnąca je realizować, która złożyła deklarację
członkowską.
2. Członków przyjmuje Zarząd w drodze uchwały.
§ 13
Członek ma prawo:
wybierania i bycia wybieranym do władz Stowarzyszenia,
zgłaszania opinii i wniosków dotyczących działalności Stowarzyszenia lub jego władz,
zgłaszania projektów uchwał,
zabierania głosu w dyskusjach,
brania udziału we wszystkich przedsięwzięciach podejmowanych przez Stowarzyszenie.
§ 14
Członek jest zobowiązany:
przestrzegać postanowień Statutu i uchwał władz Stowarzyszenia,
regularnie opłacać składki członkowskie,
wspierać realizację celów i zadań Stowarzyszenia,
dbać o dobre imię Stowarzyszenia.
§ 15
Członkostwo w Stowarzyszeniu ustaje na skutek:
dobrowolnej rezygnacji z członkostwa w Stowarzyszeniu, zgłoszonej na piśmie Zarządowi,
śmierci członka,
utraty pełnej zdolności do czynności prawnych,
wykluczenia członka.
Stwierdzenie ustania członkostwa w Stowarzyszeniu następuje w drodze uchwały Zarządu.
§ 16
Wykluczenie członka następuje w przypadku:
działania na szkodę Stowarzyszenia,
rażącego naruszenia postanowień statutu i uchwał władz Stowarzyszenia,
zalegania z zapłatą składek członkowskich za okres 6 miesięcy.
O wykluczeniu decyduje Zarząd. Przed podjęciem uchwały Zarząd umożliwia członkowi
złożenie wyjaśnień osobiście lub na piśmie. O treści uchwały Zarząd niezwłocznie
powiadamia pisemnie zainteresowanego.
235
ROZDZIAŁ IV
WŁADZE STOWARZYSZENIA
§ 17
Władzami Stowarzyszenia są:
Walne Zebranie Członków,
Zarząd,
Komisja Rewizyjna.
Kadencja Zarządu i Komisji Rewizyjnej trwa 2 lata.
Wybór członków Zarządu i Komisji Rewizyjnej odbywa się w głosowaniu jawnym
bezwzględną większością głosów.
Uchwały władz Stowarzyszenia są podejmowane w głosowaniu jawnym, zwykłą większością
głosów, chyba że statut stanowi inaczej.
§ 18
Walne Zebranie jest najwyższą władzą Stowarzyszenia. Walne Zebrania dzieli się na:
zwyczajne,nadzwyczajne. Walne Zebranie obraduje według uchwalonego przez siebie
porządku obrad. O terminie zwyczajnego i nadzwyczajnego Walnego Zebrania wraz z
proponowanym porządkiem obrad Zarząd zawiadamia członków pisemnie, za pomocą
poczty tradycyjnej lub elektronicznej, faksem lub SMS-em na 7 dni przed terminem obrad.
Zwyczajne Walne Zebranie jest zwoływane co najmniej raz na rok przez Zarząd.
Nadzwyczajne Walne Zebranie zwoływane jest przez Zarząd:
własnej inicjatywy,
na pisemny wniosek Komisji Rewizyjnej wraz z proponowanym porządkiem obrad,
na pisemny wniosek co najmniej 1/3 ogólnej liczby zwyczajnych członków Stowarzyszenia
wraz z proponowanym porządkiem obrad.
Nadzwyczajne Walne Zebranie zwołuje Zarząd w terminie do 30 dni od dnia zgłoszenia
wniosku.
Jeżeli Zarząd Stowarzyszenia nie zwoła nadzwyczajnego Walnego Zebrania w terminie
powyższym, zwołuje je Komisja Rewizyjna, w sposób określony w ust. 3.
Obrady Walnego Zebrania prowadzi wybrany w jego trakcie Przewodniczący. Protokół z
posiedzenia Walnego Zebrania sporządza wybrany w jego trakcie Sekretarz.
Uchwały Walnego Zebrania zapadają zwykłą większością głosów, chyba że statutu stanowi
inaczej.
Zmiana statutu wymaga większości 2/3 głosów.
Do kompetencji Walnego Zebrania należy, w szczególności:
kierunków działania Stowarzyszenia,
rozpatrywanie i zatwierdzanie sprawozdań Zarządu i Komisji Rewizyjnej,
podejmowanie uchwał w przedmiocie udzielenia absolutorium członkom Zarządu i Komisji
Rewizyjnej,
wybór i odwoływanie członków Zarządu,
wybór i odwoływanie członków Komisji Rewizyjnej,
236
podejmowanie uchwał w sprawach działalności merytorycznej, organizacyjnej i finansowej
Stowarzyszenia,
zmiana statutu Stowarzyszenia,
podjęcie uchwały o rozwiązaniu Stowarzyszenia oraz o przeznaczeniu jego majątku,
podejmowanie uchwał w innych sprawach wniesionych pod obrady, niezastrzeżonych do
wyłącznej kompetencji innych organów.
§ 19
Zarząd kieruje działalnością Stowarzyszenia oraz reprezentuje je na zewnątrz.
Zarząd składa się z 3 do 5 członków. Wybory na członków Zarządu odbywają się w drodze
jawnego głosowania spośród kandydatów wyrażających zgodę na kandydowanie. Najpierw
przeprowadza się wybory na Prezesa Zarządu, a następnie pozostałych członków Zarządu.
Członkowie Zarządu nie mogą być skazani prawomocnym wyrokiem za przestępstwo
umyślne ścigane z oskarżenia publicznego lub przestępstwo skarbowe.
Do składania oświadczeń woli w imieniu Stowarzyszenia, w tym oświadczeń w zakresie praw
i obowiązków majątkowych uprawnionych jest dwóch członków zarządu działających łącznie.
Oświadczenia składane Stowarzyszeniu oraz doręczenia pism mogą być dokonywane
jednemu członkowi zarządu.
Zarząd Stowarzyszenia zbiera się w miarę potrzeb, lecz nie rzadziej niż raz na 6 miesięcy.
Prezes zarządu zwołuje i przewodniczy posiedzeniom Zarządu.
§ 20
Do kompetencji Zarządu należy:
realizacja uchwał Walnego Zebrania i kierowanie działalnością Stowarzyszenia zgodnie z
celami statutowymi,podejmowanie uchwał w sprawach przyjmowania i wykluczania
członków,ustalanie wysokości składek członkowskich,
umarzanie, odraczanie, rozkładanie na raty składek członkowskich w sytuacjach losowych
członków Stowarzyszenia,ustanawianie pełnomocników i udzielanie im pełnomocnictwa,
zwoływanie Walnego Zebrania, w tym Walnego Zebrania w celu odbycia wyborów
uzupełniających do organów Stowarzyszenia,przedstawianie sprawozdań ze swojej
działalności Walnemu Zebraniu,zarządzanie i gospodarowanie majątkiem i podejmowania
uchwał w sprawie darowizn, spadków, zapisów, środków pochodzących z ofiarności
prywatnej,reprezentowanie Stowarzyszenia na zewnątrz,
zatrudnianie w oparciu o stosunek pracy i stosunki cywilnoprawne oraz ustalanie wysokości
wynagrodzenia,ustalanie wzorów pieczęci, odznak oraz znaków graficznych Stowarzyszenia.
§ 21
Do stałego kontrolowania działalności Stowarzyszenia powoływana jest Komisja Rewizyjna.
§ 22
Komisja Rewizyjna składa się z 3 członków. Najpierw przeprowadza się wybory na
Przewodniczącego Komisji , a następnie pozostałych członków Komisji.
Przewodniczący zwołuje posiedzenie Komisji Rewizyjnej co najmniej raz w roku.
237
Członkowie Komisji Rewizyjnej:
nie mogą być członkami Zarządu, ani pozostawać z nimi w związku małżeńskim, we
wspólnym pożyciu, w stosunku pokrewieństwa, powinowactwa ani podległości służbowej,
nie mogą być skazani prawomocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne ścigane z
oskarżenia publicznego ani przestępstwo skarbowe,
mogą otrzymywać z tytułu pełnienia funkcji w takim organie zwrot uzasadnionych kosztów
lub wynagrodzenie w wysokości nie wyższej niż przeciętne miesięczne wynagrodzenie w
sektorze przedsiębiorstw ogłoszone przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za rok
poprzedni.
Do kompetencji Komisji Rewizyjnej należy:
kontrolowanie co najmniej raz w roku całokształtu działalności Stowarzyszenia,
występowanie do Zarządu z wnioskami wynikającymi z przeprowadzonych kontroli,
składanie wniosków o udzielanie absolutorium Zarządowi,
składanie sprawozdań ze swej działalności Walnemu Zebraniu,
wnioskowanie o zwołanie Nadzwyczajnego Walnego Zebrania,
zwołanie Nadzwyczajnego Walnego Zebrania, jeżeli Zarząd Stowarzyszenia nie zwoła go w
terminie do 30 dni od dnia zgłoszenia wniosku,
reprezentowanie Stowarzyszenia w umowach i w sporach z członkami Zarządu, Komisja
podejmuje uchwałę w przedmiocie wyrażenia zgody na zawarcie umowy, umowę podpisuje
w imieniu Komisji jej Przewodniczący.
ROZDZIAŁ V
MAJĄTEK I GOSPODARKA FINANSOWA
§ 23
1. Majątek Stowarzyszenia tworzą środki pieniężne i inne składniki majątkowe, które służą
wyłącznie do realizacji statutowych celów Stowarzyszenia.
2. Majątek Stowarzyszenia powstaje:
ze składek członkowskich,z darowizn, spadków, zapisów, środków pochodzących z
ofiarności prywatnej, zbiórek publicznych,z dochodów z działalności statutowej
Stowarzyszenia,z dochodów z majątku Stowarzyszenia,z dotacji, subwencji, środków z
funduszy publicznych, grantów.Stowarzyszenie nie przyjmuje płatności w gotówce o wartości
równej lub przekraczającej równowartość kwoty 15 000 euro, również w drodze więcej niż
jednej operacji.Dochód uzyskany z działalności statutowej Stowarzyszenia służy realizacji
celów statutowych i nie może być przeznaczony do podziału miedzy członkami
stowarzyszenia.
Zabrania się:
udzielania pożyczek lub zabezpieczania zobowiązań majątkiem organizacji w stosunku do
jej członków, członków organów lub pracowników oraz osób, z którymi członkowie,
członkowie organów oraz pracownicy organizacji pozostają w związku małżeńskim, we
238
wspólnym pożyciu albo w stosunku pokrewieństwa lub powinowactwa w linii prostej,
pokrewieństwa lub powinowactwa w linii bocznej do drugiego stopnia albo są związani z
tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli, zwanych dalej "osobami bliskimi",
przekazywania ich majątku na rzecz ich członków, członków organów lub pracowników oraz
ich osób bliskich, na zasadach innych niż w stosunku do osób trzecich, w szczególności,
jeżeli przekazanie to następuje bezpłatnie lub na preferencyjnych warunkach,
wykorzystywania majątku na rzecz członków, członków organów lub pracowników oraz ich
osób bliskich na zasadach innych niż w stosunku do osób trzecich, chyba że to
wykorzystanie bezpośrednio wynika z celu statutowego,
zakupu towarów lub usług od podmiotów, w których uczestniczą członkowie organizacji,
członkowie jej organów lub pracownicy oraz ich osób bliskich, na zasadach innych niż w
stosunku do osób trzecich lub po cenach wyższych niż rynkowe.
ROZDZIAŁ VII
POSTANOWIENIA KOŃCOWE
§ 25
Uchwałę o rozwiązaniu Stowarzyszenia podejmuje Walne Zebranie większością 2/3 głosów
przy obecności co najmniej połowy członków uprawnionych do głosowania.
Walne Zebranie podejmując uchwałę o rozwiązaniu Stowarzyszenia określa sposób
przeprowadzenia likwidacji, wyznacza likwidatorów oraz określa przeznaczenie majątku
pozostałego po spłacie zobowiązań.
Podpisy wszystkich założycieli Stowarzyszenia
2) lista założycieli:
3) protokół z zebrania założycielskiego:
Stary Sącz, dnia 5 maja 2012 r.
239
LISTA CZŁONKÓW ZAŁOŻYCIELI STOWARZYSZENIA
ROZWOJU EDUKACJI W STARYM SĄCZU
My niżej podpisani członkowie założyciele Stowarzyszenia Rozwoju Edukacji w Starym Sączu, obecni na
zebraniu założycielskim w dniu 5 maja 2012 roku oświadczamy, że spełniamy warunki określone w art. 3 ust. 1
ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 roku Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. z 2001 r., Nr 79, poz. 855 z późn. zm.):
Imię i nazwisko Data i miejsce
urodzenia
Miejsce
zamieszkania
Numer dowodu
osobistego
Numer PESEL Podpis
240
Protokół z Zebrania Założycielskiego Stowarzyszenia
Rozwoju Edukacji w Starym Sączu
z dnia 5 maja 2012 r.
W dniu 5 maja 2012 roku o godzinie 19.00 odbyło się Zebranie Założycielskie
Stowarzyszenia Rozwoju Edukacji w Starym Sączu. W zebraniu wzięły udział następujące
osoby:
Adam Adamowski,
Kinga Bieniek,
Alina Franczykowska,
Aleksander Golec,
Michał Kowal,
Przemysław Kowalczyk,
Jan Kowalski,
Stefania Ludwikowska,
Marcin Maliniak,
Wojciech Michalak,
Janusz Miłko,
Krzysztof Młodzieniec,
Maria Motyka,
Michał Niewiadomski,
Adam Nowak,
Józef Sierak,
Leokadia Sitko,
Stefan Stefanowicz,
Tomasz Tomaszewski,
Krystyna Tokarczyk,
Adam Tokarz,
Anna Wąs,
Wojciech Wojciechowski,
Sebastian Wojtczak,
Zbigniew Zaczyk.
Obrady otworzył Pan Adam Adamowski przedstawiając proponowany porządek zebrania:
wybór przewodniczącego i sekretarza zebrania założycielskiego,
podjęcie uchwały o założeniu Stowarzyszenia Rozwoju Edukacji w Starym Sączu,
zapoznanie się z projektem statutu, dyskusja i przyjęcie statutu,
zgłaszanie kandydatur i wybór Komitetu Założycielskiego,
zgłaszanie kandydatur i wybór Prezesa Zarządu Stowarzyszenia,
zgłaszanie kandydatur i wybór Członków Zarządu Stowarzyszenia,
241
zgłaszanie kandydatur i wybór Przewodniczącego Komisji Rewizyjnej,
zgłaszanie kandydatur i wybór Członków Komisji Rewizyjnej,
wolne wnioski,
zamknięcie zebrania założycielskiego.
Zaproponowany przez porządek obrad został przyjęty jednogłośnie.
Zgodnie z przyjętym porządkiem obrad Pani Maria Motyka zgłosiła na przewodniczącego
zebrania założycielskiego kandydaturę Pana Adama Adamowskiego, a Pan Zbigniew Zaczyk
zgłosił kandydaturę Pana Adama Tokarza. Wszyscy kandydaci wyrazili zgodę na
kandydowanie. W przeprowadzonym głosowaniu jawnym poszczególni kandydaci uzyskali
następującą ilość głosów:
1) Pan Adam Adamowski – 21 głosów,
2) Pan Adam Tokarz – 4 głosy.
Przewodniczącym zebrania założycielskiego wybrano zatem Pana Adama Adamowskiego.
Następnie przystąpiono do zgłaszania kandydatur na sekretarza zebrania założycielskiego.
Pani Kinga Bieniek zgłosiła kandydaturę Pani Marii Motyki, natomiast Pan Wojciech
Wojciechowski zgłosił kandydaturę Pani Leokadii Sitko. Wszyscy kandydaci wyrazili zgodę
na kandydowanie. W przeprowadzonym głosowaniu jawnym poszczególni kandydaci
uzyskali następującą ilość głosów:
1) Pani Maria Motyka – 18 głosów,
2) Pani Leokadia Sitko – 7 głosów.
Sekretarzem zebrania założycielskiego wybrano zatem Panią Marię Motykę.
Przewodniczący zebrania założycielskiego przeszedł do realizacji punktu drugiego porządku
obrad i odczytał projekt uchwały o powołaniu Stowarzyszenia Rozwoju Edukacji w Starym
Sączu. Następnie przystąpiono do podjęcia uchwały. W głosowaniu jawnym uchwałę nr
1/ZZ/2012 podjęto jednogłośnie.
Kolejno przewodniczący zebrania założycielskiego przystąpił do realizacji trzeciego punktu
porządku obrad – zapoznanie się z projektem statutu, dyskusja i przyjęcie statutu. Statut
został odczytany i poddany pod dyskusję, w której głos zabrali: Pan Michał Kowal, Pan Jan
Kowalski, Pan Aleksander Golec oraz Pani Kinga Bieniek. Po wyjaśnieniu wszystkich kwestii
związanych z treścią statutu oraz wobec braku propozycji jego zmian przystąpiono do
podjęcia uchwały. W głosowaniu jawnym uchwałę nr 2/ZZ/2012 o przyjęciu statutu
stowarzyszenia podjęto jednogłośnie.
242
Następnie przystąpiono do zgłaszania kandydatur i wyboru 3 - osobowego Komitetu
Założycielskiego i podjęcia uchwały nr 3/ZZ/2012. Komitet ten będzie upoważniony do
wszystkich czynności związanych z rejestracją Stowarzyszenia, w tym do złożenia do Sądu
Rejonowego dla Krakowa Śródmieścia w Krakowie Wydział XII Gospodarczy wniosku o jego
rejestrację. Pani Alina Franczykowska zgłosiła kandydaturę Pana Michała Kowala, Pan
Krzysztof Młodzieniec zgłosił kandydaturę Jana Kowalskiego, Pani Anna Wąs zgłosiła
kandydaturę Leokadii Sitko, Pani Leokadia Sitko zgłosiła kandydaturę Pani Anny Wąs, a Pan
Janusz Miłko zgłosił kandydaturę Pana Zbigniewa Zaczyka. Wszyscy kandydaci wyrazili
zgodę na kandydowanie. W przeprowadzonym głosowaniu jawnym poszczególni kandydaci
uzyskali następującą ilość głosów:
1) Pan Michał Kowal – 10 głosów,
2) Pan Jan Kowalski – 3 głosy,
3) Pani Leokadia Sitko – 2 głosy,
4) Pani Anna Wąs – 6 głosów,
5) Pan Zbigniew Zaczyk – 4 głosy.
Członkami komitetu założycielskiego zostali zatem wybrani: Pan Michał Kowal, Pani Anna
Wąs oraz Pan Zbigniew Zaczyk.
Po podjęciu uchwały nr 3/ZZ/2012 przystąpiono do zgłaszania kandydatur i wyboru Prezesa
Zarządu Stowarzyszenia (uchwała nr 4/ZZ/2012). Pan Marcin Maliniak zgłosił kandydaturę
Pana Adama Adamowskiego, natomiast Pan Wojciech Michalak zgłosił kandydaturę Pana
Zbigniewa Zaczyka. Wszyscy kandydaci wyrazili zgodę na kandydowanie. W
przeprowadzonym głosowaniu jawnym poszczególni kandydaci uzyskali następującą ilość
głosów:
1) Pan Adam Adamowski – 20 głosów,
2) Pan Zbigniew Zaczyk – 5 głosów.
Prezesem Zarządu Stowarzyszenia został zatem wybrany Pan Adam Adamowski.
Następnie przystąpiono do zgłaszania kandydatur i wyboru Członków Zarządu
Stowarzyszenia (uchwała nr 5/ZZ/2012). Pan Aleksander Golec głosił kandydaturę Pana
Wojciecha Michalaka, Pan Przemysław Kowalczyk zgłosił kandydaturę Pana Janusza Miłko,
Pan Michał Niewiadomski zgłosił kandydaturę Pana Adama Nowaka, Pani Krystyna
Tokarczyk zgłosiła kandydaturę Pani Aliny Franczykowskiej, a Pani Anna Wąs zgłosiła
kandydaturę Pani Stefanii Ludwikowskiej. Wszyscy kandydaci wyrazili zgodę na
kandydowanie. W przeprowadzonym głosowaniu jawnym poszczególni kandydaci uzyskali
następującą ilość głosów:
1) Pan Wojciech Michalak– 1 głos,
2) Pan Janusz Miłko – 4 głosów,
243
3) Pan Adam Nowak – 5 głosów,
4) Pani Alina Franczykowska – 9 głosów,
5) Pani Stefania Ludwikowska – 6 głosów.
Członkami Zarządu Stowarzyszenia zostały zatem wybrane następujące osoby: Pan Janusz
Miłko, Pan Adam Nowak, Pani Alina Franczykowska oraz Pani Stefania Ludwikowska.
Po wyborze Prezesa Zarządu i Członków Zarządu przystąpiono do zgłaszania kandydatur i
wyboru Przewodniczącego Komisji Rewizyjnej (uchwała nr 6/ZZ/2012). Pan Michał
Niewiadomski zgłosił kandydaturę Pana Józefa Sieraka, a Pan Przemysław Kowalczyk
zgłosił kandydaturę Pana Adama Tokarza. Wszyscy kandydaci wyrazili zgodę na
kandydowanie. W przeprowadzonym głosowaniu jawnym poszczególni kandydaci uzyskali
następującą ilość głosów:
1) Pan Józef Sierak – 11 głosów,
2) Pan Adam Tokarz – 14 głosów.
Przewodniczącym Komisji Rewizyjnej został zatem wybrany Pan Adam Tokarz.
Do dokonaniu wyboru Przewodniczącego Komisji Rewizyjnej przystąpiono do zgłaszania
kandydatur i wyboru Członków Komisji Rewizyjnej (uchwała nr 7/ZZ/2012). Pan Józef Sierak
zgłosił kandydaturę Pani Kingi Bieniek, Pan Michał Niewiadomski zgłosił kandydaturę
Aleksandra Golca, a Pan Sebastian Wojtczak zgłosił kandydaturę Jana Kowalskiego.
Wszyscy kandydaci wyrazili zgodę na kandydowanie. W przeprowadzonym głosowaniu
jawnym poszczególni kandydaci uzyskali następującą ilość głosów:
1) Pani Kinga Bieniek – 10 głosów,
2) Pan Aleksander Golec – 9 głosów,
3) Pan Jan Kowalski – 6 głosów.
Członkami Komisji Rewizyjnej zostały zatem wybrane następujące osoby: Pani Kinga
Bieniek oraz Pan Aleksander Golec.
Po dokonaniu wyboru Przewodniczącego Komisji Rewizyjnej i Członków Komisji Rewizyjnej
przystąpiono do realizacji przedostatniego punktu porządku obrad. W związku z brakiem
wniosków przewodniczący zebrania przystąpił do ostatniego punktu obrad i zamknął obrady
Zebrania Założycielskiego.
Sekretarz
Zebrania
Założycielskiego
Przewodnicząca
Zebrania
Założycielskiego
244
Załączniki:
1) lista założycieli,
2) uchwała nr 1/ZZ/2012 o powołaniu Stowarzyszenia Rozwoju Edukacji,
3) uchwała nr 2/ZZ/2012 o przyjęciu statutu Stowarzyszenia,
4) uchwała nr 3/ZZ/2012 o wyborze komitetu założycielskiego,
5) uchwała nr 4/ZZ/2012 o wyborze Prezesa Zarządu Stowarzyszenia,
6) uchwała nr 5/ZZ/2012 o wyborze Członków Zarządu Stowarzyszenia,
7) uchwała nr 6/ZZ/2012 o wyborze Przewodniczącego Komisji Rewizyjnej,
8) uchwała nr 7/ZZ/2012 o wyborze Członków Komisji Rewizyjnej.
245
4) uchwały podjęcie na zebraniu założycielskim:
Załącznik nr 2 do protokołu z Zebrania Założycielskiego Stowarzyszenia Rozwoju Edukacji
w Starym Sączu
UCHWAŁA NR 1/ZZ/2012
Z DNIA 5 MAJA 2012 r.
ZEBRANIA ZAŁOŻYCIELSKIEGO
STOWARZYSZENIA ROZWOJU EDUKACJI W STARYM SĄCZU
O POWOŁANIU STOWARZYSZENIA
Uczestnicy Zebrania Założycielskiego Stowarzyszenia Rozwoju Edukacji w Starym Sączu,
zebrani w dniu 5 maja 2012 r. postanawiają, co następuje:
§ 1
Założyć stowarzyszenie, którego pełna nazwa będzie brzmiała: Stowarzyszenie Rozwoju
Edukacji w Starym Sączu.
§ 2
Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia.
W głosowaniu wzięło udział 25 osób zebranych na Zebraniu Założycielskim.
Uchwała została podjęta jednogłośnie.
Przewodniczący Zebrania
Założycielskiego
Adam Adamowski
Sekretarz
Zebrania
Założycielskiego
Maria Motyka
246
Załącznik nr 3 do protokołu z Zebrania Założycielskiego Stowarzyszenia Rozwoju Edukacji
w Starym Sączu
UCHWAŁA NR 2/ZZ/2012
Z DNIA 5 MAJA 2012 r.
ZEBRANIA ZAŁOŻYCIELSKIEGO STOWARZYSZENIA
ROZWOJU EDUKACJI W STARYM SĄCZU
O PRZYJĘCIU STATUTU STOWARZYSZENIA
Uczestnicy Zebrania Założycielskiego Stowarzyszenia Rozwoju Edukacji w Starym Sączu,
zebrani w dniu 5 maja 2012 r. postanawiają, co następuje:
§ 1
Zaakceptować i przyjąć statut Stowarzyszenia Rozwoju Edukacji w Starym Sączu.
§ 2
Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia.
W głosowaniu wzięło udział 25 osób zebranych na Zebraniu Założycielskim.
Uchwała została podjęta jednogłośnie.
Załącznik nr 4 do protokołu z Zebrania Założycielskiego Stowarzyszenia Rozwoju
Edukacji w Starym Sączu
Przewodniczący Zebrania
Założycielskiego
Adam Adamowski
Sekretarz
Zebrania
Założycielskiego
Maria Motyka
247
UCHWAŁA NR 3/ZZ/2012
Z DNIA 5 MAJA 2012 r.
ZEBRANIA ZAŁOŻYCIELSKIEGO STOWARZYSZENIA
ROZWOJU EDUKACJI W STARYM SĄCZU
O WYBORZE KOMITETU ZAŁOŻYCIELSKIEGO
Uczestnicy Zebrania Założycielskiego Stowarzyszenia na Rozwoju Edukacji w Starym
Sączu, zebrani w dniu 5 maja 2012 r. postanawiają, co następuje:
§ 1
Wybrać Komitet Założycielski Stowarzyszenia na Rzecz Rozwoju Edukacji w Starym Sączu
w składzie: Pan Michał Kowal, Pani Anna Wąs i Pan Zbigniew Zaczyk oraz upoważnić go do
wszystkich czynności związanych z rejestracją Stowarzyszenia, w tym do złożenia do Sądu
Rejonowego dla Krakowa Śródmieścia w Krakowie Wydział XII Gospodarczy Krajowego
Rejestru Sądowego wniosku o rejestrację Stowarzyszenia.
§ 2
Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia.
W głosowaniu wzięło udział 25 osób zebranych na Zebraniu Założycielskim.
Załącznik nr 5 do protokołu z Zebrania Założycielskiego Stowarzyszenia Rozwoju Edukacji
w Starym Sączu
Przewodniczący Zebrania
Założycielskiego
Adam Adamowski
Sekretarz
Zebrania
Założycielskiego
Maria Motyka
248
UCHWAŁA NR 4/ZZ/2012
Z DNIA 5 MAJA 2012 r.
ZEBRANIA ZAŁOŻYCIELSKIEGO STOWARZYSZENIA
ROZWOJU EDUKACJI W STARYM SĄCZU
O WYBORZE PREZESA ZARZĄDU STOWARZYSZENIA
Uczestnicy zebrania założycielskiego Stowarzyszenia Rozwoju Edukacji w Starym Sączu,
zebrani w dniu 5 maja 2012 r. postanawiają, co następuje:
§ 1
Wybrać Pana Adama Adamowskiego na Prezesa Zarządu Stowarzyszenia.
§ 2
Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia.
W głosowaniu wzięło udział 25 osób zebranych na Zebraniu Założycielskim.
Przewodniczący Zebrania
Założycielskiego
Adam Adamowski
Sekretarz
Zebrania Założycielskiego
Maria Motyka
249
Załącznik nr 6 do protokołu z Zebrania Założycielskiego Stowarzyszenia Rozwoju Edukacji
w Starym Sączu
UCHWAŁA NR 5/ZZ/2012
Z DNIA 5 MAJA 2012 r.
ZEBRANIA ZAŁOŻYCIELSKIEGO STOWARZYSZENIA
ROZWOJU EDUKACJI W STARYM SĄCZU
O WYBORZE CZŁONKÓW ZARZĄDU STOWARZYSZENIA
Uczestnicy zebrania założycielskiego Stowarzyszenia Rozwoju Edukacji w Starym Sączu,
zebrani w dniu 5 maja 2012 r. postanawiają, co następuje:
§ 1
Wybrać na Członków Zarządu Stowarzyszenia następujące osoby:
1) Pana Janusza Miłko,
2) Pana Adama Nowaka,
3) Panią Alinę Franczykowską,
4) Panią Stefanię Ludwikowską.
§ 2
Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia.
W głosowaniu wzięło udział 25 osób zebranych na Zebraniu Założycielskim.
Przewodniczący Zebrania
Założycielskiego
Adam Adamowski
Sekretarz
Zebrania
Założycielskiego
Maria Motyka
250
Załącznik nr 7 do protokołu z Zebrania Założycielskiego Stowarzyszenia Rozwoju Edukacji
w Starym Sączu
UCHWAŁA NR 6/ZZ/2012
Z DNIA 5 MAJA 2012 r.
ZEBRANIA ZAŁOŻYCIELSKIEGO STOWARZYSZENIA
ROZWOJU EDUKACJI W STARYM SĄCZU
O WYBORZE PRZEWODNICZĄCEGO KOMISJI REWIZYJNEJ
Uczestnicy zebrania założycielskiego Stowarzyszenia Rozwoju Edukacji w Starym Sączu,
zebrani w dniu 5 maja 2012 r. postanawiają, co następuje:
§ 1
Wybrać Pana Adama Tokarza na Przewodniczącego Komisji Rewizyjnej.
§ 2
Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia.
W głosowaniu wzięło udział 25 osób zebranych na Zebraniu Założycielskim.
Przewodniczący Zebrania
Założycielskiego
Adam Adamowski
Sekretarz
Zebrania
Założycielskiego
Maria Motyka
251
Załącznik nr 8 do protokołu z Zebrania Założycielskiego Stowarzyszenia Rozwoju Edukacji
w Starym Sączu
UCHWAŁA NR 7/ZZ/2012
Z DNIA 5 MAJA 2012 r.
ZEBRANIA ZAŁOŻYCIELSKIEGO STOWARZYSZENIA
ROZWOJU EDUKACJI W STARYM SĄCZU
O WYBORZE CZŁONKÓW KOMISJI REWIZYJNEJ
Uczestnicy zebrania założycielskiego Stowarzyszenia Rozwoju Edukacji w Starym Sączu,
zebrani w dniu 5 maja 2012 r. postanawiają, co następuje:
§ 1
Wybrać na członków Komisji Rewizyjnej następujące osoby:
1) Panią Kingę Bieniek,
2) Pana Aleksandra Golec.
§ 2
Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia.
W głosowaniu wzięło udział 25 osób zebranych na Zebraniu Założycielskim.
Przewodniczący Zebrania
Założycielskiego
Adam Adamowski
Sekretarz
Zebrania
Założycielskiego
Maria Motyka
252
5) wniosek o nadanie numeru REGON (w przypadku, gdy stowarzyszenie wnosi o wpis do rejestru
przedsiębiroców)
6) wniosek o nadanie numeru NIP (w przypadku, gdy stowarzyszenie wnosi o wpis do rejestru przedsiębiroców)
7) umowa użyczenia lokalu (w przypadku, gdy stowarzyszenie wnosi o wpis do rejestru przedsiębiroców)
253
254
255
UMOWA UŻYCZENIA
zawarta w dniu ….... 2012 r. w Starym Sączu pomiędzy:
Karolem Nowakiem zam. ul. Długa 5, 33-340 Stary Sącz zwanym w dalszej treści umowy
„Użyczającym”
a
Michałem Kowalem zam. ul. Gwiezdna 5, 33-340 Stary Sącz, Anną Wąs zam. ul. Kolejowa 7,
33-340 Stary Sącz, Zbigniewem Zaczykiem zam. ul. Dworcowa 1, 33-340 Stary Sącz,
członkami Komitetu Założycielskiego Stowarzyszenia Rozwoju Edukacji w Starym Sączu,
które ubiega się o wpis do KRS, zwanymi w dalszej treści umowy „Biorącymi do używania”
o treści następującej:
§ 1
1. Użyczający oświadcza, że jest właścicielem nieruchomości położonej przy ul. Długiej 5 w
miejscowości Stary Sącz.
2. Przedmiot użyczenia stanowi lokal oznaczony numerem … położony w w/w
nieruchomości.
§ 2
1. Użyczający zobowiązuje się oddać do bezpłatnego używania lokal stanowiący przedmiot
umowy z przeznaczeniem na biuro przyszłej fundacji.
2. Użyczający wyraża zgodę na przeniesienie praw i obowiązków Biorącego do
używania wynikających z niniejszej umowy na Stowarzyszenie Rozwoju Edukacji w
Starym Sączu niezwłocznie po jej zarejestrowaniu.
§ 3
Biorący do używania zobowiązuje się do używania lokalu stanowiącego przedmiot umowy
zgodnie z niniejszą umową.
§ 4
Biorący do używania będzie ponosić zwykłe koszty utrzymania lokalu stanowiącego
przedmiot niniejszej umowy, do których zalicza się w szczególności koszty energii
elektrycznej, ogrzewania, bieżących remontów i drobnych napraw.
§ 5
Niniejsza umowa zostaje zawarta na czas nieokreślony z mocą obowiązującą od dnia
…........
§ 6 Każda ze stron może rozwiązać umowę za trzymiesięcznym okresem wypowiedzenia ze skutkiem na koniec miesiąca kalendarzowego.
§ 7
Po zakończeniu użyczenia Biorący do używania zwróci Użyczającemu lokal stanowiący
przedmiot niniejszej umowy w stanie nie pogorszonym.
§ 8
Uzupełnienie, zmiana, jak również wypowiedzenie niniejszej umowy wymaga formy pisemnej
pod rygorem nieważności.
256
§ 9
W sprawach nie uregulowanych niniejszą umową będą miały zastosowanie przepisy
Kodeksu cywilnego oraz ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (tekst
jednolity: Dz. U. z 2001 r., Nr 79, poz. 855 z późn. zm.).
§ 10
Umowę sporządzono w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, po jednym dla każdej ze
stron.
Użyczający Biorący do używania
257
8) formularze wniosków do KRS:
a) formularz KRS - W20 wniosek o rejestrację podmiotu
KRS-W20 Sygnatura akt (wypełnia sąd)
Krajowy Rejestr Sądowy
Wniosek o rejestrację podmiotu w Krajowym Rejestrze Sądowym28)
FUNDACJA, STOWARZYSZENIE, INNA ORGANIZACJA SPOŁECZNA LUB ZAWODOWA
Formularz należy wypełnić w języku polskim, czytelnie, na maszynie, komputerowo lub ręcznie, wielkimi, drukowanymi literami. Wnioskodawca wypełnia pola jasne. We wszystkich wypełnianych polach, w których występuje możliwość wyboru, należy wstawić X w jednym odpowiednim kwadracie. Wszystkie pola, w których nie będą wpisane odpowiednie informacje, należy przekreślić. Wniosek składa się do sądu rejonowego (sądu gospodarczego) właściwego ze względu na siedzibę podmiotu, którego wpis dotyczy. Wniosek można złożyć w biurze podawczym właściwego sądu lub nadać w urzędzie pocztowym na adres sądu. Wniosek złożony z naruszeniem przepisu art. 19 ust. 2 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym lub nieprawidłowo wypełniony podlega zwróceniu, bez wzywania o uzupełnienie braków.
Miejsce na notatki Sądu Data wpływu (wypełnia Sąd)
28) Wniosek może byd użyty do uzupełnienia danych przez podmiot, który przed dniem 1 stycznia 2001 r. był wpisany w
odpowiednim
rejestrze sądowym, zgodnie z art. 10 ustawy z 20 sierpnia 1997 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowym Rejestrze
Sądowym
(Dz. U. Nr 121, poz. 770 oraz z 2000r. Nr 114, poz. 1194). Należy wówczas przekreślid tytuł wniosku i wpisad słowa
„Uzupełnienie
danych”.
CORS
Centrum Ogólnopolskich Rejestrów Sądowych
258
SĄD, DO KTÓREGO SKŁADANY JEST WNIOSEK
Nazwa sądu Sąd Rejonowy dla Krakowa Śródmieścia w Krakowie Wydział XII Gospodarczy KRS
SIEDZIBA PODMIOTU, KTÓREGO DOTYCZY WPIS
Województwo MAŁOPOLSKIE
Powiat NOWOSĄDECKI
Gmina STARY SĄCZ
Miejscowość STARY SĄCZ
OKREŚLENIE REJESTRACJI
Rejestracja dotyczy:
Nowego podmiotu
Podmiotu uprzednio zarejestrowanego (przerejestrowanie)29) Czy podmiot wnosi równocześnie o wpis do Rejestru Przedsiębiorców
(zgłoszenie działalności gospodarczej) ? W przypadku zaznaczenia odpowiedzi „TAK” należy wypełnić załącznik „Przedmiot działalności”.
TAK NIE
DANE WNIOSKODAWCY lub podmiotu uzupełniającego dane
Wnioskodawca:
Komitet założycielski / fundator
Podmiot, którego dotyczy wpis
Inny wnioskodawca
Pola o numerach 9 i 10 należy wypełnić tylko wówczas, gdy w polu o numerze 8 zaznaczono „Inny wnioskodawca”. W pozostałych przypadkach pola te należy przekreślić.
Nazwa / firma lub nazwa organu lub nazwisko
Imię
DANE adresata korespondencji
Oznaczenie adresata korespondencji Nazwa / firma lub nazwa organu lub nazwisko
STOWARZYSZENIE ROZWOJU EDUKACJI W STARYM SĄCZU
Imię
29) Dotyczy podmiotu, który przed dniem 1 stycznia 2001 r. uzyskał wpis w odpowiednim rejestrze sądowym.
259
Adres do korespondencji Ulica Nr domu Nr lokalu Miejscowość
STARY SĄCZ DŁUGA 5
Kod pocztowy 33-340
Poczta STARY SĄCZ
Kraj POLSKA
DANE pełnomocnika procesowego
Oznaczenie pełnomocnika Nazwa / firma lub nazwisko
Imię
Adres pełnomocnika Ulica Nr domu Nr lokalu Miejscowość
Kod pocztowy
Poczta
Kraj
Wnoszę o dokonanie wpisu zgodnie z informacjami zamieszczonymi we wniosku i na załącznikach:
dane podmiotu
Nazwa STOWARZYSZENIE ROZWOJU EDUKACJI W STARYM SĄCZU
Oznaczenie formy prawnej lub rodzaju organizacji
Fundacja
Stowarzyszenie, inna organizacja społeczna lub zawodowa, jaka?
W przypadku zaznaczenia odpowiedzi 2 należy wpisać odpowiedni rodzaj organizacji zgodny z wykazem w „Objaśnieniach” na str. 5. Stowarzyszenie
dane o wcześniejszej rejestracji podmiotu Pola o numerach od 31 do 33 dotyczą wyłącznie podmiotu uprzednio zarejestrowanego. W przypadku zgłoszenia nowego podmiotu pola te należy przekreślić.
Nazwa sądu prowadzącego rejestr
260
Nazwa rejestru
Numer w rejestrze
Numer identyfikacji podatkowej NIP Numer należy wpisać tylko wówczas, gdy w polu o numerze 7 zaznaczono odpowiedź TAK.
Numer identyfikacyjny REGON
informacja o prowadzeniu działalności gospodarczej z innymi podmiotami na podstawie umowy SPÓŁki CYWILNEJ
Czy przedsiębiorca prowadzi działalność gospodarczą z innymi podmiotami na podstawie umowy spółki cywilnej?
TAK NIE
siedziba i adres podmiotu
Województwo MAŁOPOLSKIE
Powiat NOWOSĄDECKI
Gmina STARY SĄCZ
Miejscowość STARY SĄCZ
Ulica Nr domu Nr lokalu DŁUGA
5
Kod pocztowy 33-340
Poczta STARY SĄCZ
Adres strony internetowej WWW.STOWARZYSZENIEEDUSTARYSACZ.COM.PL Adres poczty elektronicznej [email protected]
infoRMACJa o statucie podmiotu Dla podmiotu uprzednio zarejestrowanego należy podać informację o statucie stanowiącym podstawę dokonania wpisu do odpowiedniego rejestru oraz o zmianach statutu podmiotu dotychczas niezarejestrowanych.
Data sporządzenia statutu (dzień–miesiąc–rok) oraz dla podmiotu uprzednio zarejestrowanego - w przypadku zmiany statutu - numery zmienionych, dodanych, usuniętych paragrafów (innych jednostek redakcyjnych) 5 MAJA 2012 roku
infoRMACJa o CZASie, NA JAKI UTWORZONy JEST podmiot
Podmiot utworzony jest na czas:
Oznaczony, jaki ?
261
Nieoznaczony
organ sprawujący nadzór (organ samorządowy, administracji państwowej lub właściwy minister) Jeśli wniosek dotyczy związku zawodowego, pole numer 50 należy przekreślić.
Nazwa organu STAROSTA POWIATU NOWOSĄDECKIEGO
cel działania podmiotu
Cel działania - prowadzenie Szkoły Podstawowej na zasadach przewidzianych prawem, - organizowanie działalności oświatowej, kulturalnej, społecznej oraz sportowej, - tworzenie warunków dla wszechstronnego intelektualnego, duchowego, moralnego oraz fizycznego rozwoju dzieci i młodzieży,
C.d. celu działania - wspieranie i rozwijanie zdolności intelektualnych, twórczych oraz artystycznych dzieci i młodzieży, - prowadzenie kół naukowych oraz kół zainteresowań, - wspieranie i promowanie edukacji zdrowotnej, ekologicznej, historii, kultury, sztuki, ochrony dóbr kultury i dziedzictwa narodowego, - upowszechnianie i wspieranie kultury fizycznej i sportu.
INFORMACJA O ZAŁĄCZNIKACH:
Jeśli podmiot posiada oddziały / terenowe jednostki organizacyjne, należy wypełnić załącznik KRS-WA „Oddziały, terenowe jednostki organizacyjne”. Jeśli podmiot powstał przez połączenie lub podział innych podmiotów, należy wypełnić załącznik KRS-WH „Sposób powstania podmiotu”. W celu wpisania informacji o osobach wchodzących w skład komitetu założycielskiego lub osób zakładających organizację lub fundatorów należy wypełnić załącznik KRS-WF „Założyciele”. W celu wpisania informacji na temat organu uprawnionego do reprezentacji podmiotu i osób wchodzących w jego skład oraz sposobu reprezentacji należy wypełnić załącznik KRS-WK „Organy podmiotu / wspólnicy uprawnieni do reprezentowania spółki”. W celu wpisania informacji na temat organu nadzoru i osób wchodzących w jego skład należy wypełnić załącznik KRS-WK „Organy podmiotu / wspólnicy uprawnieni do reprezentowania spółki”. Jeśli podmiot rejestrowy zgłasza jednocześnie wpis działalności gospodarczej do rejestru przedsiębiorców, należy wypełnić załącznik KRS-WM „Przedmiot działalności”. Jeśli razem z niniejszym wnioskiem składane są: roczne sprawozdanie finansowe, opinia biegłego rewidenta, uchwała lub postanowienie o zatwierdzeniu sprawozdania finansowego, należy wypełnić załącznik KRS-ZN „Sprawozdania finansowe i inne dokumenty”.
262
Lista załączonych formularzy uzupełniających
Lp. Symbol i nazwa załącznika Liczba załączników KRS-WA Oddziały, terenowe jednostki organizacyjne
KRS-WH Sposób powstania podmiotu KRS-WF Założyciele 1 KRS-WK Organy podmiotu / wspólnicy uprawnieni do reprezentowania spółki 5 KRS-WM Przedmiot działalności 1 KRS-ZN Sprawozdania finansowe i inne dokumenty
Lista załączonych dokumentów
Lp. Nazwa załączonego dokumentu Liczba egzemplarzy
Określenie formy dokumentu: Należy wstawić znak X w odpowiednim polu. papierowa elektroniczna
1 Statut 3 X
2 Lista obecności 2 X
3 Protokół z Zebrania Założycielskiego 2 X
4 Uchwała o powołaniu Stowarzyszenia 2 X
5 Uchwała o przyjęciu statutu Stowarzyszenia 2 X
6 Uchwała o wyborze Komitetu Założycielskiego 2 X
7 Uchwała o wyborze Prezesa Zarządu Stowarzyszenia 2 X
8 Uchwała o wyborze Członków Zarządu Stowarzyszenia 2 X
9 Uchwała o wyborze Przewodniczącego Komisji Rewizyjnej
2 X
10 Uchwała o wyborze Członków Komisji Rewizyjnej 2 X
11 Poświadczone notarialnie wzory podpisów członków Zarządu
1 X
12 Wniosek o wpis w rejestrze REGON 1 X
13 Zgłoszenie identyfikacyjne do Urzędu Skarbowego 1 X
14 Umowa użyczenia lokalu 1 X
15 Dowód dokonania opłaty za wniosek o wpis do rejestru przedsiębiorców
1 X
OSOBY SKŁADAJĄCE WNIOSEK
Imię i nazwisko Data Podpis
263
MICHAŁ KOWAL ANNA WĄS ZBIGNIEW ZACZYK
10.05.2012 r.
Miejsce na naklejenie znaczków sądowych, potwierdzenie opłaty lub potwierdzenie przelewu
Objaśnienia Wykaz rodzajów organizacji
1 Stowarzyszenie 14 Ogólnokrajowa reprezentacja zrzeszeń
transportu 2 Związek stowarzyszeń 15 Inna organizacja przedsiębiorców 3 Kółko rolnicze 16 Izba gospodarcza 4 Rolnicze zrzeszenie branżowe 17 Związek zawodowy
5 Związek rolników, kółek i organizacji rolniczych
18 Ogólnokrajowy związek międzybranżowy
6 Związek rolniczych zrzeszeń branżowych 19 Ogólnokrajowe zrzeszenie międzybranżowe
7 Związek zawodowy rolników indywidualnych
20 Związek pracodawców
8 Cech rzemieślniczy 21 Federacja lub konfederacja związków
pracodawców 9 Izba rzemieślnicza 22 Stowarzyszenie kultury fizycznej 10 Związek Rzemiosła Polskiego 23 Związek sportowy 11 Zrzeszenie handlu i usług 24 Polski związek sportowy
12 Zrzeszenie transport 25 Stowarzyszenie kultury fizycznej o zasięgu
ogólnokrajowym
13 Ogólnokrajowa reprezentacja zrzeszeń handlu i usług
26 Inna organizacja społeczna lub zawodowa
264
formularz KRS-WF Założyciele
KRS-WF ZAŁOŻYCIELE
Krajowy Rejestr
Sądowy
Załącznik do wniosku o rejestrację podmiotu
w rejestrze stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji
oraz samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej
DANE PODMIOTU (zgodne z podanymi we wniosku)
Nazwa / firma
STOWARZYSZENIE ROZWOJU EDUKACJI W STARYM SĄCZU
Jeśli osób wchodzących w skład komitetu założycielskiego lub osób zakładających organizację
jest więcej niż pięć, informacje o pozostałych należy wpisać na kolejnych egzemplarzach
załącznika „Założyciele lub Fundatorzy”.
Dane założyciela
1. Czy osoba wchodząca w skład komitetu założycielskiego lub
zakładająca organizację jest osobą fizyczną?
Jeśli zaznaczono odpowiedź „TAK”, pola o numerach 7 i 8 należy
przekreślić.
TA
K NIE
2. Nazwa / firma / nazwisko lub pierwszy
człon nazwiska złożonego
3. Drugi człon nazwiska złożonego
KOWAL
4. Pierwsze imię
MICHAŁ
5. Drugie imię
6. Numer PESEL 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 1
7. Numer KRS 8. Numer identyfikacyjny REGON
Dane założyciela
Czy osoba wchodząca w skład komitetu założycielskiego lub
zakładająca organizację jest osobą fizyczną?
Jeśli zaznaczono odpowiedź „TAK”, pola o numerach 7 i 8 należy
przekreślić.
TA
K NIE
2. Nazwa / firma / nazwisko lub pierwszy
człon nazwiska złożonego
3. Drugi człon nazwiska złożonego
WĄS
4. Pierwsze imię
ANNA
5. Drugie imię Maria
CORS
Centrum Ogólnopolskich Rejestrów Sądowych
265
6. Numer PESEL 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 1
7. Numer KRS 8. Numer identyfikacyjny REGON
Dane założyciela
Czy osoba wchodząca w skład komitetu założycielskiego lub
zakładająca organizację jest osobą fizyczną?
Jeśli zaznaczono odpowiedź „TAK”, pola o numerach 7 i 8 należy
przekreślić.
TA
K NIE
2. Nazwa / firma / nazwisko lub pierwszy
człon nazwiska złożonego
3. Drugi człon nazwiska złożonego
ZACZYK
4. Pierwsze imię
ZBIGNIEW
5. Drugie imię
6. Numer PESEL 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 1
7. Numer KRS 8. Numer identyfikacyjny REGON
Dane założyciela
1. Czy osoba wchodząca w skład komitetu założycielskiego lub
zakładająca organizację jest osobą fizyczną?
Jeśli zaznaczono odpowiedź „TAK”, pola o numerach 7 i 8 należy
przekreślić.
TA
K NIE
2. Nazwa / firma / nazwisko lub pierwszy
człon nazwiska złożonego
3. Drugi człon nazwiska złożonego
4. Pierwsze imię 5. Drugie imię
6. Numer PESEL
7. Numer KRS 8. Numer identyfikacyjny REGON
Dane założyciela
1. Czy osoba wchodząca w skład komitetu założycielskiego lub
zakładająca organizację jest osobą fizyczną?
Jeśli zaznaczono odpowiedź „TAK”, pola o numerach 7 i 8 należy
przekreślić.
TA
K NIE
2. Nazwa / firma / nazwisko lub pierwszy
człon nazwiska złożonego
3. Drugi człon nazwiska złożonego
4. Pierwsze imię 5. Drugie imię
266
6. Numer PESEL
7. Numer KRS 8. Numer identyfikacyjny REGON
podpisy OSóB SKŁADAJĄCych WNIOSEK
Michał Kowal
Anna Wąs
Zbigniew Zaczyk
267
c) formularze KRS-WK Ograny podmiotu
KRS-WK ORGANY PODMIOTU / WSPÓLNICY UPRAWNIENI DO REPREZENTOWANIA
SPÓŁKI
Krajowy
Rejestr
Sądowy
Załącznik do wniosku o rejestrację
lub o zmianę danych podmiotu w rejestrze przedsiębiorców
lub rejestrze stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych,
fundacji oraz samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej
DANE PODMIOTU (zgodne z podanymi we wniosku)
Nazwa / firma
STOWARZYSZENIE ROZWOJU EDUKACJI W STARYM SĄCZU
Jeśli w skład organu wchodzą więcej niż dwie osoby lub wspólników reprezentujących spółkę
jest więcej niż dwóch, informacje o nich należy wpisać na kolejnych egzemplarzach załącznika
KRS-WK. W przypadku gdy wpis dotyczy organu reprezentacji, informację o sposobie
reprezentacji należy wpisać tylko na pierwszym egzemplarzu załącznika, a na pozostałych pole
oznaczone numerem 3 należy przekreślić.
określenie organu podmiotu / wspólników uprawnionych do reprezentowania spółki, których
dotyczy wpis
Dla samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej, w celu wpisania osób wchodzących w
skład rady społecznej, należy w polu oznaczonym numerem 1 zaznaczyć kwadrat 3 „organ
nadzoru”, w polu oznaczonym numerem 2 wpisać wyrażenie „rada społeczna”.
Zgłoszenie dotyczy:
Organu uprawnionego
do reprezentacji
podmiotu
Wspólników
uprawnionych do
reprezentowania
spółki
Organu nadzoru
W przypadku zaznaczenia kwadratu 2 pole oznaczone numerem 2 w części I.1 należy
przekreślić.
W przypadku zaznaczenia kwadratu 3 pole oznaczone numerem 3 w części I.2 należy
przekreślić.
Nazwa organu
ZARZĄD
infoRMACJa o sposobie reprezentacji podmiotu
Informacja obejmuje:
- sposób reprezentowania podmiotu przez zarząd, jeżeli został powołany,
- sposób reprezentacji podmiotu przez prokurentów, jeśli została ustanowiona prokura,
- sposób reprezentacji spółki przez wspólników, w przypadku gdy wspólnikiem jest osoba prawna –
wskazanie osób reprezentujących osobę
prawną w spółce, której wpis dotyczy.
CORS
Centrum Ogólnopolskich Rejestrów Sądowych
268
Sposób reprezentacji
Do składania oświadczeń woli w imieniu Stowarzyszenia, w tym oświadczeń w zakresie praw i
obowiązków majątkowych uprawnionych jest dwóch członków zarządu działających łącznie.
Oświadczenia składane Stowarzyszeniu oraz doręczenia pism mogą być dokonywane jednemu
członkowi zarządu.
Dane osoby wchodzącej w skład organu / wspÓLNIKA uprawnionego do REPREZENTowania
SPÓŁKi 1. Czy osoba, której dotyczy wpis jest osobą fizyczną?
Jeśli zaznaczono odpowiedź „TAK”, pola o numerach 7 i 8 należy
przekreślić.
TAK NIE
2. Nazwa / firma / nazwisko lub pierwszy
człon nazwiska złożonego
3. Drugi człon nazwiska złożonego
ADAMOWSKI
Pierwsze imię
ADAM
5. Drugie imię
6. Numer PESEL 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 0
7. Numer KRS 8. Numer identyfikacyjny REGON
Informacje dotyczące osoby wchodzącej w skład organu reprezentacji 9. Funkcja osoby w organie reprezentacji
PREZES ZARZĄDU
269
10. Czy osoba wchodząca w skład organu reprezentacji jest
zawieszona ?30)
TA
K
NIE
11. Data do jakiej osoba została zawieszona (dzień–
miesiąc–rok)1)
- -
Dane osoby wchodzącej w skład organu / wspÓLNIKA uprawnionego do REPREZENTowania
SPÓŁKi 1. Czy osoba, której dotyczy wpis jest osobą fizyczną?
Jeśli zaznaczono odpowiedź „TAK”, pola o numerach 7 i 8 należy
przekreślić.
TA
K
NIE
2. Nazwa / firma / nazwisko lub pierwszy
człon nazwiska złożonego
3. Drugi człon nazwiska złożonego
MIŁKO
Pierwsze imię
JANUSZ
5. Drugie imię
6. Numer PESEL 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 1
7. Numer KRS 8. Numer identyfikacyjny REGON
Informacje dotyczące osoby wchodzącej w skład organu reprezentacji 9. Funkcja osoby w organie reprezentacji
CZŁONEK ZARZĄDU
10. Czy osoba wchodząca w skład organu reprezentacji jest
zawieszona ?1)
TA
K
NIE
11. Data, do jakiej osoba została zawieszona (dzień–
miesiąc–rok)1)
- -
podpisy OSóB SKŁADAJĄCych WNIOSEK
Michał Kowal
Anna Wąs
Zbigniew Zaczyk
30) Dotyczy podmiotów, dla których przepisy dopuszczają zawieszenie osoby wchodzącej w skład organu
reprezentacji.
270
KRS-WK ORGANY PODMIOTU / WSPÓLNICY UPRAWNIENI DO REPREZENTOWANIA
SPÓŁKI
Krajowy
Rejestr
Sądowy
Załącznik do wniosku o rejestrację
lub o zmianę danych podmiotu w rejestrze przedsiębiorców
lub rejestrze stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych,
fundacji oraz samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej
DANE PODMIOTU (zgodne z podanymi we wniosku)
Nazwa / firma
STOWARZYSZENIE ROZWOJU EDUKACJI W STARYM SĄCZU
Jeśli w skład organu wchodzą więcej niż dwie osoby lub wspólników reprezentujących spółkę
jest więcej niż dwóch, informacje o nich należy wpisać na kolejnych egzemplarzach załącznika
KRS-WK. W przypadku gdy wpis dotyczy organu reprezentacji, informację o sposobie
reprezentacji należy wpisać tylko na pierwszym egzemplarzu załącznika, a na pozostałych pole
oznaczone numerem 3 należy przekreślić.
określenie organu podmiotu / wspólników uprawnionych do reprezentowania spółki, których
dotyczy wpis
Dla samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej, w celu wpisania osób wchodzących w
skład rady społecznej, należy w polu oznaczonym numerem 1 zaznaczyć kwadrat 3 „organ
nadzoru”, w polu oznaczonym numerem 2 wpisać wyrażenie „rada społeczna”.
Zgłoszenie dotyczy: Organu uprawnionego
do reprezentacji
podmiotu
Wspólników
uprawnionych do
reprezentowania
spółki
Organu nadzoru
W przypadku zaznaczenia kwadratu 2 pole oznaczone numerem 2 w części I.1 należy
przekreślić.
W przypadku zaznaczenia kwadratu 3 pole oznaczone numerem 3 w części I.2 należy
przekreślić.
Nazwa organu
ZARZĄD
infoRMACJa o sposobie reprezentacji podmiotu
Informacja obejmuje:
- sposób reprezentowania podmiotu przez zarząd, jeżeli został powołany,
- sposób reprezentacji podmiotu przez prokurentów, jeśli została ustanowiona prokura,
- sposób reprezentacji spółki przez wspólników, w przypadku gdy wspólnikiem jest osoba prawna –
wskazanie osób reprezentujących osobę
prawną w spółce, której wpis dotyczy.
CORS
Centrum Ogólnopolskich Rejestrów Sądowych
271
Sposób reprezentacji
Dane osoby wchodzącej w skład organu / wspÓLNIKA uprawnionego do REPREZENTowania
SPÓŁKi 1. Czy osoba, której dotyczy wpis jest osobą fizyczną?
Jeśli zaznaczono odpowiedź „TAK”, pola o numerach 7 i 8 należy
przekreślić.
TA
K
NIE
2. Nazwa / firma / nazwisko lub pierwszy
człon nazwiska złożonego
3. Drugi człon nazwiska złożonego
NOWAK
Pierwsze imię
ADAM
5. Drugie imię
6. Numer PESEL 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 0
7. Numer KRS 8. Numer identyfikacyjny REGON
Informacje dotyczące osoby wchodzącej w skład organu reprezentacji 9. Funkcja osoby w organie reprezentacji
CZŁONEK ZARZĄDU
272
10. Czy osoba wchodząca w skład organu reprezentacji jest
zawieszona ?31)
TA
K
NIE
11. Data do jakiej osoba została zawieszona (dzień–
miesiąc–rok)1)
- -
Dane osoby wchodzącej w skład organu / wspÓLNIKA uprawnionego do REPREZENTowania
SPÓŁKi 1. Czy osoba, której dotyczy wpis jest osobą fizyczną?
Jeśli zaznaczono odpowiedź „TAK”, pola o numerach 7 i 8 należy
przekreślić.
TA
K
NIE
2. Nazwa / firma / nazwisko lub pierwszy
człon nazwiska złożonego
3. Drugi człon nazwiska złożonego
FRANCZYKOWSKA
Pierwsze imię
ALINA
5. Drugie imię
6. Numer PESEL 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 1
7. Numer KRS 8. Numer identyfikacyjny REGON
Informacje dotyczące osoby wchodzącej w skład organu reprezentacji 9. Funkcja osoby w organie reprezentacji
CZŁONEK ZARZĄDU
10. Czy osoba wchodząca w skład organu reprezentacji jest
zawieszona ?1)
TA
K
NIE
11. Data, do jakiej osoba została zawieszona (dzień–
miesiąc–rok)1)
- -
podpisy OSóB SKŁADAJĄCych WNIOSEK
Michał Kowal
Anna Wąs
Zbigniew Zaczyk
31) Dotyczy podmiotów, dla których przepisy dopuszczają zawieszenie osoby wchodzącej w skład organu
reprezentacji.
273
KRS-WK ORGANY PODMIOTU / WSPÓLNICY UPRAWNIENI DO REPREZENTOWANIA
SPÓŁKI
Krajowy Rejestr
Sądowy
Załącznik do wniosku o rejestrację
lub o zmianę danych podmiotu w rejestrze przedsiębiorców
lub rejestrze stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych,
fundacji oraz samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej
DANE PODMIOTU (zgodne z podanymi we wniosku)
Nazwa / firma
STOWARZYSZENIE ROZWOJU EDUKACJI W STARYM SĄCZU
Jeśli w skład organu wchodzą więcej niż dwie osoby lub wspólników reprezentujących spółkę
jest więcej niż dwóch, informacje o nich należy wpisać na kolejnych egzemplarzach załącznika
KRS-WK. W przypadku gdy wpis dotyczy organu reprezentacji, informację o sposobie
reprezentacji należy wpisać tylko na pierwszym egzemplarzu załącznika, a na pozostałych pole
oznaczone numerem 3 należy przekreślić.
określenie organu podmiotu / wspólników uprawnionych do reprezentowania spółki, których dotyczy
wpis
Dla samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej, w celu wpisania osób wchodzących w
skład rady społecznej, należy w polu oznaczonym numerem 1 zaznaczyć kwadrat 3 „organ
nadzoru”, w polu oznaczonym numerem 2 wpisać wyrażenie „rada społeczna”.
Zgłoszenie dotyczy: Organu uprawnionego
do reprezentacji
podmiotu
Wspólników
uprawnionych do
reprezentowania
spółki
Organu nadzoru
W przypadku zaznaczenia kwadratu 2 pole oznaczone numerem 2 w części I.1 należy
przekreślić.
W przypadku zaznaczenia kwadratu 3 pole oznaczone numerem 3 w części I.2 należy
przekreślić.
Nazwa organu
ZARZĄD
informacja o sposobie reprezentacji podmiotu
Informacja obejmuje:
- sposób reprezentowania podmiotu przez zarząd, jeżeli został powołany,
- sposób reprezentacji podmiotu przez prokurentów, jeśli została ustanowiona prokura,
- sposób reprezentacji spółki przez wspólników, w przypadku gdy wspólnikiem jest osoba prawna –
wskazanie osób reprezentujących osobę
prawną w spółce, której wpis dotyczy.
CORS
Centrum Ogólnopolskich Rejestrów Sądowych
274
Sposób reprezentacji
Dane osoby wchodzącej w skład organu / wspÓLNIKA uprawnionego do REPREZENTowania
SPÓŁKi 1. Czy osoba, której dotyczy wpis jest osobą fizyczną?
Jeśli zaznaczono odpowiedź „TAK”, pola o numerach 7 i 8 należy
przekreślić.
TA
K
NIE
2. Nazwa / firma / nazwisko lub pierwszy
człon nazwiska złożonego
3. Drugi człon nazwiska złożonego
LUDWIKOWSKA
Pierwsze imię
STEFANIA
5. Drugie imię
6. Numer PESEL 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 0
7. Numer KRS 8. Numer identyfikacyjny REGON
Informacje dotyczące osoby wchodzącej w skład organu reprezentacji 9. Funkcja osoby w organie reprezentacji
CZŁONEK ZARZĄDU
275
10. Czy osoba wchodząca w skład organu reprezentacji jest
zawieszona ?32)
TA
K
NIE
11. Data do jakiej osoba została zawieszona (dzień–
miesiąc–rok)1)
- -
Dane osoby wchodzącej w skład organu / wspÓLNIKA uprawnionego do REPREZENTowania
SPÓŁKi 1. Czy osoba, której dotyczy wpis jest osobą fizyczną?
Jeśli zaznaczono odpowiedź „TAK”, pola o numerach 7 i 8 należy
przekreślić.
TA
K
NIE
2. Nazwa / firma / nazwisko lub pierwszy
człon nazwiska złożonego
3. Drugi człon nazwiska złożonego
Pierwsze imię
5. Drugie imię
6. Numer PESEL
7. Numer KRS 8. Numer identyfikacyjny REGON
Informacje dotyczące osoby wchodzącej w skład organu reprezentacji 9. Funkcja osoby w organie reprezentacji
10. Czy osoba wchodząca w skład organu reprezentacji jest
zawieszona ?1)
TA
K
NIE
11. Data, do jakiej osoba została zawieszona (dzień–
miesiąc–rok)1)
- -
podpisy OSóB SKŁADAJĄCych WNIOSEK
Michał Kowal
Anna Wąs
Zbigniew Zaczyk
32) Dotyczy podmiotów, dla których przepisy dopuszczają zawieszenie osoby wchodzącej w skład organu
reprezentacji.
276
KRS-WK ORGANY PODMIOTU / WSPÓLNICY UPRAWNIENI DO REPREZENTOWANIA
SPÓŁKI
Krajowy Rejestr
Sądowy
Załącznik do wniosku o rejestrację
lub o zmianę danych podmiotu w rejestrze przedsiębiorców
lub rejestrze stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych,
fundacji oraz samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej
DANE PODMIOTU (zgodne z podanymi we wniosku)
Nazwa / firma
STOWARZYSZENIE ROZWOJU EDUKACJI W STARYM SĄCZU
Jeśli w skład organu wchodzą więcej niż dwie osoby lub wspólników reprezentujących spółkę
jest więcej niż dwóch, informacje o nich należy wpisać na kolejnych egzemplarzach załącznika
KRS-WK. W przypadku gdy wpis dotyczy organu reprezentacji, informację o sposobie
reprezentacji należy wpisać tylko na pierwszym egzemplarzu załącznika, a na pozostałych pole
oznaczone numerem 3 należy przekreślić.
określenie organu podmiotu / wspólników uprawnionych do reprezentowania spółki, których dotyczy
wpis
Dla samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej, w celu wpisania osób wchodzących w
skład rady społecznej, należy w polu oznaczonym numerem 1 zaznaczyć kwadrat 3 „organ
nadzoru”, w polu oznaczonym numerem 2 wpisać wyrażenie „rada społeczna”.
Zgłoszenie dotyczy: Organu uprawnionego
do reprezentacji
podmiotu
Wspólników
uprawnionych do
reprezentowania
spółki
Organu nadzoru
W przypadku zaznaczenia kwadratu 2 pole oznaczone numerem 2 w części I.1 należy
przekreślić.
W przypadku zaznaczenia kwadratu 3 pole oznaczone numerem 3 w części I.2 należy
przekreślić.
Nazwa organu
KOMISJA REWIZYJNA infoRMACJa o sposobie reprezentacji podmiotu
Informacja obejmuje:
- sposób reprezentowania podmiotu przez zarząd, jeżeli został powołany,
- sposób reprezentacji podmiotu przez prokurentów, jeśli została ustanowiona prokura,
- sposób reprezentacji spółki przez wspólników, w przypadku gdy wspólnikiem jest osoba prawna –
wskazanie osób reprezentujących osobę
prawną w spółce, której wpis dotyczy.
CORS
Centrum Ogólnopolskich Rejestrów Sądowych
277
Sposób reprezentacji
Dane osoby wchodzącej w skład organu / wspÓLNIKA uprawnionego do REPREZENTowania
SPÓŁKi 1. Czy osoba, której dotyczy wpis jest osobą fizyczną?
Jeśli zaznaczono odpowiedź „TAK”, pola o numerach 7 i 8 należy
przekreślić.
TAK NIE
2. Nazwa / firma / nazwisko lub pierwszy
człon nazwiska złożonego
3. Drugi człon nazwiska złożonego
TOKARZ
Pierwsze imię
ADAM
5. Drugie imię
6. Numer PESEL 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 0
7. Numer KRS 8. Numer identyfikacyjny REGON
Informacje dotyczące osoby wchodzącej w skład organu reprezentacji 9. Funkcja osoby w organie reprezentacji
10. Czy osoba wchodząca w skład organu reprezentacji jest
zawieszona ?33)
TA
K
NIE
33) Dotyczy podmiotów, dla których przepisy dopuszczają zawieszenie osoby wchodzącej w skład organu
278
11. Data do jakiej osoba została zawieszona (dzień–
miesiąc–rok)1)
- -
Dane osoby wchodzącej w skład organu / wspÓLNIKA uprawnionego do REPREZENTowania
SPÓŁKi 1. Czy osoba, której dotyczy wpis jest osobą fizyczną?
Jeśli zaznaczono odpowiedź „TAK”, pola o numerach 7 i 8 należy
przekreślić.
TA
K
NIE
2. Nazwa / firma / nazwisko lub pierwszy
człon nazwiska złożonego
3. Drugi człon nazwiska złożonego
BIENIEK
Pierwsze imię KINGA
5. Drugie imię JANINA
6. Numer PESEL 1 2 4 5 6 7 9 0 0 0
7. Numer KRS 8. Numer identyfikacyjny REGON
Informacje dotyczące osoby wchodzącej w skład organu reprezentacji 9. Funkcja osoby w organie reprezentacji
10. Czy osoba wchodząca w skład organu reprezentacji jest
zawieszona ?1) TA
K NIE
11. Data, do jakiej osoba została zawieszona (dzień–
miesiąc–rok)1)
- -
podpisy OSóB SKŁADAJĄCych WNIOSEK
Michał Kowal
Anna Wąs
Zbigniew Zaczyk
KRS-WK ORGANY PODMIOTU / WSPÓLNICY UPRAWNIENI DO REPREZENTOWANIA
SPÓŁKI
reprezentacji.
279
Krajowy Rejestr
Sądowy
Załącznik do wniosku o rejestrację
lub o zmianę danych podmiotu w rejestrze przedsiębiorców
lub rejestrze stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji
oraz samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej
DANE PODMIOTU (zgodne z podanymi we wniosku)
Nazwa / firma
STOWARZYSZENIE ROZWOJU EDUKACJI W STARYM SĄCZU
Jeśli w skład organu wchodzą więcej niż dwie osoby lub wspólników reprezentujących spółkę jest
więcej niż dwóch, informacje o nich należy wpisać na kolejnych egzemplarzach załącznika KRS-
WK. W przypadku gdy wpis dotyczy organu reprezentacji, informację o sposobie reprezentacji
należy wpisać tylko na pierwszym egzemplarzu załącznika, a na pozostałych pole oznaczone
numerem 3 należy przekreślić.
określenie organu podmiotu / wspólników uprawnionych do reprezentowania spółki, których dotyczy
wpis
Dla samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej, w celu wpisania osób wchodzących w
skład rady społecznej, należy w polu oznaczonym numerem 1 zaznaczyć kwadrat 3 „organ nadzoru”,
w polu oznaczonym numerem 2 wpisać wyrażenie „rada społeczna”.
Zgłoszenie dotyczy: Organu uprawnionego
do reprezentacji
podmiotu
Wspólników
uprawnionych do
reprezentowania
spółki
Organu nadzoru
W przypadku zaznaczenia kwadratu 2 pole oznaczone numerem 2 w części I.1 należy
przekreślić.
W przypadku zaznaczenia kwadratu 3 pole oznaczone numerem 3 w części I.2 należy
przekreślić.
Nazwa organu
KOMISJA REWIZYJNA infoRMACJa o sposobie reprezentacji podmiotu
Informacja obejmuje:
- sposób reprezentowania podmiotu przez zarząd, jeżeli został powołany,
- sposób reprezentacji podmiotu przez prokurentów, jeśli została ustanowiona prokura,
- sposób reprezentacji spółki przez wspólników, w przypadku gdy wspólnikiem jest osoba prawna –
wskazanie osób reprezentujących osobę
prawną w spółce, której wpis dotyczy.
CORS
Centrum Ogólnopolskich Rejestrów Sądowych
280
Sposób reprezentacji
Dane osoby wchodzącej w skład organu / wspólnika uprawnionego do reprezentowania spółki
1. Czy osoba, której dotyczy wpis jest osobą fizyczną?
Jeśli zaznaczono odpowiedź „TAK”, pola o numerach 7 i 8 należy
przekreślić.
TA
K
NIE
2. Nazwa / firma / nazwisko lub pierwszy
człon nazwiska złożonego
3. Drugi człon nazwiska złożonego
GOLEC
Pierwsze imię
ALEKSANDER
5. Drugie imię
6. Numer PESEL 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 0
7. Numer KRS 8. Numer identyfikacyjny REGON
Informacje dotyczące osoby wchodzącej w skład organu reprezentacji
281
9. Funkcja osoby w organie reprezentacji
10. Czy osoba wchodząca w skład organu reprezentacji jest
zawieszona ?34)
TA
K
NIE
11. Data do jakiej osoba została zawieszona (dzień–
miesiąc–rok)1)
- -
Dane osoby wchodzącej w skład organu / wspÓLNIKA uprawnionego do REPREZENTowania
SPÓŁKi 1. Czy osoba, której dotyczy wpis jest osobą fizyczną?
Jeśli zaznaczono odpowiedź „TAK”, pola o numerach 7 i 8 należy
przekreślić.
TA
K
NIE
2. Nazwa / firma / nazwisko lub pierwszy
człon nazwiska złożonego
3. Drugi człon nazwiska złożonego
Pierwsze imię
5. Drugie imię
6. Numer PESEL
7. Numer KRS 8. Numer identyfikacyjny REGON
Informacje dotyczące osoby wchodzącej w skład organu reprezentacji 9. Funkcja osoby w organie reprezentacji
10. Czy osoba wchodząca w skład organu reprezentacji jest
zawieszona ?1)
TA
K
NIE
11. Data, do jakiej osoba została zawieszona (dzień–
miesiąc–rok)1)
- -
podpisy OSóB SKŁADAJĄCych WNIOSEK
34) Dotyczy podmiotów, dla których przepisy dopuszczają zawieszenie osoby wchodzącej w skład organu
reprezentacji.
282
Michał Kowal
Anna Wąs
Zbigniew Zaczyk
e)formularz KRS-WM przedmiot działalności (składa się go wyłącznie wtedy, gdy
stowarzyszenie będzie prowadzić działalność gospodarczą).
KRS-WM PRZEDMIOT DZIAŁALNOŚCI
Krajowy Rejestr
Sądowy
Załącznik do wniosku o rejestrację podmiotu
w rejestrze przedsiębiorców
DANE PODMIOTU (zgodne z podanymi we wniosku)
Nazwa / firma / nazwisko i imię
STOWARZYSZENIE ROZWOJU EDUKACJI W
STARYM SĄCZU
Jeśli opis rodzajów działalności nie mieści się na dwóch stronach załącznika, wówczas należy
wypełnić kolejne egzemplarze załącznika „Przedmiot działalności”.
opis PRZEDMIOTU DZIAŁALNOŚCI według polskiej klasyfikacji działalności (pkd)
Lp. Kod PKD Opis przedmiotu działalności
1
8
5
.
2
0 .
Z
SZKOŁY PODSTAWOWE
2
8
5 .
5
1 .
Z
POZASZKOLNE FORMY EDUKACJI SPORTOWEJ ORAZ ZAJĘĆ
SPORTOWYCH I REKREACYJNYCH
CORS
Centrum Ogólnopolskich Rejestrów Sądowych
283
3
8
5 .
5
2 .
Z
POZASZKOLNE FORMY EDUKACJI ARTYSTYCZNEJ
4
8
5 .
5
9 .
A
NAUKA JĘZYKÓW OBCYCH
5
8
5 .
6
0 .
Z
DZIAŁALNOŚĆ WSPOMAGAJĄCA EDUKACJĘ
6
8
8 .
9
1 .
Z
OPIEKA DZIENNA NAD DZIEĆMI
7
9
0 .
0
4 .
Z
DZIAŁALNOŚĆ OBIEKTÓW KULTURALNYCH
8
9
3 .
1
2 .
Z
DZIAŁALNOŚĆ KLUBÓW SPORTOWYCH
9
9
3 .
1
3 .
Z
DZIAŁALNOŚĆ OBIEKTÓW SŁUŻĄCA POPRAWIE KONDYCJI FIZYCZNEJ
Lp. Kod PKD Opis przedmiotu działalności
10
9
3 .
1
9 .
Z
POZOSTAŁA DZIAŁALNOŚĆ ZWIĄZANA ZE SPORTEM
11
9
3 .
2
9 .
Z
POZOSTAŁA DZIAŁALNOŚĆ ROZRYWKOWA I REKREACYJNA
12
9
4 .
1
2 .
Z
DZIAŁALNOŚĆ ORGANIZACJI PROFESJONALNYCH
284
13
9
4 .
9
9 .
Z
DZIAŁALNOŚĆ POZOSTAŁYCH ORGANIZACJI CZŁONKOWSKICH GDZIE
INDZIEJ NIE SKLASYFIKOWANA
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
podpisy OSóB SKŁADAJĄCych WNIOSEK
Michał Kowal
Anna Wąs
Zbigniew Zaczyk
285
Dokumenty związane z rejestracją fundacji, która będzie również prowadziła działalność
gospodarczą:
1) oświadczenie o sutanowieniu fundacji (akt notarialny),
2) oświadczenie fundatora wskazujące właściwego ministra nadzoru (jeżeli nie zostało ono
złożone w akcie fundacyjnym):
Stary Sącz, dnia 11 czerwca 2012 roku
OŚWIADCZENIE FUNDATORA
Działając na podstawie art. 5 ust. 2 ustawy o fundacjach oświadczam, że nadzór nad
Fundacją Na Rzecz Rozwoju Edukacji i Kultury sprawuje Minister Edukacji Narodowej.
Fundator
Jan Kowalski
286
3) statut
STATUT
FUNDACJI NA RZECZ ROZWOJU EDUKACJI I KULTURY
Rozdział I
Postanowienia ogólne
§ 1
Fundacja pod nazwą Fundacja Na Rzecz Rozwoju Edukacji i Kultury, zwana dalej Fundacją,
ustanowiona przez Jana Kowalskiego, zwanego dalej Fundatorem, aktem notarialnym
sporządzonym przez notariusza Adama Nowaka w kancelarii notarialnej w Starym Sączu, ul.
Biała 3, w dniu 11 czerwca 2012 r., działa na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 kwietnia
1984 r. o fundacjach (Dz.U. z 1991 r. Nr 46, poz. 203 ze zm.) oraz niniejszego statutu.
§ 2
Siedzibą fundacji jest miasto Stary Sącz.
§ 3
Terenem działalności Fundacji jest obszar Rzeczpospolitej Polskiej, przy czym
w zakresie niezbędnym dla właściwego realizowania celów może ona prowadzić działalność
także poza granicami Rzeczpospolitej Polskiej.
§ 4
Fundacja może ustanawiać odznaki, medale honorowe i przyznawać je wraz z innymi
nagrodami i wyróżnieniami osobom fizycznym i prawnym zasłużonym dla fundacji.
Rozdział II
Cele i zasady działania Fundacji
§ 5
Celami Fundacji są:
prowadzenie Szkoły Podstawowej na zasadach przewidzianych prawem,
organizowanie działalności oświatowej, kulturalnej, społecznej oraz sportowej,
tworzenie warunków dla wszechstronnego intelektualnego, duchowego, moralnego oraz
fizycznego rozwoju dzieci i młodzieży,
wspieranie i rozwijanie zdolności intelektualnych, twórczych oraz artystycznych dzieci i
młodzieży,
prowadzenie kół naukowych oraz kół zainteresowań,
wspieranie i promowanie edukacji zdrowotnej, ekologicznej, historii, kultury, sztuki, ochrony
dóbr kultury i dziedzictwa narodowego,
upowszechnianie i wspieranie kultury fizycznej i sportu.
§ 6
1. Fundacja realizuje swoje cele poprzez działalność w zakresie (według Polskiej Klasyfikacji
Działalności):
85.20.Z - szkoły podstawowe,
287
85.51.Z - pozaszkolne formy edukacji sportowej oraz zajęć sportowych i rekreacyjnych,
85.52.Z - pozaszkolne formy edukacji artystycznej,
85.59.A - nauka języków obcych,
85.60.Z - działalność wspomagająca edukację,
88.91.Z - opieka dzienna nad dziećmi,
90.04.Z - działalność obiektów kulturalnych,
93.12.Z - działalność klubów sportowych,
93.13.Z - działalność obiektów służąca poprawie kondycji fizycznej,
93.19.Z - pozostała działalność związana ze sportem,
93.29. Z - pozostała działalność rozrywkowa i rekreacyjna,
94.12.Z - działalność organizacji profesjonalnych,
94.99.Z - działalność pozostałych organizacji członkowskich gdzie indziej nie sklasyfikowana.
2. W zakresie przedmiotu działalności wskazanego w ust. 1 Fundacja może prowadzić:
odpłatną działalność pożytku publicznego, nieodpłatną działalność pożytku publicznego oraz
działalność gospodarczą, z tym zastrzeżeniem, że co do tego samego przedmiotu
działalności nie może ona prowadzić odpłatnej działalności pożytku publicznego i
działalności gospodarczej.
Rozdział III
Majątek i dochody Fundacji
§ 7
Majątek Fundacji składa się z:
funduszu założycielskiego w kwocie 5.000 (pięć tysięcy) złotych wniesionego przez
Fundatora,
ruchomości i nieruchomości nabytych przez Fundację w toku działania,
środków finansowych nabytych przez Fundację w toku działania,
innego mienia nabytego przez Fundację w toku działania.
§ 8
Dochody Fundacji pochodzić mogą w szczególności z:
darowizn, spadków, zapisów,
aktywów pieniężnych oraz praw majątkowych,
dotacji i subwencji oraz grantów,
dochodów ze zbiórek, aukcji, loterii i imprez publicznych,
dochodów z majątku Fundacji.
§ 9
Dochody pochodzące z dotacji, subwencji, darowizn, spadków i zapisów mogą być użyte na
realizację celów Fundacji tylko z poszanowaniem woli spadkobierców lub donatorów.
W sprawach przyjęcia darowizn i dziedziczenia oświadczenia wymagane przepisami prawa
składa Zarząd Fundacji.
288
W przypadku powołania fundacji do dziedziczenia jej Zarząd składa oświadczenie o przyjęciu
spadku z dobrodziejstwem inwentarza.
Rozdział IV
Władze Fundacji
§ 10
Władzami fundacji są Rada Fundacji oraz Zarząd Fundacji.
Rozdział V
Rada Fundacji
§ 11
Rada Fundacji jest organem stanowiącym, kontrolnym i opiniującym Fundacji.
Rada Fundacji składa się z 5 do 7 członków.
W skład Rady Fundacji z mocy statutu wchodzi Fundator.
Członków pierwszego składu Rady powołuje Fundator. Następnych członków Rady na
miejsce osób, które przestały pełnić tę funkcję lub dla rozszerzenia składu Rady, powołuje
Rada w drodze uchwały.
Przewodniczącym Rady jest Fundator, a w razie jego śmierci lub złożenia rezygnacji osoba
wybrana przez Radę. Przewodniczący Rady kieruje pracami Rady, reprezentuje ją na
zewnątrz oraz zwołuje i przewodniczy posiedzeniom Rady.
6. Członkowie Rady Fundacji:
nie mogą być członkami Zarządu, ani pozostawać z nimi w związku małżeńskim, we
wspólnym pożyciu, w stosunku pokrewieństwa, powinowactwa ani podległości służbowej,
nie mogą być skazani prawomocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne ścigane z
oskarżenia publicznego ani przestępstwo skarbowe,
mogą otrzymywać z tytułu pełnienia funkcji w takim organie zwrot uzasadnionych kosztów
lub wynagrodzenie w wysokości nie wyższej niż przeciętne miesięczne wynagrodzenie w
sektorze przedsiębiorstw ogłoszone przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za rok
poprzedni.
§ 12
Rada Fundacji jest organem nadzoru Fundacji. Zbiera się co najmniej dwa razy w roku.
Rada Fundacji działa kolegialnie wyrażając swoją wolę w formie uchwał podejmowanych
zwykłą większością głosów. W wypadku równej liczby głosów decyduje głos
Przewodniczącego Rady.
Rada Fundacji zwoływana jest przez Przewodniczącego Rady z własnej inicjatywy albo na
wniosek Zarządu, zgłoszony na piśmie.
§ 13
289
Do zadań Rady należy:
powoływanie i odwoływanie Prezesa Zarządu i członków Zarządu Fundacji,
podejmowanie decyzji o zatrudnieniu członków Zarządu i ustalanie ich wynagrodzenia,
ocena pracy Zarządu, przyjmowanie corocznych sprawozdań lub bilansu i udzielanie
członkom Zarządu Fundacji absolutorium z wykonywanych przez nich obowiązków,
wyrażanie opinii w sprawach przedłożonych przez Zarząd Fundacji,
kontrolowanie bieżącej działalności Zarządu Fundacji,
wytyczanie głównych kierunków działalności Fundacji,
nadzór nad działalnością Fundacji,
uchwalanie Regulaminu Rady Fundacji,
opiniowanie Regulaminu Zarządu Fundacji,
reprezentowanie Fundacji w umowach i w sporach z członkami Zarządu, Rada podejmuje
uchwałę w przedmiocie wyrażenia zgody na zawarcie umowy, umowę podpisuje w imieniu
Rady jej Przewodniczący.
§ 14
Rada Fundacji w celu wykonania swych zadań jest uprawniona do:
żądania od Zarządu Fundacji przedstawienia wszelkich dokumentów dotyczących
działalności i funkcjonowania Fundacji, a w szczególności dotyczących wszelkich
zobowiązań zaciągniętych przez Zarząd Fundacji,
żądania od Zarządu Fundacji pisemnych informacji i wyjaśnień,
dokonywania rewizji majątku oraz kontroli finansowej Fundacji.
Rozdział VI
Zarząd Fundacji
§ 15
Zarząd składa się z 3 do 5 członków. Kadencja Zarządu trwa 3 lata.
Prezesa Zarządu oraz pozostałych członków zarządu powołuje i odwołuje Rada Fundacji.
Członkowie Zarządu nie mogą być skazani prawomocnym wyrokiem za przestępstwo
umyślne ścigane z oskarżenie publicznego lub przestępstwo skarbowe.
Do składania oświadczeń woli w imieniu Fundacji, w tym oświadczeń w zakresie praw i
obowiązków majątkowych uprawnionych jest dwóch członków zarządu działających łącznie.
Oświadczenia składane Fundacji oraz doręczenia pism mogą być dokonywane jednemu
członkowi zarządu.
Zarząd działa kolegialnie wyrażając swoją wolę w formie uchwał podejmowanych zwykłą
większością głosów.
Zarząd Fundacji zbiera się w miarę potrzeb, lecz nie rzadziej niż raz na 6 miesięcy.
Prezes zarządu zwołuje i przewodniczy posiedzeniom Zarządu.
§ 16
Do kompetencji Zarządu należy:
kierowanie działalnością Fundacji oraz reprezentowanie jej na zewnątrz,
290
podejmowanie uchwał we wszystkich sprawach niezastrzeżonych do kompetencji innych
organów Fundacji.
Rozdział VII
Zmiana Statutu
§ 17
Zmiany w statucie Fundacji dokonywane są przez Radę Fundacji. Zmiany statutu mogą
dotyczyć celów dla realizacji, których Fundacja została ustanowiona i określonych w akcie
założycielskim.
Rozdział VIII
Likwidacja Fundacji
§ 18
1. Fundacja ulega likwidacji w razie osiągnięcia celów, dla których została ustanowiona lub w
razie wyczerpania się jej środków finansowych i majątku.
2. Likwidatorów Fundacji powołuje i odwołuje Rada Fundacji.
§ 19
Środki finansowe i majątek pozostały po likwidacji Fundacji mogą zostać przeznaczone
mocą uchwały Rady Fundacji na rzecz działających w Rzeczpospolitej Polskiej fundacji o
zbliżonych celach.
291
4) uchwała o powołaniu Rady Fundacji
UCHWAŁA NR 1/2012
Z DNIA 13 CZERWCA 2012 r.
FUNDATORA FUNDACJI
NA RZECZ ROZWOJU EDUKACJI I KULTURY
O POWOŁANIU RADY FUNDACJI
§ 1
Na podstawie § 11 ust. 4 statutu Fundacji Na Rzecz Rozwoju Edukacji powołuje w skład
Rady Fundacji następujące osoby:
1) Jana Kowalskiego na funkcję Przewodniczącego Rady Fundacji,
2) Czesława Nowaka na funkcję Członka Rady Fundacji,
3) Jerzego Iksińskiego na funkcję Członka Rady Fundacji,
4) Marię Kowalską na funkcję Członka Rady Fundacji,
5) Danutę Nowakowską na funkcję Członka Rady Fundacji.
§ 2
Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia.
Fundator
Jan Kowalski
292
5) uchwała o powołaniu Zarządu Fundacji
UCHWAŁA NR 1/2012
Z DNIA 14 CZERWCA 2012 r.
RADY FUNDACJI
NA RZECZ ROZWOJU EDUKACJI I KULTURY
O POWOŁANIU ZARZĄDU FUNDACJI
§ 1
Na podstawie § 13 pkt a statutu Fundacji Na Rzecz Rozwoju Edukacji i Kultury powołujemy
w skład Zarządu Fundacji następujące osoby:
1) Piotra Tokarza na funkcję Prezesa Zarządu Fundacji,
2) Władysława Maliniaka na funkcję Członka Zarządu Fundacji,
3) Pawła Golca na funkcję Członka Zarządu Fundacji.
§ 2
Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia.
§ 3 Uchwałę podjęto jednogłośnie.
Podpisy członków Komisji Rewizyjnej
293
5) wniosek o nadanie numeru REGON (w przypadku, gdy fundacja wnosi o wpis do rejestru przedsiębiroców)
6) wniosek o nadanie numeru NIP (w przypadku, gdy fundacja wnosi o wpis do rejestru przedsiębiroców)
7) umowa najmu lokalu (w przypadku, gdy fundacja wnosi o wpis do rejestru przedsiębiroców)
294
295
296
UMOWA UŻYCZENIA
zawarta w dniu ….... 2012 r. w Starym Sączu pomiędzy:
Karolem Nowakiem zam. ul. Długa 5, 33-340 Stary Sącz zwanym w dalszej treści umowy
„Użyczającym”
a
Janem Kowalskim zam. ul. Źródlana 20, 34-340 Stary Sącz, fundatorem Fundacji Na Rzecz
Rozwoju Edukacji i Kultury, która ubiega się o wpis do KRS, zwanym w dalszej treści umowy
„Biorącym do używania”
o treści następującej:
§ 1
1. Użyczający oświadcza, że jest właścicielem nieruchomości położonej przy ul. Biała 59 w
miejscowości Stary Sącz.
2. Przedmiot użyczenia stanowi zalicza się w szczególności koszty energii elektrycznej,
ogrzewania, bieżących remontów i drobnych napraw.
§ 5
Niniejsza umowa zostaje zawarta na czas nieokreślony z mocą obowiązującą od dnia
…........
§ 6 Każda ze stron może rozwiązać umowę za trzymiesięcznym okresem wypowiedzenia ze skutkiem na koniec miesiąca kalendarzowego.
§ 7
Po zakończeniu użyczenia Biorący do używania zwróci Użyczającemu lokal stanowiący
przedmiot niniejszej umowy w stanie nie pogorszonym.
§ 8
Uzupełnienie, zmiana, jak również wypowiedzenie niniejszej umowy wymaga formy pisemnej
pod rygorem nieważności.
§ 9
W sprawach nie uregulowanych niniejszą umową będą miały zastosowanie przepisy
Kodeksu cywilnego oraz ustawy z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach (tekst jednolity: Dz. U.
z 1991 r., Nr 46, poz. 203 z późn. zm.)
§ 10
Umowę sporządzono w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, po jednym dla każdej ze
stron.
Użyczający Biorący do używania
297
8) formularz KRS-W20 wniosek o rejestrację podmiotu
KRS-W20 Sygnatura akt (wypełnia sąd)
Krajowy Rejestr
Sądowy
Wniosek o rejestrację podmiotu
w Krajowym Rejestrze Sądowym35)
FUNDACJA, STOWARZYSZENIE,
INNA ORGANIZACJA SPOŁECZNA LUB ZAWODOWA
Formularz należy wypełnić w języku polskim, czytelnie, na maszynie, komputerowo lub ręcznie,
wielkimi, drukowanymi literami.
Wnioskodawca wypełnia pola jasne.
We wszystkich wypełnianych polach, w których występuje możliwość wyboru, należy wstawić X w
jednym odpowiednim kwadracie.
Wszystkie pola, w których nie będą wpisane odpowiednie informacje, należy przekreślić.
Wniosek składa się do sądu rejonowego (sądu gospodarczego) właściwego ze względu na siedzibę
podmiotu, którego wpis dotyczy. Wniosek można złożyć w biurze podawczym właściwego sądu lub
nadać w urzędzie pocztowym na adres sądu.
Wniosek złożony z naruszeniem przepisu art. 19 ust. 2 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym lub
nieprawidłowo wypełniony podlega zwróceniu, bez wzywania o uzupełnienie braków.
Miejsce na notatki Sądu Data wpływu (wypełnia
Sąd)
SĄD, DO KTÓREGO SKŁADANY JEST WNIOSEK
Nazwa sądu
Sąd Rejonowy dla Krakowa Śródmieścia w Krakowie Wydział XII Gospodarczy KRS
35) Wniosek może byd użyty do uzupełnienia danych przez podmiot, który przed dniem 1 stycznia 2001 r. był wpisany w
odpowiednim
rejestrze sądowym, zgodnie z art. 10 ustawy z 20 sierpnia 1997 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowym Rejestrze
Sądowym
(Dz. U. Nr 121, poz. 770 oraz z 2000r. Nr 114, poz. 1194). Należy wówczas przekreślid tytuł wniosku i wpisad słowa
„Uzupełnienie
danych”.
CORS
Centrum Ogólnopolskich Rejestrów Sądowych
298
SIEDZIBA PODMIOTU, KTÓREGO DOTYCZY WPIS
Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
NOWOSĄDECKI
Gmina
STARY SĄCZ
Miejscowość
STARY SĄCZ OKREŚLENIE REJESTRACJI
Rejestracja dotyczy:
Nowego podmiotu Podmiotu uprzednio
zarejestrowanego
(przerejestrowanie)36) Czy podmiot wnosi równocześnie o wpis do Rejestru Przedsiębiorców
(zgłoszenie działalności gospodarczej) ?
W przypadku zaznaczenia odpowiedzi „TAK” należy wypełnić załącznik
„Przedmiot działalności”.
TA
K NIE
DANE WNIOSKODAWCY lub podmiotu uzupełniającego dane
Wnioskodawca: Komitet założycielski /
fundator
Podmiot, którego
dotyczy wpis
Inny wnioskodawca
Pola o numerach 9 i 10 należy wypełnić tylko wówczas, gdy w polu o numerze 8 zaznaczono
„Inny wnioskodawca”. W pozostałych przypadkach pola te należy przekreślić.
Nazwa / firma lub nazwa organu lub nazwisko
Imię
DANE adresata korespondencji
Oznaczenie adresata korespondencji Nazwa / firma lub nazwa organu lub nazwisko
FUNDACJA NA RZECZ ROZWOJU EDUKACJI I KULTURY Imię
Adres do korespondencji Ulica Nr domu Nr lokalu Miejscowość
STARY SĄCZ BIAŁA 59 8
Kod pocztowy
33-340
Poczta
STARY SĄCZ
Kraj
POLSKA
36) Dotyczy podmiotu, który przed dniem 1 stycznia 2001 r. uzyskał wpis w odpowiednim rejestrze sądowym.
299
DANE pełnomocnika procesowego
Oznaczenie pełnomocnika Nazwa / firma lub nazwisko
Imię
Adres pełnomocnika Ulica Nr domu Nr lokalu Miejscowość
Kod pocztowy
Poczta
Kraj
Wnoszę o dokonanie wpisu zgodnie z informacjami zamieszczonymi
we wniosku i na załącznikach:
dane podmiotu
Nazwa
FUNDACJA NA RZECZ ROZWOJU EDUKACJI I KULTURY
Oznaczenie formy prawnej lub rodzaju organizacji
Fundacja Stowarzyszenie, inna organizacja społeczna lub
zawodowa, jaka?
W przypadku zaznaczenia odpowiedzi 2 należy wpisać odpowiedni rodzaj
organizacji zgodny z wykazem w „Objaśnieniach”
na str. 5.
dane o wcześniejszej rejestracji podmiotu
Pola o numerach od 31 do 33 dotyczą wyłącznie podmiotu uprzednio zarejestrowanego. W
przypadku zgłoszenia nowego podmiotu pola te należy przekreślić. Nazwa sądu prowadzącego rejestr
Nazwa rejestru
Numer w rejestrze
Numer identyfikacji podatkowej NIP
Numer należy wpisać tylko wówczas, gdy w polu o
numerze 7 zaznaczono odpowiedź TAK.
Numer identyfikacyjny REGON
informacja o prowadzeniu działalności gospodarczej z innymi podmiotami na podstawie umowy
SPÓŁki CYWILNEJ
300
Czy przedsiębiorca prowadzi działalność gospodarczą z innymi
podmiotami na podstawie umowy spółki cywilnej? TAK NIE
siedziba i adres podmiotu
Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
NOWOSĄDECKI
Gmina
STARY SĄCZ
Miejscowość
STARY SĄCZ
Ulica Nr domu Nr lokalu BIAŁA 59 8
Kod pocztowy
33-340
Poczta
STARY SĄCZ
Adres strony internetowej
WWW.FUNDACJASTARYSACZEDUKACJA.COM.PL Adres poczty elektronicznej
[email protected] infoRMACJa o statucie podmiotu
Dla podmiotu uprzednio zarejestrowanego należy podać informację o statucie stanowiącym podstawę
dokonania wpisu do odpowiedniego rejestru oraz o zmianach statutu podmiotu dotychczas
niezarejestrowanych.
Data sporządzenia statutu (dzień–miesiąc–rok) oraz dla podmiotu uprzednio zarejestrowanego -
w przypadku zmiany statutu - numery zmienionych, dodanych, usuniętych paragrafów (innych
jednostek redakcyjnych)
11 CZERWCA 2012 roku
infoRMACJa o CZASie, NA JAKI UTWORZONy JEST podmiot
Podmiot utworzony jest na czas:
Oznaczony, jaki
?
Nieoznaczony
organ sprawujący nadzór (organ samorządowy, administracji państwowej lub właściwy minister)
Jeśli wniosek dotyczy związku zawodowego, pole numer 50 należy przekreślić. Nazwa organu
MINISTER EDUKACJI NARODOWEJ
cel działania podmiotu
301
Cel działania
- prowadzenie Szkoły Podstawowej na zasadach przewidzianych prawem,
- organizowanie działalności oświatowej, kulturalnej, społecznej oraz sportowej,
- tworzenie warunków dla wszechstronnego intelektualnego, duchowego, moralnego oraz
fizycznego rozwoju dzieci i młodzieży,
C.d. celu działania
- wspieranie i rozwijanie zdolności intelektualnych, twórczych oraz artystycznych dzieci i
młodzieży,
- prowadzenie kół naukowych oraz kół zainteresowań,
- wspieranie i promowanie edukacji zdrowotnej, ekologicznej, historii, kultury, sztuki, ochrony
dóbr kultury i dziedzictwa narodowego,
- upowszechnianie i wspieranie kultury fizycznej i sportu.
INFORMACJA O ZAŁĄCZNIKACH:
Jeśli podmiot posiada oddziały / terenowe jednostki organizacyjne, należy wypełnić załącznik
KRS-WA „Oddziały, terenowe jednostki organizacyjne”.
Jeśli podmiot powstał przez połączenie lub podział innych podmiotów, należy wypełnić załącznik
KRS-WH „Sposób powstania podmiotu”.
W celu wpisania informacji o osobach wchodzących w skład komitetu założycielskiego lub osób
zakładających organizację lub fundatorów należy wypełnić załącznik KRS-WF „Założyciele”.
W celu wpisania informacji na temat organu uprawnionego do reprezentacji podmiotu i osób
wchodzących w jego skład oraz sposobu reprezentacji należy wypełnić załącznik KRS-WK
„Organy podmiotu / wspólnicy uprawnieni do reprezentowania spółki”.
W celu wpisania informacji na temat organu nadzoru i osób wchodzących w jego skład należy
wypełnić załącznik KRS-WK „Organy podmiotu / wspólnicy uprawnieni do reprezentowania
spółki”.
Jeśli podmiot rejestrowy zgłasza jednocześnie wpis działalności gospodarczej do rejestru
przedsiębiorców, należy wypełnić załącznik KRS-WM „Przedmiot działalności”.
Jeśli razem z niniejszym wnioskiem składane są: roczne sprawozdanie finansowe, opinia
biegłego rewidenta, uchwała lub postanowienie o zatwierdzeniu sprawozdania finansowego,
należy wypełnić załącznik KRS-ZN „Sprawozdania finansowe i inne dokumenty”.
302
Lista załączonych formularzy uzupełniających
Lp. Symbol i nazwa załącznika Liczba
załączników KRS-WA Oddziały, terenowe jednostki organizacyjne KRS-WH Sposób powstania podmiotu KRS-WF Założyciele KRS-WK Organy podmiotu / wspólnicy uprawnieni do reprezentowania spółki 5 KRS-WM Przedmiot działalności 1 KRS-ZN Sprawozdania finansowe i inne dokumenty Lista załączonych dokumentów
Lp. Nazwa załączonego dokumentu Liczba
egzemplar
zy
Określenie formy
dokumentu:
Należy wstawić znak X w
odpowiednim polu.
papierowa elektroniczna 1 Oświadczenie o ustanowieniu fundacji 1 X
2 Oświadczenie wskazujące właściwego ministra nadzoru 1 X
3 Statut 4 X
4 Uchwała o powołaniu Zarządu Fundacji 1 X
5 Uchwała o powołaniu Rady Fundacji 1 X
6 Poświadczone notarialnie wzory podpisów członków
Zarządu
1 X
7 Wniosek o wpis w rejestrze REGON 1 X
8 Zgłoszenie identyfikacyjne do Urzędu Skarbowego 1 X
9 Umowa użyczenia lokalu 1 X
10 Dowód dokonana opłaty za wniosek o wpis do rejestru 1 X
11
12
13
14
15
OSOBY SKŁADAJĄCE WNIOSEK
Imię i nazwisko Data Podpis
303
JAN KOWALSKI
15.06.2012
r.
Miejsce na naklejenie znaczków sądowych, potwierdzenie opłaty lub potwierdzenie przelewu
Objaśnienia :
Wykaz rodzajów organizacji
1 Stowarzyszenie 14 Ogólnokrajowa reprezentacja zrzeszeń
transportu
2 Związek stowarzyszeń 15 Inna organizacja przedsiębiorców
3 Kółko rolnicze 16 Izba gospodarcza
4 Rolnicze zrzeszenie branżowe 17 Związek zawodowy
5 Związek rolników, kółek i organizacji
rolniczych
18 Ogólnokrajowy związek międzybranżowy
6 Związek rolniczych zrzeszeń branżowych 19 Ogólnokrajowe zrzeszenie międzybranżowe
7 Związek zawodowy rolników
indywidualnych
20 Związek pracodawców
8 Cech rzemieślniczy 21 Federacja lub konfederacja związków
pracodawców
9 Izba rzemieślnicza 22 Stowarzyszenie kultury fizycznej
10 Związek Rzemiosła Polskiego 23 Związek sportowy
11 Zrzeszenie handlu i usług 24 Polski związek sportowy
12 Zrzeszenie transportu 25 Stowarzyszenie kultury fizycznej o zasięgu
ogólnokrajowym
13 Ogólnokrajowa reprezentacja zrzeszeń
handlu i usług
26 Inna organizacja społeczna lub zawodowa
304
7) formularze KRS-WK – organy podmiotu
KRS-WK ORGANY PODMIOTU / WSPÓLNICY UPRAWNIENI DO REPREZENTOWANIA
SPÓŁKI
Krajowy Rejestr
Sądowy
Załącznik do wniosku o rejestrację
lub o zmianę danych podmiotu w rejestrze przedsiębiorców
lub rejestrze stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych,
fundacji oraz samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej
DANE PODMIOTU (zgodne z podanymi we wniosku)
Nazwa / firma
FUNDACJA NA RZECZ ROZWOJU EDUKACJI I KULTURY
Jeśli w skład organu wchodzą więcej niż dwie osoby lub wspólników reprezentujących spółkę
jest więcej niż dwóch, informacje o nich należy wpisać na kolejnych egzemplarzach załącznika
KRS-WK. W przypadku gdy wpis dotyczy organu reprezentacji, informację o sposobie
reprezentacji należy wpisać tylko na pierwszym egzemplarzu załącznika, a na pozostałych pole
oznaczone numerem 3 należy przekreślić.
określenie organu podmiotu / wspólników uprawnionych do reprezentowania spółki, których dotyczy
wpis
Dla samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej, w celu wpisania osób wchodzących w
skład rady społecznej, należy w polu oznaczonym numerem 1 zaznaczyć kwadrat 3 „organ
nadzoru”, w polu oznaczonym numerem 2 wpisać wyrażenie „rada społeczna”.
Zgłoszenie dotyczy: Organu uprawnionego
do reprezentacji
podmiotu
Wspólników
uprawnionych do
reprezentowania
spółki
Organu nadzoru
W przypadku zaznaczenia kwadratu 2 pole oznaczone numerem 2 w części I.1 należy
przekreślić.
W przypadku zaznaczenia kwadratu 3 pole oznaczone numerem 3 w części I.2 należy
przekreślić.
Nazwa organu
ZARZĄD
informacja o sposobie reprezentacji podmiotu
Informacja obejmuje:
- sposób reprezentowania podmiotu przez zarząd, jeżeli został powołany,
- sposób reprezentacji podmiotu przez prokurentów, jeśli została ustanowiona prokura,
- sposób reprezentacji spółki przez wspólników, w przypadku gdy wspólnikiem jest osoba prawna –
wskazanie osób reprezentujących osobę
prawną w spółce, której wpis dotyczy.
CORS
Centrum Ogólnopolskich Rejestrów Sądowych
305
Sposób reprezentacji
Do składania oświadczeń woli w imieniu Fundacji, w tym oświadczeń w zakresie praw i
obowiązków majątkowych uprawnionych jest dwóch członków zarządu działających łącznie.
Oświadczenia składane Fundacji oraz doręczenia pism mogą być dokonywane jednemu
członkowi zarządu.
Dane osoby wchodzącej w skład organu / wspÓLNIKA uprawnionego do REPREZENTowania
SPÓŁKi 1. Czy osoba, której dotyczy wpis jest osobą fizyczną?
Jeśli zaznaczono odpowiedź „TAK”, pola o numerach 7 i 8 należy
przekreślić.
TA
K
NIE
2. Nazwa / firma / nazwisko lub pierwszy
człon nazwiska złożonego
3. Drugi człon nazwiska złożonego
TOKARZ
Pierwsze imię
PIOTR
5. Drugie imię
6. Numer PESEL 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 0
7. Numer KRS 8. Numer identyfikacyjny REGON
Informacje dotyczące osoby wchodzącej w skład organu reprezentacji 9. Funkcja osoby w organie reprezentacji
PREZES ZARZĄDU
10. Czy osoba wchodząca w skład organu reprezentacji jest
zawieszona ?37)
TA
K
NIE
11. Data do jakiej osoba została zawieszona (dzień–
miesiąc–rok)1)
- -
Dane osoby wchodzącej w skład organu / wspÓLNIKA uprawnionego do REPREZENTowania
SPÓŁKi 1. Czy osoba, której dotyczy wpis jest osobą fizyczną?
Jeśli zaznaczono odpowiedź „TAK”, pola o numerach 7 i 8 należy
przekreślić.
TAK NIE
37) Dotyczy podmiotów, dla których przepisy dopuszczają zawieszenie osoby wchodzącej w skład organu
reprezentacji.
306
2. Nazwa / firma / nazwisko lub pierwszy
człon nazwiska złożonego
3. Drugi człon nazwiska złożonego
MALINIAK
Pierwsze imię
WŁADYSŁAW
5. Drugie imię
6. Numer PESEL 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 1
7. Numer KRS 8. Numer identyfikacyjny REGON
Informacje dotyczące osoby wchodzącej w skład organu reprezentacji 9. Funkcja osoby w organie reprezentacji
CZŁONEK ZARZĄDU
10. Czy osoba wchodząca w skład organu reprezentacji jest
zawieszona ?1)
TA
K
NIE
11. Data, do jakiej osoba została zawieszona (dzień–
miesiąc–rok)1)
- -
podpisy OSóB SKŁADAJĄCych WNIOSEK
Jan Kowalski
307
KRS-WK ORGANY PODMIOTU / WSPÓLNICY UPRAWNIENI DO REPREZENTOWANIA
SPÓŁKI
Krajowy Rejestr
Sądowy
Załącznik do wniosku o rejestrację
lub o zmianę danych podmiotu w rejestrze przedsiębiorców
lub rejestrze stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych,
fundacji oraz samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej
DANE PODMIOTU (zgodne z podanymi we wniosku)
Nazwa / firma
FUNDACJA NA RZECZ ROZWOJU EDUKACJI I KULTURY
Jeśli w skład organu wchodzą więcej niż dwie osoby lub wspólników reprezentujących spółkę
jest więcej niż dwóch, informacje o nich należy wpisać na kolejnych egzemplarzach załącznika
KRS-WK. W przypadku gdy wpis dotyczy organu reprezentacji, informację o sposobie
reprezentacji należy wpisać tylko na pierwszym egzemplarzu załącznika, a na pozostałych pole
oznaczone numerem 3 należy przekreślić.
określenie organu podmiotu / wspólników uprawnionych do reprezentowania spółki, których dotyczy
wpis
Dla samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej, w celu wpisania osób wchodzących w
skład rady społecznej, należy w polu oznaczonym numerem 1 zaznaczyć kwadrat 3 „organ
nadzoru”, w polu oznaczonym numerem 2 wpisać wyrażenie „rada społeczna”.
Zgłoszenie dotyczy:
Organu uprawnionego
do reprezentacji
podmiotu
Wspólników
uprawnionych do
reprezentowania
spółki
Organu nadzoru
W przypadku zaznaczenia kwadratu 2 pole oznaczone numerem 2 w części I.1 należy
przekreślić.
W przypadku zaznaczenia kwadratu 3 pole oznaczone numerem 3 w części I.2 należy
przekreślić.
Nazwa organu
ZARZĄD
informacja o sposobie reprezentacji podmiotu
Informacja obejmuje:
- sposób reprezentowania podmiotu przez zarząd, jeżeli został powołany,
- sposób reprezentacji podmiotu przez prokurentów, jeśli została ustanowiona prokura,
- sposób reprezentacji spółki przez wspólników, w przypadku gdy wspólnikiem jest osoba prawna –
wskazanie osób reprezentujących osobę
prawną w spółce, której wpis dotyczy.
CORS
Centrum Ogólnopolskich Rejestrów Sądowych
308
Sposób reprezentacji
dane osoby wchodzącej w skład organu / wspólnika uprawnionego do reprezentowania spółki
1. Czy osoba, której dotyczy wpis jest osobą fizyczną?
Jeśli zaznaczono odpowiedź „TAK”, pola o numerach 7 i 8 należy
przekreślić.
TA
K
NIE
2. Nazwa / firma / nazwisko lub pierwszy
człon nazwiska złożonego
3. Drugi człon nazwiska złożonego
GOLEC
Pierwsze imię
PAWEŁ
5. Drugie imię
6. Numer PESEL 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 0
7. Numer KRS 8. Numer identyfikacyjny REGON
Informacje dotyczące osoby wchodzącej w skład organu reprezentacji 9. Funkcja osoby w organie reprezentacji
CZŁONEK ZARZĄDU
309
10. Czy osoba wchodząca w skład organu reprezentacji jest
zawieszona ?38)
TA
K
NIE
11. Data do jakiej osoba została zawieszona (dzień–
miesiąc–rok)1)
- -
dane osoby wchodzącej w skład organu / wspólnika uprawnionego do reprezentowania spółki
1. Czy osoba, której dotyczy wpis jest osobą fizyczną?
Jeśli zaznaczono odpowiedź „TAK”, pola o numerach 7 i 8 należy
przekreślić.
TA
K
NIE
2. Nazwa / firma / nazwisko lub pierwszy
człon nazwiska złożonego
3. Drugi człon nazwiska złożonego
Pierwsze imię
5. Drugie imię
6. Numer PESEL
7. Numer KRS 8. Numer identyfikacyjny REGON
Informacje dotyczące osoby wchodzącej w skład organu reprezentacji 9. Funkcja osoby w organie reprezentacji
10. Czy osoba wchodząca w skład organu reprezentacji jest
zawieszona ?1)
TA
K
NIE
11. Data, do jakiej osoba została zawieszona (dzień–
miesiąc–rok)1)
- -
podpisy osób składających wniosek
Jan Kowalski
38) Dotyczy podmiotów, dla których przepisy dopuszczają zawieszenie osoby wchodzącej w skład organu
reprezentacji.
310
KRS-WK ORGANY PODMIOTU / WSPÓLNICY UPRAWNIENI DO REPREZENTOWANIA
SPÓŁKI
Krajowy Rejestr
Sądowy
Załącznik do wniosku o rejestrację
lub o zmianę danych podmiotu w rejestrze przedsiębiorców
lub rejestrze stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych,
fundacji oraz samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej
DANE PODMIOTU (zgodne z podanymi we wniosku)
Nazwa / firma
FUNDACJA NA RZECZ ROZWOJU EDUKACJI I KULTURY
Jeśli w skład organu wchodzą więcej niż dwie osoby lub wspólników reprezentujących spółkę
jest więcej niż dwóch, informacje o nich należy wpisać na kolejnych egzemplarzach załącznika
KRS-WK. W przypadku gdy wpis dotyczy organu reprezentacji, informację o sposobie
reprezentacji należy wpisać tylko na pierwszym egzemplarzu załącznika, a na pozostałych pole
oznaczone numerem 3 należy przekreślić.
określenie organu podmiotu / wspólników uprawnionych do reprezentowania spółki, których dotyczy
wpis
Dla samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej, w celu wpisania osób wchodzących w
skład rady społecznej, należy w polu oznaczonym numerem 1 zaznaczyć kwadrat 3 „organ
nadzoru”, w polu oznaczonym numerem 2 wpisać wyrażenie „rada społeczna”.
Zgłoszenie dotyczy: Organu uprawnionego
do reprezentacji
podmiotu
Wspólników
uprawnionych do
reprezentowania
spółki
Organu nadzoru
W przypadku zaznaczenia kwadratu 2 pole oznaczone numerem 2 w części I.1 należy
przekreślić.
W przypadku zaznaczenia kwadratu 3 pole oznaczone numerem 3 w części I.2 należy
przekreślić.
Nazwa organu
Rada Fundacji
infoRMACJa o sposobie reprezentacji podmiotu
Informacja obejmuje:
- sposób reprezentowania podmiotu przez zarząd, jeżeli został powołany,
- sposób reprezentacji podmiotu przez prokurentów, jeśli została ustanowiona prokura,
- sposób reprezentacji spółki przez wspólników, w przypadku gdy wspólnikiem jest osoba prawna –
wskazanie osób reprezentujących osobę
prawną w spółce, której wpis dotyczy.
CORS
Centrum Ogólnopolskich Rejestrów Sądowych
311
Sposób reprezentacji
dane osoby wchodzącej w skład organu / wspólnika uprawnionego do reprezentowania spółki
1. Czy osoba, której dotyczy wpis jest osobą fizyczną?
Jeśli zaznaczono odpowiedź „TAK”, pola o numerach 7 i 8 należy
przekreślić.
TA
K
NIE
2. Nazwa / firma / nazwisko lub pierwszy
człon nazwiska złożonego
3. Drugi człon nazwiska złożonego
KOWALSKI
Pierwsze imię
JAN
5. Drugie imię
6. Numer PESEL 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 0
7. Numer KRS 8. Numer identyfikacyjny REGON
Informacje dotyczące osoby wchodzącej w skład organu reprezentacji
312
9. Funkcja osoby w organie reprezentacji
10. Czy osoba wchodząca w skład organu reprezentacji jest
zawieszona ?39)
TA
K
NIE
11. Data do jakiej osoba została zawieszona (dzień–
miesiąc–rok)1)
- -
dane osoby wchodzącej w skład organu / wspólnika uprawnionego do reprezentowania spółki
1. Czy osoba, której dotyczy wpis jest osobą fizyczną?
Jeśli zaznaczono odpowiedź „TAK”, pola o numerach 7 i 8 należy
przekreślić.
TA
K
NIE
2. Nazwa / firma / nazwisko lub pierwszy
człon nazwiska złożonego
3. Drugi człon nazwiska złożonego
NOWAK
Pierwsze imię
CZESŁAW
5. Drugie imię MARIAN
6. Numer PESEL 0 0 0 0 1 1 2 3 6 6 6
7. Numer KRS 8. Numer identyfikacyjny REGON
Informacje dotyczące osoby wchodzącej w skład organu reprezentacji 9. Funkcja osoby w organie reprezentacji
10. Czy osoba wchodząca w skład organu reprezentacji jest
zawieszona ?1)
TA
K
NIE
11. Data, do jakiej osoba została zawieszona (dzień–
miesiąc–rok)1)
- -
podpisy OSóB SKŁADAJĄCych WNIOSEK
Jan Kowalski
39) Dotyczy podmiotów, dla których przepisy dopuszczają zawieszenie osoby wchodzącej w skład organu
reprezentacji.
313
KRS-WK ORGANY PODMIOTU / WSPÓLNICY UPRAWNIENI DO REPREZENTOWANIA
SPÓŁKI
Krajowy Rejestr
Sądowy
Załącznik do wniosku o rejestrację
lub o zmianę danych podmiotu w rejestrze przedsiębiorców
lub rejestrze stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych,
fundacji oraz samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej
DANE PODMIOTU (zgodne z podanymi we wniosku)
Nazwa / firma
FUNDACJA NA RZECZ ROZWOJU EDUKACJI I KULTURY
Jeśli w skład organu wchodzą więcej niż dwie osoby lub wspólników reprezentujących spółkę
jest więcej niż dwóch, informacje o nich należy wpisać na kolejnych egzemplarzach załącznika
KRS-WK. W przypadku gdy wpis dotyczy organu reprezentacji, informację o sposobie
reprezentacji należy wpisać tylko na pierwszym egzemplarzu załącznika, a na pozostałych pole
oznaczone numerem 3 należy przekreślić.
określenie organu podmiotu / wspólników uprawnionych do reprezentowania spółki, których dotyczy
wpis
Dla samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej, w celu wpisania osób wchodzących w
skład rady społecznej, należy w polu oznaczonym numerem 1 zaznaczyć kwadrat 3 „organ
nadzoru”, w polu oznaczonym numerem 2 wpisać wyrażenie „rada społeczna”.
Zgłoszenie dotyczy:
Organu uprawnionego
do reprezentacji
podmiotu
Wspólników
uprawnionych do
reprezentowania
spółki
Organu nadzoru
W przypadku zaznaczenia kwadratu 2 pole oznaczone numerem 2 w części I.1 należy
przekreślić.
W przypadku zaznaczenia kwadratu 3 pole oznaczone numerem 3 w części I.2 należy
przekreślić.
Nazwa organu
RADA FUNDACJI infoRMACJa o sposobie reprezentacji podmiotu
Informacja obejmuje:
- sposób reprezentowania podmiotu przez zarząd, jeżeli został powołany,
- sposób reprezentacji podmiotu przez prokurentów, jeśli została ustanowiona prokura,
- sposób reprezentacji spółki przez wspólników, w przypadku gdy wspólnikiem jest osoba prawna –
wskazanie osób reprezentujących osobę
prawną w spółce, której wpis dotyczy.
CORS
Centrum Ogólnopolskich Rejestrów Sądowych
314
Sposób reprezentacji
Dane osoby wchodzącej w skład organu / wspÓLNIKA uprawnionego do REPREZENTowania
SPÓŁKi 1. Czy osoba, której dotyczy wpis jest osobą fizyczną?
Jeśli zaznaczono odpowiedź „TAK”, pola o numerach 7 i 8 należy
przekreślić.
TA
K
NIE
2. Nazwa / firma / nazwisko lub pierwszy
człon nazwiska złożonego
3. Drugi człon nazwiska złożonego
IKSIŃSKI
Pierwsze imię
JERZY
5. Drugie imię
6. Numer PESEL 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 0
7. Numer KRS 8. Numer identyfikacyjny REGON
Informacje dotyczące osoby wchodzącej w skład organu reprezentacji 9. Funkcja osoby w organie reprezentacji
10. Czy osoba wchodząca w skład organu reprezentacji jest
zawieszona ?40)
TAK NIE
40) Dotyczy podmiotów, dla których przepisy dopuszczają zawieszenie osoby wchodzącej w skład organu
315
11. Data do jakiej osoba została zawieszona (dzień–
miesiąc–rok)1)
- -
Dane osoby wchodzącej w skład organu / wspÓLNIKA uprawnionego do REPREZENTowania
SPÓŁKi 1. Czy osoba, której dotyczy wpis jest osobą fizyczną?
Jeśli zaznaczono odpowiedź „TAK”, pola o numerach 7 i 8 należy
przekreślić.
TAK NIE
2. Nazwa / firma / nazwisko lub pierwszy
człon nazwiska złożonego
3. Drugi człon nazwiska złożonego
KOWALSKA
Pierwsze imię
MARIA
Drugie imię
JOANNA 6. Numer PESEL 1 2 4 5 6 7 9 0 0 0
7. Numer KRS 8. Numer identyfikacyjny REGON
Informacje dotyczące osoby wchodzącej w skład organu reprezentacji 9. Funkcja osoby w organie reprezentacji
10. Czy osoba wchodząca w skład organu reprezentacji jest
zawieszona ?1)
TA
K
NIE
11. Data, do jakiej osoba została zawieszona (dzień–
miesiąc–rok)1)
- -
podpisy OSóB SKŁADAJĄCych WNIOSEK
Jan Kowalski
KRS-WK ORGANY PODMIOTU / WSPÓLNICY UPRAWNIENI DO REPREZENTOWANIA
SPÓŁKI
reprezentacji.
316
Krajowy Rejestr
Sądowy
Załącznik do wniosku o rejestrację
lub o zmianę danych podmiotu w rejestrze przedsiębiorców
lub rejestrze stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych,
fundacji oraz samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej
DANE PODMIOTU (zgodne z podanymi we wniosku)
Nazwa / firma
FUNDACJA NA RZECZ ROZWOJU EDUKACJI I KULTURY
Jeśli w skład organu wchodzą więcej niż dwie osoby lub wspólników reprezentujących spółkę
jest więcej niż dwóch, informacje o nich należy wpisać na kolejnych egzemplarzach załącznika
KRS-WK. W przypadku gdy wpis dotyczy organu reprezentacji, informację o sposobie
reprezentacji należy wpisać tylko na pierwszym egzemplarzu załącznika, a na pozostałych pole
oznaczone numerem 3 należy przekreślić.
określenie organu podmiotu / wspólników uprawnionych do reprezentowania spółki, których dotyczy
wpis
Dla samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej, w celu wpisania osób wchodzących w
skład rady społecznej, należy w polu oznaczonym numerem 1 zaznaczyć kwadrat 3 „organ
nadzoru”, w polu oznaczonym numerem 2 wpisać wyrażenie „rada społeczna”.
Zgłoszenie dotyczy: Organu uprawnionego
do reprezentacji
podmiotu
Wspólników
uprawnionych do
reprezentowania
spółki
Organu nadzoru
W przypadku zaznaczenia kwadratu 2 pole oznaczone numerem 2 w części I.1 należy
przekreślić.
W przypadku zaznaczenia kwadratu 3 pole oznaczone numerem 3 w części I.2 należy
przekreślić.
Nazwa organu
RADA FUNDACJI
infoRMACJa o sposobie reprezentacji podmiotu
Informacja obejmuje:
- sposób reprezentowania podmiotu przez zarząd, jeżeli został powołany,
- sposób reprezentacji podmiotu przez prokurentów, jeśli została ustanowiona prokura,
- sposób reprezentacji spółki przez wspólników, w przypadku gdy wspólnikiem jest osoba prawna –
wskazanie osób reprezentujących osobę
prawną w spółce, której wpis dotyczy.
CORS
Centrum Ogólnopolskich Rejestrów Sądowych
317
Sposób reprezentacji
Dane osoby wchodzącej w skład organu / wspÓLNIKA uprawnionego do REPREZENTowania
SPÓŁKi 1. Czy osoba, której dotyczy wpis jest osobą fizyczną?
Jeśli zaznaczono odpowiedź „TAK”, pola o numerach 7 i 8 należy
przekreślić.
TA
K
NIE
2. Nazwa / firma / nazwisko lub pierwszy
człon nazwiska złożonego
3. Drugi człon nazwiska złożonego
NOWAKOWSKA
Pierwsze imię
DANUTA
5. Drugie imię
6. Numer PESEL 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 0
7. Numer KRS 8. Numer identyfikacyjny REGON
Informacje dotyczące osoby wchodzącej w skład organu reprezentacji
318
9. Funkcja osoby w organie reprezentacji
10. Czy osoba wchodząca w skład organu reprezentacji jest
zawieszona ?41)
TA
K
NIE
11. Data do jakiej osoba została zawieszona (dzień–
miesiąc–rok)1)
- -
Dane osoby wchodzącej w skład organu / wspÓLNIKA uprawnionego do REPREZENTowania
SPÓŁKi 1. Czy osoba, której dotyczy wpis jest osobą fizyczną?
Jeśli zaznaczono odpowiedź „TAK”, pola o numerach 7 i 8 należy
przekreślić.
TA
K
NIE
2. Nazwa / firma / nazwisko lub pierwszy
człon nazwiska złożonego
3. Drugi człon nazwiska złożonego
Pierwsze imię
5. Drugie imię
6. Numer PESEL
7. Numer KRS 8. Numer identyfikacyjny REGON
Informacje dotyczące osoby wchodzącej w skład organu reprezentacji 9. Funkcja osoby w organie reprezentacji
10. Czy osoba wchodząca w skład organu reprezentacji jest
zawieszona ?1)
TA
K
NIE
11. Data, do jakiej osoba została zawieszona (dzień–
miesiąc–rok)1)
- -
podpisy OSóB SKŁADAJĄCych WNIOSEK
Jan Kowalski
41) Dotyczy podmiotów, dla których przepisy dopuszczają zawieszenie osoby wchodzącej w skład organu
reprezentacji.
319
8) formularz KRS-WM przedmiot działalności (składa się go wyłącznie wtedy, gdy
stowarzyszenie będzie prowadzić działalność gospodarczą).
KRS-WM PRZEDMIOT DZIAŁALNOŚCI
Krajowy Rejestr
Sądowy
Załącznik do wniosku o rejestrację podmiotu
w rejestrze przedsiębiorców
DANE PODMIOTU (zgodne z podanymi we wniosku)
Nazwa / firma / nazwisko i imię
FUNDACJA NA RZECZ ROZWOJU EDUKACJI
I KULTURY
Jeśli opis rodzajów działalności nie mieści się na dwóch stronach załącznika, wówczas należy
wypełnić kolejne egzemplarze załącznika „Przedmiot działalności”.
opis PRZEDMIOTU DZIAŁALNOŚCI według polskiej klasyfikacji działalności (pkd)
Lp. Kod PKD Opis przedmiotu działalności
1
8
5
.
2
0 .
Z
SZKOŁY PODSTAWOWE
2
8
5 .
5
1 .
Z
POZASZKOLNE FORMY EDUKACJI SPORTOWEJ ORAZ ZAJĘĆ
SPORTOWYCH I REKREACYJNYCH
3
8
5 .
5
2 .
Z
POZASZKOLNE FORMY EDUKACJI ARTYSTYCZNEJ
CORS
Centrum Ogólnopolskich Rejestrów Sądowych
320
4
8
5 .
5
9 .
A
NAUKA JĘZYKÓW OBCYCH
5
8
5 .
6
0 .
Z
DZIAŁALNOŚĆ WSPOMAGAJĄCA EDUKACJĘ
6
8
8 .
9
1 .
Z
OPIEKA DZIENNA NAD DZIEĆMI
7
9
0 .
0
4 .
Z
DZIAŁALNOŚĆ OBIEKTÓW KULTURALNYCH
8
9
3 .
1
2 .
Z
DZIAŁALNOŚĆ KLUBÓW SPORTOWYCH
9
9
3 .
1
3 .
Z
DZIAŁALNOŚĆ OBIEKTÓW SŁUŻĄCA POPRAWIE KONDYCJI FIZYCZNEJ
Lp. Kod PKD Opis przedmiotu działalności
10
9
3 .
1
9 .
Z
POZOSTAŁA DZIAŁALNOŚĆ ZWIĄZANA ZE SPORTEM
11
9
3 .
2
9 .
Z
POZOSTAŁA DZIAŁALNOŚĆ ROZRYWKOWA I REKREACYJNA
12
9
4 .
1
2 .
Z
DZIAŁALNOŚĆ ORGANIZACJI PROFESJONALNYCH
13
9
4 .
9
9 .
Z
DZIAŁALNOŚĆ POZOSTAŁYCH ORGANIZACJI CZŁONKOWSKICH GDZIE
INDZIEJ NIE SKLASYFIKOWANA
. .
321
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
podpisy OSóB SKŁADAJĄCych WNIOSEK
Jan Kowalski
322
Krzysztof Ledniowski, Władysław Pasoń
ROZDZIAŁ IX
PROWADZENIE SZKOŁY PRZEZ ORGANIZACJĘ POZARZĄDOWĄ
323
324
9.1. Prowadzenie szkoły przez organizację pozarządową w wyniku jej przejęcia.
rowadzenie szkoły przez organizację pozarządową w istotny sposób różni się od
prowadzenia szkoły przez jednostkę samorządu terytorialnego. Możemy wyróżnić
zasadnicze odrębności:
1) w zakresie podstawy i warunków zatrudnienia nauczycieli;
2) w zakresie wyznaczenia obwodu szkoły;
3) w zakresie korzystania z mienia przejętej szkoły;
4) brak wymogu przeprowadzenia konkursu na stanowisko dyrektora szkoły;
5) brak możliwości zlikwidowania szkoły przez podmiot ją przejmujący.
Zgodnie z ustawą Karta nauczyciela stosunek pracy z nauczycielem nawiązuje się
w szkole, a w przypadku powołania zespołu szkół jako odrębnej jednostki organizacyjnej -
w zespole szkół na podstawie umowy o pracę lub mianowania (art. 10 uKartNau). Zatem
dwiema podstawami nawiązania stosunku pracy z nauczycielem są: umowa o pracę lub
mianowanie. Zasadniczo przepisy ustawy Karta nauczyciela dotyczą nauczycieli
zatrudnionych w szkołach publicznych prowadzonych przez jednostki samorządu
terytorialnego. Nauczyciele zatrudnieni w takich szkołach korzystają z licznych uprawnień,
a do ich stosunków pracy tylko w zakresie nieuregulowanym w przepisach ustawy Karta
nauczyciela mają zastosowanie przepisy Kodeksu pracy (art. 91c ust. 1 uKartNau).
Sytuacja ulega diametralnej zmianie w przypadku przekazania prowadzenia szkoły
osobie fizycznej lub osobie prawnej niebędącej jednostką samorządu terytorialnego. W takiej
sytuacji dochodzi do modyfikacji podstawy i warunków zatrudnienia. Podstawą zatrudnienia
będzie umowa o pracę, ze wszystkimi konsekwencjami wynikającymi z kodeksu pracy,
zwłaszcza w zakresie wynagrodzenia za pracę, urlopów czy też jej modyfikacji. Należy
jednak podkreślić, że Karta nauczyciela stanowi, iż pomimo tego, ze podstawą zatrudnienia
takiego nauczyciela jest umowa o pracę, przepisy Karty znajdą zastosowanie w niezwykle
ograniczonym zakresie. Zakres ten obejmuje np.: obowiązek posiadania przez nauczyciela
odpowiedniego wykształcenia, prawo do awansu zawodowego, otrzymywania medali,
otrzymania legitymacji służbowej oraz prawo do korzystania z ochrony przewidzianej dla
funkcjonariuszy publicznych. Decyzja nauczyciela o tym, czy chce podjąć zatrudnienie w
przejętej szkole i godzi się na w/w warunki jest zależna od jego wyłącznej woli. Należy
jednak pamiętać, o konieczności złożenia przez niego stosownych oświadczeń, o których
mowa w art. 5 ust. 5m w zw. z ust. 5ouSysOśw.
Zgodnie z ustawą o systemie oświaty szkołę lub placówkę publiczną zakłada się na
podstawie aktu założycielskiego, który określa jej typ, nazwę i siedzibę. Akt założycielski
szkoły publicznej, w której realizowany jest obowiązek szkolny, musi oprócz w/w danych
zawierać również postanowienia dotyczące terytorialnego zasięgu jej działania, który
P
325
nazywamy obwodem szkoły (art. 58 ust. 1 i 2 uSysOśw). Obwód szkoły ustala się poprzez
określenie nazwy miejscowości należących do obwodu, bądź jak ma to miejsce w miastach
nazw ulic lub ich części. W przypadku szkoły podstawowej jej obwód stanowią również
podporządkowane organizacyjnie szkoły filialne (art. 58 ust. 2 uSysOśw).
Obwody wyznacza się jedynie w szkołach publicznych, w których realizowany jest
obowiązek szkolny. Obowiązek szkolny dziecka rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego
w tym roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 7 lat oraz trwa do ukończenia
gimnazjum, nie dłużej jednak niż do ukończenia 18 roku życia (art. 15 ust. 2 uSysOśw).
Zatem obwody ustala się jedynie dla publicznych szkół podstawowych i gimnazjalnych. Od
tej zasady istnieją jednak wyjątki. Nie ustala się obwodów szkołom specjalnym, szkołom
integracyjnym, szkołom dwujęzycznym, szkołom dla mniejszości narodowych i etnicznych
oraz społeczności posługujących się językiem regionalnym, szkołom sportowym, szkołom
mistrzostwa sportowego, szkołom artystycznym, szkołom w zakładach poprawczych
i schroniskach dla nieletnich oraz szkołom przy zakładach karnych i aresztach śledczych (art.
58 ust. 2a uSysOśw). Ponadto nie ustala się obwodu szkole publicznej prowadzonej przez
osobę fizyczną lub osobę prawną inną niż jednostka samorządu terytorialnego, chyba że
osoba prowadząca wystąpi z takim wnioskiem (art. 58 ust. 2 uSysOśw). Taka sytuacja ma
miejsce zarówno w przypadku założenia szkoły przez w/w podmioty, jak również przekazania
szkoły do prowadzenia w trybie art. 5 ust. 5g uSysOśw. Należy jednak mieć na uwadze, że
gmina musi zorganizować sieć szkół publicznych (do których należą również przejęte szkoły)
w taki sposób, aby umożliwić dzieciom spełnianie obowiązku szkolnego. Rada gminy ustala
plan sieci publicznych szkół podstawowych i gimnazjów prowadzonych przez gminę, a także
określa granice obwodów publicznych szkół podstawowych i gimnazjów, z wyjątkiem
specjalnych, mających siedzibę na obszarze gminy oraz z zastrzeżeniem w/w regulacji
zawartych w art. 58 ust. 2 uSysOśw, dotyczących prowadzenia szkoły przez podmioty inne
niż gmina. W przypadku publicznych szkół podstawowych i gimnazjów prowadzonych przez
inne niż gmina organy, określenie granic ich obwodów następuje w uzgodnieniu z tymi
organami (art. 17 ust. 1 i 4 uSysOśw).
Zatem w przypadku przekazywania szkół podstawowych i gimnazjów dla których
obowiązkowo ustala się obwód, kwestia jego dalszego istnienia będzie zależała od wniosku
podmiotu, któremu przekazuje się szkołę oraz wzajemnego uzgodnienia. Argumentem, który
przemawiałby za pozostawieniem obwodu jest nałożona przez ustawę powinność
zorganizowania przez gminę sieci szkół publicznych w sposób umożliwiający wszystkim
dzieciom spełnianie obowiązku szkolnego. W sytuacji, gdy przejętej szkole zostanie ustalony
obwód należy w umowie określić bądź jakie będzie obejmował miejscowości bądź jakie ulice
lub ich części. Ponadto w kwestii przyjmowania uczniów do szkół będą miały zastosowanie
przepisy rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 20 lutego 2004 r.
w sprawie warunków i trybu przyjmowania uczniów do szkół publicznych oraz przechodzenia
z jednych typów szkół do innych (Dz. U. z 2004 r., nr 26, poz. 232 z późn. zm.).
W przypadku niewyznaczenia szkole podstawowej lub gimnazjum obwodu należy
w umowie określić warunki przyjmowania uczniów. Z całą pewnością nie będą miały
326
zastosowania przepisy rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 20 lutego
2004 r. w sprawie warunków i trybu przyjmowania uczniów do szkół publicznych oraz
przechodzenia z jednych typów szkół do innych (Dz. U. z 2004 r., nr 26, poz. 232 z późn.
zm.) w zakresie dotyczącym przyjmowania uczniów do szkół z wyznaczonym obwodem.
W doktrynie przyjmuje się, że przekazane szkoły podstawowe i gimnazja, które nie
mają ustalonego obwodu są zobowiązane przeprowadzać rekrutację w oparciu o zasadę
„powszechnej dostępności” (art. 7 ust. 1 pkt 2 uSysOśw). Ustawa nie definiuje co należy
rozumieć pod pojęciem „powszechnej dostępności”, pozostawiają w tym względzie dużą
swobodę. Zgodnie z art. 70 Konstytucji RP każdy ma prawo do nauki, która w szkołach
publicznych jest bezpłatna. Nie można zatem wprowadzić regulacji przewidujących
odpłatność za naukę. Kolejno w doktrynie podkreśla się, że w przejętej szkole publicznej nie
ma możliwości wprowadzenia wewnętrznych egzaminów wstępnych oraz wprowadzania
zasad rekrutacji, które prowadziłyby do dyskryminacji uczniów np.: ze względu na miejsce
zamieszkania. Postanowienia dotyczące zasad rekrutacji uczniów powinny się znaleźć
zarówno w umowie o przekazaniu do prowadzenia szkoły, jak i statucie szkoły zgodnie z art.
60 ust. 1 pkt 6 uSysOśw.
Jednym z obowiązkowych elementów umowy o przekazanie do prowadzenia szkoły
jest ustalenie warunków korzystania z mienia przejętej szkoły. Umowa o przekazaniu do
prowadzenia szkoły musi zawierać warunki korzystania z mienia przejętej szkoły. Na mienie
szkoły składają się:
1) znajdujące się w trwałym zarządzie szkoły nieruchomości, na których znajdują się w
szczególności budynek/budynki szkoły oraz boisko/boiska szkolne;
2) ruchomości i składniki majątku przekazanego szkole do prowadzenia przez nią
działalności edukacyjnej.
W związku z faktem, że mienie przekazanej szkoły nadal stanowi własność jednostki
samorządu terytorialnego umowa o przekazanie szkoły musi określać formę i warunki, w
której zostanie ono przekazane. Trzeba podkreślić, że w doktrynie przyjmuje się dwa
rozwiązania: albo w umowie o przekazanie szkoły umieszcza się wszystkie postanowienia
dotyczące korzystania z mienia na podstawie przyjętej formy przekazania np.: najem,
użyczenie albo też w tej umowie zawiera się jedynie przepisy ogólne, a szczegółowe warunki
korzystania będą określone w odrębnej umowie np.: najmu lub użyczenia zawartej przez
organ wykonawczy danej jednostki samorządu terytorialnego. Wydaje się, że obydwa
rozwiązania są prawidłowe.
W praktyce możemy wyróżnić dwie podstawowe formy korzystania z mienia przejętej
szkoły: najem bądź użyczenie. Pomiędzy nimi istnieją zasadnicze odrębności sprowadzające
się do kwestii finansowych. Najem pociąga za sobą konieczność uiszczania czynszu na
rzecz przekazującej szkołę jednostki samorządu terytorialnego, a użyczenie jest
nieodpłatne. Należy podkreślić, że niezależnie od przyjęcia, czy mienie zostaje oddane
w najem bądź użyczenie umowa o przekazanie powinna zawierać przede wszystkim zasady
327
korzystania z niego. Mogą się zatem pojawić pewne ograniczenia, które nie miałby racji bytu,
gdyby szkołę nadal prowadziła jednostka samorządu terytorialnego.
Podmiot prowadzący przekazaną szkołę nie ma obowiązku przeprowadzania
konkursu na stanowisko dyrektora szkoły (art. 36a ust. 1 w zw. z ust. 3 uSysOśw). Zatem to
od swobodnej decyzji podmiotu prowadzącego będzie zależało, kto może sprawować tą
funkcję. Należy jednak mieć na uwadze, ze kandydat na dyrektora musi spełnić wymagania
z art. 36 ust. 1 i 2 uSysOśw.
Zgodnie z ustawą o systemie oświaty podmiot przejmujący szkołę nie może jej
zlikwidować. Na wniosek tego podmiotu jednostka samorządu terytorialnego, która
przekazała szkołę lub placówkę ponownie przejmuje jej prowadzenie (art. 5 ust 5k
uSysOśw). Natomiast w przypadku, gdy szkołę prowadzi jednostka samorządu terytorialnego
może ona dokonać skutecznej likwidacji szkoły, z zachowaniem wymagań przewidzianych w
ustawie o systemie oświaty.
9.2.Składniki majątkowe umożliwiające prowadzenie szkoły
Dla osoby prawnej lub fizycznej przejmującej prowadzenie szkoły istotnym jest
zapewnienie materialnej strony jej funkcjonowania. W tym celu podmiot nabywać może
składniki majątkowe, czyli mienie. Zgodnie z art. 44 KC mienie to własność i inne prawa
majątkowe. Własność dotyczy przede wszystkim rzeczy, którymi są w rozumieniu kodeksu
cywilnego przedmioty materialne.
Z uwagi na charakter prowadzonej działalności szkoła przede wszystkim
dysponować musi odpowiednią bazą lokalową. Wydaje się mało prawdopodobnym aby
budynek (lokal) w którym szkoła prowadzi swoją działalność została podmiotowi
przejmującymi oddana na własność. Nieruchomość, którą art. 46 KC definiuje jako część
powierzchni ziemskiej stanowiącą odrębny przedmiot własności, jak również budynki trwale z
gruntem związane lub części takich budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych
stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności stanowi zwykle najcenniejszy element
mienia, również j.s.t., które przekazuje szkołę do prowadzenia.
Również z takiego powodu umowa o przekazanie wymagana przepisami uSysOśw
zawierać obligatoryjnie powinna sposób korzystania z mienia przekazywanej szkoły.
Zasadniczo, również z uwagi na mogący się w którymkolwiek momencie zmaterializować
obowiązek zwrotnego przejęcia szkoły przez j.s.t. wykluczyć należy aby „wyposażyła”
podmiot przejmujący szkołę we własność nieruchomości zabudowanej budynkiem szkoły.
W stosunku do tej nieruchomości podmiot przejmujący uzyska, należy zakładać, co
najwyżej obligacyjny tytuł oparty na umowie najmu lub użyczenia. Korzystniejszą dla osoby
przejmującej jest oczywiście druga z wymienionych umów bo z istoty swojej jest nieodpłatna.
328
Nie można za to wykluczyć nabycia wraz z przekazywaną szkołą własności ruchomości
służących do użytku szkoły, ewentualnie nabywania takich ruchomości w okresie jej
prowadzenia.
W skład mienia podmiotu przejmującego szkołę wchodzić też będą środki pieniężne,
w szczególności pochodzące z dotacji z budżetu j.s.t. oraz pozyskane przez osobę
prowadząca szkołę z innych źródeł a także wszystko to, co zostanie za te środki, również
pochodzące z dotacji nabyte.
Samo uprawnienie podmiotu prowadzącego szkołę o zapłatę dotacji, należnej na
podstawie przepisów uSysOśw będzie zbliżone do wierzytelności. Biorąc pod uwagę
charakter działalności oświatowej, do tego polegającej na prowadzeniu szkoły publicznej,
która jest bezpłatna dla świadczeniobiorców można przyjmować, że tytuł do budynku szkoły,
do stanowiącej jej wyposażenie ruchomości oraz wierzytelność o zapłatę dotacji wyczerpują
w zasadzie mienie szkoły (a ściślej podmiotu, który przejął jej prowadzenie), które w
zupełności umożliwia prowadzenie szkoły.
9.3 Odpowiedzialność za zobowiązania związane z prowadzeniem szkoły
329
Ogólną regułą obowiązującą w prawie polskim jest osobista odpowiedzialność
dłużnika za zobowiązania. Zasada ta oznacza, że tylko dłużnik odpowiada za swoje
zobowiązania, całym swoim majątkiem. Z reguły tej wynika, że za zobowiązania zaciągnięte
przez j.s.t. przed przekazaniem prowadzenia szkoły innej osobie, odpowiada j.s.t., która
zaciągnęła zobowiązanie. Zobowiązania takie nie przechodzą na osoby przejmujące
prowadzenie szkoły.
Przepisy przewidują tutaj pewien wyjątek w przypadku zobowiązań wobec
pracowników, którzy zostali przejęci przez osobę przejmującą prowadzenie szkoły. Na
zasadzie art. 23 1 § 2 KP przyjmuje się, że odpowiedzialność za te zobowiązania przechodzi
na nowego pracodawcę.
Osoba, która przejęła szkołę do prowadzenia nie odpowiada natomiast za
zobowiązania wobec pracowników, którzy w trybie art. 5 ust. 5m uSysOśw złożyli
oświadczenia o odmowie przejścia do szkoły przejmowanej przez osobę inną niż j.s.t.,
i której stosunek pracy wygasł z chwilą przejęcia szkoły. Z osobą przejmującą nie łączył tych
pracowników stosunek pracy, a zatem nie ma podstawy do przypisania osobie przejmującej
prowadzenie szkoły odpowiedzialności za te zobowiązania.
Za zobowiązania zaciągnięte przez osobę, która przejęła prowadzenie szkoły po
przejęciu szkoły odpowiada tylko ta osoba. Osoba, która przejęła prowadzenie szkoły
odpowiada nie tylko za zaciągnięte zobowiązania, czyli zobowiązania z czynności prawnych.
Osoba ta będzie ponosić odpowiedzialność także za zobowiązania powstałe na podstawie
innych zdarzeń.
Przykładowo osoba ta będzie ponosić odpowiedzialność za szkody wyrządzone
uczniom na skutek zaniedbań nauczycieli i wychowawców w zakresie nadzoru nad uczniami.
Podstawę odpowiedzialności będzie wówczas stanowił art. 415 KC, zgodnie z którym kto ze
swej winy wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia.
Innym przykładem odpowiedzialności za zobowiązania powstałe na podstawie innych
zdarzeń będzie odpowiedzialność wobec j.s.t., od której przejęła prowadzenie szkoły za
nienależyte wykonanie umowy lub nienależyte zarządzanie powierzonym jej mieniem tej j.s.t.
Podstawę odpowiedzialności stanowił będzie w tym wypadku art. 471 KC, w myśl którego
dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego
wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest
następstwem okoliczności, za które nie ponosi odpowiedzialności.
9.4. Nadzór nad prowadzeniem szkoły przez organizację pozarządową
330
Szkoła prowadzona przez organizację pozarządową, na podstawie jej przekazania
przez jednostkę samorządu terytorialnego podlega dwojakiemu nadzorowi. Z jednej strony
jest to nadzór pedagogiczny sprawowany przez kuratora oświaty, a z drugiej strony nadzór
ze strony jednostki samorządu terytorialnego dotyczący wykonania umowy o przekazanie.
Nadzór pedagogiczny nad szkołami publicznymi sprawuje kurator oświaty, który
wykonuje w imieniu wojewody zadania i kompetencje w zakresie oświaty na obszarze
województwa (art. 31 ust. 1 pkt. 1 uSysOśw). Kurator oświaty wykonuje swoje zadania i
kompetencje przy pomocy kuratorium oświaty. Wojewoda na wniosek kuratora oświaty może
tworzyć delegatury kuratorium oświaty. Kierownik delegatury może, z upoważnienia kuratora
oświaty, prowadzić sprawy na obszarze działania delegatury, w tym sprawować nadzór
pedagogiczny i wydawać decyzje administracyjne (art. 32 ust.1 w zw. z ust. 3 uSysOśw).
Sprawowany przez kuratora oświaty nadzór pedagogiczny polega na:
1) ocenianiu stanu i warunków działalności dydaktycznej, wychowawczej
i opiekuńczej szkół, placówek i nauczycieli;
2) analizowaniu i ocenianiu efektów działalności dydaktycznej, wychowawczej
i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkół i placówek;
3) udzielaniu pomocy szkołom, placówkom i nauczycielom w wykonywaniu ich zadań
dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych;
4) inspirowaniu nauczycieli do innowacji pedagogicznych, metodycznych
i organizacyjnych (art. 33 ust. 1 uSysOśw).
W zakresie wymienionym w pkt. 1 i 2 nadzorowi podlega w szczególności:
1) zgodność zatrudniania nauczycieli z wymaganymi kwalifikacjami;
2) realizacja podstaw programowych i ramowych planów nauczania;
3) przestrzeganie zasad oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów oraz
przeprowadzania egzaminów, a także przestrzeganie przepisów dotyczących
obowiązku szkolnego oraz obowiązku nauki;
4) przestrzeganie statutu szkoły lub placówki;
5) przestrzeganie praw dziecka i praw ucznia oraz upowszechnianie wiedzy o tych
prawach;
6) zapewnienie uczniom bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i
opieki (art. 33 ust. 2 uSysOśw).
Czynności z zakresu nadzoru pedagogicznego mogą również wykonywać
nauczyciele zatrudnieni na stanowiskach wymagających kwalifikacji pedagogicznych w
331
kuratoriach oświaty oraz w urzędach tych organów lub podporządkowanych im jednostkach
organizacyjnych (art. 35 ust. 5 uSysOśw). W trakcie wykonywania czynności z zakresu
nadzoru pedagogicznego mają oni prawo do:
1) wstępu do szkół i placówek;
2) wglądu do prowadzonej przez szkołę lub placówkę dokumentacji dotyczącej
przebiegu nauczania, wychowania i opieki oraz organizacji pracy;
3) udziału w posiedzeniu rady pedagogicznej, po uprzednim powiadomieniu dyrektora
szkoły;
4) wstępu w charakterze obserwatora na zajęcia dydaktyczne, wychowawcze,
opiekuńcze i inne zajęcia organizowane przez szkołę lub placówkę, po uprzednim
powiadomieniu dyrektora szkoły lub placówki;
5) przeprowadzania badań służących ocenie efektywności działalności dydaktycznej,
wychowawczej oraz opiekuńczej szkół i placówek (art. 33 ust. 3 uSysOśw).
Nauczyciele, o których mowa powyżej mają również prawo do wydawania dyrektorom
szkół i placówek doraźnych zaleceń oraz zgłaszania uwag i wniosków wynikających
z przeprowadzonych czynności. Dyrektor szkoły lub placówki w ciągu 7 dni od otrzymania
zaleceń, uwag i wniosków, może zgłosić wobec nich zastrzeżenia do organu sprawującego
nadzór pedagogiczny. W przypadku nieuwzględnienia zastrzeżeń przez organ sprawujący
nadzór pedagogiczny, dyrektor szkoły lub placówki jest obowiązany powiadomić ten organ
o realizacji zaleceń, uwag i wniosków w terminie 30 dni. W razie stwierdzenia istotnych
uchybień w działalności szkoły lub placówki, organ sprawujący nadzór pedagogiczny
niezależnie od zastosowania powyższych środków zawiadamia o stwierdzanych
uchybieniach organ lub podmiot prowadzący szkołę lub placówkę. Nadto organ sprawujący
nadzór pedagogiczny może wydawać organowi lub podmiotowi prowadzącemu szkołę lub
placówkę zalecenia wynikające z czynności nadzoru (art. 33 ust. 4-8 uSysOśw).
Jeżeli szkoła lub placówka albo organ lub podmiot prowadzący prowadzi swoją
działalność z naruszeniem przepisów ustawy, organ sprawujący nadzór pedagogiczny może
polecić, w drodze decyzji, usunięcie uchybień w wyznaczonym terminie. W przypadku
stwierdzenia niedostatecznych efektów kształcenia lub wychowania w szkole lub placówce
organ sprawujący nadzór pedagogiczny poleca dyrektorowi szkoły lub placówki opracowanie
programu i harmonogramu poprawy efektywności kształcenia lub wychowania. Wdrożenie
programu następuje w terminach określonych w harmonogramie, zaakceptowanych przez
organ sprawujący nadzór pedagogiczny. Program musi uwzględnić uwagi i wnioski
zgłoszone przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny (art. 34 ust. 1 i 2 uSysOśw).
Konsekwencja niewykonania w/w polecenia jest niezwykle dotkliwa, bowiem w takim
przypadku jednostka samorządu terytorialnego, która przekazała szkołę jest obowiązana
332
ponownie przejąć jej prowadzenie. W takiej sytuacji umowa o przekazaniu ulega rozwiązaniu
z dniem przejęcia szkoły lub placówki przez jednostkę samorządu terytorialnego (art. 5 ust 5j
uSysOśw).
Drugim rodzajem nadzoru nad prowadzeniem szkoły jest nadzór sprawowany przez
jednostkę samorządu terytorialnego w zakresie wykonania umowy. Może on w sposób
szczególny dotyczyć kwestii związanych z rozliczeniem udzielonych dotacji oraz wykonania
innych obowiązków wynikających z umowy. W kwestii dotacji należy podkreślić, że organ
stanowiący jednostki samorządu terytorialnego w drodze uchwały ustala tryb udzielania i
rozliczania dotacji oraz tryb i zakres kontroli prawidłowości ich wykorzystania (art. 80 ust. 4
usysOśw). Zatem od treści uchwały organu stanowiącego będzie zależało, jakie
konsekwencje wiążą się np.: z nieprawidłowym rozliczeniem dotacji.
Jednostka samorządu terytorialnego, w przypadku stwierdzenia naruszenia przez
podmiot prowadzący ustawy o systemie oświaty lub warunków prowadzenia szkoły
określonych w umowie ma obowiązek zwrotnego przejęcia szkoły. W przypadku stwierdzenia
w/w uchybień umowa ulega rozwiązaniu z dniem przejęcia szkoły lub placówki przez
jednostkę samorządu terytorialnego (art. 5 ust. 5j uSysOśw).
9.5. Pytania i odpowiedzi
333
Co dzieje się w sytuacji, gdy osoba prowadząca szkołę dobrowolnie zaniecha
prowadzenia działalności oświatowej?
Zgodnie z art. 5 ust 5k uSysOśw osoba prawna niebędąca jednostką samorządu
terytorialnego lub osoba fizyczna, która przejęła do prowadzenia szkołę lub placówkę
publiczną na podstawie umowy, o której mowa w ust. 5g, nie może zlikwidować tej szkoły lub
placówki; na wniosek tej osoby jednostka samorządu terytorialnego, która przekazała szkołę
lub placówkę, przejmuje jej prowadzenie w trybie określonym w umowie, o której mowa w
ust. 5g.
Jakie są podstawy nawiązania stosunku pracy z nauczycielem i co dzieje się
z warunkami zatrudnienia w momencie przekazania szkoły?
Dwiema podstawami nawiązania stosunku pracy z nauczycielem są: umowa o pracę lub
mianowanie. Powyższa regulacja dotyczy m.in.: nauczycieli zatrudnionych w szkołach
publicznych prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego. Nauczyciele
zatrudnieni w takich szkołach korzystają z uprawnień przyznanych im w ustawie Karta
Nauczyciela, a tylko w zakresie nieuregulowanym w przepisach tej ustawy mają
zastosowanie przepisy Kodeksu Pracy (art. 91c ust. 1 uKartNau).
Inaczej wygląda sytuacja w przypadku przekazania prowadzenia szkoły osobie fizycznej lub
osobie prawnej niebędącej jednostką samorządu terytorialnego. Dochodzi wtedy do
modyfikacji podstawy i warunków zatrudnienia. Podstawą zatrudnienia będzie umowa o
pracę, ze wszystkimi konsekwencjami jakie wynikają z Kodeksu Pracy. Należy jednak
podkreślić, że Karta nauczyciela stanowi, iż pomimo tego, ze podstawą zatrudnienia takiego
nauczyciela jest umowa o pracę, przepisy Karty znajdą zastosowanie w niezwykle
ograniczonym zakresie. Zakresie ten obejmuje np.: obowiązek posiadania odpowiedniego
wykształcenia, prawo do awansu zawodowego, otrzymywania medali, otrzymania legitymacji
służbowe oraz prawo do korzystania z ochrony przewidzianej dla funkcjonariuszy
publicznych.
Kto nadzoruje szkołę, prowadzoną przez organizację pozarządową przejętą od
jednostki samorządu terytorialnego na podstawie umowy o przekazanie?
Szkoła prowadzona przez organizację pozarządową podlega dwojakiemu nadzorowi.
Z jednej strony mamy do czynienia z nadzorem pedagogicznym, który jest sprawowany
przez Kuratora Oświaty, a z drugiej strony nadzór odnoszący się do wykonania umowy
o przekazanie prowadzony jest przez jednostki samorządu terytorialnego.
Zbigniew Górka, Krzysztof Ledniowski
334
Rozdział X
TRYB PRZEJĘCIA SZKOŁY PRZEZ ORGANIZACJĘ POZARZĄDOWĄ
335
10.1.Przejęcie szkoły przez organizację pozarządową – charakterystyka ogólna
dniu 22 kwietnia 2009 r. zmaterializowała się możliwość przekazania przez
jednostkę samorządu terytorialnego prowadzenia szkoły publicznej innej niż
jednostka samorządu terytorialnego osobie prawnej lub osobie fizycznej. W tym
dniu weszła bowiem w życie ustawa z dnia 19 marca 2009 r. o zmianie ustawy o systemie
oświaty oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 56 poz. 458). Dokonana wtedy
zmiana ustawy oświatowej wprowadziła do niej szczegółowe regulacje, zawarte w nowych
przepisach art. 5g-5r. Podstawą takiego przekazania jest przede wszystkim art. 5g, zgodnie
z którym: „jednostka samorządu terytorialnego będąca organem prowadzącym szkołę liczącą
nie więcej niż 70 (siedemdziesięciu) uczniów, na podstawie uchwały organu stanowiącego
tej jednostki oraz po uzyskaniu pozytywnej opinii organu sprawującego nadzór
pedagogiczny, może przekazać, w drodze umowy, osobie prawnej nie będącej jednostką
samorządu terytorialnego lub osobie fizycznej, prowadzenie takiej szkoły”. Zacytowany
przepis zawiera wszystkie podstawowe warunki przekazania szkoły. Na wstępie podkreślić
należy, że przekazaniu podlegać może wyłącznie szkoła istniejąca, tzn. założona w dacie
podejmowania uchwały o przekazaniu. Warunkiem przekazania szkoły jest aby nie liczyła
więcej niż 70 uczniów.
Sposób zredagowania tego warunku nastręczył od razu wątpliwości na jaką datę
należy ustalić liczbę uczniów warunkującą przekazanie szkoły oraz czy do tego limitu należy
wliczyć wychowanków oddziału przedszkolnego. W tym zakresie wypowiedziało się
Ministerstwo Edukacji Narodowej w odpowiedzi na interpelację poseł Anny Ewy Nemś nr
1543. Zdaniem Ministerstwa liczbę uczniów przyjmować należy według daty podjęcia
uchwały o przekazaniu. Takie rozumienie warunku uznać należy za racjonalne i w zupełności
podzielić. Nie sposób bowiem przyjmować, aby po podjęciu uchwały dalsze działania
organizacyjne należałoby uzależniać, a ich efekty niweczyć, ewentualną zmianą liczby
uczniów. Twierdząco uważam, należy również odpowiedzieć na pytanie czy do limitu 70
uczniów wlicza się wychowanków oddziału przedszkolnego zorganizowanego w szkole
podstawowej. Wskazuje na to przepis art. 3 pkt 11 uSysOśw, według którego ilekroć w
przepisach ustawy jest mowa o uczniach bez bliższego określenia, należy przez to rozumieć
również wychowanków.
Podmiotem przejmującym szkołę może być osoba fizyczna lub osoba prawna inna niż
jednostka samorządu terytorialnego. Osobą fizyczną mającą zdolność do przejęcia szkoły w
rozumieniu art. 5 ust. 5g jest każdy człowiek od chwili urodzenia, jednakże uwzględniając
zakres obowiązków związanych z prowadzeniem przejętej szkoły przyjąć należy, że
zdolność taką posiadają tylko osoby fizyczne obdarzone pełną zdolnością do czynności
prawnych czyli takie, które nie są niepełnoletnie ani też takie, które nie zostały
ubezwłasnowolnione całkowicie lub częściowo. Z kręgu osób fizycznych mogących przejąć
szkołę publiczną do prowadzenia nie powinno się natomiast wykluczać cudzoziemca,
którego zdolność do czynności prawnych oceniać należy zgodnie z jego prawem ojczystym
na podst. art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 2011 r. Prawo prywatne międzynarodowe (Dz.
W
336
U. nr 80 poz. 432). Osobą prawną nie będącą jednostką samorządu terytorialnego, która
może przejąć szkołę publiczną, co do zasady może być każdy podmiot, któremu
obowiązujące prawo przyznaje osobowość prawną, a zasada taka wyrażona została w art.
33 kodeksu cywilnego. Nie wyłączony został zatem z kręgu podmiotów przejmujących Skarb
Państwa. Wydaje się jednakże, że przejmowanie prowadzenia szkół przez Skarb Państwa
nie odpowiada celowi tej instytucji a rozwijanie tego zagadnienia nie jest konieczne z uwagi
na adresatów niniejszego podręcznika. Z pewnością do kręgu osób prawnych, które mogą
przejąć prowadzenie szkoły zaliczyć należy stowarzyszenia, fundacje a także spółki
kapitałowe prawa handlowego. Warunek ten spełniały będą również osoby prawne
utworzone przez samą jednostkę samorządu terytorialnego np. komunalna spółka
kapitałowa.
10.2 Przygotowanie do przejęcia szkoły przez organizację pozarządową –
konsultacje społeczne
Przekazanie szkoły jest niewątpliwie sprawą ważna dla gminy i dlatego podjęcie
inicjatywy w tym zakresie poprzedzone być może konsultacjami społecznymi
przeprowadzonymi w trybie art. 5a uSamGm. Przepis ten upoważnia do prowadzenia
konsultacji społecznych w sprawach ważnych dla gminy a w przypadkach przewidzianych
ustawą konsultacje takie mogą być obligatoryjne. Konsultacje społeczne to jedna z form
demokracji bezpośredniej. Przeprowadza się je na zasadach i w trybie, które określa
uchwała rady. Konsultacje społeczne najczęściej przybierają formę zebrań zainteresowanych
sprawą osiedli lub sołectw, które są jednostkami pomocniczymi gminy. Alternatywnie
prowadzone są badania ankietowe, albo też w konsultowanej sprawie przeprowadza się
głosowanie w podobnym do referendum trybie. Z reguły organ zarządzający konsultacje
(rada) traktuje ich wynik jako niewiążący.
337
10.3.Uchwała jednostki samorządu terytorialnego
10.3.1 Organ właściwy do podjęcia uchwały
Art. 5g uSysOśw wprost stanowi, że podstawą przekazania szkoły jest uchwała
„organu stanowiącego” przekazującej szkołę jednostki samorządu terytorialnego. Organami
takimi są odpowiednio dla gminy, powiatu i województwa rada gminy, rada powiatu i sejmik
województwa.
Ustrój i sposób działania gminy i rady gminy określa USamGm, zgodnie z którą
mieszkańcy gminy tworzą z mocy prawa wspólnotę samorządową. Zgodnie z tą ustawą
ilekroć mowa w niej o gminie, należy przez to rozumieć wspólnotę samorządową oraz
odpowiednie terytorium. Art. 6 tej ustawy stanowi, że do zakresu działania gminy należą
wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych
podmiotów. Natomiast art. 7 określa w następujący sposób zasadniczy zakres zadań gminy:
„Art. 7. ust. 1 Zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy.
W szczególności zadania własne obejmują sprawy:
1) ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody
oraz gospodarki wodnej;
2) gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego;
3) wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków
komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i
unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i
cieplną oraz gaz;
3a) działalności w zakresie telekomunikacji;
4) lokalnego transportu zbiorowego;
5) ochrony zdrowia;
6) pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych;
6a) wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej;
7) gminnego budownictwa mieszkaniowego;
8) edukacji publicznej;
9) kultury, w tym bibliotek gminnych i innych instytucji kultury oraz ochrony zabytków i
opieki nad zabytkami;
10) kultury fizycznej i turystyki, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych;
338
11) targowisk i hal targowych;
12) zieleni gminnej i zadrzewień;
13) cmentarzy gminnych;
14) porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony przeciwpożarowej i
przeciwpowodziowej, w tym wyposażenia i utrzymania gminnego magazynu
przeciwpowodziowego;
15) utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów
administracyjnych;
16) polityki prorodzinnej, w tym zapewnienia kobietom w ciąży opieki socjalnej,
medycznej i prawnej;
17) wspierania i upowszechniania idei samorządowej, w tym tworzenia warunków do
działania i rozwoju jednostek pomocniczych i wdrażania programów pobudzania
aktywności obywatelskiej;
18) promocji gminy;
19) współpracy i działalności na rzecz organizacji pozarządowych oraz podmiotów
wymienionych w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku
publicznego i o wolontariacie (Dz. U. Nr 96, poz. 873, z późn. zm.);
20) współpracy ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw.”
Istotnym jest, że ustawy szczególne określają, które zadania własne gminy mają
charakter obowiązkowy. USysOśw jest aktem prawnym, który w art. 104 ust. 1 obowiązkowy
charakter nadaje zadaniu zakładania i prowadzenia przez gminę przedszkoli, w tym
z oddziałami integracyjnymi, przedszkoli specjalnych oraz innych form wychowania
przedszkolnego, szkół podstawowych oraz gimnazjów, w tym z oddziałami integracyjnymi,
z wyjątkiem szkół podstawowych specjalnych i gimnazjów specjalnych, szkół artystycznych
oraz szkół przy zakładach karnych, zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich.
Zgodnie z art. 15 ust. 1 uSamGm organem stanowiącym i kontrolnym w gminie jest
rada gminy z tym zastrzeżeniem, że stanowienie w najistotniejszych sprawach gminy może
mieć miejsce w drodze referendum gminnego.
Na podstawie art. 18 ust. 1 do właściwości rady gminy należą wszystkie sprawy
pozostające w zakresie działań gminy, o ile ustawy nie stanowią inaczej. Art. 18 ust.2 tego
przepisu zastrzega do wyłącznej właściwości rady:
1) uchwalanie statutu gminy;
2) ustalanie wynagrodzenia wójta, stanowienie o kierunkach jego działania oraz
przyjmowanie sprawozdań z jego działalności;
339
3) powoływanie i odwoływanie skarbnika gminy, który jest głównym księgowym budżetu
- na wniosek wójta;
4) uchwalanie budżetu gminy, rozpatrywanie sprawozdania z wykonania budżetu oraz
podejmowanie uchwały w sprawie udzielenia lub nieudzielenia absolutorium z tego
tytułu;
5) uchwalanie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego
gminy oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego;
6) uchwalanie programów gospodarczych;
7) ustalanie zakresu działania jednostek pomocniczych, zasad przekazywania im
składników mienia do korzystania oraz zasad przekazywania środków budżetowych
na realizację zadań przez te jednostki;
8) podejmowanie uchwał w sprawach podatków i opłat w granicach określonych w
odrębnych ustawach;
9) podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych gminy, przekraczających zakres
zwykłego zarządu, dotyczących:
a) zasad nabywania, zbywania i obciążania nieruchomości oraz ich wydzierżawiania
lub wynajmowania na czas oznaczony dłuższy niż 3 lata lub na czas nieoznaczony, o
ile ustawy szczególne nie stanowią inaczej; uchwała rady gminy jest wymagana
również w przypadku, gdy po umowie zawartej na czas oznaczony do 3 lat strony
zawierają kolejne umowy, których przedmiotem jest ta sama nieruchomość; do czasu
określenia zasad wójt może dokonywać tych czynności wyłącznie za zgodą rady
gminy;
b) emitowania obligacji oraz określania zasad ich zbywania, nabywania i wykupu
przez wójta;
c) zaciągania długoterminowych pożyczek i kredytów;
d) ustalania maksymalnej wysokości pożyczek i kredytów krótkoterminowych
zaciąganych przez wójta w roku budżetowym;
e) zobowiązań w zakresie podejmowania inwestycji i remontów o wartości
przekraczającej granicę ustalaną corocznie przez radę gminy;
f) tworzenia i przystępowania do spółek i spółdzielni oraz rozwiązywania i
występowania z nich;
g) określania zasad wnoszenia, cofania i zbywania udziałów i akcji przez wójta;
h) tworzenia, likwidacji i reorganizacji przedsiębiorstw, zakładów i innych gminnych
jednostek organizacyjnych oraz wyposażania ich w majątek;
340
i) ustalania maksymalnej wysokości pożyczek i poręczeń udzielanych przez wójta w
roku budżetowym;
10) określanie wysokości sumy, do której wójt może samodzielnie zaciągać
zobowiązania;
11) podejmowanie uchwał w sprawie przyjęcia zadań administracji rządowej oraz powiatu
i województwa w drodze porozumienia;
12) podejmowanie uchwał w sprawach współdziałania z innymi gminami oraz wydzielanie
na ten cel odpowiedniego majątku;
13) podejmowanie uchwał w sprawach współpracy ze społecznościami lokalnymi i
regionalnymi innych państw oraz przystępowania do międzynarodowych zrzeszeń
społeczności lokalnych i regionalnych;
14) podejmowanie uchwał w sprawach herbu gminy, nazw ulic i placów będących
drogami publicznymi lub nazw dróg wewnętrznych w rozumieniu ustawy z dnia 21
marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 204, poz. 2086, z późn.
zm.), a także wznoszenia pomników;
15) nadawanie honorowego obywatelstwa gminy;
16) podejmowanie uchwał w sprawie zasad udzielania stypendiów dla uczniów i
studentów;
17) stanowienie w innych sprawach zastrzeżonych ustawami do kompetencji rady gminy.
Rada gminy jest organem stanowiącym gminy. Rada kontroluje działalność wójta,
gminnych jednostek organizacyjnych oraz jednostek pomocniczych gminy. Organ ten
obraduje na sesjach zwoływanych przez przewodniczącego rady w miarę potrzeby, nie
rzadziej jednak niż raz na kwartał. W skład tego organu wchodzą radni w liczbie zależnej od
liczby mieszkańców gminy, np. w gminie do 20 tys. mieszkańców radnych jest 15.
10.4 Proceduralne wymogi podjęcia uchwały
Uchwała o przekazaniu szkoły jest aktem, do którego zastosowanie w przypadku
szkoły prowadzonej przez gminę ma art. 14 uSamGm, zgodnie z którym uchwały rady gminy
zapadają zwykła większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowego składu
rady w głosowaniu jawnym, chyba że ustawa stanowi inaczej. Na użytek niniejszego
opracowania omawianie innych niż zwykłe trybów podejmowania uchwały jest zbędne,
dlatego że od uchwały o przekazaniu szkoły zastosowanie będzie miała reguła zawarta
w art. 14. Zwykła większość głosów oznacza, że poddane pod głosowanie rozstrzygnięcie
uzyskuje większą liczbę głosów „za” niż głosów przeciwnych uchwale. Wymóg obecności co
341
najmniej połowy ustawowego składu rady to tzw. quorum. Wymóg ten należy rozumieć w ten
sposób, że w przykładowo wskazanej 15-osobowej radzie aby można było w sposób ważny
i skuteczny podjąć uchwałę w głosowaniu wziąć musi udział co najmniej 8 radnych. Warto
zauważyć, że uchwała zostanie podjęta zarówno wtedy, gdy głosy „za” odda wszystkich 8
biorących udział w głosowaniu radnych jak i wtedy, gdy za uchwałą będzie oddany 1 głos,
pod warunkiem, że pozostałych 7 biorących udział w głosowaniu radnych od głosu się
wstrzyma. Art. 20 ustawy stanowi, że rada gminy obraduje na sesjach, a do zawiadomienia
o zwołaniu sesji dołącza się porządek obrad wraz z projektami uchwał. Ustalony przez
przewodniczącego rady w zawiadomieniu porządek obrad może być zmieniony tylko
bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady. To znaczy, że aby np.
wprowadzić do porządku nieprzewidziany w zawiadomieniu punkt należy uzyskać przy 15-
osobowej radzie co najmniej 8 głosów za takim rozstrzygnięciem, nawet jeżeli tylko 8
radnych (quorum) uczestniczy w obradach. Organizację wewnętrzną oraz tryb pracy rady
gminy w pozostałym zakresie określa statut gminy. Statut gminy określać może wymogi
proceduralne w zakresie przygotowania projektów uchwał jak i sposobu prowadzenia obrad
i poddawania projektów uchwał pod głosowanie, wprowadzania do tych projektów poprawek.
Z reguły statuty zawierają termin, w którym przed sesją rady radni winni otrzymać
zawiadomienie wraz z projektami uchwał, czy i w jaki sposób do projektów tych powinno
zostać dołączone pisemne uzasadnienie, podmioty posiadające inicjatywę uchwałodawczą
(kluby lub grupy radnych). Regulacje te zawarte są w statucie gminy i ich przestrzeganie jest
istotną dla ważności podejmowanych przez radę uchwał tak samo, jak bezwzględnie
obowiązujące przepisy zawarte w uSamGm.
10.5 Uchwała o przekazaniu: elementy, treść i charakter
Zasadniczy dla przekazania szkoły przepis art. 5 ust. 5g uSysOśw przesądza, że
przekazanie szkoły następuje na podstawie uchwały organu stanowiącego jednostki
samorządu terytorialnego. Przepis ten stanowi zatem podstawę prawną dla podjęcia takiej
uchwały, łącznie z odpowiednimi przepisami kompetencyjnymi wynikającymi z ustaw
ustrojowych regulujących funkcjonowanie poszczególnych jednostek samorządu
terytorialnego. W przypadku rady gminy podstawą dla jej działania będzie art. 18 ust. 2 pkt
15 uSamGmin, zgodnie z którym rada gminy stanowi w sprawach zastrzeżonych ustawami
(w tym wypadku uSysOś). Dodatkowo nie będzie błędem przywołanie w podstawie prawnej
uchwały o przekazaniu art. 7 ust. 1 pkt 8, który wymienia edukację publiczną wśród zadań
własnych gminy oraz art. 9 ust. 1, który upoważnia gminę do zawierania umów z innymi
podmiotami w celu wykonywania jej zadań.
Na treść uchwały o przekazaniu składać winno się wyrażenie woli organu jst
przekazania szkoły. Powszechnie przyjmowany jest pogląd, że uchwała, aby można było
określić czy zachowane zostaną materialnoprawne terminy prawa pracy, wskazywać
powinna dzień, w którym nastąpi przekazanie szkoły, a także wskazywać wyraźnie nowy
342
organ prowadzący tej szkoły, któremu przekazanie nastąpi. Podzielone są zdania co do tego,
czy umowa o przekazaniu (jej projekt) powinna być załącznikiem do uchwały. Postępowanie
takie byłoby zgodne z intencją MEN wyrażoną w przywołanej wyżej odpowiedzi na
interpelację, stwarza jednak problemy praktyczne, bo w takiej sytuacji za konieczną uznać
należałoby zmianę uchwały czy to w celu zmiany projektu umowy przed jej zawarciem, czy
już samej umowy po przekazaniu szkoły.
Na gruncie uSamGm zauważyć należy, że art. 18 ust. 1 tej ustawy ustanawia
domniemanie kompetencji rady gminy. Łącznie z art. 18 ust. 2 stanowi podstawę do
wyróżnienia właściwości wyłącznej i niewyłącznej rady. Wyłączność rady oznacza, że
kompetencja do załatwienia sprawy, nie może być przez radę scedowana na żaden inny
organ. Sprawa ustalenia warunków przekazania szkoły nie mieści się w katalogu spraw
zastrzeżonych do wyłącznej właściwości rady. Oznacza to, że wszystkie warunki na jakich
przekazanie nastąpi może określić sama rada w uchwale, również poprzez załączenie do
niej projektu umowy, albo też do określenia warunków umowy zobowiązać organ
wykonawczy (wójta), któremu oczywiście powinna rada powierzyć wykonanie tejże uchwały.
Podzielić należy pogląd, że uchwała w przedmiocie przekazania szkoły nie spełnia
kryteriów pozwalających na uznanie jej za akt prawa miejscowego. Nie jest bowiem aktem
wielokrotnego zastosowania, ulega wykonaniu wraz z przekazaniem szkoły, w konsekwencji
nie ma obowiązku publikowania takiej uchwały w wojewódzkim dzienniku urzędowym i nie
musi ona zawierać określonego vacatio legis i może wejść w życie z dniem podjęcia42
Istotnym aspektem uchwały o przekazaniu jest przedmiot przekazania dokonywanego na jej
podstawie.
Przekazanie szkoły do prowadzenia na podstawie art. 5 ust. 5g uSysOśw nie jest
przeniesieniem kompetencji na inny organ prowadzący. W dalszym ciągu bowiem na
przekazującej szkołę jednostce samorządu spoczywa obowiązek realizacji zadania własnego
z zakresu edukacji publicznej, który przejawia się chociażby w obowiązku zachowania
gotowości do przejęcia na powrót przekazanej szkoły z powodu np. naruszenia prawa lub
umowy o przejęciu, albo też w sytuacji, gdy działalności oświatowej zaprzestanie osoba
przejmująca czyli dojdzie do zdarzeń opisanych w art. 5 ust. 5j i 5k uSysOśw. Przywołane
przepisy nakazują jako obligatoryjny element umowy o przejęcie określenie w niej trybu
przejęcia prowadzenia szkoły publicznej przez jednostkę samorządu terytorialnego.
Przekazanie zatem szkoły na zasadzie art. 5 ust. 5g będzie miało charakter
umownego zlecenia wykonania zadania jednostki samorządu terytorialnego polegającego na
prowadzeniu wcześniej założonej przez tę jednostkę szkoły. Podjęcie w tej sprawie uchwały
42 M.Łyszczarz – „Procedura przekazania szkoły przez samorząd terytorialny”, Dyrektor Szkoły maj 2012
343
przez organ jst będzie jednym z warunków koniecznych zawarcia, a w konsekwencji
ważności, takiej umowy.
10.6 Opinia kuratora oświaty
Podstawowym warunkiem przekazania szkoły w trybie art. 5 ust. 5g uSysOśw jest
pozytywna opinia organu nadzoru pedagogicznego, którym będzie właściwy miejscowo
kurator oświaty powołany na podstawie art. 30 ust. 1 uSysOśw przez wojewodę i którego
kompetencje kształtuje art 31 tej ustawy wskazując, że kurator oświaty, w imieniu wojewody,
wykonuje zadania i kompetencje w zakresie oświaty określone w uSysOśw przepisach
odrębnych na obszarze województwa, a w szczególności:
1) sprawuje nadzór pedagogiczny nad publicznymi i niepublicznymi szkołami i placówkami
oraz placówkami doskonalenia nauczycieli, w tym nad niepublicznymi placówkami
doskonalenia nauczycieli o zasięgu ogólnokrajowym, które znajdują się na obszarze danego
województwa;
2) wydaje decyzje administracyjne w sprawach określonych w ustawie;
3) współdziała z radami oświatowymi;
344
4) wykonuje zadania organu wyższego stopnia w rozumieniu przepisów Kodeksu
postępowania administracyjnego:
a) w stosunku do organów jednostek samorządu terytorialnego - w sprawach szkół
publicznych, zakładanych i prowadzonych przez osoby prawne i fizyczne, oraz szkół i
placówek niepublicznych,
b) w stosunku do dyrektorów szkół - w sprawach z zakresu obowiązku szkolnego i
obowiązku nauki oraz w sprawach skreślenia uczniów z listy uczniów;
6) realizuje politykę oświatową państwa, a także współdziała z organami jednostek
samorządu terytorialnego w tworzeniu i realizowaniu odpowiednio regionalnej i lokalnej
polityki oświatowej, zgodnych z polityką oświatową państwa;
7) opracowuje programy wykorzystania środków na dofinansowanie doskonalenia
nauczycieli, wyodrębnionych w budżecie wojewody, po zasięgnięciu opinii związków
zawodowych reprezentatywnych w rozumieniu ustawy z dnia 6 lipca 2001 r. o Trójstronnej
Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych i wojewódzkich komisjach dialogu
społecznego;
8) organizuje olimpiady, konkursy, turnieje, przeglądy oraz inne formy współzawodnictwa i
prezentacji osiągnięć uczniów szkół na obszarze województwa;
9) współdziała z okręgowymi komisjami egzaminacyjnymi;
10) bada potrzeby nauczycieli w zakresie doskonalenia oraz inicjuje i koordynuje działania
związane z doskonaleniem nauczycieli, współdziałając z organami prowadzącymi szkoły i
placówki, a także może podejmować działania wspomagające materialnie i organizacyjnie
doskonalenie nauczycieli, w szczególności promować nowatorstwo dydaktyczno-
wychowawcze;
11) wspomaga działania w zakresie organizowania egzaminów i sprawdzianów w szkołach;
12) współdziała z organami jednostek samorządu terytorialnego w zakresie kształtowania i
rozwoju bazy materialnej szkół i placówek;
13) współdziała z właściwymi organami, organizacjami i innymi podmiotami w sprawach
dotyczących warunków rozwoju dzieci i młodzieży, w tym w przeciwdziałaniu zjawiskom
patologii społecznej, a także może wspomagać działania tych podmiotów;
14) koordynuje, wspomaga i nadzoruje organizację wypoczynku dzieci i młodzieży na
obszarze województwa w okresie ferii letnich i zimowych;
15) wykonuje inne zadania określone w przepisach odrębnych, w szczególności w zakresie
obronności.
345
Ustawa oSysOśw niestety milczy na temat tego, w którym momencie procedury
przekazania szkoły opinia kuratora powinna zostać wyrażona ani też jakie są kryteria
opiniowania zamiaru przekazania szkoły.
Dlatego kurator oświaty opinię w przedmiocie przekazania szkoły gminnej wydaje w
oparciu o art. 89 uSamGm, zgodnie z którym wydanie opinii przez organ od którego zależy
ważność rozstrzygnięcia organu gminy powinno nastąpić nie później niż w ciągi 14 dni od
dnia doręczenia tego rozstrzygnięcia lub jego projektu. Jeżeli organ opiniujący (kurator) nie
zajmie stanowiska w sprawie, rozstrzygnięcie uważa się, że przyjął je w brzmieniu
przedłożonym przez gminę, z upływem 14-dniowego terminu.
Zdaniem autorów należy przyjąć, że kurator oświaty opinię w przedmiocie
przekazania szkoły gminnej wydaje w oparciu o art. 89 uSamGm, zgodnie z którym wydanie
opinii przez organ, od którego zależy ważność rozstrzygnięcia organu gminy powinno
nastąpić nie później niż w ciągi 14 dni od dnia doręczenia tego rozstrzygnięcia lub jego
projektu. Jeżeli organ opiniujący (kurator) nie zajmie stanowiska w sprawie rozstrzygnięcia,
uważa się, że przyjął je w brzmieniu przedłożonym przez gminę, z upływem 14-dniowego
terminu.
W świetle przywołanego powyżej przepisu do zaopiniowania przekazana może być
już podjęta uchwała. Zwrócić jednak należy uwagę na pogląd Ministerstwa Edukacji
Narodowej, które w odpowiedzi na przywołaną już interpelację nr 1543 w sprawie
przekształcenia placówek oświatowych wyraziło swoje zdanie w tej sprawie i wskazało, że
pozytywna opinia organu sprawującego nadzór pedagogiczny powinna zostać wyrażona
przed podjęciem przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego uchwały w
sprawie przekazania szkoły. W tej samej odpowiedzi zawarto jeszcze dalej idącą tezę, że w
celu udokumentowania warunków i trybu przekazania szkoły organ samorządu występujący
o wyrażenie opinii przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny powinien przedstawić
również projekt umowy o przekazanie szkoły. Prowadzenie rokowań i ustalenie wszystkich
postanowień umowy przy ryzyku, że właściwy organ jst może uchwały o przekazaniu nie
podjąć, a nawet jej nie procedować, i to z przyczyn pozamerytorycznych, trudno uznać za
działanie racjonalne.
Za przyjęciem za słuszne stanowiska MEN przemawia z kolei taki argument, że
zawsze mógłby być po podjęciu uchwały o przekazaniu szkoły podnoszony przeciwko niej
argument, że w przedmiocie przekazania nie zostałaby wyrażona pozytywna opinia organu
nadzoru pedagogicznego gdyby przed jej wydaniem znał treść umowy. Może się okazać, że
właściwa wykładnia omawianych przepisów i właściwa w konsekwencji kolejność
podejmowanych w celu przekazania szkoły czynności ustalona zostanie dopiero w drodze
wykładni sądowej. Ostrożność, biorąc pod uwagę rozbieżne zdania w tym zakresie skłaniać
powinna do ubiegania się o opinię przedkładając organowi sprawującemu nadzór
pedagogiczny projekty tak uchwały, jak umowy o przekazaniu i uzyskania potwierdzenia, że
opinia nie ulega zmianie w sytuacji, gdy po podjęciu uchwały doszłoby do istotnej zmiany
postanowień umowy o przekazaniu w stosunku do projektu przedłożonego do zaopiniowania.
346
Co do kryteriów opiniowania słusznym wydaje się pogląd odwołujący się do
podobieństwa przy opiniowaniu zamierzonej likwidacji szkoły publicznej . Zgodnie z tym
poglądem pomimo braku ustawowych kryteriów opinia nie może mieć charakteru
uznaniowego, a podstawą ewentualnej negatywnej opinii jest wykazanie konkretnego
obowiązku prawnego, którego spełnienie zostało uniemożliwione w przypadku przekazania
szkoły do prowadzenia osobie fizycznej lub prawnej. Zgodnie z tym poglądem przesłanki do
opinii negatywnej muszą być bardzo wyraźne zważywszy, że przekazanie nie prowadzi do
likwidacji szkoły. Przyjmuje się również, że powodem dla negatywnej opinii nie mogą być
negatywne skutki w sferze uprawnień pracowniczych dla nauczycieli przekazywanej szkoły.
Należy również pamiętać
O zasadzie praworządności wyrażonej w art. 7 Konstytucji RP, zgodnie z którą
organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa. Zatem kryteria
opiniowania stosowane przez organ nie mogą abstrahować od zakresu jego kompetencji
określonego przede wszystkim w art. 31 uSysOśw.
Zawarty w przywoływanej odpowiedzi na interpelacje poselską nr 1543 pogląd, że
organ organ samorządu występujący o wyrażenie opinii przez organ sprawujący nadzór
pedagogiczny powinien przedstawić również projekt umowy wskazuje, że przedmiotem
zainteresowania kuratora są wszelkie aspekty przekazania szkoły, również organizacyjne
i materialne.
Należy także zwrócić uwagę na tworzącą się praktykę organów nadzoru
pedagogicznego. Wypełnienia luki spowodowanej lakoniczną regulacją ustawy, a w zasadzie
jej brakiem co do przedmiotu opinii, podejmuje się czasem sam organ opiniujący, jak np.
Podlaski Kurator Oświaty, który w Zarządzeniu 8/10 z 9 lutego 2010 r. określił, jakimi
kryteriami kierował się będzie wydając tego rodzaju opinie. W § 6 załącznika do tego
zarządzenia zapisano, że jego rozpoznaniu i analizie poddawana będzie zasadność
projektowanych zmian, w szczególności pod kątem racjonalizacji sieci szkół i zapewnienia
jakości edukacji lub warunków w jakich będą się uczyć uczniowie, jeżeli planowana jest ich
zmiana.
Na stronie internetowej Lubelskiego Kuratora Oświaty znajduje się z kolei informacja, że
j.s.t., która zwraca się do Kuratora Oświaty z wnioskiem o opinię w sprawie przekazania
prowadzenia szkoły publicznej osobie fizycznej lub osobie prawnej niebędącej j.s.t., winna
dołączyć do wniosku:
1) opinię rady pedagogicznej szkoły;
2) opinię rady rodziców szkoły;
3) opinie związków zawodowych działających w szkole.
Reasumując, aby uniknąć negatywnych skutków możliwych w obowiązującym stanie
prawnym różnych interpretacji warunków wyrażenia opinii, wskazanym wydaje się
wystąpienie z wnioskiem o taka opinię, który wskazywał będzie podmiot przejmujący szkołę,
347
do którego dołączone będą wymienione we wcześniejszym akapicie opinie oraz projekty tak
uchwały jak i umowy o przekazaniu szkoły do prowadzenia.
Pozytywna opinia organu nadzoru pedagogicznego jest warunkiem przekazania
szkoły. Jeżeli organ ten wyrazi opinię negatywną, to może ona być zaskarżona z powodu
niezgodności z prawem do sądu administracyjnego, w terminie 30 dni od doręczenia opinii.
Do wniesienia skargi uprawniona jest gmina, której interes prawny lub uprawnienie zostały
naruszone wadliwą opinią, podstawą skargi do sądu administracyjnego jest uchwała rady
gminy w sprawie wniesienia skargi, która wskazywać powinna pełnomocnika
reprezentującego radę w postępowaniu sądowoadministracyjnym. Z punktu widzenia
wątpliwości, jakie budzą chociażby kryteria opiniowania chwały (jej projektu) przez kuratora
w razie negatywnej opinii warto skorzystać z tego środka ochrony prawnej, ponieważ nawet
jeżeli podniesione w skardze zarzuty okazałyby się chybione, to pamiętać należy, że
wojewódzki sąd administracyjny, który orzeka w takich sprawach w pierwszej instancji nie
jest związany granicami skargi tylko granicami sprawy. Oznacza to, że zaskarżając opinie w
całości spowoduje rada, że WSA badał będzie jej legalność i będzie uprawniony do jej
uchylenia, jeżeli dostrzeże nawet nie podniesione przez stronę skarżącą naruszenie
w zaskarżonej opinii prawa. Polegać ono może w szczególności na przekroczeniu
kompetencji organu opiniującego.
5. Umowa o przekazanie prowadzenia szkoły.(PROSZĘ WYKREŚLIC WSZYSKTKO
PONIZEJ AZ DO 10.7, BO ZDUBLOWANIE TRESCI!!!)
Jak wynika z art. 5g uSysOśw, przekazanie prowadzenia szkoły osobie fizycznej lub osobie
prawnej, innej niż j.s.t. następuje w drodze umowy.
Przepisy uSysOśw zawierają jednak bardzo lakoniczną regulację tej umowy. Art. 5h
uSysOśw stanowi jedynie, że umowa ta określa w szczególności:
1) w przypadku szkoły podstawowej i gimnazjum - wskazanie czy, szkole ustala się obwód, a
jeżeli szkole nie ustala się obwodu - warunki przyjmowania uczniów do szkoły;
2) tryb przejęcia szkoły lub placówki przez j.s.t. w przypadkach, o których mowa w ust. 5j i 5k
(w przypadkach obligatoryjnego przejęcia prowadzenia szkoły z powrotem przez j.s.t.)
3) warunki korzystania z mienia przejętej szkoły lub placówki;
4) tryb kontroli przestrzegania warunków umowy;
5) warunki i tryb rozwiązania umowy za wypowiedzeniem.
Przepisy ustawy nie rozstrzygają jednoznacznie jaki charakter prawny ma umowa o
przekazanie prowadzenia szkoły. Tymczasem jest to kwestia niezwykle istotna, bowiem
charakter prawny umowy przesądza jakie przepisy należy stosować do danej umowy w
sprawach w niej nieuregulowanych.
348
Zdaniem autorów umowa o przekazanie prowadzenia szkoły ma charakter czynności
cywilnoprawnej. Jest to umowa zbliżona do umowy o świadczenie usług przewidzianej w art.
750 KC. Przemawiają za tym następujące argumenty.
Po pierwsze, umowa jest pojęciem charakterystycznym dla prawa cywilnego, jest
określana jako typowy sposób kształtowania tych stosunków.
Po drugie, wiele aktów prawnych dopuszcza posługiwanie się przez administrację
publiczną formą umowy cywilnoprawnej przy realizacji zadań publicznych. Przykładowo
według art. 9 ust. 1 uSamGm w celu wykonywania zadań gmina może tworzyć jednostki
organizacyjne, a także zawierać umowy z innymi podmiotami, w tym z organizacjami
pozarządowymi. Z kolei według art. 5 ust. 2 uDziałPożytPubl organy administracji publicznej
mogą zlecać organizacjom pozarządowym i innym wymienionym podmiotom realizację
zadań publicznych na warunkach określonych w ustawie. Zlecanie realizacji zadań
publicznych może mieć formy: powierzenia wykonywania zadań publicznych wraz
z udzieleniem dotacji na finansowanie ich realizacji, lub wspierania wykonywania zadań
publicznych wraz z udzieleniem dotacji na dofinasowanie ich realizacji (art. 5 ust. 4
uDziałPożytPubl). Również art. 3 ust. 1 uGospKomun przewiduje, że j.s.t. w drodze umowy
mogą powierzać wykonywanie zadań z zakresu gospodarki komunalnej osobom fizycznym,
osobom prawnym lub jednostkom organizacyjnym nieposiadającym osobowości prawnej,
z uwzględnieniem przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych,
w trybie przepisów ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym,
przepisów ustawy z dnia 9 stycznia 2009 r. o koncesji na roboty budowlane lub usługi,
przepisów ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych, przepisów
ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie
i ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym, albo na zasadach
ogólnych.
Po trzecie, regulacje uSysOśw wskazują, że j.s.t. przekazując prowadzenie szkoły
osobie fizycznej lub innej osobie prawnej, nie przenosi na te osoby swojego zdania własnego
w zakresie zakładania i prowadzenia szkół wraz z odpowiedzialnością publicznoprawną za
wykonanie tego zdania, lecz powierza tym osobom do wykonania samą czynność
prowadzenia szkoły. Otóż prowadzenie szkół podstawowych, z wyjątkiem szkół
podstawowych specjalnych i artystycznych stanowi zadanie własne obowiązkowe gminy (art.
104 ust. 1 uSysOśw), a więc takie, którego nie można przenieść na inny podmiot; nadto art.
5 ust. 5k uSysOśw zakazuje likwidacji szkoły, której prowadzenie j.s.t. przekazała innej
osobie prawnej, a także j.s.t. ma obowiązek ponownego przejęcia szkoły w przypadkach gdy
osoba, która przejęła szkołę do prowadzenia, zamierza zakończyć prowadzenie szkoły lub
gdy narusza ona obowiązki wynikające z przejęcia szkoły (art. 5 ust. 5j i ust. 5k uSysOśw).
Po czwarte, obligatoryjnym elementem umowy o przekazanie szkoły jest według art. 5
ust. 5h pkt 3 uSysOśw określenie warunków korzystania z mienia przejętej szkoły, które to
zagadnienia są powszechnie uważane za cywilnoprawne.
349
Po piąte, alternatywą dla cywilnoprawnego charakteru omawianej umowy jest
przyjęcie jej charakteru publicznoprawnego. Umowy i porozumienia administracyjne, to
jednak konstrukcje wywołujące duże rozbieżności doktrynalne, a tym samym duże problemy
w praktyce. Wynika to z lakoniczności regulacji tej materii. Podnosi się, że umowy
administracyjne to umowy zastępujące rozstrzygnięcie w postaci decyzji administracyjnej. Co
więcej podkreśla się, że nie są one uregulowane w przepisach polskiego prawa. Z kolei
porozumienia administracyjne polegają na przekazaniu pomiędzy organami administracji
publicznej całości kompetencji w zakresie danego zadania publicznego wraz z
odpowiedzialnością publicznoprawną za jego wykonanie. Konstrukcja umowy z art. 5 ust. 5g
uSysOśw gdyby przyznać jej charakter publicznoprawny, byłaby więc jeszcze inną instytucję
prawną.
Reasumując, zdaniem autorów umowa o przekazanie prowadzenia szkoły ma
charakter cywilnoprawny, a w konsekwencji stosuje się do niej przepisy KC.
Należy zauważyć, że w literaturze przedmiotu wyrażono także pogląd odmienny, iż
umowa ta ma charakter czynności prawnej z zakresu prawa publicznego (administracyjnego)
- nietypowego porozumienia administracyjnego.
Z uwagi na dyskusyjność omawianego zagadnienia, autorzy zalecają uregulowanie
w zawieranej umowie o przekazanie prowadzenia szkoły osobie prawnej innej niż j.s.t. jak
największej ilości zagadnień w zawieranej umowie, tak aby prawa i obowiązki stron wynikały
wprost z tej umowy.
Przepis art. 5 ust. 5g uSysOśw stanowi, że przekazać prowadzenie szkoły mogą j.s.t.
będące organami prowadzącymi tych szkół. Przepis nie zawiera żadnych ograniczeń
w zakresie rodzaju j.s.t. Należy przyjąć, że przekazanie może dotyczyć tych szkół, których
prowadzenie jest dla danej j.s.t. zadaniem własnym.
Do zadań własnych gmin należy zakładanie i prowadzenie publicznych przedszkoli, w
tym z oddziałami integracyjnymi, przedszkoli specjalnych oraz innych form wychowania
przedszkolnego (punktów przedszkolnych i zespołów wychowania przedszkolnego), szkół
podstawowych oraz gimnazjów, w tym z oddziałami integracyjnymi, z wyjątkiem szkół
podstawowych specjalnych i gimnazjów specjalnych, szkół artystycznych oraz szkół przy
zakładach karnych, zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich (art. 5 ust. 5
uSysOśw).
Podmiotami przejmującymi prowadzenie szkoły mogą być osoby prawne inne niż j.s.t.
oraz osoby fizyczne. Osobami prawnymi zdolnymi do przejęcia prowadzenia szkoły są m.in.
stowarzyszenia, fundacje, spółki kapitałowe, przedsiębiorstwa państwowe.
Nie są uprawnione do przejęcia prowadzenia szkoły jednostki organizacyjne
nieposiadające osobowości prawnej, chociażby posiadały zdolność prawną i zdolność do
czynności prawnych, w szczególności spółki jawne, komandytowe, komandytowo akcyjne.
Nie jest też uprawniona do przejęcia prowadzenia szkoły spółka cywilna, która nie posiada
350
osobowości prawnej, zdolności prawnej, ani zdolności do czynności prawnych. Natomiast
wspólnicy spółki cywilnej są jako osoby fizyczne zdolni do przejęcia szkoły do prowadzenia.
10.7 Umowa o przekazanie prowadzenia szkoły
Jak wynika z art. 5g uSysOśw przekazanie prowadzenia szkoły osobie fizycznej lub
osobie prawnej, innej niż j.s.t. następuje w drodze umowy.
Przepisy uSysOśw zawierają jednak bardzo lakoniczną regulację tej umowy. Art. 5h
uSysOśw stanowi jedynie, że umowa ta określa w szczególności:
1) w przypadku szkoły podstawowej i gimnazjum - wskazanie czy, szkole ustala się
obwód, a jeżeli szkole nie ustala się obwodu - warunki przyjmowania uczniów do
szkoły;
2) tryb przejęcia szkoły lub placówki przez jednostkę samorządu terytorialnego w
przypadkach, o których mowa w ust. 5j i 5k (w przypadkach obligatoryjnego przejęcia
prowadzenia szkoły z powrotem przez j.s.t.);
3) warunki korzystania z mienia przejętej szkoły lub placówki;
4) tryb kontroli przestrzegania warunków umowy;
5) warunki i tryb rozwiązania umowy za wypowiedzeniem.
Przepisy ustawy nie rozstrzygają jednoznacznie jaki charakter prawny ma umowa o
przekazanie prowadzenia szkoły. Tymczasem jest to kwestia niezwykle istotna, bowiem
charakter prawny umowy przesądza jakie przepisy należy stosować do danej umowy w
sprawach w niej nieuregulowanych.
Zdaniem autorów umowa o przekazanie prowadzenia szkoły ma charakter czynności
cywilnoprawnej. Jest to umowa zbliżona do umowy o świadczenie usług przewidzianej w art.
750 KC. Przemawiają za tym następujące argumenty.
Po pierwsze, umowa jest pojęciem charakterystycznym dla prawa cywilnego, jest
określana jako typowy sposób kształtowania tych stosunków.
Po drugie, wiele aktów prawnych dopuszcza posługiwanie się przez administrację
publiczną formą umowy cywilnoprawnej przy realizacji zadań publicznych. Przykładowo
według art. 9 ust. 1 uSamGm w celu wykonywania zadań gmina może tworzyć jednostki
organizacyjne, a także zawierać umowy z innymi podmiotami, w tym z organizacjami
pozarządowymi. Z kolei według art. 5 ust. 2 uDziałPożytPubl organy administracji publicznej
mogą zlecać organizacjom pozarządowym i innym wymienionym podmiotom realizację
zadań publicznych na warunkach określonych w ustawie. Zlecanie realizacji zadań
publicznych może mieć formy: powierzenia wykonywania zadań publicznych, wraz z
udzieleniem dotacji na finansowanie ich realizacji, lub wspierania wykonywania zadań
351
publicznych, wraz z udzieleniem dotacji na dofinasowanie ich realizacji (art. 5 ust. 4
uDziałPożytPubl). Również art. 3 ust. 1 uGospKomun przewiduje, że jednostki samorządu
terytorialnego w drodze umowy mogą powierzać wykonywanie zadań z zakresu gospodarki
komunalnej osobom fizycznym, osobom prawnym lub jednostkom organizacyjnym
nieposiadającym osobowości prawnej, z uwzględnieniem przepisów ustawy z dnia 27
sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, w trybie przepisów ustawy z dnia 19 grudnia 2008
r. o partnerstwie publiczno-prywatnym, przepisów ustawy z dnia 9 stycznia 2009 r. o koncesji
na roboty budowlane lub usługi, przepisów ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo
zamówień publicznych, przepisów ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku
publicznego i o wolontariacie i ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie
zbiorowym, albo na zasadach ogólnych.
Po trzecie, regulacje uSysOśw wskazują, że j.s.t. przekazując prowadzenie szkoły
osobie fizycznej lub innej osobie prawnej, nie przenosi na te osoby swojego zdania własnego
w zakresie zakładania i prowadzenia szkół wraz z odpowiedzialnością publicznoprawną ze
wykonanie tego zdania, lecz powierza tym osobom do wykonania samą czynność
prowadzenia szkoły. Otóż prowadzenie szkół podstawowych, z wyjątkiem szkół
podstawowych specjalnych i artystycznych stanowi zadanie własne obowiązkowe gminy (art.
104 ust. 1 uSysOśw), nadto art. 5 ust. 5k uSysOśw zakazuje likwidacji szkoły, której
prowadzenie j.s.t. przekazała innej osobie prawnej, a także j.s.t. ma obowiązek ponownego
przejęcia szkoły w przypadkach gdy osoba, która przejęła szkołę do prowadzenia zamierza
zakończyć prowadzenie szkoły lub gdy narusza ona obowiązki wynikające z przejęcia szkoły
(art. 5 ust. 5j i ust. 5k uSysOśw).
Po czwarte, obligatoryjnym elementem umowy o przekazanie szkoły jest według art. 5
ust. 5h pkt 3 uSysOśw jest określenie warunków korzystania z mienia przejętej szkoły, które
to zagadnienia są powszechnie uważane za cywilnoprawne.
Po piąte, alternatywą dla cywilnoprawnego charakteru omawianej umowy jest
przyjęcie jej charakteru publicznoprawnego. Umowy i porozumienia administracyjne, to
jednak konstrukcje wywołujące duże rozbieżności doktrynalne, a tym samym duże problemy
w praktyce. Wynika to z lakoniczności regulacji tej materii. Podnosi się, że umowy
administracyjne to umowy zastępujące rozstrzygnięcie w postaci decyzji administracyjnej. Co
więcej podkreśla się, że nie są one uregulowane w przepisach polskiego prawa. Z kolei
porozumienia administracyjne polegają na przekazaniu pomiędzy organami administracji
publicznej całości kompetencji w zakresie danego zadania publicznego wraz z
odpowiedzialnością publicznoprawną za jego wykonanie. Konstrukcja umowy z art. 5 ust. 5g
uSysOśw gdyby przyznać jej charakter publicznoprawny, byłaby więc jeszcze inną instytucję
prawną.
352
Reasumując, zdaniem autorów umowa o przekazanie prowadzenia szkoły ma
charakter cywilnoprawny, a w konsekwencji stosuje się do niej przepisy KC.
Należy zauważyć, że w literaturze przedmiotu wyrażono także pogląd odmienny, iż
umowa ta ma charakter czynności prawnych z zakresu prawa publicznego
(administracyjnego) - nietypowego porozumienia administracyjnego.
Z uwagi na dyskusyjność omawianego zagadnienia, autorzy zalecają uregulowanie
w zawieranej umowie o przekazanie prowadzenia szkoły osobie prawnej innej niż j.s.t. jak
największej ilości zagadnień w zawieranej umowie, tak aby prawa i obowiązki stron wynikały
wprost z tej umowy.
Przepis art. 5 ust. 5g uSysOśw stanowi, że przekazać prowadzenie szkoły mogą j.s.t.
będące organami prowadzącymi tych szkół. Przepis nie zawiera żadnych ograniczeń w
zakresie rodzaju j.s.t. Należy przyjąć, że przekazanie może dotyczyć tych szkół, których
prowadzenie jest dla danej j.s.t. zadaniem własnym.
Do zadań własnych gmin należy zakładanie i prowadzenie publicznych przedszkoli,
w tym z oddziałami integracyjnymi, przedszkoli specjalnych oraz innych form wychowania
przedszkolnego (punktów przedszkolnych i zespołów wychowania przedszkolnego), szkół
podstawowych oraz gimnazjów, w tym z oddziałami integracyjnymi, z wyjątkiem szkół
podstawowych specjalnych i gimnazjów specjalnych, szkół artystycznych oraz szkół przy
353
zakładach karnych, zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich (art. 5 ust. 5
uSysOśw).
Do zadań własnych gmin należy zakładanie i prowadzenie publicznych przedszkoli,
w tym z oddziałami integracyjnymi, przedszkoli specjalnych oraz innych form wychowania
przedszkolnego (punktów przedszkolnych i zespołów wychowania przedszkolnego), szkół
podstawowych oraz gimnazjów, w tym z oddziałami integracyjnymi, z wyjątkiem szkół
podstawowych specjalnych i gimnazjów specjalnych, szkół artystycznych oraz szkół przy
zakładach karnych, zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich (art. 5 ust. 5
uSysOśw).
Podmiotami przejmującymi prowadzenie szkoły mogą być osoby prawne inne niż j.s.t.
oraz osoby fizyczne. Osobami prawnymi zdolnymi do przejęcia prowadzenia szkoły są m.in.
stowarzyszenia, fundacje, spółki kapitałowe, przedsiębiorstwa państwowe.
Nie są uprawnione do przejęcia prowadzenia szkoły jednostki organizacyjne
nieposiadające osobowości prawnej, chociażby posiadały zdolność prawną i zdolność do
czynności prawnych, w szczególności spółki jawne, komandytowe, komandytowo akcyjne.
Nie jest też uprawniona do przejęcia prowadzenia szkoły spółka cywilna, która nie posiada
osobowości prawnej, zdolności prawnej, ani zdolności do czynności prawnych.
Natomiast wspólnicy spółki cywilnej są jako osoby fizyczne zdolni do przejęcia szkoły
do prowadzenia.
10.8 Obligatoryjna treść umowy
Obligatoryjną treść umowy wyznacza przede wszystkim treść art. 5h uSysOśw:
1) w przypadku szkoły podstawowej i gimnazjum - wskazanie czy, szkole ustala się obwód, a
jeżeli szkole nie ustala się obwodu - warunki przyjmowania uczniów do szkoły;
2) tryb przejęcia szkoły lub placówki przez j.s.t. w przypadkach, o których mowa w ust. 5j i
5k (w przypadkach obligatoryjnego przejęcia prowadzenia szkoły z powrotem przez j.s.t.);
3) warunki korzystania z mienia przejętej szkoły lub placówki;
4) tryb kontroli przestrzegania warunków umowy;
5) warunki i tryb rozwiązania umowy za wypowiedzeniem.
Pierwszym niezbędnym elementem do zawarcia umowy jest oznaczenie jej stron. Ma
to kluczowe znaczenie dla określenia, kto jest podmiotem praw i obowiązków w niej
przewidzianych.
354
Stroną umowy będzie z jednej strony j.s.t. będąca organem prowadzącym szkołę, a z
drugiej strony osoba fizyczna lub osoba prawna niebędąca j.s.t.
Oznaczając osobę prawną należy pamiętać o obowiązkach informacyjnych
wynikających z przepisów uKRS i przepisów szczególnych:
Zgodnie z art. 34 uKRS podmioty wpisane do KRS są obowiązane umieszczać w
oświadczeniach pisemnych, skierowanych, w zakresie swojej działalności, do oznaczonych
osób i organów, następujące dane:
1) firmę lub nazwę;
2) oznaczenie formy prawnej wykonywanej działalności;
3) siedzibę i adres;
4) numer NIP;
5) oznaczenie sądu rejestrowego, w którym przechowywane są akta rejestrowe
podmiotu oraz numer podmiotu w KRS
W przypadku niewykonania tego obowiązku sąd rejestrowy, który stwierdzi jego
niedopełnienie, może nałożyć grzywnę w wysokości do 5 000 (pięć tysięcy) złotych na osoby
odpowiedzialne za niewykonanie tego obowiązku. Grzywna obciąża osoby odpowiedzialne
np. członków zarządu organizacji, a nie samą organizację.
W przypadku niektórych podmiotów jak np. spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i
spółki akcyjne obowiązki informacyjne normują przepisy szczególne.
Z kolei według art. 206 § 1 KSH pisma i zamówienia handlowe składane przez spółkę
w formie papierowej i elektronicznej, a także informacje na stronach internetowych spółki,
powinny zawierać:
1) firmę spółki, jej siedzibę i adres;
2) oznaczenie sądu rejestrowego, w którym przechowywana jest dokumentacja spółki
oraz numer pod którym spółka jest wpisana do rejestru;
3) numer identyfikacji podatkowej (NIP);
4) wysokość kapitału zakładowego, a dla spółki, której umowę zawarto przy
wykorzystaniu wzorca umowy, do czasu pokrycia kapitału zakładowego, także
informację, że wymagane wkłady na kapitał zakładowy nie zostały wniesione.
Podobne uregulowanie co do spółki akcyjnej wynika z art. 374 § 1 KSH. Zgodnie z
tym przepisem pisma i zamówienia handlowe składane przez spółkę w formie papierowej i
elektronicznej, a także informacje na stronach internetowych spółki powinny zawierać:
355
a) firmę spółki, jej siedzibę i adres;
b) oznaczenie sądu rejestrowego, w którym przechowywana jest dokumentacja spółki oraz
numer pod którym spółka jest wpisana do rejestru;
c) numer identyfikacji podatkowej (NIP);
d) wysokość kapitału zakładowego i kapitału wpłaconego.
Kto, będąc członkiem zarządu spółki kapitałowej, dopuszcza do tego, że pisma
i zamówienia handlowe oraz informacje, o których mowa w art 206 § 1 i art. 374 § 1 KSH, nie
zawierają danych określonych w tych przepisach - podlega grzywnie do 5 000 (pięć tysięcy)
złotych (art. 595 KSH).
Poza określeniem stron umowy należy wskazać osoby reprezentujące strony.
Oświadczenie woli w imieniu gminy w zakresie zarządu mieniem składa
jednoosobowo wójt albo działający na podstawie jego upoważnienia zastępca wójta
samodzielnie albo wraz z inną upoważnioną przez wójta osobą (art. 46 ust.
1 uSamGm). Jeżeli czynność prawna może spowodować powstanie zobowiązań
pieniężnych, do jej skuteczności potrzebna jest kontrasygnata skarbnika gminy (głównego
księgowego budżetu) lub osoby przez niego upoważnionej (art. 46 ust. 3 uSamGm).
Oświadczenie woli w sprawach majątkowych w imieniu powiatu składają dwaj
członkowie zarządu lub jeden członek zarządu i osoba upoważniona przez zarząd (art. 48
ust. 1 uSamPow). Zarząd może upoważnić pracowników starostwa, kierowników
powiatowych służb, inspekcji i straży oraz jednostek organizacyjnych powiatu do składania
oświadczeń woli związanych z prowadzeniem bieżącej działalności powiatu (art. 48 ust. 2
uSamPow). Jeżeli czynność prawna może spowodować powstanie zobowiązań
majątkowych, do jej skuteczności potrzebna jest kontrasygnata skarbnika powiatu lub osoby
przez niego upoważnionej (art. 48 ust. 3 uSamPow).
Oświadczenia woli w imieniu województwa składa marszałek województwa wraz
z członkiem zarządu województwa, chyba że statut województwa stanowi inaczej (art. 57 ust.
1 uSamWoj). Sejmik województwa może udzielić marszałkowi upoważnienia do składania
jednoosobowo oświadczeń woli, innych niż przewidywane w statucie województwa (art. 57
ust. 2 uSamWoj). Czynność prawna, z której wynika zobowiązanie pieniężne, wymaga do jej
skuteczności kontrasygnaty głównego księgowego budżetu województw lub osoby przez
niego upoważnionej (art. 57 ust. 3 uSamWoj). Zarząd województwa może upoważnić
pracowników urzędu marszałkowskiego do składania oświadczeń woli związanych
z prowadzeniem bieżącej działalności województwa (art. 57 ust. 5 uSamWoj). Jednakże
zawarcie umowy o przekazanie prowadzenia szkoły nie mieści się w pojęciu „prowadzenia
bieżącej działalności województwa. Upoważnienie pracowników urzędu województwa nie
jest zatem wystarczające do zawarcia takiej umowy.
356
Z uwagi na fakt, iż umowa zawiera zobowiązanie j.s.t. do przekazywania dotacji
osobie przejmującej szkołę wymagana będzie kontrasygnata skarbnika gminy. Również
ewentualne zobowiązanie się j.s.t. do współfinansowania wydatków remontowych na
przejęte mienie uzasadnia obowiązek kontrasygnaty.
Zasady reprezentacji osób przejmujących prowadzenie szkoły przez ich organy
określają przepisy normujące ustrój tych osób oraz ich statuty.
Zgodnie z uSysOśw szkołę lub placówkę publiczną zakłada się na podstawie aktu
założycielskiego, który określa jej typ, nazwę i siedzibę. Akt założycielski szkoły publicznej,
w której realizowany jest obowiązek szkolny, musi oprócz w/w danych zawierać również
postanowienia dotyczące terytorialnego zasięgu jej działania, który nazywamy obwodem
szkoły (art. 58 ust. 1 i 2 uSysOśw). Obwód szkoły ustala się poprzez określenie nazwy
miejscowości należących do obwodu, bądź jak ma to miejsce w miastach nazw ulic lub ich
części. W przypadku szkoły podstawowej jej obwód stanowią również podporządkowane
organizacyjnie szkoły filialne (art. 58 ust. 2 uSysOśw).
Obwody wyznacza się jedynie w szkołach publicznych, w których realizowany jest
obowiązek szkolny. Obowiązek szkolny dziecka rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego
w tym roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 7 lat oraz trwa do ukończenia
gimnazjum, nie dłużej jednak niż do ukończenia 18 roku życia (art. 15 ust. 2 uSysOśw).
Zatem obwody ustala się jedynie dla publicznych szkół podstawowych i gimnazjalnych.
Rada gminy ustala plan sieci publicznych szkół podstawowych i gimnazjów
prowadzonych przez gminę, a także określa granice obwodów publicznych szkół
podstawowych i gimnazjów. W przypadku publicznych szkół podstawowych i gimnazjów
prowadzonych przez inne niż gmina organy, określenie granic ich obwodów następuje
w uzgodnieniu z tymi organami (art. 17 ust. 1 i 4 uSysOśw).
Zasady przyjmowania uczniów do szkół publicznych, w których wyznaczony jest
obwód reguluje szczegółowo rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 20
lutego 2004 r. w sprawie warunków i trybu przyjmowania uczniów do szkół publicznych oraz
przechodzenia z jednych typów szkół do innych (Dz. U. z 2004 r., Nr 26, poz. 232 z późn.
zm.). Zgodnie z tym rozporządzeniem:
1) do klasy pierwszej szkoły podstawowej ogólnodostępnej prowadzonej przez gminę
lub innej należącej do sieci szkół podstawowych ustalanej przez gminę przyjmuje się:
a) z urzędu - dzieci zamieszkałe w obwodzie danej szkoły podstawowej;
b) na wniosek rodziców (prawnych opiekunów) - dzieci zamieszkałe poza obwodem
danej szkoły podstawowej, w przypadku gdy szkoła dysponuje wolnymi miejscami;
2) do klasy pierwszej gimnazjum ogólnodostępnego prowadzonego przez gminę lub
innego należącego do sieci gimnazjów ustalanej przez gminę przyjmuje się:
357
a) z urzędu - absolwentów szkół podstawowych zamieszkałych w obwodzie danego
gimnazjum;
b) na wniosek rodziców (prawnych opiekunów) - absolwentów szkół podstawowych
zamieszkałych poza obwodem danego gimnazjum, w przypadku gdy gimnazjum
dysponuje wolnymi miejscami.
Gdy liczba kandydatów zamieszkałych poza obwodem danego gimnazjum jest
większa niż liczba wolnych miejsc, którymi dysponuje gimnazjum, kandydatów przyjmuje się
na podstawie kryteriów zawartych w statucie gimnazjum. Dla kandydatów do oddziałów
dwujęzycznych w gimnazjach może być przeprowadzony sprawdzian uzdolnień
kierunkowych na warunkach ustalonych przez radę pedagogiczną. Laureaci konkursów
o zasięgu wojewódzkim i ponad wojewódzkim, których program obejmuje w całości lub
poszerza treści podstawy programowej co najmniej jednego przedmiotu, przyjmowani są do
wybranego gimnazjum niezależnie od kryteriów, o których pkt a i b.
Od zasady ustalania obwodu w szkole publicznej istnieją wyjątki. Nie ustala się
obwodów szkołom specjalnym, szkołom integracyjnym, szkołom dwujęzycznym, szkołom dla
mniejszości narodowych i etnicznych oraz społeczności posługujących się językiem
regionalnym, szkołom sportowym, szkołom mistrzostwa sportowego, szkołom artystycznym,
szkołom w zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich oraz szkołom przy
zakładach karnych i aresztach śledczych (art. 58 ust. 2a uSysOśw).
Ponadto nie ustala się obwodu szkole publicznej prowadzonej przez osobę fizyczną
lub osobę prawną inną niż j.s.t., chyba że osoba prowadząca wystąpi z takim wnioskiem (art.
58 ust. 2 uSysOśw). Taka sytuacja ma miejsce zarówno w przypadku założenia szkoły przez
w/w podmioty, jak również przekazania szkoły do prowadzenia w trybie art. 5 ust. 5g
uSysOśw.
W konsekwencji, według art. 5 ust. 5h pkt 1 umowa o przekazanie prowadzenia
szkoły wskazuje czy szkole (podstawowej lub gimnazjum) ustala się obwód, a jeżeli szkole
nie ustala się obwodu – warunki przyjmowania uczniów do szkoły.
Powstaje w związku z tym pytanie, czy w razie przekazania prowadzenia szkoły
osobie fizycznej lub osobie prawnej innej niż j.s.t. zachodzi konieczność ustalenia obwodu
uchwałą rady gminy, skoro w takim trybie, w myśl art. 17 ust. 4 uSysOśw, ustala się obwód
dla nowo zakładanych szkół prowadzonych przez takie osoby?
Zdaniem autorów uchwała taka nie wydaje się konieczna, jeżeli szkoła po
przekazaniu ma zachować swój dotychczasowy obwód. Do chwili przekazania, szkoła
posiada bowiem obwód ustalony uchwałą rady gminy; strony przed przekazaniem
prowadzenia szkoły w umowie wyrażają wolę zachowania dotychczasowego obwodu,
a nadto po przekazaniu jest to dalej ta sama szkoła. W takiej sytuacji wystarczający będzie
zapis umowy wskazujący, że szkoła zachowuje dotychczasowy obwód. Inaczej będzie
358
natomiast w sytuacji gdy obwód szkoły ma ulec zmianie. W takiej sytuacji zapis umowy nie
będzie wystarczający i konieczne będzie podjęcie uchwały przez radę gminy.
W razie ustalenia dla szkoły obwodu warunki przyjmowania uczniów będą wynikać z
przytoczonych wyżej przepisów rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia
20 lutego 2004 r. w sprawie warunków i trybu przyjmowania uczniów do szkół publicznych
oraz przechodzenia z jednych typów szkół do innych.
Jeżeli dla szkoły nie ustala się obwodu, umowa o przekazanie powinna określać
warunki przyjmowania uczniów do szkoły.
Ogólne warunki w tym zakresie normuje art. 7 ust. 1 pkt 2 uSysOśw, który stanowi, że
rekrutacja uczniów powinna być przeprowadzona w oparciu o zasadę powszechnej
dostępności. Powszechnie przyjmuje się, że kryteria rekrutacji nie mogą mieć charakteru
dyskryminującego. Dozwolonym kryterium będzie np. kryterium kolejności zgłoszeń.
Postanowienia dotyczące zasad rekrutacji uczniów powinny się znaleźć także w
statucie przekazanej szkoły, gdyż materia ta stanowi obligatoryjny element statutu (art. 60
ust. 1 pkt 6 uSysOśw).
Jednym z obowiązkowych elementów, które musi zawierać umowa o przekazaniu
prowadzenia szkoły jest unormowanie trybu zwrotnego przejęcia prowadzenia szkoły przez
gminę, w przypadkach określonych w art. 5 ust. 5j i ust. 5k uSysOśw.
Według art. 5j uSysOśw, jeżeli osoba prawna niebędąca j.s.t. lub osoba fizyczna,
która przejęła uSysOśw. szkołę nie wykonała polecenia wydanego przez organ sprawujący
nadzór pedagogiczny w trybie art. 34, naruszyła przepisy ustawy o systemie oświaty lub
warunki prowadzenia szkoły określone w umowie o jej przekazanie, umowa ta ulega
rozwiązaniu z dniem ponownego przejęcia szkoły przez j.s.t. Polecenia organu nadzoru
pedagogicznego, o których mowa w art. 34 uSysOśw to polecenia:
1) usunięcia uchybień polegających na prowadzeniu działalności przez szkołę lub organ
prowadzący z naruszeniem przepisów ustawy (art. 34 ust. 1 uSysOśw);
2) opracowania przez dyrektora, w uzgodnieniu z organem prowadzącym, programu
i harmonogramu poprawy efektywności kształcenia lub wychowania, w razie stwierdzenia
niedostatecznych efektów kształcenia lub wychowania w szkole (art. 34 ust. 2 uSysOśw).
Z kolei w myśl art. 5 ust. 5l uSysOśw na wniosek osoby prawnej niebędącej j.s.t. lub
osoby fizycznej, która przejęła szkołę, j.s.t. powinna ponownie przejąć prowadzenie szkoły, a
tryb tego przejęcia określa umowa o przekazanie szkoły. Regulacje te wskazują, że j.s.t. ma
zapewnić funkcjonowanie szkoły publicznej, w interesie uczniów.
Szczegółowy tryb ponownego przejęcia prowadzenia szkoły przez j.s.t. powinna
określać umowa o przekazanie szkoły.
359
Samo spełnienie się przesłanek obligujących j.s.t. do przejęcia prowadzenia szkoły
nie powoduje jeszcze tego przejęcia. Przesłanki obligujące j.s.t. do przejęcia szkoły są
podstawą do rozwiązania umowy o przekazanie szkoły. Należy zatem uregulować tryb
wypowiedzenia umowy (czego i tak wymaga art. 5 ust. 5h pkt 5 uSysOśw). Rozwiązanie
umowy skutkuje utratą przez osobę, która przejęła szkołę do prowadzenia, uprawnienia do
jej prowadzenia. Organem prowadzącym szkołę staje się na powrót j.s.t. Użytego w art. 5j
zd. 2 uSysOśw zwrotu, iż umowa o przekazanie prowadzenia szkoły rozwiązuje się z chwilą
zwrotnego przejęcia nie należy rozumieć w ten sposób, że dopiero z chwilą przejęcia
dochodzi do rozwiązania umowy o przekazanie prowadzenia szkoły, bowiem to rozwiązanie
umowy o przekazanie prowadzenia szkoły skutkuje przejęciem jej przez j.s.t.
W dalszej kolejności uregulowania wymaga termin i sposób przekazania
dokumentacji szkoły, rozwiązania umowy stanowiącej tytuł prawny do korzystania przez
szkołę z mienia stanowiącego własność j.s.t., zasady rozliczeń z tytułu nakładów na to
mienie, a także zasady rozliczenia dotacji i zwrotu niewykorzystanej dotacji (jeżeli kwestii
tych nie reguluje uchwała organu stanowiącego j.s.t. wydana na podstawie art. 80 ust. 4
uSysOśw).
Umowa o przekazaniu do prowadzenia szkoły powinna zawierać warunki korzystania
z mienia przejętej szkoły. Na mienie szkoły składają się:
1) znajdujące się we władaniu szkoły nieruchomości, na których znajdują się
w szczególności budynek/budynki szkoły oraz boisko/boiska szkolne;
2) ruchomości i inne składniki mienia przekazane szkole do prowadzenia przez nią
działalności edukacyjnej.
W pierwszej kolejności należy uzgodnić tytuł prawny do mienia będącego we
władaniu szkoły. Przekazanie prowadzenia szkoły nie przenosi bowiem na osobę
przejmującą własności tego mienia, ani nie daje jej żadnego innego prawa do tego mienia.
J.s.t. może przekazać mienie na własność (np. darowizna w trybie art. 59 uGospNier) lub
tytułu obligacyjnego (w najem, czy użyczenie). Mając na uwadze okoliczność, iż przekazanie
prowadzenia szkoły nie ma charakteru definitywnego (o czym wspomniano już wyżej),
w praktyce mienie jest przekazywane osobom przejmującym prowadzenie szkoły na
zasadach obligacyjnych.
Najczęściej spotykaną w praktyce formą prawną korzystania z mienia j.s.t. przez
osobę przejmującą jest użyczenie. Przez umowę użyczenia użyczający zobowiązuje się
zezwolić biorącemu, przez czas oznaczony lub nie oznaczony, na bezpłatne używanie
oddanej mu w tym celu rzeczy (art. 710 KC). Co istotne biorący do używania, którym jest
podmiot przejmujący szkołę ponosi zwykłe koszty utrzymania mienia szkoły, do których
zaliczymy w szczególności opłaty za media (wodę, prąd, czy gaz), a także drobne remonty.
Biorący do używania jest odpowiedzialny za przypadkową utratę lub uszkodzenie rzeczy,
jeżeli jej używa w sposób sprzeczny z umową albo z właściwościami lub z przeznaczeniem
rzeczy, albo gdy nie będąc do tego upoważniony przez umowę ani zmuszony przez
360
okoliczności powierza rzecz innej osobie, a rzecz nie byłaby uległa utracie lub uszkodzeniu,
gdyby jej używał w sposób właściwy albo gdyby ją zachował u siebie (art. 714 KC).
Z kolei najem daje prawo do używania rzeczy w zamian za czynsz (art. 659 § 1 KC).
Od najmu należy odróżnić dzierżawę, która daje prawo do używania rzeczy i pobierania z
niej pożytków w zamian za czynsz (art. 693 § 1 KC). Prawo najmu zasadniczo różni się więc
od prawa dzierżawy i wbrew potocznemu mniemaniu pojęcia te nie mogą być uważane za
tożsame.
W praktyce ukształtowały się dwa sposoby dokonywania przez strony umowy o
przekazanie prowadzenia szkoły ustaleń w przedmiocie sposobu korzystania z mienia j.s.t.
przez osobę przejmującą prowadzenie szkoły. W umowie o przekazanie prowadzenia szkoły
zamieszcza się wszystkie postanowienia dotyczące korzystania z mienia na podstawie
przyjętej formy przekazania, albo też w tej umowie zawiera się jedynie postanowienia ogólne
wskazujące na formę prawną korzystania z mienia, a szczegółowe warunki korzystania
określa się w odrębnej umowie np.: najmu czy użyczenia zwanej umową wykonawczą. Oba
sposoby są prawidłowe.
Ważnym jest aby ustalić zasady ponoszenia nakładów na mienie, w szczególności z
tytułu remontów budynków, gdyż są to spore wydatki. Budynki te stanowią nadal własność
gminy i dlatego ma ona obowiązek utrzymywać je w należytym stanie, z zastrzeżeniem
obowiązków osoby przejmującej szkołę, wynikających z najmu lub użyczenia. W praktyce
często ustala się próg kwotowy, do którego wydatki na te cele ponosi osoba przejmująca
prowadzenie szkoły, a powyżej którego wydatki te ponosi j.s.t.
Fizyczne wydanie mienia (a także dokumentacji) osobie przejmującej szkołę
następuje w praktyce na podstawie protokołu-zdawczo odbiorczego. W czynności biorą
udział przedstawiciele przekazującej j.s.t. i osoby przejmującej. Protokół powinien wymieniać
wszystkie wydawane przedmioty (dokumenty), a także określać stan techniczny tych
przedmiotów.
J.s.t. przekazująca szkołę zachowuje prawo do kontroli przestrzegania przez osobę
przejmującą prowadzenie szkoły, przepisów prawa i warunków umowy.
Sposób przeprowadzania kontroli oraz jej szczegółowy zakres określa umowa
o przekazanie. J.s.t. może wykonywać prawo kontroli w każdym czasie po uprzednim
zawiadomieniu podmiotu prowadzącego szkołę. Kontroli dokonują upoważnieni pracownicy
urzędu danej jednostki samorządu terytorialnego. Przedmiotem kontroli może być
w szczególności kwestia wypełniania postanowień zawartej umowy, wykorzystania
udzielonej dotacji oraz należytego wykonywania zadań edukacyjnych. Osobom
przeprowadzającym kontrolę należy w szczególności przyznać prawo do:
- wstępu na teren szkoły;
- dostępu do dokumentacji szkolnej;
361
- żądania wyjaśnień od pracowników szkoły.
Z przebiegu kontroli sporządza się protokół, który doręcza się kontrolowanemu
podmiotowi. Może on również zawierać wezwanie do usunięcia wykrytych uchybień wraz z
terminem do ich usunięcia. Brak reakcji na w/w wezwanie może stanowić naruszenie
przepisów uSysOśw lub warunków prowadzenia szkoły zawartych w umowie o jej
przekazaniu, co może skutkować rozwiązaniem umowy przez j.s.t. i ponownym przejęciem
szkoły przez tą jednostkę.
Jak wynika z art. 5 ust. 5h pkt. 5 uSysOśw umowa o przekazanie prowadzenia szkoły
powinna zawierać także wskazanie warunków i trybu wypowiedzenia. Zagadnieniem
dyskusyjnym jest relacja tego przepisu do przepisu art. 5 ust. 5h pkt. 2 uSysOśw
(nakazującego określić w umowie tryb obligatoryjnego zwrotnego przejęcia szkoły). Chodzi
o to czy art. 5 ust. 5h pkt. 5 uSysOśw odnosi się do sytuacji uregulowanych w art. 5 ust. 5h
pkt. 2, czy też uSysOśw dotyczy on tylko innych sytuacji? Należy przychylić się do poglądów
opowiadających się za tą pierwszą możliwością. Jak już wyjaśniono wyżej przejęcie
prowadzenia szkoły przez j.s.t. wymaga uprzedniego rozwiązania umowy, do czego
przystaje konstrukcja wypowiedzenia.
Określenie terminu wypowiedzenia pozostawiono stronom umowy. Nie ma przeszkód
aby strony ustaliły różne terminy wypowiedzenia, w zależności od przyczyny wypowiedzenia
np. jako zasadę ustaliły pewien termin, a w przypadku naruszeń umowy lub przepisów
przewidziały krótszy termin, czy nawet możliwość rozwiązania umowy ze skutkiem
natychmiastowym. Ustalając długość terminu wypowiedzenia należy mieć na uwadze
konieczność przygotowania się j.s.t. na przejęcie szkoły, w tym konieczność utworzenia
jednostki budżetowej.
Wprawdzie uSysOśw nie normuje możliwości zmiany umowy, ale dopuszczalność
takiej zmiany wynika z zasady swobody umów (art. 353(1) KC). Zmiana umowy wymaga
zgody obu stron.
Dla usunięcia wątpliwości co do treści umowy, dokonania jej ewentualnych zmian lub
uzupełnień strony mogą uzależnić ważność takich modyfikacji od zachowania formy
pisemnej. Dotyczy to także oświadczenia o wypowiedzeniu umowy.
10.9 Fakultatywna treść umowy
Obok obowiązkowych elementów umowy o przekazaniu do prowadzenia szkoły
wyróżnia się elementy nieobowiązkowe (fakultatywne), które mogą lecz nie muszą się w niej
znaleźć. Warto podkreślić, że omówione w tym podrozdziale elementy nie wynikają
z regulacji art. 5 ust. 5g uSysOśw, lecz są realizacją zasady swobody umów.
362
W praktyce często spotyka się w umowach o przekazanie prowadzenia szkoły zapisy
dotyczące sposobów finansowania szkoły. Powstaje pytanie o zasadność takiej regulacji.
Zgodnie z uFinanPubl dotacje są to podlegające szczególnym zasadom rozliczania
środki z budżetu państwa, budżetu j.s.t. oraz z państwowych funduszy celowych
przeznaczone na podstawie ustaw lub umów międzynarodowych, na finansowanie lub
dofinansowanie realizacji zadań publicznych (art. 126 uFinanPubl).
Dotacji dla przejętej szkoły udziela się z budżetu danej j.s.t. w wysokości równej
wydatkom bieżącym przewidzianym na jednego ucznia w szkołach tego samego typu
i rodzaju prowadzonych przez tę j.s.t., nie niższej jednak niż kwota przewidziana na jednego
ucznia szkoły danego typu i rodzaju w części oświatowej subwencji ogólnej dla j.s.t. (art. 80
ust. 3 uSysOśw). Przejęta szkoła otrzymuje dotację od dnia jej przekazania osobie fizycznej
lub osobie prawnej niebędącej j.s.t. (art. 80 ust. 3h uSysOśw).
Należy podkreślić, że umowy o przekazanie prowadzenia szkoły zawierają jedynie
ogólne postanowienia mówiące, że szkoła jest finansowana poprzez udzielanie jej dotacji na
każdego ucznia. Natomiast organ stanowiący j.s.t. (rada gminy, powiatu oraz sejmik
województwa) w drodze uchwały ustala tryb udzielania i rozliczania dotacji oraz tryb i zakres
kontroli prawidłowości ich wykorzystywania, uwzględniając w szczególności podstawy
obliczania dotacji, zakres danych, które powinny być zawarte we wniosku o udzielenie dotacji
i w rozliczeniu jej wykorzystania, oraz termin i sposób rozliczenia dotacji (art. 80 ust. 4
uSysOśw).
Zatem kwestia finansowania prowadzenia przekazanych szkół jest uregulowana
przepisami rangi ustawowej i przepisami prawa miejscowego. Normowanie tych kwestii
w umowie byłoby zatem zasadne jedynie wtedy, gdyby miało na celu uszczegółowienie
zasad określonych w uchwale organu stanowiącego j.s.t. Nie ma natomiast potrzeby
powielania w umowie regulacji zawartych w uSysOśw i uchwale organu stanowiącego j.s.t.
Zasadne jest z kolei unormowanie w umowie kwestii związanych z rozkładem
kosztów remontów mienia przekazanego do korzystania podmiotom przejmującym
prowadzenie szkoły.
Już sama istota przekazania szkoły osobie trzeciej zawiera w sobie element
wzajemnej współpracy. Umowa o przekazanie szkoły może zawierać postanowienia
dotyczące wzajemnej współpracy obu podmiotów w zakresie wypełniania zadania
edukacyjnego, jakim jest prowadzenie szkoły. Należy podkreślić, że dobra współpraca jest
podstawą prowadzenia każdej działalności. Współpraca, o której mowa w tym podrozdziale
obejmuje działania dodatkowe w stosunku do obowiązków podmiotu przejmującego szkołę
określonych w uSysOśw.
USysOśw nie precyzuje zasad wzajemnej współpracy pozostawiając w tym
względzie całkowitą swobodę dla stron, które zawierają umowę.
363
Takimi istotnymi zagadnieniami, które można by uregulować w umowie są kwestie
udzielania informacji przez osobę, która przejęła prowadzenie szkoły na temat prowadzenia
szkoły j.s.t., czy kwestie informowania j.s.t. przez osobę, która przejęła szkołę o potrzebach
remontowych w takim terminie, który umożliwiłby j.s.t. zaplanowanie wydatków remontowych
w swoim budżecie.
Kwestią negocjacji są zagadnienia związane z odpowiedzialnością za zaległe
zobowiązania wobec pracowników przejętej szkoły, a także za odprawy z tytułu rozwiązania
stosunków pracy w toku przejęcia szkoły. Szerokie wywody na ten temat zawarto w rozdziale
o prawno-pracowniczych zagadnieniach przekazania szkoły przez j.s.t.
Klauzula salwatoryjna to pojęcie, którym określa się postanowienia umowne
dwojakiego rodzaju. Wspólne jest dla nich to, że służą one utrzymaniu ważności czynności
prawnej. Problematykę nieważności czynności prawnej normują przepisy art. 58 KC.
Czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna,
chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce
nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy (art. 58
§ 1 KC). Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego
(art. 58 § 2 KC). Jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność
pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez
postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana (art. 58 § 3 KC).
Mianem klauzuli salwatoryjnej określa się z jednej strony zapis, który stanowi, że
w razie nieważności części czynności prawnej strony uważają tą część za nieistotną, co
według art. 58 § 3 KC ma prowadzić do utrzymania ważności czynności w pozostałej części.
Klauzulą salwatoryjną określa się także postanowienia umowne, które idą dalej i na
wypadek nieważności danej części czynności prawnej przewidują w jej miejsce inne
postanowienia.
Dopuszczalność stosowania klauzul salwatoryjnych jest szeroko przyjmowana
w doktrynie prawa. Natomiast w orzecznictwie Sądu Najwyższego - i w konsekwencji sądów
powszechnych - przyjmuje się stanowisko raczej przeciwne dopuszczalności stosowania
takich klauzul. Mając powyższe na uwadze należy do klauzul tych podchodzić
z ostrożnością.
Klauzula prorogacyjna często występuje w umowach. Jej mocą strony umawiają się
na piśmie o poddanie sporu już wynikłego z łączącej je umowy lub sporu mogącego
wyniknąć, sądowi pierwszej instancji, który według przepisów KPC nie jest właściwy
miejscowo do rozstrzygnięcia sprawy (art. 46 § 1 KPC). Według właściwości ogólnej
powództwo wytacza się przed sądem pierwszej instancji, w którego okręgu pozwany ma
miejsce zamieszkania. Klauzula prorogacyjna może zmienić powyższą regułę i określić, że
powództwo można wnieść do innego sądu.
364
Poprzez klauzulę prorogacyjną strony mogą również ograniczyć prawo potencjalnego
powoda do wyboru pomiędzy kilkoma sądami, które byłyby właściwe do rozstrzygnięcia
danego sporu. Zgodnie bowiem z ogólna regułą, w razie gdy do rozpoznania sądów
właściwe mogą być różne sądy wybór należy do powoda.
Załączniki są dodatkowymi dokumentami dołączanymi do umowy, które stanowią jej
integralną część. Mogą one zatem podobnie jak postanowienia umowy kształtować prawa
i obowiązki jej stron. Należy podkreślić, że nie ma żadnych ograniczeń dotyczących ilości
załączników umowy oraz ich przedmiotu. W szczególności załącznikiem do umowy
o przekazanie prowadzenia szkoły lub umowy wykonawczej może być wykaz wyposażenia
przejmowanej szkoły, które zostanie oddane do korzystania osobie przejmującej
prowadzenie szkoły. Trudno sobie zresztą wyobrazić inne rozwiązanie, biorąc pod uwagę
z jednej strony konieczność wskazania w umowie przekazywanego mienia, a z drugiej
znaczną ilość przekazywanego mienia.
Termin rozpoczęcia obowiązywania umowy zależy od woli stron. Może być to
zarówno dzień jej zawarcia (podpisania), jak również inny termin.
Zgodnie z uSysOśw j.s.t. może przekazać szkołę w każdym czasie, nawet w trakcie
roku szkolnego. Co istotne w przypadku przekazania szkoły nie będą miały zastosowania
przepisy ustawy mówiące o tym, że szkoła publiczna może być zlikwidowana jedynie
z końcem roku szkolnego (art. 59 ust 1 w zw. z art. 59 ust. 8 uSysOśw). Termin ten jest
zatem uzależniony wyłącznie od woli stron. Należy jednak pamiętać o obowiązku j.s.t.
powiadomienia w terminie 6 miesięcy przed dniem przekazania szkoły lub placówki
pracowników szkoły lub placówki oraz zakładowej organizacji związkowej o terminie
przekazania szkoły lub placówki, jego przyczynach, prawnych, ekonomicznych i socjalnych
skutkach dla pracowników, a także nowych warunkach pracy i płacy (art. 5 l uSysOśw).
Mając na uwadze powyższe należy podkreślić, że zasadnym byłoby, aby umowa
weszła w życie przed dniem przekazania szkoły, którym w praktyce najczęściej jest dzień 1
września danego roku kalendarzowego (choć może to być zupełnie inny termin). Jest to
podyktowane choćby koniecznością przeprowadzenia procedury przekazania
i odpowiedniego przygotowania mienia szkoły do przejęcia jej przez nowy podmiot.
W toku wykonywania umowy o przekazanie prowadzenia szkoły może dojść do
sporów pomiędzy stronami co do wzajemnych praw i obowiązków, do rozpatrzenia których
właściwe są sądy powszechne.
Główną przyczyną sporu może być nieprzekazanie przez j.s.t. dotacji na prowadzenie
szkoły. Zagadnienie czy uprawniony do otrzymania dotacji może jej dochodzić na drodze
sądowej długo wywoływało i nadal wywołuje spory. Ostatnio szala w tym sporze przechyliła
się na korzyść zwolenników stanowiska o dopuszczalności drogi sądowej w takich sprawach.
W wyrokach z dnia 3 stycznia 2007 r. o sygn. akt IV CSK 312/06 i z dnia 4 września 2008 r.
sygn. akt IV CSK 204/08 SN uznał, że pomiędzy podmiotem zobowiązanym do udzielenia
dotacji, a podmiotem uprawnionym zachodzi stosunek prawny o cechach zbliżonych do
365
zobowiązania, a zatem sądowa droga dochodzenia roszczeń jest dopuszczalna. W
konsekwencji Sąd Najwyższy uznał za dopuszczalne dochodzenie dotacji w drodze sądowej.
W tym wyroku Sąd Najwyższy powołał się na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10
lipca 2000 roku, sygn. akt SK 12/99, z którego wynika, że mogą istnieć sytuacje, w których w
pojęciu sprawy cywilnej w rozumieniu KPC będą się mieściły również spory o roszczenia
pieniężne, które będą wynikały bezpośrednio z aktów administracyjnych.
Sprawami, dla rozstrzygnięcia których właściwy jest sąd powszechny mogą być także:
sprawy o odszkodowanie z tytułu nienależytego wywiązywania się z obowiązków
przez osobę, która przejęła szkołę, przez co wyrządziła szkodę j.s.t.;
sprawy dotyczące rozliczeń z tytułu nakładów na mienie należące do j.s.t., z którego
korzysta osoba przejmująca szkołę;
sprawy o odszkodowanie z tytułu nienależytego zarządzania tym mieniem przez
osobę przejmującą szkołę;
sprawy o wydanie przez osobę przejmującą szkołę mienia należącego do j.s.t. po
rozwiązaniu umowy o przekazanie prowadzenia szkoły.
10.10 Zaskarżalność czynności podejmowanych w trybie przejęcia szkoły przez
organizację pozarządową.
Na podstawie art. 91 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym uchwała lub zarządzenie
organu gminy sprzeczne z prawem są nieważne. O nieważności uchwały w całości lub w
części orzeka organ nadzoru, w przypadku uchwały o przejęciu szkoły wojewoda, w terminie
nie dłuższym niż 30 dni od dnia doręczenia uchwały lub zarządzenia. Termin do
samodzielnego przez organ nadzoru rozstrzygnięcia o nieważności uchwały uznać należy za
krótki.
Takie same reguły dla uchwał sprzecznych z prawem podjętych przez radę powiatu
określa art. 79 uSamPow. O nieważności uchwały w całości lub części organ nadzoru orzeka
w terminie nie dłuższym niż 30 dni od dnia jej doręczenia.
Rozstrzygnięcia wojewody w przedmiocie stwierdzenia nieważności uchwały
zawierać winno uzasadnienie faktycznie i prawne oraz pouczenie o dopuszczalności
wniesienia skargi do sądu administracyjnego (art. 91 ust. 3 uSamGm i art. 79 ust. 3
uSamPow).
W przypadku nieistotnego naruszenia prawa wojewoda nie stwierdza nieważności
uchwały, ogranicza się tylko do wskazania, że uchwalę wydano z naruszeniem prawa (art.
91 ust. 4 uSamGm i art. 79 ust. 4 uSamPow). Wojewoda nie może stwierdzić we własnym
zakresie nieważność uchwały rady gminy lub rady powiatu po upływie 30-dniowego terminu
od jej przekazania do legalizacji. Po upływie tego terminu nieważna uchwała w dalszym
366
ciągu może być przedmiotem stwierdzenia jej nieważności ale już wyłącznie przez sąd
administracyjny.
Zaskarżyć uchwałę przede wszystkim może wojewoda z tym ograniczeniem, że nie
stwierdza się nieważności uchwały po upływie jednego roku od dnia jej podjęcia. W takim
wypadku jeżeli istnieją przesłanki stwierdzenia jej nieważności sąd administracyjny orzeka o
ich niezgodności z prawem. Uchwała, o której niezgodności z prawem orzekł sąd
administracyjny, traci moc prawną z dniem takiego orzeczenia (art. 94 uSamGm i art. 82
uSamPow). Wskazując na tezy zawarte w rozdziale 6.2.3, że uchwała o przekazaniu szkoły
nie stanowi aktu prawa miejscowego, zastosowanie do niej miały będą odpowiednio art. 94
uSamGm i art. 82 uSamPow.
Organ nadzoru (wojewoda) nie jest jedynym legitymowanym podmiotem do
wniesienia o stwierdzenie nieważności uchwały przez sąd administracyjny. Na podstawie art.
101 ust. 1 uSamGm i art. 87 ust. 1 uSamPow, każdy czyj interes prawny lub uprawnienie
zostały naruszone uchwałą o przekazaniu szkoły może po bezskutecznym wezwaniu do
usunięcia naruszenia może zaskarżyć uchwałę do sądu administracyjnego.
W przepisach tych legitymacja do wniesienia skargi oparta została na zasadzie
naruszenia interesu prawnego, którym jest takie naruszenie subiektywnie pojmowanego
przez skarżącego jego interesu, które obiektywnie polega na nieprzestrzeganiu przez organ
norm prawnych powszechnie obowiązujących. Interes prawny osoby wnoszącej skargę do
sądu administracyjnego może wynikać zarówno z jej uprawnień indywidualnych jak też z jej
uprawnień jako członka wspólnoty mieszkańców (tak np. Naczelny Sąd Administracyjny w
wyroku z dnia 9.06.1995 r. IV SA 346/93, ONSA 1996 nr 3 poz. 125).
Legitymowanym do wniesienia skutecznej skargi na uchwałę o przekazaniu szkoły
byłby zatem członek wspólnoty samorządowej, np. rodzic, którego dzieci na skutek uchwały
o przeniesieniu doznałyby ograniczenia dostępu do szkoły publicznej, ale również
nauczyciel, członek zakładowej organizacji związkowej, z którą zaniechano konsultacji w
trybie art. 19 ust. 2 ustawy o związkach zawodowych. Te przykłady pokazują, jak istotnym
jest prawidłowe i kompletne przeprowadzenie wszystkich czynności wymaganych dla
podjęcia uchwały o przekazaniu szkoły.
Zważywszy, że orzecznictwo sądowoadministracyjne dotyczące instytucji przekazania
szkoły publicznej do prowadzenia jest jeszcze skąpe ale już wskazuje na rygoryzm,
chociażby w zakresie konsultacji związkowych, czego dowodzi omawiany wyżej wyrok z dn.
13.04.2012 r. (sygn. akt III SA/Łd 158/12) wskazanym jest przede wszystkim zasięgnięcie
wszystkich omawianych w niniejszym opracowaniu opinii, aby uniknąć ryzyka negatywnej
oceny zaniechania w tym zakresie czy to w toku postępowania kontrolnego przed wojewodą,
czy też na skutek skargi wniesionej do sądu administracyjnego.
Wskazać również należy, że art. 101 uSamGm i art. 87 ust. 1 uSamPow poprzez
konieczność wykazania interesu prawnego lub uprawnienia wyłącza możliwość
samodzielnego zaskarżenia uchwały przez osoby które tego rodzaju legitymacji nie będą w
367
stanie wykazać. Należy jednak pamiętać, że brak legitymacji nie wyłącza całkowicie
możliwości wpływu osób takiej legitymacji pozbawionych na możliwość stwierdzenia
nieważności uchwały. Jeżeli bowiem naruszenie prawa byłoby na tyle wyraźne, że
skutkować mogłoby stwierdzeniem nieważności uchwały, zawsze zwrócić można na takie
naruszenie uwagę organu nadzoru (wojewody), który o ile pozwoli mu jeszcze termin, może
kierując się taką sygnalizacją, zdecydować o zaskarżeniu uchwały.
Stwierdzenie nieważności uchwały skutkuje od dnia jej podjęcia, co w przypadku
przekazania szkoły może wywołać trudne do przewidzenia konsekwencje, zważywszy że
odpadłaby podstawa prawna do prowadzenia szkoły przez organ inny niż gmina lub powiat,
podstawa do zawarcia umowy na podstawie której oddano do używania mienie szkoły.
W sprawie uchwały o przekazaniu sąd administracyjny wypowiadać się może również
na skutek skargi, którą w trybie art. 98 uSamGm lub 85 uSamPow na rozstrzygnięcie
nadzorcze wojewody wnieść może rada j.s.t., której interes prawny, uprawnienie lub
kompetencje zostały naruszone, w terminie 30 dni od dnia doręczenia rozstrzygnięcia. W
tym trybie wyłącznie legitymowaną do wniesienia skargi jest właściwa rada, nawet gdyby
rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody naruszało interes prawny jakiegokolwiek innego
podmiotu, np. osoby, której skutkiem stwierdzenia nieważności uchwały przez wojewodę
udaremnia się przejęcie od jst szkoły.
10.11 Pytania i odpowiedzi.
W którym momencie powinna zostać wyrażona opinia organu sprawującego nadzór
pedagogiczny (Kuratora Oświaty) i czy musi być ona pozytywna?
Zgodnie z art. 5 ust. 5g ustawy uSysOśw pozytywna opinia organu sprawującego nadzór
pedagogiczny powinna zostać wyrażona przed podjęciem przez organ stanowiący jednostki
samorządu terytorialnego uchwały w sprawie przekazania szkoły. Uzyskanie takiej opinii jest
obligatoryjne.
W jakim terminie powinien Kurator Oświaty zająć stanowisko w sprawie przekazania
szkoły i co w sytuacji, gdy nie zajmie stanowiska w odpowiednim czasie?
Zgodnie z art. 89 uSamGm, jeżeli prawo uzależnia ważność rozstrzygnięcia organu gminy od
jego zatwierdzenia, uzgodnienia lub zaopiniowania przez inny organ, zajęcie stanowiska
przez ten organ powinno nastąpić nie później niż w ciągu 14 dni od dnia doręczenia tego
rozstrzygnięcia lub jego projektu. Jeżeli organ opiniujący (kurator) nie zajmie stanowiska w
sprawie, rozstrzygnięcie uważa się że przyjął je w brzmieniu przedłożonym przez gminę, z
upływem 14-dniowego terminu.
368
Co winna jednostka samorządu terytorialnego dołączyć do wniosku o opinię w
sprawie przekazania prowadzenia szkoły publicznej osobie fizycznej lub osobie
prawnej niebędącej j.s.t skierowanego do Kuratora Oświaty?
Jednostka samorządu terytorialnego do takiego wniosku winna dołączyć:
- opinię rady pedagogicznej szkoły (rada pedagogiczna, zgodnie z art. 40 uSysOśw, działa
w szkole lub placówce zatrudniającej co najmniej 3 nauczycieli, a jest ona kolegialnym
organem szkoły lub placówki w zakresie realizacji jej statutowych zadań dotyczących
kształcenia, wychowania i opieki);
-opinię rady rodziców;
-opinię związków zawodowych działających w szkole.
Czy opinia związków zawodowych odnośnie przekazania prowadzenia szkoły osobie
fizycznej czy osobie prawnej jest konieczna i wiążąca?
Uzyskanie opinii związków zawodowych do projektu lub założeń uchwały o przekazaniu
prowadzenia szkoły osobie fizycznej czy osobie prawnej jest konieczne, ale sama opinia nie
jest wiążąca.
Nie jest spełniony jednak obowiązek zaopiniowania wspomnianej uchwały kiedy związki
zawodowe działające w szkole zostaną tylko poinformowane o już podjętej uchwale o
przekazaniu szkoły. Ważne jest by o opinię zwrócić się przynajmniej na 30 dni przed
podjęciem uchwały w przedmiocie przekazania szkoły.
Jaką większością głosów podejmowana jest uchwała o przekazaniu szkoły?
Zgodnie z art. 14 uSamGm, uchwały rady gminy zapadają zwykła większością głosów w
obecności co najmniej połowy ustawowego składu rady w głosowaniu jawnym, chyba że
ustawa stanowi inaczej. Zwykła większość głosów oznacza, że poddane pod głosowanie
rozstrzygnięcie uzyskuje większą liczbę głosów „za” niż głosów przeciwnych uchwale.
Jakie elementy obowiązkowo (obligatoryjnie) musi zawierać umowa o przekazaniu
szkoły?
Do elementów obligatoryjnych umowy, zgodnie z ustawą o systemie oświaty, zalicza się:
a) ustalenia w przedmiocie wyznaczenia obwodu;
b) ustalenia w przedmiocie warunków przyjmowania uczniów w przypadku nie wyznaczenia
obwodu;
c) ustalenia odnośnie przesłanek decydujących o powrotnym przejęciu szkoły przez
jednostkę samorządową;
d) ustalenia w przedmiocie zasad korzystania z mienia przejętej szkoły;
369
e) ustalenia co do trybu kontroli przestrzegania warunków umowy oraz warunki i sposoby
rozwiązania umowy i jej modyfikacji.
Kto po stronie osoby fizycznej lub osoby prawnej jest uprawniony do podpisywania
umowy o przekazanie szkoły?
W wypadku, gdy umowa jest podpisywana przez osobę fizyczną, może ona ją zawrzeć
samodzielnie albo ustanowić pełnomocnika, który będzie działał w jej imieniu.
Pełnomocnictwo winno zawierać zakres reprezentacji. W wypadku zaś osób prawnych
niebędących j.s.t. właściwym do ich reprezentowania będzie organ uprawniony do
reprezentacji, ale także ustanowiony pełnomocnik.
Kiedy następuje i jakie są przesłanki zwrotnego przejęcia szkoły prowadzonej przez
osobę fizyczną lub osobę prawną przez gminę?
Kwestię tą regulują przepisy art. 5j i 5k uSysOśw. Zgodnie z tymi przepisami dzieje się to:
w przypadku, gdy osoba prawna niebędąca j.s.t. lub osoba fizyczna, która przejęła szkołę nie
wykonała polecenia wydanego przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny, naruszyła
przepisy ustawy o systemie oświaty lub warunki prowadzenia szkoły określone w umowie o
jej przekazanie, umowa ta ulega rozwiązaniu z dniem ponownego przejęcia szkoły przez
j.s.t., na wniosek osoby prawnej niebędącej j.s.t. lub osoby fizycznej, która przejęła szkołę
może ona ponownie zostać przejęta przez j.s.t., a tryb tego przejęcia określa umowa o
przekazanie szkoły.
Czyją własność stanowi mienie przekazanej szkoły i jakie są podstawowe formy
korzystania z mienia przejętej szkoły?
Mienie przekazanej szkoły nadal stanowi własność jednostki samorządu terytorialnego. W
umowie o przekazanie określa się formę i warunki na jakich mienie zostanie przekazane
osobie fizycznej lub osobie prawnej. W praktyce stosuje się przede wszystkim dwie formy
korzystania z mienia j.s.t. np.: najem bądź użyczenie. Istnieją między nimi różnice
sprowadzające się do kwestii finansowych (najem wiąże się z koniecznością uiszczania
czynszu na rzecz j.s.t., a użyczenie jest nieodpłatne).
Kto i w jaki sposób kontroluje przestrzegania umowy?
J.s.t. przekazująca szkołę zachowuje prawo do pełnej kontroli jej przestrzegania. W umowie
o przekazanie znajduje się szczegółowy zakres kontroli i sposobu jej dokonywania. Kontrola
może być dokonana w każdym czasie. Przedmiotem kontroli może być w szczególności
kwestia wypełniania postanowień zawartej umowy, wykorzystania udzielonej dotacji oraz
należytego wykonywania zadań edukacyjnych. Protokół z przebiegu kontroli, doręczony
kontrolowanemu podmiotowi, może także zawierać wezwanie do usunięcia wykrytych
uchybień wraz z terminem do ich usunięcia. Konsekwencją braku reakcji na w/w wezwanie
może być nawet naruszenie przepisów ustawy o systemie oświaty lub warunków
370
prowadzenia szkoły zawartych w umowie o jej przekazaniu, co będzie skutkować
rozwiązaniem umowy i ponownym jej przejęciem przez jednostkę samorządu terytorialnego.
10.12 Wzory dokumentów.
Wzór uchwały rady gminy w sprawie przekazania do prowadzenia szkoły.
Uchwała Nr …
Rady Gminy …
z dnia …
w sprawie: przekazania do prowadzenia - w drodze umowy - Szkoły Podstawowej w …..
Stowarzyszeniu ………………… w ………………………
Na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 8, art. 9 ust. 1 oraz 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca
1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jednolity: Dz. U. z 2001r., Nr 142, poz. 1591 z późn.
zm.) oraz art. 5 ust. 5g ustawy z dnia 7 września 1991r. o systemie oświaty (tekst jednolity:
Dz. U. z 2004r., Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.) - Rada Gminy …………. uchwala, co
następuje:
§ 1
Przekazuje się z dniem …………………. roku, w drodze umowy, Stowarzyszeniu
………………………… w …………….., wpisanemu do rejestru stowarzyszeń, innych
organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz samodzielnych publicznych zakładów
opieki zdrowotnej Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem: ………………………..,
prowadzenie Szkoły Podstawowej w ……………………...
§ 2
Tryb i szczegółowe warunki przekazania Szkoły Podstawowej w
…………………Stowarzyszeniu określać będzie umowa zawarta pomiędzy Gminą
………………… a Stowarzyszeniem…………………….. w …………………….
371
Ewentualnie, jeżeli do uchwały załączony zostanie projekt umowy o przekazanie.
Tryb i szczegółowe warunki przekazania Szkoły Podstawowej w
…………………Stowarzyszeniu określać będzie umowa zawarta pomiędzy Gminą
………………… a Stowarzyszeniem…………………….. w ……………………. której projekt
zawiera Załącznik Nr 1 do niniejszej uchwały.
§ 3
Powiadomienia pracowników Szkoły Podstawowej w …………..oraz organizacji związkowych
działających w tej szkole, wymaganego w art. 5 ust. 5l ustawy o systemie oświaty dokona
Wójt Gminy………..
§ 4
Wykonanie uchwały powierza się Wójtowi Gminy …………………….
§ 5
Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia.
372
Umowa o przekazanie prowadzenia szkoły.
Umowa o przekazanie prowadzenia szkoły
zawarta w dniu 1 sierpnia 2012 r. pomiędzy:
Gminą X, adres Urzędu Gminy - X nr 2, reprezentowaną przez Burmistrza Jana
Kowalskiego, przy kontrasygnacie Skarbnika Marka Janika, zwaną dalej Gminą,
a
Stowarzyszeniem ABC z siedzibą w X, adres X nr 534, wpisanym do rejestru stowarzyszeń,
innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz samodzielnych publicznych
zakładów opieki zdrowotnej Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem 000005678,
którego akta rejestrowe prowadzi Sąd Rejonowy dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie,
Wydział XII Gospodarczy KRS, posiadającym NIP 7342856894 reprezentowanym przez:
Marię Nowak – Prezesa zarządu,
Annę Zielińską – Członka zarządu
o treści następującej:
§ 1
1. Gmina przekazuje Stowarzyszeniu do prowadzenia Szkołę podstawową nr 1 w X im.
Władysława Jagiełły od dnia 1 września 2012 r. na czas nieokreślony.
2. Działalność szkoły będzie finansowana przez Gminę w postaci dotacji, w oparciu o art.
80 ust. 3 ustawy o systemie oświaty i przepisy wydanej na podstawie tego przepisu
uchwały nr X/179/2012 Rady Gminy X z dnia 1 maja 2012 r. w sprawie ustalenia trybu
udzielania i rozliczania dotacji oraz zakresu i trybu kontroli prawidłowości
wykorzystywania dotacji udzielanych dla szkół i przedszkoli publicznych prowadzonych
na terenie Gminy X przez osoby fizyczne lub prawne inne niż gmina.
§ 2
Stowarzyszenie zobowiązuje się prowadzić szkołę zgodnie z przepisami prawa, niniejszą
umową oraz z zachowaniem należytej staranności.
§ 3
373
Przekazana szkoła zachowuje dotychczasowy obwód, którego granice określa § 5 pkt. 5
uchwały nr X/256/2010/ Rady Gminy X z dnia 1 lipca 2010 r. w sprawie ustalenia planu sieci
publicznych szkół podstawowych i gimnazjów na terenie Gminy X.
§ 4
1. Gmina zobowiązana jest wydać Stowarzyszeniu niezbędną dokumentację dotyczącą
funkcjonowania szkoły, w szczególności organizacyjną, finansową i dotyczącą procesu
nauczania, na podstawie protokołu zdawczo-odbiorczego, do dnia poprzedzającego
przekazanie prowadzenia szkoły Stowarzyszeniu.
2. Gmina zobowiązana jest przekazać Stowarzyszeniu do dnia poprzedzającego
przekazanie prowadzenia szkoły, mienie będące we władaniu szkoły, na podstawie
umowy użyczenia, która zostanie zawarta przez strony oraz na podstawie protokołu-
zdawczo-odbiorczego.
§ 5
1. Gmina zobowiązuje się pokryć wszelkie zobowiązania wobec pracowników szkoły
przejętych przez Stowarzyszenie, istniejące w chwili przekazania prowadzenia szkoły
Stowarzyszeniu. Gmina odpowiada wobec Stowarzyszenia za to, że pracownicy ci nie
będą dochodzić od Stowarzyszenia tych zobowiązań.
2. Gminę obciążają wszelkie zobowiązania wobec pracowników szkoły, których stosunek
pracy ustał z chwilą przekazania szkoły Stowarzyszeniu.
3. Gminę obciążają wszelkie inne zobowiązania związane z prowadzeniem szkoły,
istniejące w chwili przekazania prowadzenia szkoły Stowarzyszeniu.
§ 6
1. Gmina może kontrolować przestrzeganie przez Stowarzyszenie przy prowadzeniu szkoły
przepisów prawa i warunków niniejszej umowy, w tym wykorzystania udzielonej dotacji.
2. Prawo kontroli przysługuje Gminie, za trzydniowym pisemnym uprzedzeniem.
3. Prawo kontroli wykonują pracownicy Urzędu Gminy posiadający upoważnienie
Burmistrza Gminy.
4. W ramach kontroli kontrolującym przysługuje prawo:
a) wstępu na teren szkoły i do wszelkich pomieszczeń szkoły;
b) wglądu do dokumentacji szkoły;
c) żądania ustnych i pisemnych wyjaśnień od pracowników szkoły.
5. Z przeprowadzonej kontroli Gmina sporządza protokół pokontrolny. Protokół ten Gmina
doręcza Stowarzyszeniu. W terminie 3 dni od doręczenia protokołu Stowarzyszenie
może wnieść do Gminy umotywowane zastrzeżenia. Gmina rozpatruje zastrzeżenia w
terminie 3 dni od doręczenia zastrzeżeń.
6. W razie stwierdzenia naruszenia przepisów prawa lub postanowień umowy, Gmina
wzywa Stowarzyszenie do usunięcia naruszeń wyznaczając w tym celu odpowiedni
termin. Nieusunięcie naruszeń w wyznaczonym terminie jest traktowane jako naruszenie
ustawy lub warunków umowy w rozumieniu art. 5j ustawy o systemie oświaty,
374
uprawniające Gminę do przejęcia prowadzenia szkoły.
§ 7
1. Każda ze stron może rozwiązać umowę za trzymiesięcznym okresem wypowiedzenia,
ze skutkiem na koniec miesiąca kalendarzowego.
2. Wniosek stowarzyszenia o przejęcie prowadzenia szkoły przez Gminę wymieniony
w art. 5 ust. 5k ustawy o systemie oświaty, stanowi oświadczenie o wypowiedzeniu
umowy, o którym mowa w ust. 1 niniejszego paragrafu.
3. Gmina może wypowiedzieć umowę ze skutkiem na koniec miesiąca kalendarzowego
następującego po miesiącu, w którym złożyła oświadczenie o wypowiedzeniu,
w przypadkach unormowanych w art. 5 ust. 5j ustawy o systemie oświaty.
4. Z dniem rozwiązania niniejszej umowy, Gmina przejmuje z powrotem prowadzenie
szkoły.
5. W terminie do dnia poprzedzającego przejęcie szkoły przez Gminę, Stowarzyszenie jest
zobowiązane wydać Gminie:
a) niezbędną dokumentację dotyczącą funkcjonowania szkoły, w szczególności
organizacyjną, finansową i dotyczącą procesu nauczania, na podstawie protokołu
zdawczo-odbiorczego;
b) całość mienia stanowiącego własność Gminy, będącego we władaniu
Stowarzyszenia, na podstawie protokołu zdawczo-odbiorczego.
§ 8
1. Wszelkie zmiany niniejszej umowy, jej uzupełnienie, rozwiązanie za porozumieniem
stron, a także jej wypowiedzenie przez którąkolwiek ze stron, wymagają formy pisemnej
pod rygorem nieważności.
2. Wszelkie spory wynikłe z niniejszej umowy będzie rozpoznawał właściwy rzeczowo sąd
miejsca siedziby Gminy.
3. W sprawach nieuregulowanych w umowie zastosowanie znajdą przepisy kodeksu
cywilnego i innych właściwych aktów prawnych.
4. Umowę sporządzono w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, po jednym dla każdej
ze stron.
Gmina Stowarzyszenie
375
Umowa użyczenia.
Umowa użyczenia
zawarta w dniu 30 sierpnia 2012 r. pomiędzy:
Gminą X, adres Urzędu Gminy - X nr 2, zwaną dalej „Użyczającą”, reprezentowaną przez
Burmistrza Jana Kowalskiego, przy kontrasygnacie Skarbnika Marka Janika,
a
Stowarzyszeniem ABC z siedzibą w X, adres X nr 534, wpisanym do rejestru stowarzyszeń,
innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz samodzielnych publicznych
zakładów opieki zdrowotnej Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem 000005678,
którego akta rejestrowe prowadzi Sąd Rejonowy dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie,
Wydział XII Gospodarczy KRS, posiadającym NIP 7342856894, zwanym dalej „Biorącym”,
reprezentowanym przez:
Marię Nowak – Prezesa zarządu,
Annę Zielińska – Członka zarządu,
o treści następującej:
§ 1
Użyczająca oddaje Biorącemu do bezpłatnego używania, od dnia 1 września 2012 r. na czas
nie oznaczony:
1) nieruchomość położoną w X, stanowiącą działkę ewidencyjną nr 145, o powierzchni
0,201 ha, dla której Sąd Rejonowy w X Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę
wieczystą nr 1890, zabudowaną budynkiem Szkoły podstawowej nr 1 w X im.
Władysława Jagiełły;
2) rzeczy ruchome wymienione w „Wykazie wyposażenia szkoły sporządzonym według
stanu na dzień 30 sierpnia 2012 r.”, stanowiącym załącznik do niniejszej umowy.
3)
§ 2
Wydanie przedmiotu użyczenia Biorącemu nastąpi do dnia 31 sierpnia 2012 r., na podstawie
protokołu zdawczo-odbiorczego.
§ 3
1. Biorący będzie używał przedmiotu użyczenia do prowadzenia Szkoły Podstawowej nr 1
w X im. Władysława Jagiełły.
2. Użyczająca wyraża zgodę na oddawanie przez Biorącą pomieszczeń budynku szkoły
do używania osobom trzecim, w celu uzyskania dodatkowych środków na prowadzenie
szkoły, jednakże nie może to kolidować z funkcjonowaniem szkoły.
376
3.
§ 4
1. Biorący w terminie 3 dni od wydania mu przedmiotu użyczenia złoży u dostawców
mediów, w tym internetu wnioski o zawarcie umów o dostawę mediów. Koszty dostaw
mediów ponosi w całości Biorący.
2. Biorący ponosi zwykłe koszty utrzymania przedmiotu użyczenia. Jednakże remonty
konieczne, których szacunkowy koszt przewyższa kwotę 5000 złotych będą
wykonywane przez Użyczającą, na podstawie wniosku Biorącego.
3. Biorący każdego roku w terminie do dnia 31 sierpnia, przedstawi Użyczającej plan
koniecznych remontów o szacunkowej wartości przekraczającej 5000 złotych na rok
następny. Plan ten stanowi wniosek o wykonanie remontu w rozumieniu ust.
2 zd. 2 niniejszego paragrafu.
§ 5
Użyczenie wygasa w razie rozwiązania umowy o przekazanie prowadzenia szkoły zawartej
pomiędzy stronami.
§ 6
1. Po zakończeniu użyczenia Biorący wyda przedmiot użyczenia Użyczającej, w terminie
określonym w umowie o przekazaniu prowadzenia szkoły zawartej przez strony, na
podstawie protokołu zdawczo-odbiorczego.
2. Biorący wyda przedmiot użyczenia w stanie niepogorszonym. Jednakże biorący nie
ponosi odpowiedzialności za zużycie będące następstwem prawidłowego używania.
§ 7
1. Wszelkie zmiany niniejszej umowy, jej uzupełnienie oraz rozwiązanie za porozumieniem
stron, wymagają formy pisemnej pod rygorem nieważności.
2. Wszelkie spory wynikłe z niniejszej umowy będzie rozpoznawał właściwy rzeczowo sąd
miejsca siedziby Użyczającego.
3. W sprawach nieuregulowanych w umowie zastosowanie znajdą przepisy kodeksu
cywilnego i innych właściwych aktów prawnych.
4. Umowę sporządzono w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, po jednym dla każdej
ze stron.
5. Załącznik do umowy stanowi jej integralną część.
Użyczający Biorący
377
Zbigniew Górka, Krzysztof Ledniowski
ROZDZIAŁ XI
PRAWNO-PRACOWNICZE ZAGADNIENIA PRZEJECIA SZKOŁY
PRZEZ ORGANIZACJĘ POZARZĄDOWĄ
378
11.1. Status prawny pracowników dydaktycznych przed przejęciem szkoły.
Zgodnie z art. 5b uSysOśw prawa i obowiązki nauczycieli przedszkoli, szkół
i placówek określa ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2003 r.
Nr 118, poz. 1112, z późn. zm.), zwana dalej „KN”, która do przepisów KP odsyła tylko w
sprawach z zakresu stosunku pracy w niej nieuregulowanych. Niniejszy podrozdział omawia
najbardziej istotne przepisy KN, kształtujące status prawny pracowników dydaktycznych
szkoły.
W znaczeniu potocznym nauczycielem jest osoba, która trudni się uczeniem kogoś
Definicję prawną tego pojęcia zawiera art. 3 pkt.1 KN , który stanowi, że jeżeli ustawa ta
bez bliższego określenia posługuje się pojęciem nauczyciela rozumie się przez to
nauczycieli, wychowawców i innych pracowników pedagogicznych zatrudnionych
w przedszkolach, szkołach i placówkach wymienionych w art. 1 ust. 1 KN (chodzi tu np.
o zakłady poprawcze, schroniska dla nieletnich, rodzinne ośrodki diagnostyczno-
konsultacyjne, czy publiczne kolegia pracowników społecznych). W art. 3 pkt. 9 uSysOśw
ustawodawca dookreślił to pojęcie stwierdzając, że nauczycielem jest również wychowawca i
inny pracownik pedagogiczny szkoły, placówki oraz zakładu kształcenia i placówki
doskonalenia nauczycieli.
Szczególny charakter pracy nauczyciela, który posiada cechy służby, uzasadnia
uregulowanie treści stosunku pracy nauczyciela w odrębnym akcie prawnym, który z jednej
strony określa szczególny katalog obowiązków nauczyciela, a z drugiej strony zapewnia
nauczycielowi katalog ponadstandardowych świadczeń i zwiększoną ochronę trwałości
stosunku pracy.
Zakres podstawowych obowiązków nauczyciela określony został w art. 6 KN. Zgodnie z
tym, przepisem nauczyciel obowiązany jest:
1) rzetelnie realizować zadania związane z powierzonym mu stanowiskiem oraz
podstawowymi funkcjami szkoły: dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą, w tym
zadania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom w czasie zajęć
organizowanych przez szkołę;
2) wspierać każdego ucznia w jego rozwoju;
3) dążyć do pełni własnego rozwoju osobowego;
4) kształcić i wychowywać młodzież w umiłowaniu Ojczyzny, w poszanowaniu
Konstytucji, w atmosferze wolności sumienia i szacunku dla każdego człowieka;
5) dbać o kształtowanie u uczniów postaw moralnych i obywatelskich zgodnie z ideą
demokracji, pokoju i przyjaźni między ludźmi różnych narodów, ras i światopoglądów.
379
Uchybienia wyżej wymienionym obowiązkom, a także uchybienie godności nauczyciela
powoduje, że ponosi on odpowiedzialność dyscyplinarną (art. 75 ust. 1 KN).
Przepisy KN stanowią również o szczególnej dyspozycyjności nauczyciela, określają
specyficzne dla nauczycieli zasady nawiązywania i rozwiązywania stosunku pracy, a także
znaczące odrębności w stosunku do ogólnych wynikających z KP regulacji czasu pracy,
wymiaru urlopu wypoczynkowego, podstawy i sposobu wyliczania wynagrodzenia za pracę.
Określają również system i tryb oceniania pracy nauczyciela, specyficzne wymagania
kwalifikacyjne dla nauczycieli oraz kwestie związane z nadawaniem nauczycielom stopni
awansu zawodowego.
Z przepisów tej ustawy wynikają również tak wyjątkowe uprawnienia jak np. prawo do
urlopu dla poratowania zdrowia, a także szczególne zasady urlopowe związane
z organizacją nauki i występowaniem takich zjawisk jak ferie.
Stopień awansu zawodowego
Na status prawny nauczyciela istotny wpływ ma posiadany przez niego stopień awansu
zawodowego. Art. 9a KN ustala następujące stopnie awansu zawodowego:
1) nauczyciel stażysta;
2) nauczyciel kontraktowy;
3) nauczyciel mianowany;
4) nauczyciel dyplomowany.
Brak stopnia awansu zawodowego skutkuje w ten sposób, że osoba zatrudniana w
charakterze nauczyciela uzyskuje stopień nauczyciela stażysty.
Warunkiem nadania kolejnego stopnia jest posiadanie odpowiedniego wykształcenia
oraz spełnienie określonych w przepisach wykonawczych do KN, wydanych na podstawie
jej art. 9 ust. 2 i 3, szczegółowych wymagań kwalifikacyjnych.
Ponadto dla nadania kolejnego stopnia w przypadku:
1) nauczyciela stażysty, konieczną jest akceptacja komisji kwalifikacyjnej po
przeprowadzonej rozmowie;
2) w przypadku nauczyciela kontraktowego, musi on zdać egzamin przed komisją
egzaminacyjną:
3) w przypadku nauczyciela mianowanego, koniecznym jest uzyskanie akceptacji
komisji kwalifikacyjnej po dokonaniu analizy dorobku zawodowego nauczyciela i
przeprowadzonej z nim rozmowie.
380
Nadanie kolejnych stopni awansu zawodowego następuje po przeprowadzeniu
odpowiednich postępowań kwalifikacyjnych lub egzaminacyjnych (art. 9b ust. 2 KN).
Nawiązanie stosunku pracy z nauczycielem.
Stosunek pracy nawiązuje się w szkole, a w przypadku powołania zespołu szkół jako
odrębnej jednostki organizacyjnej – w zespole szkół (art. 10 ust. 1 KN).
Podstawą nawiązania stosunku pracy z nauczycielem jest umowa o pracę,
a w przypadku nauczycieli mianowanych i dyplomowanych, po spełnieniu wymaganych
prawem warunków, o których mowa dalej, mianowanie.
W tym miejscu należy zwrócić uwagę, że czym innym jest mianowanie jako stopień
awansu zawodowego nauczyciela, a czym innym mianowanie jako podstawa nawiązania
stosunku pracy nauczyciela. Oznaczanie przez ustawodawcę dwóch różnych instytucji
prawnych „mianowaniem” prowadzi do częstych błędów w praktyce. Należy więc o tym
rozróżnieniu pamiętać.
Nauczyciela zatrudnia dyrektor szkoły na stanowisku zgodnym z posiadanymi przez
nauczyciela kwalifikacjami oraz zgodnie z posiadanym przez nauczyciela stopniem awansu
zawodowego (art. 11 KN).
Z osobą posiadającą wymagane kwalifikacje, rozpoczynającą pracę w szkole
stosunek pracy nawiązuje się na podstawie umowy o pracę na czas określony, na jeden rok
381
szkolny, w celu odbycia stażu wymaganego do uzyskania awansu na stopień nauczyciela
kontraktowego. Na zasadach wynikających z art. 10 ust.2 KN z nauczycielem stażystą
nawiązuje się stosunek pracy na czas określony na kolejny rok szkolny.
W szczególnych przypadkach uzasadnionych potrzebami szkoły, dopuszcza się
nawiązanie stosunku pracy z osobą legitymującą się wymaganym poziomem wykształcenia,
lecz nieposiadającą przygotowania pedagogicznego, o ile ta osoba zobowiąże się do
uzyskania wymaganego przygotowania pedagogicznego w trakcie odbywania stażu. Jeżeli
nauczyciel w ciągu pierwszego roku pracy w szkole nie zdoła uzyskać odpowiedniego
pedagogicznego przygotowania z przyczyn, które są od niego niezależne, można zawrzeć
z nim umowę o pracę na kolejny rok szkolny, a staż wymagany do ubiegania się o awans na
stopień nauczyciela kontraktowego przedłuża się do czasu uzyskania przygotowania
pedagogicznego (art. 10 ust. 3 KN).
Z nauczycielem, który uzyskał stopień nauczyciela kontraktowego stosunek pracy
nawiązywany jest na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony (art. 10 ust. 4 KN).
W przypadku zaistnienia potrzeby wynikającej z organizacji nauczania lub zastępstwa
nieobecnego nauczyciela, w tym w trakcie roku szkolnego, z osobą rozpoczynającą pracę w
szkole, z nauczycielem kontraktowym lub z nauczycielami mianowanymi czy
dyplomowanymi, stosunek pracy nawiązuje się na podstawie umowy o pracę na czas
określony (art. 10 ust. 7 KN).
Z nauczycielem mianowanym i nauczycielem dyplomowanym stosunek pracy nawiązuje
się na podstawie mianowania jeżeli spełnione są następujące, określone w art. 10 ust. 5 KN
warunki:
1) nauczyciel posiada obywatelstwo polskie, z tym że wymóg ten nie dotyczy obywateli
państwa członkowskiego Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwa
członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - strony
umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym;
2) nauczyciel posiada pełną zdolności do czynności prawnych i korzysta z praw
publicznych;
3) nie toczy się przeciwko nauczycielowi postępowanie karne, dyscyplinarne, ani
postępowanie o ubezwłasnowolnienie;
4) nauczyciel nie był karany za przestępstwo umyślne;
5) nauczyciel posiada kwalifikacje wymagane do zajmowania danego stanowiska;
6) istnieją w szkole warunki do zatrudnienia nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć na
czas nieokreślony.
Stosunek pracy na podstawie mianowania nawiązuje się z dniem określonym w akcie
mianowania, a jeżeli tego dnia nie określono - z dniem doręczenia tego aktu (art. 13 KN).
382
Mianowanie to jest o tyle nietypowe, że według art. 12 ust. 1 KN, nauczyciele zatrudnieni na
podstawie mianowania nie podlegają podporządkowaniu służbowemu określonemu w innych
przepisach prawnych dla mianowanych funkcjonariuszy państwowych.
Akt mianowania i umowa o pracę z nauczycielem powinny określać w szczególności:
a) stanowisko i miejsce pracy;
b) termin rozpoczęcia pracy;
c) wynagrodzenie lub zasady jego ustalania.
Jeżeli stosunek pracy nawiązany został na podstawie umowy o pracę, a zatrudniony
na tej podstawie nauczyciel uzyskał stopień nauczyciela mianowanego i spełnione są
warunki uprawniające do nawiązania stosunku pracy z tym nauczycielem na podstawie
mianowania, istniejący stosunek pracy na podstawie umowy o pracę przekształca się w
stosunek z mianowania. Do takiego samego przekształcenia dochodzi również, gdy w trakcie
trwania umowy o pracę zostały spełnione warunki do nawiązania stosunku pracy z
mianowania, z nauczycielem mianowanym (w sensie stopnia awansu zawodowego) lub
nauczycielem dyplomowanym.
Przekształcenie podstawy prawnej stosunku pracy potwierdza na piśmie dyrektor szkoły.
Rozwiązanie stosunku pracy z nauczycielem.
Istotny wpływ na sposób i skutki rozwiązania stosunku pracy nauczyciela ma podobnie
jak przy nawiązywaniu stosunku pracy posiadany przez nauczyciela stopień awansu
zawodowego.
Jeżeli nauczyciel jest zatrudniony na podstawie mianowania (nauczyciele mianowani i
dyplomowani) stosunek mianowania ulega rozwiązaniu w następujących określonych w art.
23 ust 1 KN sytuacjach:
1) na wniosek nauczyciela;
2) w razie czasowej niezdolności do pracy spowodowanej chorobą, jeżeli okres
niezdolności przekracza 182 dni;
3) w razie orzeczenia przez lekarza przeprowadzającego badanie okresowe lub
kontrolne o niezdolności nauczyciela do wykonywania dotychczasowej pracy;
4) w razie ukończenia przez nauczyciela 65 lat życia (jeżeli z ukończeniem 65 lat życia
nauczyciel nie nabył prawa do emerytury, dyrektor szkoły przedłuża okres
zatrudnienia, nie dłużej jednak niż o 2 lata od ukończenia przez nauczyciela 65 lat
życia;
5) w razie uzyskania negatywnej oceny pracy dokonanej zgodnie z zasadami
określonymi w art. 6a KN;
383
6) w razie cofnięcia skierowania do nauczania religii w szkole.
W art 23 ust. 2 KN określono, w którym momencie następuje, w zależności od przyczyn
rozwiązanie stosunku pracy z nauczycielem mianowanym. Ma to miejsce:
1) z końcem roku szkolnego, po uprzednim złożeniu przez nauczyciela wypowiedzenia;
2) z końcem tego miesiąca w którym upływa, okres czasowej niezdolności nauczyciela
do pracy czy też z końcem roku szkolnego, w którym nauczyciel ukończył 65 lat
życia, po uprzednim wypowiedzeniu;
3) końcem miesiąca, w którym dyrektor szkoły otrzymał ostateczne orzeczenie
o niezdolności nauczyciela do wykonywania dotychczasowej pracy; .
4) z końcem roku szkolnego w którym nauczyciel ukończył 65 lat życia, po uprzednim
wypowiedzeniu;
5) z końcem tego miesiąca, w którym upływa trzymiesięczne wypowiedzenie, licząc od
otrzymania przez nauczyciela negatywnej oceny pracy;
6) z końcem tego miesiąca, w którym nastąpiło cofniecie skierowania do nauczania
religii.
Rozwiązanie stosunku pracy z zatrudnionym na podstawie mianowania nauczycielem
może także nastąpić na mocy porozumienia stron, a także w razie nieusprawiedliwionego
niezgłoszenia się nauczyciela na badanie okresowe lub kontrolne, z końcem miesiąca, w
którym dyrektor otrzymał o tym informację (art. 23 ust. 4 KN).
Przywołany w poprzednim zdaniu przepis znajdzie odpowiednie zastosowanie w
sytuacji gdy nauczyciel mianowany dwukrotnie bez usprawiedliwienia nie zgłosi się na
badanie okresowe lub kontrolne, na które został skierowany przez dyrektora szkoły.
Umowa o pracę z nauczycielem zawarta na czas nieokreślony może zostać
rozwiązana przez każdą ze stron za trzymiesięcznym wypowiedzeniem, z końcem roku
szkolnego. W każdym czasie i bez wypowiedzenia rozwiązać można taką umowę w razie
niezdolności do pracy z powodu choroby trwającej dłużej niż rok. Zastosowanie w stosunku
do nauczycieli zatrudnionych na podstawie umowy o pracę znajdują również przywołane
powyżej ze względu na ich zastosowanie do nauczycieli mianowanych, przepisy art. 23 ust.
1 pkt 3-6 i ust. 2 pkt 3-6 KN.
Szczególnym przypadkiem rozwiązania z nauczycielem stosunku pracy jest całkowita
lub częściowa likwidacja szkoły. W pierwszym wypadku dyrektor szkoły rozwiązuje z
nauczycielem stosunek pracy. W sytuacji częściowej likwidacja szkoły, albo gdy następują w
niej zmiany organizacyjne powodujące zmniejszenie liczby oddziałów w szkole lub zmiany
planu nauczania uniemożliwiające dalsze zatrudnianie nauczyciela w pełnym wymiarze
zajęć, dyrektor może z nauczycielem rozwiązać stosunek pracy, albo na wniosek
nauczyciela, przenosi go w stan nieczynny (polegający na pozostawaniu przez nauczyciela
384
w stosunku pracy bez jej świadczenia przez okres 6 miesięcy, po którym stosunek pracy
wygasa; w czasie stanu nieczynnego nauczyciel jest uprawniony tylko do wynagrodzenia
zasadniczego).
Nauczyciel zatrudniony na podstawie mianowania może wyrazić zgodę na
ograniczenie zatrudnienia do wymiaru nie niższego niż 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć
(art. 22 ust. 2 KN).
Wygaśnięcie stosunku pracy nauczyciela.
Stosunek pracy nauczyciela wygasa z mocy prawa w razie prawomocnego ukarania
w postępowaniu dyscyplinarnym karą dyscyplinarną zwolnienia z pracy, lub karą
dyscyplinarną zwolnienia z pracy z zakazem przyjmowania ukaranego do pracy w zawodzie
nauczycielskim w okresie trzech lat od ukarania, lub karą wydalenia z zawodu
nauczycielskiego. Taki sam skutek następuje w przypadku prawomocnego skazania
nauczyciela na karę pozbawienia praw publicznych albo prawa wykonywania zawodu lub
utraty pełnej zdolności do czynności prawnych, także prawomocnego skazania za
przestępstwo popełnione umyślnie, a także w razie upływu trzymiesięcznego okresu
odbywania kary pozbawienia wolności oraz gdy dochodzi do stwierdzenia, że nawiązanie
stosunku pracy nastąpiło na podstawie fałszywych lub nieważnych dokumentów albo zostało
dokonane z naruszeniem warunków dotyczących nawiązania stosunku pracy z nauczycielem
mianowanym i z nauczycielem dyplomowanym (art. 26 ust. 1 KN).
Wygaśnięcie stosunku pracy stwierdza dyrektor szkoły, a w stosunku do niego –
organ prowadzący szkołę (art. 26 ust. 2 KN).
Stosunek pracy nauczyciela wygasa również, gdy nowo zatrudniony nauczyciel nie
usprawiedliwi w ciągu 7 dni swojego nieprzystąpienia do pracy (art. 16 KN).
Skutek ten następuje również po upływie sześciomiesięcznego okresu pozostawania
w stanie nieczynnym, w który nauczyciel został przeniesiony na podst. art. 20 ust. 1 KN.
Wynagrodzenie nauczyciela.
Zasady wynagradzania nauczycieli regulują przepisy rozdziału 5 KN, a także
przepisy zawarte w rozporządzeniach wydanych na podstawie delegacji zawartych w art. 30
ust. 5-7b KN.
Składniki wynagrodzenia nauczycieli wymienia art. 30 KN, zgodnie z którym są to:
1) wynagrodzenie zasadnicze;
2) dodatki: za wysługę lat, motywacyjny, funkcyjny, za warunki pracy;
3) wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw;
385
4) nagrody i inne świadczenia wynikające ze stosunku pracy, z wyłączeniem świadczeń
z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych i dodatków socjalnych.
Wysokość wynagrodzenia zasadniczego nauczyciela uzależniona jest od stopnia
awansu zawodowego, posiadanych kwalifikacji oraz od wymiaru zajęć obowiązkowych, a
wysokość dodatków uzależniona jest od ich rodzaju, od okresu zatrudnienia, jakości
świadczonej pracy i wykonywania dodatkowych zadań lub zajęć, powierzonego stanowiska
lub sprawowanej funkcji oraz trudnych lub uciążliwych warunków pracy (art. 32 ust. 2 KN).
W art 30 ust 3 KN określa się średnie wynagrodzenie nauczycieli, które odnosi się do
kwoty bazowej, określanej dla nauczycieli corocznie w ustawie budżetowej. Średnie
wynagrodzenie wynosi dla:
1) nauczyciela stażysty - 100 % kwoty bazowej;
2) nauczyciela kontraktowego - 111 % kwoty bazowej;
3) nauczyciela mianowanego - 144 % kwoty bazowej;
4) nauczyciela dyplomowanego - 184 % - kwoty bazowej.
Odniesienie wynagrodzenia nauczyciela do corocznie ustalanej kwoty bazowej
gwarantuje im swego rodzaju waloryzację. Podwyższenie wynagrodzeń nauczycieli
następuje nie później niż w ciągu 3 miesięcy po ogłoszeniu ustawy budżetowej, z
wyrównaniem od dnia 1 stycznia danego roku (art. 30 ust. 11 KN).
W kształtowaniu zasad wynagradzania nauczycieli istotną rolę przewidział
ustawodawca dla organu prowadzącego szkołę, a będącego j.s.t, który określa na
podstawie art 30 ust. 6 KN dla nauczycieli poszczególnych stopni awansu zawodowego, w
drodze regulaminu:
1) wysokość stawek dodatków za wysługę lat, funkcyjnego, motywacyjnego i za warunki
pracy oraz szczegółowe warunki przyznawania tych dodatków;
2) wysokość dodatku mieszkaniowego, zasady jego przyznawania i wypłacania;
3) szczegółowe warunki obliczania i wypłacania wynagrodzenia za godziny
ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw;
4) wysokość i warunki wypłacania składników wynagrodzenia (nagród i innych
świadczeń wynikających ze stosunku pracy, z wyłączeniem świadczeń z
zakładowego funduszu świadczeń socjalnych i dodatków), o ile nie są określone w
KN lub w odrębnych przepisach w taki sposób, aby średnie wynagrodzenia
nauczycieli, składające się ze składników wynagrodzenia, odpowiadały na obszarze
działania danej jednostki samorządu terytorialnego co najmniej średnim
wynagrodzeniom nauczycieli określonym na podst. art. 30 ust. 3 KN.
386
Wynagrodzenie wypłacane jest nauczycielowi miesięcznie z góry, w pierwszym dniu
miesiąca. Jeżeli pierwszy dzień miesiąca jest dniem ustawowo wolnym od pracy,
wynagrodzenie wypłacane jest w dniu następnym (art. 39 ust. 3 KN). Składniki
wynagrodzenia, których wysokość może być ustalona jedynie na podstawie już wykonanych
prac, wypłaca się miesięcznie lub jednorazowo z dołu w ostatnim dniu miesiąca. Jeżeli
ostatni dzień miesiąca jest dniem ustawowo wolnym od pracy, wynagrodzenie wypłacane
jest w dniu poprzedzającym ten dzień, a w wypadkach szczególnie uzasadnionych
wynagrodzenie może być wypłacone w jednym z ostatnich pięciu dni miesiąca lub w dniu
wypłaty wynagrodzenia, o którym mowa w ust. 3 omawianego przepisu.
Oprócz opisanych wcześniej składników wynagrodzenia nauczyciele otrzymują
nagrodę jubileuszową (art. 47 KN) oraz wynagrodzenie roczne na zasadach i w wysokości
określonych w ustawie z dnia 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla
pracowników jednostek sfery budżetowej (Dz. U. Nr 160, poz. 1080, z późn. zm.).
Otrzymywać również mogą nagrody z tworzonego dla nich funduszu na nagrody za
osiągnięcia dydaktyczno-wychowawcze (art. 49 KN).
Uprawnienia urlopowe i emerytalne nauczyciela.
Wymiar urlopu wypoczynkowego nauczyciela uzależniony jest od rodzaju szkoły
w jakiej nauczyciel jest zatrudniony. Nauczycielowi w szkole, gdzie przewidziano
w organizacji ferie szkolne – urlop przysługuje w wymiarze równym okresowi ferii letnich
i zimowych. Urlop ten wykorzystuje się podczas trwania ferii letnich i zimowych.
Dla nauczycieli szkół, gdzie nie przewidziano ferii – urlop wypoczynkowy przysługuje
w wymiarze 35 dni roboczych, w okresie jaki jest ustalony w planie urlopów. W ramach
wymiaru urlopu nauczycielowi przysługuje prawo do nieprzerwanego co najmniej
czterotygodniowego urlopu.
Nauczyciel ma prawo do urlopu dla poratowania zdrowia.
Nauczycielowi zatrudnionemu w pełnym wymiarze zajęć na czas nieokreślony, po
przepracowaniu co najmniej 7 lat w szkole, dyrektor szkoły udziela urlopu dla poratowania
zdrowia, w celu przeprowadzenia zaleconego leczenia.
Urlopu dla poratowania zdrowia udziela się w wymiarze nieprzekraczającym
jednorazowo roku, a jego łączny wymiar w okresie całego zatrudnienia nie może
przekraczać 3 lat.
Gdy nauczycielowi, któremu do nabycia prawa do emerytury brakuje mniej niż rok,
urlop dla poratowania zdrowia nie może być udzielony na okres dłuższy niż do końca
miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym nauczyciel nabywa uprawnienia emerytalne
(art. 73 ust. 1 i 2 KN).
387
Wymóg siedmioletniego okresu pracy w szkole dotyczy udzielenia pierwszego urlopu
dla poratowania zdrowia. Okres ten, powinien przypadać bezpośrednio przed datą
rozpoczęcia urlopu dla poratowania zdrowia. Nauczyciel w okresie przebywania na urlopie
dla poratowania zdrowia zachowuje prawo do comiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego
i dodatku za wysługę lat oraz prawo do innych świadczeń pracowniczych, w tym dodatków
socjalnych.
Nauczycielowi zatrudnionemu w pełnym wymiarze zajęć przysługuje również
uprawnienie do płatnego urlopu dla dalszego kształcenia.
Uprawnienia emerytalne nauczyciela i członków jego rodziny wynikają z art. 86 KN.
Nauczyciel oraz członek jego rodziny mają prawo do zaopatrzenia emerytalnego
określonego w przepisach o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, z
uwzględnieniem przepisów KN, z tym że nauczyciel zaliczany jest do pracowników
wykonujących pracę w szczególnym charakterze.
Nauczyciel może przejść na emeryturę po rozwiązaniu na jego wniosek stosunku
pracy jeżeli wykaże się 30-to letnim okresem zatrudnienia (u wszystkich pracodawców i na
każdym stanowisku), w tym 20-to letnim w szczególnym charakterze.
Nauczycielowi, którego stosunek pracy ustał na skutek przejścia na emeryturę lub
rentę, w związku z przejściem na te świadczenia przysługuje odprawa w wysokości
dwumiesięcznego, ostatnio pobieranego wynagrodzenia w szkole będącej podstawowym
miejscem jego pracy.
Podstawę wymiaru emerytury lub renty dla nauczyciela ustala się na zasadach
ogólnych, wynikających z przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych z tym, że do podstawy tej wlicza się również wynagrodzenie za godziny
ponadwymiarowe, dodatki, świadczenia w naturze, jeżeli z nich nie korzysta po przejściu na
emeryturę oraz wszystkie nagrody uzyskane w okresie, z którego wynagrodzenie stanowi
podstawę wymiaru emerytury lub renty.
Inne szczególne uprawnienia nauczyciela
Nauczyciel zatrudniony na terenach wiejskich i w miastach do 5000 mieszkańców ma
prawo do lokalu mieszkalnego na terenie gminy, w której położona jest szkoła.
Nauczyciel zatrudniony na terenie wsi ma prawo otrzymać do osobistego
użytkowania działkę gruntu o powierzchni nie większej niż 0,25 ha.
Nauczyciel, który uzyskał stopień nauczyciela kontraktowego w ciągu dwóch lat od
dnia podjęcia pierwszej pracy zawodowej w życiu w szkole i posiada kwalifikacje wymagane
do zajmowania określonego stanowiska, ma prawo do jednorazowego zasiłku na
zagospodarowanie w wysokości dwumiesięcznego otrzymywanego wynagrodzenia
388
zasadniczego. Zasiłek ten wypłaca na wniosek nauczyciela szkoła stanowiąca podstawowe
miejsce zatrudnienia nauczyciela.
Nauczycielowi zatrudnionemu na podstawie mianowania, z którym rozwiązano
stosunek pracy z powodu całkowitej lub częściowej likwidacji szkoły przysługuje odprawa
pieniężna w wysokości sześciomiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. Nauczycielowi
zatrudnionemu na podstawie umowy o pracę z którym rozwiązano stosunek pracy z tych
samych przyczyn przysługuje odprawa przewidziana uZwolGrup, gdzie maksymalny jej
wymiar to trzymiesięczne wynagrodzenie.
Nauczycielowi zatrudnionemu na podstawie mianowania, z którym rozwiązano
stosunek pracy z przyczyny określonej w art. 23 ust. 1 pkt 3 KN, które to przyczyny
wskazane zostały w niniejszym podrozdziale, przyznaje się odprawę pieniężną w wysokości
jednomiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego ostatnio pobieranego w czasie trwania
stosunku pracy - za każdy pełny rok pracy na stanowisku nauczyciela, w sumie jednak w
wysokości nieprzekraczającej sześciomiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego.
Nauczycielowi zatrudnionemu na podstawie mianowania, z którym rozwiązuje się
stosunek pracy z powodu niepodjęcia pracy w okresie dwuletniego okresu urlopu
bezpłatnego udzielonego z powodu niemożności zapewniania pracy w miejscu stałego
zamieszkania współmałżonka (art. 70 KN), również przyznaje się odprawę pieniężną w
wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego ostatnio pobieranego w czasie
trwania stosunku pracy - za każdy pełny rok pracy na stanowisku nauczyciela,
nieprzekraczającą jednak:
1) trzymiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego, jeżeli okres pracy nauczycielskiej nie
przekroczył 10 lat;
2) sześciomiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego, jeżeli okres pracy
nauczycielskiej przekroczył 10 lat.
W przypadku cofnięcia skierowania do nauczania religii, nauczycielowi
zatrudnionemu na podstawie mianowania przysługuje jednorazowa odprawa w wysokości
jednomiesięcznego wynagrodzenia za każdy rok pracy na stanowisku nauczyciela religii, nie
więcej jednak niż w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia.
389
11.2. Status prawny pracowników pozadydaktycznych przed przejęciem szkoły.
Zgodnie z art. 5d uSysOśw status prawny pracowników niebędących nauczycielami
zatrudnionych w szkołach i placówkach prowadzonych przez jednostki j.s.t. określają
przepisy ustawy z dnia 21 listopada 2008 roku o pracownikach samorządowych (Dz.U. Nr
223, poz. 1458, z późn. zm.).
Według art. 6 ust. 1 uPracSam, pracownikiem samorządowym może być osoba,
która jest obywatelem polskim, ma pełną zdolność do czynności prawnych, korzysta z pełni
praw publicznych oraz posiada kwalifikacje zawodowe wymagane do wykonywania pracy na
określonym stanowisku. Ponadto pracownik samorządowy powinien posiadać co najmniej
wykształcenie średnie, nie być skazanym prawomocnym wyrokiem sądu za umyślne
przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub umyślne przestępstwo skarbowe i
cieszyć się nieposzlakowaną opinią (art. 6 ust. 3 uPracSam).
Pracownik samorządowy, zatrudniony na podstawie umowy o pracę na kierowniczym
stanowisku urzędniczym, winien dodatkowo posiadać co najmniej trzyletni staż pracy lub
wykazać, że wykonywał przez co najmniej 3 lata działalność gospodarczą o charakterze
zgodnym z wymaganiami na danym stanowisku. Powinien posiadać również wykształcenie
wyższe pierwszego lub drugiego stopnia w rozumieniu przepisów o szkolnictwie wyższym
(art. 6 ust. 4 uPracSam).
390
W szkołach prowadzonych przez j.s.t. w szczególności małych, raczej
nieprawdopodobnym jest zatrudnianie pracowników na stanowiskach urzędniczych. Będą to
z pewnością pracownicy obsługi i zatrudnieni na stanowiskach pomocniczych. Z tego też
powodu zbędnym jest w niniejszym poradniku omawianie zasadniczego dla urzędniczych
stanowisk sposobu nawiązywania stosunku pracy z wykorzystaniem instytucji
konkurencyjnego naboru.
Wykaz stanowisk pomocniczych i obsługi a także szczegółowe wymagania
kwalifikacyjne zawiera rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 marca 2009 roku w sprawie
wynagradzania pracowników samorządowych (Dz. U. Nr 50, poz. 398, z późn. zm.).
Jako podstawa zatrudnienia pracownika samorządowego w szkole prowadzonej
przez j.s.t. funkcjonuje umowa o pracę na czas nieokreślony lub czas określony.
Jeżeli zachodzi konieczność zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej
nieobecności w pracy, pracodawca może w tym celu zatrudnić innego pracownika na
podstawie umowy o pracę na czas określony, obejmujący czas tej nieobecności.
W sprawach nieuregulowanych w uPracSam stosuje się do pracowników
samorządowych odpowiednio przepisy KP. Dotyczy to w szczególności zasad rozwiązywania
umów o pracę.
Pracownikowi samorządowemu przysługuje wynagrodzenie zasadnicze, dodatek za
wieloletnią pracę, nagroda jubileuszowa, jednorazowa odprawa w związku z przejściem na
emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy oraz dodatkowe wynagrodzenie roczne na
zasadach określonych w odrębnych przepisach (tzw. trzynastka) – art. 36 ust. 2 uPracSam.
Przepis art. 38 uPracSam określa zasady na jakich przyznawany jest dodatek za
wieloletnią pracę, czy jednorazowa odprawa w związku z przejściem na emeryturę lub rentę
z tytułu niezdolności do pracy. Z tytułu przejściowego zwiększenia zakresu obowiązków
pracownikowi samorządowemu może być przyznany dodatek specjalny.
Do podstawowych obowiązków pracownika samorządowego należy dbałość
o wykonywanie zadań publicznych oraz o środki publiczne, z uwzględnieniem interesu
publicznego oraz indywidualnych interesów obywateli (art. 24 uPracSam).
Do obowiązków pracownika samorządowego wymienionych w tej ustawie należy
również przestrzeganie Konstytucji i innych przepisów prawa, wykonywanie zadań
sumiennie, sprawnie i bezstronnie, udzielanie informacji organom, instytucjom i osobom
fizycznym oraz udostępnianie dokumentów znajdujących się w posiadaniu jednostki, w której
pracownik jest zatrudniony, jeżeli prawo tego nie zabrania, dochowanie tajemnicy ustawowo
chronionej, zachowanie uprzejmości i życzliwości w kontaktach z obywatelami,
zwierzchnikami, podwładnymi oraz współpracownikami, zachowanie się z godnością
w miejscu pracy i poza nim oraz stałe podnoszenie umiejętności i kwalifikacji zawodowych.
391
11.3. Modyfikacja stosunku pracy w toku procesu przejęcia szkoły.
Przekazanie prowadzenia szkoły osobie fizycznej lub osobie prawnej niebędącej
j.s.t. powoduje istotne zmiany dla nauczycieli i pracowników pozadydaktycznych szkoły w
zakresie stosunków pracowniczych. Zasadniczym skutkiem bowiem takiego przekazania jest
zmiana zasad, na jakich zatrudnia się wszystkich pracowników szkoły, przede wszystkim
tych, które określają sposób ustalania i wysokość wynagrodzenia. Oczywistym celem
ustawodawcy było umożliwienie zachowania niewielkich szkół, poprzez zracjonalizowanie ich
kosztów w szczególności pracowniczych. Ta racjonalizacja odbywa się z wykorzystaniem
istniejących i funkcjonujących uregulowań w zakresie prowadzenia szkół publicznych przez
osoby fizyczne i osoby prawne nie będące j.s.t. Możliwość przekazania szkoły założonej i
prowadzonej przez j.s.t. system ten tylko uzupełnia.
Zmiany w zakresie stosunków pracy i tryb ich zmian na skutek przekazania prowadzenia
szkoły osobie fizycznej lub osobie prawnej niebędącej j.s.t. normują:
1) w stosunku do nauczycieli art. 5l -5r uSysOśw,
2) w stosunku do pracowników pozadydaktycznych art 231 KP.
Ustawa o systemie oświaty nakłada na j.s.t., po podjęciu decyzji o przekazaniu szkoły
do prowadzenia, obowiązek powiadomienia w terminie 6 miesięcy przed dniem przekazania
szkoły pracowników oraz zakładowej organizacji związkowej o terminie przekazania szkoły,
jego przyczynach, prawnych, ekonomicznych i socjalnych skutkach dla pracowników oraz
nowych warunkach pracy i płacy (art. 5 ust. 5l uSysOśw).
Ustawa nie określa sposobu, w jaki należy dokonać powiadomienia
o terminie przekazania szkoły. Dla uniknięcia wątpliwości oraz w celach dowodowych
najlepiej przyjąć, że powiadomienie powinno być złożone na piśmie w sposób właściwy dla
składania oświadczeń woli. Dlatego, wszyscy adresaci tego powiadomienia powinni
otrzymać je na 6 miesięcy przed dniem przekazania szkoły w taki sposób, aby mogli się
zapoznać z jego treścią. Ma to duże znaczenie, gdyż od momentu doręczenia
powiadomienia rozpoczyna swój bieg trzymiesięczny termin na złożenie przez nauczycieli
oświadczenia o odmowie przejścia do przejmowanej szkoły, które w razie jego złożenia
skutkuje rozwiązaniem stosunku pracy.
392
Powiadomienie należy doręczyć pracownikom szkoły oraz wszystkim zakładowym
organizacjom związkowym, które działają w danej szkole. Ustawa nie rozróżnia, jakich
pracowników dotyczy powiadomienie, a zatem należy przyjąć, że są to zarówno nauczyciele,
jak i pracownicy pozadydaktyczni.
Treść powiadomienia powinna zawierać: termin przekazania szkoły, jego przyczyny,
prawne ekonomiczne i socjalne skutki dla pracowników oraz nowe warunki pracy i płacy.
Dniem przekazania szkoły jest dzień określony w uchwale organu stanowiącego j.s.t.,
na mocy, której następuje przekazanie szkoły. Będzie on wynikał również z treści umowy o
przekazaniu do prowadzenia szkoły. Najczęściej jest to dzień 1 września danego roku
kalendarzowego, choć możliwe jest przekazanie szkoły w każdym innym terminie.
Przyczyną przekazania szkoły będą w szczególności takie okoliczności obiektywne,
które mogłyby determinować nawet zmianę sieci szkół prowadzonych przez j.s.t. i likwidację
podlegającej przekazaniu do prowadzenia szkoły. Będą to przyczyny o charakterze
demograficznym i ekonomicznym tj. spadek liczby uczniów oraz wysokie koszty jej
utrzymania, których nie jest w stanie pokryć j.s.t. będąca organem prowadzącym szkołę.
Prawne, ekonomiczne i socjalne skutki dla pracowników przejmowanej szkoły będą
polegały na zmianie formy prawnej szkoły, która nie będzie już komunalną jednostką
budżetową i przejęcie jej przez nowy podmiot. Spowoduje to zmianę pracodawcy oraz
podstawy i warunków zatrudnienia, a co za tym idzie zmniejszenie wysokości
wynagrodzenia, odebranie uprawnień do dodatkowych świadczeń, w tym świadczeń
socjalnych oraz zwiększenie wymiaru godzin pracy (w przypadku nauczycieli).
Te elementy powiadomienia wskazują na jego głównie informacyjny charakter, który
ma umożliwić zainteresowanym i głównie dotkniętym skutkami przekazania poznanie
motywów takiej zmiany i odpowiednie dostosowanie się do niej, z rezygnacją z zatrudnienia
w przekazywanej szkole włącznie.
Chociaż przepis mówi o informowaniu o skutkach prawnych przekazania szkoły do
prowadzenia, celowym wydaje się zawarcie w powiadomieniu informacji o uprawnieniu
nauczyciela do odmowy przejścia do przejmowanej szkoły i skutkach takiej odmowy, które
omówione zostały dalej. Ponadto ze względu na pracowników pozadydaktycznych powinno
to powiadomienie dla nich zawierać informacje przewidziane w art. 231 § 3 KP w tym
również o możliwości rozwiązania przez nich umowy o pracę po przejęciu prowadzenia
szkoły, bez wypowiedzenia za siedmiodniowym uprzedzeniem.
Elementem powiadomienia jest również przedstawienie nowych warunków pracy
i płacy. W sytuacji w której aż do przekazania j.s.t. nie musi mieć wiedzy, jak będą
się kształtowały warunki zatrudnienia u nowego pracodawcy, jakim będzie podmiot
przejmujący szkołę, sensu tej regulacji należy dopatrywać się w konieczności powiadomienia
pracowników i organizacji związkowych o najważniejszych skutkach przekazania
w szczególności, że zmienione po przekazaniu szkoły stosunki pracy będą kształtowane na
393
podstawie umowy o pracę, a w stosunku do nauczycieli przepisy KN będą obowiązywały
jedynie w ograniczonym zakresie nieobejmującym zasad wynagradzania, dodatkowych
świadczeń czy też przywilejów.
Powiadomienie nie rodzi po stronie pracownika roszczenia o ukształtowanie jego
umowy o pracę po przejęciu na warunkach opisanych w powiadomieniu. Należy jednak mieć
na uwadze, że podanie w informacji w sposób stanowczy szczegółowych informacji o
warunkach późniejszego zatrudnienia przez podmiot przejmujący szkołę do prowadzenia
może zostać odebrane jako wiążące. Taka jasna deklaracja j.s.t. zawarta w powiadomieniu o
przyszłych warunkach, w szczególności o wysokości wynagrodzenia, może być przez
nauczyciela wskazywana jako wprowadzająca w błąd, który skutkował tym, że pracownik ten
nie skorzystał z prawa do odmowy przejścia do szkoły przejmowanej, a w konsekwencji jako
źródło roszczeń w stosunku do gminy o naprawienie szkody np. w postaci odprawy, której
przez to nie otrzymał.
Godna polecenia jest praktyka, w której wszystkie najbardziej zainteresowane strony,
tj. podmiot przejmujący szkołę do prowadzenia a także pracownicy będą współdziałać w ten
sposób, że równolegle do procedury przygotowującej szkołę do przekazania, prowadzone
będą pomiędzy nimi rokowania co do warunków pracy po przekazaniu szkoły.
Obowiązek dokonania powiadomienia spoczywa na j.s.t. Nie dokonuje jej zatem sam
dotychczasowy pracodawca (szkoła). Właściwym jest aby uchwała o przekazaniu szkoły do
prowadzenia powierzając organowi wykonawczemu wykonanie tej uchwały wskazała ten
organ jako właściwy do dokonania powiadomienia.
Czynność ta, pomimo że stanowi zapowiedź zmiany (pogorszenia) warunków
zatrudnienia, nie jest zaskarżalna do sądu pracy ani w jakimkolwiek innym trybie.
Nauczyciel może w terminie 3 miesięcy od uzyskania opisanych powyżej informacji
złożyć oświadczenie o odmowie przejścia do szkoły przejmowanej przez osobę fizyczną lub
osobę prawną niebędącą j.s.t. (art. 5 ust. 5m uSysOśw). Powyższy termin liczy się od dnia
doręczenia powiadomienia i upływa z końcem ostatniego dnia, który datą odpowiada
początkowemu dniowi terminu, a więc np.: od 30 stycznia do 30 marca. Gdyby jednak
okazało się, że dnia, który odpowiadałby początkowemu dniowi terminu nie ma w danym
miesiącu, to termin ten upływa w ostatnim dniu miesiąca np.: od 31 stycznia do 28 lutego
(art. 300 KP w zw. z art. 112 KC). Oświadczenie ma być złożone w formie pisemnej. Ustawa
nie wskazuje adresata tego oświadczenia. Skoro jest ono odpowiedzią na powiadomienie
pochodzące od j.s.t. to wydaje się, że powinno być skierowane do organu, który
powiadomienia dokonał. Autorzy uważają, za wskazane aby w powiadomieniu określić, komu
należy doręczyć ewentualne oświadczenie o odmowie przejścia. Należy pamiętać, że
oświadczenie o odmowie przejścia musi zostać doręczone przez upływem terminu do jego
złożenia, co trzeba uwzględnić jeżeli do złożenia oświadczenia wykorzystane będzie droga
pocztowa. Ustawa nie określa, jakie są konsekwencje niezłożenia oświadczenia w terminie.
W takiej sytuacji należy przyjąć, że niezłożenie oświadczenia oznacza wyrażenie zgody na
przejście do przejmowanej szkoły.
394
Złożenie przez nauczyciela oświadczenia o odmowie przejścia do przejmowanej
szkoły powoduje rozwiązanie stosunku pracy. Dokonane w ten sposób rozwiązanie
jest zrównane w skutkach z rozwiązaniem z przyczyn określonych w art. 20 ust. 1 KN.
Rozwiązanie stosunku pracy następuje z dniem przekazania szkoły, chyba że nauczyciel do
dnia rozwiązania stosunku pracy wyrazi zgodę na przeniesienie do innej szkoły lub placówki
prowadzonej przez daną j.s.t. (art. 5 ust. 5n uSysOśw).
Nie ulega wątpliwości, że po odmowie przejścia zbędnym jest składanie w
przedmiocie rozwiązania stosunku pracy jakiegokolwiek oświadczenia woli przez dyrektora
szkoły. Oczywistą wolą ustawodawcy jest, aby zdarzenie w postaci oświadczenia
nauczyciela o odmowie przejścia do przejmowanej szkoły powodowało rozwiązaniem
stosunku pracy z tym nauczycielem i wywoływało skutki, jaki prawo wiąże z rozwiązaniem
stosunku pracy na podstawie art. 20 ust 1 KN, tj. w szczególności uprawniało go do
sześciomiesięcznej odprawy. Rozwiązanie stosunku pracy z nauczycielem nastąpi z dniem
przekazania szkoły, który został określony w uchwale organu stanowiącego j.s.t. oraz w
umowie o przekazanie prowadzenia szkoły.
Skutek rozwiązania stosunku pracy z nauczycielem nie nastąpi po terminowym
złożeniu oświadczenia o odmowie przejścia do przejętej szkoły, jeżeli przed dniem
przekazania szkoły wyrazi ten nauczyciel zgodę na przeniesienie go do innej szkoły,
prowadzonej przez tą samą j.s.t., która przekazuje szkołę.
Takie przeniesienie może dotyczyć nauczyciela zatrudnionego na podstawie
mianowania, a więc nauczyciela mianowanego i dyplomowanego. Przeniesienia nauczyciela
dokonuje dyrektor szkoły, do której nauczyciel ma być przeniesiony, po zasięgnięciu opinii
organu nadzorującego tą szkołę i za zgodą dyrektora szkoły, w której nauczyciel jest
zatrudniony (art. 18 ust 1 i ust. 4 KN). Powyższa regulacja nie dotyczy nauczycieli religii, w
przypadku których przeniesienia dokonuje dyrektor szkoły, do której nauczyciel otrzymał
skierowanie, w porozumieniu z dyrektorem szkoły, w której nauczyciel jest zatrudniony i po
zawiadomieniu organów prowadzący te szkoły (art. 18 ust. 5 KN).
Brak oświadczenia o odmowie przejścia skutkuje z mocy prawa tym, że nauczyciel
staje się stroną stosunku pracy z podmiotem przejmującym szkołę do prowadzenia, bez
konieczności składania w tym zakresie jakichkolwiek dodatkowych oświadczeń woli.
Ustalenie nowych warunków pracy dla nauczycieli – proszę o podkreślenie na czarno
Z uwagi na to, że do podmiotu przejmującego nie stosuje się regulacji KN w zakresie
uprawnień pracowniczych nauczycieli, zachodzi konieczność ustalenia nowych warunków
pracy i płacy dla nauczycieli przejętej szkoły.
Osoba fizyczna lub osoba prawna niebędąca j.s.t. z dniem przejęcia szkoły
jest zobowiązana zaproponować nauczycielom nowe warunki pracy i płacy oraz wskazać
termin, nie krótszy niż 7 dni, do którego nauczyciele mają złożyć oświadczenie o przyjęciu
lub odmowie przyjęcia proponowanych im warunków (art. 5 ust. 5o uSysOśw).
395
Nauczyciele po przejęciu szkoły mogą zatem ponownie przeanalizować, czy chcą w
niej pozostać. W tym celu muszą złożyć w wyznaczonym terminie oświadczenie
o przyjęciu lub odmowie zaproponowanych warunków pracy i płacy. Oświadczenie takie
należy złożyć w formie pisemnej w taki sposób, aby osoba będąca jego adresatem mogła
się z nim zapoznać w wyznaczonym terminie. Brak złożenia oświadczenia o odmowie
przyjęcia nowy warunków pracy i płacy będzie skutkował ich przyjęciem.
Złożenie przez nauczyciela oświadczenia o odmowie przyjęcia nowych warunków
pracy i płacy powoduje rozwiązanie stosunku pracy z upływem 3 miesięcy od dnia, do
którego nauczyciel miał złożyć oświadczenie o przyjęciu lub odmowie przyjęcia nowy
warunków pracy i płacy (art. 5 ust. 5p uSysOśw).
Do czasu przyjęcia nowych warunków pracy i płacy albo rozwiązania stosunku pracy
z powodu odmowy ich przyjęcia, w zakresie praw i obowiązków nauczyciela stosuje się
przepisy będące podstawą dotychczasowego zatrudnienia, a więc przepisy KN wraz z jej
aktami wykonawczymi (art. 5 ust. 5r uSysOśw). Nauczyciel do chwili rozwiązania stosunku
pracy ma zatem prawo do wszystkich uposażeń, w tym dodatków do wynagrodzenia
zasadniczego, które dotychczas mu przysługiwały, jak również prawo do nabycia w tym
okresie uprawnień wynikających z przepisów regulujących jego stosunek pracy.
Zaproponowanie nowych warunków nauczycielom jest obowiązkiem osoby fizycznej
lub osoby prawnej po przejęciu szkoły. Na pytanie jakie byłyby skutki sytuacji, w której
zaniechano by tego obowiązku, należy odpowiedzieć w ten sposób, że nie niweczyłaby ta
sytuacja skutków przejścia. Po prostu do czasu skutecznej zmiany warunków, nauczyciel
zachowałby dotychczasowe uprawnienia. Nie traciłby również prawa do odmowy przyjęcia
warunków, gdy w końcu zostaną mu zaproponowane później. Nie sposób bowiem
przyjmować, że miałby ponosić ujemne skutki zaniechania pracodawcy.
Wydaje się, że proponując nowe warunki nie można pracownikowi mianowanemu lub
zatrudnionemu na podstawie umowy na czas nieokreślony zaproponować umowy
terminowej. Wniosek taki wynika choćby z ugruntowanego poglądu, że w pokrewnej instytucji
wypowiedzenia warunków pracy i płacy nie jest możliwa w tym trybie zmiana rodzaju umowy.
Dlatego w omawianej sytuacji należy przyjąć, że bezterminowe stosunki pracy powinny
zachować tę swoją cechę.
Przeszkodą dla zmiany warunków w omawianym trybie z pewnością nie będzie
usprawiedliwiona np. chorobą nieobecność w pracy, ponieważ czynność ta nie jest
wypowiedzeniem i może być pomimo takich okoliczności skutecznie dokonana.
W tym miejscu wyjaśnić należy, że obowiązek proponowania nowych warunków
nałożony został na osobę fizyczną lub prawną, która przejmuje do prowadzenia szkołę.
Czynność ta niewątpliwie ma charakter kształtujący stosunki pracy. Pomimo to, nie ma jej
dokonać pracodawca nauczycieli. Pracodawcą bowiem dla nich jest sama szkoła. Przymiot
396
bycia pracodawcą powszechnie przyznaje się jej w świetle art. 39 ust. 3 uSysOśw, który
określa dyrektora szkoły jako kierownika zakładu pracy oraz art. 3 i 31, KP zgodnie, z którymi
pracodawcą jest jednostka organizacyjna choćby nie posiadała osobowości prawnej, a za
takiego pracodawcę czynności z zakresu prawa pracy dokonuje osoba zarządzająca tą
jednostką.
Obarczenie powyższym obowiązkiem osoby fizycznej lub prawnej, która przejmuje do
prowadzenia szkołę, podyktowane jest być może również tym, że adresatem propozycji
nowych warunków złożonej w omawianym trybie jest też dyrektor szkoły, sam z reguły
będący nauczycielem.
Ustalenie nowych warunków pracownikom pozadydaktycznym
Opisany powyżej tryb proponowania nowych warunków i uprawnienie do odmowy ich
przyjęcia nie ma zastosowania do pracowników pozadydaktycznych szkoły. Tych
pracowników powiadamiania się tylko o przekazaniu szkoły w trybie art. 5 ust 5l uSysOśw.
Do ich stosunków pracy będą miały zastosowanie przepisy art. 231 KP, regulujące
kwestię przejścia zakładu pracy na innego pracodawcę, w tym skutki takiego przejścia. Ich
stosowanie wobec braku regulacji w uSysOśw uzasadnione jest tym, że przepis dotyczy
zakładu pracy w znaczeniu przedmiotowym (zespołu składników majątkowych w tym
zwłaszcza nieruchomości i zadań), gdy zmienia się na skutek rozmaitych zdarzeń podmiot,
który tym zakładem pracy dysponuje. Ważnym skutkiem przekazania szkoły jest właśnie
oddanie do korzystania np. w drodze użyczenia mienia szkoły prowadzonej wcześniej przez
j.s.t. Drugim ważnym skutkiem jest przejęcie zadania prowadzenia szkoły. Zwrócić również
należy uwagę na to, że przejęta szkoła co prawdą organizacyjnie zawsze będzie
wyodrębnioną od organu prowadzącego, ale odpowiedzialność majątkową, w szczególności
za zobowiązania ponosił będzie prowadzący szkołę w miejsce j.s.t., tym bardziej, że
przekazanie szkoły jest równoznaczne z likwidacją jednostki budżetowej, którą do dnia
przekazania była szkoła.
Stosowanie art. 231 KP podlegało będzie jednakże pewnym modyfikacjom. Zdaniem
autorów, w sytuacji gdy na podst. art. 5 ust. 5l uSysOśw powiadamiani o skutkach przejścia
są wszyscy pracownicy szkoły, to nie ma uzasadnienia powtórne powiadamianie tylko
pracowników pozadydaktycznych w trybie art. 231 § 3 KP.
Pracownicy ci stają się pracownikami przejętej szkoły z mocy prawa. Nie potrzeba
zawierać z nimi nowej umowy. Mogą oni jednak na podst. art. 231 § 3 KP rozwiązać z nowym
pracodawcą stosunki pracy bez wypowiedzenia, za siedmiodniowym uprzedzeniem w
terminie dwóch miesięcy od przejścia zakładu pracy.
Treść stosunków pracy pracowników pozadydaktycznych po przejściu szkoły
pozostanie niezmieniona. Wynika to z wywiedzionej w orzecznictwie sądów zasady, że w
sytuacji, gdy do określonej grupy pracowników przestały mieć zastosowanie określone
397
przepisy prawa pracy (w tym wypadku uPracSam), to i tak wynikające z nich warunki stały
się treścią ich indywidualnych stosunków pracy. Dlatego w celu dostosowania
indywidualnych warunków zatrudnienia do obowiązujących w organizacji przejmującej
pracowników koniecznym jest dokonanie wypowiedzenia zmieniającego.
11.4. Skutki rozwiązania stosunku pracy w wyniku przejęcia szkoły.
Skutki rozwiązania stosunku pracy w wyniku przejęcia szkoły można podzielić
na te odnoszące się do nauczycieli i pracowników pozadydaktycznych. W pierwszej
kolejności zostaną omówione skutki rozwiązania stosunku pracy nauczycieli.
Nauczycielowi, któremu z dniem przejęcia szkoły rozwiązał się stosunek pracy
przysługuje odprawa. Wysokość odprawy oraz podstawa jej przyznania są zależne od
podstawy nawiązania stosunku pracy z nauczycielem.
Nauczycielowi zatrudnionemu na podstawie mianowania, a więc nauczycielowi
mianowanemu i dyplomowanemu przysługuje odprawa w wysokości sześciomiesięcznego
wynagrodzenia zasadniczego (art. 20 ust. 2 KN). Zgodnie z ustawą KN wynagrodzenie
zasadnicze nie obejmuje:
1) dodatków: za wysługę lat, dodatku motywacyjnego, funkcyjnego oraz za warunki
pracy;
2) wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw;
3) nagród i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy, z wyłączeniem
świadczeń z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych oraz dodatków socjalnych
tj. dodatku mieszkaniowego i tzw. dodatku wiejskiego (art. 20 ust 2 KN w zw. z art. 30
ust. 1 KN).
Nauczycielowi zatrudnionemu na podstawie umowy o pracę, a więc nauczycielowi
kontraktowemu przysługują świadczenia określone w przepisach uZwolGrup (art. 20 ust. 2
KN). Takim świadczeniem będzie odprawa, o której mowa w art. 8 ust. 1 ustawy
przyznawana w wysokości:
1) jednomiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli nauczyciel był zatrudniony w danej szkole
krócej niż 2 lata;
2) dwumiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli nauczyciel był zatrudniony w danej szkole
od 2 do 8 lat;
3) trzymiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli nauczyciel był zatrudniony w danej szkole
ponad 8 lat.
398
UZwolGrup ogranicza jej stosowanie do pracodawców zatrudniających co najmniej 20
pracowników. Jednakże z uwagi na treść przepisu art. 20 ust. 2 KN, w którym wprost
wskazano, że przewidziane uZwolGrup uprawnienia przysługują nauczycielom, z którymi
rozwiązuje się stosunek pracy, a nie, że do nauczycieli tych stosuje się przepisy ostatnio
powołanej ustawy, należy przyjąć, że odprawa należy się niezależnie od ilości zatrudnionych
w szkole pracowników i niezależnie od ilości pracowników, których stosunki pracy ulegają
rozwiązaniu.
Zgodnie ze stanowiskiem wyrażonym w orzecznictwie Sądu Najwyższego odprawa,
o której mowa powyżej przysługuje nauczycielowi, któremu rozwiązano stosunek pracy
w trybie art. 20 ust. 1 KN nawet wtedy, gdyby niezwłocznie podjął inne zatrudnienie – zob.
wyrok SN z dnia 13 czerwca 1995 r., sygn. akt I PRN 29/95.
W praktyce może pojawić się problem, który podmiot ma wypłacić odprawę: j.s.t
przekazująca szkołę, czy też podmiot, który ją przejął. Stosunek pracy nauczyciela,
który odmawia podjęcia pracy w przejętej szkole rozwiązuje się z dniem przekazania szkoły.
Nie wstępuje on zatem w jakikolwiek stosunek prawny z podmiotem, który przejął szkołę. W
związku z powyższym nie ma podstaw do zapłaty odprawy przez podmiot przejmujący
szkołę. Odprawy powinna wypłacić j.s.t., której jednostką budżetową była przejęta szkoła.
Może to znaleźć potwierdzenie w umowie o przekazaniu prowadzenia szkoły.
Z dniem przekazania szkoły odprawa stanie się wymagalna, uprawnienie do niej
powstaje z mocy samego prawa, nie wymaga ona przyznania, co najwyżej informacji o jej
wysokości i terminie zapłaty.
Poza otrzymaniem odprawy nauczycielom nie przysługują dodatkowe świadczenia.
Mogą oni jedynie uzyskać status osoby bezrobotnej bądź podjąć zatrudnienie u innego
pracodawcy, co umożliwia im art. art. 75 ust. 1 pkt 2 ustawy o promocji zatrudnienia
i instytucjach rynku pracy.
Warto zwrócić również uwagę na treść świadectwa pracy, które jako podstawę
rozwiązania stosunku pracy powinno wskazywać art. 5n uSys Ośw w związku z art 20 ust. 1
KN.
Nauczycielowi, który po przejęciu szkoły, w trybie art. 5 ust. 5p złożył w wyznaczonym
terminie oświadczenie o odmowie przyjęcia nowych warunków pracy i płacy stosunek pracy
rozwiązuje się w terminie 3 miesięcy od dnia, do którego miał złożyć oświadczenie. Do
rozwiązania stosunku pracy z takim nauczycielem stosuje się przepisy uZwGrup. Z uwagi na
konieczność zastosowania wszystkich przepisów w/w ustawy odprawa przysługująca na
podstawie art. 8 będzie się należała wówczas, gdy zostaną spełnione wszystkie przesłanki
do jej zastosowania, a w szczególności wymóg zatrudniania przez pracodawcę co najmniej
20 pracowników.
W treści świadectwa pracy w takim przypadku jako podstawę rozwiązania stosunku
pracy powinno się wskazywać art. 5 uSys Ośw w związku z przepisami uZwol.Grup.
399
Pracownikom pozadydaktycznym, którzy rozwiązali swe stosunki pracy w trybie art.
231 § 4 KP (za siedmiodniowym uprzedzeniem, w terminie 2 miesięcy od przejęcia) nie
przysługuje odprawa, o której mowa w art. 8 uZwolGrup. Wyjątkiem jest sytuacja, w której
przyczyną rozwiązania stosunku pracy była poważna zmiana warunków pracy na niekorzyść
pracownika. W takim przypadku zgodnie z uchwałą 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 18
czerwca 2009 r. sygn. akt III PZP 1/09 odprawa przysługuje. Sąd Najwyższy kierował się
przy podjęciu tej uchwały dyrektywą Rady 2001/23/WE z dnia 12 marca 2001 r. w sprawie
zbliżania ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do ochrony praw
pracowniczych w przypadku przejęcia przedsiębiorstw, zakładów lub części przedsiębiorstw
lub zakładów, której art. 4 ust. 2 stanowi, że „jeżeli umowa o pracę lub stosunek pracy
ulegają rozwiązaniu, ponieważ przejęcie pociąga za sobą poważne zmiany warunków pracy
na niekorzyść dla pracownika, pracodawcę uważa się za odpowiedzialnego za rozwiązanie
umowy o pracę lub stosunku pracy”. Aby otrzymać odprawę należy jednak spełnić wszystkie
warunki z uZwGrup, w tym wymaganie zatrudniania przez pracodawcę co najmniej 20
pracowników.
Poza otrzymaniem odprawy w sytuacji, o której mowa powyżej pracownikom
pozadydaktycznym nie przysługują dodatkowe świadczenia. Mogą oni jedynie uzyskać
status osoby bezrobotnej bądź podjąć zatrudnienie u innego pracodawcy.
11.5. Skutki kontynuacji stosunku pracy w wyniku przejęcia szkoły.
Skutki kontynuacji stosunku pracy w wyniku przejęcia szkoły można podzielić na
dotyczące nauczycieli i pracowników pozadydaktycznych.
Treść stosunków pracy nauczycieli po przyjęciu zaproponowanych im w trybie art. 5
ust. 5o uSysOśw warunków zostanie ukształtowana na nowo. Będzie to przede wszystkim
osiągnięte w drodze porozumienia stron dokonanego na skutek przyjęcia zaproponowanych
nowych warunków pracy, które to porozumienie określi w istocie warunki łączącej strony
umowy o pracę.
Postanowienia umowne nie mogą być mniej korzystne dla tych pracowników od
przepisów KP, który będzie miał do nich zastosowanie, a także obowiązujących u
pracodawcy, który przejął szkołę do prowadzenia innych przepisów prawa pracy, a także
regulaminów czy układów zbiorowych pracy, których postanowieniami pracodawca ten może
być objęty.
W przypadku pracowników pozadydaktycznych uSysOśw nie nakłada obowiązku
zaproponowania im nowych warunków pracy i płacy. Ich sytuacja po przejęciu szkoły ulega
jednak istotnej zmianie. Pracownicy pozadydaktyczni tracą bowiem status pracowników
samorządowych nadany im przez art. 5d uSysOśw. Zmiana warunków pracy i płacy
wymagała będzie wypowiedzenia warunków pracy i płacy, lub porozumienia pracownika i
pracodawcy. Zmiana warunków pracy i płacy nie może jednak naruszać uprawnień
przyznanych pracownikom pozadydaktycznym w układzie zbiorowym pracy obowiązującym
400
dla tych pracowników przed przejęciem szkoły. Otóż w okresie jednego roku od dnia
przejęcia szkoły przez osobę fizyczną lub prawną inną niż j.s.t., do pracowników stosuje się
postanowienia układu, którym byli objęci przed przejęciem. Postanowienia tego układu
stosuje się w brzmieniu obowiązującym w dniu przejęcia. Po upływie roku nowy pracodawca
może w trybie wypowiedzenia zmieniającego lub porozumienia z pracownikiem zmienić
warunki pracy i płacy wynikające z tego układu. Nowy pracodawca może także od chwili
przejęcia stosować do tych pracowników korzystniejsze warunki niż wynikające z
dotychczasowego układu. Kwestie te normuje art. 2418 KP.
11.6. Nowa organizacja obowiązków pracodawcy i pracownika w związku z
przejęciem szkoły.
W związku z przejęciem szkoły przez osobę fizyczną lub osobę prawną niebędącą
j.s.t. wzajemne prawa i obowiązki będą wynikały zasadniczo z przepisów KP i innych
powszechnie obowiązujących przepisów prawa pracy.
Dla pracowników zatrudnionych w organizacji, która przejęła szkołę do prowadzenia
zawarty może zostać zakładowy układ zbiorowy pracy lub też objęci mogą oni zostać
postanowieniami ponadzakładowego układu zbiorowego pracy, na zasadach określonych w
dziale jedenastym KP.
Bardziej powszechną praktyka od zawierania układów zbiorowych pracy jest
obejmowanie pracowników postanowieniami regulaminów.
W przejętej szkole będzie przede wszystkim ustalony regulamin pracy i regulamin
wynagradzania.
Regulamin pracy ustala organizację i porządek w procesie pracy oraz związane z tym
prawa i obowiązki pracodawcy i pracowników (art. 104 § 1 KP). Regulaminu pracy nie
wprowadza się, jeżeli w/w zakresie obowiązują u pracodacwy postanowienia układu
zbiorowego pracy lub gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 20 pracowników (art. 104 § 2 KP).
Regulamin pracy, określając prawa i obowiązki pracodawcy i pracowników związane
z porządkiem w zakładzie pracy, powinien ustalać w szczególności:
1) organizację pracy, warunki przebywania na terenie zakładu pracy w czasie pracy i po
jej zakończeniu, wyposażenie pracowników w narzędzia i materiały, a także w odzież
i obuwie robocze oraz w środki ochrony indywidualnej i higieny osobistej;
2) systemy i rozkłady czasu pracy oraz przyjęte okresy rozliczeniowe czasu pracy;
3) porę nocną;
4) termin, miejsce, czas i częstotliwość wypłaty wynagrodzenia;
401
5) wykazy prac wzbronionych pracownikom młodocianym oraz kobietom;
6) rodzaje prac i wykaz stanowisk pracy dozwolonych pracownikom młodocianym w celu
odbywania przygotowania zawodowego;
7) wykaz lekkich prac dozwolonych pracownikom młodocianym zatrudnionym w innym
celu niż przygotowanie zawodowe;
8) obowiązki dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej,
w tym także sposób informowania pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże
się z wykonywaną pracą;
9) przyjęty u danego pracodawcy sposób potwierdzania przez pracowników przybycia i
obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy.
Pracodawca ustala regulamin pracy w uzgodnieniu z zakładową organizacją
związkową (jeżeli jest ona powołana). W razie nieuzgodnienia treści regulaminu pracy z
zakładową organizacją związkową w ustalonym przez strony terminie, a także w przypadku,
gdy u danego pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa, regulamin pracy
ustala pracodawca (art. 104² § 1 i 2 KP).
Warunki wynagradzania za pracę i przyznawania innych świadczeń związanych z
pracą ustala się w regulaminie wynagradzania (art. 77¹ KP), który jest obligatoryjny dla
pracodawców zatrudniających co najmniej 20 pracowników, nie objętych zakładowym
układem zbiorowym pracy ani ponadzakładowym układem zbiorowym pracy. W regulaminie
wynagradzania pracodawca może ustalić również inne świadczenia związane z pracą i
zasady ich przyznawania (art. 77³ KP). Regulamin wynagradzania wchodzi w życie po
upływie dwóch tygodni od dnia podania go do wiadomości pracowników, w sposób przyjęty u
danego pracodawcy (art. 772 § 6 KP).
11.7. Odpowiedzialność za zobowiązania pracownicze.
Dla ustalenia podmiotu odpowiedzialnego za zobowiązania pracownicze np. z tytułu
zaległych wynagrodzeń, zasadnicze znaczenie ma chwila powstania tych zobowiązań.
Za zobowiązania wobec nauczycieli, którzy przeszli do szkoły przekazanej przez j.s.t.
innej osobie, powstałe przed przekazaniem szkoły, od chwili przekazania szkoły odpowiada
osoba, która przejęła prowadzenie szkoły. Podstawę prawną tej odpowiedzialności stanowią
przepisy art. 231 § 1 i 2 KP, które mają zastosowanie do procedury przekazania szkoły
wobec braku odrębnej regulacji tej materii w uSysOśw. Na gruncie powołanych przepisów
KP, powszechnie przyjmuje się, że odpowiedzialność za zobowiązania pracownicze
powstałe przed przejściem zakładu pracy na nowego pracodawcę ponosi nowy pracodawca.
Ma to wynikać z samej konstrukcji przejścia zakładu pracy na nowego pracodawcę – nowy
402
pracodawca staje się bowiem w miejsce starego, nową stroną dotychczasowych stosunków
pracy dla przejętych pracowników.
Jednakże należy podkreślić, że przedstawiona wykładnia art. 231 KP została
zakwestionowana przez Trybunał Konstytucyjny. W wyroku z dnia 4 kwietnia 2005 r. sygn.
akt SK 7/03 Trybunał uznał, że art. 231 KP w zakresie w jakim pomija
współodpowiedzialność Skarbu Państwa za zobowiązania wynikające ze stosunku pracy
powstałe przed przekształceniem statio fisci Skarbu Państwa – zakładu opieki zdrowotnej w
samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej, jest niezgodny z art. 32 ust. 1 w zw. z art.
64 ust. 2 Konstytucji. Zdaniem Trybunału wyrażonym w uzasadnieniu powołanego
orzeczenia, w razie przejścia zakładu pracy na nowego pracodawcę, za zobowiązania
pracownicze powstałe przed przejściem zakładu pracy powinien obok nowego, odpowiadać
także stary pracodawca. Również w orzecznictwie Sądu Najwyższego podejmowane są
próby obciążania odpowiedzialnością obok nowego pracodawcy, także starego pracodawcy.
Szczególnie istotna z punktu widzenia przejęcia szkoły jest wypowiedź tegoż Sądu zawarta
w wyroku z dnia 7 października 2004 r., sygn. akt II PZP 11/04, gdzie uznał on, że obok
nowego pracodawcy, za zobowiązania pracownicze odpowiada stary pracodawca, na
podstawie wnioskowania z przeciwieństwa z art. 40 § 1 KC. Wprawdzie powołany przepis
dotyczy Skarbu Państwa i jego jednostek, jednakże posiada on swój odpowiednik dotyczący
gmin, chodzi o art. 49 ust. 1 uSamGm.
403
W szczególności istotny jest argument zwolenników współodpowiedzialności starego
pracodawcy, iż przedmiotowe zobowiązania wynikają ze świadczenia pracy przez
pracowników na rzecz starego pracodawcy.
Odnosząc powyższe wywody do przekazania prowadzenia szkoły przez j.s.t., to
zasadnym wydaje się ustalenie kwestii podmiotu odpowiedzialnego za te zobowiązania,
przez j.s.t. i osobę przejmującą szkołę, w umowie o przekazanie prowadzenia szkoły.
Wszystkie powyższe uwagi są aktualne do odpowiedzialności za zobowiązania
pracownicze wobec pracowników pozadydaktycznych przejętej szkoły, powstałe przed
przejęciem.
Szczególna sytuacja powstaje, jeśli chodzi o podmiot zobowiązany do wypłaty
odpraw z tytułu rozwiązania stosunków pracy nauczycieli, którzy w trybie art. 5 ust. 5m
uSysOśw złożyli oświadczenia o odmowie przejścia do przejmowanej szkoły. Otóż stosunki
pracy tych nauczycieli uległy rozwiązaniu z chwilą przekazania prowadzenia szkoły przez
j.s.t. innej osobie. Zatem osoba przejmująca prowadzenie szkoły nie stała się pracodawcą
dla tych nauczycieli. Podmiotem zobowiązanym do wypłaty odpraw będzie zatem urząd j.s.t.,
który na zasadzie art. 12 ust. 4 pkt. 2 uFinanPubl odpowiada za zobowiązania zlikwidowanej
jednostki budżetowej, którą była uprzednio przekazana szkoła.
Za zobowiązania wobec pracowników, którzy przeszli do przejętej szkoły (nauczycieli
i pracowników pozadydaktycznych), powstałe po przekazaniu prowadzenia szkoły przez
j.s.t., odpowiada wyłącznie nowy pracodawca. Z uwagi na pewną specyfikę, w umowie
o przekazanie prowadzenia szkoły można ustalić kwestię podmiotu odpowiedzialnego za
wypłatę odpraw z tytułu rozwiązania stosunków pracy, dla pracowników, którzy odmówili
przyjęcia zaproponowanych przez nowego pracodawcę warunków pracy i płacy.
Zobowiązania z tytułu tych odpraw są bowiem ściśle związane z przekazaniem prowadzenia
szkoły przez j.s.t. innej osobie.
11.8. Pytania i odpowiedzi.
Czy nagroda jubileuszowa należy się nauczycielowi, który nabył do niej uprawnienie
w okresie pomiędzy przejęciem szkoły o złożeniem oświadczenia o przyjęciu nowych
warunków pracy i płacy ?
Do czasu złożenia przez nauczyciela oświadczenia o przyjęciu nowych warunków pracy
i płacy, w zakresie jego praw i obowiązków, a więc również prawa do nagrody jubileuszowej
stosuje się przepisy, które kształtują jego stosunek pracy przed przejęciem szkoły, a więc
przede wszystkim KN. Dlatego w tej sytuacji nauczycielowi należy się nagroda jubileuszowa.
404
Kto wykonuje czynności w zakresu prawa pracy w stosunku do dyrektora szkoły
niebędącego jednocześnie prezesem zarządu stowarzyszenia ?
W przypadku przejęcia szkoły przez stowarzyszenie jest ono organem prowadzącym szkołę.
Czynności w zakresu prawa pracy w stosunku do dyrektora szkoły niebędącego
jednocześnie prezesem stowarzyszenia wykonuje organ uprawniony do reprezentowania
stowarzyszenia, a więc zarząd zgodnie z przyjętymi w statucie zasadami reprezentacji.
Kto wykonuje czynności w zakresu prawa pracy w stosunku do dyrektora szkoły
będącego jednocześnie prezesem zarządu stowarzyszenia ?
W przypadku przejęcia szkoły przez stowarzyszenie jest ono organem prowadzącym szkołę.
Czynności w zakresu prawa pracy w stosunku do dyrektora szkoły będącego jednocześnie
prezesem stowarzyszenia wykonuje organ uprawniony do tego w statucie stowarzyszenia
(z wyłączeniem zarządu). Najczęściej takim organem będzie komisja rewizyjna, a w razie
braku odpowiedniego zapisu w statucie walne zebranie członków stowarzyszenia.
Kto reprezentuje pracodawcę w stosunku do pracowników przejętej szkoły ?
W stosunku do nauczycieli i innych pracowników zatrudnionych w szkole, również po
przejęciu do prowadzenia przez osoby fizyczne lub prawne nie będące j.s.t. czynności
pracodawcy wykonuje dyrektor szkoły. Taka funkcja dyrektora szkoły publicznej wynika
z uSysOśw bez względu na organ prowadzący szkołę.
Jakie obowiązują zasady rozwiązywania stosunku pracy z nauczycielem po
przekazaniu szkoły ?
Rozwiązanie stosunku pracy z nauczyciel w szkole prowadzonej przez osobę fizyczne lub
prawne nie będącą j.s.t odbywa się na zasadach określonych w KP. W szczególności
zastosowanie będzie miał tryb wypowiedzenia określony KP oraz długość okresu
wypowiedzenia, uzależniona od stażu pracy u danego pracodawcy. Ważne jest, że do tego
stażu podlegał będzie wliczeniu okres pracy w szkole publicznej przed jej przekazaniem.
Czy po przejęciu szkoły nauczyciele będą mieli prawo do corocznej waloryzacji płac ?
Wśród uprawnień, które tracą nauczyciele na skutek przejścia do szkoły przejętej do
prowadzenia jest również uprawnienie do waloryzacji wynagrodzenia. Wynagrodzenia –
wszystkie jego składniki będzie ustalane przez pracodawcę w umowie o pracę
z uwzględnieniem obowiązujących u niego regulaminów lub układów.
Nie będą już miały zastosowania rozporządzenia płacowe ani uchwały organu stanowiącego
j.s.t.
405
Czy j.s.t. będzie miał obowiązek zatrudnić pracowników prowadzonej przez osobę
fizyczną lub prawną inną niż j.s.t., w przypadku zwrotnego przejęcia tej szkoły?
Zwrotne przejęcie szkoły spowoduje, że na podst. art. 231 KP , z mocy prawa wszyscy
zatrudnieni w szkole pracownicy staną się stronami stosunku pracy z jednostką budżetową,
którą j.s.t. utworzy w celu dalszego prowadzenia szkoły.
W takim wypadku nauczyciele nabędą uprawnienia z KN, a inni pracownicy uzyskają status
pracowników samorządowych.
Czy KN ma zastosowanie do zatrudnionych w obowiązuje w prowadzonej przez osobę
fizyczną lub prawną inną niż j.s.t.
KN w takiej szkole obowiązuje w bardzo ograniczonym zakresie. Do nauczycieli
zatrudnionych w w wymiarze co najmniej 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć zastosowanie
będą miały w szczególności przepisy KN regulujące obowiązki nauczyciela, stopnie awansu
zawodowego oraz wygaśnięcie (ale już nie rozwiązywanie) stosunku pracy.
Prawo do jakich urlopów przysługuje pracownikom szkoły prowadzonej przez osobę
fizyczną lub prawną inną niż j.s.t.
Wszystkim pracownikom przejętej szkoły, zarówno nauczycielom jak i pozadydaktycznym
przysługują urlopy wypoczynkowe udzielane w wymiarze i na zasad określonych w KP.
Nauczycielom nie przysługują szczególne, wynikające z KN uprawnienia urlopowe,
w szczególności urlop dla poratowania zdrowia.
406