ISTORIJSKI/POVIJESNI/

HISTORISKI

RAZVOJ RAČUNARA

Potreba za sredstvima koja će omogućiti

čuvanje, prenos i obradu informacija postoji

od prvih dana ljudske civilizacije.

Računanje je staro koliko i čovječanstvo. Prvi

znakovi kojima su ljudi bilježili članove

plemena, stoku, zemljište, vrijeme urezivani

su u kamenu, na drvenim stupovima i sl.

Tokom razvoja ljudskog društva problem

obrade podataka je stalno prisutan.

U početku je ljudski mozak jedino sredstvo

koje može da primi i koristi podatke.

Porastom broja podataka čovjek traži

pomoćno sredstvo za lakšu obradu.

Prve tablice za računanje zvale su se abaci i

nisu samo omogućile računanja nego su i

uvele koncept pozicionog označavanja, koji i

danas koristimo.

Posljednjih sto godina dolazi do naglog

razvoja tehnologija koje znatno unapređuju

čuvanje i prenos informacija (fotografija,

kinematografija, telefon, radio, radari i

televizija).

ABAKUS

Prvo sredstvo koje je pomoglo prilikom

obrade podataka zvalo se abakus (engl.

abacus) – (500 g.p.n.e.) .

Abakus je mehaničko pomagalo koje se

koristi za računanje.

Na standardnom abakusu može se sabirati,

oduzimati, dijeliti i množiti.

ABAKUS

Abacus je pravougli okvir s nekoliko paralelnih žica.

Svaka žica ima sedam kuglica, dvije iznad i pet

ispod horizontale.

Brojevi se predstavljaju pomicanjem kuglica. Gornje

dvije kuglice imaju vrijednost 5 a donje 1. Pomoću

ove sprave se mogu vršiti sve aritmetičke operacije.

Krajnja desna kolona je kolona jedinica; sljedeća kolona

na levo je kolona desetica, pa zatim kolona stotina itd.

Nakon što je u donjem delu uračunato 5 kuglica rezultat se

"prenosi" na gornji deo; nakon što su obe kuglice u

gornjem delu uračunate, rezultat (10) prenosi se na

sljedeću kolonu slijeva.

Današnji abakus

Abakus i danas koriste vlasnici radnji u Aziji i

"kineskim četvrtima" u sjevernoj Americi. Njegova

upotreba se i dalje uči u azijskim školama.

Jedna od praktičnih upotreba abakusa jeste da

djeca nauče jednostavnu matematiku, a posebno

množenje; abakus je odlična zamena za učenje

tablice množenja na pamet, što deci predstavlja

posebno težak zadatak. Abakus je odlična alatka za

učenje drugih osnova numeričkih sistema, jer se

lako prilagođava bilo kojoj osnovi.

Odlučujući korak u razvoju računara

napravila je tehnika proizvodnje satova.

Prvi mehanički kalkulator konstruisao je

William Schickard (Vilijam Šikard) 1623.

godine.

Blaise Pascal (Blez Paskal)

Veliki doprinos automatizaciji procesa

računanja dao je francuski matematičar,

fizičar i filozof Blaise Pascal (Blez Paskal)

(1623-1662).

On je bio "čudo od djeteta" čijim se

obrazovanjem bavio njegov otac. Dao je

veliki doprinos matematici i fizici. Zbog svega

toga jedan programski jezik koji je nastao 70-

tih godina XX vijeka nazvan je paskal.

Paskal je 1642. godine, kada je imao samo

19 godina, otpočeo rad na mehaničkom

kalkulatoru koji se naziva Pascaline.

Prvi model je izrađen 1645. godine, a 1652.

godine izrađeno je već 50 prototipova.

Cijena i složenost mašine onemogućili su

dalju proizvodnju, kao i činjenica da je samo

Paskal lično mogao da je popravi. U to

vrijeme, on je već imao druga naučna

interesovanja.

Rad kalkulatora se zasnivao na zupčanicima.

Kasnije verzije su imale 8 zupčanika, što znači

da je kalkulator mogao da računa sa

vrijednostima do 9,999.999. Zupčanici su se

okretali samo u jednom smijeru pa direktan rad

sa negativnim brojevima nije bio moguć, već se

za negativne brojeve koristio takozvani

"komplement (do 9) broja".

Njemački matematičar i filozof Gottfried Wilhelm

Leibniz (Gotfrid Vilfelm Lajbnic) je 1671.

godine izumio spravu - računaljka s bubnjem

(Stepped Reckoner) - koja je mogla da obavlja

sve četiri osnovne aritmetičke operacije, kao i da

izračunava kvadratni koren.

Prvi zaista uspiješni kalkulator je kreirao Šarl

Savijer Tomas de Kolamr (Charles Xavier

Thomas de Colmar) (1785-1870) 1820.

godine koji je nazvan aritmometar. On je

mogao da sabira, oduzima i množi, a i dijelio

je uz intervenciju korisnika. Ove velike sprave

(zauzimale su cio sto) ušle su u široku

upotrebu i prodavale su se još 90 godina.

1833 Charles Babbage: Analitička mašina koja

je imala: memoriju, jedinicu za izračunavanje i

ulaznu i izlaznu jedinicu (zasnovane na principu

bušenih kartica) .

Memorija je bila kapaciteta 1000 riječi od po 50

decimalnih cifara i služila je za smeštanje

promjenljivih i rezultata.

diferencijalna mašina analitička mašina

Konrad Zuse je u Berlinu 1936. godine

razvio računar Z-1. Bio je to računar

sklopljen u dnevnoj sobi Zuseovih roditelja

od dijelova dječije slagalice i

jeftinih mehaničkih elemenata koji su za

druge potrebe mogli da se kupe u prodavnici.

Bio je to relejni računar koji je koristio binarnu

aritmetiku. Računar nije proradio zbog loših i

nepreciznih komponenti.

1941 Konrad Zuse je razvio prvi digitalni

kompjuter namijenjen za opšte potrebe koji je

bilo moguće programirati sa svim aritmetičkim

operacijama, nazvan Z3.

Mašinu Z3 koju mnogi smatraju da predstavlja prvi elektromehanički digitalni računar koji je

potpuno pod kontrolom programa.

Ovaj računar je uništen 1944. godine u toku rata.

Računar je izgrađen od 2000 releja, za računanje je koristio binarnu aritmetiku.

1944 Howard Aiken i Grace Hopper razvili

MARK I, elektro-mehanički kompjuter, korišten

u US mornarici za ozbiljnije proračune.

Bila je to elektromehanička mašina koja je

izvršavala komande korak po korak a naredbe

su se unosile uz pomoć papirne trake,

kartonskih kartica ili prekidača,

1945

Grace Murray Hopper je radila u privremenoj zgradi iz Prvog svjetskog rata na Univerzitetu Harvard.

Na računaru Mark II ona je pronašla prvu “računarsku bubu” - muhu koja je nastradala od struje. Prilijepila ju je na dnevnik računara i kad bi kasnije mašina stala (što se često dešavalo) rekli bi da "uklanjaju bube" (engl. debugging) iz računara.

Prva buba i dalje postoji u National Museum of American History of the Smithsonian Institutions.

Riječ buba i koncept uklanjanja ranije je vjerovatno koristio Edison, ali se pretpostavlja kako je ovo prva potvrda da se taj pojam primjenjuje na računare.

30. jun 1945: John Von Neumannov (Fon

Nojman) je napisao naučni rad u kojem je

opisao princip rada računara u kojem su

pohranjeni programi. Ovaj prikaz računara je

omogućavao pohranjivanje programa i

podataka u memoriju računara.

John von Neumann je proglašen jednim od najvećih

matematičara 20. vijeka. Radio je u timu koji je razvijao

prvi elektronski računar ENIAC i bio je glavni dizajner

računara EDVAC

1946-1948

1951

1954 IBM

Od sredine 70-tih godina počeo je razvoj

mikroračunara na bazi mikroprocesora.

Prvi takav računar je Altair 8800 iz 1975. godine

zasnovan na Intel procesoru 8080A. Imao je 256

bajtova memorije, nije imao nikakav softver, a

programirao se na mašinskom jeziku.

Zanimljivo je da su programski jezik Basic za Altair razvili

Bil Gejts i Pol Alen koji su kasnije osnovali firmu

Microsoft.

U našoj zemlji je posebno bio popularan

računar Sinclair Spectrum koji je za to vrijeme

podržavao jako dobru grafiku i omogućavao

razvoj jako dobrih igara.

Kao izlazni uređaj koristio je standardni

televizor, a za ulaz i skladištenje korišćen je

standardni kasetofon.

1976. god. Apple I: Steve Jobs i Stephen

Wozniak su se iz hobija bavili računarima i

razvili računar koji su nazva Apple I. Računar

se prodavao sastavljen ili u dijelovima, sa

uputstvom za sastavljanje.

Apple I Apple II

Početkom 80-tih godina

(1981) i prestižna firma

IBM je pustila svoj prvi

personalni računar,

takozvani IBM Personal

Computer (IBM-PC) koji je

bio zasnovan na procesoru

Intel 8086.

Prvi IBM-PC su imali brzinu

procesora od 4.7MHz,

unutrašnju memoriju od

128KB, disketnu jedinicu

od 5.25", a disk (koji nije

bio obavezan) je imao

kapacitet od 10MB.

1981. god. Microsoft DOS, operativni

sistem programiran u IBM PC.

1983. - IBM predstavlja novi računar IBM

PC/XT (Extended Technology) s memorijom

od 128 do 256 kB i diskom od 10 MB.

1985. god. Microsoft Windows, Microsoft

je razvio OS sličan kao Apple-ov.

1990. god. pojavljuje se Geoworks,

konkurencija Microsoft Windows-a, ali nije

dobro prošao.