ANGPahayagan ng Partido Komunista ng Pilipinas

Pinapatnubayan ng Marxismo-Leninismo-Maoismo

Tomo XLIX Blg. 15

Agosto 7, 2018

www.phi l ippinerevolution. info

Tahasang konsolidasyon ng bulok na alyansang Duterte-Arroyo-Marcos—ito angpangunahing layunin sa pag-agaw ni Arroyo sa liderato ng Mababang Kapulu-ngan nitong Hulyo 23. Sa suporta ni Arroyo at ng mga Marcos, inaasahan ni

Duterte na mailulusot na ang kanyang iskemang baguhin ang konstitusyon at bigyangdaan ang plano niyang solohin ang poder at palawigin ang kanyang kapangyarihan.

Lantaran nang nagsama-sama angpinakakinamumuhiang mga kinatawanng pasistang kalupitan at burukratangkapitalistang korapsyon. Sila angimahe ng pinakamalulupit na kabanatasa kasaysayan ng Pilipinas. Sa ilalim ngkanilang bulok na alyansa, asahang la-long sasahol ang pang-aapi at pagpa-pahirap sa sambayanang Pilipino.

Mula't sapul, kabilang si Arroyo sapangunahing sumusuporta kay Duter-te. Sa Mababang Kapulungan, ang blo-keng tapat kay Arroyo ang isa sa pina-kamalaking bumubuo ng "supermayor-ya." Malaki ang kanyang papel sa pag-ratsada ng bagong mga batas tulad ngTRAIN Law. Buung-buo ring sinupor-

Itakwil ang bulokna alyansang Duterte-Arroyo-Marcos

EDITORYAL

tahan si Duterte ng kanyang bloke saKorte Suprema, kabilang ang pagpalu-sot sa ligalidad ng batas militar saMindanao at sa kasong quo warrantolaban kay Chief Justice Ma. LourdesSereno.

Kapalit nito, tiniyak ni Duterte angsuporta ni Arroyo. Hinirang niyangupisyal sa gabinete ang pinakamatata-pat na heneral ni Arroyo tulad ni Her-mogenes Esperon at iba pa. Pagkau-pong-pagkaupo, kaagad niyang inutosang pagbasura sa mga kasong panda-rambong at ang pagpapalaya kayArroyo mula sa limang taong deten-syon. Tinugis ni Duterte si Leila de Li-

2 riple,nasamsam ngBHB-MasbateISANG RIPLENG M16 atisang M14 ang nakumpiskang BHB-Masbate mula sainilunsad nitong ambus la-ban sa 2nd IB at CAFGU nanag-ooperasyon sa SityoMangga, Barangay Mactan,Cawayan, Masbate. Kum-binasyon ng mga riple atcommand-detonated namga eksplosibo ang ginamitsa opensibang isinagawanoong Agosto 3, alas-8:30ng umaga. Nakasamsamdin ang mga Pulang man-dirigma ng mga magasin atbala, at iba pang gamit-militar. Labing-isa ang pa-tay at tatlo ang sugatan samga sundalo.

Bukidnon. Hindi ba-baba sa walo ang patay at25 ang sugatan sa 1stSpecial Forces Battalion

... sundan sa pahina 3... sundan sa pahina 2

Agosto 7 , 2018 ANG BAYAN2

Ang Ang Bayan ay ini la lathala dalawang beses bawat buwan

ng Komite Sentral ng Partido Komunista ng Pi l ipinas

Tomo XLIX Blg. 15 | Agosto 7, 2018

Nilalaman

Ang Ang Bayan ay ini la labas sa

wikang Pi l ipino, Bisaya, I loko,

Hi l igaynon, Waray at Ingles.

Tumatanggap ang Ang Bayan ng

mga kontribusyon sa anyo ng mga

artikulo at bal ita. Hinihikayat din ang

mga mambabasa na magpaabot ng

mga puna at rekomendasyon sa

ikauunlad ng ating pahayagan.

ANG

instagram.com/sine.proletaryo

@prwc_info

fb.com/groups/cppinformationbureau

cppinformationbureau@gmail.com

Editoryal: Itakwil ang bulok na alyansang

Duterte-Arroyo-Marcos 1

Mga opensiba ng BHB 1

Pamana ni Gloria Arroyo 3

Kalagayan ng mamamayang Moro 5

Gubyernong bayan sa Negros 6

Piket sa NutriAsia, binuwag 7

Alice Guillermo, 80 7

Saan galing ang yaman ni Campos? 8

United People's SONA 9

Mga protesta 10

Berdugo ng Davao Oriental 11

Mga paglabag sa karapatan 12

Dam sa Ilocos, tinutulan 13

ma, na noong kalihim ng De-partment of Justice sa ilalim ng re-himeng Aquino ay nagsampa ng ka-so, nagpaaresto at nagpakulong kayArroyo. Nitong Mayo, pinayagan ngSandiganbayan ang asawa ni Gloriana si Mike Arroyo na makalabas ngbansa. Marami ang naniniwalangpara ito maisaayos ng huli ang ka-nilang nakaw na yamang nakalagaksa dayuhang mga bangko.

Ang pag-angat ni Arroyo sa li-derato ng Mababang Kapulungan aypatunay na malaki pa rin ang hawakniyang kayamanan at kapangyari-han. Bagaman hindi "supermayor-ya," umabot sa 184 o 67% ng mgadumalong kongresista ang bumotokay Arroyo. Kabilang dito ang mgakongresistang binusog niya noon sapork barrel at sinisilaw ngayon ngpangakong ibabalik niya ang porkbarrel sa Kongreso.

Habang mahigpit na magkakaal-yado at sumusuporta kay Duterte,may sari-sariling ambisyon at planosina Arroyo at Marcos para palaka-sin ang kanilang kapangyarihan sapulitika. Mayroon silang planongnagtutugma at nagtutunggali. Ba-gaman sumusuporta kay Duterte,may sariling kapangyarihan siArroyo. Marami ang naniniwalang

may sarili rin siyang imbing mgapakana. Patunay lamang ito ng lalimat tindi ng krisis ng naghaharingsistema. Nakatanim ang binhi ngmatinding bangayan sa loob ng bu-lok na alyansa ng mga kapangyari-hang nag-uunahan sa limitadongrekurso at pwesto sa reaksyunar-yong estado.

Sa tahasang pagkokonsolida niDuterte ng alyansa sa mga Marcosat Arroyo, lalo pa siyang nahihiwa-lay sa mamamayang Pilipino. Lalonglumawak at nakonsolida ang nag-kakaisang prenteng anti-Duterte.Hindi limot ng mamamayan angmalulubhang krimen ng korapsyon,pandarambong, ekstrahudisyal namga pagpatay, pampulitikang pa-nunupil at malawakang abusongmilitar at pulis na dinanas nila sailalim ng diktadurang Marcos atmga rehimeng Arroyo at Duterte.Dahil dito, lalo silang determinadona isulong ang pakikibaka para wa-kasan ang paghahari ni Duterte atibagsak ang bulok na alyansangDuterte-Arroyo-Marcos.

Habang minamadali ni Dutertena mairatsada ang kanyang ambi-syong maging diktador, tumitindi rinang paglaban ng mamamayan. Ipi-nakita nila ito nang puu-puong liboang nagprotesta sa lansangan sa

okasyon ng ikatlong State of theNation Address ni Duterte noongHulyo 23. Patunay din nito ang lu-malakas na mga pagkilos at pagla-ban ng mga manggagawa sa buongbansa para isulong ang kanilang hi-nihinging umento sa sahod at pag-wawakas sa kontraktwalisasyon.Ang marahas na pagsupil ng estadosa kanilang paglaban ay hindi mag-papatahimik, kundi lalupang mag-papatindi sa kanilang determinas-yong lumaban.

Sa kanayunan, kabi-kabila angmga pagkilos ng mga magsasaka atpambansang minorya para ipag-tanggol ang kanilang karapatan salupa at kabuhayan. Hindi sila nana-nahimik sa harap ng matitindingoperasyong militar at mga abusongmilitar. Sama-sama silang nagpu-protesta laban sa presensya atpang-aabuso ng mga sundalo samga baryo at komunidad.

Sa buong bansa, puspusang isi-nusulong ng rebolusyonaryong kilu-san ang armadong paglaban. Naglu-lunsd ang iba't ibang yunit ng Ba-gong Hukbong Bayan (BHB) ng mgataktikal na opensiba at iba pang ar-madong aksyon. Maging sa Minda-nao, kung saan nakakonsentra angoperasyon ng Armed Forces of thePhilippines, patuloy na sumusulongang papalalim at papalawak na pa-kikidigmang gerilya.

Sa kabila ng pinatinding atake ngrehimeng Duterte, bigo itong abutinang layuning gapiin ang BHB. Katu-nayan, itinigil na ng mga upisyalmilitar nito ang hungkag na pag-mamayabang na magagapi nito angBHB sa katapusan ng taon. Itinigilna rin nila ang katawa-tawang pa-kanang lokal na usapang pangka-payapaan. Wala silang patunaykundi ang pwersahang iparada angmga magsasaka at palabasing sila'ymga "surenderi."

Ang pag-angat ng alyansangDuterte-Arroyo-Marcos ay lalongpumupukaw sa mamamayan namagsulong ng demokratikong rebo-lusyong bayan at wakasan ang ma-ka-uring diktadura ng malalakingasendero at malalaking burgesyangkumprador. Lalong nahihikayat angmamamayan na sumapi sa BHB paramagsulong ng armadong pakikibakaat itatag ang tunay na demokrati-kong gubyerno na kakatawan atmaglilingkod sa interes ng samba-yanan.

"Editoryal...," mula sa pahina 1

ANG BAYAN Agosto 7 , 2018 3

(SFB) resulta ng limang aksyong mi-litar ng BHB-Bukidnon mula Hulyo10-31 sa mga bayan ng Baungon atPangantucan. Tatlong sundalo angnasugatan, kabilang si Sgt. ArnelChico sa operasyong haras ng BHBnoong Hulyo 30 sa detatsment ng1st SFB sa Barangay Mendez, Pa-ngantucan.

Sa bayan ng Quezon, inatake rinng BHB-Bukidnon ang 12th ScoutRanger Company (SRC) sa magka-sunod na aksyong militar noongHulyo 28-29 sa mga sityo ng Binika-lan at Domingo, Barangay Lumin-tao. Pitong sundalo ang patay, ka-bilang si Sgt. Al Luntayao. Anim naiba pa ang sugatan.

Misamis Oriental. NoongAgosto 3, dalawang beses na hina-ras ng BHB ang 58th IB sa SityoMinhablon, Hindangon, GingoogCity. Pito ang patay at dalawa angsugatan sa AFP.

Davao City. Noong Hulyo 28,alas-10:25 ng umaga, pinasabuganng BHB-SMR ang tropa ng AFP na

idineploy upang tugisin ang custodi-al force ng BHB-SMR sa Sityo Ka-marag, Barangay Tambobong, Ba-guio District. Nangyari ito isangaraw matapos ang pagpapalaya kayPolice Insp. Menardo N. Cui. Hindibababa sa anim ang kaswalti sa mgasundalo. Si Cui ay pinalaya noongHulyo 28 sa Sityo Apog-apog,Barangay Salaysay. Namagitan sakanyang paglaya ang Exodus forJustice and Peace at mga lokal naupisyal ng gubyerno.

Iloilo. Noong Hulyo 29, alas-9ng umaga, hinaras ng BHB-Iloilo angtropa ng 61st IB sa Sityo Tigmaga-han, Barangay Alimodias, Miag-ao.Dalawa ang sugatan sa mga sundalo.Magkasunod ding pinaputukan ngBHB noong Hulyo 29-30, ang de-tatsment ng 12th IB-CAFGU sa Ba-rangay Pudpud, Miag-ao.

Antique. Noong Hulyo 29, alas-10 ng gabi, pinaputukan ng BHB-Antique ang detatsment ng 12th IB-CAFGU sa Barangay Maalan, Hamtic.

Agusan del Sur. Tatlong beses

na pinasabugan ng BHB ang mgapwersa ng AFP sa prubinsya. Anguna ay nangyari noong umaga ngHulyo 6, sa Barangay Mt. Carmel,Bayugan; pangalawa, noong Hulyo15, alas-10 ng umaga, sa BarangaySan Juan, Bayugan; at ang ikatlo,noong hapon ng Hulyo 19 sa hang-ganan ng Barangay San Juan, ngparehong bayan at Barangay Bol-hoon, San Miguel, Surigao del Sur.Kabilang sa mga napatay ay sina1st Lt. Rod Michael Aspiras at Sgt.Ruben Canoy habang tatlo sa mgasundalo ang nasugatan.

Agusan del Norte. Apat nasundalo ang patay at dalawang pu-lis ang sugatan sa operasyong harasng BHB sa Barangay Aklan, Carmennoong Agosto 3.

Batangas. Noong Hulyo 30, bi-nigwasan ng BHB-Batangas angnag-ooperasyong pwersa ng 1st IBsa hangganan ng mga barangay ngPuting-uway at Calubcob 2, SanJuan. Hindi bababa sa tatlong sun-dalo ang nasawi sa labanan.

"2 HPR...," mula sa pahina 1

Bulok at duguang pamana ni ArroyoNoong Hulyo 23, inagaw ni Gloria Macapagal-Arroyo, lubos na

kinamumuhiang dating presidente ng Republika ng Pilipinas,ang liderato ng Kongreso. Pinatunayan ng pagbabalik niya sa pi-nakamataas na sirkulo ng reaksyunaryong gubyerno na nananati-ling buo at malakas ang kanyang kapangyarihan at impluwensya.Ang gayong poder ni Arroyo ay ipinundar niya sa siyam na taon ngkorapsyon at marahas na pagdanak ng dugo.Mahabang salaysay ng korapsyon

Gaya ng mga Marcos, nagkamalsi Arroyo ng bilyun-bilyong piso mu-la sa pandarambong sa pondo ngbayan. Mula 2001 hanggang 2010,tuwiran at di tuwirang nasangkot siArroyo sa kaliwa't kanang mga ano-malya at kaso ng korapsyon, pag-tanggap ng suhol at panunuhol,pandaraya sa eleksyon, paggamit ngpork barrel kapalit ng suporta sapulitika at maraming iba pa.

Daan-daang milyong piso angpinaniniwalaang tinanggap na su-hol ni Arroyo at kanyang mga upi-syal sa tinaguriang "NBN-ZTEDeal," isang $329.5-milyong kon-trata para itayo ang National Bro-

adband Network (NBN) na ibinigaysa Zhong Xing TelecommunicationEquipment Company Limited (ZTE),isang kumpanyang Tsino.

Naiulat na aabot sa $14 milyonang suhol na tuwirang tinanggap niArroyo at ng kanyang mga alipuressa pagpirma sa $470-milyong kon-trata sa Industrias MetalurgicasPescarmona Sociedad Anonima(IMPSA), isang kumpanyang Ar-gentine, para sa pagpapaayos ngisang hydroelectric plant sa Lagu-na. Ang kasunduan ay pinasok niArroyo apat na araw pa lamang si-yang nakaupo sa Malacañang.

Nasangkot rin si Arroyo sa iligalna paggamit sa P366-milyong in-

telligence funds ng Philippine Cha-rity Sweepstakes Office (PCSO).Nalantad rin ang "Fertilizer FundScam" o ang pagmanipula ni Arro-yo sa P726 bilyong pondong pang-abono sa ilalim ng programang"Ginintuang Masagana Ani" paragamitin sa pagtakbo bilang pangulonoong eleksyong 2004.

Sa taya ng grupong IBON noong2008, aabot sa P7.3 bilyon ang ka-buuang halaga ng mga proyekto nggubyerno na minanipula ni Arroyoat kanyang mga galamay. Katum-bas na ito ng isang taong gastusinng 16,500 pamilya sa loob ng isangtaon.

Noong 2005, tumambad sapubliko ang kontrobersyang "HelloGarci," ang pakikipag-usap niArroyo sa noo'y upisyal ng Comelecna si Virgilio Garcillano upang ti-yakin na ang botohan sa Lanao aymagbibigay sa kanya ng isang mil-yong botong lamang sa kalaban niya

... sundan sa pahina 4

Agosto 7 , 2018 ANG BAYAN4

sa pagkapangulo sa eleksyong 2004.Malawakang protesta ang ibinunsodng nasabing kontrobersya, bagay nanag-udyok kay Arroyo namagtalumpati ng "I am sorry" satelebisyon noong Hunyo 2005.

Pagdanak ng dugoNag-iwan si Arroyo ng hindi

maikukubling bakas ng dugo. Sasiyam na taon ng kanyang pag-hahari, naitala ang 1,206 kaso ngpampulitikang pamamaslang, 206kaso ng pagdukot at sapilitangpagkawala at mahigit 2,000 kasong iligal na pag-aresto. Umabot samahigit 800,000 ang pwersahangnagbakwit sa ilalim ni Arroyo. Pa-ngunahing target ng panunupilang mga magsasaka at mangga-gawa.

Umaabot sa 603 magsasaka angpinatay ng mga armadong pwersasa ilalim ng kanyang kumand. Ka-bilang dito ang mga biktima ngHacienda Luisita Massacre, isa sapinakakarumal-dumal na krimen ngkanyang rehimen. Kasabwat angmga Cojuangco, ipinag-utos niyaang marahas na pagbuwag sa noo'ywelga sa asyenda sa Tarlac noongNobyembre 16, 2004. Pitongmanggagawang bukid ang napataysa walang-habas na pamamaril ngmga sundalo sa mga nagwewelga.Mahigit 120 ang sugatan.

Brutal din ang pagsupil sa mgawelgang manggagawa. Pinakama-rahas ang paglupig sa welga saNestlé Philippines noong 2002-

2005 sa Cabuyao, Laguna kungsaan ginamit ang pwersang militarat pulis laban sa mga manggagawa.Sa buong panahon ng welga, uma-bot sa 23 manggagawa ang pinas-lang. Kabilang dito ang lider ng ka-nilang unyon na si Diosdado "KaFort" Fortuna, na pinatay noong2005.

Walang-habas na karahasangmilitar ang pinakawalan laban samga aktibista at ordinaryong sibil-yan sa ilalim ng gerang Oplan Ban-tay Laya 1 at 2. Tinatarget ang mgaprogresibong organisasyon at di ar-madong sibilyan na pawang itinutu-ring na mga "kombatant" sa pasis-tang doktrinang inilahad sa doku-mentong "Know Your Enemy" ngmilitar. Sinaluduhan at inangat niArroyo ang mga pinakaberdugongupisyal ng AFP, kabilang si Maj. Gen.Jovito Palparan, na kilalang utak samga pagdukot, pagtortyur at pag-patay sa mga aktibista.

Atake sa ligal na kilusanSumambulat sa mga protesta sa

kalsada ang matinding galit atpaglaban ng mamamayan. Lubos nanahiwalay at kinamuhian ng taum-bayan ang rehimen bunsod ng pa-tung-patong na iskandalo at mgaanomalyang kinasangkutan nito.

Para apulain ang mga ito,sunud-sunod ang pagdeklara niArroyo ng pasistang mga hakbang.Ipinatupad niya ang "calibratedpreemptive response" (CPR) noong2005 matapos ang serye ng dam-buhalang mga protestang ibinunsod

okasyon ng ikatlong State of theNation Address ni Duterte noongHulyo 23. Patunay din nito ang lu-malakas na mga pagkilos at pagla-ban ng mga manggagawa sa buongbansa para isulong ang kanilang hi-nihinging umento sa sahod at pag-wawakas sa kontraktwalisasyon.Ang marahas na pagsupil ng estadosa kanilang paglaban ay hindi mag-papatahimik, kundi lalupang mag-papatindi sa kanilang determinas-yong lumaban.

Sa kanayunan, kabi-kabila angmga pagkilos ng mga magsasaka atpambansang minorya para ipag-tanggol ang kanilang karapatan salupa at kabuhayan. Hindi sila nana-nahimik sa harap ng matitindingoperasyong militar at mga abusongmilitar. Sama-sama silang nagpu-protesta laban sa presensya atpang-aabuso ng mga sundalo samga baryo at komunidad.

Sa buong bansa, puspusang isi-nusulong ng rebolusyonaryong kilu-san ang armadong paglaban. Naglu-lunsd ang iba't ibang yunit ng Ba-gong Hukbong Bayan (BHB) ng mgataktikal na opensiba at iba pang ar-madong aksyon. Maging sa Minda-nao, kung saan nakakonsentra angoperasyon ng Armed Forces of thePhilippines, patuloy na sumusulongang papalalim at papalawak na pa-kikidigmang gerilya.

Sa kabila ng pinatinding atake ngrehimeng Duterte, bigo itong abutinang layuning gapiin ang BHB. Katu-nayan, itinigil na ng mga upisyalmilitar nito ang hungkag na pag-mamayabang na magagapi nito angBHB sa katapusan ng taon. Itinigilna rin nila ang katawa-tawang pa-kanang lokal na usapang pangka-payapaan. Wala silang patunaykundi ang pwersahang iparada angmga magsasaka at palabasing sila'ymga "surenderi."

Ang pag-angat ng alyansangDuterte-Arroyo-Marcos ay lalongpumupukaw sa mamamayan namagsulong ng demokratikong rebo-lusyong bayan at wakasan ang ma-ka-uring diktadura ng malalakingasendero at malalaking burgesyangkumprador. Lalong nahihikayat angmamamayan na sumapi sa BHB paramagsulong ng armadong pakikibakaat itatag ang tunay na demokrati-kong gubyerno na kakatawan atmaglilingkod sa interes ng samba-yanan.

Basahin ang mas malawigna pagbaybay sa kasaysayan ng tiraniya

ni Gloria Arroyo sa ilalabasna tatlong-bahaging Espesyal na Ulat

sa www.philippinerevolution.info.

ng iskandalong "Hello Garci." SaCPR, dumalas ang pagbuwag samga rali at naging talamak angpag-aresto sa mga lider at raliyis-ta.

Itinayo ni Arroyo ang Inter-Agency Legal Action Group(IALAG) noong 2006 para maglun-sad ng opensibang ligal laban samga kritiko ng kanyang rehimen.Kaliwa't kanan ang pagsasampa nggawa-gawang habla, kabilang angtampok na kaso ng pagtugis sa"Batasan 6" o mga progresibongpartido, ang pagsasampa ng kasongpagpatay laban sa 72 aktibista mu-la sa Southern Tagalog at iba pa.Ang kasong pagpatay laban sa mgadating kinatawan ng Makabayan nabinuhay kamakailan ay unang isi-nampa noong 2006 sa tulak ngIALAG. Noon namang 2007, pinag-tibay ni Arroyo ang Human SecurityAct (HSA) para kasuhan bilang"terorista" ang sinumang lumala-ban sa reaksyunaryong gubyerno.

Mga galamay ni ArroyoSa kabila ng limang taong de-

tensyon sa ilalim ng nagdaang re-himeng Aquino, nanatiling isangmakapangyarihang pwersa sa puli-tika si Arroyo. Marami sa kanyangmga galamay at alyado ay kasalu-kuyang nasa susing mga pwesto ngestado. Malawak ang impluwensyaniya sa Kamara. Sa Korte Suprema,anim sa 15 hukom ay hinirang niArroyo, kabilang ang tumatayongpunong mahistrado na si AntonioCarpio, at si Lucas Bersamin, no-minado ng Korte Suprema bilangsusunod nitong punong husgado.Ang bagong talagang ombudsmanna si Samuel Martires ay dati ringitinalaga ni Arroyo bilang associatejustice ng Sandiganbayan noong2005.

Marami sa mismong gabinete niDuterte ay kilalang mga tauhan niArroyo. Dating mga hepe mayor ngAFP sa ilalim ng kanyang rehimensina Roy Cimatu, kasalukuyang ka-lihim ng Department of Environ-ment and Natural Resources, at siHermogenes Esperon, kasaluku-yang National Security Adviser.

"Bulok...," mula sa pahina 3

ANG BAYAN Agosto 7 , 2018 5

Kalagayan ng mamamayang MoroMatagal na panahon nang nakikibaka ang mamamayang

Moro para sa pagpapasya-sa-sarili. Ang kanilangpaglaban ay paulit-ulit na sinalubong ng panunupil ngreaksyunaryong estado. Sa tabing ng kampanya para sakapayapaan at kaayusan, bawat rehimen ay nagpapaka-wala ng mararahas na anti-Morong gera mula pa sa pa-nahon ni Marcos hanggang sa kasalukuyan.

Bilang tugon sa karahasang itopinahigpit at binuo ng mamama-yang Moro ang kanilang pagkakaisapara palakasin ang kanilang pana-wagan sa pagpapasya-sa-sarili atlupang ninuno. Labintatlong tribungMoro ang nagkaisa upang buuin angMoro National Liberation Front(MNLF) noong 1969.

Sa layuning pahupain angarmadong paglaban ng mga Moro,binuo ng reaksyunaryong gubyernoang Autonomous Region in MuslimMindanao (ARMM) noong 1989.Pangako ng ARMM ang pagkilala sakarapatan ng Bangsamoro sa pag-papasya-sa-sarili at pag-resolba samga ugat ng armadong tunggalianat kahirapan sa rehiyon. Sa simula,binubuo ng Sulu, Tawi-tawi, Lanaodel Sur at Maguindanao ang ARMM.Noong 2001, nagpasyang magpai-lalim sa ARMM ang Basilan (liban saIsabela City) at Marawi City.

Subalit makalipas ang 28 taon,hindi natamo ni natamasa ng mgaMoro ang kanilang karapatan sasariling pagpapasya. Sa halip, pa-tuloy silang inaapi sa ilalim ngreaksyunaryong gubyerno ng Pili-pinas. Nanatiling pinakamahirapna rehiyon ang ARMM sa buongbansa. Nitong taon, may naitalanghalos dalawang milyong mahihirapsa rehiyon. Wala silang kakaya-hang bumili ng batayang panga-ngailangan tulad ng pagkain, damitat bahay. Marami sa kanila ay mgamagsasakang walang lupang sina-saka.

Bigo ang pamahalaan ng ARMMna tugunan ang suliranin sa lupa ngmamamayang Moro. Gamit ang hu-wad na programang reporma sa lu-pa, marami sa kanila ay nalinlang atnapilitang pumasok sa sistemangoutgrower o pagpapaupa ng kani-lang lupa sa malalaking negosyo atdayuhang kapitalista sa ilalim ng dipantay na mga kasunduan. Tuma-

tagal ang mga kontratahanggang 25 taon sa-mantalang binabayaranlamang ang mga magsa-saka ng may P100 kadaektarya. Resulta nito,mahigit 48,000 ektaryang lupangagrikultural ang kontrolado ng mgatransnasyunal na korporasyon. Si-yamnapung porsyento nito o 38,000ektarya ay plantasyon ng goma.Umaabot naman sa 5,000 ektaryaang ginawang plantasyon ng sagingng mga kumpanyang La Frutera atUniFrutti sa Maguindanao.

Ipinagmamalaki ng rehiyon angnililikhang trabaho ng mga planta-syon subalit ang katotohanan,isang manggagawang bukid lamangang tumatrabaho sa bawat tatlongektaryang lupa. Pinapanatili ringseasonal o kontraktwal ang mgamanggagawa. Binabarat namanang pagbili sa mga produkto ngmga magsasaka sa halagang P18-24 lamang bawat kilo ng goma, athalos P17 kada kilo ng saging.

Upang maengganyo ang dayu-hang negosyo at lokal na mga kaso-syo nito, nagbigay ang mga upisyalng ARMM at reaksyunaryong gub-yerno ng mga insentiba sa pagbu-buwis at pinanatiling nakapako saP270 ang sahod ng mga manggaga-wa, habang mas mababa pa sa mgakababaihan. Samantala, halos isangmilyon ang walang trabaho sa rehi-yon at tiyak na nadagdagan pa itobunga ng gera sa Marawi.

Korapsyon at interbensyonng imperyalismong US

Pinatitindi pa ang kahirapan ngmga ribalan sa pulitika at ekonomyasa rehiyon. Ang bawat bahagi ngARMM ay kontrolado ng magkakai-bang angkan, ang pamilyang Alon-to-Adiong sa Lanao del Sur, mgaHataman, Salapudin at Akbar saBasilan at mga angkan ng Talino,Piñol at Ipong sa North Cotabato.

Sinasamantala ng estado ang mgaribalang ito upang maipwesto angmga pinakamapagkakatiwalaangalipures. Ibinubuhos sa kanila angpondo kapalit ang kanilang katapa-tan. Dahil sa katangiang marahas namga tunggalian sa pagitan ng mgapangkatin, naiipit at napipilitangpumili ang mamamayan kung sinoang papanigang angkan.

Talamak din sa rehiyon angpagbebenta ng iligal na droga, is-magling at iligal na bentahan ng ar-mas na kadalasa'y hawak din ng mgalokal na naghaharing uri.

Sa tabing ng pondo para sakaunlaran at pagsasaayos ng mganawasak na imprastruktura, bilyun-bilyong pondo ang inilalagak saARMM. Taun-taong tumatanggap ngP33 bilyong pondong pangkaunlaranang rehiyon, liban pa sa P1 bilyongpondo para sa lokal na gubyerno.

Malayang nakapangingialam angimperyalistang US sa pulitika atoperasyong militar sa rehiyon. Ga-mit ang banderang gera laban saterorismo, madalas ang paglulun-sad ng samu't saring "ehersisyongmilitar" sa mga isla at karagatan ngARMM.

Kabilang dito ang mga inilulun-sad na operasyong kombat ng tro-pang US at AFP sa mga isla ng Ba-silan at Sulu upang tugisin diumanoang mga Abu Sayyaf. Sa Sulu Sea,nagpapatrulya ang tropa ng USNavy mula pa noong 2017. Noong2016 naman naglunsad ng "multi-lateral training activity" ang mgapwersang pandagat ng US, Pilipinasat Malaysia. Samantala, gamit angkanilang kasangkapan sa paniktikat sarbeylans idinirihe ng tropa ngUS ang gera sa Marawi.

Agosto 7 , 2018 ANG BAYAN6

Lokal na gubyernong bayan,itinatag sa NegrosSa nakaraang mga taon, paulit-ulit ang pangungutya ni Rodrigo

Duterte na walang teritoryo ang rebolusyonaryong kilusan.Itinatanggi niya ang katotohanang nakatayo sa buong bansa angmga lokal na demokratikong gubyernong bayan sa antas barangayat ilan nang sa antas munisipalidad.

Sa Central Negros noong Hunyo21, matagumpay na naidaos angkumperensyang bayan sa baryo saisang bulubunduking bahagi ng isla.Umaabot sa 160 kasapi ng sangaysa Partido sa lokalidad (SPL) at mgamyembro ng organisasyong masaang dumalo sa pagtitipon. Ang 90 sakanila ang upisyal na delegado ngasembliya.

Hakbang pasulong sa pagpupun-dar ng kapangyarihang pampulitikang mamamayan sa kanayunan angpagtatayo ng lokal na gubyernongbayan. Bilang pagsasabuhay ng de-mokrasya, malayang hinalal ng mgadelegado ang komiteng rebolusyo-naryo sa baryo (KRB): sangkatlomula sa Partido bilang namumuno,sangkatlo mula sa mga organisas-yong masa at sangkatlo mula sapanggitnang pwersa.

Ang KRB ang magsisilbing taga-pagpatupad ng mga patakaran nggubyernong bayan sa lokalidad.

Bago ang kumperensya, idinaosng SPL ang pagpapasumpa sa mgakandidatong kasapi bilang mga ga-nap na kasapi ng Partido. Dahil dito,lumaki nang 30% ang bilang ng ga-nap na myembro ng Partido. Mayor-ya sa kanila ay mula sa sektor ngkabataan at magsasaka na aktibo atmay kakayahang mamuno sa KRB atisulong sa mas mataas na antas angrebolusyonaryong pakikibaka.

Inilunsad din ang malawakangkampanyang pag-aaral ng Rebolu-syonaryong Gabay sa Reporma saLupa at ang pagbalik-tanaw sa ka-saysayan ng lugar. Nagtagal nangapat na araw ang pag-aaral. Dito,lalong naging malinaw sa mga dele-gado ang kanilang papel sa pagsu-long ng tunay na reporma sa lupa.Humalaw sila ng mga aral mula sanaging mga kahinaan at kalakasansa nakaraan para paunlarin ang ka-nilang paglaban. Kabilang dito angkanilang karanasan sa pagsulong saharap ng todo-atake ng kaaway atsa panahon ng matinding kontra-diksyon sa loob ng kilusan at kasu-nod na kilusang pagwawasto noongdekada 1980.

Binigyan-diin ng mga panguna-hing lider sa baryo ang obhetibongkalagayan at hanayan ng mga uri salugar sa layuning tukuyin ang pa-ngunahing mga suliranin at mailapatang wastong solusyon sa mga ito.

Matagumpay ding naidaos angmga asembliya ng Malayang Kilusanng Bagong Kababaihan at KabataangMakabayan. Parehong naghalal ngkani-kanilang upisyal ang dalawangorganisasyon. Nagtipon din ang mi-lisyang bayan para sa kanilang reor-ganisasyon, pagsasanay at pagba-balik-aral sa oryentasyon at mga re-gulasyon ng Bagong Hukbong Bayan(BHB). Sa buong organisadong

pwersa, umabot sa 65% ang naka-kuha ng iba’t ibang pag-aaral atpagsasanay.

Pagharap sa mga hamonKaliwa't kanan ang mga opera-

syong militar, saywar, pamamas-lang sa mga inosenteng sibilyan,kontra-mahirap na mga gera"kontra-droga" at laban sa mgatambay sa kabuuan ng Negros. Parasalagin ang mga atakeng ito, nag-balangkas ang KRB ng isang taongprograma para matiyak na tuluy-tuloy ang mga trabaho at magam-panan ng lahat ang nakalatag namga tungkulin.

Nagpanata ang lahat ng delega-do na gagawin ang lahat upang isu-long ang rebolusyong agraryo, pag-papalawak sa baseng masa at pag-papasampa sa BHB. Napaluha sagalak ang mga namumuno sa loka-lidad sa kasigasigan ng mga dele-gado.

"Mula pa noong nagsimula tayosa lebel ng grupong pang-organisa,naging komiteng pang-organisa,umabot sa ganap na samahang ma-sa, at ngayong narating na natinang antas ng KRB, hindi tayo titigilhangga't di natin nakakamit angganap na tagumpay," pahayag ngisa sa mga nanguna sa kumperen-sya.

Napapanahon ang pagtatayo ngKRB para harapin ang pasista atmilitaristang Oplan Kapayapaan ngrehimeng US-Duterte na naglala-yong wasakin ang rebolusyonaryongkilusan.

ANG BAYAN Agosto 7 , 2018 7

Lokal na gubyernong bayan,itinatag sa Negros

Piket sa NutriAsia, marahas na binuwagMarahas na binuwag ng pinagsanib na pwersang pulis at

mga gwardya ng NutriAsia Inc. ang payapang protesta ngmga manggagawa at kanilang mga tagasuporta sa harap ngplanta nito sa Marilao, Bulacan noong Hulyo 30. Mahigitdalawang buwan nang nakapiket ang mga manggagawa ngkumpanya para igiit sa maneydsment na ibalik ang 50manggagawang iligal na tinanggal at ipatupad ang utos ngDepartment of Labor and Employment na gawing regular angmahigit 900 kontraktwal na manggagawa nito.

Katatapos pa lamang ng isina-gawang misa at programa sa piket-layn nang sumugod ang mahigit 70pulis, gwardya at maton na armadong mga bato, batuta at panangga,para buwagin at itaboy ang mgamanggagawa at kanilang mgatagasuporta sa lugar.

Bilang tugon, umupo sila sa ha-rap ng mga pulis at gwardya parapigilang mabuwag ang kanilanghanay. Pinagpapalo sila sa ulo atkatawan.

Labing-isa ang malubhang na-sugatan kabilang si Leticia Retiza,56, na napinsala ang bungo at ilongat kinailangang operahan. Labing-siyam naman ang inaresto at idi-netine, kabilang ang siyam namanggagawa, limang tagasuportaat limang kasapi ng midya. Kinum-piska ang mga selpon, kamera,laptop, ID at pera ng mga inaresto.

Upang bigyang katwiran angpandarahas, naglabas ng kasinu-ngalingan ang NutriAsia at PNP

Meycauayan na nagpaputok umanoang mga aktibista. Iniharap samidya si Edwin Barana na umano'yraliyista na nakuhanan ng shabu atbaril. Pero nang tanungin ng mgamanggagawa, umamin siya na na-kakulong mula pa noong 2016 atbinugbog ng PNP Meycauayan paramagpanggap na aktibista.

Kinagabihan ng araw ding iyon,nagprotesta ang mga tagasuportaat midya sa harap ng MeycauayanPolice Station kung saan idinetineang mga iligal na inaresto. Tinakotat pinagbawalan nila ang mga ka-sapi ng midya na magdokumentong protesta. Nagbanta rin siP/Supt. Santos Mera Jr., hepe ngPNP Meycauayan, na aarestuhinang lahat ng nagpuprotesta.

Alice Guillermo, 80NAGBIGAY-PUGAY ANG PARTIDO Komunista ng Pilipinas kay Dr. Alice Guil-lermo, nangungunang rebolusyonaryong kritiko sa sining. Namatay siya sasakit noong Hulyo 29 sa edad na 80.

Isang higante si Dr. Guillermo salarangan ng rebolusyonaryong kilu-san sa kultura sa Pilipinas. Pinangu-nahan niya ang pagiging mapanurisa sining sa pamamagitan ng pagla-latag ng rebolusyonaryong estetiksbilang pamantayan ng ano ang ma-ganda at hindi. Tagos ang kanyanggagap sa Marxismo-Leninismo-Maoismo sa kanyang mga sulatin nanagkumbina ng kritika sa sining, ka-saysayan ng kultura at pagsusuringsosyo-pulitikal.

Malinaw niyang naipaliwanagang kasaysayan ng kultura at si-ning bilang repleksyon ng pamban-sa at sosyo-pulitikal na pakikibakang mamamayang Pilipino. Para sakanya, sinasalamin ng sining angmakasaysayang bangayan sa pagi-tan ng reaksyon at rebolusyon.Taglay ng bawat likhang-sining angmakauring pananaw ng lumikha ni-to. Kung hindi nagsisilbi ang isanglikhang-sining sa pagpapalaya sa

inaapi at pinagsasamatalahan,nagsisilbi ito sa pagpapanatili ngnaghaharing mapang-aping siste-ma. Alinsunod ito sa pananaw nabahagi ang sining at kultura ng su-peristruktura at ginagamit ng nag-haharing mga uri para supilin angmasang anakpawis.

Ipinakita ni Dr. Guillermo kungpaano nagiging armas ng masanganakpawis para sa paglaya ang re-bolusyonaryong sining at kultura.Isa itong sandata para mulatin angsambayanan, ibunyag ang kabulu-kan ng lipunan at pagkaisahin atpakilusan ang mamamayan sa re-bolusyonaryong paglaban. Nakita niDr. Guillermo sa larangan ng siningat kultura ang labanan sa pagitanng dalawang kampo: ang nagtata-guyod ng "sining para sa kapakananng sining" at proletaryadong sining.Lubos niyang naintindihan ang ta-nong ni Mao Zedong na "para kani-no" ang sining at walang pag-alin-

langang pumanig sa "sining para samamamayan."

Ayon pa kay Jose Maria Sison,sa kanyang parangal kay Dr. Guil-lermo, “Habampanahon na mana-natiling buhay sa alaala ng ban-sang Pilipino si Alice GuerreroGuillermo bilang guro ng rebolu-syonaryong estetiks at bilangkritiko ng sining sa kanyang pag-lilingkod sa pinagsasamantalahanat inaaping mamamayan. Ang kan-yang mga akda sa larangan ng kul-tura at sining, na malawig at maymataas na kalidad, ay napakahusayat nag-aangat sa kanya bilangmaningning na simbolo sa sirkulong mga bayani sa kultura.

... sundan sa pahina 8

Agosto 7 , 2018 ANG BAYAN8

Saan galing ang yamanng pamilyang Campos?SI JOSELITO DEE CAMPOS JR. ang burges-kumprador nanagmamay-ari sa NutriAsia, ang pinakamalaking kum-panyang gumagawa ng mga produktong ketsap, sarsa atmantika sa bansa. Kilala ang kumpanya sa mga produktonitong Datu Puti, Silver Swan, UFC, Papa, Mang Tomas,Jufran, Golden Fiesta at Happy Fiesta. Iniluluwas din nitoang naturang mga produkto sa Europe, Middle East, Asia,Pacific at North America. Noong 2015, nakapagtala angkumpanya ng halaga ng pagmamay-ari (net assets) na dibababa sa P16.8 bilyon.

Anak si Joselito Dee ni JoselitoYao Campos Sr., isa sa mga pinaka-malapit na kroni ng dating diktadorna si Ferdinand Marcos. Bilyun-bil-yong pisong halaga ng nakaw na ya-man ng diktador ang inilista sa ila-lim ng pangalan ni Campos Sr.(Tingnan ang talaan.)

Si Campos Sr. din ang nagtatagsa United Laboratories (Unilab), angpinakamalaking kumpanya ng gamotsa bansa. Para lalong makapagpaya-man si Campos Sr. at mapalawak angkanyang kumpanya, binigyan niMarcos ng ekslusibong lisensya sapag-angkat ang Unilab at itinakdaito bilang pangunahing tagasuplayng gamot ng kanyang rehimen.

Liban sa mga ito, hawak ng pa-milyang Campos ang kalahati ngBonifacio Global City, isang sentrong komersyo at pinansya sa MetroManila. Tumatayong pinuno nito siJoselito Jr, ang mayhawak ngNutriAsia. Liban dito, umuupo siJoselito Jr. bilang direktor ng SanMiguel Corporation at isa pa nitong

kumpanya, angFieldFresh Inc.Labas sa kanyangmga komersyal na interes, itinalagasiyang consul ng Pilipinas para saSeychelles, isang bansang madalasgamitin bilang taguan ng nakaw nayaman at paglalagakan ng pondopara makaligtas sa pagbubuwis.

Sa loob ng mahigit tatlong de-kada, ipinagpatuloy ni Campos Jr.ang trabaho ng kanyang ama saUnilab at kalauna'y naging taga-pangulo at chief executive officernito. Gamit ang insentiba at nakawna yamang ibinigay ni Marcos bi-lang puhunan, higit pang napala-wak ni Campos Jr. ang operasyonat sakop ng kalakalan ng kumpanyasa Indonesia, Thailand, Malaysia,Singapore, Hongkong, Vietnam, atiba pa.

Ipinasa ni Campos Jr. ang pa-mamahala ng Unilab sa kanyangkapatid na si Jocelyn Campos Hessat naghawan siya ng bagong landaspara sa kanyang negosyo sa in-

dustriya ng pagkain at inumin.Noong dekada 1990, itinatag niCampos Jr. ang NutriAsia Inc. ma-tapos niyang bilhin ang Neilcom,UFC, Jufran, Mafran at PapaKetchup, Datu Puti, Mang Tomasat iba pang noo'y maliliit na kum-panyang gumagawa ng mga pro-duktong ketsap at sarsa.

Sa ilalim ni Campos Jr., naki-sosyo ang NutriAsia sa kumpanyangHJ Heinz ng US noong 2000. Humi-walay si Campos sa Heinz noong2006. Katuwang si Eduardo Co-juangco ng San Miguel Corp., binilinila ang Del Monte Pacific Limited,na siya ring nagmamay-ari at suma-saklaw sa operasyon ng Del MontePhilippines. Noong 2013, binili niCampos, katuwang ang HongkongStandard Chartered Bank ng UnitedKingdom, ang Del Monte FoodsConsumer Products sa US sa hala-gang $1.7 bilyon.

"Piket...," mula sa pahina 7Matinding galit at pagkundena

Mula Hulyo 30 hanggang Agosto3, kaliwa't kanang protesta anginilunsad ng mga progresibong or-ganisasyon sa buong kapuluan atmaging sa ibayong dagat para ma-riing kundenahin ang dispersal saNutriAsia. Tampok dito ang mgapagkilos ng mga progresibong or-ganisasyong kabataan sa iba'tibang unibersidad; mga manggaga-wa sa harap ng punong-himpilan ngDOLE sa Intramuros, Manila; mgamigrante sa pangunguna ngBayan–USA sa harap ng Philippine

Consulate sa New York at LosAngeles, California. Lumaganap dinsa internet ang kampanyang#BoycottNutriAsia.

Naglabas naman ng pahayag ngpagkundena ang National Union ofJournalists of the Philippines at angAlterMidya Network. Anila, ang pa-nanakit, pananakot at pag-arestong mga pulis at maton ng NutriAsiasa mga mamamahayag ay direktangpaglabag sa karapatan sa pamama-hayag at karapatan ng publiko saimpormasyon. Pinalaya ang 19inaresto dahil sa protesta.

Ayon sa Partido Komunista ngPilipinas, "Layon ng marahas nadispersal sa NutriAsia na takutinang mga manggagawang nakiki-baka laban sa mababang sahod,kawalang katiyakan sa trabaho,hindi patas na patakaran sa pag-gawa, at iba pang mapagsaman-talang hakbang. Sa pagpapaka-wala nito ng todong pandarahas,pinagbabantaan ni Duterte angmga manggagawa na kung sila aypatuloy na magpoprotesta, dada-nak ang dugo at sila ay aarestu-hin."

ANG BAYAN Agosto 7 , 2018 9

Pambansang protestakontra SONA, idinaosSa loob ng dalawang taon, mabilis na pinagkaisa ni Rodrigo

Duterte ang iba't ibang organisasyong pampulitika at demok-ratikong sektor laban sa kanyang papet, pahirap at pasistang re-himen. Sa kanyang ikatlong State of the Nation Address (SONA),puu-puong libo ang kumilos sa mga sentrong lunsod sa buongbansa.

Nanawagan ang mga raliyistalaban sa pasista at pahirap na mgapatakaran. Isinigaw nila ang mgaislogang: Tama na! Sobra na! Wa-kasan na! Nagsama-sama ang iba't-ibang grupo sa isinagawang UnitedPeople's SONA noong Hulyo 23 saCommonwealth Avenue, QuezonCity. Dala nila ang panawagang:Itakwil ang Duterte Cha-cha! Laba-nan ang diktadura!

Humigit-kumulang 40,000 angnagmartsa para ilahad ang tunay nakalagayan ng bansa sa ilalim ngisang tiranikong rehimen. Ayon saBagong Alyansang Makabayan (Ba-yan), ito na ang pinakamalaki at pi-nakamalapad na protestang anti-Duterte.

Nanawagan ang Bayan ng pag-wawakas sa rehimeng US-Duterte.Nakiisa rin sa protesta ang mulingpinagsanib na lakas ng mga mang-gagawa—ang Nagkaisa! at KilusangMayo Uno. Dumalo rin ang mga Lu-mad at Moro mula sa Mindanao pa-ra kundenahin ang batas militar saisla. Naroon din ang Kilusang Mag-bubukid ng Pilipinas (KMP) at mgapambansa-demokratikong organi-sasyon ng kabataan at estudyante.Isang araw bago ang SONA,dumating sa UP Diliman ang libu-li-bong delegado ng Southern Tagalogat Central Luzon para lumahok saprotesta. Nagtipon sa kalapit nagusali ng Commission on HumanRights sa loob ng kampus ang mgamyembro ng Liberal Party at kani-lang mga kaalyadong partido.

Nagmartsa ang libu-libong ka-babaihan sa ilalim ng #BabaeAkopara ihayag ang paglaban samacho-pasistang rehimen. Duma-ting din si dating Chief Justice Ma-

ria Lourdes Sereno at kanyang mgatagasuporta. Bago tumungo sa pro-testa, nagdaos ng misa ang mgataong-simbahan para makiisa sapanawagan ng hustisya at demok-rasya.

Luzon. Pinangunahan ng Cor-dillera People's Alliance at Tongto-ngan ti Umili ang United People'sSONA sa Baguio City na nilahukanng daan-daan. Samantala, sa kabilang mga tsekpoynt, matagumpay angprotesta ng Bayan-Ilocos sa hara-pan ng kapitolyo sa Vigan City.

Nagtipon naman ang higit 1,000biktima ng batas militar noong pa-nahon ni Marcos sa pangkalahatangasembliya ng Karapatan-CagayanValley sa Baggao, Cagayan. Nag-martsa sila patungong munisipyobitbit ang panawagang "Never aga-in to Martial law! Tama na! Sobrana!" Sa Tuguegarao City, nagpro-testa rin ang mga kabataan. SaBicol, pinangunahan ng Bayan angmga nagprotesta sa anim na pru-binsya.

Visayas. Nasa 500 ang nag-protesta sa Bohol na pinangunahanng Humabol-KMP-Bohol. Sa Cebu,naglunsad ng magkakasabay naprotesta sa Cebu City, Toledo Cityat Bantayan Islands sa pamumunong Bayan-Central Visayas. Mata-gumpay ding nailunsad sa isla ngPanay ang mga protesta sa IloiloCity, Roxas City at Kalibo, Aklan.Pinangunahan naman ng Bayan-Negros ang protesta sa BacolodPublic Plaza na nilahukan ng higit1,000. Nakiisa rito ang mga magsa-saka at manggagawang bukid ngNational Federation of Sugar Wor-kers. Sa buong isla, naglunsad dinng mga protesta sa Kabankalan,

Dumaguete, at Guihulngan. Kapa-rehong mga protesta rin ang ini-lunsad sa Tacloban City at Catar-man, Northern Samar.

Mindanao. Sa harap ng batasmilitar sa buong Mindanao, higit500 ang lumahok sa protesta samismong poder ni Duterte saDavao City. Hinarang ng PNP angmga delegado mula sa CompostelaFarmers' Association at MARBAIna dadalo sa rali. Nagbarikada na-man ang daan-daang nakiisa saPeople's SONA sa national highwayng Koronadal City. Daan-daan dinang nagprotesta sa Surigao City,kasama ang mga taong-simbahanmula sa Iglesia Filipina Indepen-diente.

Sa Cagayan de Oro City, pina-ngunahan ng mga Moro sa ilalimng Tindeg Ranaw ang pagkundenasa nagpapatuloy na batas militarsa Mindanao, gayundin ang ka-walang-aksyon at suporta nggubyerno sa mga biktima ng gerasa Marawi City. Isang taon namula nang ipinangako ni Duterteang rehabilitasyon at tulong parasa mga biktima ngunit hanggangngayon ay wala pa itong iniusad.Gayundin, inilunsad ang mgaPeople's SONA sa mga syudad ngZamboanga, Cotabato, Marawi,Butuan, General Santos, Valenciaat Kidapawan.

Sa ibayong dagat. Sa US,naglunsad ng mga protesta sa LosAngeles, Washington D.C., Boston,Portland, New York at Chicago.Kinundena ng mga raliyista angnagpapatuloy na pamamaslang atbantang diktadura ni Duterte.

Sa Canada, pinangunahan ngMigrante at Bayan-Canada, angmga protesta sa Vancouver, To-ronto, Montreal at Ottawa. Nag-karoon din ng katulad na pagkilossa Hongkong sa pangunguna ngHongkong Coalition against Du-terte's Tyranny.

Agosto 7 , 2018 ANG BAYAN10

Welga laban sa VECO, ikinakasaNakaambang magwelga ang mga manggagawa ng Visayan

Electrical Company sa pangunguna ng Visayan Electric Com-pany Employees Union (VECEU)–NAFLU-KMU matapos maghainang unyon ng Notice of Strike (NOS) sa National Conciliation andMediation Board (NCMB) noong Hulyo 19. Noong Hulyo 30, bumotoang 107 manggagawa pabor sa pagpapaputok ng welga.

Nangungunang isyu ng mga manggagawa ang mapang-aping sistema sapaggawa (unfair labor practice o ULP) ng kumpanya at tangka nitong pag-buwag sa unyon. Nagbanta ang maneydsment na tanggalin ang mga kasaping unyon sa trabaho dahil umano sa kawalan nila ng respeto at pagsuway sautos ng maneydsment na pumirma sa mga hindi patas na kontrata at ka-sunduan sa paggawa. Lantaran din ang pagpapatupad ng kumpanya ngkontraktwalisasyon sa pamamagitan ng paglipat ng mga trabaho at serbi-syong kasalukuyang ginagampanan ng mga regular nitong manggagawa samga kontraktwal.

Sadya ring nilabag ng kumpanya ang mga probisyon ng collective bargai-ning agreement sa pagkakait sa mga manggagawa ng kanilang mga benepisyosa loob ng mahigit tatlong taon, pakikialam sa pagpaplano ng unyon para saaraw ng paggawa; at pagbabawal na magkaroon ng kinatawan ang NAFLU-KMU sa mga negosasyon at kumperensyang ipinapatawag ng NCMB.

Kampuhan sa LiwaywayNAGKAMPUHAN ANG MGA manggagawa ng Liwayway Marketing Corporation(LMC), sa pangunguna ng Liwayway Workers' Union-ANGLO-KMU sa harapng planta ng kumpanya sa Mandaue City, Cebu mula pa noong Hulyo 24. Ki-nundena nila ang iligal na pagtanggal sa may 100 manggagawa matapos ma-nawagan ng unyon sa DOLE na imbestigahan ang kumpanya. Pinagbantaanding tatanggalin ang mahigit 300 myembro ng unyon.

Ininspeksyon ng DOLE ang nasabing pagawaan at nakitaan ng mga pag-labag gaya ng hindi pagbibigay ng mga benepisyo at iligal na pagkaltas sasweldo. Bukod dito, paso na rin ang kontrata sa DOLE ng dalawa sa apat namanpower agency. May mga manggagawa ring 14 taon nang nagtatrabahosa kumpanya bilang mga kontraktwal.

Ang LMC ang nagmamanupaktura ng mga produktong Oishi at pagma-may-ari ng bilyunaryong si Carlos Chan, ang ika-24 na pinakamayamang in-dibidwal sa bansa.

Bungkalan sa Zambales, tuloyMULING NAGHAHANDA ANG mga magsasaka sa ilalim ng BuklurangMagbubukid ng Balaybay (BMB) at mga residente sa 21 ektarya ng Lot 2777sa Balaybay, Zambales para ituloy ang kanilang bungkalan sa darating naAgosto 9. Ilulunsad nila ang bungkalan para labanan ang pang-aagaw sakanilang lupa ng mga ispekulador sa real estate.

Karugtong ang bungkalan na ito ng bungkalan na inilunsad ng mgamagsasaka noong Hulyo 9. Naputol ang kanilang pagkilos dulot ngpanggigipit at pananakot ng mga armadong gwardya ng mga ispekulador.Regular na pinapatrulya ng mga gwardya ang lugar ng bungkalan parakunan ng litrato ang mga magsasaka. Ipinailalim din nila ang mgamagsasaka sa interogasyon at binansagang mga komunista para bigyankatwiran ang posibleng deployment ng mga yunit ng militar sa lugar.Tatlong beses (Hulyo 19, Agosto 2 at 3) nagtangka ang mga gwardya natuluyan nang ipahinto ang bungkalan ng mga magsasaka.

Noon pang 2010 nakikibaka ang mga magsasaka rito para bawiin angkanilang lupa mula sa mga ispekulador.

Protesta ng mgaTumandok

Sa Tapaz, Capiz, nagprotestaang mga Tumandok noong Hulyo16 laban sa itinayong detatsmentng 61st IB malapit sa KatipunanElementary School sa pangam-bang madamay ang kanilang mgaanak kung magkaroon ng eng-kwentro sa komunidad. Ayon samga residente, perwisyo ang du-lot sa kanila ng presensyang mi-litar. Tuwing nag-ooperasyonang mga sundalo, nasisira angpananim ng mga residente atnatutulog sa kanilang mga bahaynang walang pahintulot.

Piket-protestalaban sa PLDT

Naglunsad ng piket-protestaang mga myembro ng PLDTOrganization of Workers andEmployees for Rights kasama angPLDT Rank and File Union,Mangggawa ng Komunikasyon saPilipinas at Gabay ng Unyon saTelekomunikasyon ng mga Su-perbisor noong Hulyo 31 sa ha-rap ng upisina ng kumpanya saMaynila. Ito ay upang kundena-hin ang inilabas na resolusyon ngCourt of Appeals noong arawding iyon na nagpawalang-bisaat bumaligtad sa kautusan ngDOLE para sa regularisasyon ngmahigit 7,000 manggagawangkontraktwal sa ilalim ng iba’tibang ahensyang kinontrata ngPLDT.

Samantala, marahas na di-nispers at iligal na inaresto ngmga pulis at mga gwardya ngBonifacio Global City ang mgamanggagawa ng Pacific PlazaTowers (PPT) matapos iputokang kanilang welga noongAgosto 6 sa Taguig, MetroManila. Ang PPT ay pag-aari ngmga Campos.

Ipinutok ang welga matapostanggalin ng maneydsment ang17 manggagawa nito na guma-gampan ng mahahalagang tra-baho sa PPT bilang mga elec-trician, tubero, mason, karpin-tero at teknisyan.

ANG BAYAN Agosto 7 , 2018 11

701st Brigade: Mga berdugong Davao OrientalDuguan ang rekord ng 701st Infantry Brigade ng Philippine

Army. Sa ilalim ng magkasunod na kontra-rebolusyonaryongmga oplan na "Bayanihan" at "Kapayapaan," nagsala-salabid angmga krimen nito laban sa mamamayan ng Davao Oriental. Pusakaldin ang naturang brigada sa pagpatupad ng nagdaang OplanBantay Laya 1 at 2 sa Central Luzon.

Sa Mindanao, tumindi ang pana-nalasa ng 701st Brigade nang ipa-taw ni Rodrigo Duterte ang batasmilitar. Dumami ang inokupa nitongmga barangay ng mga magsasaka atkomunidad ng mga Lumad naMandaya. Nagkalat ang mga "peaceand development team" (PDT) samas malawak pang saklaw.

Mga tauhan ng 701st Brigadeang salarin sa ekstrahudisyal napamamaslang sa mga aktibista atmga sibilyan sa Davao Oriental.Dagdag na krimen nito ang iligal napag-aresto, pag-armas ng mga pa-ramilitar na Lumad upang atakehinang kanilang kapwa Lumad at pe-keng pagpapasurender ng mga si-bilyan. Nagsasagawa sila ng mgapambobomba at pangangayon nana nagdulot ng pinsala sa mgasibilyan, kabilang ang pagkasira ngkanilang mga bahay at kabuhayan,at sapilitang paglikas.

Siyam sa 11 bayan at syudad ngprubinsya ang may presensya ng67th IB at 28th IB—ang mga batal-yong kontrolado ng 701st Brigade.Aabot sa 27 barangay at komuni-dad ang tinayuan ng detatsment, at

may 16 na iba pa ang okupado ngmga PDT. Dagdag pa rito ang mgapunong himpilan ng brigada at mgabatalyon. Sa mga komunidad na si-nasakop ng mga PDT, laganap angmga kaso ng pagpatay, pananakitat pananakot, at iba pang paglabagsa karapatang-tao.

Buong unang distrito ng prubin-sya ang sinasalanta ngayon ng 67thIB at ikalawang distrito naman angsa 28th IB. Sa Barangay Malibagosa Cateel, kung saan hindi aabot sa2,000 ang populasyon, naglagayang 67th IB ng tatlong detatsment.May PDT din sa isa sa mga sityo.Maliban dito, lima pang barangayang mayroon ding mga detatsment,at tatlong iba pa ang okupado ngmga PDT.

Mga mangongotong at protektorng iligal na pagtotroso sa lugar ang67th IB. Kasangkapan din angyunit-militar na ito ng lokal na pa-nginoong maylupa sa Boston upanggipitin ang mga residente na sakanya ibenta ang produkto ng mgamagsasaka. Samantala, nagsisilbingarmadong pwersang panseguridadng malalaking kumpanya sa mina sa

Davao Oriental ang 28th IB.

Anino ni PalparanNotoryus sa Central Luzon

ang 701st Brigade sa pagpa-pabakwit ng mga komunidadat pagdukot at pagpaslang sadaan-daang sibilyan at akti-bista. Kilala bilang "PalparanBrigade," sinanay ito ni JovitoPalparan noong 2005-2006nang kumander pa siya ng 7thInfantry Division. Si Palparanang tinaguriang "berdugo" atpaboritong heneral ni datingpresidente Gloria Arroyo. Iti-nalaga ang naturang brigadasa Davao Region noongOktubre 2010, kasabay ngpaglalagi ni Palparan sa

rehiyon bilang tagapayong militarng isang lokal na pulitiko.

Kilalang matapat na tauhan ni-na Palparan at Arroyo si Brig. Gen.Reuben Basiao, ang kasalukuyangkumander ng 701st Brigade. Noong2012, nang pinuno pa si Basiao ng67th IB, nagmistulang mga "ghosttown" ang sinakop nilang mga ba-rangay laluna sa bayan ng Lupon.Kontrolado ang galaw ng mga re-sidente, at iniinteroga ang mgamyembro ng bawat pamilya nangdalawang beses bawat linggo.Lumaganap din ang mga kaso ngpananakit, tortyur, iligal na mgapag-aresto at pagsasampa ng ga-wa-gawang mga kaso sa mga akti-bistang magsasaka. Maliban saala-Palparan na pag-atake sa mgasibilyan, nabantog din si Basiaodahil sa panunuhol niya sa Com-mission on Elections noong 2007upang tiyakin ang pagkapanalo ngmga kandidato ni Macapagal-Arroyo sa Mindanao.

Kabilang din sa mga upisyal ng701st Bde na kilalang tagasunod niPalparan si Lt. Col. Jacob Obligado,ang kasalukuyang kumander ng67th IB. Dati siyang tauhan niPalparan sa 204th Brigade saMindoro, at sangkot sa pagdukotat pagpatay sa mga aktibistang si-na Eden Marcellana at Eddie Gu-manoy. Kasabay ng pagkakalipatng 701st Bde sa Mindanao, nagingpunong upisyal sa saywar si Obli-gado bilang hepe ng Civil MilitaryOperations ng 10th Infantry Divi-sion, kung saan nakapailalim ang701st Brigade.

Pinangunahan ni Obligado angpang-iintriga sa rebolusyonaryongkilusan at pagtakip sa mga krimenng 10th ID. Kabilang dito angpagtatakip sa pagpatay ng mgasundalo sa 8-taong gulang na siRoque Antivo at pagkasugat ngdalawa pang bata, at ang tang-kang panunuhol para patahimikinang kanilang mga pamilya. Inar-masan at pinamunuan niya anggrupong paramilitar na MandayaAncestral Defense Unit na nag-hasik ng teror sa mga komunidadng mga Lumad.

Agosto 7 , 2018 ANG BAYAN12

Mistulang "crackdown" laban sa mga kritiko ng rehimen angsunud-sunod na pagsasampa ng gawa-gawang mga kaso

laban sa mga progresibong lider, aktibista, tagasuporta at magingsa midya ang isinagawa nitong nakaraang dalawang linggo. Gamitnito ang mga lokal na pamahalaan, institusyong sibilyan at mgakorte para lalupang mang-alipusta, laluna ng mga Lumad na luma-laban sa teroristang lagim sa kanayunan.

Pagsasampa ng gawa-gawang kaso,sunud-sunod

Panggigipit. Ipinag-utos noongHulyo 11 ng Palayan City RegionalTrial Court sa Nueva Ecija na ares-tuhin ang dating mga kinatawan ngBayan Muna na sina Satur Ocampoat Teddy Casiño, dating De-partment of Agrarian Reform Sec.Rafael Mariano at Liza Maza ng Na-tional Anti-Poverty Commission. Itoay kaugnay ng binuhay na tatlonggawa-gawang kaso ng pagpatay naisinampa laban sa apat noong pana-hon ng rehimen ni Gloria Macapa-gal-Arroyo. Nag-alok pa ng pabuyaang kampo ni Arroyo para sa pag-dakip sa kanila.

Sa Surigao del Sur, sinampahanng PNP Lianga noong Hulyo 19 ngkasong matinding pagbabanta atpamimilit ang 30 indibidwal dahil sakanilang pamumuno at pagsuportasa pagbakwit ng mga residente mulasa mga militarisadong baryo ngDiatagon. Isa sa “testigo” ng mgapulis si Marcos Bocales, ang lider ngparamilitar na Magahat-Bagani napumatay sa mga lider-Lumad at gu-ro noong Setyembre 2015.

Sa Cagayan de Oro, sinampahandin ng gawa-gawang mga kasongpamimilit at pang-aabuso ng menor-de-edad ang 11 lider at tagapag-tanggol ng karapatang tao. Sa Ge-neral Santos City, siyam na mga li-der, guro at aktibista naman ang si-nampahan ng samutsaring inimben-tong kaso dahil sa protesta noongHulyo 16.

Intimidasyon. Sa Sultan Kuda-rat, hinarang ng militar, pulis at lo-kal na pamahalaan ang prusisyonng mga Dulangan-Manobo para ili-bing ang mga labi ni Datu PakinganGantangan sa kanilang lupaing ni-

nuno. Hinarang ang mga Lumad sasunud-sunod na mga tsekpoynt samahigit 12 oras na byahe mula saKoronadal City, South Cotabatotungong Lebac, Sultan Kudarat. Sabawat pagpapahinto, inililista angmga pangalan ng mga dumalo atkinukunan ng litrato. Iniinterogarin sila, nirerekisa ang mga dala atpilit pinabubuksan ang kabaongdahil may nakatago umano ditongbomba. Pinatawan din ng sari-sa-ring paglabag ang mga drayber ngprusisyon.

Si Datu Pakingan ay isa sa mgalider ng mga Lumad na nagtayo ngkampuhan sa upisina ng DepEdRegion 12 sa Koronadal City. Ina-take siya sa puso at namatay noongHulyo 23 dahil sa hirap na kalaga-yan sa kampuhan. Siya ang ama ngguro na si Jolita Tolino na iligal nainaresto noong Pebrero.

Saywar at paniniktik. Nagpa-kalat ng pekeng impormasyon angNational Intelligence CoordinatingAgency noong Hulyo 31 para isabo-tahe ang isinasagawang Interna-tional Fact Finding and SolidarityMission sa Mindanao. Sa isang textna ipinakalat sa midya, nag-anun-syo ng pekeng mga aktibidad angNICA upang ilihis ang suporta parasa mga bakwit.

Bago nito, nakatanggap angisang bakwit sa Cagayan de OroCity ng mga text mula sa nagpakila-lang ahente sa paniktik. Iniulat dinng mga istap ng Karapatan-Northern Mindanao ang pagbuntotsa kanila noong Hulyo 27 ng pinani-niwalaang mga ahente sa paniktik.

Militarisasyon. Sa Lianga, tu-manggi ang 75th IB sa pamumuno

ni Lt. Col. Jaime Datuin na pumirmasa kasunduang nagbabawal sa ka-nila na magtayo ng kampo sa Bara-ngay Diatagon. Ang kasunduan ayresulta ng dayalogo sa pagitan ngprubinsya ng Surigao del Sur, ngpulis at mga Lumad. Noong Hulyo30, nilisan ng mahigit 1,600 bakwitna Manobo ang gym ng Diatagonpatungong Tandag City dahil sapatuloy na pagbabanta ng 75th IBat kawalang-aksyon ng lokal nagubyerno para ipatigil ang ipinatawng mga sundalo na blokeyo sa pag-kain.

Sa Tuburan, Cebu, okupado rinng mga sundalo ng 302nd Brigadeang mga barangay ng Kabangkalan,Amatuga, Mag-atubang at Gimama-a. Pinagbintangan ng mga sundalona mga tagasuporta ng BagongHukbong Bayan (BHB) ang mga re-sidente.

Sa Mt. Province, okupado ng81st IB ang mga barangay ng Dan-danac at Tamboan. Kinampuhan ngmga sundalo ang mga bahay ng mgaresidente, ang dap-ay ng mga katu-tubo at ang lokal na paaralan. Pi-nagbabawalan ng mga sundalo angmga residente na mag-ani sakanilang mga sakahan.

Noong Hulyo 27, pinalibutan ng1st IB at 730th PAF Combat Groupang kabahayan sa Barangay LaiyaAplaya, San Juan, Batangas. Pum-westo ang mga sundalo sa tapat ngkampuhan ng mga magsasaka atsinira ang bakod nito. Ito aymatapos lumaban ang mga resi-dente sa demolisyon ng kanilangmga bahay na isinagawa ng mgatauhan ni Federico Campos IIInoong Hulyo 23.

Iligal na pag-aresto. Iligal nainaresto ng 81st IB ang magkapatidna sina Edmond, 49, at SaturninoLazon, 40, noong Hulyo 21 sa Ba-rangay Dandanac, Besao, Mt.Province. Nasa kanilang taniman saSityo Ambaguio ang magkapatid

ANG BAYAN Agosto 7 , 2018 13

Pagtatayo ng malaking dam sa Ilocos, tinutulannang dumating ang sampung sun-dalo sa pamumuno ni 1st Lt. JadeLyzterdan Padinas Gavino. Pinag-bintangan silang mga kasapi ngBHB at pinagbantaang papatayinkung hindi magbibigay ng impor-masyon hinggil sa BHB. Dinala silasa PNP Besao at sinampahan nggawa-gawang kaso ng pagpataykaugnay ng naganap na ambus ngBHB sa 81st IB noong Hulyo 14-15.

Sa Sta. Cruz, Manila, dinakipng mga di nakaunipormeng pulisnoong gabi ng Agosto 3 si FrancisLaura, myembro ng Panday Sining,sa kampanyang “kontra-tambay”ni Duterte.

Pang-aagaw ng lupa. NoongHulyo 30, pinagbawalan ng BasesConversion and Development Aut-hority at kumpanyang Aqua Planetang mga Aeta na dumaan sakanilang lupang ninuno sa SityoHaduan, Mabalacat City, Pampa-nga. Pinalilikas rin sa loob ng pi-tong araw ang mga magsasaka'tkatutubo ng Barangay Arengurenpara sa pagtatayo ng New ClarkCity.

Pamamaril. Noong Hulyo 20 saEB Magalona, Negros Occidental,tinangkang patayin ng armadongmga lalaki si Nelson "Tay Pito"Sadsad, pangulo ng HaciendaMargarita Farmers Association-National Federation of SugarWorkers. Hindi siya inabutan sakanyang bahay kung kaya pinag-balingan at pinagbabaril ng mgasalarin ang alagang kalabaw ataso.

Pinaputukan noong Hulyo 28ang dyip na lulan ang 23-kataongtim na mag-iimbestiga sa mga ulatng pagdukot at iba pang paglabagsa karapatang-tao sa BarangayMontes Callagan, Atimonan,Quezon. Noong Agosto 2 sa Bara-ngay Poblacion, Padre Burgos ngparehong prubinsya, tinutukan niPolice Chief Inspector Rizaldy Me-rene ng baril at pinagbantaangpapatayin si Jake Castro, isangmyembro ng fact-finding team ngKarapatan.

NOONG HULYO, TATLONG beses na nagprotesta ang mamamayan ngIlocos Sur para labanan ang planong pagtatayo ng proyektong dam naGen. Gregorio del Pilar Impounding Project sa Buaya River. Sasaklawin ngnaturang dam ang 5,000 ektaryang lupa sa mga bayan ng Salcedo at Gre-gorio del Pilar, Galimuyod, Sta. Lucia, Sta. Cruz at ilang bahagi ng Candon.

Kabilang sa mga tinututulan ngmga residente at lokal na upisyal ngSalcedo ang dislokasyon ng isangbarangay at dalawang sityo, posib-leng pagbaha sa iba pang barangayat paglubog ng mga kalsada kapagitinuloy ang konstruksyon ng dam.Nababahala rin sila sa iminumung-kahing relokasyon at pagkawala ngkanilang kabuhayan. Naninindigansila, kabilang ang meyor ng Salce-do, na hinding-hindi sila papayagna itayo ang dam.

Tinutulan na nila ang pagtatayonito noon pang 2014 nang nag-sagawa ng konsultasyon ang Natio-nal Irrigation Agency sa lugar.Ipinalabas ng ahensya na itinatayoang dam para sa irigasyon ng kalapitna mga sakahan pero hindi itohiningi o tinatanggap ng mga resi-dente. Binatikos nila ang pagtutuloysa proyekto nang walang pahintulotmula sa mga katutubong Bago, Kan-kanaey at Itneg na nasa lugar.

Pinsala ng mga megadamSa buong mundo, may 50,000

dam na itinayo para lumikha ngelektrisidad. Pinalalabas na angmga ito ay para din sa irigasyon,pagkontrol sa baha at transpor-tasyon. Nagresulta ang mga ito sapagbaha ng daanlibong ektaryanglatian, kagubatan at sakahan. Saulat ng mga internasyunal na orga-nisasyong kontra sa malalakingdam, umaabot sa 80 milyong ma-mamayan ang napalalayas sa kani-lang ng komunidad dulot ng mgadam. Marami ring klase ng hayopang nauubos dahil nawawalan silang natural na tirahan.

Kung pagsasamahin, umaabotsa $2 trilyon ang gastos para sapagtatayo ng malalaking dam. Masmataas nang abereyds na 56% anggastos sa konstruksyon ng malala-king dam kung ikukumpara sa

tantyang gagastusin ng nagtatayonito. Mayorya sa mga dam ay pam-publikong imprastruktura at sa ga-yon ay binabalikat ng mamamayanang gastos na karaniwa'y inuutangsa mga intenasyunal na institus-yong pampinansya.

Nagdudulot ng malalakingproblema ang pagtatayo ng mgadambuhalang dam. Liban sa sinisiranito ang kalikasan at napapalayasang mamamayan, hindi nito epek-tibong nagagawa ang mga ipinapa-ngakong benepisyo. Nito lamangHulyo 27, gumuho ang megadam saAttapeu, sa katimugang bahagi ngbansang Laos. Sa halip na kontrolinang baha, ito pa ang naging sanhing malaking pagbaha. Umaabot sa31 ang napatay, daan-daan angnawawala at 6,600 residente angnawalan ng mga tirahan. Sinimulannoong 2015 ang konstruksyon nggumuhong Xepian-Xe Nam Noyhydropower dam na nakatakdangmatapos sa 2019. Itinatayo angnaturang dam sa kahabaan ng Me-kong River na para lumikha ng kur-yente na ibebenta ng Laos sa kata-bing bansang Thailand.

Lubhang pinalalaki naman angbenepisyo ng dambuhalang mgadam sa irigasyon. Sa mga pag-aaral, makikitang karamihan sasistema ng irigasyon mula samalalaking dam ay hindi maayos nanapapangasiwaan, madalas masiraat di gumagana. Dahil dito, nasa-sayang ang malaking bahagi ng tu-big na dapat napupunta sa mga sa-kahan. Gayundin, kinakain ng mgakanal at dike nito ang mayayamanglupang agrikultural. Karamihan samga sistemang irigasyon mula samalalaking dam ay para sa produk-syon ng mga komersyal na pananimat napakamahal. Sa gayon, hindi itonapapakinabangan ng maliliit namagsasaka.