294
 T O g l i V O M N I L O R A . 1 3 . X e n o p o l W o r t s R o m n o l l o r . V o l I V . t

Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 1/293

  T O g l i V

O M N I L O R

A . 1 3 . X e n o p o l W o r t s R o m n o l l o r . V o l I V .

t

Page 2: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 2/293

V l a d T e p e e

s

.

v .

  1 . y

 

Page 3: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 3/293

1 . .

C A .

I T

o

r

  t

 

r

5

t e t a n e e l M i r e

o

a

.

4 7 4 ,

,

Page 4: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 4/293

T O E I A

A I M

I I d O l i

L u N

4 . b . X E N O V O L

P R O F E S Q R L A U N I V E R S I T A T E A D I N I A S I M E M B R U A C A D E M I E I R O M A N E .

M E M B R U T I T U L A R A L I N S T I T U T U L U I D I N F R A N T A .

E D I T I A I l l - a r e v A z u t 6 d e a u t o r

t o g r i j i t a I

t l r i u t a l a c u r e n t d e

I . V L A D E S C U

D O C E N T D E I S T O R I A R O M A N I L O R L A U N I V E R S I T A T E A D I N B U C U R E V I

N u s u n t ; v r e m l l e s u b a r m s - 0 = 1 1 m ;

d b l e t u l o m s u b v r e m r .

M I R O N C O S T I N .

V O L U M U L I V

E P O C A L U I T E F A N C E L / W A R E

1 4 5 7 - 1 5 4 6

E D I T U R A « C A R T E A R O M A N E A S C A » B U C U R E M

0 8 6 .

9 t 7

Page 5: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 5/293

  4 4 3 1 . 6

W o g e - - 1 1 7

Page 6: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 6/293

S u b t i t l u l d e E p o c a l u i t i t e f a n c e l M a r e a m c u p r i n s t i m p u l

l u p t e l o r c e l o r m a r i a l e M o l d o v e i p e n t r u p i i s t r a r e a n e a t A r n 6 r e i ,

l u p t e c a r e s u n t o v r e d n i c A u r m a r e a c e l o r s u s t i n u t e d e M u n t e n i a

s u b M i r c e a c e B s á t r â n s i i n a i n t a s i i s ' á i . C u m s ' a f l i n t i n s 5 b r a t u l

W e i d e l a s u d , a s a s ' a i s t o v i t d e p u t e r i s i a c e l a l t i l r e i d e l a n o r d ,

a s a c A a m b e l e a u c r a u t l a s f A r s i t . M u n t e n i a i n t i l i , M o l d o v a m a i

i n u r m i l , s u b a t o t b i r u i t o a r e a s p a n o t o m a n A .

Page 7: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 7/293

C A P U L I l l

E P O C A L U I S T E F A N G E L M A R E

1 4 5 7 - 1 5 4 6

V L A D T E P E S

I T I N E R E T A L U I S T E F A N

1 . S T E F A N O C U P A T R O N U L M O L D O V E N E S C

L u p t e l e e u P e t r u A r o n .

P e t r u a l 1 1 1 - l e a A r o n b a t â n d

u c i g a n d p e B o g d a n a l I I - l e a t a t u l l u i S t e f a n c e l M a r e , a c e s t a

s c ' ä p a s e I n M u n t e n i a u n d e g a s i s e a d a p o s t

i a j u t o r l a c u r t e a l u i

V l a d T e p e * c a r e d o m n i à p e a t u n c i i n a c e a O r a * i c a r e I i d a d f i

m i j l o c u l d e a r a z b u n a m o a r t e a t a t u l u i s ä u , a l u n g â n d d i n s c a u n

p e u n c h i u l s a u P e t r u . U r e c h e n e s p u n e a n u m e , c ' ä r a d i c a t u - s ' a

d e l a T a r a M u n t e n e a s c a S t e f a n V o d a c a m u l t a m u l t i m e d e o a s t e

m u n t e n e a s c a * i d i n t a r a a d u n a t a * i a i n t r a t i n M o l d o v a * * 1 s i l i n d

s p r e s c a u n u l S u c e v e i i - a i e * i t i n n a i n t e P e t r u V o n A r o n l a s a t

l a D o l j e * t i i s ' a u l o v i t i n z i v a d e J o i a m a r e , A p r i l I n 1 2 , * i i n f r a n s e

S t e f a n V o d a p e A r o n V o d a ;

c i A r o n V o d a n u s e l a s a c i d e i z -

n o a v a s e b u l u c i a l d o i l e a r a n d * i s e l o v i c u S t e f a n l a O r b i c ,

i a r ä i i z b a n d ì S t e f a n V o d a '

i p r i n s e p e A r o n * f i t a i a c a p u l d u p a

c e a d o m n i t d o i a n i 1 .

S t e f a n c e l M a r e , p u n â n d m a n a p e p u t e r e i n M o l d o v a , l a

1 2 A p r i l 1 4 5 1 i n z i v a d e J o i a m a r e 2 , e l a p u t u t s a f i e a j u t a t d e

V l a d T e p e § a l M u n t e n i e i l a u r c a r e a s a p e t r o n , d e o a r e c e V l a d

U r e c h e I n L e t o p i s e t e ,

I ,

p . 1 1 7 . C f . C r i t i c a d - l u i N . P o p o v i c i , C h r o n i q u e

d ' U r e c h e , p . 3 7 - 3 8 . U r e c h e a r a t ä g r e s i t e h S t e f a n a r f i t h i a t p e P e t r u A r o n , d u p l i

  U v o m v e d e h m a l j o s .

S t a b i l i r e a a n u l u i u r c A r e i l u i S t e f a n c e l M a r e i n s c a u n 1 r i f 6 t i s a z A o a r e

c o r e g r e u t h l i . V e z i A d a o s u l l a s f h r s i t u l v o l u m u l n i a c e s t u l a .

Page 8: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 8/293

1 2

I S T O R I A H O M A N I L O R

d o m n i à i n M u n t e n i a i n c s á . d i n 1 4 5 6 . I n c o n t r a l u i t o t u § i i n d r e p -

t a n d u - 0 i n c u r â n d a r m e l e , v o m v e d a . c r i S t e f a n c e l M a r e a d a o g e ,

p e I â n g à n e r e c u n o § t i n t a , § i g r e § a l a c e a m a i m a r e p o l i t i c A a i n -

t r e g e i s a l e v i e t i , g r e § a l a f r i p t u i t r i i n i u t a l a t i n e r e t e i § i p e c a r e

o p l r i t i i n u r m i l c u c e l e m a i g r e l e

P e t r a A r o n f u g i n d i n P o l o n i a d i r e i a t o c r n a i i n a n u l d e

m a i i n n a i n t e , I i f i l c u s e a c e l j u r A m i i n t p r i n c a r e s u p u n e d t o a t e

p u t e r i l e v i i a l e p o p o r u l u i m o l d o v a n s u p r e m a t i e i p o l o n e , r e g e l e

C a z i m i r a l I V - l e a c r e z i i d e c u v i i n t i l á a j u t e f o s t u l u i s k i v a s a l ,

n e p u t i l n d c u n o a t e s c o p u r i l e l u i S t e f a n . D o m n u l M o l d o v e i p u -

s t i a z à P o c u t i a , i a r P o l o n i a f i i n d i n c u r c a n i n r k b o i u c u

o r d i n u l T e u t o n i c s e a r ä T ä p l e c a n a r e c u n o a § t e p e S t e f a n d e

d o m n , c e e a c e c o n v e n a

i l u i S t e f a n c a r e a v e à n e v o i e d e a ' § i

a s i g u r à t r o n u l s r i u d e c u r â n d d o b a n d i t . S e f a c e d e c i o i m p r i c a r e

i n t r e r e g e l e P o l o n i e i

i S t e f a n a l M o l d o v e i , a c e s t a f r i g i l d u i n d

r e g e l u i a ' i r e c u n o a § t e s u z e r a n i t a t e a , i n c i t r e g e l e n u m a i a v e à

n i c i u n i n t e r e s a ' l s c o a t e p e S t e f a n ; h a d i n c o n t r i l l i l s a n d u ' l i n

s c a u n , i n s 6 a a p o s t i n d p e P e t r u A r o n i n P o l o n i a , t r e b u i à

n f ä n t i n 6 p e S t e f a n i n a s c u l t a r e , p r i n t e a m a u n u i c o n c u r e n t p e -

r i c u l o s , p o l i t i c A p e c a r e a m v 5 z u t ' o p u s ' A § i m a i i n n a i n t e i n l u c r a r e

d e r e g i i . P o l o n i e i f a t à c u M o l d o v a . P r i n a c t u l d e i m p à c a r e I n -

c h i a t

1 4 5 9 , s e h o t i l r q t e c a S t e f a n s r i r e c u n o a s c 6 s u p r e m a t i a

c r a i u l u i p o l o n , i a r r e g e l e s i l n u i n v o i a s c i l l u i P e t r u A r o n , a s e

a p r o p i à m a i m u l t d e h o t a r e l e M o l d o v e i d e c A t p i l n r i l a S m o t r i t .

P r i n a c t u l d e i n c h i n a r e , S t e f a n r ä g g d u i à r e g e l u i d e a n u s e i n -

d r e p t à 6 1 1 1 1 a l t e O r t i , n i c i a a v e a p e a l t c i n e v a d e d o m n , c i

a s l u j i n u m a i r e g e l u i i r e g a t u l u i p o l o n ,

i c r i n d v a f i d e n e v o i e ,

a ' i d a a j u t o r c o n t r a p g g â n i l o r , i a r r e g e l e

i n c u n j u r e e u f a v o a r e a

s a § i t s ' A l a p e r e c a p e s u p u s u l s 5 u , d u p A o b i c e i u l c e v e c h i u 3 .

I n 1 4 6 2 s e r e i n n o e § t e t r a t a t u l i n t r e S t e f a n

i C a z i m i r p r i n c a r e

r e i n n o i r e i n t r e a l t e l e s e i n d a t o r e a z 6 S t e f a n a n u r g p i l a e l n i c i

o p a r t e d e p i l m â n t ( s e i n t e l e g e d i n P o l o n i a ) § i a d e d a l - A d e f A r i l

p u t e r e t o a t e a c t e l e i d r e s e l e c a r e a r p u t e i t a d u c e v r e o d a u n 6

r e g e l u i p o l o n

o r e n u n t a r e i n d i r e c t r i l a s t i l p e t n i r e a P o c u l l e i 4 .

A s t f e l i n c e p a . i S t e f a n c e M a r e c a r i e r a l u i p o l i t i c à , p r i n

r e c u n o a 5 t e r e a s u p r e m a t i e i p o l o n e , n e c e s i t a t e n e i n l r i t u r a b i l à p e n t r u

a c e l e t i m p u r i . C e e r a s ' a s e d e s v o l t e d i n a c e s t e m i c i

o b i p u i t e

i n c e p u t u r i , s e p u t e a c u n o a t e t o t a t a d e p u t i n c a § i f o r m a § i

n a d r i m e a a r b o r e l u i v i i t o r

d i n o d r a s l a c e r i l s a r e d i n p à m f m t .

S i c i i t o a t e a c e s t e a a t A t a s e p u t e à p r e v e d e à c h i a r d i n p r i m e l e

e i z i l e , c s á d o m n i a l u i S t e f a n v a f i r à z b o i n i c i i , c i l c i s p u n e U r e c h e

c g : S t e f a n V o d 5 g r i t i n d u - s e d e m a r i l u c r u r i s i l f a c 6 , n t i c e i c à

3 D o g h i e l , I , p . 6 0 2 . R e p r o d u s I n H u r r a . , D o c . , I I , 2 , p . 1 2 6 , s i I n I . L o g d a n

D o c u m e n t e l e l u i 5 t e j a n c e M a r e , 1 9 1 3 , H , p . 2 6 6 - 2 6 9 . A s u p r a a t a c u l u i P o c u t i e i

v e z i c i t a t e l e I n N i s t o r , D i e M o l d a u i s c h e n A n s p r a c h e a u l P o k u l i e n , 1 9 1 0 , p 6 5 .

4 V e z ' c i t a t e l e I n I , N i s t o r , 1 . c . i n n o t a p r e c e d e n t A , p

4 6 .

 

Page 9: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 9/293

V L A D T E P F

i T I N E R E T A L U i O T R F A N

1 3

s ä a s e z e t a r a , c i d e r d z b o a e s e & I , i m p ä r t i n d o s t i r e i s a l e s t e a -

g u n

i p u n â n d p e s t e e a h o t n o g i

i c d p i t a n i , c a r e t o a t e c a n o r o c

i - a u v e n i t 5 . A c e a s t d m d s u r d n u d i s p l A c e à u n u i t i m p r d z b o i n i c ,

u n o r o a m e n i p e n t r u c a r e l u p t a c r â n c e n d , n e c o n t e n i t a s o v A i r e

i n t r e v i a t d

i

m o a r t e , e r à m a i t r e b u i n c i o a s d d e a l p a s e r i l o r

a e r u l i p e s t i l o r a p a . S e v e d e c d c h i a r i n l u p t e l e c u A r o n V o d d ,

S t e f a n a r d t a s e s e m n e l e i n n a i n t e m e r g d t o a r e a l e s t r d l u c i t e i s a l e

c a r i e r e m i l i t a r e . E l b d t u s e i n s t r u n a t i m p u l u i

i e a ( M u s e u n

s u n e t a r m o n i o s . P o p o r u l m o l d o v e n e s c I l p r i m i c u b r a t e l e d e -

s c h i s e . L a l o c u l n u m i t D i r e p t a t e s e s d v d r s i a l e g e r e a l u i . L a i n t r e -

b a r e a f A c u t d d e e l i n s u s i , d a c d v r o e s c M o l d o v e n i i s d l e f i e d o m n ,

t a r a a d u n a t d i z b u c n i i n t e u n l u n g s t r i g d t d e b u c u r i e , d i n c a r e

s e p u t u r ä c u l e g e c u v i n t e l e : I n m u l t i a n i d e l a D u m n e z e u s d

d o m n e s t i 6 .

S t e f a n v d z ä n d u - s e s t ä p A n p e s t e M o l d o v a s ' a g A n d i t i n t A i u

a i m p A c A c l a s a b o i e r e a s c d c u d o m n i a l u i , a t i d g ä n d b o i e r i i c d t r e

e l . C h i a r i n 1 4 5 8 , a l d o i l e a a n a l s u i r e i l u i i n s c a u n , a s a d e n u m e -

r o s i s e a d u n a s e r ä b o i e r i i i n j u r u l l u i S t e f a n , e á n u ' i m a i p u t e à

c u p r i n d e p e t o t i i n d o c u m e n t e l e l u i . P e l a n g 5 . A r o n m a i r d m i l -

s e s e r d n u m a i c i n c i c r e d i n c i o s i , d i n t r e c a r e i n s d u n u l m a r e s i

i n s e m n a t , l o g o f d t u l M i h a i l , m a r e l e i n v ä r t i t o r d e t r e b u r i a l a c e l o r

t i m p u r i , a c e l c a r e f u s e s e t r i m i s d e P e t r a A r o n s d s t d r u i a s c d l a

T u r c i p e n t r u i e r t a r e a t r i b u t u l u i c e r u t . A c e s t b o i e r e s t e t r i m i s

t o t d e A r o n , i n n a i n t e a i m p d c l i r e i l u i S t e f a n c u P o l o n i i , i n B a s a -

r a b i a ( M u n t e n i a ) i m p r e u n d c u u n n o b i l p o l o n , M u z i l o d e B u -

c z a c z , d e s i g u r p e n t r u a p u n e l a c a l e o u n e l t i r e c o n t r a d o m n u l u i

M o l d o v e i , u r z i t d i m p r e u n d c u P o l o n i a , d u p d c u m s e v e d e l u c r u l

d i n u n s i n e t d a t d e M u z i l o l o g o i f i t u l u i M i h a i l p e n t r u o s u m d d e

b a n i i m p r u m u t a t d d e l a e l c a n d m e r g e a m i m p r e u n d c i l l d r i i n

B a s a r a b i a . C à a c e a s t d c ' d ' I d t o r i e a l u i M i h a i l f u s e s e f a c u t i t i m -

p o t r i v a i n t e r e s e l o r l u i S t e f a n , s e v e d e d e p e a c e e a e l l M i h a i l ,

n u s e i n t o a r c e d i n B a s a r a b i a i n M o l d o v a , c i t r e c e i n P o l o n i a ,

d e u n d e i n z a d a r s e i n c e a r c d S t e f a n a ' l r e a d u c e i n O r d ' , s p u -

n â n d u ' i i n s a l v - c o n d u c t u l c e ' i e l i b e r e a z d i n a n u l 1 4 6 0 , c d d e

l u c r u r i l e c e t r e b u e u i t a t e s i c a r e s e v o r f i I n t a m p l a t i n B a s a r a b i a

s a u o r i u n d e i n a l t d p a r t e , d e a c e l e l u c r u r i s i d e o n c e a l t e d u s -

m d n i i n u n e v o m m a i a d u c e a m i n t e i n v e c i i v e c i l o r . S e v e d e ,

i n s d c l i l o g o f r i t u l M i h a i l s e s t i e à p r e a v i n o v a t f a t i l d e S t e f a n

d e o a r e c e e l n u d à u r m a r e c h e m d r e i , c i r d m â n e i n P o l o n i a , c u m

o d o v e d e s t e u n a l t s a l v - c o n d u c t e l i b e r a t l u i d e S t e f a n m u l t m a i

t ä r z i u , t o c m a i i n 1 4 7 8 . I n a c e s t n o u s a l v - c o n d u c t , S t e f a n r e 9 -

5 U r e c h e , i n L e l o p i s c i e , 1 , p . 1 1 8 .

8 U r e c h e , I b i d e m . E d c r i t i c l a l u i P o p o v i c i , p . 3 8 .

Page 10: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 10/293

1 4

I S T O R I A R O M A N I L 0 1 1 .

t i t u i e l u i M i h a i l d e o c a m d a t ä s a t e l e l u i d e p e S i r e t i

I i f ä g a c l u e § t e

a i i n n a p o i à § i . c e l e l a l t e , d a c a v a f i c r e c l i n c i o s 7 .

P e t r u A r o n i n s a n u s e p u t e a i m p ä c h c u f e l i u l a d a p o s t i r e i

i n c u v i i n t a t e l u i d e c u r t e a p l e n a

i c a r e s a m ä n à m a i m u l t a

I n c h i s o a r e . E l f u g l d e c i d i n P o l o n i a i n . U n g a r i a c a r e ' l s p r i j i n i s e

I n m a i m u l t e r â n d u r i i n d o m n i i l e s a l e a n t e r i o p . r e . S t e f a n s i m t â n d

d e a d a p - o s t i r e a l u i i n A r d e a l , i n f r u n t a

i m a n i a r e g e l u i u n g u r e s c ,

p r e c u m n u s e t e m u s e d e f u l g e r i l e p o l o n e i p ä t r u n d e i n T r a n -

s i l v a n i a , v r o i n d s a s i l i a s c a p e v o e v o d u l a c e s t e i t a r i , S e b a s t i a n

d e R o g z o n 9 , d e f r i c a n a v a l i r e i , a p r e d à p e r i v a l u l s à u i n m a i n i l e

s a l e . M a t e i C o r v i n ( 1 4 5 7 - 1 4 9 0 ) r e g e l e U n g a r i e i , f i i n d t o c m a i

p e a t u n c i o c u p a t c u V o e m i a § i . a m e n i n t a t d e T u r c i , n u p u t t ] .

i n t a m p i n e , M e a t n e a v a n d c i n e s a i s e i m p r o t i v i a s c a , d u p a

m u l t a p r a d ä c e a u f a c u t , s ' a u i n t o r s i n n a p o i

n i c i o s m i n -

t e a l a " , i n s a

i M i l a p u n e m a n a p e d u § m a n u l s a u " . E x p e d i t i a

s ' a i n t â m p l a t i n a r i u l 1 4 6 1 9 .

M a t e i a u z i n d d e n a v a l i r e a l u i S t e f a n i n A r d e a l , s e h o t a -

r e § t e s a d e e u n s p r i j i n m a i a c t i v p r e t e n d e n t u l u i P e t r u , i t r i m i t e

i n a n u l 1 4 6 2 o s c r i s o a r e v o e v o d u l u i T r a n s i l v a n i e i , i n c a r e

s p u n e : A m a u z i t e a ' P e t r u v o e v o d u l M o l d o v e i e s t e l a v o i , d e

u n d e n o i , d i n o a r e c a r e p r i c i n i b i n e c u v â n t a t e , a m d o r i a l l a v e à

I n p a l a t u l n o s t r u . C e r e m d a r d e l a v o i

i I r a r u g a m

t r i m i t e t i

p e n u m i t u l P e t r u c a t m a i c u r a n d l a n o i . A c e a s t a v à v a f i § i . v o u a

d e f a v o a r e

i l u i d e f o l o s " 1 0 . T o t u * i M a t e i n u p o a t e d a u r m a r e

g a n d u l u i s a u d e r a z b u n a r e c o n t r a d o m n u l u i M o l d o v e i , d e c a t

m a i t A r z i u , i n 1 4 6 7 , f i i n d ' A n a a t u n c i o c u p a t c u r e g u l a r e a d a r a -

v e r i l o r b o e m e .

S t e f a n , i n d u § m a n i n d u - s e c u U n g u r i i , t r e b u i à s ä r e s t r a n g a . "

I n e a l e g a t u r i l e c u P o l o n i i , s p r e a g ä s i l a v r e m e d e n e v o i e a j u t o r u l

t r e b u i n c i o s . - E 1 f a c e d e c i i n 1 4 6 2 u n a c t d e i n c h i n a r e c a t r a r e g e l e

p o l o n , l e g â n d u - s e a n u r e c u n o n t e a l t s t a p A n d e c a t p e r e g e l e

7 N . I o r g a , $ t e f a n c e l M a r e , p . 7 1 . B o g d a n , D o c . l u i

t e l a n c e l M a r e , I I ,

p . 2 7 1 . S i n e t u l l u i M u z i l o d i n A p r i l i e 1 4 6 1 . U l i a n i t z k i , M a t e r i a l ä I I , p . 9 8 . S a l v -

c o n d u c t u l

U M d i n 1 4 6 0 I u n i e 1 2 I n B o g d a n , D o c . l u i $ l e f a n c e l M a

r e ,

I I , p .

2 6 9 ; s a l v - c o n d u c t u l a l d o i l e a d i n 1 4 6 8 o c e l a l t r e i l e a d i n 1 4 7 0 , B o g d a n , I . c . ,

p . 3 0 5 s i 3 4 9 ; c f . N . I o r g a , $ f e f a n c e M a r e , p . 7 1 . O b s e r v 5 m c à s i n e t u l c a r e t r e -

b u e s 4 f i e a n t e r i o r s a l v - c o n d u c t u l u i M t 5 i , d e o a r e c e a c e s t p o m e n e 5 t e d e c e l e p e -

t r e c u t e i n B a s a r a b i a , e s t e d e s i g u r r á u d a t a t d i n 1 4 6 1 , a d i c a p o s t e r i o r s a l v - c o n -

d u c t u l u i c a r e e d i n 1 4 6 0 . S e p o a t e I n c h ' c a s i n e t u l c a r e , d u p i l c u p r i n d e r e a l u i a f o s t

d a t I n t i m p u l c A l ä t o r i e l , d a r e s t e d a t a t d i n S n e a t i n , s t f i f o s t s c r i s d u p ä i n t o a r c e -

r e a l u i M i h a i s i a M i M u z i l o , I n P o l o n i a , s i p o a t e d e c i s A f i f o s t d a t c h i a r d u p 5

s a l v - c o n d u c t u l l u i S t e f a n d i n 1 4 6 0 .

N u m e l e v o e v o d u l u i A r d e a l u l u i a f o s t a f l a t d e m i n e i n t e u n d o c u m e n t

d i n B i b l i o t e c a d i n P e s t a , M a n u s c r i s e l e l u i P r a y , v o l . X I V , p . 2 0 . E r a v o e v o d

a c e l e i t ä r j M e l d i n 1 4 5 3 . I b i d e m , M a n u s c r . K o p r i n i a n e , I , p . 1 1 1 .

9 U r e c h e , I n L e t o p i s e f e , p . 1 2 1 .

D a t a e s t e i n d i c a t A d e C r o n . p u t n e a n ä .

A r h . i s t . , I I I , p . 6 .

I Q E p i s t o l a e M a l / d a r r e g i s , C a s s o v i a e , 1 7 6 4 , a p . P i c o t , C h r o n i q u e d ' U r e c h e ,

p . 9 2 .

 

Page 11: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 11/293

M A D T E P E S S I T I N E R E T A R i l l S T E P A N 1 5

p o l o n , a l - p A s t r à n e s t a m u t a t A c r e d i n t A , a l a p 6 r h c i n s t e a § i i n -

t e r e s e l e , a n u s e a m e s t e c i I n d u § m A n i i l e c o n t r a l u i , c i d i m p o t r i v A

a ' i d a d e § t i r e d e s p r e e l e , a - i s t h p e r s o n a l I n a j u t o r c o n t r a t u -

t u - o r d u § m a n i l o r , § i a l t e l e d e a c e l a § i f e l . S e m a i I n d a t o r e § t e s t e f a n

c A t r e d e m n i t a r i i p o l o n i t r i m i * i d e r e g e § i a n u m e S t a n i s l a v d i n

L e o p o l , M u z i l o d i n C a m e n i t a § i . n o t a r u l r e g e l u i , k n e a z u l l o a n

L a n c a , a n u s l o b o z i p e f i u l h a n u l u i t A t A r e s c p e c a r e * t e f a n f l

a v e A I n p r i n s o a r e , n i c i L i t v a n i l o r , n i c i B a s a r a b e n i l o r , ( M u n t e n i l o r ) ,

n i c i T u r c i l o r , n i c i U n g u r i l o r , c i n u m a i r e g e l u i p o l o n . T o t I n a c e a

z i j u r 6 § i M i t r o p o l i t u l T e o c t i s t § i b o i e r i i l u i * t e f a n c r e d i n t 6

P o l o n i l o r § i d e a r e t i n e p e d o m n u l l o r d e l a v r e u n a c t d e d u § m A n i e

c o n t r a r e g e l u i C a z i m i r " 1 1 .

C h i l l a .

D e a b i à s e I n t o r s e s e * t e f a n d i n e x p e d i t i a l u i

I n A r d e a l § i f l v e d e m c A a t a c A C h i l l a , c e t a t e c e s e a f l i p e a t u n c i

I n s t A p A n i r e a M u n t e n i e i u n i t A c u a c e a a U n g a r i e i .

A c e a s t A c e t a t e t r e c u s e I n d e c u r s u l t i m p u l u i , d e l a I n t e r n e -

i e r e a p r i n c i p a t e l o r I n c o a c e , I n m a i m u l t e r A n d u r i d e l a o t a i l

l a a l t a . A § a p e t i m p u l l u i M i r c e a , e a e r h f A r A I n d o i a l A I n s t A -

p A n i r e a M u n t e n i l o r , d e o a r e c e M i r c e a s e I n t i t u l e a z I d o m n a l

a m b e l o r l a t u r i a l e D u n n - 6 , p A n A l a m a r e a c e a M a r e . P e t i m p u l

l u i A l e x a n d r u c e B u n e a e s t e a M o l d o v e i , p r o b a b i l I n u r m a

u n e i c e s i u n i v o l u n t a r e d i n p a r t e a l u i M i r c e a c A t r A p r o t e g u i t u l

A u A l e x a n d r u c a r e f u s e s e p u s d e e l I n s c a u n u l M o l d o v e i ; c A c i

a m v A z u t c A I n t r a t a t u l d e l a L u b l a u , p r i n c a r e r e g i i U n g a r i e i § i

a i P o l o n i e i p / A n u i a u I m p A r t i r e a M o l d o v e i , s e v o r b e § t e d e C h i l i a

c a d e o c e t a t e m o l d o v e n e a s c A c e e l l A v i n g I n p a r t e a M o l d o v e i

a t r i b u i t à l u i S i g i s m u n d . C h i l i a r A m A n e d e a i c i I n s t A p A n i r e a

M o l d o v e i p A n A l a P e t r u a l I I I - l e a c a r e I n a n u l 1 4 4 8 , p e n t r u a

m u l t A m i U n g u r i l o r d e s p r e s p r i j i n u l d a t i n t r u c A p A t a r e a d o m n i e i ,

& A c e t a t e a l u i l o a n C o r v i n d e H u n i a d e , c a r e o t r e c e l a r A n d u l A u

A t % D a n a l I I I - l e a d o m n u l M u n t e n i e i , f n r u d i t u l § i p r o t e g u i t u l

l u i . 1 2 . S t A p A n i r e a l u i V l a d T e p e . , a s u p r a C h i l i e i e r h d e c i d r e a p t g .

S e v e d e I n s A c A * t e f a n c e l M a r e , c a r e c o n s i d e r a s e p e P e t r u A r o n

c a u n u z u r p a t o r a l t r o n u l u i t a t A l u i A u , n u v r o i h A r e c u n o a s c A

n i c i u n u l d i n a c t e l e s a l e c a l e g i u i t f A c u t e , § i d e c i c u a t A t a m a i

p u t i n I n s t r A i n a r e a u n e i p o s e s i i a O r e l s a l e , m a i a l e s c A U n g u r i i

c e d A n d l u i D a n s t A p A n i r e a C h i l i e i p A s t r a s e r A I n e a u n f e d e

1 1 D o g h i e l , I . p . 6 0 3 , r e p r o d u s i n H u r m . , D o c . , I I , 2 , p . 6 9 2 - 6 9 9 . L a p .

6 9 4 c e t i m : p r a e t e r d i c t u m d o m i n u m n o s t r u m C a s i m i r u m e t s a n c t a m c o r o n f u n

P o l o n i a e a l i u m d o m i n u m n e q u e h a b e b i m u s n e q u e e i s e r v i e m u s " . R e p r o d u s s i d e

B o g d a n , D o c . l u i P l a n c e l M a r e , I I , p . 2 8 2 - 2 9 4 .

1 1

M a l s u s , V o l . I I I , p . 9 2 ( M i r c e a ) ; p . 1 2 7 , ( A l . c e l B u n ) ; p . 1 3 9 , ( P e t r u

a l

I I I - l e a ) .

C h a l c o c o n d i l a n u m e § t e c e t a t e a C h i l i a c ò i i i k i o v

c 6 k t v o 4 c o ,

x a X o o p i n v c o 5 B k a o o " . ( E d . B o n n , p . 5 0 6 ) . I n s u s i s t e f a n c e l M a r e p r i n .

u n h r i s o v a l s A u d i n 1 4 6 0 , i n d i c A d i C h i l l e e r i t i n e k e { d e h o t a r e l e M o l d o v e i .

A r h . i s t . , I I , p . 1 7 4 : L e o p o l e n i l , c e v o r m e r g e l a B r A i l a s a u l a C h i l l s f t p l i p e s t e

3 1 p l A t e a s c A v a m A l a h o t a r I n B a c i i q _ s a n I n B A r l a d " .

Page 12: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 12/293

1 6

t a i r o s i A u o s i A s m o u

c o n d o m i n i u m c u d r e p t d e g a r n i z o a n A . D e a c e e a c r o n i c a p u t n e a n A ,

s p u n e c A l a a t a c u l C h i l i e i I n 2 2 I u n i e 1 4 6 2 a u r A n i t l a p i c i o r p e

S t e f a n V o e v o d U n g u r i i d i n C h i n a 1 3 V l a d T e p e § f i i n d c u m n a t u l

l u i M a t e i C o r v i n , s u f e r i s e § i e l a c e a s t A s u p r e m a t i e u n g u r e a s c A .

D u p A c u m s e v e d e , S t e f a n v r o i à s l f a c A m a i m u l t u n a c t

d e d u § m ä n i e c o n t r a U n g a r i e i , a t a c â n d C h i n a . E l i n s 6 n u s e g A n d i

s A t i n A s a m A c A a c e a s t A l o v i t u r A , i n d r e p t a t A i n c o n t r a U n g u r i l o r ,

a t i n g e i m a i a l e s p e V l a d T e p e § c a r e a r f i t r e b u i t s A l f i e a l i a t f i r e s c

I n l u p t a c o n t r a O t o m a n i l o r .

A m v o r b i t m a i s u s d e g r e § a l a p e c a r e a l e a p t u i t - o S t e f a n

c e l M a r e a t a c a n d p e V l a d T e p e . S A v e d e m c e i n s e m n e a z A o g r e -

§ a 1 A i n p o l i t i c A . U n e o r i c r i t i c a n o a s t r A p o a t e s A n u s e l o v i a s c A ,

n e c u n o s c â n d u - s e b i n e i m p r e j u r A r i l e c a r e I n c u n j u r a u f a p t a § i c a r e

o f A c e a u s A r A s a r A i n c h i p n e a p A r a t i n c a l e a o a m e n i l o r . A l t e d A t i

i n s A m i n t e a s A n A t o a s 1 § i r a t i u n e a c e a m a i s t r a n s 6 § i m a i i n t e l e a p t ä

s u n t s u i t e s A r e c u n o a s c A o p u r t a r e g r e § i t A . P e n t r u c e s ' a i n f A p -

t u i t o a r e a c e a g r e § a 1 A ? D e s i g u r d i n c a u z a m i n t i l o r

§ i a c a r a c -

t e r e l o r i n d i v i d u a l e c e s e a f l a u p e a t u n c i i n f r u n t e a t r e b i l o r ;

b l e a t c h e s t i a g r e § a l e i

s e

p r e f a c e i n a c e a a p e r s o n a l i r á t i l o r

o m e n e § t i a d u s e d e i m p r e j u r A r i l a c o n d u c e r e a s o a r t e i p o p o a r e l o r .

D a c A c u t a r e i n d i v i d u a l i t a t e n u a r f i v A z u t r A u l u c r u r i l e § i n u a r

f i a l e s r A u m i j l o a c e l e , g r e § a l a n u s ' a r f i i n t a m p l a t § i o r g a n i s m u l

p o l i t i c n u a r f i t r e c u t p r i n p r i m e j d i e . I n t r e b a r e a g r e § e l i l o r t r e b u i e

d e c i i n t o a r s 6 p e a l t a , a c e a a u r c A r e i c u t k o r p e r s o n a l i t A t i l a c o n -

d u c e r e a S t a t e l o r , u n i t A c u t e s A t u r a l o r s u f l e t e a s c A p a r t i c u l a r A .

N i c i u n a n i c i a l t a d i n a c e s t e I m p r e j u r A r i n u s t a u i n c ä i n v o i a o a -

m e n i l o r ; n i c i a § e z a r e a c o n d u c A t o r i l o r l a c a r m a S t a t u l u i , n i c i

i n t o c m i r e a o r i g i n a r A a s u f l e t u l u i a c e s t o r c o n d u c A t o r i .

A c e s t e e l e m e n t e s u n t p r o d u c t u l u n o r p u t e r i a s c u n s e § i s u -

v e r a n e . C a r a c t e r e l e § i m i n t i l e s u n t d a t e d e g e n e z a i n d i v i d u a l k ,

i a r v e n i r e a u n o r a n u m i t e p e r s o a n e l a c a r m a t r e b i l o r e s t e o p e r a

e v o l u t i e i c a r e ' § i a l e g e e a , i n a s c u n s a e i a t o t p u t e r n i c i e , e l e m e n t e l e

c u c a r e f A u r e § t e i s t o r i a .

G r e § e l i l e c o m i s e i n c o n d u c e r e a d e s t i n e l o r o m e n e § t i s u n t

t o t a t i l t d e f a t a l e § i d e n e a p A r a t e c a § i f a p t e l e m a r i c e l e a t r i b u i m

c u t o t a § a d e p u t i n A d r e p t a t e n u m a i i n d i v i d u a l i t A t i l o r c e s e i m -

p o d o b e s c c u e l e , a n d e l e s u n t t o t d e a u n a p r o d u c t u l § i a l i m p r e -

j u r A r i l o r i n c a r e s e m i r k ' d e s v o l t a r e a .

D a r s u n t e m ° c l a n d e p r i n § i c u i d e e a c A o a m e n i i f a c i s t o r i a

§ i d e a c e e a s A u r m A i n i n a i n t e c u r a p o r t a r e a b i n e l u i § i r A u l u i ,

i n t e r v e n i r e i l o r , c u t o a t ä p o v a t a i n t e l e a p t A a m i n t e i c a r e n e

i n v a t A s A a t r i b u i m a c e s t e i m p r e j u r ä ' r i u n o r p u t e r i m a i p r e s u s

d e v o i n t a o m e n e a s c 6 .

  B o g d a n , V e c h i l e C r o n i c i a t e M o l d o o e i , p . 2 2 4 . C l . H a s d e u , A r h . h a .

I I I , p . 6 .

 

Page 13: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 13/293

W A D T E P E O 0 1 T I N E R S T A L U I § T I W A N

1 7

S A c e r c e t A m d e c i c i n e e r a V l a d T e p e

i d a c a S t e f a n i n a d e -

v A r c o m i s e s e a t a c a n d C h i l i a , c u m s e z i c e , o m a r e g r e s a l A p o -

l i t i c A ?

2 . V L A D T E P E S D O M N U L M U N T E N I E I 1 4 5 6 - 1 4 6 2

C r u z i m i l e l u i V l a d a l I I - l e a T e p e .

C u u n a n i n n a i n t e

d e a s e u r e a S t e f a n a l I V - l e a p e t r o n u l M o l d o v e i , a c e l a l M u n -

t e n i e i f u s e s e o c u p a t d e V l a d a l I I - l e a , f i u l l u i V l a d I D r a c u l ,

a n u m e i n a n u l 1 4 5 6 1 4 . C A e l e r a f i u l l u i D r a c u l n e - o s p u n e i n t a i

C h a l c o c o n d i l a 1 5 ; a p o i s e c u n o a s t e s i d e p e a c e e a c A T e p e s l a

c o n t i m p o r a n i , p u r t a t o t n u m e l e t a t u l u i s A u , d e D r a c u l , a c e l d e

T e p e s f i i n d o p o r e c l A c e i

s e W i t m a i t a r z i u , d u p A m o a r t e a

l u i , c a n d a m i n t i r e a c r u z i m i l o r s a l e i n f i e r á m e m o r i a l u i c u a c e l

s u p r a n u m e . E l s i - a d o b a n d i t u r A t a l u i p o r e c l A d e l a f e l u l m o r t e i

c u c a r e p e d e p s i a p e a c e i o s a n d i t i d e e l l a p i e r d e r e a v i e t e i , s i c a r e

e r a t r a g e r e a i n t a p a . D e s i a c e a s t A p e d e a p s 6 b a r b a r g s i c r u d i l

e r a f o a r t e i n t r e b u i n t a t A I n a c e l e t i m p u r i d e c r u z i m e s i d e b a r b a r i e ,

t o t u s i n i c i u n u l d i n c o n t h n p o r a n i i s A i n u o p u s e s e i n l u c r a r e

p e o s c a r A a - t a t d e l u t i n g c a d o m n u l M u n t e n i e i . S e i n t e l e g e d e l a

s i n e c A , p e l a n g 6 t a p A , e l i n t r e b u i n t a i t o a t e c e l e l a l t e i s c o d i r i

d e m o n i c e p r i n c a r e s e t r i m e t e à p e a c e l e v r e m u r i u n o m p e c e c a

l u m e .

L u c r u c a r a c t e r i s t i c i n s A p e n t r u s t a r e a p s i h o l o g i c A a a c e s t u i

d o m n c r u d , e s t e c A m a i i n t o t d e a u n a p e d e p s e l e s a l e e r a u i n s o t i t e

d e o t r ä s A t u r A i r o n i c A , c a r e n e a r a t A f i g u r a l u i T e p e s c u a - M a

m a i i n g r o z i t o a r e , c u c a t I l v e d e m g l u m i n d i r A z A n d i n f a t a c e l o r

m a i c u m p l i t e s c h i n g i u i r i . P e n t r u a e n u m A r à n u m a i u n c l e d i n

p e d e p s e l e p e c a r i l e i m p u n e a v i c t i m e l o r s a l e a m i n t i m p e u r m A -

t o a r e l e :

I n t r ' u n r a n d p r i n z a n d e l n i s t e T u r c i , l e o r d o n A e d . - 0 s c o a t A

t u r b a n e l e d i n n a i n t e a s a , c e e a c e T u r c i i r e f u z A n d , c o n f o r m p r e -

s c r i e r i l o r r e l i g i e i l o r , T e p e s o r d o n A s ' A l i s e p r i n z A t u r b a n e l e c u

c u i e d e c a p , s p r e a s e t i n e a m a i b i n e . U n p r e o t , n e c o b o r i n d u - s e

1 1 P l a t t d e u t s c h e C h r o n i k ( c o n t i m p u r a n i i ) i n E n g e l , G e s c h i c h t e d e r W a l a c h e i

p . 7 6 . E r A i n t r o n i n A p r i l i e 1 4 5 6 . H u r m . , D o c . , I I , 2 , p . 7 0 . C o m p . H u r m . D o c .

X V , p . 4 4 . s i r u l i s t o r i c i m u n t e n e s e l e a g A C u c e l e e x p u s e i n V o l . I I I . p . 3 .

C h a l c o c o n d i l a , p . 4 9 9 : 1 3 ) . c i 8 o v

T b v

A p e n t o c k e w

7 C a t a r . O .

U n d o c .

d i n 1 4 3 9 ( A r h .

i s t . ,

I ,

1 1 , p . 8 5 ) e n u m e r l c a f i i a l l u i D r a c u l p c M i r c e a , V l a d

( a l I I - l e a T e p e s )

i R a d u e e l F r u m o s . V l a d T e p e s e s t e a r A t a t p r e t u t i n d e n e t o t C u

p o r e e l a t a t A l u i s A u d e D r a c u l a . D . N i c o l a e s c u , D o c . s l a v o - r o m . , p . 3 , a d u c e t r i c k

u n d o c . d i n 1 3 A u g . 1 4 3 7 s i a l t u l d i n 2 A u g . 1 4 3 9 i n c a r e V l a d D r a c u l c e l M a r k '

a m i n t e s t e p e f i u l s 5 u V l a d ( T e p e s ) . l u s t ' s T e p e s s e ( I A d r e p t f i u l l u i D r a c u l l n e -

p o t u l l u i M i r c e a ( e e l B i i t r A n ) . I . B o g d a n , D o c u m e n t e s i R e g e c t e , p . 6 2 . N u m e r o -

t r i m p e V l a d T e p e s c u I I , f i i n d e f i n u i d e n t i f i c A m n u m e l c V l a d i s l a v C u V l a d

C u t o a t e c r t i n f o n d s u n t a c e l a s i n u m e .

A . D . R e n o p o l . I s t o r i a R o m a n i l o r . V o l . I V .

2

Page 14: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 14/293

1 8

I S T O R I A R O M A N 1 L O R

d e s t u l d e i u t e d e p e c a l I n n a i n t e a l u i , e l p u n e I n t a p e C u c a l

c u t o t . O s p a t e a z a I n t e u n r a n d p e c a l i c i i d i n T a r g o v i § t e a d e

s u f l e t u l m o r t i l o r , § i a p o i d á f o c c a s e i i n c a r e e i m a n c a u , u c i -

g a n d u ' i p e t o t i ; t a i e s i n u r i l e u n o r m a m e , v i n o v a t e d e n u m a i

§ t i m c e c r i m ä , § i p u n e s a l e t i n t u i a s c a i n l o e c a p e t e l e c o p i i l o r l o r ;

p r o h o d e § t e p e u n b o i e r D a n , d e v i u , I n n a i n t e d e a - 1 t r a g e I n

t a p a ; p u n e § i j u p o a e d e p i e l e t a l p i l e u n o r v i n o v a t i , l e u n g e

c u s a r e § i a p o i p u n e c a p r e l e s a l e l i n g a , § i l u c r u m a i I n g r o z i t o r

d i n t o a t e : d u p ä c e i n t a p ä p e t o t i T u r c i i l u i H a m z a p a p , i n t i n d e

o m a s a f a r e a c e i c e s e l u p t a u c u m o a r t e a I n v a r f u l f u r c i l o r ,

r i d e § i b e n c h e t u e § t e I n a c e e a I n c u n j u r i m e I n s p a i m â n t a t o a r e ,

I n c h i n â n d p a h a r e i n s a n a t a t e a T u r c i l o r i n t a p a t i 1 4 1

A s e m e n e a r a p o r t u r i d e c r u z i m i I n f i o r a t o a r e

a r p u t e a f i

p u s e n u m a i p e s a m a I n c h i p u i r e i S a § i l o r c a r e , a v a n d d e r a z b u n a t

c o n t r a l u i V l a d T e p e § o a r e c a r e p e d e p s e c r u d e , d u p a c u m e r a

o b i c e i u l I n a c e l e t i m p u r i , a r f i v r u t s a - i p o n e g r i a s c a m e m o r i a 1 7 .

E l e s u n t I n t a r i t e i n s a § i d e a l t e i z v o a r e , u n e l e d i n e l e e x p u s e

§ i a c e l e a c e l o r a § i I n d o i e l i , c u m s u n t s c r i s o r i l e l u i D a n c e l u i s c o s

d i n t r o n u l M u n t e n i e i d e c a t r e p r e d e c e s o r u l l u i T e p e , V l a d i s l a v ,

§ i c a r e D a n s e p u r t à c a r i v a l a l l u i T e p e § p r i n A r d e a l . I n a c e l e

s c r i s o r i c e t i m c a V l a d f § i a r a t à t u r b a r e a n e c r e d i n t e i l u i c u

c r u z i m e § i n u s e m u l t u m i a n u m a i c u r ä p i r e a b u n u r i l o r , d a r § i

u c i d e a p e a c e i n e g u s t o r i c u m o a r t e c r u n t a § i m i § e l e a s c a , t e a -

g a n d u - i I n t a p a . A d a o g e D a n , i n o a d o u a s c r i s o a r e , c á a

c â n t a r i t I n g a n d u l s a u u r i e § e l e o c a r i , n e r e I n t o c m i t e l e d a u n e ,

u c i d e r i l e m i § e l e § t i , c i u n t i r i l e § i i n c h i s o r i l e c a r o r a a u f o s t s u p u § i

b a r b a t i i c i n s t i t i § i p r e v a z a t o r i a i c e t a t e i B r a § o v u l u i § i t o a t a

c o m u n i t a t e a l o r , I n f r a t i i , p r i e t e n i i , c o n s a n g e n i i , f i i i § i m e m b r i i

l o r , d e c a t r e n e l e g i u i t u l § i c r u d u l t i r a n , D r a c u l , c a r e s e n u m e § t e

V l a d V o e v o d a l p a r t i l o r t r a n s a l p i n e , p e n t r u c a a c e § t i o a m e n i .

t i n c u n o i ( D a n ) 1 8 .

S u n t I n s a § i i z v o a r e m a i v r e d n i c e d e c r e d i n t a c a r e a d e v e r e s c

c r u z i m e l e l u i T e p e . A p m a i i n t a i i s t o r i c u l G r e c C h a l c o c o n d i l a

A c e s t e

i m u l t e a l t e l e s u n t r a p o r t a t e d e P l a l t d e u l s c h e C h r o n i k 9 n E n g e l ,

G e s c h . d e r W a l a c h e i , p . 7 6 .

1 1 V l a d T e p e s n A v A l i s e a s u p r a S a s i l o r d i n T r a n s i l v a n i a M e l t d i n 1 4 5 6 ,

d u p l i c u m o a d e v e r e s t e u n d o c u m e n t d i n a c e l a n a l r e g e l u i V l a d i s l a v c a r e s p u n e :

R e f e r e n t e n o b i s f I d e l i n o s t r o I o h a n n e C o m i n d e H u n i a d e ( c e n u m u r i s e 9 n c l l a

d a t a s c r i s o a r e i , a c a r e t a i n d l e a t i e l u n a r A l i p s e s t e ) , c o m i t e B i s t r i c i e n s i , i n t e l l e x i m u s

c t u a l i t e r i l l u s t r i s W l a d i s l a u s W o y v o d a t r a n s a l p i n u s d o m i n i a p r i u s c o m i t i s I o a n n i s

a c e t i a m c e r t a s v i l l a s n o s t r a s s a x o n i c a l e s c o n c r e m a s s e t e t c o m b u s s i s s e t . ( C o l e c t i a

K e m e n y , I n T r a n s i l v a n i a , V I , 1 8 7 3 , p . 1 5 0 ) . S e v e d e c a V l a d T e p e s v r o i s e s A r A z -

b u n e c o n t r a l u i l o a n C o r v i n o p u r t a r e n e p r i e t e n o a s A a a c e s t u i a . M a l s u s , V o l .

i n , p . 1 0 ; .

l S c r i s o r i l e l u i D a n d i n 1 4 5 9 A p r i l i e 2 s i 1 4 6 0 M a r t i ° 2 I n H u m . , D o c .

X V , p . 5 1 s i 5 3 , a c e a s t a d i n u n n i t p u b l i c a t i i d e m a l t n n a i n t e d e N . f o r g o I n L a -

c r u r i m u d d e s p r e r e p o I n C o n o . l i l e r a r e , X X X V , 1 9 0 1 , p . 1 4 9 ,

 

Page 15: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 15/293

V E J A D T E P E O

§ I T I N E R K T A L t I L § T E F A N

1 9

i p P a p a P i u s a l I I - l e a ( A e n e a s S y l v i u s P i c o l o m i n i ) 1 9 , j d a c ä a c e s t i a

r a p o r t ä p o a t e t o t c e l e s p u s e d e d u s m a n i i l u i T e p e s , a p o i n u t o t

a s a s e p o a t e s p u n e d e o d e s c r i e r e a e r u z i m i l o r s ä v a r s i t e d e T e p e ;

I n B o s n i a , u n d e f u s e s e t r i m i s c u o e x p e d i t i e d e c a t r e M a t e i C o r v i n ,

d u p à c e r e g e l e I l i e r t a s e d i n v i n a l u i c e a m a r e ( s e r i s o a r e a t r ä d ä -

t o a r e e ä t r e s u l t a n u l ) i n 1 4 7 6 . A u t o r u l d e s c r i e r e i r ä m â n e i n m ä r -

m u r i t d e c r u z i m i l e l u i T e p e §

  9

A c e s t e c r u z i m i a v e a u t o t u s i o t i n t ä p o l i t i c A ,

i i n a c e a s t a

s e d e o s e b e ; t e V l a d T e p e § d e m o n s t r i i c e s t ä t u s e r à o d i n i o a r a p e

t r o n u l i m p ä r a t i l o r r o m a n i . M u n t e n i a a n u m e , i n t u l b u r A r i l e i n -

c e r c a t e s u b u r m a s i i l u i M i r c e a c e B ä t r A n , a j u n s e s e i n o d e p l i n ä

a n a r h i e . N i c i u n p r i n c i p i u , n i c i o a u t o r i t a t e n u m a i e r A u r e c u n o -

s e u t e

i r e s p e e t a t e . B o i e r i i , i m p ä r t i t i f u t r e p a r t i z i l e D ä n e s t i l o r

D r d c u l e s t i l o r , s e m â n e a u u n i i p e a l t i i , i a r h o t i i u m p l u s e r ä

t a r a , i n a t n i m e n i n u m a i e r à s i g u r p e v i a t a i a v e r e a s a . P o l i -

t i c e s - t e t a r a e r à d i z u t ä i n t e o a d e v ä r a t ä p r ä p a s t i e . T r i b u t u l

f u s e s e u r c a t l a 1 0 . 0 0 0 d e g a l b e n i , i l u c r u m a i e u m p l i t , M u n t e n i a

t r e b u i à . s à c o n t r i b u i e p e f i e c a r e a n c u 5 0 0 d e c o p i i l a r e i n p r o s -

p ' ä t a r e a i e n i c e r i l o r . A c e a s t ä d u r e r o a s ä r u s i n e i m p u s ä t i l r e i s a l e ,

V l a d T e p e s v r o i à s ä o i n l ä t u r e c u o r i c e p r e t . D e s i v e n i t i n t r o n

c u a j u t o r u l t u r c e s c , e l c a u t à s à m â n t u i e t a r a l u i d e a c e s t t r i b u t

d e s A n g e . D a r p e n t r u a p u t e a i n f r u n t à f u r i a m u s u l m a n ä t r e b u i i i

c e l p u t i n c a i n t a r a l u i s à d o m n i a s e ä o r d i n e a

i l i n i t e a , c a a s t f e l

n u m a i u n g a n d s i o i n i m ä s ä s e s c o a l e i n c o n t r a p g g A n i l o r .

i i n

a d e v ä r V l a d î i a j u n s e s e o p u l

i i n c 6 c u d e s t u l ä g r a b ä . T u r c i i

a p r o p i i n d u - s e d e h o t a r e l e t i l r e i , c A z a i n m A i n i l e l o r c a p r i n s

u n u l d i n o s t a s i i l u i T e p e s . S u l t a n u l I l t r a t ä b i n e s i f i c e r i l s ä

d e s t ä i n u i a s e ä u n d e s ' a r a f l à d o m n u l s ä u . O s t a s u l r e f u z ä

C u

t o a t e

f ä g á d u i n t e l e c e l e m a i a d e m e n i t o a r e . S u l t a n u l i n c e p t i

i n g r o -

z a s c A c u m a r i p e d e p s e ; i z b u t ì i n s ä t o t a t a l d e p u t i n . P o r u n e i

I n s f a r s i t

u e i d à ; m ä r t u r i s i i n s ä s u l t a n u l c ä . d a e ä V l a d a r

a v e à o p u t e r n i e ä a r m a t ä , n u m ' a ' i n d o e s c c ä i n c u r A n d a r a j u n g e

l a o m a r e s t r ä l u c i r e "

.

T u r c u l a d m i r à i n V l a d i n s u s i r e a d e a s e

f a c e t e m u t

i a s e u l t a t d e s u p u s i i s à i , i d e a l u l o c a r m u i r e i o t o m a n e .

M o h a m e d a d u s e c u s i n e p e R a d u c e l F r u m o s , f r a t e l e l u i V l a d ;

a c e s t a p r o p u s d b o i e r i l o r s ä p ä r i l s a s e ä p e d o m n u l l o r

i s ä t r e a c ä

l a e l ; d a r b o i e r i i r e f u z a r ä a c e a s t a d e f r i c a l u i T e p e s . L a a t a - L a

d i s c i p l i n ä a d u s e s e e l n o b i l i m e a c e a p u r u r e a g a t a d e g a l c e a v ä

t r ä d ä r i . C a ' t d e s p r e t a l h a r i , n i s ' a p ä s t r a t o a n e c d o t d c a r a e -

t e r i s t i a U n n e g u s t o r s t r ä i n v e n i s e i n t e u n o r a ; d i n M u n t e n i a .

T f ä g ' a n d l a u n b i r t a s , I i a r ä t 6 t n g r i j i r e a d e s p r e o s u r n A m a r e d e

L i C h a l e o c o n d l i a , P . 5 0 0 . P a p a P l u s a l I I - l e a a p . I o r g a ,

S t u d i i f i d o c . , I I I ,

p . L X X I I L

t

D o c . d i n 1 4 7 6 a p . I o r g a ( 1 . c . , t r i n o t a 5 ) , p . 1 5 5 .

Page 16: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 16/293

2 0

I S T O R I A R O M I N I L O A

b a n i c e a v e A l a e l . B i r t a s u l i i s p u s e : p u n e - t i p u n g a i n d r u m

s i d a c 5 m A n i n u o v e i g 5 s i n e a t i n s 5 , i t i p l ' A t e s c e u p a g u b a 2 1

V l a d T e p e s v e n i s e , c u m a m s p u s , I n d o m n i e c u a j u t o r

t u r c e s c . A c e a s t a r e i e s à d i n s c r i s o a r e a l u i B a s a r a b c e l T a t a r

c A t r e B r a s o v e n i , I n c a r e l e s p u n e , c d n i s t e p r i b e g i p e c a r e i i a d 5 -

p o s t i a u e i , f u s e s e r á p r i c i n u i t o r i i t u t u r o r r e l e l o r ; I n t r e a l t e l e e a . '

a c e i p r i b e g i a d u s e s e r 5 p e V l a d V o e v o d i m p o t r i v a l u i V l a d i s l a v

V o e v o d s i 1 - a u f A i a t 2 2 . A c e a s t 5 j 5 l u i r e n u a r f i p u t u t - o f a c e

B a s a r a b & a r e B r a s o v e n i , d a c 5 . V l a d T e p e s a r f i v e n i t c u p r i -

b e g i i d e l a e i . E s t e d e c i i n v e d e r a t c A V l a d T e p e

a f o s t p u s d e

T u r c i I n d o m n i a T d r e i R o m A n e s t i , s i f a p t u l e a * e s t e i n s g r c i n a t d e

M a t e i C o l v i n , c u r A n d d u p A i n t r o n a r e , c u a p ä r a r e a S a s i l o r d e

n ' A v ä l i r i l e t u r c e § t i , s e e x p l i c A p r i n a c e e a c 5 . U n g u r i i s e s i l i a u a ' s i

i m b u n A i n d a t 5 p e d o m n i t o r i i p u s i d e d u s m a n i i l o r , c e c a c e c u

V l a d T e p e l e i z b u t e s t e c h i a r n u s e p o a t e m a i b i n e .

D u p 5 m o a r t e a l u i H u n i a d e I n 1 1 A u g u s t 1 4 5 6 , V l a d T e p e s

f a c e I n 7 S e p t e m b r i e , u n a c t d e i n c h i n a r e c A t r e L a d i s l a u r e g e l e

U n g a r i e i , i n c a r e a c t e l s p u n e , c 5 v o e s t e s ' A u r m e z e p o l i t i c a l u i

M i r c e a c e l B 5 t r A n s i a u r m a s i l o r s A i , p e n t r u c a l a c a z d e p e r i c o l

d i n p a r t e a T u r c i l o r s ' a p o a t 5 d o b A n d i s c 5 p a r e I n U n g a r i a . T o t u s i

r e l a t i i l e a c e s t e a a t A t d e b u n e p a r a s e t u r b u r A p e n t r u u n m o m e n t .

A n u m e L a d i s l a u r e g e l e s c r i e i n 1 6 D e c . 1 4 5 6 S a s i l o r d i n B r a s o v ,

s ' a d e a a j u t o r l u i D a n ( I I I ) , f r a t e l e l u i V l a d i s l a v , c a r e D a n ,

d e l a d e t r o n a r e a l u i I n 1 4 4 9 , s e g ` A s i à p r i n T r a n s i l v a n i a , s t A r u i n d

a r e c 5 p 5 t A t r o n u l , i n t r u c A t n e c r e d i n c i o s u l D r a c u l V o e v o d c a r e

n e f ä g k l u i s e a t A t e a l u c r u r i p e c A n d i n c 5 n u d o b A n d i s e d o m n i a ,

a c u m a , d u p ä c e a p u s m A n a p e e a , a f ä c u t m u l t e r e l e I n p 5 r t i l e

a c e l e a 2 3 . A c e s t e p r i c i n i d e n e m u l t u m i r i t r e a t o a r e c u p u r t a r e a

l u i T e p e s i s i a u c a u z a l o r i n n e i n t e l e g e r i l e d i n t r e T e p e s s i S a s i i

t r a n s i l v A n e n i , p e c a r i f i r e a c e a c r u n t ä s i p o r n i t à a d o m n u l u i

i i f A c e à s ' A l e p l A t i a s c 5 p r e a s c u m p .

S a s i i a d ' A p o s t i a u l a e i n u n u m a i p e d e t r o n a t u l D a n , d a r

i n c á s i p e u n a l t c o m p e t i t o r l a t r o n u l M u n t e n i e i , p e V l a d C s a l u -

g A r u l , I n c o n t r a c ' A r u i a V l a d T e p e § s e p l A n g e I n o s c r i s o a r e c ' A t r e

S 5 b i e n i , l a i n c e p u t u l c h i a r a l d o m n i e i l u i .

D e l a u n t i m p i n s á u r m a s u l l u i L a d i s l a u , M a t e i C o r v i n ,

c o n v i n g A n d u - s e C A V l a d T e p e § u m b l A s d o r u p 5 c u t o t d i n a d i n s u l

c u T u r c i i s i c á d e c i a r p u l e A a v e A I n e l u n s p r i j i n p u t e r n i c c o n t r a

n e c i e d i n c i o s i l o r , i m p u n e S a s i l o r t ' A c e r e . P r i n o s c r i s o a r e d i n 1 4 5 8 ,

S a s i i s u n t a m e n i n t a t i , & A i n c a z u l c A n d v o r i n c e r c A c e v a n o u

2 1 C h a l c o c o n d i l a , p . 5 1 2 .

2 2

I . B o g d a n , D o c . g i R e g e s i e , p . 9 0 .

2 3 H u r m . , D o c . , X V , p . 4 6 . S c r i s o a r e a l u i L a d i s l a u d e H u n y a d i n I . B o g d a n ,

V l a d r e p o p . 1 0 § i D o c . s i R e g e s i e , p . 6 7 - 7 0 . ( D o c . s i R e g . v o r b e g e d e a c t e l e

v r A j m a § e a l e l u i T e p e * ) .

 

Page 17: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 17/293

V L A D ' T A P E S

L T I N E I R E T A L U 1 § T E F A N

2 1

i m p o t r i v a V o e v o d u l u i , n o i n u ' i v o m a j u t à n i c i n e v o m i n t e r -

p u n e p e n t r u a i m p ä c à l u c r u r i l e .

A t A t c r u z i m i l e l u i V l a d T e p e § c a t § i a p r o p i e r e a l u i d e

U n g u r i t i n t i a u c ä t r e u n s i n g u r s t o p , m a n t u i r e a W e i d i n r o b i a

p ' á g a n u l u i . D e a c e e a c a n d M o h a m e d c e r e l u i V l a d t r i b u t u l d e b a n i

s i a c e l d e c o p i i , p e c a r e p r e d e c e s o r i i l u i s e i n d a t o r i s e r ä a ' l d à T u r -

c i l o r , V l a d r ä s p u n s e s o l u l u i t u r c e s c , c ä t r i b u t u l d e b a n i e s t e

g a t a a l d e e , i a r c e l d e c o p i i n u . S u l t a n u l t r i m i t e a t u n c i p e

u n G r e c , C a t a b o l i n o s , i n c h i p d e s o l l a V l a d , i m p r e u n ä . c u H a m z a

p a v a d i n V i d i n , p e c a r e ' l i n s ä r c i n e a z 6 s ä p u n ä , p r i n s u r p r i n d e r e

m â n a p e V l a d s a u s ' ä ' l d e t e r m i n e s ä v i n ä l a p o a r t ä . V l a d ' M A p r i n d e

i n t r e g u l c o r p d e o s t i r e a

l u i H a m z a , i m p r e u n ä c u a c e s t p a s ä

i n s u § i

§ i

g r e c u l C a t a b o l i n o s i n t a p ä p e

t o t i ,

i n f i g ä n d ,

s p r e b a t j o c u r ä , p e H a m z a p a s a i n t e o t a p ä m a i i n n a l t à . D u p ä

a c e e a t r e c e D u n ä r e a s i p u s t i a z ä c u m p l i t p r o v i n c i i l e t u r c e s t i .

C u m s t a u d o v e z i l e f a p t e l o r a d u s e p â n ä a d ? E l e s u n t

c o n t i n u t e i n i s t o r i c u l b i z a n t i n C h a l c o c o n d i l e 2 4 , p r e c u m § i i n

c â t i v a c r o n i c a r i t u r c i : N e s c h r i , I d r i z s i A l i , c o n s u l t a t i d e H a m m e r 2 5 ,

c a r i c r o n i c a r i d a u a c e l t u r c e s c a l G r e c u l u i r e n e g a t , C a t a b o l i n o s ,

s u b n u m e l e d e I u n i s B e y . S e a r u n c ä o b ä n u e a l ä a s u p r a r a p o r t u -

r i l o r i s t o r i c i l o r g r e c i , d e o a r e c e a r f i f A c u t e d i n a u z i t e 2 6 . D a r o a r e

m u l t e f a p t e a m i n t i t e i n i z v o a r e s u n t d a t e n u m a i d e m a r t u r i

o c u l a r i ? S i c e l e a u z i t e t r e b u e c r e z u t e , c a n d i m p r e j u r ä r i l e n e

i m p u n a c e a s t a . T r e b u e s s ä o b s e r v ä m c á i s t o r i c i i g r e c i n u r a p o r -

t e a z A f a p t e p e t r e c u t e n u m a i i n d e p ä r t a t a M u n t e n i e

§ . 1 f ä r ä

l e g A t u r à c u i n t e r e s e l e S t a t u l u i s i a l e o r a s u l u i i n c a r e t r ä i a u ,

C o n s t a n t i n o p o l e

c i d e a c e l e c

t r e b u i a u s à i n t e r e s e z e p e T u r c i

s i p e G r e c i , d e o a r e c e C a t a b o l i n o s e r à G r e c ; § i s o a r t a l u i n u p u t e à

s ä l e s e n e p ä s ä t o r i p e c o m p a t r i u t i i l u i t a r e t i n e a u c o n d e i u l . A p o i

s p u s e l e i s t o r i t i l o r g r e c i s u n t i n f ä r i t e d e a l e c r o n i c a r i l o r t u r c i .

D a r n u a v e m n u m a i a - M a . S e c r e t a r u l d o g e l u i d e V e n e t i a l a

B u d a , p e l a n g 6 r e g e l e M a t e i C o r v i n P e t r u s d e T h o m a s i i s , s p u n e ,

c 6 l ' a c h e m a t d o m n u l r e g e § i l ' a p u s s ä c e t i a s c á c a t e v a s c r i s o r i

p r i m i t e d e l a u n a m b a s a d o r a l s ä u d e l ä n g ä . D r a g u l l a ( D r a c u l ,

a d e e ä . T e p e s ) v o e v o d u l t r a n s a l p i n d i n V a l a h i a , p r i n c a r e 1 1 i n -

§ t i i n t e a z 5 d e s p r e d a u n e l e s i c r u z i m e l e f ä c u t e d e a c e s t v o e v o d

c o n t r a T u r c i l o r , s i d e s p r e n u m ä r u l d e , T u r c i § i B u l g a r i m o r t i ,

p e c a r t i - a v d z u t d u p d n u m d r u l c a p e t e l o r i n /

a f a r à d e a c e i

c e a u f o s t a r s i i n l o c u r i l e a c e l e . S c r i s o a r e a l u i d e T h o m a s i i s

i n t ä r e s t e p u s t i i r e a p r o v i n c i i l o r t u r c e s t i a r A t a t e d e i s t o r i c i i g r e c i .

E x i s t ä a p o i o s c r i s o a r e a l u i V l a d T e p e s i n s u § i , d i n 1 1 I a n u a r i e

1 4 6 2 , c ä t r e r e g e l e M a t e i C o r v i n , p r i n c a r e c e r e a j u t o r c o n t r a T u r -

c i l o r c a r e v e n i a u a s u p r a T ä r e i R o m â n e s t i , f i i n d c 6 e l , v o e v o d u l ,

  C h a l c o c o n d i l a , p . 5 0 1 - 5 0 2 .

l i s t o ( r e d e l ' E m p i r e o t t o m a n , t r a d . f r a n c e z A , 1 , p . 2 7 2 - 2 7 3 .

  C o n d u r a t u . R e l a p u n i l e T A r i i R o r n f t n q t i c u U n g a r i a .

Page 18: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 18/293

2 2

I S T O R I A R O B I A N I L O R

u u v o i h s à r u p ä l e g ä t u r i l e c e l e s t r â n s e c a U n g u r i i , n i c i s ä p ä -

r ä s e a s c A i d e e a d e a l u h . I n c ä s k o r i e p e o r u d ä a l u i C o r v i n ; c ä

e l ( T e p e ) n e p r i m i n d c o n d i t i i l e a r A t a t e , S u l t a n u l a t r i m i s p e

B e g l e r b e g u l N i c o p o l e i , H a m z a s ' a ' l p r i n d à c u o n c e m i j l o c ,

d u c A l a C o n s t a n t i n o p o l e . B e i u l n ' a i z b u t i t ; i a r e l ( T e p e ) , a n ä v ä l i t

I n B u l g a r i a § 1 a p r ä d a t ' o d e a l u n g u l D u n k e i d e l a g u r i l e e i § i

p â n ä l a Z i m n i c e a . 2 3 . 8 0 9 d e o a m e n i a u p i e r i t , a f a r ä d e 8 8 4 c a r e

a u f o s t a r § i I n c a s e l e l o r § i a l e c ä r o r c a p e t e n ' a u p u t u t f i > 1 5 -

t i § a t e .

V l a d s e r o a g ä d e r e g e , s ä ' i d e e , d a c ä n u t o a - C A a r m a t a , c e l

p u t i n p e a c e a d i n A r d e a l , § i d i n S e c u i m e ; d a r s ' ä o t r i r n i t à I n

c u r a n d , d e S f . G r i g o r i e ( 1 2 M a r t i e ) , c k i T u r c i i f a c n u m e r o a s e

p r e g ä t i r i § i a d u c c o r n i l d i n G a l i p o l i § i C o n s t a n t i n o p o l e , c a

t r e a c ' ä D u n ' g r e a 2 7 .

N o u ä n i s e p a r e c ä , d u p ä a s e m e n e a d o v e z i c a r i I n t ä r e s c

n e i z b u t i r e a i n c e r c A r e i T u r c i l o r d e a p r i n d e p e V l a d T e p e , s p u s e l e

i s t o r i c i l o r g r e c i n u m a i p o t f i b ä n u i t e . C u t o a t e I n s ä c à d o v e z i l e

i n f ä r i t o a r e n u c o n f i r m ä § i c r u z i m i l e f i l c u t e d e T e p e §

a s u p r a

T u r c i l o r § i a G r e c u l u i , § i c a r e s u n t r a p o r t a t e d e a l t e i z v o a r e ,

§ i a c e s t e t r e b u e n u m a i d e c h t p r i r n i t e , f i i n d d a t e t i m p u r i l e a c e l e

d e c r u z i m e § i b a r b a r i e § i f i r e a c u m p l i t u l u i d o m n i t o r , a s u p r a c ' ä r u i a ,

n u M i % t e m e i u , s ' a n ' ä p u s t i t p o v e s t e a , p e n t r u a f a c e d i n e l u n

m o n s t r u s A n g e r o s .

L u p t a c u M a h o m e d a l I I - l e a .

S à v e d e m a c u m a , c u m a

i e § i t e x p e d i t i a s u l t a n u l u i M a h o m e d I I , v e s t i t u l c u c e r i t o r a l C o n -

s t a n t i n o p o l e i , i m p o t r i v a d o m n u l u i T ä r e i R o m â n e § t i , § i b ä g A m

d e s a m á c ' á n u m a i u n m a r e d u § m a n § i o m a r e p r i m e j d i e p u t e h

a d u c e p e I n s u § i s u l t a n u l I n f r u n t e a e x p e d i t i e i . L a o § t i r e a c u m u l t

m a i n u m e r o a s ä a T u r c i l o r 2 8 , V l a d T e p e § n u p u t e à o p u n e d e c k t

v r e o 2 2 . 0 0 0 d e o a m e n i . D u p ä a r ä t k i l e l u i d e T h o m a s i i s , d o m n u l

s e p u s e s e s á p A z a s e ä m a l u l ;

d a r n e p u t â n d s u s t i n e a a § a d e

m a r e n ä v a l ä , s ' a r e t r a s I n c e t ä t i § i m u n t i , u n d e e l p o r u n c i s e I n c 6

d e m a i I n a i n t e s ä s e a d ä p o s t e a s c ' ä f e m e i l e

§ i c o p i i , i m p r e u n ä

c u m u l t e p r o v i z i i . M a i s p u n e t o t d e T h o m a s i i s e a ' o § t i r c a l u i

T e p e § e r à a l c ä t u i t à d i n t ä r a n i , p e c a n d a c e a a p a § e i e r à d i n o a m e n i

S c r i s o a r e a l u i P e t r u d e T h o m a s i i s d e l a M a r t i e 1 4 6 2 , I n C o l u m n a l u i

T r a i a n , 1 8 8 3 , p . 3 5 . S c r i s o a r e a l u i T e p e s c o p i a t a d e d . N . I o r g a d i n a r h i v e l e d i n

% M a l a . V e z i C o n d u r a t u , 1 . c . , p . 1 5 4 . O b s e r v a r a c h i p u l a p r o a p e i d e n t i c d e r o s t i r e

a l s c r i s o r e i a m b a s a d o r u l u i l u i M a t e i d e M a g a T e p e s , c l a v a d a c a s t i r i l e c e l e d a r e -

g e l u i e r a u l u a t e c h i a r d i n I n c u n j u r i m e a l u i T e p e s , d u p a r e l a p i l e p r i m i t e d e d o m a .

P o a t e a a s i s t a t c h i a r l a n u m a r a r e a c a p e t e l o r I

C h a l c o c o n d i l a , p . 5 0 5 , o s o c o t e s t e d e s i g u r e x a g e r a t l a 2 5 0 . 0 0 0 d e o a -

m e n i . P e t r u d e T h o m a s i i s ( C o l . l u i T r a i a n , I . c . ) d a 6 0 . 0 0 0 , d i n c a r i 2 5 . 0 0 0 d e I e -

n i c e r i . C A o s t i r e a e r a n u m e r o a s a s e v e d e d e p e a r a t a r i l e i s t o r i c i l o r g r e c i c A n u m a i

p l a t a i n t r e p r i n z a t o r u l u i t r e c e r i i p e s t e D a l l a r e s e u r c a l a 3 0 0 . 0 0 0 d e g a l b e n i . O

n u m e r o a s i i f l o t a . a d u c e i p r o v i z i i l e

i t r e c a n d p e M i g a B r a i l a p e c a r e C h a l c o c o n -

d i l a o n u m e s t e o r a s u l c e l m a l I n s e m n a t a l i n t r e g e i D a c i i ( 1 . c . ) , T u r c i i t i d a u r o e .

 

Page 19: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 19/293

a l e s i s i d e p r i n s i c u a r m e l e . A p o i c u m a d a u g e a l t A s c r i s o a r e

a a c e l u i a s i a m b a s a d o r v e n e t i a n , V l a d , p e n t r u a ' s i I n j g h e b a o s -

U r e a , c h e m a s e I n e a p â n ä s i c o p i i d e l a 1 2 a n i I n s u s . I n s f a r s i t

a j u t o r u l u n g u r e s c n e s o s i n d , V l a d

f u n e v o i t s A l u p t e n u m a i c u

p r o p r i i l e l u i p u t e r i .

D u p à r e l a t i a u n u i m a r t o r d e a s - a d a n c h i a r o c u l a r , u n ' I e -

n i c e r s A r b f u g i t d i n o s t i r e a t u r c e a s c 6 , C o n s t a n t i n M i h a i l o v i c i

d e O s t r o v i t a , s e v e d e c a V l a d T e p e s n u s e r e t r g s e s e , c u m s p u n e

d e T h o m a s i i s , I n c e n t i l e d i n 1 5 . u n t r u l t ä r e i , c i c e r c a s e t I m p o t r i -

M o h a m e d a l I I - l e a

v i r e c h i a r p e m a l u r i l e D u n A r e i , s i a p o i s e r e t r b e s e f a p A d u r l i e

d e l e I n t i n s e c a r i s e 1 6 t e a u O i l a p r o a p e d e m a t c a f l u v i u l u i . F o s t u l

I e n i c e r d e s c r i e a s t f e l d e s b A r c a r e a T u r c i l o r p e m a l u l m u n t e a n :

C â n d I n n o p t g , n e p u s e r g i n I n l u n t r i , s i n e l A s a i l m I n j o s u l D u -

n A r e i , d e s b ä r c A n d p e m a l u l o p u s , c e v a m a i s u s d e t a b A r a l u i V o d A .

A c o l o a s e z A n d I n j u r t u n u r i l e , n e o c o l i r A m c u u n s a n t r c a s a

n u n e p o a t k . s u p ä r A e ä l A r i m e a , s i i a r 5 s I n t o r c A n d u - s e d i n t r ' a i

  P e t r u d e T h o m a s i i s , I . c . , p . 3 8 : ' , p e r c h a i s u o i s o n o p o p u l i e t q u e l l l

d e l B a s s a h o m i n i e x e r c i t a t i n e l l e a r m e . A R A s c r i s o a r e d i n 2 7 M a l 1 4 6 2 , M o n a

H u n g . h t s t o r i , n ,

a d a

e r l e r a , I V , p . 4 2 : l u í D r a g u l a c o n t u t t i a l l í b u o i d i X I I

a n n i D i c e e t i a m , c h e e l V a l a c h o h a v e v a m a n d a t o s u x u a m o n t i t a t e f e t n i n e

e t p u t i e t i u y c o n t u t t i a l t r i s a l d a X I I a n n i i n s n x u s e h a v e v a a l a g u a r d i a

d e l e r i v e d e l D a n u b i o ( M o n . H u n g h i s t . a c t a e x I e r a T V p . 1 4 2 ) M a t e i C o r v i n

c e r u s e a f u t o r d e l a p a p a p e n t r u T e p e s . K a t o n a ,   i s t c r i t i c a

r e g u m . H u n g . , X I V ,

p . 3 5 3 .

V L A D T N P R I S 4 1 T I N N I V I ' A T M t I T E P A N

2 3

r

r .

Page 20: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 20/293

2 4

1 8 1 0 I L I A R O M A N I L O R

n o s t r i p e s t e D u n ä r e , t r a n s p o r t a r ä m s i p e c e i l a l t i i e n i c e r i . C â n d

t o a t ä p e d e s t r i m e a f u a s t f e l t r e c u t à , a t u n c i i n s i r â n d u - n e ,

i n a i n -

t a r A m M e e t , a s u p r a o s t i r e i l u i D r a c u l , c u t u n u r i

i a l t e a r m e .

O p r i n d u - n e , a s e z a r ä m t u n u r i l e ; i n s ä p ä n ä a a j u n g e l a a c e a s t a ,

d u s m a n u l n e u c i s e v r e o 3 0 0 d e i e n i c e r i . M u l t s e i n t r i s t ä s u l t a n u l ,

v ä ' z â n d d e p e t ä r m u l o p u s b ä t ä l i a c e a m a r e s i n e p u t â n d u - n e v e n i

i n a j u t o r ; s e t e m e à f o a r t e m u l t s à n u ' s i p i a r d ä t o l , i i e n i c e r i i ;

c ä c i i n s u s i s u l t a n u l n u t r e c u s e i n c A D u n ä ' r e a . V s ä z â n d u - n e m ä c e - .

l à r i j i m e r e u , n e g r ä b i r A m a r e s p i n g e p e d u s m a n , a v â n d p e n t r u

a c e a s t a 1 2 0 d e t u n u r i m i c i , d i n c a r i i m p u s c â n d n e i n c e t a t , i n d e -

p ä r t a r A m a r m a t a l u i V o d ä . A p o i s t ä t u r A m p e l o c , s ä n e a s i g u r ä m .

D u p ä a c e e a s u l t a n u l f ä c i t s ä t r e a c ä d i n c o a c e o a l t à e l a s t e p e d e s t r ä ,

n u m i t ' ä A z a p i ; i a r D r a c u l v ä z ä n d e ä n u m a i p o a t e o p r i t r e c ä t o a -

r e a , s e r e t r a s e d i n a i n t e a n o a s t r ä . A t u n c i i n s u s i

s u l t a n u l t r e c ù

D u n ä r e a c u t o a t à o a s t e a ,

i n e d ' ä d a 3 0 . 0 0 0 d e z l o t i , d e a i c i i n t r a -

r ä m i n V a l a h i a d u p ä D r a c u l , a l d r u i f r a t e m e r g e à i n a i n t e a n o a -

s t r ä . D e s i d o m n u l r o m á n a v e à o o a s t e m i c ä ,

i c u t o a t e c i l n e t i -

n e a m t o t d e a u n a c u m u l t ä p a z s ä

i

c ' ä i n a i n t a m c u m a r e f r i c A

m ä n ä n d n o p t i l e p r i n s a n t u r i , t o t u s i n i c i a s a n u n e p u t u r ä m

a s i g u r à , M a t b y t e ( ) n o a p t e , l o v i n d u - n e R o m â n i i , m ä c e l ä r i r à

o a m e n i , c a i , c ä m i l e , u c i s e r ä T u r c i , l a 1 0 0 . 0 0 0 ( 0 ;

i a r c â n d t o t i

T u r c i i g o n i t i d e d u s m a n a l e r g a u i n d ä r ä t , n o i I e n i c e r i i I i r e s p i n -

g e a m

i I i u c i d e a m , p e n t r u a n u n e p i e r d e d i n c a u z a l o r . I n a c e s t

m o d , m a r i d a u n e s u f e r i s u l t a n u l . A d o u a z i p r i n s e r ä T u r c i i v r e o

c â t e v a s u t e d e R o m â n i , p e c a r e s u l t a n u l p o r u n c i

s ' ä ' i d e s p i c e .

V ä z ä n d p u t e r e a T u r c i l o r , R o m â n i i p ä r ä s i r ä p e D r a c u l s i s e a l i -

p h % d e f r a t e l e s ä t t . D r a c u l f u g i i n U n g a r i a l a M a t e i C o r v i n c a r e ,

p e n t r u r e b e l e l u i f a p t e , I l a r u n c A i n i n c h i s o a r e . I n c r e d i n t â n d

t a r a f r a t e l u i l u i D r a c u l , M a h o m e d s e r e t r a s e " 3 ° . T r e c e r e a D u n ä r i i

s e f ä c u s e i n z i l e l e d e 1 4 s i 1 5 I u n i e 1 4 6 2 3 1 . C h a l c o c o n d i l a m a i a d u c e

i n c ä s t i r e a , c à i n n a i n t e a a t a c u l u i d e n o a p t e , V l a d s p i o n a s e i n p e r -

s o a n ä . p o z i t i a d u s m a n i l o r . V l a d a t a c ä p e T u r c i i n i n t u n e r i c ,

c u n o s a n d o b i c e i u l l o r d e a n u s e m i s c h n o a p t e a d i n l o c . V l a d

v r o i à s à l o v e a s c ä c o r t u l s u l t a n u l u i , d a r g r e s i n d , n i m e r i p e a c e l

a l u n u i p a s ä .

D u p ä a r ä t a r e a i e n i c e r u l u i s ä r b , s ' a r p ä r e à c à , c u t o t a t a c u l

c e l f o a r t e p r i m e j d i o s p e n t r u T u r c i f ä c u t d e T e p e s l u t e ° n o a p t e ,

S u l t a n u l a r f i i e s i t i n v i n g A t o r ,

i l u c r u l p a r e a f i i n t ä r i t p r i n f a p -

t u l c r t , d u p ä e x p e d i t i a t u r c e a s e ä , g 5 s i m p e R a d u c e l F r u m o s ,

i n l o c u i n d p e V l a d T e p e s i n s c a u n u l T á r e i R o m i l n e s t i , i a r p e

V l a d T e p e s f u g i n d i n U n g a r i a .

s o I e n i c e r u l d e O s t r v v i t a f u g i t d e l a T u r c i , j a i % î n s l u j b a l u i M a t e C o r v i n

r e d e v e n 1 c r e s t i n . E l p o v e s t e s t e I n t A m p l a r i l e e x p e d i t i e i l a c a r e l u a s e p a r t e . A -

c e a s t f i p o v e s t i r e f u c u l e a s 5 d e u n c o n t i m p o r a n § 1 p r i s t r a t i i p A n a a s t l i z i . E a a

f o s t r e p r o d u s i i d e B . P . H a s d e u I n A r h . i s t . , I , 2 , p . 8 .

3 1 S c r i s o a r e v e n e t i a n i i d i n 2 8 I u n i e 1 4 6 2 , I n M o n . H u n g . h i s t o r i g a , A c t a

e x t e n t , I V , p . 1 5 6 .

 

Page 21: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 21/293

V L A D T E P E O § I T 1 N K R E T A L D 1 1 ) T E F A N

2 6

C u t o a t e a c e s t e a m a i m u l t e i z v o a r e c o n t i m p o r a n e d i n c e l e

m a i v r e d n i c e d e c r e d i n t A y i n s A a r a t e l u c r u r i l e s u b o c u t o t u l

a l t A l u m i n ä . A s A m a i t u t A i u n i s t e c r o n i c i v e n e t i e n e p u b l i c a t e d e

c u r A n d , a r a t A , u n a d i n e l e , c r t T u r c i i p l e c a t i f m p o t r i v a l u i D r a c u l a

I n V a l a h i a a u f o s t l a t u t i s i f u g A r i t i ; a l t a c A T u r c u l a t r e c u t

I n V a l a c h i a ' M t n ' s p r i j i n i r e a

f r a t e l u i D o m n i t o r u l u i V r a c u l a

( s i c ) , c a r e f r a t e s t ä t e A a d A p o s t i t I n p a l a t u l s g u ; d a r c A d u c A n d u ' s i

o s t i r e a I n a c e a t a r ' ä , a g A s i t p e d o m n i t o r u l V r a c u l a c a r e i s ' a

o p u s c u o p u t e r n i c A a r m a t A s i l ' a b A t u t c u m p l i t , s i v A z A n d e l l

n u p o a t e i z b u t i i n s c o p u l s A u , a t r e c u t I n R o m a n i a A t r e i a e r a - .

n i c A , A n n a l e V e n e t e a l e l u i , 5 t e f a n M a g n u l a d a o g A l a a c e l a s a n ,

1 4 6 2 , c ' ä : M a h o m e d a t r i m i s o p u t e r n i c A a r m a t A I n V a l a h i a ;

d a r s c u l A n d u - s e V a l a h i i i m p o t r i v a e i , a f o s t b A t u t A ;

c r t a u f o s t

m A c e l A r i t i 3 0 - 4 0 . 0 0 0 d e T u r c i s i a f o s t p r i n s d e V a l a h i u n n e p o t

a l V a l a h u l u i c a r e p A r A s i s e l a g ä r u l l u i s i s e d u s e s e l a T u r c i , s i a c e s t a

f u f n t e p a t 3 2 .

C r o n i c i l e u n g u r e s t i I n t A r e s c i z b A n d a l u i T e p e s f m p o t r i v a

T u r c i l o r . A O P e t a n c i u s n e s p u n e c A D r a c u l , c u p u t i n i f n s A a l e s i

m i l i t a d , a t A c A p e M a h o m e d f m p A r a t u l T u r c i l o r ( c a r e p u s e s e m A n a

p e V a l a h i a c e a M a r e , s i s e p r e g r a i à s A o c u p e p e c e a m i c A ) I n t i m p

d e n o a p t e , s i ' l s i l i s A a p u c e f u g a c A t r e D u n A r e , c u m a r e r u s i n e

s ' i p i e r d e r e d e o a m e n i , s i s A s e r e t r a g A d i n T r a n s a l p i n a 3 3 D i n t r e

i s t o r i c i i

b i z a n t i n i , C h a l c o c o n d i l a , p a r t i z a n u l T u r c i l o r , a s c u n d e

I n f r A n g e r e a l o r ; D u c a o m A r t u r i s e s t e . E l s p u n e c A T u r c i i a t a c a t i

I n i n t u n e r i c , s e u c i s e r A u n i i p e a l t i i ; i a r c A n d s e l u m i n A d e z i u g ,

V a l a h i i c e p A t r u n s e s e r A I n l a g A r u l l o r , s e r e t r a s e r 5 . T i r a n u l r i d i -

c A n d a t u n c i t a b ä r a s i f u g i n d c u r u s i n e , t r e a t D u n r i r e a s i s e I n -

t o a r s e l a A d r i a n o p o l e 3 4 .

M a i i n s e m n a t e d i n t r e t o a t e a c e s t e a r A t A r i a l e c r o n i c i l o r

s i i s t o r i c i l o r t i m p u l u i , c u t o a t e c A c o n c o r d a n t a s p u s e l o r l o r , c u l e s e

d i n i z v o a r e a t A t d e d e o s e b i t e e a a c e l e g r e c e s t i , v e n e t i e n e s i u n g u -

r e s t i , d ä c e l m a i m a r e g r a d d e c r e z a r e f a p t u l u i a r A t a t d e t o a t e

I n a c e l a s f e l ; m a i i m p o r t a n t e , z i e c m , d e c A t a c e s t e c r o n i c i , s u n t

r a p o a r t e l e f n s ä s i a l e a g e n t i l o r v e n e t i e n i r A s p A n d i t i p r i n d e o -

s e b i t e l e c e n t r e a l e l u m e i r ä s A r i t e n e . A O r a p o r t u l d i n 2 8 I u l i e

1 4 6 2 a l l u i B a l b i , a m b a s a d o r u l v e n e t i a n d i n C o n s t a n t i n o p o l e ,

& A r e D o g e l e , s p u n e , c a t r e c A n d S u l t a n u l i n V a l a h i a , O W t a r a

d e s a r t A d e o a m e n i p e a t s i d e o n c e f e l d e p r o v i z i i , f i i n d t o t i

l o c u i t o r i i r e t r a s i l a m u n t e s i l a l o c u r i t a r i . T u r c i i f n a i n t a u c u m a r e

t e a m A s i W a r e d e s e a m ä , f e r i n d u - s e d e V l a d ; d a r n u s e p u t u r A

3 1 N . I o r g a , A c t e s i F r a g m e n t e , I I I , p . 3 9 , 8 3 - 8 4 § I 8 6 . A c e s t e c r o n i c i n u ' n i t

e r a n c u n o s c u t e , c i l n d a m s c r i s d e s p r e V l a d ' r e p o , I n e d i t l a 1 ; d a r e l e s u n t M a r t e

p u t i n I n s e m n a t e , f a t i l C u d o c u m e n t e l e c u n o s c u t e d e m a l l n n a i n t e 0 p e c a r t m ' a m

s p r i t i n i t e u .

D i s s e r t a t t o

d e a g g r e d t e n d o T u r c o s I n S c h w a n d t n e r , S c r i p l o r e s F e l l a

h u n g a r t c a r u m ,

1 , p . 3 7 1 .

  D u c a , p . 3 4 5 .

Page 22: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 22/293

p a z i p a n a i n t e a t a t a , i n c a t V a l a h i i s a n u l e f a c ä m a r i d a u n e .

C a n d T u r c i i s e a p r o p i a r a d e m u n t i , D r a c u l c u a p r o a p e 3 0 . 0 0 0

d e o a m e n i a t a c a l a g a r u l i n d o u a r a n d u r i , f a c a n d u - i m a r i d a u n e ,

§ i a d o u a o a r a d a c a ' T u r c i i n u a r f i l o s t i n § t i i n t a t i , s e t i n e d r e p t

s i g u r c a l e - a r f i p r o d u s o g r o z a v a p a n i c a . D i n t r e V a l a h i p i e r i r a

5 . 0 0 0 , d i n T u r c i 1 5 . 0 0 0 c e e a c e v a z a n d S u l t a n u l , r i d i c a c u g r a b a

l a g a r u l § i t r e c a f l u v i u l i n d a r a t § i a j u n s e I n 1 1 a p r e z e n t e i l u n i

( I u l i e ) i n A d r i a n o p o l e . E l l a s a l a h o t a r u l V a l a h i e i p e f r a t e l e l u i

D r a c u l , c u o a s t e t u r c e a s c a , p e n t r u a i n c u r c a s p i r i t e l e V a l a h i l o r ,

d a c a a r v o l s a p a r ' ä s e a s c a p e D r a c u l § i s a s e d e e I n p a r t e a c e l u i l a l t ,

A c u m a s e z i c e e ä 4 . 0 0 0 d e T u r c i a u f o s t p r i n § i § i p u § i i n t a p a 3 5 .

A c e s t r a p o r t e s t e d e o n e s p u s a i n s e m n a t a t e , c a c i e l r e p r o d u c e

§ t i i n t e l e

o f i c i a l e

s o s i t e I n C o n s t a n t i n o p o l e d e p e c a m p u l d e

r a z b o i u § i p e c a r e a m b a s a d o r u l v e n e t i a n e r a I n p u t i n t a a l e c u -

n o a § t e . C u m n e p u t e m m a c a r i n c h i p u l c ' ä , d a c a M a h o m e d a r f i

i z b u t i t a r a p u n e p e V l a d § i a ' l i n l o c u l c u R a d u , a m b a s a d o r u l V e n e -

t i e i d i n C o n s t a n t i n o p o l e , o m u l c e l m a i d e i n c r e d e r e a l m a r e i

r e p u b l i c i § i c a r e e r a t i n u t a t r a n s m i t e s i g n o r i e i v e n e t i e n e § t i r i l e

c e l e m a i p o z i t i v e , c u d e o s e b i r e a s u p r a i z b a n z i l o r t u r c e § t i , a r f i

s c h i m b a t u n t r i u m f f a o I n f r â n g e r e l D a c a e s t e s a n u l u a m I n

b a g a r e d e s a m a a s e m e n e a m a r t u r i i , a t u n c i s à f a c e m c a v e s t i t u l

E n g l e z c a r e a a r u n c a t I n f o c m a n u s c r i p t u l s ' a u d e s p r e A s i r i e n i ,

f i i n d c a n u p u t u s e d e s c o p e r i a d e v a r u l a s u p r a u n e i c e r t e p e t r e -

c u t e l a p i c i o r u l t u r n u l u i d i n L o n d r a , u n d e e r a i n c h i s .

M a i m u l t I n c a ' , d o u a s c r i s o r i a l e l u i A l o i s G a b r i e l , r e c t o r

v e n e t i a n d i n C a n d i a , c a t r e A n t o n i o L o r e d a n o , c a p i t a n d e M o d e n a ,

i n f ä r e s c a m b e l e v i c t o r i a c e a d e s a v a r § i t a a l u i V l a d T e p e § c o n t r a

l u i M a h o m e d a l I I - l e a § i f u g a a c e s t u i a d i n T a r a R o m a n e a s c a .

A n u m e s c r i s o a r e a i n t a i , d i n 3 A u g u s t 1 4 6 2 , s p u n e c ä , d u p ä o

v e s t e d i n C o n s t a n t i n o p o l e , S u l t a n u l a r f i s u f e r i t o g r a v a I n f r a n -

g e r e i n V a l a h i a , § i t o a t a a r m a t a l u i s ' a r f i i n t u r n a t i n n e o r a n d u i a l a n .

A d o u a s c r i s o a r e , d i n 1 2 A u g u s t 1 4 6 2 , c o n t i n e r e l a t i a u n u i A l b a n e z

f u g i t d e l a A d r i a n o p o l e , u n d e e r a r e t i n u t I n s c l a v i e . E l s p u n e c a ,

c u v r e o d o u a z i l e i n n a i n t e a f u g e i l u i , S u l t a n u l a j u n s e s e l a

A d r i a n o p o l e c u m a r e a l u i a r m a t a ' I n n e o r a n d u i a l a § i f a r a n i c i u n

s e m n d e v i c t o r i e , § i c a s e s p u n e à I n A d r i a n o p o l e , c a S u l t a n u l

m e r g a n d a d â n c - i n l a u n t r u l V a l a h i e i , d u c e a c u s i n e p e f r a t e l e

d o m n i t o r u l u i r o m a n , § i c a a p r o p i i n d u - s e d e u n l o e u n d e a r m a t a

R o m a n i l o r e r a i n t a r i t a p r i n o i n c u n j u r a r e d e m e t e r e z e , f i t a t a c a t

t r i t e ° n o a p t e d e d a n s a , § i e a ' a u m u ' i t d i n p a r t e a u n d e e r a c o -

n a c i t s u l t a n u l § i v i z i r u l , d i n a r m a t a t u r c e a s c a , 3 0 . 0 0 0 d e A r a p i

a s B a l b i c A t r e d o g e l e , 2 8 I u l i e , M o n . H u n g a r i c t e h i s t o r i c a , A c t a e s t e r a I V ,

p . 1 6 7 , - 1 6 8 C o m p . s i R a y n a l d u s , A n n a l e s e c c l e s i a s l i c i , I , p . 3 3 6 .

  C o l u m n a l u t T r a i a n , 1 8 8 3 , p . 3 9 : P e r l i t t e r e d e C a n d i a d e 3 1 d e l p a s -

s a t o s i d i c e e s s e r s t a t a g r a n d e l a r o t t o d e l T u r c o e t e l s i m i l e e s s e r g l o n t a t u t t a

l a s u a a r m a t a m a l c o n d i c i o n a t a ;

e l ( p a l s i g n o r p i t ) c h e d o p a s s o e r a r i t o r n a t o

i n A d r l a n o p o l i e t l i c e n t i a t o t u t o I I e x e r c i t o s u o .

2 6

1 8 T O R L A R O M A N I L O R

 

Page 23: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 23/293

V L A D T E P E

1 T I N E R P T A L U I § T R E A N

2 7

§ i a l t e o § t i r i I n c a , i n n u m A r t o t a l d e 5 0 . 0 0 0 d e T u r c i . V d z A n d S u l -

t a n u l C A ' n u p o a t e r d p u n e p e d o m n u l v a l a h c , a r e e r à a p d r a t p r i n

u n * a n t i n c u n j u r a t d e m l a § t i n e , § i t e r n â n d u - s e § i d e a r m a t a u n -

g u r e a s c d c a r e v e n a s p r e a d à a j u t o r R o m â n i l o r , s e i n t o a r s e

p e u s c a t § i c u o m a r e l i p s d d e h r a n ä p e n t r u a r m a t ä § i c a i i e i ,

l a A d r i a n o p o l e , i n n e o r A n d u i a l d , c u t o a t e c d T u r c i i a u f ä c u t

o a r e c a r i a r ä t ä r i d e v e s e l i e , v r o i n d a f a c e s d c r e a d d p e s u p u § i ,

c i S u l t a n u l s e i n t o r c e a b i r u i t o r 8 7 .

D a c d , i n r a p o r t u l l u i B a l b i , a v e a m a d e v d r u l h n b r d c a t i n

m a n t i a o f i c i a l i t d t i i , i n s c r i s o a r e a A l b a n e z u l u i a v e m r e p r o d u c e r e a

s i n c e r ä § i n e p r e f d c u t d a p ä r e r e i p u b l i c e d i n ° r a p ' i n c a r e S u l t a n u l

s e i n t o r s e s e ; § i a m a n d o u d a c e s t e § t i r i , n e s u p u s e l a n i c i o i n d o i a l k .

a r a t ä p e s u l t a n u l c a W a n t . M a i a l e s s i l i n t e l e d e a p o s p ä i i n f r â n -

g e r e a s u f e r i t ä , p r i n i n c e r c d r i p r e f A c u t e d e v e s e l i e , s u n t c a r a c -

t e r i s t i c e .

M a i a d u c e m b u d o s c r i s o a r e a g u v e r n u l u i d i n C a f f a , i n

C r i m e e a , c a r e r e g e l e p o l o n , c a r e s c r i s o a r e v a f i f o l o s i t ä m a i p e

l a r g c e v a m a i j o s , § i i n c a r e g u v e r n u l d i n C a f f a v o r b e * t e d e r d z -

b o i u l f e r i c i t p u r t a t d e V l a d T e p e c o n t r a T u r c i l o r .

A p o i c â n d v e d e m c d d i n C a l l a p a n d i n C o n s t a n t i n o p o l e ,

d i n M i l a n o § i V e n e t i a p â n d i n C a n d i a , t o a t e i z v o a r e l e g r e c e § t i ,

p o l o n e , u n g u r e § t i , i t a l i e n e , c a f f e n z e , v o r b e s c d e i z b a n d a l u i V l a d

c o n t r a T u r c i l o r , n i s e p a r e c d n u p u t e m f a c e a l t c e v a d e c A t s à

p r i m i m p ä r e r e a c á S u l t a n u l M a h o m e d a f o s t b d t u t d e V l a d

T e p e , § i d e c i t r e b u i e s á c d u t d m a i u r e a p r i c i n a d e t r o n d r e i l u i .

N u n e p u t e m i n s d i m p i e d i c h d e a f a c e a t e v a b A g s d r i d e

s e a m d a s u p r a t e n d i n t e l o r , a § à n u m i t e § t i i n t i f i c e , a l e § c o a l e i i s -

t o r i c e m a i t i n e r e . A c e a s t d § c o a r d a i n t r e p r i n s s ä d 5 r â m e u n a

c â t e u n a t o a t e f i g u r i l e m a i m a r i c e a u r d s d r i t i n t r e c u t u l n o s t r u ,

p r e c u m § i i d e i l e l u a t e d i n a c e l t r e c u t c e n e - a u s u s t i n u t p â n d

 

I b i d e n l , p . 4 n - 4 1 : E l s i g n o r T u r c o , z o r n i o t t o a v a n t i e l f u g i r d e l d i c t a

s c h i a v o , e r a g i o n t o i n A d r i a n o p o l i c u m c o p i o s o e x e r c i t o m a l i n o r d i n e , s e n z a a l -

c u n a d e m o s t r a t i o n i d e v i c t o r i a e t c h e l a p i u p a r t e d e l d i c t o e x e r t i t o , p a s s a t o p a r

l a v i a d e m a r e m a g i o r e , e r a v e n u t o a p i e , p e r c h e p e r e l g r a n d i s s i m o m a n c h a m e n t o

h a u t o d e v i c t u a l i e e t a g u a e l f o r z o d e s o y c a v a i l i d e f a m e e t s e t e c r e p o n o e t q u e r n

c a v e r n s e p o t e s o s t e g n i r , s o n o m e n a t i a m a n c u m g r a n d i s s i m a d i f f i c o l t à . I n A d r i a -

n o p o l l i s i d i c e v a c o m e e l d i c t o s i g n o r , a n d a t o p e r l o n g o c a m i n d e n t r o l a V o l a c h i a

m e n o c o n b y e l f r a t e l l o d e l s i g n o r v a l a c h o . E t a p r o s i m a n d o a c e r t o l u o g o d o v e

l ' e x e r c i t o d e V l a c h i e r a r e d u c t o i n c e r t a f o r t e z z a d e p a l u d i , u n a n o c t e f u a s s a l t a t o

p e r l ' e x e r c i t o d e V l a c h ' . E t s o n o m o r t i d e l a p a r t e d o v e e r a a c c a m p a t o e l B e s s e

e t e l B a z a r ° d e l ' e x e r c i t o t u r c h o X X X m i i a A x a p i e t a l t r a z e n t e p e r l e s u m m a d e

1 . m i l e T u r c h i , i n m o d o c h e v e d e n d o i l d i c t o s i g n o r t u r c h o n o n h a v e r m o d o d e

o f f e n d e r i l d i c t o s i g n o r v e l a c h o , p e r e s s e r r e d u t o i n l o c h o f o r t e c i r c o n d a t o d e p a -

l u d e , e t d u b i t a n d o d e 1 , e x e r c i t o d e H u n g a r i , e l q u a l a s p e t a v a i n s b s i d i o d e V l a c h i

f e c e l a v o l t a d e m a r m a g i o r e t c u m g r a n d i s s i m a i n c o m o d i t a d e v i c t u a l i e p e r l e

e x e r c i t o e c a v e r n l o r o , r i t o r n e I f f h a d r i a n o p o i l l m a l i n o r d i n e , c o m e e d i c t o . . . l i c e t

T u r c h i h a b i n o f a c t o c e r t a d e m o n s t r a t i o n e d e l e t i t i a , d a v a n o a s a p e r e a s o y

s u b d i t i c h e f s u o s i g n o r e e r a r i t o r n a t o c u m v i c t o r i a .

Page 24: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 24/293

2 8

' S T O M A n o m i s m o n .

a c u m . V l a d T e p e s e s t e u n n e b u n s i u n n e v r o p a t s a n g e r o s , h a I n c a

s i u n l a s c a r e a f u g i t i n a i n t e a T u r c i l o r ; M i h a i V i t e a z u l u n c a p

d e b a n d ä , u n c o n d o t i e r ;

a s e z a m â n t u l v o e v o z i l o r d i n v e c h e a

o r g a n i z a r e r o m a n e a s c a n u a v e à n i c i o i n s e m n t i t a t e p o l i t i c a ;

R o m â n i i a u p a r a s i t D a c i a p e t i m p u l I m p a r a t u l u i A u r e l i a n , s i

n a t i o n a l i t a t e a l o r s ' a i n c h e g a t I n v e c i n a t a t e a A l b a n e z i l o r ; F a -

n a r i o t i i a u f o s t o e p o c t i d e p r o p ' ä s i r e p e n t r u R o m a n i , s i a s h m a i

d e p a r t e , t o t a p u c t i t u r i d e a c o n t r a z i c e i s t o r i o g r a f i a t i m p u r i l o r

m a i v e c h i , p e m o t i v c a i s t o r i a n u t r e b u i e s a s e i n c h i n e d e l o c

a l t u i s t a n t d e c a l a d e v a r u l u i .

n o i s u n t e m p e d e p l i n i n t e l e s i c u p r i n c i p i u l r e s p e c t a r e i

a d e v a r u l u i

i c u a c e l a l n e j e r t f i r e i l u i c u n i c i u n p r e t , p e n t r u

i n t e r e s u l i n c a l z i r e i s i m t i m A n t u l u i n a t i o n a l

i n o i a m d a t ,

u n u l d i n c e i d i n t a i , e x e m p l u l c u m t r e b u i e d ä r â m a t i i d o l i i i n c h i -

n a r i l o r f a l s e s i n e i n d r e p t a t i t e , c a n d a m s u s t i n u t I n I s t o r i a R o m d -

n i l o r s t a r u i n t a D a c i l o r s u b s t i l p a n i r e a r o m a n a

i , m a i m u l t

d e c a l a t a t a , i n s e m n a t a t e a e l e m e n t u l u i s l a y p e n t r u c o n s t i t u i r e a

n a t i o n a l i t a t i l o r r o m â n e ; a p o i d a r â m a r e a l u i V a s i l e L u p u , d i n

i n c h i p u i r e a u n u i d o m n n a t i o n a l , c a r e i n t r o d u s e s e l i m b a r o m a n a I n

b i s e r i c a d i n i u b i r e a p e n t r u r o m A n i s m . A m I n d r a z n i t a p o i s a m e r g

c h i a r m a i d e p a r t e : s a a r a t r e l e l e u r m a r i a l e d o m n i e i l u i M i h a i

V i t e a z u l a s u p r a t a r a n i l o r m u n t e n i ; c a e p o c a f a n a r i o t à n u a f o s t

m a i b u n a , d a r n i c i m u l t m a i r e a , d e c a t c e a a n t e r i o a r a r o m â -

n e a s c a ; d a r n u m ' a m f a c u t a p o l o g i s t u l e i ; c a T u d o r V l a d i m i -

r e s c u , i a r a s i o i c o a n a c a r e i a i s e a t r i b u i à e l i b e r a r e a R o m â n i e i d e

G r e c i , n u a f o s t l a i n c e p u t d e c a t o r g a n u l r e v o l u t i e i s o c i a l e I n d r e p -

t a t e c o n t r a t u t u r o r b o i e r i l o r , f à r ä d e o s e b i r e d e R o m a n i s a u G r e c i ,

c a n u m a i d u p a u n i r e a l u i c u p a r t i d u l n a t i o n a l a l b o i e r i l o r , a

d a t m i s c a r e i l u i o i n d r e p t a r e n a t i o n a l a , s . a . m . d .

D a r e s t m o d u s i n r e b u s . D a c a a m r e s p e c t a t t o t d e a u n a

m a i m u l t a d e v ä r u l c l e a t i u b i r e a d e n e a m , n ' a m i n d r a z n i t n i c i -

° d a t a a s f a s i à a c e s t a d e v a r I n s u i , c a n d v e n i à I n s l u j b a s i m -

t i m â n t u l u i , n u m a i p e n t r u d r a g u l d e a m a a r a t a m a i s t r a s n i c ,

s i d e t e a m a d e a n u p a r e a c u m v a c a ' s u s t i n i a c u m a t o t c e a

f o s t p r i v i t c a n d v a c a I n t r e b a r e p a t r i o t i c a . N u a m v o i t s a i m i t e z

p e u n i i s t r a i n i c a r e a u t o c m a i i n t e r e s u l d e a d a r â m a t o a t e v a l o -

r i l e r o m â n e s t i , s i n u m i - a p l a c u t n i c i o d a t t i s I I f i u c i t a t d e U n g u r i ,

d e S l a v i s i d e G r e c i c a a u t o r i t a t e r o m e i n e a s c a p e n t r u s p r i j i n i r e a l o r .

S i e u c r e d c a I n a c e a s t a c u m p e n i r e a a d e v a r u l u i , a s a c a

p r e t e x t u l l u i , i p e r c r i t i c a , s a n u d e p a s e a s c a M I % n e v o i e h o t a r e l e

s i m t i m a n t u l u i , s t a a d e v ä r a t a c o n c e p t i e a i s t o r i e i . C a n d

c e v a c a r e s a u r i d i c a p e p o p o r u l n o s t r i l . s a u l o v e s t e i n e l , i n

i n t e r e s e l e l u i , s a c e r c e t a m f a p t e l e c u c e a m a i s t a r u i t o a r e l u a r e

g , I n p r i v i n t a a c e a s t a a m s c r i s u n c a p i t o l I n t r e g I n P r i n c i p i i l e l u n d a m e n -

t a l e a l e I s t o r t e l , 1 9 0 0 , C a p . I I I . " ' W e r t g r e s i t e a s u p r a s c a p u l a i s t o r i e i . C o m p . A .

D . X e n o p o l , T h é o r i e d e l ' H i s t o i r e , P a r l q , 1 9 0 8 , p . 1 3 8 .

 

Page 25: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 25/293

V L A D T E P I C O I T I N E R I T T A L U I § T I E F A N 2 9

a m i n t e ,

i n u m a i a c o l o u n d e a d e v A r u f r e i e s e s t r A l u c i t o r § i n e i n -

d u p l e c a t d i n i z v o a r e l e t i m p u l u i , a c o l o s ' A i n g ' A d u i m c a p A r e r e a

n o a s t r A , e x p u n A n d u - 1 , s A l o v i a s a i n i u b i r e a c e n e l e a g A d e n e a m u l

d e c a r e n e t i n e m ; d a r c A n d l u c r u l e s t e i n i n d o i a l à , e s t e p r e a

f i r e s c s ' A s p r i j i n i m p A r e r e a f a v o r a b i l A i n t e r e s e l o r r o m A n e § t i , § t i i n d

b i n e c A s e v o r O B I t o t d e a u n a d e s t u i s t r A i n i c a r e s ' A a p e r e i n t e r e s e l e

p o t r i v n i c e ; c A c i a t u n c i c A n d , d u p A t o a t e r e g u l e l e c r i t i c e i i s t o r i c e ,

a d e v A r u l v i n e I n s p r i j i n u l n e a m u l u i n o s t r u , a d i s t r u g e n u m a i

d i n b u n p l a c § i M r % n i c i u n t e m e i u f i g u r i l e m ' A r e t e s a u i d e i l e f u n -

d a m e n t a l e a l e t r e c u t u l u i n o s t r u , n u m a i p e n t r u p l A c e r e a d e a

s p u n e c e v a n o u , d e a f i o r i g i n a l , s a u c u s c o p u l d e a f i a p r o b a t

a p l a u d a t d e s t r i l i n i , e s t e o a d e v A r a t A c r i m A , a t A t i n c o n t r a

n e a m u l u i c A t § i i n c o n t r a i s t o r i e i ; d e o a r e c e i n l o c d e a s e f e r i

d e j e r t f i r e a a d e v A r u l u i p e a l t a r u l s i m t i m A n t u l u i , a c e s t a d e v A r

e s t e e l i n s u § i j e r t f i t , I m p r e u n A c u s i m t i m A n t u l , u n o r p o r n i r i

s u f l e t e § t i m u l t m a i j o s n i c e § i m a i n e m e r n i c e . A à n e p a r e n o u A

c A p r o c e d e a z A a c e i c e , M r % a l u à i n p r i v i r e m A r t u r i s i r i l e c e l e m a i

c o n c o r d a n t e § i m a i a d e v i i r a t e a s u p r a l u i V l a d T e p e , v o e s c s A ' l

d A r A m e , d A r A m A n d m a i a l e s p o s t a m e n t u l p e c a r e s e i n n a l t à

a c e a s t A m A r i m e , a p A r a r e a l u i c e a i n i m o a s A § i i n s o t i t A d e o i z -

' A n a ' a § a d e s t r A l u c i t A , I n c o n t r a l u i M a h o m e d

% l a d T e p e s s c o s d i n d o n i n i e d e s t e f a n e e l M a r e . - - S A

v e d e m c u m s e f a c e c A V l a d T e p e , d e § i b i r u i t o r § i r e s p i n g A n d

n A v A l i r e a t u r c e a s c A , s A f i e n e v o i t s A f u g A I n U n g a r i a i s A f i e

i n l o c u i t t o c m a i c u d o m n i t o r u l p e c a r e T u r c i i 1 1 a d u s e s e i n o § t i r e a

l o r , f r a t e l e l u i T e p e , R a d u c e l F r u m o s ?

C h a l c o c o n d i l a n e 4 - 6 6 c h e i a a c e s t e i g h i c i t o r i . E l s p u n e ,

c ä T e p e § , a u z i n d c A * t e f a n a l M o l d o v e i a t a c a s e C h i l l a ( c e t a t e a

l u i T e p e § ) , l ' A s A n u m a i p e u n g e n e r a l i m p o t r i v a T u r c i l o r ( c e l o r

c e r a m A s e s e i n p r e a j m a p r e i R o m A n e § t i c u R a d u c e l F r u m o s ,

d u i : a r a p o r t u l l u i B a l b i ) , l a r e l s e d u s e I n p e r s o a n A c o n t r a d o m n u l u i

N e g r e i B o g d a n i i ; d a r p e c A n d g e n e r a l u l s ' A u e r a s f A r A m a t d e T u r c i ,

§ i V l a d f ù b A t u t d e * t e f a n , i n c A t f ù n e v o i t a ' § i c A u t à s c A p a r e a

f u g i n d I n U n g a r i a " 3 9 . S e p r e t i n d e c A n u m a i a r A t a r e a i s t o r i c u l u i

g r e c c a r e s c r i s e s e d i n a u z i t e e s t e o s l a b A d o v a d à p e n t r u f a p t u l

i n f r A n g e r e i l u i V l a d T e p e § d e a t r e * t e f a n c e M a r e ; c A n i c i a n a -

l e l e m o l d o v e n e § t i n i c i p o v e s t i r e a I e n i c e r u l u i s A r b n e p o m e n i n d

n i r n i c d e o a s e m e n e a l u p t A , s e p o a t e s u s t i n e a c u i n c r e d e r e , p A n A

l a a l t e d o v e z i , c ' ä a c e a s t A l u p t A n u e d e c A t o s i m p l A c o m b i n a t i e

a i s t o r i c u l u i b i z a n t i n , c a r e § t i i n d c A i n a c e l a § a n s ' a I n t A m p l a t § i

C h a l c o c o n d i l a , p . 5 1 4 . P i e r d e r e a h A t i l l i e i d e c a t r e V l a d , c a r e a a d u s

I m p r 5 ; t i e r e a o ; t i r e i s a l e , s e v e d e i d i n o v e s t e a d u s i 1 l a C a f f a d e u n t r I m i s d i n C í m -

b a l o ( B a l a c l a v a ) ; I c a r e p o m e n q t e d e d i s p e r c i o n e V e l l a d i ' V e 7 . 1 s o c o t e l l l e C a t e '

1 7 M a i u - 3 1 D e c e m b r i e 1 4 6 2 I n N . I o r g a , A c t e q i F r a g m . , I I I , p . 3 9 . C o m p . a c e l a ;

S t u d t t q t

D o c u m e n t e I I I p . 3 2 .

Page 26: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 26/293

3 0

I S T O R I A R O M A N I L 0 1 1

b a t e r e a C h i l i e i § i i n f r A n g e r e a l u i T e p e , l e - a p u s i n l e g A t u r à u n a

c u a l t a " 4 0 . N u i n t e l e g e m p e n t r u c e s ' a r r e s p i n g e a t a c u l l u i S t e f a n

c o n t r a l u i ' W a d T e p e , c A n d e s t e p r e a c u n o s c u t c ' A S t e f a n i n 1 4 6 2

l o v i s e C h i l i a § i d u p 5 c u m s e v e d e d i n o s c r i s o a r e a g u v e r n u l u i

d i n C a f f a d i n 2 A p r i l i e 1 4 6 2 a t r e r e g e l e p o l o n , i n c 5 i n n a i n t e c a

M a h o m e d s 5 f i p o r n i t c o n t r a l u i T e p e , i n c A t s e v e d e c ' A S t e f a n

e e l M a r e a t a c a s e C h i l i a n e a t A r n a t d e e x p e d i t i a t u r c e a s c A 4 1 . N u

i n t e l e g e m d e c i p e n t r u c e S t e f a n c a r e n u n u m a i c a a l i a t i n t A m p 1 5 -

t o r a l T u r c i l o r d u § r n n l i s e p e V l a d c i d i n i n s u § i a l u i i m b o l d i r e ,

n u a r f i c 5 u t a t a l o v i c A t m a i t a r e i n d o m n u l m u n t e a n , c u a t A t

m a i m u l t c à a t a c u l C h i l i e i n u i z b u t i s e , b a t r i e d f i p r i c i n u i s e § i o

r a n 5 l a p i c i o r 4 2 .

F a t ä d e c i c u a c e s t e d o u à f a p t e n e t 5 g 5 d u i t e :

b i r u i n t a

l u i T e p e § a s u p r a T u r c i l o r , § i f u g a I n v i n g 5 t o r u l u i i n T r a n s i l v a n i a ,

n u n e r 5 m A n e a l t m i j l o c l o g i c d e a i e § i d i n g r e u t g t i c l e a t a d -

m i t A n d c e l e s p u s e d e i s t o r i c u l b i z a n t i n c o n t i m p o r a n .

A c e a s t 5 p A r e r e i § i g ä s e § t e i n s 5 u n s p r i j i n § i i n u r m 5 t o a r e a

i m p r e j u r a r e : - W a d , d u p à c e f u g e i n T r a n s i l v a n i a , v k A n d u - s e

p A r ä s i t d e n o r o c , i n c e a r c à o u l t i m 6 n ' A p a r e , a c e e a d e a r e d o b A n d i

t r o n u l , c e r A n d i e r t a r e a l u i M a h o m e d . E l s c r i e d i n R o t h e l i n 8

N o e m b r i e 1 4 6 2 , u r n f A t o a r e a s c r i s o a r e c a r e s u l t a n u l : M a r e

s t A p A n i t o r a l O t o m a n i l o r E u l o a n V l a d , v o e v o d u l V a l a h i e i ,

s c l a v u l t ' A u , t e r o g c u s t A r u i n t 5 p e n t r u i e r t a r e a f a p t e l o r p r i n c a r e

a m p a c t i t u i t c o n t r a l a q i a W e i t a l e . M ' A r i a t a s 5 s e m i l o s t i v i a s c 5

c u m i n e § i s 5 ' m i i n v o i a n 5

t r i m i t e s o l i . C u n o s c T r a n s i l v a n i a

§ i t o a t 5 U n g a r i a i n c h i p u l c e l m a i a m A r u n t . D a c 6 i ' a r p l ' A c e A . M a -

i e s t 5 t e i t a l e , a § p u t e A p e n t r u r ä s c u m p e l r a r e a g r e § e l e i m e t e , s ' A l i

p r e d a u t o a t à T r a n s i l v a n i a , § i c A n d a c e ( s t a a r f i i n c 5 p u t i n p u t e r e a

t a , a i p u t e A u § o r s u p u n e t o a t 5 U n g a r i a . S o l i i m e i I l i v o r s p u n e

m a i m u l t e , i a r e u v o i u f i i n t o a t 5 v i e a t a m e a c u c e a m a i s t a t o r -

n i c 6 c r e d i n t 5 s c l a v u l t ' A u . D u m n e z e u s A d e e p u t e r e i t a l e i n c 5 a n i

4 4 1 . B o g d a n , V l a d T e p e s , p . 2 6 , p i r e r e p r i m i t i § i d e d . G r . C o n d u r a t u ,

I . c . , p . 1 5 6 , n o t a 1 . M a i p u t i n I n e r t I n t e l e g e m p e d . G . G h i b i n e s c u , V l a d T e p e ,

I n A r h i v a d i n l a § i , V I I I , p . 4 1 7 § i 6 9 7 § i u r m . , c a r e p r i m e § t e

C u t o t u l

p i r e r e a

n o a s t r i c A T e p e a b i t u t p e T u r c i , d a r r i s p i n g e m i r t u r i a l u i C h a l c o c o n d i l a a s u p r a

i n t e r v e n i r e i l u i S t e f a n c e l M a r e , c a t o a t e c A d - s a d i I n d e o b § t e c e a m a i m a r e l u c r e -

d e r e a r i t i t r i l o r i s t o r i c u l u i g r e e . D - 1 G h i b i n e s c u e d e p i r e r e , c A T e p e § a p i e r d u t

t r o n u l d i n p r i c i n a u n e i r i s c o a l e a b o i e r i l o r § i v r e a s i d o v e d i a s c i a c e a s t i r i s c o a l i

p r i n l i p s a u n u í s i n g u r b o i e r d i n d i v a n u l l u i T e p e § , D r a g o m i r U d r i § t e , c a r e s e a f l i

I n d i v a n u l l u i V l a d i s l a v , l n a i n t e d e T e P e p , l I n a l l u i R a d u c e l F r u m o s , d u p i e l .

D i n l i p s a u n u t s i n g u r b o i e r , c a r e p o a t e s A f i l o s t I n t i m p l i t o a r e , s a u p o a t e s i l f i

f o s t e l i n d m m i n i e c a D o m n u l , n u s e p o a t e f n f e r i o r e v o l u t i e a b o i e r i l o r .

4 1 S c r i s o a r e p u b l i c a t i d e L e o p o l d H u b e r t , D o c u m e n t a h i s t o r i c a , V a r s o o i a e ,

1 8 6 1 , c i t a t i l d e d . N . I o r g a , C h i l i a ; I C e t a t e a A l b a , p . 1 2 6 .

4 1 R a n a l u i S t e f a n n u p u t e i

h n p i e d e c e d e a m e r g e l a r i z b o i n . A p r i g u l

d o m n i t o r a p u r t a t a c e a s t i r a n i I n t o t t i m p u l d o m n i e i l u i , n e a v i n d n i c i o d a t i t i m

p u l d e a ' A A g l e z n e i l u í o d i h n a t r e b u l t o a r e s p r e a s e t n t r e m i . C u a c e a s t i r a n i a

n t r a t S t e f a n I n m o r m i n t .

 

Page 27: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 27/293

V L A D T E P E E }

T W E R E T A L U I T I E F A N

3 1

i n d e l u n g a t i . A c e a s t ä s c r i s o a r e I m p r e u n A c u u n a c A t r e v i z i r u l ,

a m b e l e r e d a c t a t e i n b u l g ä r e § t e , f u r A I n s A s u r p r i n s e d e . U n g u r i ,

§ i p r e d a t e l u i M a t e i , c a r e v A z A n d c A V l a d u m b l à s A - 1 v i c l e n e a s c A

c h i a r p e d A n s u l , n u m a i s p r e a - § i p u t e A r e d o b A n d i t r o n u l , 1 1 p u n e

l a i n c h i s o a r e 4 4 . C A r e g e l e n u a a p l i c a t l u i V l a d , o p e d e a p s 6 m a i g r e a ,

s e d a t o r e § t e l e g ' ä t u r i l o r d e i n r u d i r e , I n c a r e s e a f l A c u e l .

S c r i s o a r e a a m i n t i t à n e a r a t A c A l u c r u r i l e s ' a u p e t r e c u t a s t -

f e l c u m e l e a u f o s t e x p u s e m a i s u s , c A c i d a c A V l a d a r f i f o s t b A t u t

c h i a r d e M a h o m e d , s c o s d i n s c a u n § i i n l o c u i t c u R a d u , c e f n t e l e s

a r m a i f i a v u t r u g A m i n t e a l u i ? D i n c o n t r A d a a e l b A t u s e i n t A i

p e M a h o m e d , d a r a p o i f u s e s e b A t u t d e S t e f a n § i g e n e r a l u l s A u

r ä z b i t d e r e s t u l a r m a t e i t u r c e § t i , a t u n c i i n t e l e g e m c u m d e V l a d ,

. f u g i t I n T r a n s i l v a n i a , s e g r A b e § t e a t r i m i t e s c r i s o a r e a , M a i t n -

n a i n t e c a R a d u s a f i f o s t r e c u n o s c u t d o m n d e a r e f a r e i , c A n d d e c i

e l p u t e à a v e A f n c A s p e r a n t a u n e i r e s t i t u i r i . A p o i s c u z a l u i V l a d

c ' ä t r e s u l t a n u l , c a s s á ' l i e r t e p e n t r u t o a t e c e l e c e f ä p t u i s e c o n t r a

t A r e i s a l e § i c o n t r a l u i , s e r e f e r i A f A r A I n d o i a l ä , l a i n f r A n g e r e a

a d u s A d e V l a d l u i M a h o m e d .

A c e l a d e c i c a r e a d e t e r m i n a t c A d e r e a d o m n u l u i m u n t e a n

n ' a f o s t s u l t a n u l M a h o m e d , c i S t e f a n c e l M a r e . A c u m a a b i a

p u t e m m A s u r A t o a t à g r e § e a l a d o m n u l u i m o l d o v e a n , d a c A g r e -

F a r - a p o a t e f i n u m i t ä . E l p e c a r e m a i t A r z i u 1 1 v o m v e d e à a l e r g A n d

I n t o a t e p A r t i l e d u p 6 a l i a t i I n c o n t r a T u r c i l o r , s t r i v i s e a c u m a p e

c e l m a i p r e t i o s d i n t o t i , p e d o m n u l u n u i p o p o r d e u n s A n g e § i d e

u n n e a m , c a r e w i n c ä d e r e a l u i s u b T u r c i , t r e b u i à s r i a r a t e l u i

S t e f a n p r A p a s t i a c e - 1 W e p t A § i p e e l . C e a r f i f o s t m a i f i r e s c

c l e a t a l i a n t a I n t r e a c e § t i d o i b A r b a t i , f i e c a r e d i n e i C u

e m i n e n t e , m i l i t a r e ? S t e f a n , p r e v A z A t o r , d i b a c i u § i § t i i n d s A s e

f o l o s e a s c A d e t o a t e i m p r e j u r A r i l e

; T e p e

i n d r A z n e t p A n A l a

n e b u n i e , c u r a g i o s § i s u m e , a m b i i p A r A n d m e n i t i d e s o a r t A a

l u p t A a l ä t u r e a , c a d o i f r a t i d i n t r ' o t u l p i n A , c o n t r a d u § m a n u l u i

n e a m u r i l o r e u r o p e n e , § i n u a s e d A r A m à u n u l p e a l t u l I n f o l o s u l

p A g A n u l u i . S t e f a n c e l M a r e , a d o v e d i t c u p r i s o s i n t 6 c e p o a t e

u n g A n d § i o v o i n t A e n e r g i c A I n c u m p A n a f a p t e l o r o m e n e § t i 4 4 .

  A c e a s t a s c r i s o a r e a l u i T e p e s V l a d c a t r e s u l t a n a f o s t p u b l i c a t A d e

s e c r e t a r i a l p a p e l P i u s a l I I - l e a ( 1 4 5 8 - 1 4 6 4 ) , G o b e l l i n i i n s c r i e r e a l u l : P i t I I ,

p o n t i l i c i s n t a x i m i , c o m e n t a r i t r e r u m m e m o r a b i l i u m , q u a e t e m p o r i b u s s u i s c o n t i -

g e r u n t , t i p a r i t h I n t a i l a R o m a i n 1 5 8 4 3 1 a p o l l a F r a n k f u r t i n 1 6 1 4 L i b . L . , I I ,

p . 2 9 7 . S c r i s o a r e a f u s e s e t r a d u s a I n l a t i n e s t e 3 1 t r i m i s i i d e M a t e i p a p e l s i a s t f e l

a f o s t r e p r o d u s a d e s e c r e t a r u l s a u .

4 4 I n c r o n i c a s a p a t a p e p á r e t e l e b i s e r i c e l d i n B r a s o v s e c e t e s t e

1 4 6 2

M a t h i a s R e x D r a c o l a m W o y w o d a m c a p i t . 5 1 G o b e l l i n 1 s p u n e I n c o m e n t a r u l

e a u , 6 1 p e c a n d e l l u a c u n o s t i n t a d e a c e a s c r i s o a r e s 1 o a n a l i z a , V a l a c h u s a d h u c

i n c a r c e r e d e l i t e s c i t . A s t f e l s e e x p l i c a c u m d e a d a p o s t u l , c A u t a t d e V l a d l a c u m -

n a t u l s a u , s e s c h i m b a 1 n t r ' o I n c h i s o a r e .

V o m v e d e t t l a i s t o r i a l u i S t e f a n c e M a r e c a a t a c u l l u l T e p e s d i n p a r t e a

d o m n u l u l M o l d o v e i a f o s t p r i v i t c a o

g r e s a l a c h l a r d e p e i i m p u l l u i .

Page 28: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 28/293

3 2

I 8 T O R 1 A R O I A N T L O R

D a r i n i s t o r i e e d e I l l i S O S a a r A t à p h ' r e r i d e r A u a s u p r a f a p t e l o r

i n t â m p l a t e , § i d e a c u g e t à a s u p r a c e l o r c e a r f i p u t u t s à l e

i n l o c u i a s c h % F a p t e l e d e c a r e e s t e p l i n A s u n t t o a t e f a t a l e . E l e s ' a u

i n t â m p l a t ; n u s e m a i p o t r e i n t o a r c e . T r e a b a i s t o r i c u l u i e s t e d e

a l e i n t e l e g e , i a r n u d e a l e d e p l â n g e .

I n o n c e c a z f i g u r a l u i V l a d T e p e § e s t e , c a t o a t a " a u r e o l a

d e s A n g e c e o i n c o n j u r A , u n a d i n c e l e m a i i n t e r e s a n t e a l e i n -

t r e g e i n o a s t r e i s t o r i i . C r u d p i l n A i n m A r u n t a e , s t r g i n d e m i l à § i

d e i n d u r a r e , e l p u s e c u m p l i t a l u i f i r e i n s l u j b a t k e i s a l e , § i d u p à

c e o c u r A t i d e r e l e l e l A u n t r i c e , - M u d § i a c o l o u n d e a r f i p u t u t l e c u i

e l p u s e p i e p t c o n t r a i n j o s i r e i i n c a r e c A z u s e . A i c i s e a r A t a r A

c e l e l a l t e a l e s a l e i n s u § i r i , c u r a g i u l t e m e r a r § i d i s p r e t u l m o r t e i ,

c a r e - 1 p u s e r à i n s t a r e s A i n f r A n g A p e u n u l d i n c e i m a i m a r i c u c e -

r i t o r i a i l u m e i . N u p o a t e f i r o s t i t à a s u p r a l u i o l a u d à m a i m a r e

d e c a t a c e e a p e c a r e C h a l c o c o n d i l a o p u n e I n g u r a l u i M o h a m e d a l

J I - l e a : N u e s t e c u p u t i n t à a s e r A p i t a r a d e l a u n b A r b a t c , a r e

f A c t i t l u c r u r i a t a t d e m a r l , m a i a l e s c â n d e l § - t i e a p d e b i n e s 6 i n -

t r e b u i n t e z e i p u t e r e a § i p e s u p u § i i s 5 i " 4 6 .

3 . L U P T E L E C U M A T E C O R V I N . $ 1 R A D U C E L F R U M O S

C . a u z a a t a e u l u i C h i l i e i .

I n t o r c A n d u - n e l a i s t o r i a m a r e l u i

d o m n i t o r m o l d o v e a n , t r e b u i e s A c A u t g m a l ' A m u r i p r i c i n a p e n t r u

c a r e S t e f a n c e M a r e a t a c A C h i l i a o d a n c u T u r c i i , c e e a c e f a c e

p e C h a l c o c o n d i l a s A s p u n A c 6 S t e f a n p r o v o c A p e T u r c i l a a c e l

a u ' , 4 7 .

L a a c e a s t à i n t r e b a r e c r e d e m e h ' s e p o a t e r b p u n d e § i t r e b u i e

s A n e s i l i m a o f a c e ; c A c i i s t o r i a n u c o n s t ä " n u m a i d i n o i n g r à m à d i r e

d e f a p t e p e s t e f a p t e , d e d o c u m e n t e p e s t e d o c u m e n t e , f a ' r à s c A n -

t e i a g A n d i r e i c a r e s s á l e l e g e , s A l e d e e i n t e l e s u l § i r o s t u l t r e b u i t o r .

A c e s t r o s t i n s A n u p o a t e r h ' s k i c l e a t d i n e x p l i c a r e a c a u z a l à a

e v e n i m e n L e l o r .

A t a c u l C h i l i e i f A c u t

p e u s c a t d e S t e f a n a l M o l d o v e i ,

d e o d a t à c u a c e l a l T u r c i l o r p e D u n 6 r e , c k a n d i m p r e u n A e a n i l -

v A l i r e a c e a m a r e a l u i M o h a m e d a l I I - l e a i n M u n t e n i a , a r f i

t r e b u i t ' s ä d e s c h i d i i o c h i i l u i S t e f a n a s u p r a p r i m e j d i o a s e i s a l e

i n t r e p r i n d e r i , d e a a j u t h p e p u t e r n i c i i T u r c i i n c o n t r a u n u i

p r i n c i p e c r e § t i n c e l u p t à i m p o t r i v a l o r .

i a c e a s t ä " p g r e r e n u e s t e

n u m a i o a p r e t u i r e a n o a s t r A , i n c a r e c a z n u a r a v e h . 6 d e o s e b i t à

v a l o a r e , c i e a f r A m â n t a c u g e t e l e c h i a r p e t i m p u l l u i S t e f a n ,

, § i t o c m a i c u p r i l e j u l a c e s t u i a t a c a l p o r t u l u i d u n A r e a n . A n u m e

W e ( ) p r e a i n t e r e s a n t à s c r i s o a r e d i n 2 A p r i l i e 1 4 6 2 a g u v e r n a -

t o r u l u i d i n C a f f a , c A t r e r e g e l e p o l o n , g g s i m p e p r i s t a v i i c e t 5 t e i

4

C h a l c o c o n d i l a , p . 5 1 4 ,

 

C h a l c o c o n d i l a , p . 5 0 6 .

 

Page 29: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 29/293

V L A D T E P E S 1 T i N E R S T A L I : 1 * T E F A N

8 3

d i n C r i m e a f o a r t e m ä h n i t i d e f a p t u l c g S t e f a n V o e v o d , d o m n u l

M o l d o v e i s a u V a l a h i e i M i c i , s e l u p t g c u V l a d V o e v o d c a r e p o a r t g

d z b o i u f e r i c i t c u T u r c i i . C e a r t a a c e a s t a n u n u m a i a j u t g p e s u l t a n ,

d a r c e e m a i p r i m e j d i o s , p r i n t e i n s a T u r c i i c a p i i l d o a r e c u m i n . t r a r e

i n a c e s t e d o u d V a l a h i i , c e e a c e a r f i u n f o a r t e m a r e p e r i c o l p e n t r u

n o i ( C a f f e n z i i ) , § i p e n t r u a l t e t g r i v e c i n e " 4 8 . S i c g a s t f e l d e g ä n d u r i

s e p u r t a u p e a t u n c i § i I n m i n t e a R o m a n i l o r d i n a m b e l e t g r i ,

r g s a r e d i n o s c r i s o a r e i t a l i a n g d i n 4 D e c . 1 4 7 6 , c a r e a r a t à c r t ,

c u p r i l e j u l r e i n t r o n g r e i l u i V l a d T e p e § p o p o a r e l e m o l d o v e n e § i

m u n t e n e v o e s c c a a m b i i v o e v o z i ( V l a d § i S t e f a n ) s ä " § i j u r e i n

a c e l a q t i m p i u b i r e i t o v i i r d § i e , a § d c d M a i d ¡ a r a ( M o l d o v a § i

M u n t e n i a ) s d f i e a s i g u r a l d c d T u r c u l n ' o s ' o m a i p o a l d s u p d r e t " 4 8 .

C u m d e n ' a v g z u t S t e f a n , a l c g r u i a t u g e r g m u l t m a i

a p r o p i a t à d e p r i m e j d i e , c e e a c e C a f f e n z i i v e d e a u i n d d e a § A d e

d e p a r t e ; c u m d e n u a p g t r u n s e l , c u m a r e a l u i m i n t e , c e e a c e t o t i

R o m a n i i s i m t i a u I n a d â n c u l c u g e t u l u i l o r ? O n c e a l t ä c o n s i d e r a t i e

a r f i t r e b u i t s g r e t i e p e S t e f a n d e l a p r o v o c a r e a c u m p l i t i l o r T u r c i ;

c A c i d a c à c h i a r d o b ä n d i r e a C h i l i e i a r f i p u t u t a d u c e f o l o a s e l e

c e l e m a i m a r i , e l e n u p u t e a u n i c i o d a t g f i p u s e I n c u m p A n g c u

p r i m e j d u i r e a c h i a r a e x i s t e n t e i S t a t u l u i § i a p o p o r u l u i m o l d o v e -

n e s c , c a r e s e a r g t à a m e n i n t g t o a r e § i c u m p l i t à I n I n t r u c h i p a r e a

s g l b a t e c i l o r i n c h i n g t o r i a i l u i M o h a m e d .

N o i c r e d e m c g I n m o t i v e o b i e c t i v e , t r a s e d i n f a p t e , n u e s t e

c u p u t i n t g c e l p u t i n p e n t r u m i n t i l e n o a s t r e d e a s t g z i a s e g g s i

c a u z a a t a c u l u i C h i l i e i § i a d u § m g n i r e i l u i V l a d T e p e , c u a - L i t

m a i m u l t c g a c e s t a c t e s t e r e p e t a t d e S t e f a n i n 1 4 6 5 , c â n d e r à

I n c ' ä m a i p r i m e j d i o s , d e o a r e c e C h i l i a t r e c u s e , p r i n R a d u c e

F r u m o s , i n d i r e c t I n

s t g p ä n i r e a T u r c i l o r ,

§ i

c g

S t e f a n p u n e

v ä r f i n d r g z n e t e i l u i p u r t g r i , p r i n l o v i t u r a d a t à I n 1 4 7 1 1 4 7 2

a c e s t u i d o m n i t o r I n s u § i , s u p u s u l § i c r e d i n c i o s u l s u l t a n u l u i .

D a d n u e s t e c h i p d e a f l a t , i n i m p r e j u r g r i l e d e f a p t , c a u z a

u n o r a s e m e n e a I n t r e p r i n d e r i a l e V o e v o d u l u i m o l d o v e a n , t r e b u i e

s g l e a t r i b u i m n u m a i § i n u m a i e l e m e n t u l u i n e d e s f u n d a t a l p e r -

s o n a l i t g t e i § . 1 a l c a r a c t e r u l u i d u , i n t o c m a i c u m e s t e c u n e p u t i n t g

d e i n t e l e s n e l u c r a r e a l u i A n n i b a l I n c o n t r a R o m a n i l o r , d u p g

s t r g l u c i t a l u i i z b ä n d g d e l a C a n n a e , c l e a t p r i n o s l g b i r e n g p r a s -

n i c g a v o i n t e i l u i I n m o m e n t u l h o t g r i t o r 5 0 .

C a r a c t e r u l m a r e l u i d o m n i t o r a l M o l d o v e i e s t e d a t d e

U r e c h e c a g a t a s g f a d l u c r u r i m a r i " , § i a n u m e p e t g r â m u l

l u p t e l o r , c a u n u l c e e r à o r n r g z b o i n i c § i d e p u r u r e a ' I I t r g g e à

m i m a s p r e v g r s a r e d e s ä n g e " ;

c g e r à t o t d e a u n a c a u n l e u g a t a

4 , 1 L e o p o l d I I u b e r t D o c u m e n t a h i s t o r i c a , V a r s o v i a e ,

1 8 6 1 ,

I ,

p . 5 . A c e s t

p r e a I n s e m n a t d o c u m e n t a f o g I n t r e b u i n t a t p e n t r u I n t a i a o a r i i d e d . N . I o r g a :

C h i l i a # C e f a l e a A l b a , p . 1 2 5 - 1 2 6 .

" N . I o r g a , A c t e § i F r a g m . I I I , p . 5 8 .

" A s u p r a a c e s t e l I n t r e b i l r i v e z i c a r t e a m e a :

T h c f o r i e d e l ' H i s l o i r e , e d . I L

P a r i s , 1 9 0 8 , p . 4 3 9 .

A . D . X e n o p o l . I s t o r l a R o m a n n o - . V o l . I V .

8

Page 30: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 30/293

3 4

I S T O R I A R O M A N I L O R

s i n e \ I n a ;

i s e O r e à c 5 .

p a g u b ä ' ; m a i

M e u s e d e r a r

c g a v â n d m i m a a p r i n s à c à t r à l u c r u r i v i t e j e s t i ,

u n a n c e n ' a a v u t t r e a b A d e r A z b o a i e , a r e m u l t ä

f i i n d a p o i s i n g r A v i t d e n o r o c u l , c a r e p a n i ä a t u n c i

r A z b o i u u n d e n u b i r u i r 5 1 . A c e a s t 6 c a r a c t e r i s t i c r t

R u i n e l e c e t i l p i r i s e a l u i T e p e s I n m u n l i t A r g e s u l u i d e s u s d e R o m a n

6 ' U r e c h e , i n L e i o p i s e j e , p . 1 1 8 , 1 2 3 , 1 2 6 s i 1 4 5 . G r . T o c i l e s c u i n M a n u a l u l

s u s c o l a r d e I s t o r i a R o m f t n i l o r s p u n e e l P e t r u A r o n a r f i c A u t a t d e l a U n g u r i

a d 5 p o s t l a V l a d T e p e s , c e e a c e a r e x p l i c i t s i m a i b i n e p o r n i r e a l u i S t e f a n c e l M a r c

I n c o n t r a d o m n u l u i m u n t e a n ; i n s A l a r u g a m i n t g a c e I - a m f a c u t d e a - m i I n d i a

d o c u m e n t u l p e c a r e i t s i i n t e m e l a z i t p A r e r e a s i c a r o i m i e r a n e c u n o s c u t , n u a p u t u t

r e a f l i t a c e l d o c u m e n t . T e x t u l c e l m a l s i g u r a l l u í U r c c h e , r e s t a b í l i t c u m u l t i t o s -

t e n e a l i t d e d . P o p o v i c i , C h r o n i q u e d e G r e g o i r e C r e c h e , n u s c h i m b i t d e c a t i n c h i p

l i m b i s t i c p e R e e l d i n e d i t i a l u i C o g i l l n i c e a n u . S c r i s o a r e a l u i S t e f a n d a r e s o l i

m a t j o , .

r

. 4

- .

 

Page 31: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 31/293

\ L A D ' E P 1

I T I N E R E T A . L U I k . 7 1 1 . 1 , A N

3 5

a l u i * t e f a n c e M a r e d e o m i u t e § i a p r i n s s e v e d e § i d i n a l t e i m p r e -

j u r a r i c e s e v o r a d u c e m a i l a v a l e i n c a p i t o l u l a s u p r a c a r a c t e r u l u i

A s t f e l f i i n d c r o i t * t e f a n d i n p l a s m u i r i l e f i r e i , n u t r e b u i e s a

n e p a r a n e i n t e l e a s a d i s p r e t u i r e a a j u t o r u l t d p e c a r e l ' a r f i p u t u t

a f l à i n V l a d T e p e § i n c o n t r a T u r c i l o r ; a p o i p r o v o c a r e a c u m p l i t e i

l o r d u § m ä n i i . P a r e c a . 5 t e f a n c e M a r e a r f i s i n g u r d e f e l u l s a n ,

I n d e s f a § u r a r e a v r e m i l o r , § i n u a r a v e à t o v a r a § i d e i n d r a z n e a l a ,

f a r e R o m â n i c h i a r , p e M i h a i V i t e a z u l § i p e I o n V o d a c e C u m -

p l i t , i a r i n t r e c e i d e a l t n e a m , p e A l e x a n d n i c e l M a r e , p e C a r o l

X I I , p e F r i d e r i c I I § i p e N a p o l e o n I ; t o a t e m i n t i p u t e r n i c e ,

c a r a c t e r e d e f i e r , § i b r a t e v a n j o a s e , p e n t r u c a r i n i c i o i n t r e p r i n -

d e r e o m e n e a s c a n u

p a r e à p e s t e p u t i n t a § i c a r e , c a § i G e t i i d i n

v e c h i m e , s e t e m e a u d o a r n u m a i c a c e r u l s a n u c a d a p e s t e c , a p e t e l e

l o r . I n t r e p r i n d e r e a p r e a i n d r a z n e a t a a l u i * t e f a n c e M a r e d e a

a t a c à C h i l i a , c u t o a t e c a t r e b u i à s a § t i e c à l u c r e a z a - i n f o l o s u l T u r -

c i l o r , s e p o a t e e x p l i c a n u m a i d i n c a r a c t e r u l l u i c e l a p r i n s § i n e o p r i t ,

m a i a l e s a c u m a c â n d , t â n a r § i c u s a n g e l e i n f i e r b e r e , m i n t e a l u i

c e a a t a t d e m a r e n u p u t e à . I n c a d o m o l i b a t ä i l e i n i m e i .

A § a c r e d e m n o i c ä t r e b u i e l i m p e z i t a c a u z a c a r e i m p i n s e

P C S t e f a n a s e a m e s t e c à i n t r e b i l e T a r i i R o m â n e § t i . L i m p e z i r e a

c a u z e l o r e s t e u n a d i n d a t o r i i l e d e c a p e t e n i e a l e i s t o r i c u l u i . M i d

e l n u p o a t e s a l e p ä t r u n d a p e d e p l i n , t r e b u i e s a i n t r e b u i n t e z e t o a t e

e l e m e n t e l e c e - i p r o c u r i i i z v o a r e l e , p e n t r u a i n d e p l i n i g o l u l p r i n

i p o t e z e ; c a c i f a t % a c e a s t a i n l a n t u i r e c a u z a l a , n u e x i s t a i s t o r i e

§ t i i n t i f i c a . I n § t i i n t e l e f a p t e l o r d e r e p e t i r e , a § à n u m i t e l e § t i i n t i

n a t u r a l e , e l e r n e n t u l c a r e p r e f a c e a d u n a r e a d e m a t e r i a l a l o b s e r -

v a t i e i i

e x p e r i e n t e i i n u n s i s t e m § t i i n t i f i c , e s t e a c e l a l l e g e i .

N u m a i c â n d s e d e s c o p a r l e g i l e f e n o m e n e l o r § i c â n d a c e s t e a s u n t

i n c h e g a t e i n f o r m u l e a b s t r a c t e , s e p o a t e s p u n e c l i a m f a c u t

§ t i i n t a .

i i n i s t o r i e I r m a a d u n a r e a f a p t e l o r , o r i c A t d e b o g a t a a r

f i e a § i o r i c a t a c h e l t u i a l a d e m u n c a a r f i p r i c i n u i t d o b a n d i r e a

u n e i v a s t e e r u d i t i i , n u d a n a § t e r e i s t o r i e i , d a c a s e m a r g i n e § t e

n u m a i l a a t f i t a . P e n t r u c a s a s e i n f a p t u i a s c a § t i i n t a i s t o r i c a , t r e -

b u i e s a s e a d a o g a e l e m e n t u l s e r i e i i s t o r i c e , a n a l o g u l l e g e i d i n

§ t i i n t e l e r e p e t i r e i ( a § a n u m i t e l e § t i i n t i n a t u r a l e ) . P r e c u m i n s a

l e g e a i e a n a § t e r e p r i n a b s t r a c t i e § i g e n e r a l i z a r e , a § à s e r i a s e a l -

c a t u i e § t e p r i i l e g a t u r a c a u z a l a f a r e f a p t e l e s u c c e s i v e . A s e r a s a

I n p a r ä s i r e a c e s t e l e m e n t d e c a p e t e n i e , e s t e a s e f a c e i n i s t o r i e

n u m a i t r e a b a d e s a l a h o r , f o a r t e m e r i t o r i e f i i n d c a f o a r t e g r e s ,

d a r n u o p e r a d e a r h i t e c t c a r e s a d e e n a § t e r e l a p l a z m u i r i n e -

p i e r i t o a r e 5 2 .

T u r c r i f o l o s i n d u - s e d e f u g a l u i T e p e § § i p u n â n d i n l o c u - i

p e f r a t e l e s a t ' , R a d a c e F r u m o s , * t e f a n t r e b u i à s a s e g A n d e a s c h

6 2 A s u p r a i a a t u r e i c a n z a l e a s e r i e i i s t o r i c e v e z i a r t i c o l u l m e u d i n L a R e v u e

f l e S y n t h è s e h i s l o r i q u e , 1 9 1 4 , L a e a u s a l i t é d a n s l a s é r i e h i s l o r i q u e .

Page 32: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 32/293

3 6

I S T O R 1

 

R 0 3 1 . 1 1 I I I . O R

b i n e , d a c à t r e b u i e s ì

r e i n n o i a s c A a t a c u l C h i l i e i c a r e i n c ä p u s e

a c u m a p r i n R a d u l c e F r u m o s i n s t A p a n i r e a i n d i r e c t à a T u r c i l o r ,

i n t r u c a t u n a s e m e n e a a t a c p u t e a s

a t r a g A a s u p r a M o l d o v e i

u r g i a c u r n p l i t i l o r p A g a n i . I n a d e v A r R a d u a l u n g a s e d i n C h i l i a

g a r n i z o a n a u n g u r e a s c A

s i

o i n l o c u i s e c u u n a t u r c e a s c i l . D e a c e e a

U r e c h e s p u n e

c r i

l a a c e a s t a a d o u a l o v i r e , S t e f a n a l u a t C h i l i a

d e l a

p a g e i n i

U r e c h e s p u n e c A C h i l i a a f o s t l u a t A p r i n c u c e r i r e .

D l u g o s z

i M i e h o v s k i , s c r i i n d î n s à I n i n t e r e s u l p o l o n , a r a t ä .

o r A § e n i i a r f i t r e c u t e i M O O d e s u b U n g u r i s u b M o l d o v e n i , v a s a l i i

P o l o n i l o r 5 3 .

N A c a z u l s u l t a n u l u i f i t m a r e c a n d p r i m i v e s t e a d i d e r e i C h i -

l i e i . S t e f a n i n s A - v o i n d s ' A i n l A t u r e u r g i a t u r c e a s c A , d i d c h i a r

a t u n c e a a f l a s e

d e s p r e s c o p u l r e g e l u i U n g a r i e i d e a r A z b u n A

p u s t i i r e a T r a n s i l v a n i e i , t r i m i t e s u l t a n u l u i p r e z e n t u r i § i t r i b u t ,

p r e f A c a n d u - s e c A § i M o l d o v a v r e a s s a . i n t r e s u b p r o t e g u i r e a S e m i -

l u n e i , § i c ' A s u l t a n u l n u a r t r e b u i s A s e s u p e r e p e n t r u t r e c e r e a

a c e l e i c e n t i d e l a u n v a s a l l a a l t u l . S u l t a n u l i n i n t a i u l m o m e n t

p u n e p e s o l i l a i n c h i s o a r e ;

r A z g a n d i n d u - s e i n u r m A , I i e l i b e -

r e a z A s i

s e a r a t A m u l t A m i t c u c e r e r e a d e i e r t a r e a d u s A 5 4 .

S t e f a n i n s 6 n u i n c e t ä a d u § m A n i p e M a t e i C o r v i n . P o p o a r e l e

s t a p a n i t o a r e a l e T r a n s i l v a n i e i f i i n d n e m u l t u m i t e c u d o m n i a

p r e a c o s t i s i t o a r e a r e g e l u i l o r , p l A n u i a u o r A s c o a l i i a t A r e i s u b u n 5 5

s a s , R o t h . S t e f a n i n t e t e § t e § i

s p r i j i n A r A s c o a l a . I n t r e p r i n d e r e a

l u i S t e f a n a m ' A r A § t e § i m a i i r m I t c u g e t u l l u i M a t e i a s u p r a d o m -

n u l u i M o l d o v e i * M a t e l s e h o t A r A s t e a ' l l o v i .

E x p e d i l i a l u i M a t e i C o r v i n i n M o l d o v a . - - M a t e i i n t r a i n

M o l d o v a , d u p A c a t s e v e d e , f ä r A a f i i m p i e d e c a t , p r i n p a s u l O i t u -

z u l u i i n 1 9 N o e m b r i e , a j u n g e l a R o m a n l a 1 D e c e m b r i e s t a n d

I n e l p a n ä l a 7 a l e a c e l e i a . s i l u n i , § i d a n d u ' i f o c , c a n d i l p A r A s e § t e 5 6

S e i n d r e a p t A d e a i c i s p r e S u c e a v a § i a j u n g e l a B a i a i n 1 4 D e c e m -

v r i e . A c o l e a t r e b u i n d s A p o p o s e a s c A i a r à i ,

s p r e a ' § i o d i h n i

a r m a t a , m a i a l e s f i i n d v r e m e d e i a r n A , § i c r a i u l a f l a n d d e l a u n

U r e c h e . L e t o p i s e j e l e , I , p . 1 1 9 . D l u g o s z a d . a . 1 4 6 5 . * M e a l a d . a . 1 4 6 5 .

M i e h o v s k y I n A r h . i s t . , I , 2 , P . 3 5 : R d u i g r m p o u V l a d i . . . o p i d u m q u e K i l i a m . . .

e x c l u s i s h u n g a r i s o c c u p a v i t . C o m p . I r t p e d a t , R a d a c e l F r u m o s I n R e v i s t a T r a n -

s i l v a n i a , X X X I I I , 1 9 0 2 , p . 1 8 .

M i c h o v s k y , 1 .

r .

" B o n f i n i u s , R e r u m h u n g a r i c a r u m d e c a d e s , I V , p . 3 0 6 R 6 s c o a l a , c o n f i r -

m a t a p r i n p r o c l a m a t i a r e g e l u i d m 2 2 N o e m v r i e 1 4 6 7 p r i n c a r e m u s t r A p o p o a r e l e

T r a n s i l v a n i e i p e n t r u p a s u l I n c e r c a t d e e l e . H u r m . , D o c . , I I , 2 , p . 1 7 7 .

5 . M a i m u l t e d i p l o m e a l e l u i M a t e i C o r v i n I n t g r e s c d a t e l e r e p r o d u s e I n

t e x t d u p A a r 5 t f i r i l e l u i U r e c h e . U n a d m 4 N o e m v r i e e s t e d a t à d i n B a r o t h I n S e -

c u t m e , a n d M e t { r e g e l e n u t r e c u s e I n M o l d o v a . A l t a d i n 2 0 N o e m v r i e e s t e d i n

T r o t u q , d u p a c e t r e c u s e p r i n p a s u l O i t u z u l u i c u m s p u n e c r o n i c a r u l , c u o z i m a t

I n a i n t e , I n 1 9 N o e m n v r i e . I n 2 5 D e c e m v r i e M a t e i e s t e a c u m r e l u t r a t i n T r a n s i l -

v a n i a i a j u n s l a S t . M i k l o § ( S t . N i c o a r t t ) , d e u n d e ( I A u n a l t d o c u m e n t ( C o l . K e -

m e n y i n T r a n s i l v a n i a , V I , 1 8 7 3 , p . 2 1 1 - 2 1 2 ) . C o n c o r d a n t a I n t r e d a t e l e d i p l o m e l o r

a c e l e a r l i t a t e d e U r e c h e , d o v e d e s c I n c l i o d a t t t e x a c t i t a t e a c r o n i c a r u l u i m o l d o v e r m .

 

Page 33: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 33/293

V L A D T h P E : , . 1 1

1 I N N R K T A L u i 4 T F . F A N

 

p r i n s c à

. t e f a n v o i à

a t a c e j u t e ° n o a p t e , s e i n t i l r e s t e I n

a c e s t o r a s , i n e f i t * t e f a n & A n d I l a t a c A n o a p t e a , t r e b u i s A - 1 i e e c u

a s a l t . N u s u n t e x a c t e d e c i c e l e c e s p u n e U r e c h e , c A M a t e i a r f i

f o s t s u r p r i n s d e * t e f a n , p e a n d

l A s a s e o a s t e a f à r à n i c i o

p a z 6 l a b k i t u r i $ i l a j o c u r i . D l u g o s i s t o r i c u l p o l o n , c a r e t r e -

b u i ò , s à c u n o a s c A m a i b i n e i m p r e j u r A r i l e , d e o a r e c e e r à c o n -

t i m p o r a n r e g e l u i u n g u r e s c

i d o m n u l u i M o l d o v e i , p o v e s t e s t e a s t -

f e l a c e a s t A b i i t g l i e : D u p à c e a u s o s i t M a t i a s C r a i u l l a o r a s u l

B a i a , s i a u t n t d r i t o r a p l ( c d c i s e t e m e a d e n d v d l i r e a M o l d o v e n i l o r )

c u § a n f u r i l § i c u c a n , s t e f a n V o d g , c a r e s e a s e z a s e c u o a s t e a s a

8 4 )

M a l e i

C O I

y i n

i n t r e d u f f l e M o l d o v a s i * o m u z u l , g a n d i n d d i a u v e n i t t i m p u l

a n d c u p u t i n i s à b a t ä p r e m u l t i , l t i s A n d c a i i i s a r c i n e l e i n t a b A r A ,

n u m a i p e d e s t r u

i u s o r a u v e n i t l a B a i a , s i a p r i n z A n d o r a s u l

d i n v r e o a t e v a l a t u r i i n 1 5 D e c e m b r i e n o a p t e a , a n A v A l i t p e s t e

U n g u r i , t i n f i n d b à t a i a a m e s t e c a t à ' A u k i n r e v r i r s a t u l z o r i l o r ,

i a r à a z A n d m u l t i d i n t r e U n g i n i s i m a i m u l t i s o d o m i n d u - s e

d e f l a c K c r a i u l M a t i a s r A n i t p e t r e i l o c u r i , c i n u d e m o a r t e ,

c a s A n u v i n i l i n m A i n i l e R o m â n i l o r , c u o l e c t i c A s ' a s c o s d i n

l o c u l b à t à i e i . P a r t e a c e a m a i m a r e a o s t i r i l o r u n g u r e s t i v e n i n d

l a m u n t i , i a f l A n d d r u m u r i l e i n t e s a t e c u a r b o r i c e s e M a s e r i l

d e M o l d o v e n i , a a r s c a r d e

i b o g A t i a ,

i i n g r o p a n d 5 0 0 d e b o m -

b a r d e , c a s A n u s e p o a t A f o l o s i M o l d o v e n i i d e e l e , a t r e c u t

C u

f u g a i n A r d e a l . P r i n f a c e r e a d e b i n e a u n u i R o m A n a s c r i p a t

° M A T r i k i

F F x -

-

i § i

Page 34: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 34/293

3 8

I S T O R I A R O M I N I L O R

c r a i u l U n g a r i e i , d e n u s ' a p r i n s s a u n u s ' a t g i a t , p r e c a r e R o m ä n ,

$ t e f a n V o d ä l ' a p e d e p s i t c u m o a r t e a , d u p g c e a i n t e l e s t r g d a r e a

l u i . S p u n c g 1 0 . 0 0 0 d e U n g i n i a p i e r i t i n b g t a i a . a c e e a ; s t e a g u r i

m i l i t g r e § t i v r e o a t e v a s ' a u p i n s , c a r e l e - a t r i m e s $ t e f a n V o d g ,

p r i n s o l i i s g i i n s e m n d e b i r u i n t g , c r a i u l u i C a z i m i r " 5 7 . R e g e l e

M a t e i r g s p l g t e § t e i n 1 4 6 7 § i 1 4 6 9 p e m a i m u l t i n o b i l i u n g u r i

r o m â n i , a c e § t i d i n u r m g d i n M a r a m u r e § , c u s c u t i r e a l o r d e

j u d e c a t a c o m i t i l o r

i c u p u n e r e a l o r s u b a c e a r e g e a s c ' ä , p e n t r u

v o i n i c i a c u c a r e l u p t a s e r g i n t r ' o n o a p t e i m p o t r i v a l u i * t e f a n .

v o e v o d u l M o l d o v e i 5 8

R e g e l e M a t e i a d u s e s e c u s i n e p e c e i d o i p r e t e n d e n t i l a

t r o n . u l M o l d o v e i , p e P e t r u A r e n § i p e l i t v a n u l B e r e n d e i , c a r e

v o r f i i m p A c a t - i n t r e e i p r e t e n t i i l e l a d o m n i e , i a r g 0 p r i n o p i g -

n u i t g i m p A r t i r e a M o l d o v e i , p r e c u m s e M e u s e m a i i n n a i n t e i n

r e p e t i t e r ä n d u r i . I n l u p t g . i n s g . B e r e n d e i c a d e m o r t , i a r P e t r u

A r o n s c a p ' ä i n a p o i i n U n g a r i a , 0 n u i n P o l o n i a c u m s p u n e M i r e n

N e c u l a i C o s t i n , d e o a r e c e v o m v e d e ä p e * t e f a n p r i n z a n d p e

A r o n i n A r d e a l , ì t g i n d u ' i c a p u l 5 9 . C r o n i c a r i i u n g u r e § t i p r e c u m

B o n f i n i u , T h u r o c z , R a n z a n , B o c s k a i a r a t à ' M A c g $ t e f a n c e

M a r e a r f i f o s t M i l t d e U n g u r i l a B a i a , p e n t r u c g i n i d e e a l o r

U n g u r i i s u n t n e i n v i n 0 , i c â n d p a t c â t e o i n f r ä n g e r e , i n d a t ä o

i n f r u m u s e t e a z g a r s ä t ä n d u - s e c a j e r t f a u n e i t r g d g r i s a u t g g g c l u i n d ' o

c u e r i c e p r e t . D a r a t u n c i , d a c g M a t e i a i n v i n s p e * t e f a n l a B a i a ,

p e n t r u c e n u 0 - a u r m a t m a i d e p a r t e c a l e a v i c t o r i o a s g c g t r e S u -

c e a v a ; p e n t r u c e n u 1 - a s c o s p e $ t e f a n d i n s c a u n , i n l o c u i n d u 1

c u v r e - u n c o m p e t i t o r , c g c i a d u s e s e d o a r d o i c u e l ? P e n t r u c e

a p o i , p r e c u m v o m v e d e A , $ t e f a n c e M a r e i n t r g i n A r d e a l , s p r e a

r g z b u n ä p u s t i e r e a M o l d o v e i ? D e a c e e a c u d r e p t c u v â n t e x c l a m g

S p o n d a n a s u p r a a c e s t e i v e r s i u n i n e a d e v g r a t e : D e r u 0 n e I n t u -

n e c a r e a i s t o r i e i e s t e a c e a s t a , f i e e a d e U n g u r i , f i e d e P o l o n i

s c o r n i t g 1 " 0 M i e h o v s k i a d a o g g c à a § à e s t e a d e v g r u l , d e 0 U n -

g u r i i p o v e s t e s c a l t f e l , 1 i n g u 0 n d u - s e r e g e l u i M a t e i 8 8 . $ t e f a n u r -

m â n d c e a m a i i n t e l e a p t g p o l i t i c g p e n t r u u n S t a t m i c c a a c e l a l

M o l d o v e i , c g u t à t o t d e a u n a u n p u n c t d e s p r i i j i n , c â n d e r à l o v i t

C u d u § n f ä n i e d e v r e o p a r t e o a r e c a r e . N i c i o d a t a d o i d u f m a n i ,

D l u g o z a d a n n u m 1 4 6 7 ,

I I , p . 4 1 7 . R e p r o d u c e m t r a d u c e r e a l u i S i n c a t ,

I I , p . 4 9 I n d r e p t A n d t r i s a r e d a r e a r i u l u i S a m u s c h a d e c l S u m o c a r e n u s e a f 1 5 I n

' M o l d o v a , I n m o d c o r e c t p r i n , 5 o m u z u l V e z i I n * I n c a ' n u m e r o s i i s c r i i t o r i , c a r e p o -

v e s t e s e a c e a s t i i b 5 t i l 1 i e . A s u p r a p r i n s u l u i , B o n f i n i u s , D e c a d e s p . 8 5 9 .

H u r m . , D o c . ,

I I , 2 p . 1 7 5 . M i h a l y , D i p l o m e m a r a m u r e s e n e , p . 4 9 8 :

P r a e s e r t i m I n p a r t i b u s M o l d a v i a e , d u m p r o r e c u p e r a f i o n e e a r u n 4 l e m p a r t i u r a

l a b o r a s s e m u s , e t q u a d a m n o c l e c u m S t e p h a n o W a y w o d a M o l d a v i a e c o n f l i c t u n i

h a b u i s s e m u s " .

5 9 L e t o p i s e t i l e , I I , p . 1 2 0 . A s u p r a t u i B e r e n d e l D l u g o s z , I I , p . 1 8 1 . M i e -

h o v s k i ` A r h . i s t . ,

I , 2 , p . 3 5 . D . P A r v a n , C o n o . l i t . , X X X I X , 1 9 0 8 , p . 8 7 5 , c r e d e

e l P e t r a A r o n § I B e r e n d e i u e r a u a c e e a s i p e r s o a n i l .

5 5 S p o n d a n u s a d a n n u m 1 4 6 7

i n S i n c e ] ,

I I , p .

5 0 . M i e h o v s k i , A r h . i s t .

I 2 , p . 3 5 .

 

Page 35: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 35/293

V L A D T E P E S S I T I N E R E T A L U I $ T E F A N

3 9

m a x i m a R o m a n i l o r , e r a p u s h I n l u c r a r e § i d e a c e s t v r e d n i c s t r ä -

n e p o t a l v i t e j i e i § i s i m t u l u i l o r p o l i t i c . D e a c e e a e l r e i n n o e § t e I n

1 4 6 8 j u r ä m â n t u l d e c r e d i n t ä r e g e l u i C a z i m i r , r ä g A d u i n d u - i i a r A § i

a v a v e n t I n p e r s o a n ä , s p r e a d e p u n e o m a g i u l 6 1 , o n o a r e d u i : 4

c a r e r e g i i p o l o n i n ä z u i a u C u a t a t a m a i m u l t , c u c a t v e d e a u

u r c a n d u - s e I n s u s s t e a u a l u i * t e f a n .

I n a n u l 1 4 6 9 d o m n u l M o l d o v e i p e n t r u a r ä z b u n h p u s t i i r e a

i ä r e i s a l e d e a r m a t e l e u n g u r e § t i , i n t r ä I n A r d e a l . E l v r o i h t o t -

o d a t à s á p u n ä n u m a i c l e a t m a n a p e a c e l e e l n e l i n i § t e h d o m n i a ,

p e u c i a t o r u l t a t u l u i s ä u , p e P e t r u A r o n , c u a - t a t m a i m u l t

U n g u r i i d a n d u ' i a d A p o s t i r e , f A c e a u d i n e l u n v e § n i c p e r i c o l p e n -

t r u d o m n u l M o l d o v e i . U n g u r i i r i d i c a s e r ä c h i a r I n s i s t e m p r o -

t e g u i r e a c o m p e t i t o r i l o r l a t r o n u r i l e r o m â n e s p r e a p u t e h t o t -

d e a u n a c o m a n d à I n e l e , i m i t a n d I n a c e a s t a p e P o l o n i . R e g e l e

M a t e i c o m u n i e ä p r i n o s c r i s o a r e d i n 1 4 6 7 v o e v o d u l u i A r d e a l u l u i

h o t ä r i r e a d i e t e i u n g u r e § t i a s u p r a b u n u r i l o r c r ä e § t i , C A n i c i u n

r e g e s ä n u m a i p o a t ä i n s t r ä i n A t i n u t u r i l e F ä g g r a § u l u i , A m l a § u l u i

§ i R o d n e i , c i e l e s ä f i e p ' ä s t r a t e s p r e a f i d a t e o r i : c ä r u i v o e v o d

m u n t e n e s c s a u m o l d o v e n e s c i z g o n i t , c a s ä f i e s p r e i n g r o z i r e a

c a § t i g a r e a p à r i l o r a c e l o r a " 6 2 . V e z i c u c e m e § t e § u g , e x c l a m ä

* i n c a i , s e s i l i a u n e a m u r i l e d e j u r i m p r e j u r s ä s u p u e p e R o m a n i ?

a d e c A t i n e a u d o m e n i u r i § i b u n u r i I n t r e g i s p r e s a m a a c e l o r a

c a r e s e n e v o i a u

m i l n A n c e n e a m u l 1 " 6 3 .

I n t i m p u l c e * t e f a n p r ä d à A r d e a l u l , e l p u n e p e b o i e r i i l u i

s ä s e p r e f a e ä a t r i m i t e l u i P e t r u A r o n o s c r i s o a r e , I n c a r e & I I

a r a t e c ä s ' a u a t u r a t d e t i r a n i a l u i s t e f a n V o d ä ,

ì s u n t g a t a s ä ' l

o m o a r e , d a c A v a v e n i s ä s e p u n ä i n f r u n t e a l o r . P e t r u c a d e i n

c u r s ä , d o r i t c u m e r a e l d e d o m n i e , v i n e l a I n t a l n i r e , e s t e p r i n s

d e § t e f a n c e l M a r e , c a r e p o a t e I n s f a r § i t , d u i : A 1 2 a m d e a § t e p -

t a r e , s ä f ä z b u n e m o a r t e a i u b i t u l u i s ä u p ä r i n t e 6 4 . V e v o d u l T r a n -

s i l v a n i e i I o a n P o n g r a t z c h i a m g p e S a § i l a a r m e ; i n s ä a c e a s t a

n u f o l o s e § t e , § i * t e f a n p r a d ä I n l u n g § i i n l a t t a r a c a t i - a p l ä c u t ,

W A a f i i m p i e d e c a t d e n i m e n i .

A s t f e l s e s f a r § e s c § i l u p t e l e c u U n g u r i i t o t i n f a v o a r e a l u i

* t e f a n , c a § i a c e l e c u V l a d T e p e § § i c u l u a r e a C h i l i e i . E r a h i v e -

I n o e n t a r f u n i , p . 1 4 0 .

" K a t o n a , X V , p . 2 4 0 .

i s S i n c a i , I I , p . 5 2 .

D l u g o s z , I I , p . 4 4 5 , C r o m e r , p . .

3 9 7 . . M i e h o v s k i i n A r h . f a t , I , 2 , p . 3 6

S c r i s o a r e a p a r e a s e f i p a s t r a t . C e l p u l i n I n 1 4 6 8 g a s i m o c u r i o a s a m i s i v a f o a r t a .

s c u r f ? d i n p a r t e a u n o r m a r l b o i e r y d e l a c u r t e a l u i S t e f a n , I / A r e e a r l i n s u y i u n c h i u l

s a u V l a l c u , c a t r e B r a y o v e n i , p e c e t l u i t a c u p e c e l i l e t u t u r o r b o i e r i l o r , d e c i a v a n d u n

c a r a c t e r t a y n i c y i i m p o r t a n t , i n c a r e b o l e r i l c e r n u m a i d e l a B r a s o v e n i c a s a d e e

c r e z a r e s p u s e l o r t r i m i s u l u i l o r . ( H u r m . , D o c . , X V , p . 4 7 ) . C A a c e a s t a s e r i s o a r e s a

t i a s c u n s o t s a d a r e c o n t r a l u í S t e f a n ( l o r g a , t e l a n c e l M a r c , p . 1 2 9 ) n u e s t e d e

a d m i s , I n t r u c a t a f l a m p e u n c h i u l l u í S t e f a n i n t r e b o l e r i i I s e / U M i n e a ; a p o i t o l l

b o i e r i i p r e s u p u y i t r a d a t o r i r a m a n i n d i v a n u l l u i S t e f a n d u p a 1 4 6 8 p a n a t a r z l u

p e I n 1 4 8 0

1 5 0 0 . B o g d a n . D o c . l u i

f . e e l M a r e .

Page 36: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 36/293

4 0

1 8 T O R I A R O M A N I L O B .

d e r a t c g n o r o c u l s u r t d e g d o m n u l u i m o l d o v a n § i e l

r g s a r e a t A t

d e r a r p o p o a r e l o r i n i s t o r i e § i i n d i v i z i l o r i n v i a t a l o r h i c k n e b u n

e s t e a c e l a c e n u c a u t g s g s e f o l o s e a s c g d e d â n s u l . I z b a n z i l e r e p e -

t a t e a l e l u i S t e f a n i l i n s u m e t e a u p e f i e c e z i . F i r e n e a s t A m p g r a t g

d o r i t o r d e r g z b o a i e n u e r a l u c r u d e m i r a r e c a d u p g c e e l s e p u s e s e

b i n e c u P o l o n i i § i c u U n g u r i i § i . s e a s i g u r a s e a s t f e 1 d e l a s p a t e

s i l c a d i l d i n n o n a s u p r a M u n t e n i e i a v a n d a c u m a d e s c o p n u

c u c e r i r e a u n e i s i m p l e c e t g t i c i r g s t u r n a r e a c h i a r a d o m n u l u i

m u n t e a n . E l r e i n c e p e d e c i l u p t e l e s a l e c u R a d u c e l F r u m o s c a r e

A l i i n ? i s t i r e a

  n d u p i l u n d e s e m n d i n s e e . a l X V I I - l e n

n u t r e b u i e s g o u i t g m e r g p r o t e g u i t u l T u r c i l o r I n c A t p r i n l o -

v i r e a l u i S t e f a n s e a t i n g e . i d e s p a i m a l u m e i d e a t u n c i : I m p g r g t i a

O t o m a n g . D a r S t e f a n c e l M a r e c r e d e A i n D u m n e z e u . C h i a r i n

a n u l 1 4 7 0 d u p g o n o u g i n c h i n a r e c g t r e C a z i m i r i n c a r e e l M O -

d u i e § t e s o l i l o r c e v e n i s e r g 4 - 1 j u r e c g v a d e p u n e i n c u r A n d ° m a -

g i u l p e r s o n a l r e g e l u i 6 5 S t e f a n z i d e § t e o f r u m o a s g m â n l i s t i r e

a c e a a P u t n e i i n a m i n t i r e a u n e i r e s p i n g e r i a u n e i n g v g l i r i t g -

t g r e . t i d i n n e s f A r § i t a p i m a l u a t g d e l a a c e s t p o p o r 6 6 D u m n e z e u

i s

H u r m . D o c . I I 2 p . 1 9 4 .

1 U r e c h e L e t o p i s e l e

f p . 1 2 2 - 1 2 3 .

 

Page 37: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 37/293

I ' L . 1 1 3 T E P E :

F ; ; I T I N E I I L T A L U I $ T E F A N

4 1

c a r e b i n e c u v â n t a s e p a n ä a c u m a p a s u r i l e s a l e , e r a o a r e s a l l e s e

I n p g r g s i r e ? C h i a r d a c a T u r c i i s ' a r a r u n c à p e p a r t e a l u i R a d u ,

s e v a b a t e § i c u T u r c i i . A s e b a t e , i s e p a r e a l u i l u c r u a § à d e

f i r e s c i

L u p t e l e e u R a d u e e l F r u m o s . - - S e v e d e c a d o m n i t o r u l

m u n t e a n , s p r i j i n i n d u - s e p e f a p t u l c g e r a o m u l T u r c i l o r , n e l i -

n i § t e à f a i l f n c e t a r e M o l d o v a . E l a t g c a a d e s e o r i t a r a l u i S t e f a n

s p r e a o p r a d à ; a p o i r a d i c a o c e t a t e l a g r a n i t a c h i a r a M o l d o v e i ,

c e e a c e s i l e § t e p e S t e f a n a - i o p u n e o a l t a z i d i a I n M o l d o v a I n

f a t a c e l e i m u n t e n e ; h a p e n t r u a s l g b i c e t a t e a l u i R a d u , e l a b a t e

e u r s u l S i r e t u l u i d e l a e a , l u c r a r e u r i a § g p e c a r e S t e f a n ¡ t i t r e -

p r i n z a n d ' o a t r e b u i t s a s i m t a o p o r n i r e n e o p r i t a c o n t r a d o m -

n u l u i m u n t e a n 6 7 . S e v e d e c a R a d u u n e l t i s e § i o r a s c o a l a I n M o l -

d o v a c o n t r a l u i S t e f a n , c a c i U r e c h e n e s p u n e c a S t e f a n a r f i

t g i a t c a p u l p o s t e l n i c u l u i N e g r i l i l , s t o l n i c u l u i A l e x a § i v o r n i c u l u i

¡ s a l a 6 8 , L i r a c a s a s p u n a n i c i u n c u v â n t a s u p r a m o t i v u l u i e x e -

c u t i e i l o r . A c e a s t a e s t e s i n g u r a § t i r e d e s p r e o I n c e r c a r e a b o i e r i l o r

d e a r a s t u r n a p e S t e f a n . A u t o r i t a t e a , c e a t o t m e r e u c r e s c â n d a a

l u i S t e f a n , a m o r t i i n t r i g i l e p e n t r u d o m n i e p e t i m p d e j u m g t a t e

d e v e a c .

I n a n u l ' i n f l a t o r , 1 4 7 1 M a r t i e I n 7 , S t e f a n I n t a l n e § t e p e

R a d u c e l F r u m o s l a S o c i , s a t c e a d i s p a r u t a c u m a d i n M u n t e n i a ,

1 1 b a t e l u a n d u - i t o a t e s t e a g u r i l e § i s e I n t o a r c e t r i u m f g t o r i n

M o l d o v a . I n n a i n t e I n s a d e a c g d e à i a r n a , e l f a c e a d o u a n a v a l i r e

I n M u n t e n i a , § i b a t e p e R a d u l a C u r s u l A p e i , i n z i v a d e 1 8 N o e m -

v r i e . R a d i i . f u g e I n c e t a t e a D â m b o v i t a , p r o b a b i l o c e t a t u i e a

B u c u r e § t i l o r , e s t e I n c o n j u r a t § i a i c i d e S t e f a n , d a r s e a l : 4 p e s t e

D u n g r e , l a s a n d i n m a i n i l e b i r u i t o r u l u i p e s o t i a l u i M a r i a , p e

f a t a l u i , V o c h i t a , § . 1 t o a t e a v u t i i l e s a l e . S t e f a n p u n e d o m n I n

M u n t e n i a p e L a i o t B a s a r a b , § i s e I n t o a r c e b i r u i t o r I n S u c e a v a .

D e a b e a s t g t u s e L a i o t d o m n o l u n a d e z i l e , § i R a d u s e i n t o a r c e c u

a j u t o r t u r c e s c , b a t e p e L a i o t , c a r e f u g e l a S t e f a n . R a d u 1 1 u r -

m a r e q t e § i p a t r u n d e c h i a r i n M o l d o v a p a n g p e l a M I - l a d , d a r

p u t i n t i m p d u p a a c e e a , R a d u m o a r e I n 1 4 7 2 .

L a i o t B a s a r a b , p u s I n n a p o i i n t r o n § i a p g r a t d e S t e f a n ,

m a n t i n i i c a t v a t i m p c r e d i n t a c a t r e d o m n u l M o l d o v e i ; d a r t e -

m a n d u - s e d e a t o t p u t e r n i c i a

T u r c i l o r , t r e a t m a i t A r z i u d e p a r -

t e a l o r .

T u r c i i i n s a d e a s t g d a t a v a z a n d c a S t e f a n c e l M a r e s c h i m b i l

p e d o m n u l d i n M u n t e n i a , v a s a l u l l o r , n u s e m a i i n § e a l g a s u p r a

s c o p u r i l o r l u i S t e f a n , § i s u l t a n u l s e h o t a r a * t e a n u l a s k n e p e d e p -

s i t g o a s e m e n e a c u t e z a r e .

1 7 S c r i s o a r e a l u i S t e f a n c u t r e C a z i n d r , r e g e l e P o l o n i e i d i n 1 3 I u l i e 1 9 7 1

I n B o g d a n , D o e . f u i

I . c e l m a r e , 1 1 , p . 3 1 1 - 3 1 4 : i n a l i u m v o l e n t e s a q u a m Z e r e t h

a s u o f o r t a l i c i o c u r r e r e p e r m a i s t e r i u m F C a c t u m f e c i m u s ( p . 3 1 2 ) .

e s U r e c h e I n L e l o p i s e f e , I , p . 1 2 3 .

Page 38: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 38/293

4 2

I S T O R I A R O M I N 1 L O R

A s t f e l a j u n s e S t e f a n c e l M a r e d i n r A z b o a i e i n r A z b o a i e ,

s i l s e i n c u r c e i n o l u p t A c u T u r c i i .

i a d e v A r v o r b i n d , n u T u r c i i

I l p r o v o c a s e r A p e d a n s u l , c i e l p e T u r c i . C a o r o a t A c u d i n t i c a r e

c a n d p r i n d e v r e u n l u c r u i n c l e s t e l e s a l e , 1 1 t r a g e v i - 1 f A r a m A

p a n A l a c e a d e p e u r m ' A b u c A t i c A , a s t f e l p o r n i r e a r A z b o i n i c A

f i r e a n e a s t a m p A r a t à a l u i S t e f a n I l i m p i n s e s e r b . " l a a c e a s t A l u p t A

u r i a s ä . P e n t r u a m ' A s u r a i n s A m A r i m e a i n i m e i s i a c u g e t A r e i c e

i n d r A z n i à s ' A s e j o a c e c u u n a s e r n e n e a f o c , t r e b u i e s A a r u n c A i n o

o c h i r e a s u p r a p u t e r e i t u r c e s t i d i n a c e a s t A e p o c A , a s u p r a l u p t e l o r

e i c u p r o t i v n i c i i , p e c a r e t i d o b o r a s e c u t o t i i p e r a n d , p e r a n d ,

s u b p i c i o a r e l e e i . A t u n c i n u m a i v o m p u t e à j u d e c h i n a d e v A r a t a

l u i m ' A r i m e , e r o i s m u l a c e s t u i b A r b a t - c a r e n u s e t e m i i a s e a r u n c a

c u o m a n A d e o a m e n i i n f a t a u r d i i l o r n e n u m A r a t e , m a i a p r i g e

s i m a i c u m p l i t e d e c a t t i g r i i c e i s a n g e r o s i , c a n d s e r e p e d i n c r u n t a t i

a s u p r a p r A z e i p a n d i t e .

A p o i l u p t e l e l u i S t e f a n m a i a u o i m p o r t a n t A , p r i n c a r e

m A r e a t a l u i f i g u r A c a p A t A u n r o l s i i n i s t o r i a u n i v e r s a l à . E l

a r u n c A s p a d a l u i i n c o n t r a M u s u l m a n i l o r t o c m a i i n t e u n t i m p

c a n d a p r o a p e t o a t e p i e d e c e l e f u s e s e r A i n l A t u r a t e

i i z b u t i s A

m a i r e t i n a ' p e n t r u c a t i v a a n i i v o i u l l o r d e a s u p r a E u r o p e i . M o l -

d o v a r A m a s e z d r o b i t à ; d a r e a c ' A z a j e r t f A p e a l t a r u l c i v i l i z a t i e i

a p u s e n e , d i n c a r e s i e a e r a o f A r i m i t u r A , a r u n c a r a d e p a r t e l a

h o t a r e l e s a l e .

D a c A p a n A a c u m S t e f a n c e l M a r e s e a r A t a s e t a n r i r i n f o c a t ,

u n e o r i p r i p i t i n l u c r A r i l e s a l e , t i m p u l I i c o p s e s e m i n t e a . E l d e -

v e n i s e b A r b a t ,

i c a a t a r e i n t o a t à d e p l i n A t a t e a g e n i u l u i

i n t r e p r i n s e e l l u c r a r e a c e a m a r e a v i e t e i s a l e .

C a u n f e l d e v e s t i r e p r e m e r a t o a r e a l u p t e l o r l u i c u T u r c i i ,

S t e f a n c e M a r e p r i m e s t e i n 1 4 7 2 o s c r i s o a r e d e l a U z u n H a s s a k

c a p u l o a r d e i a l b e a T u r c o m a n i l o r , c a r e e r a s i e l i n d u s m r i n i e c u

T u r c i i . P r i n a c e a s c r i s o a r e h a n u l c e r e l u i S t e f a n s ' A ' s e r A d i c e s i e l

c o n t r a d u s m a n u l u i c o m u n T u r c u l , i s A s t A r u i a s c A l a c e i l a l t i

d o m n i c r e s t i n i s A s e u n i a s c A i m p o t r i v a O t o m a n i l o r 6 9 S t e f a n

p r e o c u p a t d e i n t A r i r e a s c a u n u l u i s A u s i

d e l u p t a c u - R a d a c e l

F r u m o s , n u s e r o s t e s t e a s u p r a a c e s t e i m i s i v e

i p o a t e v a f i u r m a t

i n a i n t e a p r a l c A t r e T u r c i i c a r e ' l l ' A s a u i n p a c e , c e i 2 0 0 0 d e g a l b e n i

l a c a r e s e i n d a t o r i s e P e t r u A r o n .

6 . S c r i s o a r e a l u i U z u n - H a s s a n d e s c o p e r 1 1 5 d e C . E x a r h u I n A r h i v e l e

V e n e t i e i , p u b l i c a t à d e e l i n C o l u m n a l u i T r a t a n , 1 8 7 8 , p . 4 6 4 , r e p r o d u s 5 I n H u r m . ,

D o c . , I I , 2 , p . 1 2 4 . C l . Z i n k e i s e n , G e s c h i c h l e d e s o s m . R e t c h e s , I I , p . 3 5 1 . E a a f o s t

d a t a t f i d e E x a r h u e a d i n 1 4 7 4 . I n H u r m u z a k i e s t e d a t á e a d i n 1 4 5 9 . A m b e l e d a t e

s u n t n e e x a c t e

l s e r i s o a r e

e s t e d i n 1 4 7 2 V e z i P . C a n c e l , E p i s t o l a l u i U z u n - H a s s a r t

1 9 1 2 .

 

Page 39: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 39/293

I I

L U P T E L E L U 1 r I E l l A N C U T U R C I I

1 . S T A R E A E U R O P E I

D e l a c e a d i n t a i a § e z a r e a T u r c i l o r i n E u r o p a , i n G a l l i p o l i

l a 1 3 5 6 , l a t i r e a l o r I n r a s a r i t u l a c e s t e i p a r t i a l u m e i f u u n l u n g

§ i r d e i z b a n z i s t r a l u c i t e . D e § i a c e a s t a p r o p a § i r e a p u t e r e i o t o m a n e

t r e b u i ä s a n e l i n i § t e a s c a

i p e C r e § t i n i i A p u s u l u i , e i n u l u a s e r a

a p r o a p e n i c i o p a r t e l a s t a v i l i r e a e i . M a r a d e a l l a N i c o p o l i , I n

1 3 9 6 , u n d e c a v a l e r i i f r a n c e z i s t r i c ä m a i m u l t c l e a t p r i e s c c a u z e i

C r e § t i n a t a t e i , n u v e d e m n i c a i e r i l u p t a n d a l a t u r e a c u p o p o a r e l e

R a s a r i t u l u i , a r m a t e l e f e o d a l e a l e E u r o p e i a p u s e n e . T i m p u l c r u -

c i a t e l o r t r e c u s e i I n z a d a r c a u t a u p a p i i s ä t r e z e a s c a a m o r t i t u l

s i m t r e l i g i o s , p e n t r u

a r u n c a i a r a § i a s u p r a O r i e n t u l u i c e l u i

p l i n d e p e r i c o l e . T i n t e l e p o l i t i c e a l e S t a t e l o r s e c o m p l i c a s e r a

t r e p t a t c u o r g a n i z a r e a l o r . R a p i t e d e v â r t e j e l e i n t e r e s e l o r l o r

n e m i j l o c i t e , e l e u i t a s e r a p e a c e l o b § t e s c , i a p o i o m u l e s t e a § à

f a c u t , c a n u s e g a n d e § t e l a p r i m e j d i e p a n a n u o v e d e : c u o c h i i .

A p a r a r e a E u r o p e i r a m a s e s e d e c i p e s e a m a R a s a r i t u l u i e i ,

c e l u i a t a c a t § i c a r e t r e b u i à s a l u p t e p e n t r u e x i s t e n t a

i n e a t a r -

n a r e a s a , a p a r a n d I r m a t o t ( ) d a t a c u s a n g e l e s k i c i v i l i z a t i a a p u -

s a n g . N u I m p a r a t i a C o n s t a n t i n o p o l e i , c a r e i a c u t o a t e a c e s t e a

s a r f i c a z u t , d u s e s t i n d a r d u l a c e s t e i l u p t e , c i p o p o a r e l e m a i m i c i

d a r e n e r g i c e c a r e o i n c o n j u r a u ,

i c a r e a m v ä z u t c a e r a u : B u l -

g a r i i , S a r b i i , A l b a n e z i i , R o m a n i i § i U n g u r i i . F i e c a r e d i n a c e s t e

p o p o a r e , a v a l a t i m p u l t r e b u i t o r p e f r u n t a w l s a t v i t e a z , c a r e

s a l e c o n d u c a c u g l o r i e l a m o a r t e , d a c a n u t o t d e a u n a l a i z b a n d a .

D i n t r e R o m a n i , a m c e r c e t a t p a n g a c u m d o u g f i g u r i m a r i , p e

a c e a a l u i M i r c e a § i p e a c e a a l u i V l h d T e p e . N e m a i , r a m â n e ,

p e n t r u a d e p l i n i c a d r u l d i n c a r e t f e t t u k s ä r a s a r a a c e a a e r o u l u i

M o l d o v e i , s a m a i a r a t a m i n f u n d u l f a b l o u l u i , I n c a a l t e d o u a I n -

s e m n a t e p r o d u c t e a l e

a c e l o r t i m p u r i b a r b a r e d a r p l i n e o z 1

e n e r g i e , a c e a a d o m n u l u i A l b a p i e i k S c a n d e r b e g ,

i a c e a a u n u i

a l t R o m a n , I n s l u j b a u n g u r e a s c a , l o a n C o r v i n d e H u n i a d e .

Page 40: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 40/293

l o a n C o r v i n d e H u n i a d e e s t e u n a d i n f i g u r i l e m a d a l e

s e c o l u l u i a l X V - l e a , i n c a r e m k i m e a o a m e n i l o r s e m a s u r a d u p a

i z b a n z i l e l o r m i l i t a r e . D a c k l u g a c e a s t a e r a c o m u n a m a s u r r t

a o a m e n i l o r c h i a r i n i n t r e a g a

E u r o p a , c u c a t m a i m u l t t r e b u i à

s a a i b I v a l o a r e i n l i a s a r i t , u n c l e v i r t u t e a p e c â m p u l d e r a z b o i u

s l u j i à n u n u m a i s p r e a u m p l e a c u s t r a l u c i r e f i g u r a c o n d u c a t o r u l u i ,

c i i n d e p l i n e à u n s c o p m u l t m a i i n s e m n a t , a c e l a d e a s c a p a f i i n t a

p o p o a r e l o r

i r e l i g i a c r e s t i n g d e n e o m e n o s u l j u g , . C H c a r e e r a u

a m e n i r g a t e d i n p a r t e a c u c e r i r e i o t o m a n e .

N u p o a t e d e c i s a f i e i n d i f e r e n t p e n t r u R o m a n i d e a S i

c à a c e s t e r o u n e a s e r r i g n a t e r a s i e l d e v i t a r o m a n g , d e s i e r a

4 4

I S T O R I A R O M A N I L O R

l o a n C o r v i n d e H u n i a d e , g r a v u r i i . c o n t i m p u r a n a

s l u j b a S t a t u l u m a g h i a r , p r i n f a p t u l c a f i i n d n o b i l d i n T r a n s i -

v a n i a , g a s i s e c u c a l e a t r e c e l a n a t i a d o m n i t o a r e . D e s i i n f o r m a

U n g u r , p r i a c o r p u l i s u f l e t u l s a u e r a . R o m a n ,

i c u f a p t e l e l u i

d e c i s e p o t m a n d r i , n u a c e i c e a u p u s p e f i g u r a l u i o m a s c a s t r à i n a ,

c i a c e i d i n a c k o r s a n g e S o s e l î i t r a g e a l u i o d r a s l i r e . U n g u r i i

l u g i n t o t d e a u n a

a u i f i c u t

i n c e r c a r i d e s p e r a t e s p r e a t r a g e

I n p a r t e a l o r p e v e s t i t u l g e n e r a l s i g u v e r n a t o r a l U n g a r i e i , s i c e

e m a i m u l t , p e t a t u l r e g e l u i l o r , c e l u i m a i s t r a l u c i t , M a t e i C o r v i n .

U n g u r i s m u l l u i l o a n d e H u n i a d e , a f o s t p a r a o d i n i o a r a o d o g m a

a t a t d e s f a n t a a i s t o r i e i u n g u r e s t i , c a

i c a l i t a t e a d e t e i l h a r a l u i

M i h a i V i t e a z u l , e a * i c a r a c t e r u l h o l e s c a l r e v o l u t i e i R o m a n i l o r

d i n 1 7 8 4 , p e n t r u c ä a s à c e r e i n t e r e s u l p o p o r u l u i m a g h i a r . C a t

 

Page 41: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 41/293

L U P T I I L E L U I V E F A N C U T u n c i l

4 5

d e s p r e a d e v g r u l i s t o r i c , e l n u p o a t e a v e h v a l o a r e l a u n p o p o r

c a r e e t o t i n i m s á , § i i n i m h m a r e p r e c u m t r e b u i e s 5 o r e c u n o a § t e m ,

d a r c a r e p r i n r a s s a c h i a r d i n c a r e f a c e p a r t e , n u s e p o a t e p / e c à

l a c o n c e p t i i l e r e c e i c u g e t á r i .

N u e s t e d e l o c a n e v o i o s d e a s e d o v e d i n a t i o n a l i t a t e a r o m A n h

a l u i l o a n C o r v i n ; h a c e e a c e a r t r e b u i s i i n e m i r e e s t e c u m d e s ' a

p u t u t i v i , f a t ä c u n i § t e m s á r t u r i i a t A t d e f o r m a l e , o p ' g r e r e p r o -

t i v n i c ä

A s t f e l o d i p l o m 5 d i n 1 4 0 9 O c t b m b r i e i n 1 8 , d a t à d e

i m p 5 r a t u l

i r e g e l e U n g a r i e i S i g i s m u n d , s p u n e :

C o n s i d e r a n d

c r e d i n t a § i . m e r i t e l e c e l e s t f ä l u c i t e a l e l u i V o i c u f i u l l u i S e i r b u

m i l i t a r u l c u r t e i n o a s t r e , I i d A i n c u n o u t i t l u d e d o n a t i e o m o § i e

a n o a s t r à n u m i t h H u n y a d v a r , a § e z a t à i n T r a n s i l v a n i a , a t A t n u -

m i t u l u i V o i c u o § t e a n u l u i , c h t

i p r i n e l f r a t i l o r s r t i d e p e m a m 5 .

M o g o q

a c e l u i d u p ä t a t 5 . R a d u l , n u m a i p u t i n § i f i u l u i

s A u I o a n p r e c u m § i u r m a § i l o r i o n 2 A l t e d i p l o m e a l e l u i S i g i s -

m u n d d i n 1 4 3 4 , 1 4 3 5 § i 1 4 3 7 , e l i b e r a t e l u i l o a n C o r v i n I l n u m e s c

I o a n V a l a h u l , f i u l r 6 p o s a t u l u i V o i c u d e H u n i a d e 3 . S e c o n s t a t h

d i n a c e s t e d o c u m e n t e , c 5 . I o a n e r à f i u l l u i V o i c u § i n e p o t u i d e f i u

a l l u i S A r b u , c i e r à n u m i t V a l a h u l , a d e c h R o m â n u l , c e e a c e s e

v e d e i n c 5 § i d i n n u m e l e u n u i m o § a l s k i R a d a / , a r t i c u l a t c u a r t i -

c o l u l r o m â n e s c .

P a r a l e l c u a c e a s t 5 m 5 r t u r i s i r e d o c u m e n t a l g , c a r e a r f i d e

a j u n s s p r e a p r o b h r o m â n i s m u l C o r v i n e § t i l o r , m a i p o s e d h m i n c h . '

m a i m u l t e a r ä T ä r i a l e c o n t i m p o r a n i l a r l o r , c a r e t o a t e c o n c u r g

a d a a c e s t e i f a m i l i i a c e e a § i o r i g i n e , § i m a i a l e s n u m e s c e l e p e

i n s u § i l o a n C o r v i n , V a l a h u l , d e o a r e c e p r e f a c e r e a l u i i n M a g h i a r

f i i n d p r o a s p ' ä t 5 , n u p u t u s e i n c h ' § t e r g e a m i n t i r e a v i t e i d i n c a r e

s e t r 5 g e a . A O . p a p a P i u s a l I I - l e a , m o r t l a 1 4 6 4 , c u n o s c u t c a s c r i i -

t o r s u b n u m e l e d e A e n e a s S y l v i u s , s p u n e d e s p r e i l o a n C o r v i n

I n A n a l e l e B o e i n i c e : U n g u r i i f i i n d o c u p a t i i n r k b o a i e l e c a

T u r c i i s u b c o n d u e e r e a l u i H u n i a d e , r i m a s e n 5 m a i m u l t i n v i n g 5 -

t o r i c l e a t i n v i n § i . A c e s t a e l * D a c ( a c u m a I i n u m e s c V a l a h i )

n u d e n e a m s t e h l u c i t d a r i l u s t r a t m u l t p r i n a r m e

§ i c a r e a u '

a r i l t a t c e l i n t a i U n g u r i l o r c u m T u r c i i a r p u t e a f i i n v i n § i . I n o

C e a I n t A i u d e m o n s t r a r e a a c e s t e i I m p r e j u r ä r i , c a r e t i n d e c h i a r a s t a b i l i

c l G a r v i n s ' a r t r a g e d i n f a m i l i a r o m a n 4 a C o r v i n i l o r , a f o s t f A c u t ä d e F e j e r , U n -

g u r g e l I n s d n u d i n v r e m i k s o v i n i s m u l u i m a g b i a r , I n s c r i e r e a l u i G e n s e t i n c u -

n a b u l a e t v i r t u s l o a n n i s C o r v i n i d e H u n i a d e e t c . , B u d a e 1 8 4 4 . T e m a a f o s t r e l u a t 5

d o v e d i t h I n t r ' u n c h i p d e p l i n d e G h e o r g h e B a r i i , I n f o a i a T r a n s i l v a n i e i , 1 8 7 3 ,

p . 6 5 0 u r m . p e c a r e I I u r m A m I n t o t u l I n e x p u n e r e a n o a s t r 5 .

2 F e j e r , C o d e x d i p l o m a t i e u s , X , p . 4 9 3 , 1 4 0 9 : N o s S i g i s m u n d u s , c o n s i -

d e r a t i s f i d e l i t a t i b u s e t p r e c l a r i s m e r i t i s W o y k W i t S e r b e a u k n o s t r e m i l i t i s , q u a n -

d a m p o s s e s s i o n e m m o s t r a m r e g a l e m H u n y a d v a r v o c a t a m i n c o m i t a t u A l b e n s i

p a r t i u m n o s t r u m T r a n s y l v a n a r r a n h a b i t a m , n a v e n a s t r e d o n a t i o n i s t i t u l o , m e -

m o r a t o W o y k m i l i t i , e t p e r c u m M a g o s e t R a d o l , c a r n a l i b u s a c R a d o l p a t r u e l l

f r a t r i b u s - n e e n o n l o h a n n i l i n o e t p o s t e r i t a t i b u s u n i v e r s i s d o n a v i n m s .

3 I o a n n e s O l a k , M k s q u o n d a m W o y k d e H u n i a d e , ( T r a n s i l v a n i a 1 8 7 3 ,

p . 6 1 ) .

Page 42: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 42/293

4 6 1 8 T O R I A R O I L I N I L O R

r e l a t i e a l u i S y l v i u s , t r i m i s ' A p e c a n d e r a n u n c i u a p o s t o l i c a l

p a p e i p r e d e c e s o r u l u i s a u , s p u n e : c a I a n o s ( a d e e a l o a d C o r v i n )

n u e r a U n g u r n o b i l , c i v a l a h . T o t a s a s p u n e i G a l e o t u s c a I t a -

l i e n i i n u a r c u n o a s t e p e I o a n C o r v i n a l t f e l d e c a t n u m a i s u b n u -

m e l e d e V a l a h u l . B o n f i n i u s i s t o r i c u l u n g u r , o r i g i n a r d i n I t a l i a ,

c a r e e s t e c o n t i m p o r a n c u I o a n C o r v i n , s p u n e c a l o a n d e H u n i a d e

e r a n a s c u t d i n t a t a r o m e i n 5 i o m a m a g r e a c a . T a t u l s à u e r e i d i n t r e

a c e i V a l a h i c a r e a c u m a o c u p t i l o c u r i l e G e f i l o r 5 i a l e D a c i l o r , 5 i

f u s e s e r t i c o l o n i d e a i

R o m d n i l o r . L u d o v i c T u b e r ° , c a r e s e r i e

p e l a i n c e p u t u l d o m n i e i l u i L u d o v i c a l I I - l e a , c e l u i u c i s I n b M a f i a

d e l a M o h a c i l a 1 5 2 6 , u n c o m e n t a r a l t i m p u r i l o r s a l e , s p u n e d e s p r e

M a t e i r e g e l e U n g a r i e i , c a d e p e t a l d e r d G e t , c a r e g i n t t i e s t e n u m i l d

p e t i m p u l n o s t r u d e G r e c i ,

M a v r o v l a h i . C r o n i c a r u l u n g u r e s c .

T h u r o c z s p u n e , c o n f o r m c u a c e s t e m a r t u r i s i r i c a e r a p e a t u n c i

I n t a r à u n o t e a n m a r i n i m o s

i s t r a l u c i t ,

n t i s c u t d i n s i n u l u n e i

Ï a m i l i i v a l a h e , l o a n d e H u n i a d e . P e a c e s t o m 1 1 a l e s e s e i n a l t e l e

d e s t i n e c a s ' A v i n a d i n p a r t i s t r a i n e

i s a s e a s e z e i n a c e l e u n g u -

r e s t i . S e s p u n e a n u m e e a ' r e g e l e S i g i s m u n d i m p i n s d e v e s t e a n u -

m e l u i t a t A l u i a c e s t u i o t e a n , i t l u a s e c u s i n e d i n p a r l i l e t r a n s a l p i n e

5 i ' l a q e z a s e i n U n g a r i a 4 .

0 d i p l o m à a i m p a r a t u l u i F e r d i n a n d d i n 1 5 4 8 N o e m b r i e

I n 2 3 c a r e r e c u n o a s t e o r i g i n e a r o m a n ä a l u i I o a n C o r v i n s i a

f i u l u i s a u r e g e l u i M a t e i , d i p l o m a e l i b e r a t a e p i s c o p u l u i d e A g r i a ,

N e c u l a i O l a h u l , c o b o r i t o r d i n I o a n d e H u n i a d e , I n t a r e i m p a r a t u l

s p u n e c a d i n f a m i l i a c a r e i a O l a h u l a p a r t i n e s e t r a g

b a r b a t i I o a n C o r v i n d e H u n i a d e i f i u l s a t ] . r e g e l e M a t e i ,

a p o i a s u p r a o r i g i n e i a c e s t e i f a m i l i i a d a u g e c a e a . i - a r t r a g e

r d n d u l d i n - V a l a h i a , d i n n e a m u l d o m n i t o r i l o r a c e s t e i f d r i , c a r e V a -

l a h i s u n t / c l e o b a r s i e d i n v e c h e a R o m a , s i a u f o s t a s e z a t i a i d

s p r e a a p a r à D a c i a d e p o p o a r e l e b a r b a r e m a r g i n a s e , c u n o s c a n -

d u - s e c h i a r d i n n u m e l e l o r o r i g i n e a r o m a n a 5 . M a i a d u c e m

o c r o n i c a c o n t i m p o r a n a f o a r t e v r e d n i c a d e c r e d i n t ' A , a c e a a

c o m i t e l u i C i l l y c a r e s p u n e s i e a c a d u p a p a r i n t i , C o r v i n e r a d e

p e t a t a V a l a c , d e p e m a m a G r e c a d a o g a n d c r o n i c a r u l c a V a l a h

s e t r a g d i n R o m a n i s i C o r v i n s e c o b o a r r i e l i n s u s i d i p f a m i l i a C o r -

v i l o r 6

V e z 1 t o a t e i z v o a r e l e I n a r t i c o l u l l u i B a r i t .

T . C i p a r i u , A r h i o p e n t r u f i l o l o g i e § i i s t o r i e , 1 8 6 7 , p . 6 9 5 . : G e n e r i s i t a q u e

t u i n o b i l i t a t e m , m u l t o r u m p r a e s t a n t I s s i m o r u m d u c u m g e n i t r i x , i n t e r q u o s e t

I o h a n n e s H u n y a d e s , i n c l y t i r e g l s M a t h l a e p a t e r , e n i t u i s s e f e r u n t u r . p . 6 9 3 ;

Q n o d a d g e n u s t u u m a t t i n e t , t e a b i p s i s v e t u s t i s s i m i s V a l a e h O z u m p r I n c i p i b u s

o r i g i n e m d u c e r e , p a t r e n a t u s S t e p h a n o O l a c h o , t i r o p r a e s t a n t i , c u j u s e t i a m a l i q u i

t u a e f a m i l i a D a c i a e T r a n s a l p i n a e , q u a e n u n c V a l a c h o r u m p a t r i a e s t , p r i n c i p e s

f u e r i n t . p . 6 9 5 : I n t e r q u a s V a l a c h i g e n t i l e s t u l m i n i m e p o s t r e m a s h a b e n t , u t

q u o s a b i p s a z e r u m d o m i n a u r b e R o m a o r i u n d o s e t i n i l l i u s D a c i a e o p u l e n t i s s i m a

p a r t e , c u i n o m e n n u n e e s t e T r a n s a l p i n a c o l o c a t o s e s s e c o n s t a t , u n d e n u n e q u o q u e

s u a l i n g u a R o m a n i . v o c a n t u r : .

N . I o r g a , A c t e e F r a g m . , I I I , p . 1 6 .

 

Page 43: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 43/293

I n s f a r s i t p e n t r u a a d u c e o u l t i m a d o v a d a d e s p r e o r i g i n e a

v a l a h a a C o r v i n i l o r , , c i t a m o r e l a t i e i t a l i a n a d e p e t i m p u l r e g e l u i

M a t e i c a r e g a s e s t e c a l u c r u f o r t e p r o t i v n i c a c e s t u i r e g e c a e l

s e c o b o a r r i d i n I a n o s ( l o a n C o r v i n d e H u n i a d e ) c a t e n u e r a U n -

g a r n o b i l , c i v a l a h , d e o I n r u d i r e n u p r e a d e s a m a l 7 .

D i n t o a t e a c e s t e a s e d o v e d e s t e c u p r i s o s i n t a o r i g i n e a

r o m â n ä a C o r v i n e s t i l o r , a i c a r o r c e l m a i s t r a l u c i t r e p r e z e n t a n t

a f o s t l o a n C o r v i n d e H u n i a d e . D e s i s u b m i m e d e U n g u r , e l a

f o s t R o m a n ,

i d e c i R o m â n i i p o t s a i n s c r i e a s t a z i c u f a l a f a p t e l e

l u i I n a c e l e a l e i s t o r i e i l o r , c u a t a t a m a i m u l t c à c o n s t i t i r t i a

m i l i t a r a a n a t i e i r o m a n e s t i d i n a c e l e t i n i p u r i d i n T r a n s i l v a n i a

f a c e a c a , i n c e l e m a i m u l t e t a n d u r i , i o s t i l e s a l e s a f i e a l c a t u i t e

I n m a r e p a r t e d i n R o m a n i , a s t f e l c a a c e l e v i c t o r i i s t r a l u c i t e

p u s e d e i s t o r i c i i t i m p u l u i I n s o c o t e a l a n a t i e i m a g h i a r e , s u n t I n

c e a m a i m a r e p a s t e - d a t o r i t e s a n g e l u i r o m a n e s c r a s p a n d i t s u b .

s t e a g u r i l e m a g h i a r e

i

i n t e l i g e n t e i r o m â n e r e p r e z e n t a t e p r i n

e m i n e n t u l l o r c o n d u c a t o r .

C o r v i n l u p t a M I % I n c e t a r e i n c o n t r a T u r c i l o r d i n m o m e n t u l

c e p u s e m a n a , p e a r m a , p a n g p e m o a r t e a I i c u r m a z i l e l e . M a i a l e s

I r t s a I n c e p e a s e d e o s e b i g e n i u l s a i l d e p e l a a n u l 1 4 4 1 , c a n d a j u n g e

v o e v o d a l A r d e a l u l u i , s i b a t e p e T u r c i l a n g a B e l g r a d u l s a r b e s c .

I n a n u l 1 4 4 2 , d u p a c e e s t e b a t u t I n t e o l u p t a l a S t . I m b r u , T u r c i i

i m p r e s o a r a

;

C o r v i n f r i s k i m p r a s t i e p e T u r c i i d e s p r e -

s c a t % c e t a t e a a r u n c a n d p e d u s m a n i p a n a l a c e l d e p e u r m a o m

p e s t e D u n a r e . , B e g l e r b e g u l R u m e l i e i , C u l e

a h i n p a p , s e h o t a -

r a s t e s à r a z b u n e r u s i n e a p ä i t ä s j . t r e c e D u n a r e a i n c o n t r a U n g u -

r i l o n . H u n i a d e i n s a 1 1 b a t e c u m p l i t l a V a s a p . A c e a s t a s t r a l u c i t a

v i c t o r i e i n c u r a j e a z à p e c r e s t i n i c a r i t r e e D u n a r e a I n 1 4 4 3 . T u r c i i

s u n t b a t u t i d e H u n i a d e l a N i . B u l g a r i i , S a r b i i

i c h i a r A l b a -

n e z i i s e d e c l a r a p e n t r u C r e s t i n i . I n o a d o u a l u p t a l â n g a B a l c a n i

l a C u n o v i t a , c u t o a t i t I n n a i n t a r e a a n o t i m p u l u i

e r a p e l a

C r a c i u n

f l u n i a d e r e p u r t e a z i l o a d o u a v i c t o r i e s i m a i I n s e m n a t a

d e c a t c e a d i n t a i . T o t u s i e s t e n e v o i t , d i n c a u z a c á n u p u t e à s t r a -

b a t e i a r n a p r i r i p a s u r i l e B a l c a n i l o r a s e r e t r a g e I n d a r a t . D e s i

v i c t o r i p a s a l a i n c e p u t , a r m a t a l u i H u n i a d e , I n r e t r a g e r e a e i ,

f i i n d a t a c a r a I n m a i m u l t e r a n d u r i , e n e v o i t a s a ' s i a r d a t o w & l u -

c r u r i l e , s p r e a p u t e k g r a b ì p a s u l c a t r e D u n a r e . T u r c i i t o t u s i s p a i -

i n a n t a t i d e v i c t o r i i l e c r e s t i n i l o r ,

i p i e r z a n d I n l u p t a p e c e i m a i

b u n i g e n e r a l i , p r o p u n o p a c e c a r e s e i n c h e i e l a S z e g e d i n , s i i n

c a r e O t o m a i i i i j u r a p e 9 3 r a n , i a r C r e s t i n i i p e E v a n g h e l i e , r e s p e c -

t a r e a e i ,

n a n u l 1 4 4 4 . R e g e l e V l a d i s l a v I n s à c a i n d q - s e p e n t r u

I n c h e i e r e a u n e i p a c i , t o c m a i I n m o m e n t u l c a n d a r f L p u t u t r a z b i

p e p a g a n i , c a l c a t r a c t a t u l i n c h e i a t s i l e d e c l a r a d i n n c i u r a z b o i n .

E A s e a l i a z a c u V e n e t i e n i i c a r i t r i m i t o n o n & a r e G a l l i p o l i ,

L U P T E L E L U I § T E F A N C U T u r i o n

4 7

I b i d e m , I I I , p . 3 7 : I I q u a l 6 n o n e r a U n g a r o n o b i l e , m a V a l l a c o , n o n d i

t r o p p o g e n t i l p a t e n t e l l a .

Page 44: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 44/293

u n d e t r e b u i à d u p i t r e c e r e a B a l c a n i l o r , s ä i a s

r e g e l e , i u n i n -

d u - s e c u f l e t a v e n e t i a n i i , s ä . a t a c e C o n s t a n t i n o p o l e a . A O s e

p l ä n u i a u l u c r u r i l e ; a l t f e l s e i m p l i n i r i t R e g e l e V l a d i s l a v p i e r d a

l a V a r a b ä t ä l i a

i v i a t a ,

i H u n i a d e r u i n I n d p r i n a c e a s t ä l u p t ä

n e n o r o c i t ä t o a t e c A s t i g u r i l e s a l e d e m a i I n n a i n t e , f u g i i n M u n -

t e n i a , u n d e f u p r i n s d e V l a d D r a c u l s i p u s l a I n c h i s o a r e , c u m s a

v i i z u t m a i s u s . A s t f e l s e r ä s t u r n a s e , p r i n o s i n g u r i l l u p t ä

p i e r d u t á c l ä d i r e a r i d i c a t i l d e H u n i a d e c o n t r a T u r c i l o r I n t i m p d e

m a i m u l t i a n i , i t r e b u i à I n c e p u t d i n n o u m u n c a ( ) c l a n f ä c u t i i .

M o a r t e a l u i V l a d i s l a v l a V a r n a s p o r e s t e I n e r t p o z i t i a l u i

H u n i a d e I n U n g a r i a . E l e s t e n u m i t r e g e n t I n t i m p u l m i n o r i t ä t e i

r e g e l u i V l a d i s l a v a l I V - l e a i n 1 4 4 5 . P e c â n d i n s ä H u n i a d e s e

p r e g ä t e d a i n t o a r c e l o v i t u r a s u f e r i t à l a V a r a , V e n e t i e n i i , a l i a t i i

f r i c e a u p a c e c u T u r c i i

i p a p i i p i e r z ä n d p r i n l u p t a d e l a V a r a

i n c r e d e r e a C r e s t i n ä t ä t i i , n u o m a i p u t u r ä m i s c h I n c o n t r a T u r c i l o r ,

i n c a t H u n i a d e r A m a s e a s t f e l s p r i j i n i t n u m a i p e p r o p r i i l e l u i

p u t e r i . E r o u l I n s ä n u d e s p e r e a z a d e a p r i n d e i a r à i f i r u l v i c t o -

r i i l o r s a l e . E l p ä s e s t e d i n n o u p e s t e D u n t i r e c u 2 4 . 0 0 0 d e o a m e n i , .

m a i a v â n d a j u t o r d e l a p r o t e g u i t u l

i r u d a s a d i n M u n t e n i a D a n

a l 1 1 1 - l e a , 8 0 0 0 d e o a m e n i

i 2 . 0 0 0 d e G e r m a n i

i - B o e m i . I n

M m p u l M i e r l e i ( I n 1 4 4 8 ) H u n i a d e p a t e i n s ä o a d o u a i n f r ä n g e r e ,

p o a t e m a i c u m p l i t à l u g d e c a t c e a d e l a V a r a . D e s p o t u l G h e o r g h e

a l S e r b i e i , c a r e r e f u z a s e a l u à p a r t e l a l u p t ä ,

i f u s e s e a l u n g a t d i n

t r o n d e H u n i a d e , p u n e d u p ä I n f r ä n g e r e a l u i H u n i a d e m â n a p e

e l , I l i n c h i d e i n u l e l i b e r e a z ä d e c a t d u p i l m a r i s t ä r u i n t i f ä c u t e

d e d i e t a u n p r e a s c i l . A c e a s t ä n o u à p i e r d e r e , u r m a t ä d u p ä c a t i v a

a n i d e t r i u m f u l c e l m a i m a r e a l T u r c i l o r I n E u r o p a , m a r e a C o n -

s t a n t i n o p o l e i , f a c e s i p e H u n i a d e m a i r e t i n u t ,

s i l I m p i e d e c ä

d e l a n o u e l u p t e c o n t r a T u r c i l o r . I n 1 4 5 4 i n s i i M a h o m e d , d u p ä

c e o r A n d u i e s t e l u c r u r i l e I n n o u a c a p i t a l ä a I m p e r i u l u i ( ) t o m a n ,

s e i n d r e a p t ä i a r ä s i c u t r u p e l e s a l e c o n t r a U n g a r i e i c a r e i n c r e d i n -

t e a z ä d i n n o n d e s t i n e l e s a l e l u i H u n i a d e . I n n a i n t e i n c ä d e a a j u n g e

T u r c i i l a D u n ä r e , a c e s t a t r e c e f l u v i u l

i p r a d ä p r o v i n c i i l e t u r c e s t i

c e e r a u b i n e i n t e l e s i m p o p o r a t e c u p o p o r a t i e c r e s t i n i i , c a r e W I

r e f u z i l n d a m a i a j u t à . p e U n g u r i c o n t r a s t g p r m i l o r l o r , T u r c i i ,

e r a u p r i v i t i

i t r a t a t i c a d u s m a n i . C u t o a t e c A O s t r o v i l a f u l u a t t i

d e T u r c i , H u n i a d e i z b u t i p r i n u n g r a b n i c a j u t o r a s c ä p d S e -

m e n d r i a . L a C r u s o v a t z , T u r c i i s p e r i a t i p r i n a p a r i t i a n e a s t e p t a t i l

a a r m a t e i u n g u m s t i , o r u p d e f u g i l . C u t o a t e a c e s t e f o l o a s e

H u n i a d e s i m t i à c ä e r à p r e a s l a b p e n t r u . a i n c e r c d o i n n a i n t a r e

o f e n s i v ä . T u r c i i , d u p ä _ c e m a i i e a u N o v o b e r d o s i s e i n t ä r e s c I n

S e r b i a s u d i c ä , i n t r e p r i n d c u c e r i r e a B e l g r a d u l u i , d e s p r e c a r e

M a h o m e d I n s u s i s p u n e c á p ä n ä n u v a f i c i l z u t à a c e a s t ä c e t a t e

I n m â n a T u r c i l o r , e i n u v o r p u t e d r ä p u n e p e C r e s t i n i . O a r m a t i l

c o l o s a l à e s t e a d u n a t ä , a p r o a p e 1 5 0 . 0 0 0 d e o a m e n i , p e n t r u a l u d

a c e a s t ä c e t a t e , a W e i s t i l p i s m i r e n u e r a m a i p u t i n i m p o r t a n t ä ,

p e n t r u O t o m a n i d e a t a c e a a C o n s t a n t i n o p o l e i . I l u n i a d e m e r g e

4 8

1 S T O R I A R O M À N I L O R

 

Page 45: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 45/293

L U P T E I . 0 L U I 4 T E F A N C U T U R C I I

4 9

I n a j u t o r u l c e t g t e i , i n t r g I n e a , l a s g p e T u r c i s g o i e e , o r d o n A n d

g a r n i z o a n e i d e a s t A a s c u n s g p A n g c e t r u p e l e d u s m a n e s e v o r f i

d e d a t p r g a c i u n i l o r . P e c A n d e l e s e I m p r g s t i a s e r g p e s t r a d e l e

o r a s u l u i d e o d a t g r g s u n g t o b e l e u n g u r e s t i , a r m a t a l u i H u n i a d e

i e s 6 d i n t o a t e u n g h i u r i l e , c a d e a s u p r a T u r c i l o r § i ' i m g c e l g r e s t e ,

p r e f g e A n d v i c t o r i a l o r d e u n m o m e n t I n f . 1 d e p l i n g i n f r A n g e r e .

C r e s t m i i i n c u r a j a l i p r i n v i c t o r i a r e p u r t a n s e r A p g c l a s u p r a T u r -

c i l o r . U n m g c e l i n g r o z i t o r s e i n c i n g e . M a h o m e d e l i n s u s i s e a r u n c i i

I n l o p t g , e s t e i n s g g r e u r á n i t , i p g r A s e s t e c A m p u l d e b i l t a i e c a r e

I n c u r A n d e s t e d e § g r t a t s i d e a r m a t a l u i c e u m p l e l u m e a i n t o a t e

p A r t i l e . I n a c e l a § a n ¡ m g H u n i a d e m o a r e , I n 1 4 5 6 , d u p g c e t u t o r -

s e s e i a r ä i C u s i l a v i c t o r i a s u b s t e a g u r i l e s a l e 8 . C u d A n s u l d i s p g r e i t

U n g a r i a d i n r A n d u l n a t i i l o r c e l u p t a u c o n t r a T u r c i l o r , c A c i f i t i l

s a u M a t e i ' C o r v i n i s i c h e l t u i p u t e r i l e m a i m u l t i n l u p t e l e c u C r e -

s t i n i i

d e c t i t c u d u s m a n i i l o r .

G h e o r f i l l e C a s t r i o t a S e a n d e r b e r g .

D u p g m o a r t e a l u i C o r -

v i n , s a r c i n a l u p t e l o r c u T u r c i i c a d e a s u p r a a l t o r p o p o a r e

i i n a l t i l

a l t e n u m e I n r A n d u l e r o i l o r o m e n i r e i ,

§ i a p g r g t o r i l o r c i v i l i z a t i e i . .

C e l d i n n i u f u d u c e l e A l b a n i e i G e o r g e C a s t r i o t a , n u m i t s i S c a n d e r - e

  e r g

c a r e i n c e p u s e l u p t e l e c o n t r a T u r c i l o r , S r t c à d i n t i m p u l v i e t e i

l u i H u n i a d e . L o c u i t o r i i A r e i s a l e a r g t a s e r g I n t o a t e t i m p u r i l e

o n e i n v i n s g c e r b i c i e ,

i a c e a i u b i r e d e n e a t A r n a r e p a r t i c u l a r r t

p o p o r a t i i l o r d e m u n t e . R i v a l i t g t i l e i n t e r n e , u n i t e c u t r g d g r i c g t r e

d u § m a n i I n s c o p u l d e a r g s t u r n A c o m p e t i t o r i n e p l g c u t i , a m e n i n l i t

i n s g s g d u c g l a r u i n g i n a i n t e d e t i m p a c e s t p o p o r d e v i t e j i , c A n d

p e n t r u f e r i c i r e a A l b a n i e i , v e n i I n f r u n t e a e i u n o m c a r e § t i i t s r t

f a c g a r g s u n A c u t o a t á p u t e r e a c o a r d a p a t r i o t i c r i i n i n i m e l e a c u m

o b o s i t e d e i m p g r e c h e t i . E l t r e z i I n e l e s i m O m A n t u l o n o a r e i s i i n -

b i r e i d e n e a t A r n a r e , s i i m p i n g A n d u - l e l a l u p t a s f A n t á c o n t r a d u s -

m a n u l u i c o m u n , p u t ù s c o a t e d i n m i c u l s g u p o p o r f r i a m i n u n i

d e v i t e j i e .

P u t i n d u p g i n n i i l t a r e a l u i S c a n d e r b e r g I n f r u n t e a A l b a n i e i ,

s e s u i e s i M o h a m e d a l I I - l e a p e t r o n u l o t o m a n ( 1 4 5 0 ) . S u l t a n u l

c e r e l u d a n d e l a S c a n d e r b e r g t r i b u t s i i n c h i n a r e . A c e s t a r e f u z A n d ,

M o h a m e d t r i m i t e i n c o n t r a l u i p e H a m z a p a s a c u 1 2 . 0 0 0 d e o a m e n i ,

c a r e e s t e i n s g b g t u t s ' t p r i n s d e A l b a n e z i . T o t a s t f e l p g t e s t e s i u n

a l d o i l e a g e n e r a l a l l u i M o h a m e d , D e b r e a s . 1 V I o h a m e d a t u n c i c A s -

t i g g p r i f i f g g g d u i n t g p e u n g e n e r a l a l l u i S c a n d e r b e r g , M o i s i ,

a l c g r u i a t r g d a r e s l ' A b e s t e m u l t p u t e r i l e A l b a n e z i l o r . E l a s e d i i n d

B e l g r a d u l d i n A l b a n i a , c e s e a f t a i n s t g p A n i r e t u r c e a s c g , e s t e

s u r p r i n s d e o - a r m a n o t o m a n g s u b - z i d u r i l e e e n t e i , p r i n s f u t r e

d o u g f o c u r i s i c u m p l i t b ä t u t . N u m a i , p r i n o s g l b a t e c g v i t e j i e

' a e r o u l u i s ' t a g a r d e i s a l e , i z b u t e s t e a c e s t a a s c A p à c u v i e a t á . D u p g

a A s u p r a t u t u r o r l u p t e l o r l u i H u n i a d e , v e r I d i s e r t a i l a l u i B u r i l , d i n f o a i a

T r a n s i l v a n i a I n 1 8 7 4 § 1 Z i n k e i s e n , I , p . 5 9 7 s i u r m . , I I , p . 7 0 § 1 u r m .

A . D . X e n o p o l . I s t o r l a R o m a n i l o r . V o l . 1 V .

4

Page 46: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 46/293

5 0

M O N J A R O M I N I L O R

a c e e a v e n i n d i n c o n t r a l u i t r á d 6 t o r u l M o i s i c u o a r m a r á t u r c e a s c á

f u r i a d e s p e r a t ä a A l b a n e z i l o r I i f a c s A o s f á r a m e ,

i M o i s i a m e -

n i n t a t d e s u l t a n u l c u p e d e a p s g , c e r e i e r t a r e d e l a S c a n d e r b e r g ,

c a r e i - o i n c u v i i n t e a z á c u m á r i n i m i e

i d o b A n d e s t e i n e l u n t o -

v a r á s c r e d i n c i o s c a r e l u p t ä a l l t u r e a c u e l p ä n ä l a m o a r t e a l u i ,

p e n t r u a r A s c u m p á r h g r e s e a l a f á c u t á . D e a b e a î n s

r e c A s t i g a s e

S c a n d e r b e r g i n M o i s i u n p u t e r n i c a j u t o r , s i u n a l t g e n e r a l a l s ' ä u

n u m i t s i e l H a m z a , t i t r á d á . d i n n o u , t r e c â n d l a T u r c i ,

i p r o v o c A n d

p e a c e s t i a a t r i m i t e c u e l o e x p e d i t i e n o t a c o n t r a A l b a n e z i l o r _

Z i g n o r S c a n d e r b e r g t

T u r c i i I i d a u o a r m a t á d e 5 0 . 0 0 0 d e o a m e n i s u b C o m a n d a l u i

f i u l v e s t i t u l u i g e n e r a l B r e n e z e s , c a r e c o m a n d a s e t r u p e l e i n

V a l a h i a , p e t i m p u l l u p t e l o r c u M i r c e a c e l B á t r ä n . A r m a t a i n n a -

i n t a s e f ä r à n i c i o p i e d i a p â n ä a p r o a p e d e C r o i a c a p i t a l a A l b a n i e i .

H a m z a c r e d e à . c á S c a n d e r b e r g O r á s i s e t a r a , s i e s t e p r o c l a m a t e a

s t á p â n i t o r a l A l b a n i e i , i n n u m e l e s u l t a n u l u i ; s o l d a t i i s e d e d a u

.

/ a b a n c h e t e

i p e t r e c e r i , c á n d d e o d a t à c a u n f u l g e r c a d e S e a n -

d e r b e r g p e s t e e i , m á c e l ä r e s t e a p r o a p e j u m á t a t e d i n n u m á r u l d u s -

m a n i l o r , p u n e p e f u g à r á m á s i t a i m p r e u n á c u I z a , s i p r i n d e p e

t r á d á t o r u l H a m z a u c i g a n d u ' l n u m a i d e a t . O p r a d á n e s f ä r s i t i l

i m p o d o b e s t e t r i m n f u l e r o u l u i ( 1 4 5 7 ) . T u r c i i r e c u n o s c â n d s u p e -

 

Page 47: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 47/293

L U P T E L E L U X s T E F A N C U T U R C I I

 

r i o r i t a t e a a c e s t u i d u s m a n , l i o f e r A i n r e p e t i t e r A n d u r i p a c e a ,

p e c a r e i n s l m A n d r u l A l b a n e z o r e f u z A , n e f i i n d I n t o t u l d u p A p l a c u l

s A u .

S c a n d e r b e r g i s f c A s t i g a s e m a r e r e n u m e l a p r i n c i p i i E u r o p e i .

C u t o t i i s e a § t e p t a u c a T u r c i i s A f i e a l u n g a t i d i n O r i e n t . S c a n -

d e r b e r g I n s A , c o n § t i u t d e p u t e r i l e s a l e , l e s p u n e à i n z a d a r 0

o a s e m e n e a i n t r e p r i n d e r e , n u p o a t e f i i n c e r c a t A n u m a i d e e l . . P a p a

m a i a l e s 1 1 i n t e t i à n e c o n t e n i t l a l u p t A ; d a r c A n d A l b a n e z u l i i

c e r e à a j u t o r , d e o b i c e i u 1 1 m A n g A i à c a v o r b e f r u m o a s e , § i n u m a i

I n t e u n s i n g u r r A n d , i n n a i n t e a m a r e i s a l e l u p t e d e l a C r o i a , i i

t r i m i s e 5 . 0 0 0 d e g a l b e n i . O n o r u r i l e § i i n c u r a j A r i l e n u l i p s i r A

e r o u l u i A l b a n e z , p r e c u m e l e f u r A I m p A r t i t e c u d A r n i c i e s i l u i

S t e f a n c e l M a r e . C A n d e r à i n s A v o r b a d e a p u n e m A n a i n p u n g A

s a u d e a v A r s A v r e o p i c A t u r A d e g i v e , p o p o a r e l e a p u s e n e s e

g A n d i a u c A m a i l a u r m A f u r t u n a e s t e d e p a r t e , s i c i n e s t i e d e e r a

v r e ° c l a t à s A l a j u n g A . V o m v e d e A c u m s e r e p e t a r A d i n p u n c t

i n p u n c t , a c e l e a § i f a p t e c u S t e f a n a l M o l d o v e i .

S c a n d e r b e r g v A z A n d a c e a s t A l i p s A d e a j u t o r , s t a t o r n i c r e -

f u z a t d e E u r o p a a p u s a n A , s e h o t A r A s t e a s e i m p A c A c u T u r c i i

c a r e n u I n c e t e a z A a - i p r o p u n e c o n d i t i i l e c e l e m a i f a v o r a b i / e .

C u t o a t e s i l i n t e l e p a p e i d c a ' l i n t o a r c e d e l a a c e s t g A n d , d e § i i n c A

a c u m a i i d e c l a r A c A n u ' i p o a t e v e i n c u n i m i c i n a j u t o r , S c a n d e r -

b e r g I n c h e i e c a M o h a m e d o p a c e i n 1 4 6 1 p r i n c a r e M o h a m e d f r

r e c u n o a § t e d e s t A p A n u l § i d o m n u l n e t A r m u r i t a l A l b a n i e i . P a e e a

i n s A c u T u r c i i e r à I n t o t d e a u n a n u r n a i o j u c A r i e . E a s e s t r i c A I n

c u r A n d § i , d u p A c e S c a n d e r b e r g m a i b a t e d e v r e o t r e i o r i p e

T u r c i , i n n i s t e l u p t e t o t a t A t d e c r A n c e n e c a t d c e l e d i n a i n t e , e l

m o a r e i n 1 4 6 7 , l A s A n d n u m a i u n f i n m i n o r , p e c a r e i l r e c o m a n d l i

p r o t e c t i e i V e n e t i e i .

D u p ' 6 c e H u n i a d e m u r i s e § i S c a n d e r b e r g s e i m p A c a s e c u

T u r c i i , r i d i c a s e V l a d T e p e s s t e a g u l r A s c o a l e i ,

c a r e o c u p a s e p e

T u r c i i n 1 4 6 2 ; i a r d u p A c e a m b i i d i s p a r d e p e s c e n a l u m e i , S t e f a n

c e l M a r e i n t r A i n r A n d p e n t r u a a p A r à C r e s t i n A t a t e a . D e l a 1 4 6 5

1 4 8 4 , t i m p d e 1 9 a n i , - t i n e e l p i e p t f A r A i n c e t a r e a c e l u i p u t e r n i c

s i v o i u , § i a p o i d u p A c e § i M o l d o v a e s t e s t r o p s i t A , c u m s p u n e

c r o n i c a r u l , f u r i a m u s u i m a n A s e r e v a r s 5 . a s u p r a U n g a r i e i , p e c a r e

o s t e r g e c a S t a t d e p e s u p r a f a t a p t i m A n t u l u i . I n 1 5 2 6 . F A r A M i r c e a ,

H u n i a d e , S c a n d e r b e r g , V l a d T e p e § § i S t e f a n c e l M a r e , o c e a n u l

t u r c e s c a r f i r e p e z i t v a l u r i l e s a l e p i n k ' l a m a r g i n i l e A p u s u l u i ,

s i s ' a r f i i m p l i n i t d o r i n t a l u i M o h a m e d a l I I - l e a , d e a p u n e p e

c a l u l s A u s A m A n A n c e o r z d i n p r i s t o l u l S f A n t u l u i P e t r u .

S l A b i e i u n e a E u r o p e i . - - S A a r u n c A m o o c h i r e a s u p r a E u r o p e i ,

I n m o m e n t u l a n d S t e f a n e e l A I a r e i e a I n m a n A a p A r a r e a e i , p e n t r u

a v e d e i t d a c A e a e r a i n s t a r e d e a s e i m p o t r i v i , p r i n s i n e M O O ,

I n n a i n t A r e i T u r c i l o r .

Page 48: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 48/293

S p a n i a , e r à i n e r t d e p a r t e p e a t u n c i d e a i n f á t i s h a c e a u n i -

t a t e i a c e a p u t e r e , c a r e f á c u r á d i n e a i n t a i u l S t a t a l i n c e p u t u l u i

t i m p u r i l o r m o d e r n e . E r a i m p á r t i t á i n m a i m u l t e m i c i r e g a t e :

A r a g o n i a , C a s t i l l a , P o r t u g a l i a , N a v a r a , t o a t e I n l u p t á c a u l t i m e l e

s f o r t á r i a l e s t á p i i n i r e i m a u r e . D e a b i à i n 1 4 7 5 , p r i n c á s á t o r i a

l u i F e r d i n a n d d e A r a g o n c u I s a b e l l a d e C a s t i l i a , s e p u n e b a z a

u n i t á t e i s i a m á r i r e i S p a n i e i ,

i t o c m a i i n 1 4 9 2 , p r i n c u c e r i r e a

G r e n a d e i , s e

u n i f i c A , ' s u b s t á p â n i r e a p e r e c h e i r e g a l e , i n t r e g u l

s A u t e r i t o r i u .

A n g l i a , p e a t u n c i c a t o t u l n e p á s r i t o a r e d e s p r e a f a c e r i l e

e r a I n d i i n c u r c a t á i n r á z b o i u l c e l o r d o u ä r o z e c a r e o

s f a s i e s i o f r á m á n t i l , t o c m a i i n t i m p u l c e * t e f a n c e l M a r e l u p t à

i n c o n t r a O t o m a n i l o r ( 1 4 5 5 - 1 4 8 5 ) .

F r a n f i a c a r e l u a s e o p a r t e n e n o r o c i t á i n l u p t a d e l a N i c o p o l i

I n c o n t r a T u r c i l o r , a b i a s f a r s i s e r á z b o i u l d e 1 0 0 d e a n i c u A n g l i a

( 1 4 5 3 ) , s i i n c u r â n d i n c e p e d o m n i a l u i L u d o v i c a l X I - l e a ( 1 4 6 1

1 4 8 3 ) , a l e c á r u i a c r â n c e n e l u p t e c a a r i s t o c r a t i a f e o d a l l n u p r e a

' A s h l o e p e n t r u e x p e d i t i i i n d e p á r t a t e .

M a i

r á m â n e a u d o u à

p u t e r i a p u s e n e d e a d r e p t u l i n t e r e s a t e i n c a u z á , c a m a i a p r o p i a t e

d e O r i e n t u l c e l i n f l a c á r i : G e r m a n i a s i I t a l i a , a d i c A V e n e t i a .

D e s p r e s t a r e a G e r m a n i e i n e v o r b e s c f o a r t e l á m u r i t s c r i -

s o r i l e e p i s c o p u l u i d e S i e n a , A e n e a s S y l v i u s P i c c o l o m i n i , c a r e

a j u n g e m a i t f i r z i u p a p á s u b n u m e l e d e P i u s a l I I - l e a : D i n a c e s t e

a f l á m c á G e r m a n i i i n t r e s i n e d e s b i n a t i n u t i n n i c t i i r e i m p r e u n t i .

O r a s e l e s u n t c e r t a t e c u p r i n c i p i i ,

i i n t r e a c e s t i a c h i a r l i p s e s t e

u n i r e a . S v i t e r i i n u p o t s t á p i n i v e c h e a l o r u r á c o n t r a

d u c i l o r

d e A u s t r i a ; c o m i t e l e p a l a t i n e s t e i n c e a r t á c a a r h i e p i s c o p u l

M a i a n t a ; r e g e l e B o e m i e i i d u c e l e B u r g u n d i e i s u n t I n r á z b o i u

p e n t r u d u c a t u l L u t e l b u r g ;

d u c i i d e S a x o n i a s e c e a r t á c u r e -

g e l e B o e m i e i d e l a s t á p a n i r e a u n o r c a s t e l e ; B r e s l a u r e f u e á i n -

c h i n a r e a a c e l u i a s i r e g e ; P r u s i e n i i a u s c u t u r a t j u g u l c a v a l e r i l o r

T e u t o n i s i a u t r e c u t s u b P o l o n i a . I n A u s t r i a n u e l i n i s t e

p r e t u t i n d e n i r e v o l t e

i t r á d á r i 9 . T r e b u i c a T u r c i i s á s e a p r o p i e

d e h o t a r e l e G e r m a n i e i , p r i n c u c e r i r e a U n g a r i e i , p e n t r u c a s á s e

t r e z a s c á i n e a c o n s t i i n t a d e s p r e c o m u n i t a t e a i n t e r e s u l u i d e

a p á r a r e , c e c a c e s e i n t a m p 1 5 . I n s l i t o c m a i I n v e a c u r i l e a l X V I - l e a

s i a l X V I I - l e a .

V e n e t i a a v e h f á r á i n d o i a l k

i n j o c i n t e r e s e l e c e l e m a i m a r i ,

t o c m a i i n t á r i l e a c e l e a c e c á d e a u s u b s a b i a o t o m a n á . P u t e r e c o -

m e r c i a l á i n s á , e a c A u t à m a i l a u r m A s s ä s e i n t o c m i a s c á c u m v a p u t e i i

m a i b i n e c a s t á p i i n i r e a o t o m a n á , s i d e a c e e a i n c h e i e o p a c e c u

T u r c i i ( 1 4 5 4 ) , i n d a t á d u p 6 c A d e r e l C o n s t a n t i n e p o l e i . N u m a i

c A t u r e a c e a b a r b a r á a T u r c i l o r c a r e n u s t i e a u s á r e s p e c t e n i c i

t r a t a t e , n i c i l e g á t u r i , s i l e s t e p e V e n e t i a n i a d e c l a r à i n c o n t r a

v o i n t e i l o r , i n m a i m u l t e r A n d u r i r i l z b o i n O t o m a n i l o r . C e l e m a i

A e n a e s S y l v i u s , E p i s i o l a e , ' N ' o . 1 2 7 , p .

6 5 6

b 2

I S T O R I A R O M I N 1 L O I t

 

Page 49: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 49/293

L U P T E L E L U I O T E F A N C U T U R C I I

5 3

n e i n s e m n a t e i m p r e j u r a r i a p r i n d e a u f l a c i a r a . A à a c e l d i n 1 4 6 7 .

1 4 7 9 , i n c a r e i n t e r v i n e * t e f a n c e l M a r e , f u s e s e d e c l a r a t d e T u r c i ,

d i n c a u z a c V e n e t i a n i i d i n C o r f u r e f u z a s e r a a e x t r a d à T u r c i l o r

p e u n s c l a v f u g i t a l p a p i d i n A t e n a , c a r e f u r a s e o s u m a i n s e m n a t a ,

I m p a r t i t a d u p a c a t s e v e d e d e e l c u a u t o r i t a t i l e v e n e t i e n e 1 0 . D a r

c e p u t e a u s á l a c k V e n e t i e n i i c u m a r i n a l o r c o n t r a p u t e r e i d e

u s c a t a O t o m a n i l o r ? A r m a t e l e , p e u n d e l e a v e a u , e r a n c o m p u s e

n u m a i d i n m e r c e n a r i c a r i l u p t a u p e n t r u b a n i , p e c â n d T u r c i i s e

b a t e a u i m p i n § i d e f a n a t i s m § i d e u r a i n c o n t r a C r e § t i n i l o r .

D a c a c e r c e t a m a c u m a s t a r e a p u t e r i l o r r a s a r i t e n e , c a r e e r a u

m a i a p r o p i a t e , d e c i m a i d e a d r e p t u l i n t e r e s a t e l a s t a v i l i r e a i n n a i n -

t h r e i t u r c e § t i , l e g a s i m t o t a t a t d e p u t i n d e s t o i n i c e a i o p u n e o

e n e r g i c a i m p o t r i v i r e , c a

i a c e l e m a i d e p á r t a t e a l e A p u s u l u i .

P o l o n i a s t a t e à s u b C a z i m i r a l I V - l e a , f o s t u l d u c e a l L i t -

v a n i e i , c a r e s e s u i s e p e t r o n u l p o l o n l a m o a r t e a r e g e l u i P o l o n i e i

U n g a r i e i , V l a d i s l a v a l I I I - l e a , i n t a m p l a t a l a V a r n a i n 1 4 4 4 .

I n c e r c a r e a a c e s t u i r e g e d e a u n i i n t r o s i n g u r a d o m n i e P o l o n i a

L i t v a n i a a d u s e s e o s u m a d e i n c u r c a t u r i c a r e f a c u s e r a p e r e g e

d e m a i m u l t e o r i s á d o r i a s c a a p a r i l s i s t r a l u c i r e a s c a u n u l u i p o l o n ,

p e n t r u a c e l m a i o b s c u r , d a r i m a i l i n i § t i t , a l f o s t u l u i s a u d u c a t .

A p o i n o b i l i m e a p o l o n a s e s u m e t i s e t o t m a i t a r e f a t a c u p r i n c i p i i

z m u l g a n d u - l e t o t m a i m u l t e p r i v i l e g i i . I n t r e a l t e l e s e d i s p u n e

c a n o b i l i i c e v o r l u a p a r t e l a d i e t a s á f i e o b l i g a t i c u m a n d a t i m -

p e r a t i v , d i n p a r t e a c e r c u r i l o r n o b i l i a r e c e i t i h n i t e a u , a s u s t i n a

n u m a i c e l e c e v o r f i p e p l a c u l n o b i l i l o r , I n c a a s t f e l d e v e n i p e s t e

p u t i n t a o i n t e l e g e r e i n a § a n u m i t u l p a r l a m e n t p o l o n . O r a § e l e d i n

P r u s i a , r e v o l t a n d u - s e i n c o n t r a O r d i n u l u i T e u t o n i c , s e ° f e r i a

P o l o n i e i , i r e g e l e C a z i m i r p r i m i n d a c e a s t a s u p u n e r e s e i n c u r c a

C u O r d i n u l i n u n r a z b o i u c a r e t i n ù p a n a i n a n u l 1 4 6 6 , c a n d s e d a l *

p r i n p a c e a d e l a T h o r n . P e l a n g a t o a t e a c e s t e p r i ò i n i d e n e l i n i § t e

i n t e r n a § . 1 e x t e r n ä , s e m a i a d a u g a u i n e m u l t ä m i r i l e c l e r u l u i c a r u i a

r e g e l e n u v o i s e s a j e r t f e a s c a d r e p t u l s a i l d e a n u m l e p i s c o p i i ,

¡ n e a t a s t f e l t o a t a d o m n i a l u i C a z i m i r a l I V - l e a ( 1 4 4 1

1 4 9 2 ) ,

f u n u m a i o l u n g a p e r i o a d a d e t u r b u r a r i § i d e s l a b i c i u n e a r e g a t u l u i

c e l u i p r e a c a v a l e r e s c a l P o l o n i e i .

R u s i a s f a r § e § t e t o c m a i i n a c e l t i m p e m a n c i p a r e a e i d e s u b

j u g u l M a r i l o r , s u b l o a n a l I I I - l e a , c a r e r a s t o a r n a u l t i m e l e

h a n a t e d e K a z a n § i K i p t p h f u t r e a n i i 1 4 6 2 i 1 4 8 0 , n e a t n i c i e a

n u s e p u t e a g a n d i l a T u r c i c a r e p e d e a l t a p a r t e e r a u a § a d e d e -

p a r t e c a t r e s u d , M a t a b i à s e a u z i à p o m e n i n d u - s e d e n u m e l e

l o r i n n a s c a n d u l c o l o s a l n o r d u l u i .

I n U n g a r i a , d e § i d o m n i a M a t e i C o r v i n ,

( 1 4 5 0 - 1 4 9 0 )

f i u l v e s t i t u l u i l u p t a t o r c o n t r a M o h a m e d a n i l o r , t o t u . 5 i e l s e o c u p a

I n p r i m i i a n i a i d o m n i e i l u i , p a n a p e l a 1 4 6 7 , c u l u p t e l e c o n t r a r e -

l e Z i n k c i s e n , G e s c h i c h l e d e s o s m a n i s c h e n R e t c h e s , I I , p . 2 9 5 .

Page 50: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 50/293

5 4

1 S T O R I A a n s a s i m o n

g e l u i B o e m i e i , P o d i e b r a d . D u p a a c e e a e l n u a v ù p r i l e j u l a l u p t à

c o n t r a T u r c i l o r , d e o a r e c e a c e s t i a I n c e p u s e r a a s e n a p u s t i a s u p r a

M o l d o v e i . A r f i p u t u t n u ' i v o r b a s a a j u t e a c e a s t a . t a r a I n e r o i c e l e

e i s i l i n t i d e a r e s p i n g e c o p l e s i r e a p a g a n a . V o m v e d e à i n s a c u m

i n t e l e g e à M a t e i C o r v i n s a s p r i j i n e p e C r e s t i n i , d e i n d a t a c e d i n

a c e s t s p r i j i n p u t e à s a r a s a r a g l o r i e s i m a n d r i e p e n t r u a c e l a p e c a r e

e l v r o i à m e n t i n a s u b p i c i o a r e l e s a l e .

I n a s a s t a r e d e d e s t r a b a l a r e s i d e s l a b i c i u n e s a u d e n e p a -

s a r e s e a f l à E u r o p a f a t a d e i m p a r a t i a m o h a m e d a n a c a r e p e f i e -

c e z i f a c e a c a t e u n p a s i n n a i n t e c a t r e m i m a e i ,

i n i c i ° d a t a u n u l

I n d a r a t . R a s a r i t u l c a z u s e d i n p a r t e a d i n s p r e m i a z a z i , a p r o a p e

t o t s u b s t a p a n i r e a t u r c e a s c a . S i n g u r a M o l d o v a s i U n g a r i a , m a i

r a m a s e s e r a I n p i c i o a r e . S a v e d e m i n t a i c u m s i - a i n d e p l i n i t M o l d o v a

m e n i r e a e i d e a p a r a t o a r e a c i v i l i z a t i e i ,

i d u p a a c e e a m a i t a r z i u

v o m v e d e a s i c e l e c e s ' a u i m t a m p l a t c u U n g a r i a , c a n d i - a v e n i t

r a n c l u l a l u p t h p e n t r u p r o p r i u l e i c a m i n .

2 . B A T A L I A D E L A R A C O V A

L u p t a .

D e l a a l u n g a r e a a d o u a a l u i R a d u c e l F r u m o s ,

l a r m a t à d e . m o a r t e a l u i , S t e f a n s e a s t e p t à l a o l u p t a c u T u r c i i .

E l d e c i c a u t a a l i a t i l a p o p o a r e l e d e p r i n p r e j u r , m a i c u s e a m a

l a U n g u r i s i l a P o l o n i c u c a r e a m v a z u t c a s e a l b . I n b u n e l e g a t u r i .

U z u n - H a s s a n c a r e c e r c a s e p e d o m n i t o r u l M o l d o v e i i n c a d i n 1 4 7 2

r e i n n o i e s t e s t a r u i n t e l e l u i p r i n u n a m b a s a d o r v e n e t i a n P a u l

O g n i b e n c a r e f u s e s e l a e l , I n t r e b i l e V e n e t i e i c u T u r c i i s i c a r e ,

i n t o r c a n d u - s e I n E u r o p a f u s e s e i n s a r c i n a t d e H a s s a n s a t r e a c a

p r i n M o l d o v a .

S t e f a n c o m u n i c a l u i S i x t a l I V - l e a c a a f o s t c e r c e t a t m a i

i n n a i n t e d e p r i n c i p e l e A s s a n B e y p e n t r u o a l i a n t a c o n t r a T u r -

c i l o r ;

i a r a c u m I n t o r c a n d u - s e a m b a s a d o r u l v e n e t i a n O g n i b e n

l a a c e l p r i n c i p e , a t r e c u t p r i n M o l d o v a i n s a r c i n a t d e e l c u a c e e a s i

m i s i u n e . S o l u l v e n e t i a n e s t e r u g a t d e S t e f a n s a s p u n a S f . P a -

r i n t e t o a t e c e l e c e n u i l e p o a t e s c r i e , c a i c a n d a r v o r b i e l s i n g u r

c u S a n c t i t a t e a s a . D u p a c a t a m i n t e l e s , u r m e a z a S t e f a n c e l

M a r e , t o a t e s u n t c o n c e n t r a t e I n p e r s o a n a S a n c t i t a t e i v o a s t r e .

D e a c e e a o r u g a m c a i m p r e u n t i c u a l t i r e g i p u t e r n i c i

i p r i n c i p i ,

s a s e s i l i a s c a c a s a n u s e p r i m e j d u i a s c a C r e s t i n a t a t e a d e c a t r e

m u l t v r à j m a s t u l n e c r e d i n c i o s , p e n t r a c a i n o i ' s a n u l u p t a m

s i n g u r , c i c u a j u t o r u l l o r 1 2 .

1 1 M a i s u s , p . 4 2 .

 

U t i q u e i n t e l l i g i m u s d m n i a i n S a l i c t i t a t e v e s t r a b o n s i s t u n t . O r t a m u r .

i t n q u e S . v . u t c u m a l i i s p o t e n t i s s i m i s r e g i l i u s e t p r i n c i p i b u S t a l i t e r a d o p e r e t u r

m e C h r i s t i a n i t a s a p e r f i d i s s i m i s i n f i d e l i b u s s u p p e d i r e t u r , u t e t e t i a m n o s n o n s o l i ,

y m o c u m a d i u t o r i o e o r u m p r i n c i p u m d e b e l l a r e v a l e a m u s . R e p r o d u s h

i d e I .

B o g d a n , D o c . l u i P f a u c e l M a r e , I I , p . 3 1 8 . O g n i b e n e s t e s e e s u n e o r i O m e n -

b o n m n .

 

Page 51: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 51/293

P a p a i l r A s p u n d e p r i n o s c r i s o a r e f o a r t e c u r t e n i t o a r e ,

c e r f m d u ' i I n s ä i e r t a r e c A n u p o a t e l a c e n i m i c p e n t r u e l 1 8 .

E s t e d e i n s e m n a t m o d e r a t i a

r e t i n e r e a l u i s t e f a n i n a c e a s t à

s c r i s o a r e . E l n u c e r e a j u t o r d i r e c t d e l a p a p a c u c a r e n u s e a f l à

i n n i c i o l e g A t u i % c i I l p r o v o a c A n u m a i l a f o r m a r e a u n e i a l i a n t e

a n t i - t u r c e , I n i n t e r e s u l C r e § t i n g t A t e i , c u a j u t o r u l a r e i a s A p o a t 6

l u p t i s i e l m a i c u i z b A n d á I n c o n t r a d u § m a n u l u i c o m u n .

A r m a t a t u r c e a s a c a r e t r e b u i i i A m e a r g A i n c o n t r a

l u i

S t e f a n , e r à i n a i n t e a e e t l i t e i S c u t a r i p e c a r e o a s e d i h . E a v e n i s e

I

4 % . , 2 L i i . J . , _ i 4 1 1 '

, . . , ' . ,

1 , ,

i r . . . , '

t °

' * - '

&

) 1 1 ' - : u

r r

,

.

. , . . .

.

,

, t

. . . . ,

1

1 .

j , i '

° ' . . . -

- . . . .

' - ' e °

. - . . . . . . . . . . . - - .

- i

1 k

_

t f . i

, , ,

,

.

. ' 6

m a

'

;

_ 4

 

P a p a S i z t a l I V - l e a

a i c i i n l u n a l u i M a i u 1 4 7 4 . I n A u g u s t , d u p g u n a s e d i u z a d a r n i c

d e 4 l u n i , e a p r i m e § t e o i a i n d e a p l e c h a s u p r a M o l d o v e i . A c e a s t , 1

s c h i m b a r e a m e n i r e i a r m a t e i , s i m a i a l e s a s u p r a t o a m n e i , a r a t A

c A t r e b u i e A s e f i p r o d u s o r u p t u r A n 6 p r a z n i c A f u t r e T u r c i

S t e f a n , c a r e c e r e à n u m a i d e c a t p e d e p s i r e a a c e s t u i a . N o i a n i

a t r i l m i t - o c e r e r e i T u r c i l o r , c a , S t e f a n s A m e a r g a i n p e r s o a n A

i a C o n s t a n t i n o p o l e , s p r e a c e r e i e r t a r e s u l t a n u l u i , p e n t r u t o a t e

s u p l i r A r i l e a d u s e p f i n 6 a t u n c i , p r e c u m e r a u l u a r e a C h i l i e i , a t a c u l

M u n t e n i e i i

n e p l a t a t r i b u t u l u i . . 5 t e f 9 . _ r e f u z A n d a s e m e n e a

I . D i n 1 4 7 5 . H u r m . , D o c . , ;

I I ,

1 , p . 8 .

L I I P T E L E L I J I * T E P A N C U . T U R C I I

5 5

Page 52: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 52/293

c o n d i t i i a m e n t i n e r e i p ä c e i , T u r c i i s e h o f ä r ä s c l a o g r a b n i c i l

p e d e a p s i t

S o l i m a n p a s a i n a i n t e a z a a s u p r a M o l d o v e i , c u o a r m a t ä i n

l l a m a r d e p e s t e 1 6 0 . 0 0 0 d e o a m e n i , d u p a i z v o a r e l e t u r c e § t i . D l u a o §

M i e h o v s l d ,

i d u p a e i U r e c h e , a r a t a c ä e r a u 1 2 0 . 0 0 0 a f a r a d e

T ä t a r i § i M u n t e n i . I n s c r i s o a r e a l u i S t e f a n c a t r e p r i n c i p i i E u -

r o p e i i n c a r e î i i n c u n o § t i i n t e a z a d e s p r e v i c t o r i a d e l a R a c o v a ,

d o m n u l M o l d o v e i i n s u § i d a a c e l a 0 n u m a r . O r e l a t i e a s u p r a a c a s t e i

b a t a l i i d a t a d i n T u r d a , d i n 2 3 I a n u a r i e 1 4 5 7 , d ' a " n u m i l r u l d e 1 0 0 . 0 3 0

a f a r A d e 2 0 . 0 0 0 d e t r t r a n i c u s e c u r i , s a p e 5 i c o a s e , v e n i t i , z i c e

r e l a t i a ,

d i n B u l g a r i a .

N u m a r u l

T u r c i l o r e r a d e c i d e

p e s t e

1 0 0 . 0 0 0 1 4

S t e f a n d u p ' ä c a t s e v e d e n u s e o p u n e l a t r e c e r e a D u n ä r e i ,

c i p u s t i a z a t o a t a t a r a p e u n d e t r e b u i à s á t r e a c a ' a r m a t a t u r c e a s c a

s p r e a ' i l u à p u t i n t a a p r o v i z i o n a r e i 0 a o s l a b i ; i a r e l s e r e t r a g e

c u a r m a t a l u i i n u n l o c a d a p o s t i t , f o a r t e p o t r i v i t p e n t r u a p r i m i

o M a h e f a t i § ä . N u m a r u l a r m a t e i s a l e e s t e d a t , i a r a § i c u o a r e

- c a r e m i c i s c h i m b a r i , d e d e o s e b i t e l e

i z v o a r e . C e l e m a i m u l t e

a r a t a 4 0 . 0 0 0 d e M o l d o v e n i , c u m s p u n e D l u g o § i n s ä m a i t o t i

t ä r a n i § i l u c r a t o r i d e p a m a n t " , 5 . 0 0 0 d e S e c u i 0 2 . 0 0 0 d e P o l o n i .

R e l a t i a d e l a T u r d a u r e a n u m i l r u l M o l d o v e n i l o r l a 5 0 . 0 0 0 . S e c u i i

n u e r a u t r i m i § i c a a j u t o r d e r e g e l e U n g u r i l o r , c a r e s e v e d e , d u p a

i m d o c u m e n t 1 4 , a d a d u s e n u m a i r i d i c o l u l c o n t i g e n t d e 3 0 0 d e

U n g u r i s u b M i h a i l F a n t i . C e i 5 . 0 0 0 d e S e c u i , e r a u a r m a t a d e

l e f e g i i , c h e m a t a d e S t e f a n i n a j u t o r 1 6 .

O g r e § e a l a m a r e a T u r c i l o r f u c a e i i n t r e p r i n s e s e r a e x p e d i t i a

n s u p r a i e r n e i , a n o t i m p c u c a r e T u r c i i n u s u n t d e p r i n § i . R a n a

s á a j u n g a d e l a S c u t a r i i n M o l d o v a , I i p r i n s e s e l u n a l u i I a n u a r i e .

& I t a l i a s e d a f t p e l a i n c e p u t u l a c e s t e i l u n i , d u p a U r e c h e , i n

1 0 , c r o n i c a p u t n e a n a i n 7 , M i e h o v s k i i D l u g o § i n 1 7 . D o c u m e n t u l

d e l a T u r d a ,

c a r e e s t e d a t d i n 2 3 I a n u a r i e , r a p o r t e a z a l u c r u l

c a d e c u r a n d i n t â m p l a t .

D l u g o s c , a d a n . 1 4 7 5 , I I , p . 5 2 5 ; M i e h o v s k i I n A r h . i s l . , 1 , 2 , p . 3 6 . U r e

c h e I n L e t o p i s e j e , I , p . 1 2 6 . R e l a j i a d e l a T u r d a , I n C o l u m n a l u i T r a t a n , 1 8 7 6 , p .

4 2 2 . N e c u l a i C o s t i n g r e § e s t e a n d s p u n e c A C u M u n t e n i t v e n i s e r A c u R a d u V o d i 1

{ L e l o p i s e i e l e , e d .

I , p . 1 2 7 , n o t a ) , d e o a r e c e a c e s t a m u r i s e I n c A d i n 1 4 7 2 . A p o i

M u n t e n i l s u b L a i o t B a s a r a b l i n e a u p e a t u n c i c u S t e f a n .

1 3 K a t o w , X V I , p . 1 I . D l u g o s z , I .

c . , M i e h o v s k i , p . 6 s p u n e c b í S e c u l l a r

f i f o s t I n r o l a f i d e S t e f a n d i n W i n n e c e d a t e l u i S t e f a n d c M a t e C o r v i n . T o t a s a

s p u n e § i M i e h o v s k i , A r h . i s t . ,

I , 2 , p . 6 , c a c e i 5 0 0 0 d e S e c u i e r a u l u a t i d e S t e f a n

n u d i n p t i r l i l e c e d a t e l u i d e M a t e i C o r v i n , c A c i n i c i C l c c u l i n s A , n i e l C e t a t e a d e

B a l t A n u v i n I n l a r a S e c u i l o r .

i s 1 9 7 5 . H u r m . , D o c . , I I , 1 , p . 1 1 : M a t e i u C o r v i n o r d o n A l u i M i h a i l F a n c z y

- e d d a a v r e a s A r A s c u m p e r e o g r e s a 1 A , s a d u c i i l u i S t e f a n 3 0 0 d e S e c u i I n a j u t o r " ,

R e l a t a d e l a T u r d a , C o l . l u i T r a t a n , 1 8 7 6 , p . 4 2 3 , d A 1 8 0 0 d e U n g u r i D i s c u j i e

m a l p e l a r g a a j u t o r u l u i u n g u r e s c v e z i I n V a s i l e P A r v a n , R e l a l i i l e l u i . l e f a n

. c l M a r e c u U n g u r i i i n C o n o . l i t . , X X X I X . 1 9 0 5 ' p . 9 2 0 s i u r m .

5 6

I S T O I L I A R 5 ) 1 I A . N 1 1 . 0 1 2

 

Page 53: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 53/293

1 . 1 . 1 P r E L E I . 1 1 1 1 } T E F A N C V T U R C I I

5 7

L o c u l a l e s d e S t e f a n c e M a r e p e u t r u p r i n t i r e a l u p t e i f u

l ä n g ä P o d u l I n n a l l d i n j u d e t u l V a s l u i u l u i . A c e s t p o d s e a f l ä

a s t ä z i z i d i t d e p i a t r ä s i f o a r t e s o l i d , a r ä t a t p r i n o i n s c r i p t i e

p u s ä p e e l , c a r e f ä c u t d e H a t m a n u l G a v r i l , f r a t e l e l u i V a s i l e

L u p u I n 1 6 3 6 . P o p o r u l d e p r i n p r e j u r i l n u m e . s t e P o d u l t u i , t e t a n .

c e l M a r e , i n c â t b a t m a n u l G a v r i l s e v e d e c A n u m a i v a f i r e p a r a t

o c o n s t r u c t i e v e c h e . P o d u l e s t e a s e z a t , p e u n p ä r ä u c e s e v a r s ä

I n r A t i l B t t r l a d , c a l a 1 0 0 d e m e t r i d e p a r t e d e i n s u s i r a u l . P â r ä u l

a s t ä z i n u p o a r t ä ' n i c i u n n u m e , z i c â n d u - s e p â t i u l d e l a p o d u l

d e P i a t r ä . P r o b a b i l i n s ä & A i n t i m p u r i m a i v e c h i s e n u m e ä R a -

c o v ä t u l d e o a r e c e D l u g o § r e p r o d u c e p r i n R a c o v r i t u l l ä n g ä r ä u l

B A r l a d , i n d i c a t i a l u i U r e c h e , a P o d u l u i i n n a l t , i a r M i e h o v s k i

p u n e l o c u l b ä t ä l i e i l ä n g ä l a c u l R a c o v a i f l u v i u l B â r l a d . C u m

c à a c e s t p o d e s t e a s a n u i n i t u l P o d I n n a l t a l l u i U r e c l i e , s e c u n o a s t e

t i l t e d d e p e f a p t u l c r t I n a d e v ä r e l e s t e d e s t u l d e i n n a l t , c a m

m e t r i d e a s u p r a g A r l e i a p o i e l e s t e a § e z a t p e d r u m u l v e c h i

c e d u c e A d e l a I a s i l a V a s l u i , p r i n B o r d e a , S c ä n t e i a

i

O i n t e i r t -

r e § t i 1 7 , j t o c m a i p e a c e s t c h u m n e s p u n e M i r o n C o s t i n c ä V a s i l &

V o c 1 à p o r n i n d d i n I a s i s p r e T a r a M u n t e n e a s c ä , i m p r e u n ä c u

g i n e r e l e s u T i m u § , a u s t a t l a a l d o i l e a c o n a c , l a P o d u l _ M u n i (

p e B r i r l a d " 1 8 .

P e l ä n g s á a n o t i m p , s l ä b i r e a o § t i r e i t u r c e s t i p r i n l i p s u r i d e

t o t f e l u l 1 9 i p o z i t i a f a v o r a b i l à a l e a s ä d e S t e f a n c e M a r e , a p ä r a t .

/ a c o a s t a l u i p r i n 1 1 1 1 1 B ä r l a d u l u i , s e m a i I n t a m p l ä I n a c e a z i

0 o n e g u r à g r o a s i l c a r e i n l e s n i l u i S t e f a n i n t r e b u i n t a r e a u n u i

m e § t e § u g c e a v ù o m a r e i n r ä u r i r e a s u p r a s o a r t e i b ä t ä l i e i . A n u m e

e l p u s e s e , m n c à i n n a i n t e d e i n c e p e r e a

l u p t e i , n i s t e t r ä m b i ¡ a s i

d i n d o s u l u n e i l u n c i c a r e î i a c o p e r e k a r i p a , s i p e c â n d s e i n c i n s e

l u p t a , e i i n c e p u r à a m i n i ' d i n b u c i u m e i t r â m b i t e , c a s ä a m 5 -

g i a s a p e T u r c i . A t u n c i o a s t e a t u r c e a s e ä , i n t o r c â n d u - s e l a

g l a s u l b u c i u m i l o r ,

i i m p i e d e c â n d u - s e i n a p r t i l u n c g ,

i a c o p e -

r i n d u ' i

i n e o u r a , M A s f ä r ä m ä l u n c a

t r e a c ä l a g / a s u l b u c i u -

m i l o r " 2 ° .

T t ó t u § i l a p r i m a c i o c n i r e T u r c i i r ä s t u r n a r ä r ä n d u r i l e

S e c u i l o r c a r e l u p t a u I n f r u n t e . S t e f a n a t u n c i s e r e p e z i e l i n s u 0

I n c e l e m a i d e s e r â n d u r i a l e T u r c i l o t ; c u o a s t e a m o l d o v e n e a s c A

c e a m a i a l e a s ä , s p a r s e § i z d r o b i p e p A g â n i i c e ' i e r a n i n n a i n t e ;

d u p / i a c e e a c A z A n d p e c e i c e s e f r ä m ä n t a u I n l u n c ä , g a t i n e i

u n m ä c e l i n g r o z i t o r .

1 7 A c e s t p o d a f o s t s t u d i a t p e n t r u p r i m a o a r r t d e T . T . B u r a d e i n R e v i s t a

l u i G r . T o c i l e s e u , I I , p . 4 2 8 :

L e t o p i s e l e l e ,

I , p . 3 0 9 . C o m p . P a u l d e A l e p p o i n A r h . i s l . , 1 , 2 , p . C l

1 7 L e u n c l a v i u s , A n n a l e s , a p u d $ i n e e i , I I ,

p . 5 9 , p u n e 1 n t r e e a u z e l e d e

f i l d r e p t a t i r e a p i e r d e r i l o r W a l l e t d e T u r d 5 i M a u l f o a r t e m a r e " . R e l a t i a d e

l a T a r d a , s p u n e e a T u r e l i a d u e a n d p r o v i z i i d i n l i n g e r i e , a r m a t e l e r o m a n e l e

T i t p i r a i

l u a r i t p e n t r u e l e .

" U r e c h e , L e l o p i s e l e ,

I , p . 1 2 6 .

Page 54: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 54/293

A s t f e l p u n a n d i n s l u j b a s a t o a t e i m p r e j u r a r i l e , S t e f a n s i l i s e

v i c t o r i a a s e p l e c à i n f a v o a r e a l u i , c e e a c e d e a l t f e l a r f i f o s t p e s t e

p u t i n t a , i n t r u c a t u n R o m a n t r e b u i a s ä l u p t e c o n t r a t r e i T u r c i .

D a r t o c m a i i n a c e a s t a s t a t u s e m e r i t u l l u i , c a § t i u s e s ' A s e f o l o s a s c a

d e i m p r e j u r ä r i ,

i s a l e p r e f a c a i n e l e m e n t e d e i z b a n d a . S t e f a n

f i i n d m a i s l a b , t r e b u i à s a i n t r e b u i n t e z e § i m e § t e s u g u r i , p e n t r u a

z d r o b i p e c e l m a i t a r e . P l a n u l s a u c e l a t a t d e s i m p l u i e s i l a u n r e -

z u l t a t s t r A l u c i t , & A d e r à p o t r i v i t t i m p u l u i § i o § t i r e i c o n t r a d i r e i a

l u p t a . G e n i u l c o n s t A , n u i n a c e e a d e a f a c e l u c r u r i p e s t e p u t e r i l e

o m e n e s t i , c i i n c o m b i n a r e a a c e s t o r p u t e r i a s t f e l , c a d i n e l e s a i a s a

r e z u l t a t e n e a s t e p t a t e .

L u p t a f u z d r o b i t o a r e p e n t r u T u r c i . N u r a g r u l c e l o r p e r i t i

e s t e d a t d e i z v o a r e l e c o n t i m p o r a n e c a u r c a n d u - s e l a 1 0 0 . 0 0 0 ,

c i f r a f a r % i n d o i a l A e x a g e r a t a , d a c a o r a p o r t a m l a c e i m o r t i i n

M a h e . D a c a c o n s i d e r a m i n s a m o a r t e a p r i n l i p s u r i § i b o l i , p r e c u m

§ i T u r c i i f u g a n , m a c e l a r i t i d e R o m a n i u n d e I i i n t a l n i a u , a t u n c i

p u t e m a d m i t e c a p u t i n i d i n c e i c e l u a r a p a t t e l a e x p e d i t i e m a i

r e v a z u r a c ä m i n e l e l o r . N u m A r u l p r i m i l o r e r à i n c a d e s a m a , i n t r e

e i m a i m u l t i p a s i , p e n t r u c a t i v a d i n c a r e s u l t a n u l o f e r i l u i S t e f a n

p a n a l a 8 0 . 0 0 0 d e g a l b e n i d e c a p 2 1 ; p e l a n g a a c e s t e a , t o a t e t u n u -

r i l e , s t e a g u r i l e ( m a i b i n e d e 1 0 0 ) § i o p r a d a n e n u m ä r a t a . L a i n -

f r a n g e r e a T u r c i l o r l u a s e p a r t e § i L a i o t B a s a r a b s a u c u m e s t e

n u m i t i n d o c u m e n t e l e t i m p u l u i B a s a r a b c e B a r a n c a r e s e i n -

c h i s e s e i n o c e t a t e , d a r v a z a n d f u g a T u r c i l o r s e l u a I n g o a n r i

d u p ' A e i 2 2 .

R a p o a r t e l e a s u p r a

V e r s i u n e a t u r c e a s c a a s u p r a

a c e s t e i l u p t e c a u t a b i n e i n t e l e s s ' A - i i n d u l c i a s c a p u t i n a m a r a c i u n e a .

H o d j a E f f e n d i , c e l m a i c e l e b r u i s t o r i c t u r c , a l c a r u i a s t i l v o m a v e à

p r i l e j u l a - I a p r e t u i , s p u n e a s u p r a a c e s t e i b ä t á l i i : c 6 a r m a t a t u r -

c e a s c a , l u a t a d e l a a s e d i u l c e t a t i i S c u t a r i § i t r i m i s a a s u p r a M o l -

d o v e i e r a c u t o t a l d e z o r g a n i z a t a , p r i n n e s u c c e s u l b a t e r e i a c e l e i

c e t ' A t i § i o b o s i t a d e d r u m u l c e l u n g . D u § m a n u l , a d e c ' A S t e f a n ,

a s c u n z a n d u - s e , S o l i m a n s e a p u c a d e j e f u i t o r a $ e l e § i s a t e l e ; c l a n -

d u - s e c u t o t u l p r ä d ä c i u n i l o r . A t u n c i , f o l o s i n d u - s e d e a c e a s t a ,

a f u r i s i t u K d o m n a l . 1 1 1 o l d o v e i

c a r e i n p r i v i r e a d i a b o l i c e i v i c l e n i i

l n r c l u t g i r i i n t r e c e p e i n s u 5 i d i a v o l u l , § i c a r e i n u r n a i z b a n z i l o r

c a s t i g a t e a s u p r a h a n i l o r t a t a r e § t i d e l a C a p c i a c , a U n g u r i l o r

a M u n t e n i l o r , p e t r e c e à i n s i g u r a n t A , p r e t i n z a n d a f i n e a t a r n a t ,

d e s f a § u r a n d s c o p u r i d e n e c r e d i n t a § i v r A j m A s i e , l o v i p e a c e i

L e o n a r d o

d a O r e t o n a

c 5 t r e R o m a n o R o s e t t o d a F e r r a r a d i n B u d a

1 4 7 5 ( F e b r u a r i e 1 2 , I n C o l u m n a l u i T r a i a n 6 1 8 7 6 , p . 4 2 4 .

2 4 A s u p r a r e z u l t a t u l u i I u p t e i m a l v e z i l S t r i c o v s k i I n A r h . i s l . , I F , p . 1 1 .

A s u p r a p a r t i c i p i i r e i l u i L a i o t B a s a r a b v e z t R e l a l l a d e l a T u r d a i n C o l . t u t T r a t a n ,

1 8 7 6 , p . 4 2 2 . B o z a r a t m a i o r ( L a i o t ) q u i e r a t i n q u o d a m c a s t r o o b s e s s u . s p e r T u r -

c h o s , v i d e n s f u g = T u r c h o r u m , d e c a s t r o p r o s i l u i t e t m a g n a d a m p n a T u r c i s

f u g i e n t i b u s i n t u l i t " . V e z i m a i j o s , c a p . I s t o r i a M u n t e n i e l .

. 5 8

M A R I A R O M I N I L O R

 

Page 55: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 55/293

L u r r E L E L I D { S T E F A N C C T U R C I I

5 9

s o l d a t i o b o s i t i

i n e p h s h t o r i , d e d a t i j a f u r i l o r , h i c k c e a m a i m a r e

p a r t e d i n e i M t a c o l o d i n p a h a r u l m u c e n i c i e i , s i m u l t i v i t e j i p i e -

h i % I n l u p t h . P l i n d e d u r e r e p e n t r u a c e a s t h n e n o r o c i r e , p a s a a b i a

p u t a s a l : 4 e l s i n g a r d i n p e r i c u l o a s a p r A p a s t i e 2 3

I n d r e p a t i r e a p i e r d e r e i T u r c i l o r e s t e f o a r t e

r h u

N e i z b ä n d a d e l a S c u t a r i p u t e ä s h . f i e p e n t r u a r m a t a t u r c e a s c h

s i u n m o t i v d e a c h u t a r h z b u n a r e a i u r e a . A p o i e s t e c a t o t u l n e e x a c t

c h . T u r c i i s ' a r f i r h s p á n d i i p r i n s a t e s i o r a s e j h f u i n d , i c h s u r p r i n s i

a r f i f o s t b ä t u t i d e S t e f a n , & A n d a m v h z u t c ' ä b A t h l i a d e l a R a c o v a

s ' a d a t I n t o a t h r e g u l a i n t r e a m b e l e a r m a t e d u s m a n e .

* U r e a d e s p r e i z b ä n d a l u i S t e f a n a j u n s e i n V e n e t i a , m a i

i n t A i p r i n a c e l P a u l O g n i b e n p e c a r e ' l a p u c h s t i r e a b h t h l i e i c â n d

a j u n s e s e I n B u d a 2 4 , M a t s e e x p l i c h a s t f e l c u m e l d u s e l a V e n e t i a

s t i r e a v i c t o r i e i

i s c r i s o a r e a l u i S t e f a n c a r e o p r e c e d à . S e n a t u l

v e n e t i a n h o t h r h s t e c a P a u l O g n i b e n s h m e a r g h l a R o m a , s p r e

a e x p u n e r n a r e l u i p o n t i f i c e c e l e s t i u t e

i a f l a t e d e e l , s h s t h r u i a s c h

c a s r i t r i m i t h u n a m b a s a d o r c u d a r u r i , s p r e a i n d e m n A , h o t h r l

i n t h r i p e S t e f a n I n s f ä n t a s a i n t r e p r i n d e r e . A p o i O g n i b e n s h

s e i n t o a r c h g r a b n i c l a V e n e t i a , s p r e a f i t r i m i s i n n a p o i l a d o m n u l

M o l d o v e i , I m p r e u n g , c a u n m e d i c p e c a r e S t e f a n 1 1 c e r u s e o r a l

d e l a s o l s h i s e t r i m i t h d e l a V e n e t i a , s p r e a ' l l e c u i d e o r a n g c e

o a v e h l a p i c i o r , s i p e c a r e o p r i m i s e d u p h s p u s a l u i U r e c h e ,

a c r o n i c e i p u t n e n e , I n c h c u 1 3 a n i i n n a i n t e , l a i n t h i u l a s e d i u a l

C h i l i e i . N e c o n t e n i t e l e l u p t e i e x p e d i t i i a l e l u i S t e f a n , I m p i e d e -

c a g e r h l e c u i r e a a c e s t e i r h n i .

P a n g . s h p l e c e s o l u l , s e n a t u r s e g r A b e s t e a t r i m i t e l u i S t e f a n

o s c r i s o a r e I n c a r e I n n a l t h O n à l a c e r u r i m e r i t e l e l u i , e x c l a m â n d

I n t r e a l t e l e c r i : d e a r f i s i c e i l a l t i p r i n c i p i c r e s t i n i c a o a s t f e l d e

i n i m h s i d e v o i n t h , s a u d a c h s i n g u r a t i a v e à a t ä t a p u t e r e c h t h

c o n v i n e m h r e t i e i s u f l e t u l u i v o s t r u 1 E a m a i s p u n e c h i n d a t h c e

O g n i b e n s e v a i n t o a r c e d e l a R o m a , v a f i t r i m i s l a e l i m p r e u n h

c u m e d i c u l c e n i t , r u g ä n d p e S t e f a n c a I n d a t h c u i n t o a r c e r e a c u -

r i e r u l u i t r i m i s , s h f a c h c u n o s c u t e s e n a t u l u i m a i m u l t e a m h n u n t e

d e s p r e m h r i m e a v i c t o r i e i r e p u r t a t e .

V e s t e a a c e s t e i i z b A n z i c a r e i n t e r e s h I n c e l m a i m a r e

g r a d p e V e n e t i e n i , s e i m p r h s t i e c a o m a r e r e p e j u n e I n t o a t e

n u m e r o a s e l e o r a s e a l e O r i e n t u l u i a n d e e i e r a u a s e z a t i , s i d i n a c e s %

t o t i r e c t o r i i

i

c o n s i l i i l e c o l o n i i l o r s e g r A b i r h a t r a n s m i t e

r e a I m b u c u r A t o a r e m e t r o p o l e i l o r . D e a c e e a s p u n e s e n a t u l v e -

n e t i a n W I % p a p h , c h a p r i m i t c o n f i r m a r e a v i c t o r i e i l u i S t e f a n

H o d j a E f f e n d i I n A r h . i s t . , I , 2 , p . 3 1 . I n a c e l a § s e n s L e u n c h t v i u s , A n n a l r - s

S u y a n o r u m O t l u n a n i d a r u m a T u r c i s s u a l i n g u a s c r i p t a e , F r a n c o f u r t l , 1 5 9 6 , p . S E

1 4 E x a r h u , D o c . , V e n e t i a , 6 M a r t 1 4 7 5 , p . 2 8 : P e r e u n d e m P a n i u m g a l

B u d a e a u d i v i s s e r e t u l i t , i n t e l l e x i m u s r e p o r t a t a m a y o b ' s d e h o s t i b u s v i c t o r i a m ,

Page 56: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 56/293

i s T o a t A R O M A . . . M I . ( 1 R

s i p e a l t e c a l 2 6 . U n a d i n a c e s t e v e s t i , a c e a t r i m i s a d e r e c t o r u l

c o n s i l i u l d i n R a g u z a , a a j u n s p a n g l a n o i . E a f u t r a n s m i s a

d e a c e a s t a a u t o r i t a t e v e n e l l a n a s e n a t u l u i r e p u b l i c e i

p r i n t r e i

s c r i s o r i : d i n 1 2 s i 1 3 F e v r u a r i e s i 2 1 M a r t i e 1 4 7 5 , s p u n a n d

I n

u n a d i n e l e , c a p a s a R o m a n i e i c a r e t r e c u s e p r i n V a l a h i a M a r e ,

. c u o n u m e r o a s a a r m a t a c a t r e M o l d o v a , d u p a c u m n i s e r a p o a r t a

p r i n m a i m u l t i v e s t i t o r i , a s u f e r i t o g r a v a i n f r a n g e r e d e l a S t e f a n

v o e v o d u l M o l d o v e i , u c i g a n d u ' i o s u m ä ' d e o a m e n i c e i m a i d e p r e t

s i m u l t i a l t i i p r i n z a n d u l 2 6 .

O c r o n i c a v e n e t i a n a a l u i F r a n c e s c o L o n g o s p u n e l a a n u l

1 4 7 5 c a P o l o O g n i b e n a d u s e s e s t i r e a c a V a l a c u l c u a j u t o r u l

U n g u r i l o r , B o e m i l o r s i a l R u s i l o r , M u s e 9 0 . 0 0 0 d e T u r c i d i n

c a r e 4 0 . 0 0 0 a u f o s t u c i s i

i a r 4 . 0 0 0 p r i n s i i n t r e c a r e u n p a s a

u n f i u a l s u l t a n u l u i ;

c r i b a t a i a s u f e r i t a a r f i s u p a r a t g r e u p e

T u r c i ; c a g i n t i l e t u r c e s t i n u s u f e r i s e r i l p a n a a t u n c i o m a i g r e a

I n f r â n g e r e 2 2 . A n a l e l e v e n e t e s e r s e d e S t e f a n M a g n u l ,

d u p a

c e p o v e s t e s c b a t a l i a i n f e l u l l u i U r e c h e , a d a o g a c ' ä a f o s t u n

l u c r u p r e a m i n u n a t s i c a . '

s u l t a n u l

a i n c h i s a u d i e n t e l e 2 2 . C a t

d e s p r e c e a t a d e c a r e s ' a f o l o s i t S t e f a n , e a e s t e a m i n t i t a s i d e

u n G e r m a n , d u p ' ä a r a t a r e a u n u i R o m a n c e l u a s e p a r t e l a l u p t a 2 9 .

I n s u s i m a m a v i t r e g a a s u l t a n u l u i , v a d u v a l u i M u r a d

i f a t a

d e s p o t u l u i s a r b e s c G l i e o r g h e , s p u n e a m b a s a d o r u l u i v e n e t i a n

. c a g i n t e l e t u r c e s t i n u s u f e r i s e r a i n c a n i c i ° d a t a o m a i m a r e

i n f r a n g e r e 3 ° . I z b a n d a l u i S t e f a n e s t e c o n f i r m a t a I n c a d e m a i

m u l t e a l t e i z v o a r e c o n t i m p o r a n e 3 1 .

V i c t o r i a r e p u r t a t a d e S t e f a n c o n t r a T u r c i l o r e r a p e t i t r u

. a c e l e t i m p u r i u n e v e n i m e n t f à r ä s a m a n ; c a c i d a n s u l c e l

b r i t u s e p e T u r c i l u t e ° l u p t a a s a d e m a r e . A m v a z u t i n t e a d e v a r ,

c r i n i c i u n n l d i n p r i n c i p i i c r e s t i n i , n u p u t u s e r ä i n f r a n g e p u t e r e a

o t o m a n a f a t e ° l u p t a m a i i n s e m n a t a p u r t a t a l a t a I n f a t a . S c a n -

d e r b e r g , d e s i : s f ä r a m a s e i n m a i m u l t e r a n d u r i a r m a t e l e o t o m a n e ,

E x a r l m , D o c . ,

I I , V e n e t i a 6 M a r t 1 4 7 5 , p . 2 6 . E t p r i m u s n u n t i u s

t u f t e t r e l a t o r P a u l u s s u p r a d i c t u s c l a d i s a b e o d e m v a y v o d a T u r c i s i n f l i c t a e , q u a e

p o s t e a p l u r i b u s a l t i s v i i s e s t c o n f i r m a t a . R e p r o d u r I n H u r m . D o c . V I I I , p . 6 .

1 , 4 C e l e t r e i r a p o a r t e r a g u z a n e a u f o s t p u b l i c a t e d e D - 1 I . B i a n u I n C o -

l u m n a l u i T r a i a n ,

1 8 8 3 , p . 4 1 - 4 3 . L a p . 4 2 c e t i m : B a s s a R o m a n i a q u i n u -

m e r o s o c u m e x e r c i t u p e r v i a m V a l a c h i e m a i o r i s i n M o l d a v i a m t r a j e c e r a t , u t

p l u r i b u s a d n o s a f f e r t u r n u u t i i s , m a x i m a m a c c e p i t s t r a g e m a S t e p h a n o v a y -

v o d a M o l d a v i a , m u l t i s e x s u i s m a g n i p r e t i i i n t e r f e c t i s e t p l u r i m ' s e a p t i s . O a l t 1 1

r e l a t i e a l u i I . e o n a r d o d a O r e t o n a d a r e R o m a n o R o s e t t o d a F e r r a r a I n C o l . l u i

7 ' r a l a n , 1 8 7 6 , p . 4 2 4 .

I o r g a , A c t e q i F r a g m . , I I I , p . 8 4 .

I t s I b i d e m , p . 8 7 .

  I b i d e m , p . 9 2 : d e m e s e i n W a l a c h v c r k u n d e t h a l l e d e r i n a i g n e r P e r -

r o n b e l s o l c h e n s c h l a g e n g e w e s e n

i s t . . . u n d e s 1 s t n e f f l i c h ( n e b e l i c h ) g e w e s e n

I o r g a , A c l e q i F r a g m . ,

I I I p . 8 4 : l e z e n t t t u r c h e s e h e n o n h a m a i

h a b e n d o l a m a j o r r o t t e .

V e z i b u n i t o n r a a l t e s c r i s o r i , I b i d e m , p . 5 3 : V l a e h i h a v e v a n o r o l t o

1 1 B a s s a .

 

Page 57: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 57/293

L I T T F . L . E 1 . U 1 k i T E F A N C U T u a c i i

6 1

1 ) M e u s e t o t d e a u n a i n s t r i m t o r i l e i n g u s t e i r a p i l e A l b a n i e i .

C h i a r H u n i a d e M u s e p e T u r c i s a u i n i n t a l n i r i m a i m i c i . s a u c a

l a T i e l g r a d i n u r r n a u n e i s u r p r i n d e r i , M e a t e r o u l r o m a n d i n U n g a r i a

e s t e m a i i n s e m n a t p r i n e n e r g i a c e o p u s e i n l u p t a c u d u s m a n i i

C r e s t i n a t a t e i , d e c a t p r i n i z b a n z i l e l u i . P r e t u t i n d e n i u n d e a t a t e l

. c a t i c e i c e I n c e r c a r a i n n a i n t e a l u i l u p t a c u T u r c i i i n i n t a l n i r i

m a r i , C r e s t i n i i f u s e s e r g b t u t i ' A n a l a s t a n g e r e ; a s f e l l a i n f r â n -

g e r e a S a r b i l o r , C o s s o v a , N i c o p o l i , V a r n a , C a m p u l M i e r l e i , * t e f a n

c e l M a r e r u p s e s e p e n t r u p r i m a o a r g a c e s t f a r m e c

i a r a t a s e

T u r c i i p o t f i

b a t u t i c h i a r i n c a m p l i b e r s i d e c a t r e o a r -

m a t a d e t r e i o r i m a i m i c a . U n a s e m e n e a e x e m p l u t r e b u i a s a

f i a v u t , p e n t r u a c e l e t i m p u r i d e s p a i m a i g r o a z a , u n e f e c t c o -

v a r s i t o r . D e a c e e a

i D l u g o s e x c l a m a c u e n t u z i a s m : O b a r b a t

m i n u n a t , i n n i m i c m a i i n f e r i o r d u c i l o r e r o i c i p e c a r i n o i S i

a d m i r r u n , c a r e i n t i m p u r i l e n o a s t r e a p u r t a t c e l i n i c l i o v i c t o r i e

s t r a l u c i t a c o n t r a T u r c i l o r d i n t r e p r i n c i p i i l u m e i ; d u p a j u d e c a t a

m e a c e l m a i v r e d n i c a f i n u m i t i n f r u n t e a u n e i c o a l i t i i a E u r o p e i

c r e s t i n e c o n t r a T u r c i l o r " 3 2

I n a c e s t c o n c e r t d e l a u d e s e r i d i c g I r m a s i o n o t a d i s c o r -

d a n t g , v o a c e a U n g a r i e i , c a r e o a t p r i n p a r e r i l e c o n t i m p o r a n i l o r

c a t

i p r i n a c e l e a l e c r o n i c a r i l o r s a i p o s t e r i o r i , c a u t g s a i n j o -

s a s c g m e r i t e l e l u i * t e f a n . M a t e i C o r v i n n u u i t a s e b g t a i a s u -

f e r i t g d e l a * t e f a n c e M a r e . E l s e I m p a c a s e i n f o r m a c u * t e f a n ;

I n m i m a l u i f i e r b e a i n s a u r a d e a f i f o s t , e l r e g e l e U n g a r i e i , r g -

p u s d e u n p r i n c i p e , a s u p r a c a r u i a p r e t i n d e a a a v e k d r e p t u r i

d e s u z e r a n i t a t e . D e a c e e a i v e d e m c a l a c e r e r i l e d e a j u t o r

a l e d o m n u l u i M o l d o v e i , e l r a s p u n d e t r i m i t a n d u l u n c o n t i -

g e n t r i d i c u l , f i e e l d e 3 0 0 d e o a m e n i d u p g d o c u m e n t u l r a p o r t a t

m a i s u s , f i e c h i a r d e 1 8 0 0 , c u m s p u n e r e l a t i a d e l a T u r d a . A r

f i f o s t m a i m u l t ä m i t r e g e l e M a t e i s a s e a p r o p i e p e r i c o l u l t u r -

e e n d e h o t a r e l e s a l e , d e c a t s a a u d a v e s t e a z d r o b i t o a r e , c a a c e l

c e - I M u s e p e d a n s u l , i n f r a n s e s e a c u m a s i p e T u r c i . F i i n d i n s ä

c á f a p t u l i n t A m p l a t n u s e p u t e à i n t o a r c e , a p o i r e g e l e U n g u r i l o r

c a u t a s a s e f o l o s a s c g d e e l , c e l p u t i n i n o c h i i l u m e i ,

i M a t e i

c u m s p u n i s t o r i c i i p o l o n i , n u s e r u s i n g d e a s e f a l l i n s c r i s o r i l e

s a l e c a t r e p a p a , i m p ä r a t u l g e r m a n

i a l l i r e g i ( m a i a l e s c a t r e

a c e i c e n u p u t e a n c o n t r o l a s p u s e l e s a l e ) , c u m a o a m e n i i

s u b h a t m a n u l s a l t * t e f a n , p a l a t i n u l M o l d o v e i , b a t u s e r a o m a r e

a r m a t a t u r c e a s c a , a t r i b u i n d u ' s i c u o b i s n u i t a i v a n i t a t e m e r i -

t e l e a l t o r a " 3 3 .

s i D l u g o s z , I I , p . 5 2 7 .

a s D l u g o s z , 1 . c . , M i c h o v s k i i n A r h 1 s t , I , 2 , p . 3 6 s i C r o m e r , p . 4 1 2 . T o t

a s a s p u n e s i u n r a p o r t a l l u i I a c o b B o n a r e l l i , v e n e t i a n d i n B u d a , c l a m d u c e i e

d e M i l a n o , 1 4 A p r i l i e 1 4 7 5 : d e l c a p i t a n e o g e n e r a l e d e l 1 1 d i U n g a r i a , c h i a m a t o

S t e p h a n ° V a y v a d a " , N . I o r g a , A c l e i F r a g m . , I I I , p 5 4 .

Page 58: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 58/293

6 2

I S T O R I A R O M A N I L O R

I o a c h i m C u r e u i n d r e p t A t e s t e a s t f e l a c e a s t à l a u d A a

M a t e i : S A b a g A d e v i n r i c r a i u l u i M a d d e i s t o r i c i i l e s e s t i , c A

s c r i i n d f n . t o a t A E u r o p a s i m a i a l e s I n I t a l i a , p r e t u t i n d e n i s ' a

r á l i t c A d i n o r A n d u i a l a l u i s i d e s u p u s u l l u i s ' a u b i r u i t T u r c i i .

T o t u s i s e s t i e c A i n o a s t e a r o m A n e a s c A p a n c a c e a m a i m a r e

a f o s t d e U n g u r i , § i p e n t r u S t e f a n s e s f A d i a u P o l o n u l s i c u U n g u r u l

a l c g r u i s u p u s s A f i e 3 5 . P a r t e a c e a m a i m a r e a f o s t d e U n g u r i I

c A n d M a t e i t r i m i s e s e I n b a t j o c u r A l u i S t e f a n o r o a t à d e 3 0 0

d e o s t a s i . S u p r e m a t i e a v e A n e t A g A d u i t M a t e i a s u p r a l u i S t e f a n ,

i n s à d e a c e a s c r i s 6 n u m a i p e h A r t i e , c A c i I n r e a l i t a t e c e a u -

t o r i t a t e p u t e à a v e à u n r e g e b r u t u t s i f u g A r i t d e e l ? I n l o c d e l a u -

d e l e P o l o n i l o r , p a p e i s i a V e n e t i a n i l o r , a f l A m I n c r o n i c a r i i u n -

g u r i , c a r e c u t o a t e a c e s t e § i e i e r a u

C r e s t i n i , a m i n t i t A v i c t o r i a

l u i S t e f a n c u n i s t e v o r b e c a r e n u s e i n d e p A r t e a z A m u l t d e f n d r e p -

t A t i r i l e T u r c i l o r . A s a B o n f i n u s s p u n e c a : i n a n u l 1 4 7 5 T u r c i i ,

d u p A c e t r e c u s e r r t m a i I n n a i n t e D u n A r e a , f A r A d e n o r o c a u n ' A -

V A R i n V a l a h i a , p e n t r u c A m a i i n n a i n t e

o s t e n i n d u - s e , a p o i I n -

s e l A n d u - s e d e p r o t i v n i c i , s - a u t A i a t d e t o t 3 5 . O a r e a s a a r f i

v o r b i t U n g u r u l d e s p r e c e a m a i m i c a i z b A n d A a p o p o r u l u i s A u ?

L T r a , i n v i d i a , c h i a r s i n g u r e , p o t s ' A f a l s i f i c e c e a m a i s ä n k o a s A

c u g e t a r e ; d a r a t u n c i c A n d e l e s e I n g e m ä n e a z A i n t e u n s u f l e t

d e p r i n s n u m a i c u p A t i m a s e j u d e c A t i

A s u p r a M o l d o v e n i l o r a c e a s t A s t r A l u c i a v i c t o r i e t r e b u i

s A a i b A u n e f e c t d e t o t i n n A l t A t o r . E a f u n d I n c a d o m n i a l u i S t e -

f a n , b o i e r i i a f l A n d i n e l u n b i r u i t o r § i u n s t A p A n . S t e f a n ' M e g

v o i n d s à r A s p l A t i a s c A v i t e j i a o r i i n c e s u f l e t e a s - a r f i f o s t i v i t

b o i e r i c h i a r p e c A m p u l d e r A z b o i u p e m a i m u l t i t A r a n i c e s e

d e o s e b i s e r A I n l u p t A 3 6 . D u p à a c e e a S t e f a n s e i n t o a r s e t r i u m -

f A n d , § i s e o p r i c A t v a t i m p i n V a s l u i , u n d e p u s e s à s e z i d i a s c A

o b i s e r i c A c e s e a f l A s i a s t A z i s i n i s t e c u r t i d o m n e s t i , d i n c a r e

m n s à a b i a s e m a i c u n o s c r u i n e l e . P e c A n d e r à i n V a s l u i , a f l A

C a z a c i i , a l t n e a m d e p o p o a r e p r A d A t o a r e c e l o c u i a u I n p r e a j m a

M o l d o v e i , i n t r a s e r A s u b h a t m a n i i l o r , L o b o d A s i N a l i v a i c u , s p r e

a j e f u i s i p u s t i A t a r a . S t e f a n l e i e s 6 I n n a i n t e l a G r u m A z e s t i ,

f i

b a t e , u c i d e p e L o b o d A s i P u n e p e f u g a p e t o v a r A s u l s A ' u .

I n t r e c e r e a l o r g r A b i t ä p e s t e N i s t r u u n o f i t e r

d e

a i l u i

N a l i v a i c u ,

n u m i t J u r a ,

p i e r e

I n n e c a t i m p r e u n A c u m u l t i

C a z a c i . L o c u l u n d e s e i n t A m p l A a c e a s t a p A s t r A n u m e l e d e

v a d u i I u r e i . S i a s t A z i s e r e a f l A I n e r t p e m a l u l d r e p t a l N i s t r u l u i

a p r o a p e d e l o c u l u n d e f l u v i u l p r i m e s t e c o n f l u e n t u l s A u I a g o r -

l i c u l , l a v r e o 2 0 d e k i l o m e t r i l a n o r d d e O r h e i u , u n s a t n u m i t

J u r a , i m p r e j u r a r e c e a r a t A c A t d e e x a c t e s u n t m u l t e d i n s t i r i l e

  I o a c h i m C n r e u s , a p . S i n c a i , I I , p . 6 0 .

a i B o n f i n i u s , a p . 5 i n c 8 i , I I , p . 6 0 .

a o C r o m e r , p . . 4 1 3 .

a i U r e c h e , I b i d e m , p . 1 2 0 .

 

Page 59: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 59/293

L I I P T E L E M T h § r E F A N 0 0 T U B C I I

6 3

a r n i i r u n t e c o n t i n u t e i n c r o n i c a r i i n o s t r i , a t u n c i c A n d e i a p o r t e a z A

s a u p r o p r i a l o r s t i i n t A , s a u c u l e g e r i d i n s c r i e r i

v e c h i . D u p A

a c e e a S t e f a n s e a b a t e p e l a I a s i , u n d e z i d e s t e b i s e r i c a S f . N e c u l a i ,

n i s t e c u r t i d o m n e s t i c u m f A c u s e s i l a V a s l u i , c e e a c e s e v e d e c A

S t e f a n f A c e A i n d e c o m u n i n o r a s e l e n c a r e p e t r e c e A t i m p m a i

i n d e l u n g a t 3 8 ; a p o i s e i n t o a r c e l a S u c e a v a u n d e i n t r A i n t r i u m f

i e s i n d u ' i m i t r o p o l i t u l i n n a i n t e i d A n d u ' i b i n e c u v A n t a r e a c a u n u i

i m p ä r a t

i b i r u i t o r " -

S t e f a n t r i m i t e d u p g a c e e a c r a i u l u i C a z i m i r 3 0 d e s t e a g u r i

d i n c e l e l u a t e d e l a d u s m a n , d i n c a r e m a i i m p A r t A s e s t e

M a t e i a l U n g a r i e i , V e n e t i e i

i p a p e i .

F a t A c u T u r c i i e l s e p r e f a c e a n u s t i c A a f o s t l o v i t d i n o r d i n u l

s u l t a n u l u i ,

i t r i m i t e a c e s t u i a s o l i c u d a r u r i , s a f a c A j a l o b A c A

n i s t e o a m e n i I l i d i n t a r a t u r c e a s c A a u v e n i t d e a u p r A d a t M o l d o v a

s i i ' a u c A u t a t

a p A r A t a r a d e a c e i o a m e n i , c u m a u p u t u t , s o -

c o t i n d c A e i a u f A c u t f A r A s t i r e a

i f A r A p o r u n c a i m p A r A t i e i c e l e c e

a u d e M a l t " 3 8 . N u c A S t e f a n c r e d e A p e T u r c i a s a d e n a i v i a p r h n i

n i s t e a s e m e n e a i n d r e p t A t i r i c A c i N e c u l a i C o s t i n a d a o g e i n d a t A

d u p A a c e s t e v o r b e , c A s t i à S t e f a n V o d A , c A n u s e v a l A s A c u a t A t a

s u l t a n u l M o h a m e d i m p A r a t u l t u r c e s c , n i c i v a u i t à p e r i r e a o a s t e i

s a l e d e S t e f a n V o d A "

i n c A t a c e a s t A s c u z A a l u i S t e f a n n e p a r e

m a i m u l t o i r o n i e l a a d r e s a T u r c i l o r . D i n b i r u i t o r S t e f a n d e v e n i s e

s u m e D a r i n c u r A n d o n o u g f u r t u n A s i m a i c u m p l i t l e r à s A s e

a b a t A a s u p r a o b o s i t e i M o l d o v e .

3 . B A T A L I A D E L A R A S B O I E N I

U n g u r i i s i P o l o n i i f a t à d e p r i m e j d i a l u i S t e f a n .

S t e f a n

c e M a r e d u p A b ' A T A l i a d e l a R a c o v a , c r e z A n d c A a d o v a l i t E u -

r o p e i , c à p o a t e c e v a i n c a u z a C r e s t i n A t A t e i , i c A i s e c u v i n e s A

d o b A n d i a s c A u n s p r i j i n d e l a d A n s a i n i n c A e r a r e a s a c u T u r c i i ,

p g r A s e s t e r e t i n e r e a i n c a r e e l c r e z u s e c à t r e b u i e s à s t e e , c A t t i m p

n u ' s i a v e à c r e a t n i c i u n t i t l u l a a j u t o r u l e i ,

i c e r e a c u m a p a s A

f i e s p r i j i n i t i n c u m p l i t a l u p t A p e c a r e o i n c e p u s e .

C A t e v a z i l e d e l a a s t i g a r e a v i c t o r i e i d e l a R a c o v a , a n u m e

I n 2 5 I a n u a r i e 1 4 7 5 , S t e f a n t r i m i t e o v e s t i r e c o r o a n e i U n g a r i e i

S S U r e c h e a p u n e I n s ä c

s t e f a n a d e s a l e c a t a d e c A a f u n d a t I a i 1 , c e e a c e

n u p o a t e f i l u a t a d l i t t e r a m , I n t r u c A t l a l i l e x i s t a u d e s i g u r p e t i m p u l l u i A l e -

x a n d r u c e l B u n . ( D o c . d i n 1 4 0 7 I n A r h . i s t . , 1 , 1 , p . 1 3 0 ) . C u r t i l e d o m n e s t i a l e l u i

' S t e f a n s u n t I n c e p u t u l m a r e l u i p a l a t a d m i n i s t r a t i v d i n j a i , d e a t a t e a o i l a r s F t

r e t n t o c m i t I n d e c u r s u l t i m p u l u i . N . B o g d a n , O r a s u l l a s t , 1 9 1 4 .

3 9 N e c u l a i C o s t i n i n L e t o p i s e f e ,

1 , p . 1 2 9 , n o t a l a U r e c h e , A c e l a s t l u c r u

e s t e s t r A t a t d e J e a n H e r b e r t d e F u l s t i n , H i s t o i r e d e s r o y s e t p r i n c e s s e s d e P o l o g n e

P a r i s , 1 5 7 3 , p . 2 0 1 v e r s o :

( E t i e n n e ) e n v o y a a u s s i d e s a m b a s s a d e u r s d e v a n t

M a h o m e t s e p l a i n d r e q u e q u e l q u e s l a r r o n s p a r t i s d e T u r q u i e p o u r v e n i r v o t e r e t

p f l I e i s e s t e r r e s , l e s q u e l s 1 1 a v a i t M a l t , l e p r i a n t d ' e n f a k e p u n i t i o n d ' a u t a n t

q u ' l i e s t i m e q u e c e s b r i g a n d s a v a i e n t f a i t s a n s s o n s c e u n i m a n d e m e n t .

Page 60: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 60/293

6 4

I S T O R I A 1 1 0 1 . U N I L O R

t u t u r o r t A r i l o r c A r o r a l e v a v e n i a c e a s t A s c r i s o a r e , I n c a r e

e l l e s p u n e c u m , m u l t u m i t á s p a d e k s a l e

s i l u i D u m n e z e u , a

& p u s m a r e a a r m a t A a l u i

S o l i m a n p a s a s i a c a l c a r o i n p i c i o a r e ;

c á I m p A r a t u l t u r c e s c a f l a n d d e

a c e a s t A i n f r a n g e r e v r e a s A v i n á

I n p e r s o a n á I n c o n t r a l u i , I n l u n a l u i M a i u v i i t o r , s p r e a d r e g e c A -

d e r e a i n c e r c a t á ; c A M o l d o v a c a r e e s t e p o a r t a C r e 5 l i n d l d f e i , a r

t r e b u i a j u t a t A s i p e u s c a t s i p e m a r e , s i c à n u m a i p r i n o l u -

c r a r e c o m u n A , s ' a r p u t e a M i t t d r e a p t a p d g c i n u l u i . D e c i s A n u I n -

t A r z i e , , 4 0 .

D a c A . I n s A S t e f a n c e l M a r e s e m u l t A m i à a p r o v o c h I n g e n e r e

l u p t a c o m u n A c o n t r a T u r c i l o r l a p r i n c i p i i c r e s t i n i , e l s e i n d r e p t à

c u c e r e r i s p e c i a l e p e n t r u a j u t o r l a c e l e d o u à p u t e r i p e c a r e l e s t i à

m a i d e a d r e p t u l i n t e r e s a t e I n c a u z A : V e n e t i a s i p a p a . I n e ä d i n

F e b r u m i e , 1 4 7 5 , o d a t A c u m i s i v a c A t r e p r i n c i p i i c r e s t i n i , S t e f a i i

c e r u s e b a n i d e l a p a p á . A c e s t a I i r A s p u n d e p r i n o s c r i s o a r e d i n

3 1 M a r t i e 1 4 7 5 , c A l a u d à m u l t s f a n t u l

i d r e p t u l s ' a u g a n d , d e a

a p A r à c r e d i n t a c r e s t i n e a s c A , a s i g u r a n d u ' l c A D u m n e z e u I l v a

a j u t a d a r c A d i n p r i c i n a m u l t e l o r c h e l t u i e l i c e l e - a a v u t I n a n i i

t r e c u t i n u ' i p o a t e I n d e p l i n l c e r e r e a , d e a - i d a u n a j u t o r b A n e s e ;

I i f A g A d u i e s t e c á n u v a f i u i t a t l a I n c a s a r e a n o u e l o r c o n t r i b u j i i

4

T r a d u c e r e a i t a l i a n a a a c e s t e i c i r c u l a r i r e d e c t a t 5 p r o b a b i l d e S t e f a n i n

s l a v o n e s t e , a f o s t a f l a t A d e E x a r h u i n b i b l i o t e c a a m b r o s i a n a d e l a M i l a n . C o l u m n a

l u i T r a i a n , 1 8 7 6 , p . 4 2 0 . S u n t d o u n t r a d u c e n c o n t i m p u r a n e c u d o c n m e n t u l , a m -

b e l e i n s A r i i M u t e , p l i n e d e g r e s e l i s i d e l i p s u r i , s e . v e d e d i n p r i c i n a n e d e p l i n e i

i n t e l e g e r i a o r i g i n a l u l u i s l a v o n . R e p r o d u c e m l o c u r i l e m a i i m p o r t a n t e d i n u n a d i n

e l e

S e r e n i s s i m i e t m a g n i f i c i . I n s i e m i u n d e n o l a t u c t a C r i s t i a n i t i t i n q u a l c u n q u e

l o c h o q u e s t a n o s t r a p r e s e n t e l e c t e r a d e v e n i d i N o i S t e p h a n o . . . n o t i f i c a m o c i r c a

l a f e s t a d e l l a e p y h a n i a p a s s a t a m i s e i t n o m i n a t o T u r c o s o p r a d i n o i u n s u o g r a n d e

e x e r c i t o d e q u a n t i t h d e c e n t o v i n t i : W i l l a p e r s u o p r i m o c a p i t a n o S u l a m a n b a s s e . .

e t n o i a u d e n d o s e a r m a m m o t u c t i e t a n d a m m o c o n t r o d i l o r o c o n P a i l o r i o d e

D i o o n i p o t e n t e , n o i v e r s o d e l l i i n i m i c i d e l l a C r i s t i a n i t A , v e n c e n u n o l o r o e t s o c i o

l i n o s h . ' p i e d i l i m e c l e m m o e l l u c l l 1 1 m e c l e m m o a l a g l i a d e l l a s p a d a e t d e l l a g u s t

c o s a D i o n e s i a l a u d a t o ; d e p o q u e s t o l o i n f i d e l e T u r c h o q u e s t a c o s a o d e n d o , c i

v o l e r e p a r a r e c o n l a s u a t e s t a e t c o n l o s u o p e n s e r o , d e l m e s e d i m a g i o s o p r a d i

n o l v o l e n d o h a v e r e q u e s t a p o r t a d e l l a G r i s t i a n i t . A . . , e t a q u e s t o m o d o v o i f a c c e n d o

d e r P a l t r a p a r t e p e r t e r r a e t p e r m a r e , i n m o d o c h e a q u e s t a v o l t a c o n l ' a n i u t o r i o

d e D i o o m n i p o t e n t e h a v e m o l a g l i a t a l a s u a d e x t r a . A d u n q u e n o n v o g l i a t e t a r d a r e .

D a t a i n S a c o n i a ( S u c e a v a ) i n d i d e l l a e o n v e r s i o n e d i s a n P a u l o d e l m e s e d e G e -

n a r o a d i 2 5 n e l 1 4 7 5 . S t e p h a n o V o i v o d a s e g u i o r d e l p a i e x e d e l a M o l d a , O v e r -

s i n n e g e r m a n l i a f l a t d d e d . N . I o r g a i n A r h . I m p e r , d i n V i e n a , d e s i m u l t d e o s e b i t à

d e a c e a i t a l i a n 5 , N . I o r g a , A c l e

F r a g . , I I I , p . 9 2 , s p u n e s i e a : u n d e r u n s e r n

F u s s e n z u t r e t e n s i n d w e r d e n . E x i s t e n t a a c e s t e i c i r c u l A r i e s t e I n t A r i t a d e u n r a -

p o r t v e n e t i a n . a l l u i I a c o b B o n a r e l l i c A t r e d u c e l e d e M i l a n , 2 4 A p r i l l e 1 4 7 5 : N o . .

v a m e n t e d ' A n c o n a h ò r i c e v u t o l i t t e r e

e t i n q u e l l e i n c l u x a u n a c o p i a d ' u n a

l e t t e r a d e l c a p i t a n e o g e n e r a l e d e l r e d e U n g a r i a , c h i a m a t o S t e f a n o W o y v o d a .

d i r e c t i v a a t u t i l i p r i n c i p i c h r i s t i a n i , p u r d e l a r o t t a d e l e x e r c i t o d e l T u r c h o

p . 5 4 , I I I . C o n f i r m a t à c i r c u l a r a s i d e o s c r i s o a r e g e r m a n A d i n 2 4 F e b r . 1 4 7 5 .

I b i d e m . p . 9 2 . A s u p r a t u t u r o r a c e s t o r a c t e c o m p . c o m e n t a r u i l u I . B o g d a n , D o c .

l u i

c e l M a r e , I I , p . 3 1 9 - 3 2 3 .

 

Page 61: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 61/293

L U P T E L E L U I t p u r A N - C U T U R 0 1 1

d e l a p r i n c i p i i c r e § t i n i , § i ' l i n d e a m r a c 5 p â n a t u n c i s 5 n u r e n u n t e

l a l u p t a c o n t r a p A g ä n i l o r 4 1 .

S t e f a n n u s e g r A b i s e p r e a t a r e , a c i I n a d i n M a r t i e 1 4 7 5

s e s p u n e a c A s u l t a n u l M o h a m e d a v e a d e s c o p a r 5 z b u n a c 5 d e r e a

d i n M o l d o v a 4 2 . D e o c a m d a t à T u r c i i a t a c A C a f f a I n C r i m e e a , § i o

i e a u d u p 5 u n a s e d i u d e c â t e v a z i l e , d u p 5 c a r e s e I n d r e a p t à c u f l o t a

l o r I n s p r e C e t a t e a A D A 4 3 .

S t e f a n c e M a r e s e I n g r i j e § t e o a r t e m u l t d e c u c e r i r e a

C a f f e i d e c A t r e T u r c i , i m o t i v u l I n g r i j i r e i s a l e e r a p e l ä n g 5 t e m e r e a

d e I g t i r e a p A g a n i l o r I n p A r t i l e n o r c l i c e s p r e t a r a l u i , I n c á u n u l

s p e c i a l : S t e f a n t i n e a I n a c e l t i m p I n a s A t o r i e p e M a r i a d i n

M a n g o p , d o m n i e c r e § t i n h d i n C r i m e e a , s u p u s A T A t a r i l o r . M u r i n d

t o c m a i p e a t u n c i t a t u l f e m e i e i s a l e , r A m a s e m o § t e n i r e a O r i n -

t e l u i e i d e I m p A r t i t I n t r e s o t i a l u i S t e f a n i f r a t e l e e i A l e x a n d r u .

L u a r e a C a f f e i d e T u r c i p e r i c l i t à a c e a s t à n o u à a g o n i s i t à a l u i

S t e f a n c e : V l a r e , § i d e a c e e a f § i d 5 e l a t ä t e a s i l i n t i p e n t r u a d o b ä n d i

a j u t o r , § i a s c g p a C a f f a d i n m ä i n i l e T u r e i t o r . P e n t r u a d e t e r m i n a

p e r e g e l e U n g a r i e i l a d a r e a u n u i a j u t o r , e l I i t r i m i t e s o l i p e s t e s o l i

r u g ä n d u ' l c u s t 5 r u i n t à a n u p A r g s i i n t r ' u n m o m e n t a n t d e g r a y

c a u z a C r e 5 t i n ' ä t à t e i . S t e f a n c e M a r e , c a u n b u n p o l i t i c , § t i i n d

c à n u m a i i n t e r e s u l p o a t e s A d e t e r m i n e m a i c u s i g u r a n t à l a f a p t e ,

a p a s 5 m a i a l e s a s u p r a p e r i c o l u l u i c e a r i z v o r i p e n t r u C r e § t i a t a t e ,

d a c 5 . T u r c i i , l u a n d C a f f a , s ' a r f a c e u n a c u M a r a 4 4 . S t e f a n c e l

M a r e t r i m i s e s e I n s 6 o a r m a t à I n a j u t o r u l C a f f e i , I n c o n t r a T u r -

c i l o r c a r e o I n c o n j u r a s e r à , c o m a n d a t i d e A h m e d p a v a 4 5 .

N i s ' a p A s t r a t c h i a r s c r i s o a r e a p e c a r e S t e f a n c e l M a r e

o t r h n i s e s e d i n I a § i , I n z i v a d e 2 0 I u n i e 1 4 7 5 , s o l i l o r s A i c a r e s e .

I m p r e u n a s e r à c u a c e i a r e g e l u i M a t e i , s p r e a p u n e l a c a l e c o n -

d i t i i l e a j u t o r u l u i c e r u t . S c r i s o a r e a e s t e i n t e r e s a n t A , c ä c i n e d e s . .

v e l e § t e I n t r e a g a f i r e a e r o u l u i m o l d o v a n , I n p r e c i z i a

o r d i n i l o r

d a t e § i g r a b a c u c a r e e e l - e a c a e l e s A s e I n d e p l i n e a s c A . E a a r a t A

C o l e c t i a l u i C a r o l u s W a g n e r , A n a t e c t a d i p l o m a t i c a , I V , p . 2 6 , i n b i b l i o -

t e c a M u s e u l u i d i n P e s t a s u b N o . 1 8 2 1 M S . i n q u a r t , l a t . R e p r o d u s i i I n C o l , l u i

T r a i a n , 1 8 7 4 , p . 2 2 6 ¡ I i n H u r m . , D o c . , 1 1 , 1 , p 8 .

S c r i s o a r e a r e c t o r u l u i

i c o n s i l i u l u i R a g u z e i c a r e d o g e l e V e n e j l e t d i n 2 1

M a r t . 1 4 7 5 i n C o l . l u i T r a i a n , 1 8 8 3 , p . 4 3 : a b h a c e x p e d i t i o n e t e r r e s t r i n a v a -

l i q u e f e r o c e m a n i m u m r e v o c a r e v i d e t u r s t r a g e s , q u a m m a x h n a m a c c e p i t h i s d i e -

b u s p r e f e c t u s R o m a n i a e i n p a r t i b u s M o l d a v i a e " ( r e s t u l l i p s e s t e ) .

4 3 S c r i s o a r e a l u i I a c o b I u s t i n i a n i d i n S i o ( C h i o s ) c A t r e d o g e l e , d i n 1 0 f u l l i o

1 4 7 5 , I n C o l . l u i T r a i a n , 1 8 8 3 , p . 4 4 . C a f f a e s t e a t a c a t A p e l a l u n i e 1 4 7 5 . V e z i

C r o n i c a v e n e l l a n l i a l u i * t e f a n M a g n u l I n N . I o r g a , A c t e f t P r a g . , I I I , p . 8 9 .

4 4 L e o n a r d o B o t t a c l i t r e G a l e a z z o M a r i a S f o r z a , 1 3 l u l i e 1 4 7 5 , i n M o n u m . .

H u n g . h i s t . , a c t a e x t e r a , V , p . 2 7 1 : . , , E 1 r e d ' U n g a r i a e s t a t o a d v i s a t o d a l v o y -

v o d a S t e p h a n o q u e s t a p e r d i t a d i C a l f a l a r i p u t e i m p o r t a n t i s s i m a e t p e r i c o l o s i ,

s s i m a a i l C r i s t i a n i , p e r l e i n t e l l i g e n t i e s e g u i t a t , r a T u r c h i e t T a r t a r i " .

" L e o n a r d o A r t a e d e s p o t u s e t c o m e s A p p o l o n i a e c A t r e d o g e l e , l u l i e 1 4 7 5 .

l b i d e m , p . 2 6 9 : L ' a r m a t a d e l T u r c h o l a q u a l a n d o i n C a l l a e r a n o g a l i e c o m p i t e

1 8 0 . L o V a l a c h o h a v e a b e n p r e p a r a t o l o s u o l o c o e t s e t r o v a v a b e n f o r t i l l n a t o "

A . D . X e n o p o l . I e t c r l a R o m A n i l o r . V o l . I V .

Page 62: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 62/293

i 8 T O R I k P O N A N I L O R

p e o m u l f a p t e i I n t o a t a p u t e r e a c u v â n t u l u i . S t e f a n s p u n e I n e a :

D e a c e e a v o i , l a r d z t i b a v a , I n d a t a c e y e t i v e d e a a c e a s t ä c a r t e ,

l a m o m e n t s d v t i s c u l a l i

i s

g r à b i i c u s o l i i c e v i n I m p r e u n g c u

v o i d e l a r e g e l e M a t e i c a t r a n o i , § i s ä t r i m i t e t i u n c u r i e r

g r a b n i c c u s c r i s o r i l e v o a s t r e § i c u a c e l e a l e s o l i l o r c a r e v i n c a t r e

n o i I m p r e u n a c u v o i c u r e c u r i e r

t r e b u i e s á z b o a r e z i v a § i

n o a p t e a c a k e r e g e l e M a t e i , i s ä ' i d e a d e § t i r e d e s p r e a c e $ t i d u p n a n i

a i

r o a g e s ä g r n e a s c e i a v e n i i n a j u t o r u l n o s t r u

c u t o a t e p u t e r i l e s a l e z i v a

i n o a p t e a , c a s t i n u n e t a s e s t i p e r i m n o i

¡ a r a n o a s t r t i , c a l c a f i d e a c e § t i p ä g â n i W e t d e l e g e . $ i s t i n u i n -

d r t i z n i f i s t i v t i o p r i f i c u m v a i n v r e u n l o c c u s o l i i r e g e l u i M a t e i ,

c i s e t v e n i f i c u e i l a n o i z i v a q i n o a p t e a , p e c e l l s e v a p u t e e i m a i

I n g r a b e l ; a l t j e l s 6 n u f a c e r 4 6 . S i l i n t e l e l u i S t e f a n I n s a f u r a z a d a r -

n i c e , s i C a f f a c a d e I n m ä n i l e n e c r e d i n c i o s i l o r .

I n a c e s t r a s t i m p c r a i u l M a t e i C o r v i n s t i u s e s a s e f o l o s e a s c a

d e l a u d e l e s a l e , I n c a t e l e f i a d u s e r a n u m i n

. g l o r i e m u l t A , c i

§ i u n f o l o s r e a l . A n u m e p a p a I n c a s â n d c o n t r i b u t i a d e l a p r i n c i p i i

c r e s t i n i , d i n c a r e f a g a d u i s e c a v a a j u t a p e * t e f a n , M a t e i C o r v i n

t r i m i s e s ' a m a t % i n l o c u l l u i a c e i b a n i d e l a p a p a ' , d e o a r e c e S t e f a n ,

s p u n e a e l , n e f i i n d d e c a t o m u l s A u , e r a m a i l a u r m a a c e l a § i l u c r u

d a c a p a p a I n c r e d i n t à b a n i i s u z e r a n u l u i s ä u . P a p a , n e c u n o s c a n d

r e l a t i i l e c e e x i s t a u f a r e d o m n u l M o l d o v e i § i r e g e l e U n g a r i e i

c r e d e l a u d e l e l u i M a t e i , § i ' i & A 1 0 0 . 0 0 0 d e c e c h i n i d i n c o l e c t a

- f a c u t a d e p a p a p e n t r u l u p t a c o n t r a T u r c i l o r , b a n i p e c a r e M a t e i

I i I n t r e b u i n t e a z a I n a l t e a l e s a l e i n t e r e s e , I n l o c d e a ' i c h e l t u i

c o n f o r m c u m e n i r e a l o r , i n t r u c o m b a t e r e a M u z u l m a n i l o r 4 7 .

S t e f a n v a z a n d c a d e r e a C a f f e i § i a p r o p i e r e a f u r t u n e i d e i n -

s u § i t a r a l u i , s e h o t a r a § t e a r e c u r g e l a a j u t o r u l v e c i n i l o r

U n g u r i i § i P o l o n i i ; d a r M u d c á r e g i i a c e s t o r t a d n u p u t e a u f i

R e p r o d u s l I n M o n . H u n g . h i s t . , a c t a e s t e r a , V I I , p . 3 0 9 . I n e a s e v o r -

b e s t e l a i n c e p u t d e s p r e r e l a t i i l e l u i

. t e t a n c u M a n g o p u l , i d e c i d e s p r e i n t e r e s u l

r a n d e a a p a r t i C a l l a . F i i n d I n s

t r a d u c e r e a l a t i n a a u n u i o r i g i n a l s l a v o n , e s t e

l o a r t e c o n f u s l i : u n a n a v i s I t a l o r u m d e P a n g o p a q u e a p p o r t a v e r a t c o m p a t r e m .

n o s t r u m A l e x a n d r u m e t s o l u s n u n t i u s n a r r a v i t n o b i s o r e p r o p r i o q u o d f r a t e r

d o m i n a t i o n i s u x o r i s m e a e , A l e x a n d e r , v e n i t a d l o c u m . . . . e t d i e t e r t i a l u c r a t u s

e s t d i c t u m l o c u m M a n g o p h e r e d i t a t e m [ ' M e r r i a m e t . . . . i p s e p r o n u n c I n M a n g o p

e t n o n e s t a l i t e r . L i p s e l e a d a u g I n c i l a g r e u t a t e a s e n s u l u i a c e s t u i d o c u m e n t .

U n a l t u l d l n 7 D e c e m v r e 1 4 7 4 , s c r i s o a r e a l u i D o m i n i o , p r e p o s i t u l A l b e i s i a l u i

G a s p a r , s o l d l u i M a t e ' C o r v i n , l a S t e f a n c e l M a r e c a t r e r e g e l e l o r , d a t a t i i d i n B i -

s t r i t a , I n M o n . H u n g . h i s t . , a c t a e s t e r a , V I , p . 3 0 8 , e x p l i c A p e a c e l d e m a i s u s s p u -

n a n d , d i S t e f a n c e l M a r e d o b a n d i s e M a n g o p u l , d u p A m o a r t e a s o c r u l u i s A u , s i t r i -

m e s e s e p e c u m n a t u l s A u A l e x a n d r u

l e e i n s t I p a n i r e m i s i s s e t A l e x a n d r u r n

f r a t r e m c a r n a l e m c o n s o r t i s s u a e , p o s t e x i t u m b o i e r o n u m s u o r u m a d M a i e s t a t e m

V e s t r a m , s o l i c i t e r o b t i n u i s s e t e t u n i v e r s o s m a j o r e s e t m i n o r e s i n i l l o r e g n o M a n g o

d o m i n i o s u o s u b e g i s s e t . D . L B o g d a n , D o c . l u t p l a n c e l M a r e , I f , p . 3 8 7 , a d u c e

s i o s c r i s o a r e a s o l i l o r l u i M a t e i C o r v i n c . r e g e , c o n f i r m a t o a r e a s c r i s o r e i l u i S t e f a n

4 1 S c r i s o a r e a p r i n c a r e p a p a t r i m e t e l u i M a t e l c e i 1 0 0 . 0 0 0 d e z e c h i n i ,

K a t o n a , E i l s t ,

c r i t i c a , X V I , p . 1 1 .

 

Page 63: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 63/293

L I W T P L E 1 . 1 r 1 O T E F A I S C D T I I 1 1 0 1 1

6 7

i n d u p l e c a t i f a r a i n c h i n a r e , e l v o e s t e s a l e f a c a p e p l a c s i i n c h e i d

s p r e a c e s t s c o p u n t r a t a t d e i n c h i n a r e c u M a t e i C o r v i n .

S o l i i r e g e l u i v e n i n d l a I a s i i n 1 2 l u l i e 1 4 7 5 , s e s u b s c r i e a i c i

t r a t a t u l d e v a s a l i t a t e s i s u p u n e r e a d o m n i t o r u l u i M o l d o v e i c a t r e

r e g e l e U n g a r i e i , i n c a r e S t e f a n s p u n e c a i n t e r v e n i n d o a r e c a r e

u n e l t i r i d u s m a n e c a r e a a s t r i c a t b u n e l e l e g a t u r i c e e x i s t a n d e

m a i i n n a i n t e i n t r e M o l d o v a s i r e g a t u l U n g a r i e i , l a r a c u m r e g e l e

p r i m i n d u ' l i a r a s i i n b u n e l e s a l e g i a t i i , s e i n d a t o r e s t e l a u r m a t o a -

r e l e : a p a s t r a c r e d i n t a c a t r e r e g e l e U n g a r i e i ; c a n d r e g e l e v a

m e r g e i n p e r s o a n a c o n t r a T u r c i l o r , s a m e a r g a ' s i e l S t e f a n i n

p e r s o a n a , a f a r % d e c a t a n d u n u l d i n d o i a r f i b o l n a v ; S t e f a n e

d a t o r s a a j u t e r e g e l u i c o n t r a t u t u r o r d u s m a n i l o r s a l , a f a r Z i d e

P o l o n i a ; s a n u p r i m e a s c a n i c i u n r e f u g i a t u n g u r s i a l t e c a t e v a

c l a u z u l e .

R e g e l e M a t e i p r i n d e c l a r a t i a s u b s e m n a t ä d e e l i n 1 9 A u g u s t

1 4 7 5 r e p r o d u c e s i d i n p a r t e a l u i i n d a t o r i r i l e l u i S t e f a n , f a g a d u i n d

a d e s t u i a e a ' n u v a o p l o s i p e f u g a r i i M o l d o v e n i . S e m a i o b l i g a M a t e i

s i a ' l a j u t a p e S t e f a n , l u s h ' n u m a i i n c a z u l a n d n u a r f i i m p i e -

- d e c a t d e i n t e r e s u l m a i m a r e a l r e g a t u l u i s k i s i a t a t a n u m a i p e

- c a t v a p u t e à . C u a l t e c u v i n t e n u s e o b l i g à l a n i m i c , t o c m a i i n

a c e s t p u n c t d e c a p e t e n l e . c a r e s i n g u r p u t e m z i c e e l i n t e r e s i

p e S t e f a n 4 9 . D a r S t e f a n e r a a s a d e c o n s t r a n s c a n u p u t e a i m p u n e

c o n d i t i i s i e r a n e v o i t s a - p r i m i a s c a p e a c e l e c e i s e i m p u n e a u .

U n s i n g u r g a u d 1 1 m u n c i a , c u m W O s c a p e t a r e d e p r i m e j d i a

n e s p u s a c e o a m e n i n t a . I n n a i n t e a a c e s t u i g a u d t o a t e c e l e l a l t e

s e s t e r g e a u s i ) p i e r d e a u o n c e p u t e r e ; u r a s i d u s m a n i a d e m a i

i n n a i n t e , n e s i g u r a n t a t r a t a t u l u i s i c h i a r m a n d r i a p e r s o n a l a .

S c a p a r e a p a t r i e i , i a t a s i n g u r a l u i t i n t a c a r e i a S t e f a n j e r t f i à t o t u l ,

. c h i a r s i a c e l e s i m t i m a n t e l a c a r e o m u l t r e b u i e s ' a O n a m a i m u l t .

D e a c e e a c a n d p a p a c e r e d e l a M a t e i c a s a a j u t e p e S t e f a n

d i n b a n i i c e ' i ( M u s e , r e g e l e i i r a s p u n d e I n 3 N o e m b r i e 1 4 7 5 :

b l a n d d e c i d u p a c e r e r e a s f i n t i e i V o a s t r e a r m a t a d e a p a s i d e

u s c a t , a m f a c u t p a n a a c u m a u n g r e u d r u m , s i m a s i l e s c c a n u

n u m a i p e M o l d o v a n u l , d i t r e i c a r e s u r d l i m i t e a _ c c l i r 6 u n s u p u s ,

c i c i d e r s i o n c e a l t e p r o v i n c i i c r e s t i n e , s ä l e a p a r d e n e o m e n u l

d e v a s t a t o r 4 9 .

I n u r m a a c e s t u i a c t d e i n c h i n a r e , M a t e i C o r v i n s e a r a t a

c h i a r d a r n i c f a t a c u S t e f a n , d a n d u ' i c a s t e l u l C i c e u l , p e n t r u c a

A ' a i b a u n l o c d e r e t r a g e r e , i n c a z u l d u d a r f i a l u n g a t d i n t a r a .

  A m b e l e a c t e i n B o g d a n , . D o c . l u i

( e l a n e e l M a r e , I I , p . 3 3 0 - 3 3 6 . I n e x a m -

p l a r u l u n g u r e s c c e t i m ( p . 3 3 4 ) :

, , N o s e t i a m p r o m i t t i m u s e i u s d e m 5 t e p h a n u m

W o y v o d a m p r o t e g e r e p r o p r i o i n p e r s o n a n o s t r a , s i n e c e s s e f u e r i t , n i s i f u e r i m u s

i n m a l o r i b u s c a u s i s r e g n i n o s t r i o c u p a t i e t t u m e i s u b s i d i u m j u x t a p o s s e n o s t r u r e

i m p e n d e r e p r o m i t t i m u s . N u e r a ( l e d c o n t r a - a c t u l l u i M a t e i n u m a i o p a r a f r a z a m

a l c e l u i a a l l u i § t e f a n c u m p r e t i n d e B o g d a n ( I . c . , p . 3 3 3 ) .

' E x a r h u , D o c . ,

P e t a r w a r d e i n , 3 N o e m v i i e 1 4 7 5 r e p r o d u s d e H u r m . ,

D O C . , V I I I , p . 1 8 .

Page 64: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 64/293

6 8

1 8 T O B T A R O M A N 1 L O R

I n o s c r i s o a r e a r e g e l u i M a t e i a t r e S t e f a n , p o s t e r i o a r à a c t u l u i

d e i n c h i n a r e , r e g e l e I i s p u n e A I n t r e a l t e l e c à a c u m a c a n d a l

i e d o b A n d i t p r i n v o i n t a i c u r a j u l t A u t e a m a i m a r e p a r t e d i n

m o § t e n i r e a t a p e c a r e o p i e r d u s e § i p r i n n e s i l n i c i a

i t i r a n i a

T u r c i l o r , n e p a r e b i n e d e g a n d u l t g i f d e a . a p g r a C r e § t i n 6 t a t e a .

L o c u l s e r a p o a r t l i n v i d e r a t l a 1 3 5 . 0 l i a d e l a R a c o v a , d e o a r e c e

S t e f a n n u a v u s e c u T u r c i i n i c i o a l t A i n c g i e r a r e . M a t e i a d a o g g

I n s c r i s o a r e : c a t d e s p r e c a s t e l u l p e c a r e l ' a i c e r u t d e l a n o i s u n -

t e m g a t a a ' t i f a c e p l A c e r e § i . I n a c e a s t A p r i v i r e 6 0 . D a a . S t e f a n

a r f i o b t i n u t c a s t e l u l i n c 5 . d i n

1 4 6 7 - 6 8 d u p à p r A d a r e a A r d e a -

h i l u i , n u a r f i a v u t n e v o i e a c e r e I n

1 4 7 5

u n a d A p o s t r e g e l u i

u n g u r e s c .

S t e f a n ' M A , ' p u n : L i d a - s e b i n e c u U n g u r i i , s e t e m e à s à n u

s u p e r e p e P o l o n i , § i e l a v e à n e v o i e d e a m â n d o i . E l r e i n n o i e § t e

d e c i I n

1 4 7 5 l e g A t u r i l e ' s a l e c u P o l o n i i . D l u g 6 § , d e § i c o l o r e a z 6

p o v e s t i r e a s a d u p à s i m t i m â n t u l i i n t e r e s e l e t g r e i s a l e , t o t u § i

n e d à n i § t e a m A n u n t i m i i n t e r e s a n t e . E l s p u n e a M a t h i a s t r i m i s e

' o a m b a s a d 5 . l a S t e f a n c a s à ' l t r a g 6 s p r e U n g a r i a , d e s b i n a n d u ' l

d e c r a i u l . P o l o n i e i § i d e a s a c r 6 i m e , f 6 g A d u i n d u ' i t a r e a j u t o r c o n t r a

T u i c i l o r . A / W a r c h S t e f a n a v e a m a r e n e v o i e d e . u n a s e m e n e , t o -

t u § i . n u s ' a p u t u t a d u c e p r i n c r a i u l M a t h i a s c a s à s e l e s e d e

P o l o n i , ' s a U s 6 s e s c o a l e a s u p r a l o r , p r e c u m d o r i a u U n g u r i i . D e c i

' C a z i m i r c r a i u l , i n g r i j i n d u - s e

i t e m â n d u - s e d e n e s t a t o r n i c i a - l u i

S t e f a n , ' e a

i m a i t a r e s à ' l l e g e d e e l , a t r i m i s - l a d â n s u l a t r e

S f A n t a - M a r i a M i c A ( 8 S e m t e m b r i e

1 4 7 5 p e A n d r e i B e r s o v i c i

d e l ' a u j u r a t d i n n o u 6 1 . A § a d a r , c u t o a t e c à S t e f a n a v e à n e v o i e

d e a j u t o r u l U n g u r i l o r § i a l P o l o n i l o r , e i v e n e a u s 6 ' 1 c e r c e t e z e c u

s o l i i l e 1 e r , c á u t a n d s à § i ' l r A p e a s c ä u n i i d e l a a l t i i , a t a t d e t e m u t à

e r a ' c l u § m g n i a

i d e d o r i t à p r i e t e n i a l u i . S t e f a n i n s à c a r e a v e a n e -

v o i e d e a j u t o r u l a m ' a n d u r o r a , c A u t a i n § e l e § i p e u n i i § i p e a l t i i ,

c o n s i m t i n d l a t o a t e e k e i s e c e r e a u , i n s c h i m b p e n t r u r ä g A d u i n t a

c A c i c e p u t e a s ä i c e ' a l t c e v a a s u p r a u n e i m p r e j u r g r i v i i t o a r e

u n u i a j u t o r . D e a c e e a I l v e d e m l a 1 5 A u g u s t I n c h i n a n d u - s e r e g e l u i

M a t e i ,

i l a 8 S e p t e m b r i e t r e i s A p t 6 i n â n i d u p A a c e e a , s A v ä r § i n d

a c e l a 0 a c t c A t r e r e g e l e p o l o n . P e a n d i n s 6 r e g i i v e c i n i , c a r e c o n c u -

  S c r i s o a r e a f u i M a t e i n u a r e d a t A . H u r m . , D o c . , 1 1 , 1 , p . 5 . E a t r e b u e s A

f i e h u l l d i n 1 4 7 5 d u p l b i l t f i l i a d e l a R a c o v a l d u p 6 r e c u n o a s t e r e a s u z e r a n i t l i t e i

m a g h i a r e . V e r s i u n e a c f i c e t ä i l e C i c e u l

I C e t a t e a d e B a l t A a r f i f o s t c e d a t e d e M a t e i

l u i 5 t e f a n , p e n t r u a - I I n d u p l e c h l a I n c e t a r e a p r A d f i r e i A r d e a l u l u i , a f o s t i n t r o d u s k

M t n d e E n g e l , G e s c h i c h l e d e r M o l d a u , I I , p . 1 3 8 , c a r e s ' a l u a t d u p l C r o n i c a p u t -

n e a n i i I n c a r e s t A s c r i s c A I n t r e a n i i 1 4 6 8 - 1 4 7 0 r e g e l e d l r u e s t e l u i s t e f a n V o d i l

d o u i t c e t a t i i n U n g a r i a : B a l t a

i C i c e u l c u c l l s t r i c t e l e l o r ( A r h . i s t . , I I , p . 7 ) . D a c A

d a t a e s t e n e e x a c t A c e d a r e a d i s t r i c t e i o r e a d e v e r i t l i d e u n i n v e n t a r d i n 1 5 5 3 , a l

t u t e r o r p o s e s i f l o r C i c e u l u i , c a r e - e n u m A r A 5 3 d e s a t e c e a p a n i n e a u a c e s t e i

M u n n . , D o c . , U , 1 5 . p . 1 5 1 . V e z i s i N . I o r g a , C h i l i a f i C e t a t e a A l b d , A p e n d i c e l e I

f u t a r e s e d i s c u t l

1 a l t A v e r s i u n e , c l i a c e s t e d o u i t c e t l i t l f u s e s e r A d a t e l u i s t e f a n .

c a d e s p A g u b i r e p e n t r u p l e r d e r e a C h i l i e i

1 P e t l i t e i A l b e , d u p t i 1 4 8 4 . ( p 2 7 0 s q ) .

D l u g o s z , a d , a . 1 4 7 5 , I I , p . 5 3 4 .

 

Page 65: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 65/293

I . U P T E L E L U I t f r I C F A N L U T U B U I 1

6 9

r a n p e n t r u p r i e t e n i a l u i S t e f a n , n u e r a u I m p i n 0 l a a c e a s t a c l e a t

d e m i e u l i I n g u s t u l i n t e r e s e g o i s t 0 d e u r i l e

i d e s b i n A r i l e l o r

m u t u a l e , n u m a i S t e f a n v e d e a m a i d e p a r t e , 0 c A u t a I n T u k i

l a p e r i c o l u l c e l m a r e , c A r u i a e r a e x p u s A m a i I n t i i t a r a l u i a p o i

f n t r e a g a C r e . 5 t i n A t a t e , t o c m a i d i n p r i c i n a d u m A n i i l o r

i s f a -

0 e r i l o r e ; l A u n t r i c e . C a t d e m u l t s e s c h i m b a s e S t e f a n d i n c e e a c e

e r a c a n d s e s u i s e p e t r o n 1 P e a t u n c i n i c i e l n u v A z u s e d e e a t i n -

t e r e s u l s g u n e m i j l o c i t ,

i j e r t f i s e a c e s t u i a a j u t o r u l

i p r i e t e n i a

l u i V l a d T e p e , c a r e a c u m a i - a r f i f o s t a t a t d e f o l o s i t o a r e . D a r

a c u m a n u m a i § e d e a p e t r o n u l M o l d o v e i t A n A r u l a p r i n s

i p o r n i t

c a r e d e s c h i s e s e c u o g r e r a l 6 l u n g a

i g l o r i e l a s a l u i c a r i e r A , c i u n

b A r b a t c o p t

i a r z a t , I n v A t a t I n § c o a l a e x p e r i e n t e i , c u p r i v i r i l e

m a r i i v a s t e , m i m a . c a l d A , g a n d u l i b r a t u l n e o b o s i t .

I n d o i t u l j o c a l l u i S t e f a n n u p u t e a s A r A m a n A n e c u n o s e u t

p A r t i l o r i n t e r e s a t e , i r A c i r A p e a m b e l e f a t A c u d o m n i t o r u l M o l -

d o v e i . N e f i i n d n i c i u n a d i n p u t e r i i e v e c i n e U n g u r i i

i P o l o n i i ,

s i g u r e , c u c a r e d i n e l e S t e f a n I n t e l e g e i I n t e a d e v A r a p u r t i t p r i e -

t e n i e , e l e s e t e m u r A a m b e l e c A , d a c á I l v o r a j u t a p e S t e f a n , 0

a c e s t a v a I n v i n g e p e T u r c i , s e v a a r u n c a a p o i c u t o a t A v a z a

c e a n e s p u s d e m a r e c e o v a f i d o b a n d i t a t u n c i , i n p a r t e a c e l u i l a l t ,

¡ n e a t a s t f e l v o r c r e e k t o c m a i p r i n a j u t o r u l d a t l u i S t e f a n , u n

p e r i c o l p r o p r i u l u i l o r S - t a t . P e l â n g A a c e s t e s e m a i a m e s t e e t t I n .

i n i m e l e m i c i a l e v e c i n i l o r s A i 0 u n s h n t i m a n t d e i n v i d i e p e s t e

p u t i n t A d e I n n A b u 0 t . L e - a r f i p A r u t b i n e s A l v a d A p e S t e f a n b A t u t ,

c u t o t p e r i c o l u l c e s e p u t e . a n a § t e p e n t r u e i d i n c A d e r e a M o l d o v e i .

C A n u m a i n i § t e a s e m e n e a m o t i v e I m p i n g e a u p e a m b i i s u z e r a n i

a i l u i S t e f a n d e a ' l I n r l a n u m a i c u f A g A d u i n t i , f A r A a I m p l i n i

n i c i u n a , s e v e d e d e p e a c e e a c A C r a i u l C a z h n i r p o r u n c i

m e a r g A t o a t A t a r a r u s a s c A , P o d o l i a 0 t a r a B e l t i i , s A s t e e d e

s t r a j A , l a m a r g i n e ; i r * t o r l u i S t e f a n n ' a v r u t s A d e e " . F A r á

i n d o i a l A c A t o t a s t f e l d e m A s u r A a t r e b u i t s A i e e

i M a t e i a l U n -

g a r i e i , I n c a t a r m a t e s p r e a c e a s t A

a p A r a r e

a v e a u a m b i i c r a i ,

d a r p a s u l l o r n u t r e b u i i s A , c a l c e g r a n i t a I n u r i c i o a s a M o l d o v A 5 3 .

a c e e a S t e f a n I n l o c d e a d o b a n d 1 u n a j u t o r d i n a m b e l e r e g a t e

v e c i n e , r A m a n e s t i n g h e r I n f a t a p r i m e j d i e i . N i c i m A c a r s l a b u l

s p r i j i n c e ' l p r i m i s e I n b A t A l i a d e l a R a e o v a n u a p A r a a c u m I n

o § t i r i l e . s a l e .

S i e u t o a t e a c e s t e a , a t a t P o l o n i a c a t § i U n g a r i a , e r a n p e

d e p l i n ' c o n § t i u t e d e p r i m e j d i i l e c A r o r a l e - a r f i e x p u s c A t t e T u r c i ,

c A d e r e a t A r i l o r r o m a n e 5 3 .

E s N . C o s t i n i n L e l o p i s e f e , I . p 1 3 0 . C f . C r o n i c a l u i S t e f a n M a g n u l . I o r g a

A c l e f i P r a t , I I I , p . 8 9 1 : E l r e d ' O n g , a r i a s c r i s e a l r i s d e P o l a n a c h e Y o g i ' m a n d a r

s u s s i d l o a V a l a h i a ; m a n e l ' u n n e ' l a l t o f i t n u l l " .

S S A à g A n d i a u § 1 m a l t h r z i u P o l o n i i § 1 U n g u r i i : 1 5 1 6 H u r m . , D o c . , I I , 3 ,

p . 2 4 6 a r o v i n c i e i l l e ( M o l d o v a p i V a l a h i a ) u t r i u s q u e r e g n i n o s t r u m ( P o l o n i a

U n g a r i a ) y e l u t i m u r a l i e p r a e p o s i t e . s u n t " ; 1 5 1 9 M a g n a i l l U n g a r i e i c A t r e S i g i s m u n d

Page 66: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 66/293

7 0

I S T O R T A I t O R A N I L O R

V e n e t i a § i p a p a . - - S t e f a n 5 t i e à b i n e c ' ä l a R a c o v a l u p t e l e

c u T u r c i i n u m a i s e f n c e p u s e r ä 5 i c ä p ä g ä n i i n u v o r l ä s A n e r g z -

b u n a t à m a r e a l o r I n f r â n g e r e . E l s e p r e g A t e § t e d e c i p e n t r u a s t m -

t i n e à a d o u a n A v A l i r e . E l s t a n d i n b u n e r e l a t i l c u B r a 5 o v e n i i ,

I n u r m a m a i m u I t o r p r i v i l e g i i c o m e r c i a l e I n c t i v i i n t a t e l o r , c u m -

p ä r ä d e l a p r i e t e n i i s g i i u b i t i

5 i d e b u n n e a m " s à b i l

i a r m e

5 i l e m u l t A m e § t e p e n t r u r e p e t a t e l e 5 t i r i d e s p r e m i r ä r i l e

p e

c a r e T u r c i i l e p r e a t i a u f m p o t r i v a l u i . D a r S t e f a n c e a r c A M e l

o d a t à s A d o b a n d e a s c A a j u t o r d e l a à r i l e a p u s e n e , V e n e t i a 5 i

p a p a , § i p r i m e j d i a f i i n d m a i m a r e , 5 i s f o r p r i l e l u i s u n t m a i

I n c o r d a t e . P e n t r u a 6 5 t i g a f a v o r u r i l e p a p e i , S t e f a n c e M a r e

p r i m i s e I n s f a t u l t ' ä r i i p e d o i p r e o t i c a t o l i c i , P e t r a b a c a l a u r e a t

I n d e c r e t e 5 i C a t a n e u l a n u e m u l , p e c a r e f i t r i m i t e I n m i s i u n e l a

p a p a . D e 5 i s c o p u l p r i n c i p a l a l t r i m i t e r e i l o r e r à d o b ä n d i r e a u n u i

a j u t o r b A n e s c , t o t u 5 i S t e f a n f i I n s A r c i n e a z A t o t o d a t à 5 i c u c e r e r e a

d e a s e o r d i n a p e u n u l d i n e i .

i a n u m e p e P e t r u , d e e p i s c o p

c a t 3 l i c a l W e i , I n l o c u l v a c a n t 5 4 . S e 1 1 4 e l e g e d e l a s i n e a t a t r e -

b u i t s ä p l a c ä p a p e i p e d e o p a r t e T u r i j i r e a p u r t a t à d e S t e f a n

p e n t r u b i s e r i c a r o m a n A d i n M o l d o v a , p e d e a l t a o n o a r e a f ä c u t ä

r e p f e z e n t a n t i l o r r e l i g i e i c a t o l i c e , d e a f i p r i m i t i c a m e m b r i i I n

s f a t u l W e i . P a p a a c o p e r e d e c i p e S t e f a n d e l a u d e I n s c r i s o r i l e

s a l e ,

I i I n c u v i i n t e a z A n u m f r e a e p i s c o p u l u i c e r u t d e e l , M O -

d u i n d u ' i I n a n e s p i l s a f a v o a r e d e a p A s t r A p e n t r u d â n s u l a n a -

t e l e , a d e a a c e l e v e n i t u r i p e c a r e t o t i e p i s c o p i i d i n t o a t e O d l e

l u m e i e r a u I n d a t o r i t i a l e t r i m i t e & a r e p a p A , I n s e m n â n d a c e a s t a

I n r ä s p u n s u l s A u c a o c o n c e s i e

d e o s e b i t à f ä c u t ä . l u i S t e f a n .

C f i n d v i n e f r i g l a c h e s t i a b a n i l o r , f i r A s p u n d e : c ' ä s ' a c o n -

v e n i t d e m a i f n n a i n t e c u p u t e r i l e i t a l i e n e a s e t r i m i t e c e l e c e

a m c u l e s d i n a j u t o a r e , i l u s t r u l u i r e g e M a t e i a l U n g a r i e i , c a r e a

p u r t a t § i p o a r t ä a t ä t e a l u p t e c o n t r a n e c r e d i n c i o § i l o r , c r e z â n d

c 4 a c e a s t a e s t e 5 . 1 s p r e b i n e l e 5 - 1 f o l o s u l t g u , f n t r u c A t 5 i t u t e l u p t i

a l ä t u r e a c u d o m n u l r e g e c o n t r a n e a m u l u i c e l u i n e l e g i u i t 5 i p e n t r u

a l F o l o n l e i , I b i d e m , p . 3 2 0 : c u j u s p r o v i n c i e ( M o l d o v a ) a m i s s i o n o n m i n u s e s s e t

r e g n i s s u e M - t i s q u a m r e g n o U n g a r i e p e r i c o l o s a " , 1 5 2 3 I b i d e m . P . 4 4 4 : M o l d a v i a

e s t v e l u t p r o p u g n a c u l u m e t a n t e m u r a l e t a m r e g n U n g a r i a e g u a r , ' P o l o n i ' , .

5 4 P r i v i l e g i i l e

B r a s o v e n i l o r d i n 1 4 7 2 , 1 4 7 5 . B o g d a n , D o c . l u i

. 5 1 e j a n c e i

M a r e , I I , p . 3 1 5 s i 3 2 9 . C u m p A r a f e , a d e a r m e 1 8 F e v r . 1 4 7 6 l b i d e m , p . 3 3 7 . M u l -

f 5 m i r i p e n t r u s t i r i 1 8 F e v r . ; 5 s i 1 1 l u n i e 1 4 7 6 , l h i d e r n , p . 3 3 8 - 3 4 0 . H e l a t i i l e

S t e f a n c u P a p a I n d o u 5 s c r i s o r i a l e p a p e i , u n a d i n 2 0 M a r t s i a l t a d i n 3 A p r i l 1 4 7 0 ,

c u p r i n s e I n c o l e c t i a l u i W a g n e r d i n b i b l i o t e c a d i n P e s t a , C o l u m n a h a T r a i a n ,

1 8 7 4 , p . 2 2 6 , n o t e l e 7 s i 8 . I n c e a d i n t A i u c e t i m : A c c e p i m u s l i t t e r a s t u a e n o b i -

l i t a t i s d i l e c t o s q u e f i l i o s F e t r u m i n d e c r e t i s b a c c a l a u r e u m e t C a t a n e u m l a n u e n -

s e m c o n s i l i a r i o s W a s " . D e a t u n c i s ' a p A s t r a t o b i c e i u l c

I n d i v a n u l t 5 r e i M o l -

d o v e i s e d e a e x o p p o s i t o " a m i t r o p o l i t u l u i , m a l s u s d e c e i l a l t i t r e i v l A d i c i " . A l i r o n

C o s t i n I n n o t i t a

s t a t i s t i c 5 d i n p o e m a p o l o n 5 A r h . i s l . , 1 , 1 , p . 1 6 0 ) . S u b l i m 5

t o l e r a n t k f l i r i l e x e m p l a I n a n a l e l e l u m e i " 1 e x c l a m A H a s d e u ( C o l . f a i T r a i a n ,

1 8 7 4 , p . 2 2 6 ) . t h i b A c i e p o l i t i c k c r e d e m n o i ,

i d u p l l t i m p u r i l e d e a t u n c i , m a l m a r e

d e a l o n c e t o l e r a n t i i .

 

Page 67: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 67/293

L U P T E L E L U T Q T F P A N C U T U R N '

7 1 .

o l o s u l o b s t e s c " 5 5 . P e n t r u a m i n g A i i 1 n s 5 p e d o m n u l M o l d o v e i

f i f A g A d u i e 5 t e , d i n a n i i v i i t o r i , i s e v a d i u n a j u t o r a p a r t e .

* t a m ' l u c r a s e c u t o a t A d i b A c i a u n u i m e s t e r i n t r e b i l e

d i p l o m a t i c e .

I n s A r c i n a s e c u

a c e a s t A m i s i u n e d o u e p e r s o a n e

d i n c e l e m a i p l A c u t e p a p e i , d o i p r e o t i c a t o l i c i , p e c a r e i i p r i m i s e

c h i a r i n s f a t u l O r e l , p e n t r u a ' i l e g i a t A t p e e i c A t s i p e p a p á p r i n

a c e a s t A d e o s e b i r e i n c u v i i n t a t A l o r . S e a r A t a s e i n g r i j i t p e n t r u b u n a

s t a r e a b i s e r i c e i c a t o l i c e , c e r i n d s ' A n u s e l e s e s c a u n u l e p i s c o p i e i

v A d u v i t , s i i n s f A r s i t i n t e r e s a s e p e i n s u s i u n u l d i n c e i d o i t h i m i s i

I n a c e a s t A m i s i u n e , p r o p u n A n d p a p e i s A l c o n f i r m e d e e p l s c q p .

C u t o a t e s i l i n t e l e s a l e I n s A , s i d u p A e i t s e v e d e s i a c e l e a l e a m -

b a s a d o r i l o r s l i , n u p u t ù o b t i n e i d e l a p a p á n i m i c .

V o r b e l e

s c h i m b a t e i n t r e p a p á s i t r i m i s i i l u i * t e f a n s e v e d e c A a u f o s t

i n d e s t u l d e v i i , d e o a r e c e p a p a e s t e n e v o i t l a s f A r s i t a l e i n c h i d e

g u r a , s p u n A n d u - l e , c A * t e f a n n e f i i n d

c l e a t v a s a l u l

r e g e l u i

U n g a r i e i , b a n i i f u s e s e r A b i n e d a t i i n m A n a s u z e r a n u l u i . A m b a -

s a d o r i i s e i n t o r c l a V e n e t i a u n d e s e t A n g u i e s c S e n a t u l u i d e s p r e

n e i z b u t i r e a l o r p e l A n g ' A c a p u l C r e s t i n A t A t e i s i p r o t e s t e a z A i n

c o n t r a i n s t 4 i r e i d a t e l u i * t e f a n d e s u p u s a l U n g a r i e i , a m e n i n t A n d

p e S e n a t c u c u v i n t e l e c A d a d . * t e f a n v a f i a j u t a t , v a u r m i m a i

d e p a r t e i m p o t r i v i r e a l u i ; i a r d a d n u , v a c A u t i i n t e u n a l t

c h i p d e i n t e r e s e l e s a l e , a m e n i n t a r e p e c a r e a m b a s a d o r i i l u i * t e f a n

c a p r e o t i c a t o l i c i , n u i n d r A z n i s e r A a o f a c e s f A n t u l u i p o n t i f i c e " .

S e n a t u l V e n e t i e i c e g A s i s e o d i v e r s i u n e a s a d e m i n u n a t A

i n d u s m ' A n i a l u i * t e f a n c e M a r e c u T u r c i i , c a r e d u p n A n i e s i l i s e

p e a c e s t i a ' a t r i m i t e c h i a r i n d a t A d u p A b A t A l i a d e l a R a c o v a ,

u n s o l l a V e n e t i a p e n t r u t r a t A r i l e d e p a c e s e m i s c A a d A n c p r i n

a c e s t e c u v i n t e .

5 5 S e r l s o a r e a

a d o u a d i n 3 A p r i l ( v e ñ n o t s t p r e c . ) : Q u o d a u t e m a d s u b -

s í d i u m p e r e o s d e m t u o s o r a t o r e s p e t i t u m s p e e t a t , c u m a p r i n c i p i o c u m p o l e s -

t a t i b u s R a i l s c o n v e n t u m e s s e t e a r i s s i m o i n C h r i s t o f i l i o n o s t r o M a t h i a e H u n -

g a r i a e r e g i s i l l u s t r i , q u i t a n t u m b e l l u m c o h t r a i n f i d e l e s o m n i c o n a t u e t t o t í s v i -

r i b u s R e g n í s u s c e p i t , m i t t e r e s u b s i d i u m , q u i d q u i d p e c u n i a r u m c o l l e g i m u s e l

d e s t i n a v i m u s , e x i s t i m a n t e s q u o d i d i n c o m o d u m e t u t i l i t a t e m t u a m t e n d e r e t ,

q u a n d o q u i d e m c u m i p s o r e g e c o n t r a i m p i a m g e n t e m b e l l u m a s s i d u e g e n s e t p r o

c o m m u n i u t i l i t a t e c e r t a s " .

 

E x a r l t u . D o c . ,

I I I , V e n e t i a , 1 4 7 6 , M a i 6 p 3 0 : , , F u e r u n t a d p r a e s e n t i a m

d o m i n a t i o n i s o r a t o r e s i l l u s t r i s s i m i

S t e p h a n i v a y v o d a e M o l d a v i e n s i s r e d e u n t e s

e x r o m a n a C u r i a u t a d d o m i n u m s u u m r e v e r t u n t u r e t d i x e m n t a b a m m o P o n -

t i f i c i n i h i l i m p e t r a s s e p r a e t e r v e r b % n u l l a m s p e m i i s d a n t i s d e s u c c u r e n d o d o m i n o

v a y v o d a d e h i s p r l m i s p e c u n i i s q u a e e x i g e n t u r e x X - m a e t X X - m a , q u u m p r o -

m i s s a e o m n e s f u e r e s e r e n i s s i m o d o m i n o r e g i H u n g a r i a e , s e d e x s e c u n d a c o n t d . -

b u t i o n e . . . . P o s t e a a l t e r o

d i e i t e r c o m p a r a n t e s d e c l a r a r e n i x i s u n t S t e p h a n u m

p r a e d i c t u r n R e g i H u n g a r i a e , i n n u l l o e s s e s u p p o s i t u m s e d d o m i m t m p r o v i n c i a e

e t g e n t i u r a s u a r u m ; p e r s e v e r a t u r u m i n b e l l o s i s u b v e n i e t u r , s i n a l i t e r , c o n s u l -

t u r u m p e r a l i u m m o d u m r e b u s s u b " . A m b a s a d o r i i l u l S t e f a n p u t e , a u s u s í i n e

n u m a i a t f t t , e l l a t u n c i c A n d s e d I d u s e r 5 b r u i n l u í M a t e i , S t e f a n n u e r e ' s u p u s u l l u i .

A c u m l a 1 6 M a l 1 9 7 6 s i t u a t i a s e s c h i m b a s e s i S t e f a n s e I n e h i n a s e r e g e l u i U n g a r i e i

I n c i l d i n 1 5 A u g u s t 1 4 7 5 . M a i s u s , p . 8 7 .

Page 68: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 68/293

7 2 / S T O R I A R O M A R I L O B

S e n a t u l r a s p u n d e a m b a s a d o r i l o r l u i S t e f a n c a , ; c e i 1 0 0 . 0 0 0

d e g a l b e n i a u f o s t d e s t i n a t i d e s f â n t u l p k i n t e r e g e l u i d e U n g a r i a

c a V e n e t i a c a r e a d a t b a n i i n u m a i p o a t e d a

i a l t i i l u i S t e f a n ,

c e e a c e a r l a c e d e a l t f e l c u M i n a i n i m a , d a c a i - a r s t a p r i n . p u -

t i n t a ; d a r f i i n d c a . d o m n u l M o l d o v e i u n i t c u a c e . a l U n g a r i e i

d u c I m p r e u n a l u p t a c o n t r a n e c r e d i n c i o s i l o r , s e v a p u t e a s i e l

f o l o s i d e b a n i i d a t i l u i M a t e i , i c a s e n a t u l c u t o a t e a c e s t e a

v a d a s i l i n t a a o b t i n e d e l a p a p a o p a r t e a n u m e p e n t r u S t e -

f a n , c e c a c e I n s a v a f i f o a r t e g r e u " 5 7 .

P e n t r u a f i I n s a m a i s i g u r c à S t e f a n c e l M a r e n u v a d à u r m a r e

a m e n i n t k i l o r s a l e , s e n a t u l t r i m i t e p e l â n g a e l , c a a m b a s a d o r

s p e c i a l , p e E m a n o i l G e r a r d o .

I n s t r u c t i i l e c e s e d a u a c e s t u i a m b a s a d o r c a r e p l e a c a d i n V e n e -

t i a d u p a 1 7 M a i u 1 4 7 6 , d e c a t r e s e n a t u l V e n e t i a n , s u n t u r r n a t o a -

r e l e : 1 ) a o f e r e l u i S t e f a n a l i a n t a R e p u b l i c e i c a r e ' l c o n s i d e r a c a p e

c e l m a i b u n a m i c a l e i

a d m i r a p e n t r u m a r e t e l e l f a p t e c e ' i

f a c u r a u n n u m e s t r a l u c i t I n t r e C r e s t i n i , c a s t i g a n d u - i o d e o s e -

b i t a s i m p a t i e , m a i c u s a m a u l t i m a ' i g l o r i o a s a v i c t o r i e a s u p r a

T u r c i l o r . 2 ) S a l I n c r e d i n t e z e c a c h i a r c u m u l t I n n a i n t e d e a

s o s i I n V e n e t i a a m b a s a d o r i i m o l d o v e n e s t i I n t r e c e r e a l o r d i n

R o m a , R e p u b l i c a s t k u i s e p e l a n g a p a p a c a s a d e e l u i S t e f a n

u n a j u t o r . p e c u n i a r I n l u p t a c o n t r a . p a g a n i l o r , d u p a c u m a s t a r u i t

s i i n c a z u l a c e s t d e p e u r m a s i n u v a M e e - 0 a s t k u l . 3 ) P e t r e c a n d

I n M o l d o v a , d e u n d e s a n u s e m i s t e ' A r a u n o r d i n e x p r e s a l R e -

p u b l i c e i , G e r a r d o s a c e r c e t e z e n u m a r u l p o p o r a t i e i r o m â n e I n

g e n e r e s i I n s p e c i a l a c e l a l a r m a t e i , p u t e r e a d e a p k a r e s i d e

a t a c a t a r e i , m i j l o a c e l e e i d e l u p t a , t r e c a t o r i l e p e D u n k e , c a r a c -

t e r u l l u i S t e f a n , p r i e t e n i i l e s a l e , m a i a l e s I n c e f e l d e r e l a t i i s e

v a f i a f l a n d c u r e g e l e m a g h i a r , M a t e i C o r v i n ,

i d e s p r e t o a t e

a c e s t e s a r a p o r t e z e c u d e a m k u n t u l . 4 ) L a c a z d e a b a n u i v r e o

S n t e l e g e r e f a r e S t e f a n i T u r c i , s a I n t r e b u i n t e z e p e l a n g 4 d o m n u l

m o l d o v e n e s c t o a t e m i j l o a c e l e - , d e c o n v i n g e r e , p e n t r u a

o z a -

d a r n i c i . 5 ) D e v a f i I n t r e b a t d e s p r e a m b a s a d a t a t k a s c a c e f u s e s e

I n V e n e t i a , G e r a r d o s a d e s c r i e p e l a r g l u i S t e f a n o r i g i n e a

n a t u r a a c e s t e i r e l a t i i , a v A n d d r e p t t i n t a o r g a n i z a r e a u n e i c o a l i t i i

c a t m a i I n t i n s e c o n t r a T u r c i l o r , c u a t a t m a i m u l t c a h a n u l p r i n

s o l i i s a i a d e c l a r a t I n n a i n t e a R e p u b l i c e i , c a e s t e c e l m a i b u n

p r i e t e n , c h i a r c a u n f r a t e c u d o m n u l m o l d o v e n e s c , c e e a c e c o n -

f i r m a

i a m b a s a d o r i i r o m a n i I n t o r s i a c u m a d i n R o m a , s i e a e s t e

g a t a a i z b i p e O s m a n d i n p a r t e a A / l a r d N e g r e s i a g u r i l o r D u -

n a r e i . 6 ) D u p a s o s i r e a l u i G e r a r d o I n M o l d o v a , i n t a m p l a n d u - s e

c a . T u r c i i s a f a c a a t u n c i o . n a v a l i r e i n t a r a , 5 1 e f a n t r e b u e * t a t

i m e d i a t d i n b a n i i p a p a l i c e i t r i m i i i n U n g a r i a , p r e c u m i l a c a z

d e a p u t e 4 , * f a n i n s u § i s á . f a c t i . o n e i v i l l i r i i n T u r c i a , p e n t r u a d i s -

t r a g e o p a r t e d i n p u t e r e a o t o m a n c l d e l a l u p t a c u c e i l a l t i C r o t i n i ,

1 * H o t I r l r e a s e n a t u l u i v e n e t i a n . 6 M a i 1 4 7 8 H a r m . , D o c . , V I I I , p .

 

Page 69: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 69/293

L U P T O I

L I 7 1 e I T E P A r t C L I T U R C I I I

7 3

s p e r d n d c d p a p a i n a m b e l e c a z u r i n u s e v a o p u n e . 7 ) G e r a r d o

d i m p r e u n l c u a m b a s a d o r i i m o l d o v e n e § t i s e v a a b a t e i n d r u m

l a r e g e l e M a t e i C o r v i n , s

s p u n A a c e s t u i a , c A m e r g e s p r e a c a § -

t i g h § * 1 m a i m u l t c a u z e i c r e § t i n e u n p r i n c i p e a t a t d e i l u s t r u c a

S t e f a n , a l e c A r u i i z b a n z i c o n t r a p A g a n i l o r , d e v a f i a j u t a t , s u n t

d e c e a m a i m a r e u t i l i t a t e t o c m a i U n g a r i e i . 8 ) G e r a r d o s A r o a g e

p e - S t e f a n , a n u , c o n t e s t a p e t e r i t o r i u l m o l d o v e n e s c i u r i s d i c t i a

p a t r i a r h u l u i c o n s t a n t i n o p o l i t a n a s u p r a C r e § t i n i l o r d e r i t o r t o d o x ,

l a c a r e p a t r i a r h R e p u b l i c a a r t i n e a f o a r t e m u l t . I n s f a r § i t s A d u c A

h a S t e f a n c a d a r o b u c a t i l d e p o s t a v a u r i i 5 8 ) .

A c e s t e i n s t r u c t i i v A d e s c u n l u c r u , a V e n e t i a c A u t a

f a d . d i n S t e f a n u n a j u t o r f o l o s i t o r i n t e r e s e l o r s a l e , f A r A 1 n s i l

a j e r t f i n i m i c I n f a v o a r e a d o m n u l u i M o l d o v e i d e c a t v o r b e

f r u m o a s e

i f l g A d u i n t i a d e m e n i t o a r e . . P u n c t e l e c a r e i n t e r e s a n

p e V e n e t i a , s u n t t o a t e p o z i t i v e § i d e m i n u n e I n g r i j i t e . C a n d e

v o r b a i n s A d e a o r a n d u l s i n g u r u l l u c r u c a r e a t i n g e a p e S t e f a n ,

c h e s t i a a j u t o r u l u i b A n e s c , m a n d r a e p u b l i c A f ä g l i d u e 5 t e

l u i

S t e f a n a ' i d a d i n b a n i i p a p a l i c a r e s e a f l a u a c u m a i n m d n i l e

r e g e l u i U n g a r i e l , a d e c A d i n n i § t e b a n i s t r d i n i § i i n s t r d i n a l i , s p e -

' A n d c A p a p a d u p A r u g A m i n t i l e f ä c u t e n u s e v a o p u n e . T o t c a § -

t i g u l p e c a r e S t e f a n c e M a r e 1 1 t r A g e a d i n m a r i l e l u i s i l i n t i p e

l a n g 6 p a p a

V e n e t i e n i , s e m A r g i n e a i n b u c a t a d e p o s t a v a u r i t

e e i - o t r i m e t e a c a

d a r s e n a t u l

R e p u b l i c e i , d A r u i r e

p e n t r u

c a r e S t e f a n r A s i p i s e i n z e c i t v a l o a r e a e i c u a m b a s a d e l e s a l e . 0

a m A r u n t i m e i l u s t r e a z A i n t e u n c h i p v i u p o l i t i c a u r m a t A d e

V e n e t i a f a t A c u S t e f a n . A n u m e a m b a s a d o r i i l u i S t e f a n c h e l t u i n d

m a i m u l t d e c a t l u a s e r A p e n t r u d r u m , f u r A n e v o i t i a s e i m p r u m u t a

d e l a g u v e r n u l V e n e t i e i c u 2 0 0 d e g a l b e n i . S e n a t u l o r d o n A l u i

G e r a r d o c a , p e n t n i i n t r e t i n e r e a l u i , s A c a u t e a s c o a t e a c e a d a t o r i c

d e l a M o l d o v e n i , § i d a c A n u o v a p u t e a s c o a t e t o a t A , s A i e e m A c a r

p e j u m A t a t e s a t i c a t v a p u t e a 5 9 . F a t A c u o p o l i t i c A a t a t d e m e s -

c h i n A a o r a p l u i d e n e g u s t o r i d e p e A d r i a t i c a , s A n e m i r A m

d u e t ' l o v i t u r i l e t u r c e § t i 1 1 a d u s e r A I n c u r a n d l a r u i n A ?

C a t d e s p r e m o d u l c u m c A u t i s f ä n t u l p A r i n t e s A t r a g A f o l o s

d i n r e l a t i i l e c u M o l d o v a , a c e a s t a s o v e d e d i n u n c u r i o s d o c u -

m e n t , s c o s d i n a r h i v e l e v a t i c a n u l u i . A n u m e p a p a S i x t 4 1 c e l o r

E x a r h u , D o c . , 1 1 7 6 , M a i 1 7 . R e p r o d u c e m i n t e x t a n a l i z a d o c u m e n t u l u i

t a e n t l d e E x a r h u . P a r t e a d a t i i d e E x a r h u s u b N o . 6 , s u n l I n o r i g i n a l : I d c i r c o

e i s i u x t a r e r u m s t a t u m e t d i u r n u m s u c c e s u m e s t e d i l i g e n t i s s i m u s i n a d v i s a n d o

o r a t o r e m n o s t r u m f l q u i i n H u n g a r i a f u e r i t , u t c u m l e g a t o a g a t e t o p e r e t u r q u o d

d e p e c u n i i s v o y v o d a e s u c c u r a t . S c r i p s i m u s e n i m n u p e r u t s e t s i n c u r i u m e t i n s t a n -

S i a m f e c i m u s c u m s u n u n o p o n t i f i c e i a c u l t a t e m d e i l e g a t o s u o s u b v e n i e n d i i n h u i u s -

m o d i c a s i h u . s o o g p o d a e , s p e r a n w s i m p e t r a r e " R e p r o d u s i n H u r m . , D o c . , V I I I , p . 1 1 .

5 . E x a r h u , D o c . , V e n e t i a , 1 4 7 6 , O c t o m v r e 8 : M i t t i m u s a d t e l f t t e r a s

p a t e n t e s q u i b u s f t d e m f a c i m u s d e d u c a t ' s C C m u t u o p e r n o s d a t i s o r a t o r i b u s

i t t u s t r i s s i m i d o m i n i S t e p h a n ' V o y v o d a e ; t u q u a e r i t o p e c u n i a s i p s a s r e c u p e r a -

r e t i b l p r o t u i s i m p e n s i s n e c e s s a r i t s , e t s i n o n p o t e s e x i g e r e t o t a m q u a n t i t a t e m ,

w a g e d i m i d i u m s i v e i d q u o d p o t e s " . R e p r o d u s H u r m . , D o c . , V I I I , p . 1 5 .

Page 70: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 70/293

7 4

I 8 T A R T S R O M A N T L O R

d o i t r i m i § i c a t o l i c i a i l u i * t e f a n c e M a r e o b u l a i n c a r e s p u n e .

c a s ' a r f i i n f o r m a t i n c h i p s i g u r c a s u b p r e d e c e s o r u l s a i l ( P a u l

a l 1 1 - l e a + 1 4 7 1 ) , a t a t s t e f a n i n s u § i c a t

i e p i s c o p u l ( m i t r o p o l i -

t u l ) M o l d o v e i p r e c u m

i d u c i i , c o m i t i i , b a r o n i i

i n o b i l i i a c e l e i

t a r i a r f i v i z i t a t b a s i l i c e l e

i a l t e b i s e r i c i d i n R o m a ( H ) , p e n t r u

a ' c ä p a t à i e r t a r e a p a c a t e l o r , c u p r i l e j u l j u b i l e u l u i ; c A m u l t i a l t i

o a m e n i d i n M o l d o v a , d e § i v r o i s e r a i e i a v e l d l a R o m a i n a c e l a § i

s c o p , f u s e s e r a i m p i e d e c a t i d e d e o s e b i t e i m p r e j u r t i r i . P a p a f a -

g a d u e § t e i e r t a r e a p a c a t e l o r

i t u t u r o r a c e l o r a , c u c o n d i t i e c a s a

s e o b l i g e a f a c e u n p e l e r i n a j n u m a i l a b i s e r i c a c e a m a r e d i n B a i a ;

i n s a p e n t r u a i n d e p l i n i l i p s a s f i n t e n i e i t r e b u i t o a r e s p r e a j u n -

g e r e a u n u i a § a d e i n n a l t r e z u l t a t , m a i i n d a t o r e § t e s a d e e s t a l l -

t u l u i s c a u n , a c e i c e v o r a v e h a v e r e m a i m u l t d e 3 0 0 d e f i o r i n i ,

c a t e 5 f i o r i n i , a c e i c e v o r a v e h 2 0 0 c a t e 3 f i o r i n i , a c e i c u 5 0 c a t e

1 , § i a c e i c u m a i p u t i n c a t e c a t v o r p u t e k c a r e b a n i t o t i s ' a s e

s t r a n g a d e i u b i t u l f r a t e P e t r u , n u m i t d e p a p a e p i s c o p i n M o l d o v a ,

d u p a e e l e r e a l u i * t e f a n 6 °

N u a v e m n e v o i e s a s p u n e m c a a r a t a r e a p a p e l d e s p r e v i -

z i t a r e a b i s e r i c i l o r r o m a n e d e c a t r e * t e f a n , e l - A o c u r a t a i s c o d i r e

p e c a r e c a u t à s a o a c o p e r e p r i n a s i g u r a r e a d i o t i n e h d i n r e l a t i e ,

v r e d n i c a d e c r e d i n t a , s p r e a p u t e , i i n t r o d u c e m a i b i n e c u v i n t e l e

a d e m e n i t o a r e a l e b u l e i s a l e . * t e f a n n u a f o s t n i c i ° d a t a l a R o m a .

I n c e r c a r i l e s a l e d e a d o b a n d i c e v h b a n i d e l a m a r e l e p o n t i f i c e ,

i z b u t i s e r a l a a t a t a a d a a c e s t u i a p r i l e j s a c a u t e e l a s t o a r c e a v e r i

d e l a l o c u i t o r i i M o l d o v e i .

L u p t e l e d e l a V a l e a A l b a .

D e § i p a r a s i t d e t o t i i M a t ,

i n v o i a i n t a m p l a r e i , * t e f a n h o t a r i s s a ' § i f a c a d a t o r i a s a d e C r P § t i n

d o m n i t o r . P u t e r i l e s a l e i n s a e r a u f o a r t e r e d u s e , c a d c h i a r d i n

a r m a t a l u i p e r i s e r a m u l t i i n l u p t a d e l a R a c o v a , i n e a t e l n u m a i

d i s p u n c h , n i c i c h i a r i n t a r a , d e o § t i r e a p e c a r e o a v u s e a t u n c i .

C u t o a t e a c e s t e e l s e b i z u l d e a s t a d a t a a c e r c h s a s e o p u n ä T u r -

c i l o r l a t r e c e r e a D u n a r e i . L u c r u l f a i n s a p e s t e p u t i n t a d i n c a u z a

c a e l f u a t a c a t d e o d a t a d i n t r e i p a r t i : i n f a t a d e T u r c i , c a r e

v r o i a u s A t r e a c a f l u v i u l ; d i n d r e a p t a l u i d e M u n t e n i s u b L a i o t

U ¡ T e x t a c e a s t A b u l t i d i n 1 4 7 6 , t n T h e i n e r , M o n u m e n t o H u n a a r i a e s a c r a ,

I I , p . 4 5 0 . R e p r o d u s d e H u r m . , D o c . , I I , 2 , p . 2 3 8 . L u e r u l p u t A n d p A r e h s t r a n i u ,

r e p r o d u c e m l o c u l : C u m a u t e m

s i c u t i i d e d i f i n a r e l a t i o n e a c c e p i m u s . . . S l e p h a r m s

V o g v o d a M o l d a v i e e l l a t e r n o s i e r E p i s c o p u s m o l d a v i e n s i s a c d i l e c t i / 1 1 1 1 d u c e s ,

c o m i t e s , b a r o n e s , n a b i l e s . . . t e r r a r u m M o l d a v i a r . . . q u i

a n n o l u b i l e i d u r a n t e

B a s t - .

l i c a s e l a l i a s d e U r b e ( a d i c A d i n R o m a n u m i t A i n d e o b s t e U r b s )

p r a e d i c l a s e c c l e s i a s

p r o c o n s e q u e n d a l i b e n t e r v i s i t a r u n t . l u b i l e u l e r i t o I s c o d i r e a p a p e l

B o n i f a c i u s

a l V I I I - l e a , s p r e a v e n t I n a j u t o r u l c a s e i p a p a l e c e s e a l l t i I n l i p s A .

I n t r o d u s l a 1 3 0 0 , t r e b u i à s A s e r e p e t e l a 1 0 0 d e a n t . C l e m e n t e a l V I - l e a , p r i n o b u l A

d i n 1 3 9 6 , I I r e d u s e l a 5 0 d e a n i , 0 U r b a n a l V I - l e a I n 1 3 8 9 m a i s c u r t i t p e r i o d u l

l a 3 3 d e a n t p e n t r u c à I s u s H r i s t o s t r A i s e p e p A m A n t t o c m a l a c e s t n u m A r d e a n i " .

P a u l a l I I l e a s e r b l i j u b i l e u l i n 1 9 7 0 , ( a c e l a l a c a r e p a p a S i x t p r e t i n d e k d i a u f o s t

S t e f a n ) , 0 d e a c o l o I n a i n t e s e r e p e t A r e g u l a t l a 2 5 d e a n t

 

Page 71: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 71/293

L E W T E L E L U I I ; I T F F A N O U T U R O I I

7 5

B a s a r a b , c a r e s e I n t o r s e s e a c u m I m p o t r i v a l u i * t e f a n ; d i n s t A n g a

l u i d e M a r i 6 1 . A c e , a s t A n A v A l i r e a T A t a r i l o r a c o n t r i b u i t l a d e s -

o r g a n i z a r e a c h i a r

i a a r m a t e i p e c a r e n e o b o s i t e l e s t A r u i n t i a l e

l u i * t e f a n i z b u t i s e r A a o I n j g h e b h . A n u m e m i l i t i i l e l u i * t . 4 f

a d e c A t A r a n i i , a u z i n d c ä ' M a r t i a u r a v A l i t I n t a r A , f n c e p u r à

a m u r m u r - A s i a c e r e v o i e d e l a * t e f a n s 5 s e d u c A

p u r a f a m i l i i l e

l a a d A p o s t . $ t e f a n r e f u z A l a I n c e p u t , a v â n d n e v o i e d e t o a t 5 a r -

m a t a l u i s p r e a I m p i e d e c A p e T u r c i d e l a t r e c e r e a D u n A r e i . T A -

r a n i i a t u n c i I n c e p u r A a d e z e r L A . * t e f a n l u a n d s t i i n t A d e a c e a s t A

g r a v A f m p r e j u r a r e , a d u n a s f a t u l d e r A z b o i u , s i s e h o t A r i c a s A

l i s e d e e o i n v o k e p e 1 5 z i l e ,

i d u p 5 a c e l t e r m i n s 5 r e v i n A l a

D u r a r e , c u p r o v i z i i d e m ä n c a r e . T A r a n i i I n s A o b o s i t i d e l u p t A ,

c a r e c u m a j u n g e h l a l o c u i n t a s a , n u s e m a i f n t u r n A I n d A r A t , I n c A t

* t e f a n r i l m a s e n u i n a i c i i c u r t e n i i l u i , I n n u m A r d e 1 0 . 0 0 0 d e

o a m e n i , c a s A I n t A m p i n e c u M p l i t e l e o a r d e a l e l u i M o h a m e d , c a r e

n u m A r a u m a i b i n e d e 1 5 0 . 0 0 0

6 2

D a c ä a r f i s ä & A m , c r e z a r e u n e i s c r i s o r i p o l o n e d i n 2 1 A u -

g u s t 1 4 7 6 , p A r A s i r e a l u i * t e f a n d i n p a r t e a V ä r e i a r f i f o s t m a i

g r a v A . N u n u m a i O r a n i i n u r e v e n i r A l a o a s t e , d a r s i b o i e r i i f n c e -

p u r ä s A s e i m p r o t i v i a s c 5 . : T o a t ä M o l d o v a , s p u n e a c e a s c r i s o a r e ,

m u s t r A n d p e D o m n u l e i d e t i r a n i e i c r u z i m e a r e f u z a t c u t o t u l

d e a s e a d u n b I n j u r u l l u i , z i c A n d c l n u s ' a p u r t a t n i c i o d a t à c a

d o m n , c i c a u n c h i n u i t o r c ì i l ä u . C e e a c e s i m t i n d d u s m a n u i , a r A s -

p A n d i t p r e t u t i n d e n e a s t i r e a c A n ' a v e n i t a t A t a c o n t r a p o p o -

r u l u i c i c o n t r a m i n i a s a d e s t r a s n i c a p A s A t o r a l n e a m u l u i m o l -

d o v e n e s c 6 3 A c e a s t ä s c r i s o a r e u r n f l A d i n d e p A r t a r e l u c r u r i l e

4 1 C O L a i o t B a s a r a b a - l u a t p a r t e c

T u r c i i I n l u p t a d e l a B O z b o e n i s e v e d e

d i n i n s c r i p t i a p u s f i * d e S t e f a n c e l M a r e p e b i s e r i c a z i d i t A d e e l i n a c . 1 I n c , I n

c a r e s e a p u n e : I n d % 1 B a s a r a b c e l n u m i t L a i o t a v e n i t ' a u s i e l , C u

L o a t l i

t a r e

l u i c e a b A s O r f t b e a s c A . ( M e i c h i s e d e l r , I n s c r i p l i a d e l a m d r i d s l i r e a R i i : b o r n 1 I n C o n -

o o r h i r i L i l e r a r e , X V I , p . 3 6 5 ) . A p o i t o t d e e l a m i n t e s c § I . d o u A d o c u m e n t e v e -

n e f i e n e . E x a r h u , D o n . , V I p . 4 8 s i X I V p . 8 0 .

1 2 R e l a t l u n e a a c i n c i t i n e r i G e n o v e z i r o b i t i d e T u r c i d i n C a f f a ,

l s c O p a l l

I n M o i d d v a , a n d e s t a u i n S u c e a v a t o c i n a i p e t i m p u l b u i u i m i l e l d e l a R i l z b o e n i , p o -

v e s t i n d c e l e a f l a t e d e e i , I n t i m p u l d e 5 l u n i a p e t r e c e r e i l o r I n S u c e a v a , t u t R a l -

M a w r d e P i s c i a , c a r e l e c o m u n i c A p a p e i p r i n o s c r i s o a r e d i n 1 6 S e p t e m v r e 1 4 7 6 ,

d e s c o p e r i t O d e E x a r h u I n b i b l . m a r c i a n O d i n V e n e t i a , C o l u m n a l i d T r a i a n , 1 8 7 0 ,

p . 3 7 6 3 8 0 . L a p . 3 7 8 c e t i m : D o m i n u s i t a q u e S t e p h a n u s c u m t o t o s u n e x e r c i t u

t r i s ' i t i a p l a i n t s a d D a n u b i u m u t T u r c l i i s t r a n s i t u m p r o h i b e r e t r e d i b a t . I n t e r s u o s

n o n d e f u e r u n t m u r m u r a l i o n e s , c u m M m p e r d u o s m e n s e s e u m i n

b e l l o s w a n

f u i s s e n t , d i c e n d o q u i d a d n o s d e h o e b e l l o , c u m n o s t r a e m u r e r e s n o s t r o s q u e M i e s

T . a r t h a r i a b d u x e r f n t ; c u m q u e q u o s d q m c l a m r e c e d e r e i n t e l l e x i s s e t , t i m e n s q t r e n e

s i s i c r e e e d e r e n t i n e o b e l l o , e o s h a b e r e p o s t e a n o n p o s s e t ; h a b i t o c o n s i l i o c u r n

s u i s n o b i l i b u s a d q u i n d e c i m d i e s e o s d i m i s i t , i t a t a m e n q u o d a d D a n u b i u m e x

p o s t c u m c o m m e a t u r e d i r e d e b e r e n t . S t e p h a n u s i t a q u e c u m c o m i t i v a d e c e m

t r i l l i u m s u o r u m n o b i l i u r n r e m a n s i t . . . m a n s u i n o n r e d i s s e n t u t p r o m i s e r a n t .

D l u g o s z a d . a n n u m 1 4 1 6 , I I ` p . 5 4 6 , s p u n e d e a s e m e n e a : C l a n d i c a r e c o e p e r a l

e r g o S t e p h a n u m V o l e v o d a m V a l a c h i a e s u o r u m q u e f i d e s , s e q u e i l i u m o m n e s V a -

1 f i c h o ' s d e s e r m s s e v i d e b a n t u r . V e z i m a l j o s r e l a t i a l u i T a m b i a c .

6 8 C H A O d e N , l a r g a , C h i l i a

i C e l a b a A M , p . 1 4 7 .

Page 72: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 72/293

7 6

I 8 T O R I A R O M I N I L O R

, m u l t p e s t e c e e a c e e r a u I n a d e v a r . T o t u § i n u s e p o a t e t a g a d u i

c a p a n a § i a r m a t a l u i p r o p r i e , s a t u l a d e a t a t e a r a z b o a i e p a -

l ' A s i a p e * t e f a n . i c u t o a t e

a c e s t e e l n u s e l a s a . R a m a s e s e

c u 1 0 . 0 0 0 ; e r a s a l u p t e c u e i ; § i d a c a a r f i r a m a s c u o m i e , t o t

a § a a r f i u r m a t . S u p u n e r e a e r a p e n t r u d â n s u l c e v a p e c a r e m i n t e a

l u i n u o p u t e a c u p r i n d e . D e a c e e a 1 1 v e d e m c o m i t a n d a d e v a r a t a

n e b u n i e d e a l u c e r a . I n c a f m p o t r i v i r e a , c a n d o r i c i n e a l t u l a r

f i c a u t a t m â n t u i r e a I n f u g a . N u n u m a i a t a t a ; d a r l a r e p e t a t e l e

e e r e r i a l e T u r c i l o r d e a d a t r i b u t , d e a I n a p o i a C h i l l a M u n t e n i l o r

§ i d e a t r i m i t e c a o s t a t i c p e f i u l s a u , * t e f a n r a s p u n d e p r i n t r a -

g e r e a I n t a p a a u n o r a d i n p r i n § i i T u r c i d i n 1 4 7 5 , c e c a c e I n f u r i a z a

§ i m a i s t r a § n i c p e p a g a n i I m p o t r i v a l u i 6 4 F i i n d f u s a c a n u m a i

p u t e a s a s e a p u n a I n c A m p l i b e r u n o r o t i r i w a t d e c o v â n i t o a r e ,

e l p u n e , d u p a s i s t e m u l I n t r e b u i n t a t § i I n I n t a i a l u i l u p t a , s a

p u s t i e z e t a r a p e u n d e e r a u s a c a l c e T u r c i i , r e t r a g e p o p o r a t i a

d e a i c i c a t r e m u n t e , î i t r i m e t e s o t i a § i c o p i i l a H o t i n , § i e l I n s u § i

s e r e t r a g e I n t a i I n t r ' o p a d u r e d e M u g a V a s l u i . O r a § e n i i a u z i n d

d e I n a i n t a r e a T u r c i l o r p a r a s e s c o r a § u l , d u a n d u - s e c a r e I n m u n t i ,

c a r e I n R u s i a . * t e f a n n e c r e z a n d u - s e I n d e s t u l d e s i g u r i n p a -

d u r e a d i n V a s l u i , s e r e t r a g e m a i s p r e n o r d , d a n d e l î n s u § i f o c

t u t u r o r o r a § e l o r p r i n c a r e t r e c e a , p r e c u m :

I a § u l u i , B a c ä u l u i ,

R o m a n u l u i § i B a c e i i , p e n t r u a r i d i c a a s t f e l T u r c i l o r p u t i n t a

a d a p o s t i r e i . L o c u i t o r i i c u t o t i i , c h i a r § i c e i d i n S u c e a v a , u m p l u r a

l u m e a I n t o a t e p a r t i l e . A l b u r a l u i * t e f a n , d e a a r d e o r a § e l e , a r

f i a v u t u n I n t e l e s , ' l a c a a r f i f o s t t i m p d e i a r n a , c a I n e x p e d i t i a

t u r c e a s c a d i n a n u l 1 4 7 5 . A c u m a f u s a f i i n d I n v r e m e a a r § i t e l o r

c e l a r m a r i , p e l a l u l i e , c a n d T u r c i i n u a v e a u n u m a i d e c a t n e v o i e

d e a c o p e r a m a n t , c r e d e m e a a c e a s t a a p r i n d e r e a p r o p r i i l o r o r a § e

e r a o m a s u r a m a i m u l t p r i p i t a d e c a t i n t e l e a p t a . * t e f a n c e l M a r e

t r e b u i a s a c a u t e u n a d a p o s t . E l n u c r e z a c

p o a t e s a s e t n c h i d a

I n u n a d i n c e t a t i l e s a l e c a r e t o a t e e r a u p r e a m i e l , . c h i a r § i p e n t r u

o a r m a t a d e 1 0 . 0 0 0 d e o a m e n i ; e r a u m a i m u l t n i § t e c a s t e l u r i

d e c a t n i § t e c e t a - t i . O c h i u l s a u g e n i a l d e s c o p e r ì t u s a i n c u r a n d

u n l o e p o t r i v i t s c a p u l u i . A n u m e e l s e I n c h i s e I n o m a r e p o i a n a

d i n p a d u r e a d e l a V a l e a A l b t i ( n u m i t a m a i t a r z i u R a z b o i e n i ) , I n

t i n u t u l N e a m t u l u i , r a s t u r n a n d c o p a d u r i e § i I n j u r u l a c e l e i p o i e n e ,

s a p a n d a p o i u n § a n t t a l l e p e l â n g a a c e a i n t a r i t u r a § i a r u n c a n d

- l a t i n a p e s t e a r b o r i i d o b o r i t i .

I n s f a r § i t g r a m a d i n d s p i n i p e s t e

v a l u l I n n a l t a t § i a § e z a n d t u n u r i l e s a l e p r i n d e s c h i z a t u r i 1 5 s a t e

i n t r ' a d i n s , e l p r e f a c a I n p u t i n e z i l e p a d u r e a I n c a r e s e a s c u n s e s e ,

t u t e o a d e v a r a t 4 c e t a t e i m p r o v i z a t a , m a i t a r e c h i a r p o a t e d e c a t

u n a I n a d i n s I n t o c m i t . 4 6 5 ) .

8 4 D o t a s e r i s o r i d i n P e r a 2 0 - 2 1 M a i 1 4 7 6 , N . I o r g a , / l o t e s i P r a g . , 1 1 1 ,

P . 5 5 s i 5 6 .

D u p i i r e l a t i a l u i S e a d - E d d i n , r e p r o c i n s 5 I n A r h . i d . , 4 , 2 , p . 3 4 , s ' a r

p l i r e A c A M o l d o v e n i i s e I n c l A s e s e r i l I n p o i a n i i i m p r o u n i i C u f a m i l i i l e i c o p i a l o r ,

l u c r a g r e u d e e r e s u t . I n v e r s t u n e a t u l S e a d - E d d i n r e p o d u s t i d e d . I . U r . u f a

 

Page 73: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 73/293

L U P T E L E L i i i

T I E F A N t u T U g C 1 3 7 7

L a a p r o p i e r e a T u r c i l o r

a r t i l e r i a r o m A n A t i I n t A m p i n A

c u o a s A p u t e r e , T h a t d u p 6 m a i m u l t e z A d a r n i c e a s a l t u r i ,

i e n i c e r i i c A z u r A c u f a t a l a p A m A n t . A t u n c i s u l t a n u l M o h a m e d

z m u l g A n d e l s i n g u r s t e a g u l c e l m a r e a l a r m a t e i d i n m A n i l e p u r -

t A t o r u l u i , s e r e p e z i I n p e r s o a n A a s u p r a

I n t ä r i t u r i l o r ,

i d u p A

o l u p t 6 I n t e a d e v A r t u r b a t A , p A d u r e a f u l u a t ä . T o a t e i z v o a r e l e ,

d e s i a r a t A a d e r e a M o l d o v e n i l o r . m A r t u r i s e s c i n t r ' u n g l a s m a r e l e

l o r e r o i s m . A s t f e l r e l a t i a c e l o r

c i n c i g e n o v e z i s p u n e c á p u t i n i

d i n t r e V a l a h i s c A p a r A , c A c i m a i t o t i p r e f e r i r A s A m o a r A C u a r m a

I n m A i n i M i e h o v s k i a r a t A d e a s e m e n e c A M o l d o v e n i i f u r A

d u p A o l u p t ä d e s p e r a t A i U r e c h e d e s c r i e c u u r m ä t o a r e l e f r u -

m o a s e c u v i n t e a c e a s t A e r o i c A I n c A e r a r e : A r A m a s i z b A n d a , l a

T u r c i i a t A t a d e m u l t i a u p i e r i t c â t a u I n A l b i t p o i a n a c u t r u p u -

r i l e l o r u n d e a f o s t r A z b o i u l , s i m u l t i d i n b o i e r i i c e i m a i i a u

p i c a t

i v i t e j i i c e i b u n i a u p i e r i t c u t o t u l a t u n c i , s i f u s c A r b A

m a r e I n t o a t A t a r a . M o l d o v e n i i o b o s i t i

i n e i v i n d u - s e a j u t o r n i c i

d i n t r ' o p a r t e a u p i c a t , n u f i e s t e c e c u m , c i p A n A l a m o a r t e s e

a p g r a u , n i c i b i r u i t i d e a r m e c i s t r o p s i t i d e m u l t i m e a T u r c i l o r 6 6 .

I n s u s i S t e f a n c e l M a r e r e c u n o a s t e I n f r A n g e r e a I n i n s c r i p t i a

p e c a r e o p u n e p e b i s e r i c a r i d i c a t A d e e l l a R A z b o e n i , p e l o c u l

u n d e a s u f e r i t c A d e r e a . i n s c r i p t i e ' a f t d e m A r e a t A s i d e I n n A l -

t A t o a r e I n c u r A t e n i a i n e f A t A r n i c i a e i : I n z i l e l e c u v i o s u l u i

l u b i t o r u l u i d e H r i s t o s , d o m n u l u i l o a n S t e f a n V o e v o d c u m i l a

l u i D u m n e z e u d o m n i t o r u l

M o l d o v e i , f i u l l u i B o g d a n V o e v o d .

l a a n u l 6 9 8 4 ( 1 4 7 6 ) i a r a l d o m n i e i n o a s t r e a l 2 0 - l e a c u r g A t o r ,

s c u l a t u - s ' a p u t e r n i c u l M o h a m e d I m p ä r a t u l t u r c e s c c u t o a t e

a l e l u i r A s A r i t e n e p i t t e d . ; I n c A i

B a s a r a b V o e v o d c e l n u m i t

L a i o t A v e n i t - a c u t o a t ä t a r a l u i c e a b a s a r a b e a s c A ; a u v e n i t c a

s A j A f u i a s c A

i s A p r a d e M o l d o v a s i a u a j u n s p A n I a i c i l a P A r A u l

A l b , s i n o i S t e f a n V o e v o d c u f i u l n o s t r u A l e x a n d r u v e n i t - a m

i n n a i n t e a l o r s i a m f ä c u t c u d A n s i i m a r e r A z b o i u I n l u n a I u l i e

I n 2 6 z i l e , i c u I n g A d u i r e a l u i D u m n e z e u b i r u i t i f u r A C r e § t i n i i d e

c A t r e p A g A n i ,

i c A z u r A a c o l o m a r e m u l t i m e d e o s t a s i m o l d o v e n i .

T o t a t u n c e a a u l o v i t

i T A t a r i i M o l d o v a d e a c e a l a t u r e , p e n t r u

a c e a s t a b i n e v o i t - a l o a n S t e f a n V o e v o d a z i d i a c e s t t e m p l u

I n t r u n u m e l e a r h i s t r a t e g u l u i M i h a i l , i n t r u r u g a s a s i a d o a m n e i

s a l e M a r i a s i a f i i l o r s A i A l e x a n d r u s i B o g d a n , s i I n f r a p o m e n i r e a

I n t r u d e s u f l e t i r e a t u t u r o r o r t o d o x i l o r C r e s t i n i c a r e a u p i e r i t

. 1 e f a n c e l M a r e 0 T a r c i i 1 9 1 4 . ( p . 2 0 0 ) , d u p l i o t r a d n c e r e n e p u b l i c a t i i c e s e M I A

I n B a d . n a t i o n a l A d i n P a r i s , i s t o r i c u l t u r e s p u n e n u m a t : . . L a p l u s g r a n d e v p a r t i e

d e s B o g d a n s t M o l d a v e s ) f a t U M & e n p i e c e s ; l e r e s t e s e s a n v a p o u r a l l e r p r e n -

d r e s o i n d e l a c o n s e r v a t i o n d e l e n r s e n f a n t s ' , M i - a p A r u t r A n d i , p r i m i n d v e i n -

- m u g d - l n i U r s u p r e a t i i r z i u , n u l ' a m p u t n t n t l l i d i m a l e n d e - a n l i n u n t a

P e l f i n g l l o c u r i l e d i n t s d i n l e l a t i a l u i B a l t h a z a r O S e a d - E d d i n , m a t y e n

M i e b o v s k i I n A r h .

2 , p . 1 2 i U r e c h e I n L e t o p i s e j e , I , p . 1 3 1 ,

Page 74: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 74/293

a i c i , i n a n u l 7 0 0 4 ( 1 4 9 6 ) i a r a l d o m n i e i n o a s t r e a l 4 0 - l e a c u r a t o r ,

l u n a N o e m v r i e i n 8 "

6 7

A c e a s t a i n s c r i p t i e , d e s i e s t e m e n i t a a v e s n i c i o i n f r A n g e r e ,

i n n a l t a m a i m u l t s u f l e t u l d e a t d a c a a r p r a z n u i o i z b a n d a ;

c à c i a r a t a c à o m u l e s t e d a t o r , c u s a u ' A r a d e n o r o c , W O a p e r e

t a r a i n c a r e s ' a n ä s c u t .

I l f i s p i n g e r e a T u r e i l o r . - t . e f a n c e l M a r e c a z u s e , p e n t r u

p r i m a ° a l l i n v i a t a l u i , i c ä z u s e a d â n c p r e c u m s e c u v i n e c e l u i

c e s t à s u s d a r c u m s p u n e U r e c h e c a i c a n d 1 1 b i r u i a u a l t i i

e l n u p i e r d e à n a d e j d e a , c i s t i i n d u - s e c a z u t j o s s e r i d i c i t d e a s u p r a

b i r u i t o r u l u i " , e l n u p a r g s l l u p t a , c i a d u n á n d n o u e p u t e r i z m u l s e

v i c t o r i a i a r a s i d i n m A i n i l e s o a r t e i a d v e r s e . D e o c a m d a t a i n s a

e l i e s i d i n M o l d o v a , s i t r e c i r i n P o l o n i a l a S n e a t i n , u n d e f u v ä z u t

c u O l i v a d e a i l u i m a n c a n d t r i t e ° c r A s m a d e r A n d . D e a i c i d i n

S n e a t i l f p r e c u m s i d i n C o l o m e a , u n c l e e r a n r e f u g i a t i o m u l t i m e

d e R o m â n i ; e l i z b u t e s t e a r e i n t o c m i o a r m a t a , n a i m i n d i n e a

s i u n n u m a r d e P o l o n i ,

i c u a c e a s t a t r u p a m i c a , d a r c a r e s p o r i i

n e c o n t e n i t p o t r i v i t c u i n n a i n t a r e a e i . e l i n t r ä . I n M o l d o v a . I n

a c e s t r a s t i m p a r m a t a t u r c e a s c a , c u t o a t ä i z b A n d a r e p u r t a t a d e

d â n s a , s e a f l à i n c e a m a i c r i t i c a p o z i t i e . M o l d o v a p u s t i i t a

l o c u i t o r i i e i f u g i t i n u i n l e s n i a u T u r c i l o r n i c i u n s o i u d e a p r o v i -

z i o n a r e i n t a r a . O f l o t a c e - t r e b u i à s a l e a d u c a z a h a r e a p i e n s e

p e M a r e a N e a g r ä , d i n c a u z a u n e i f m t u n e . F o a m e t e a s ' . 3 p u s e

I n c u r â n d I n r â n d u r i l e o s t i r e i m u s u l m a n e , u r m a t ä d e o e i u m a

c u m p l i t a , c e r a s a r i à p r e t u t i n d e n e a I n e x p e d i t i i l e l o r s u b p a s i i

T u r c i l o r 6 8 .

A c e s t i a d e c i e g t a r à s a p ä r a s a s c a c A t m a i c u r â n d

a c e s t p a m â n t a f u r i s i t " t a r e p a r c h c a e s t e . s i e l a l i a t u l l u i s t e f a n

c e l M a r e . D e a c e e a M o h a m e d d e

i a d u s e s e c u e l p e f i u l l u i P e i r u

c e f u s e s e v o e v o d I n M o l d o v a " 6 9 , p r o b a b i l a l l u i P e t r u A r o n ,

n u a j u n e e

p u n a d o m n I n S u c e a v a .

D u p a v i c t o r i a r e p u r t a t a d e T u r d a s u p r a M o l d o v e n i h r

r e t r a g e r e a l u i * t e f a n c e l M a r e , s u l t a n u l v r o e s t e s A i e e c e t a t e a

N e a m t u l u i , i n c a r e p r e s u p u n e a s a u c a , t e f a n c a u t a s e s c a p a r e ,

s a u c à c u p r i n d e a a v u t i i l e l u i . S u l t a n u l i n c u n j u r a d e e f a c e a s t ä

t e t a t u i e ,

i r e p e d e t o t o d a t a u n c o r p d e o s t i r e , s u b L a i o t B a s a r a b ,

c a t r e . T r a n s i l v a n i a , p e n t r u a l o v i t a r a B ä r s e i . U n g u r i i a t u n c i ,

v a z â n d p r o p r i a l o r t a r a i n p e r i c o , s e h o t a r a s c a m i s c A o a r m a t a

i m p o t r i v a T u r c i l o r , l u c r u d e c a r e a u z i n d s u l t a n t l ,

i n e p u t ä n d

l u à n i c i c e t a t u i a N e a m t u l u i

i a r m a t a l u i p e d e a l t a p a r t e

f i i n d b A n t u i t a c u m p l i t d e c i u m a s i d e f o a m e t e , s e h o t a r a s t e a

T i e p r o d u s i l i n t r a d u c e r e d e E p i s c o n u l M l e h i s e d e k i n C o n o . L i t e r a r e ,

X V I , 1 8 8 3 , p . 3 6 5 .

W e i a t i a t u t P i s c i a i n C o l . l u t T r a i a n , 1 8 7 6 , p . 7 9 .

D l u g o s z a d & M u m 1 4 7 6 , I I , p . 5 4 6 ,

7 8

T 8 T O R I A R O l a w i l O R

 

Page 75: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 75/293

L I T P T F L 1 1 L I I I Q T 1 1 P A 1 1 0 1 1 T 1 1 1 1 0 1 I

7 9

p A r k s ì M o l d o v a , f l e ä a f i r e p u r t a t o i z b ä n d k h o g r i t o a r e ; s i s e

i n d r e a p t k i n n a p o i c u t r e D u n k r e 7 2

* t e f a n l u A n d u - s e d u p à T u r c i , I i h A r t u i à n e c o n t e n i t , g r A b i n d

t o t m a i m u l t r e t r a g e r e a l o r c t r e f l u v i u . L A n g 6 a l b i a l u i , v g z ä n d

a r m a t a l o r c u t o t u l d e z o r g a n i z a t k , e l I I l o v e s t e . c h i a r t r i t e ° l u p t k

M O O , u c i g a n d u - l e 1 2 . 0 0 0 d e o a m e n i , d e s p r e c a r e a u z i n d u - s e

l a E r l a u I n U n g a r i a , e p i s c o p u l d e a c o l o c a r e s e v e d e a g A n d i à

a l t f e l d e s p r e * t e f a n d e a t i n g â m f a t u l r e g e m a g h i a r , p u n e s k s e

r a c k r u g A c i u n i p u b l i c e d e m u l t k m i r e . T u r c i i t r e e D u n ä r e a c a t

m a i I n g r a b k ; i n a t M o h a m e d s e i n t o a r c e d i n M o l d o v a m a i

m

r u u l t

i

i t d e a t b i r u i t o r " 7 1 T o t a s A c a l i f i c k M a t e i C o r v i n -

i n o s c r i s o a r e a t r e p a p a d i n 1 4 7 6 , r e t r a g e r e a T u r c i l o r d i n M o l - .

d o v a d e r u s i n o a s ä " 7 2 . U r e c h e d e c i s p u n e a d e v k r u l a n d a r a t i

: d u p ' ä p o t i c a l a l u i a t e f a n c e a p i e r d u t r A z b o i u l , d e s ä r g a

s t r ä n s o a s t e c e a p u t u t d e g r a b k

i s - a d u s d u p à T u r c i ,

i i - a

a j u n s t r e a n d D u n n - e a i n v r e m e d e m i a z à - z i ,

i l o v i n d u ' i f ä r k

v e s t e i - a s t r i c a t d e a u p l e c a t a f u g i r e l k s ä n d p l e a n u l ( p r a d a )

t o t , i a r * t e f a n s ' a i n t o r s i n n a p o i c u i z b ä n d ä . " 7 8 ,

O c r o n i c k v e n e t i a n k r e z u n i l p e s c u r t r e z u l t a t u l e x p e d i t i e i

p e r s o n a l e a l u i M o h a m e d i n c u v i n t e l e : 1 4 7 6 t r e a n d a r m a t a

t u r c e a s a I n V a l a h i a e a f u b k t u t t i

i t k i a t k i n b u a t i " 7 4 . 0 a l t A .

t r o n i c k , a u s t r i a c k , a l u i I a c o b U n r e s t , s c r i s k i n m ä n k s t i r e a M e l k , .

. s p u n e a I n a c e s t a n 1 4 7 6 v o e v o d u l M o l d o v e i * t e f a n a u c i s

v S t e f a n d e B a t h o r i c u t r e r e g e l e M a t e , 1 6 A u g u s t 1 4 7 6 I n M o n . H u n g .

h i s t . , V , p . 3 2 1 : I m p e r a t o r T u r c a r u m c a s t r u m N e m i a v o c a t u m i n M o l d a v i a

b a b i t u m o b s e d e r a t e t a b i n d e p e r t i c l u m B o z o r a s v o j v o d a m t r a n s a l p i n u m e u m

a l i q u i d m i l i b u s T u r n o r u m d e p u t a v e r a t u t t e r r a m B a r z a e t t o t a m T r a n s y l v a ;

n i a m s u b i n t r a r e t p e r i l l a m v i a m q u a s e r e n i t a s v e s t r a M o l d a v i a m , i n t r a v e r a t . . .

e t i a m n o s v e r s u s i p s a m v i a m a p l i c a d . . . q t i o a u d i t o i m p e r a t o r n u l l a m o t h e x -

p e c t a t a , a b o b s i d i o n e d i e t

c a s t r i N e m i z f e s t i n a n s d i s c e s s i t v e r s u s d o m u m ; m o c h a

n e . s c i t u r e t n e e a d b u e i p s e d o m i n u s S t e f a n u s s c i t u t r u v a d a t r a n s f r e t a v e r i t

a n a d c a s t r a A l b a r n N e s t h e r e t C h i l i a i e r i t " . S e v e d e d i S t e f a n c e l M a r e t r e c u s e ,

I n f u g a l u i d i t r e P o l o n i a , p e l a C e t a t e a N e a m t u l u i . u n c l e B u r m d r i s e M o h a m e d .

A s t f e l s e p u b ] f o r m h l e g e n d a c n m u m a l u i S t e f a n e e l M a r e , c a r e a r e u n m o l l y

i s t o r i c . A s u p r a c i u m e l g i f o a m e t e i d i n o s t i r e a t u r c e a s c d v e z i o a n d s c r i s o a r e l a

p . 3 2 3 : E l T u r c o h a p a s s a t o e l D a n u b i o e t e t o m a t o i n B u l g a r i a , i n l o s u o e x e r -

e i t o e u n a g r a n d i s s i m a p e s t e e t f a m e , e t l a c a u s a d e l l a f a m e e s t a t o c h e S t e p h a n o

s e n t e n d o c h e e l T u r c o d e v i a i n v a d e r e l o s u o s t a t o , b u z o q u a s f t u t t o 1 1 p a e s o " .

i t e l a i a l u i L a d s l a u , f a m i l i a r u l v o e v o d u l u l M a c u l a , t r i m i s d e e l d i n T r a n s i l v a n i a

I n M o l d o v a , s p r e a s e i n f o r m h d e s p r e m e r s u l l u p t e i c u S t e f a n c e l M a r e , 7 A u g u s t .

1 4 7 6 , I b i d e m , p . 3 1 9 , a d a o g e e h u n a p i c o l a p a n e v a l e v a 5 a s p r i " .

R e l a t i u n e a l u i P i s c i a , C o l . l u t T r a i a n , 1 8 7 6 , p . 3 8 0 .

7 2 E x a r h u . D o c X I V . p . 8 0 : P o s t t u r p e m T h u r e o r u m i m p e r a t o r i s f u -

g a m d e M c l d a v i a " . d o m p . G . P h r a n t z e s , C h r o n i c o n , I I I , p . 3 0 . S e r l s o a r e a J u l

l u s t i n i a n C a v i t e l u s c d t r e d u c e l e d e M i l a n a n 8 S e p t . , 1 4 7 6 , M o n a H u n g . h I s t ,

t u f t e x t e r a , V , p . 3 2 5 : S o l i d e t i a m v e n u t o o z i l e t t e r e d ' u n o a l t r o c a p i t a n e o d a

s u a M a e s t a , 4 h e ' l T u r c o i n t o t u m s e p a r t i t o d e M o l d a v i a s i v e V a l a c h i a , e t c u r a

c o n / u s u t a ' h a p a s s a t o e l D a n u b i o ' ? :

7 1 . I l r e c h e I n L e t o p t s g e , I , p . 1 3 1 .

7 2 C r o n i c c r l u i § t e l c u i M a g n u l I n N . I o r g a , A d e i I r a g . I I I , p . 9 0 .

Page 76: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 76/293

I S T O R I A R O M A N I L O R

s f g r â m a t m u l t i T u r d . i n V a l a h i a ( M o l d o v a ) " 7 5 . A O s e r g s f r ä n -

g e à l u c r u l i n d e p A r t a r e , d u p g r e z u l t a t u l f i n a l .

D e t r o n a r e a l u i L a i o t B a s a r a b . D o v a d a i n s g c e a m a i i n -

v e d e r a t g d e s p r e n e r e u s i t a e x p e d i t i e i l u i M o h a m e d I n M o l d o v a ,

, o d a u f a p t e l e p e t r e c u t e i n M u n t e n i a , i n d a t g d u p g r e t r a g e r e a

T u r c i l o r . U n g u r i i a n u m e d o r i a u s ä p u n g i a r g s i i n t r o n u l a c e l e i

t ' g r i p e V l a d T e p e s c a r e s t ä t e à d e a t : i l i a a m l a c u r t e a r e g e l u i ,

p e n s i o n a t i i n t r e t i n u t d e e l , i n c A t C o r v i n e r à b u c u r o s c à p e d e

o p a r t e s g s c a p e d e a c e a s t g c h e l t u i a l g 7 6 , p e d e a l t a W O i n t e m e i e z e

- i n r i u r i r e a i n M u n t e n i a , p u n ä n d a c o l o u n p r i n c i p e p e c a r e i l

p o s t i s e

i i n d a t o r i s e a t A t a t i m p . M a t e i C o r v i n d e c i s e t n t e l e g e

c u S t e f a n c e l M a r e , n ä v ä l e s c i m p r e u n g i n M u n t e n i a , b a t s i a l u n g g .

p e L a i o t B a s a r a b , s i p u n i n l o c u ' i p e f o s t u l d o m n a l M u n t e n i e i ,

V l á d . T e p e s . I n a c e a s i g e x p e d i t i e U n g u r i i f u s e s e r g c o n d u s i d e

' S t e f a n B a t o r i , v o e v o d u l A r d e a l u l u i ,

c a r e s e r a i n 1 1 N o e m v r i e

1 4 7 6 m a g i s t r a t i l o r d i n S g b i u : A c e s - t e n o u t A t i p u t e m a v g s p u n e ,

e a ' c u a j u t o r u l d o m n u l u i a m a l u n g a t d i n M u n t e n i a p e

p e r f i d u l

B a s i r a b , i c g a c u m a c e a m a i m a r e p a r t e d i n d o m n i a a c e s t u i a

e i n m A n i l e n o a s t r e ,

f i i n d c A t o t i b o i e r l i s u n t c u n o i d a l % d e

d o i , c a r e s i a c e i a v o r v e n i i n c u r â n d ,

i a s A r i d i c a n d o i n t g r i t u r g

I n T A r g o v i s t e , n e - a m i n d r e p t a t c g t r e B u c u r e s t i , d e c a r e s u n t e m

a p r o a p e " 7 7 . D e s i i n a c e a s t A s c r i s o a r e n u s e a r a t à i n t r u n i m i c

i m p k t A s i r e a o s t i r e i m o l d o v e n e l a a l u n g a r e a l u i L a i o t , o a l t ä

s c r i s o a r e a l u i M a t e i C o r v i n c a r e p a p a t o n t i n e o a m i n t i r e , d e

n e h o t g r ä t ä , a a c e s t e i p a r t i c i p k i . R e g e l e s p u n e : D u p g f u g a

r u s i n o a s ä a i m p g r a t u l u i t u r c e s c d i n M o l d o v a , u n a d i n a r m a t e l e

m e l e p e c a r e o a v e a m i n c o n t r a l u i , i n n a i n l e d e a a j u n g e v o e v o d u l

A f o l d o v e i , n A v g l i a s u p r a l u i B a s a r a b v o e v o d u l M u n t e n i e i , c a r e

a v e à e a e l u n c o r p d e T u r c i s i d e m u l t i a l t i o a m e n i d e p e s t e D u -

n ä r e , i n n u n & d e a p r o a p e 1 8 . 0 0 0 , s i l ' a a l u n g a t p e n u m i t u l

B a s a r a b a r m a t a m e a , b ä t ä n d u ' l a s à i n c g t p u t i n a u s a p a t d e a

f i p r i n s i ' s a t ' u c i s i . B a s a r a b , d u p g f u g a l u i i p i e r d e r e a s u f e r i t g ,

s ' a i n c h i s i n o c e t a t e c a r e s e a f l ä i n a c e a t a r g , i n t g r i t à d e a r t g

s i d e n a t u r g . S i m t i n d i n s ä c g I l u r m g r i a u d e a p r o a p e c g p i t a n i i

m e i , a f u g i t p e a s c u n s d i n e a i a i n t r a t i n T u r c i a . A r m a t a m e a

i n s ä c a r e e t * a p r o a p e d e 6 0 . 0 0 0 d e o a m e n i , a a s e d i a t i n d a t g

a c e a c e t a t e

i i n p u t i n e z i l e o a l u a t ,

i a s t f e l W a n d p e B a -

s a r a b , a p u s s t ä p a n i r e p e a c e a t a r g , p r i n c a r e T u r c i i a v e a u i n t r a r e

s i g u r g i n M o l d o v a , s i V l a d D r a c u l ( T e p e s ) , c A p i t a n u l m e u , W h a t

" N . J o r g e , C o n y . W . , X X X V I I I , 1 9 0 4 , p . 3 8 3 .

I n t e n n d o c u m e n t d e l a k l a t e i C o r v i n d i n 1 4 7 5 , R e g e l e s a l e p r i m a -

s u l u i d e S i b i u , T o m e A l t e n b e r g e r : d e p é c u n i i s t r i c e s i m a l i b u s e t d e p r o v e n t i b u s

s a m e r a e O f f e n b a n y a M i e n n o s t r o D r a l o h l y a 3 d u c e n t o s f l o r e n o s p r o s u b s i d i o d a r e

d e b e a s " . D i n c o l e c t i a l u i K e m e n y , r e p r o d u s I n T r a n s i l v a n i a , V I , 1 8 7 3 , p . 2 7 9 .

T e l e k i , X I , p . 5 7 5 a p . I l c o t , C h r o n i q u e c r i l r e s h i , p . 1 5 1 .

 

Page 77: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 77/293

I . U P T I S L E I L U I

T I I I O A N 0 1 1 T U R O T I

8 1

I n t r u t o a t e d u § m a n T u r c i l o r § i f o a r t e r A z b o i n i c , d i n v r o i n t a § i

d i s p o z i t i a m e a , a f o s t p r i m i t v o e v o d d e c a t r e l o c u i t o r i i a c e s t e i

O r r 7 8 .

M a t e i a p a s A c u d e o s e b i r e a s u p r a i m p r e j u r A r e i , c A e l a r f i

s l i v A r § i t i z b A n z i l e i n M u n t e n i a i n n a i n t e d e a a j u n g e v o e v o d u l

S t e f a n . T o c m a i a c e a s t A a s i g , u r a r e , p r e c u m § i t o n u l i n t r e g e i s c r i -

s o d c a r e c u a t A t a I n g A m f a r e b u c i u m A i s p r A v i l e s A v A r § i t e d e a r -

m a t a l u i , p u n A n d p e V l a d T e p e § , c e i p i t a n u l l u i , d o m n p e s t e

t a r a M u n t e n i e i , d i n d i s p o z i f i a

i v r o i n f a l u i , n e f a c s A n e i n d o i m

d e a p r e d e p l i n u l a d e v A r a c e l o r a r A t a t e , f i i n d c u n o s c u t c A v o r b e l e

l a t e s e i n t A l n e s c d e o b i c e i u a c o l o u n d e r a p t a e s t e p u t i n A . S i a c e a s t A

i n d o i a l A e s t e p e d e p l i n i n d r e p t A t i t A c A n d v e d e m p e S t e f a n c e

M a r e a s p u n e , i n a m b a s a d a l u i T a m b l a c 7 8 2 c A a m m e r s e u

d i n t r ' o p a r t e § i c A P i t a n u l r e g e l u i M a t e i d i n c e a l a l t A , § i u n i n -

d u - n e a m p u s i n . d o m n i e p e z i s u l V l a d D r a c u l ( T e p e ) , d u p A

c a r e a c e s t a i m i c e r a s A ' i l a s d i n o a m e n i i n o § t r i p e n t r u p a z A § i

p e n t r u c g n u s e p r e a i n c r e d e h

i n M u n t e n i t § i i - a m M a t 2 0 0 d e

o a m e n i , § i d u p A c e a m f A c u t a c e a s t a , a m p l e c a t ; d a r I n d a t A s e

i n t u r n A a c e l n e c r e d i n c i o s B a s a r a b § i u c i s e p e D r a c u l i m p r e u n A

c u t o t i a i s A i a f a r l d e 1 0 " 8 8 . C A v e r s i u n e a l u i S t e f a n e s t e c e s

a d e v A r a t A , s e v e d e § i d e p e a c e e a c A e s t e c o n f i r m a t A d e D l u -

g o s z , c a r e s p u n e c A M a t e i c r a i u l p e V l a d i s l a v D r a c u l a v o e v o d u l

V a l a h i e i c e l ' a t i n u t a p r o a p e 1 2 a m p e M O e l , c a S t e f a n v o e v o d u l

M o l d o v e i u n i n d u ' $ i ° V i l e l a o l a l i d , i a r A § i l ' a u p u s d o m n i n V a -

l e h i a "

D a r V l a d T e p e § n u s t A d e c A t c A t e v a l u n i p e t r o n u l r e d o -

b A n d i t . L a i o t B a s a r a b s e I n t o a r c e c u o § t i r e t u r c e a s c A d e p e s t e .

D u n A r e § i u c i d e p e T e p e § 8 2 . S t e f a n i n s A r A z b u n A I n c u r A n d

A c e a s t ' A u c i d e r e , a l u n g A n d p e L a i o t § i i n l o c u i n d u ' l c u a l t B a -

s a r a b c e s e a d A p o s t i s e i n M o l d o v a , B a s a r a b c e l T A n A r s a u T e -

p e l u § 8 3 D a r c i a c e s t n o u d o m n s e f n t o a r c e c o n t r a l u i S t e f a n § i

s e d 5 i n p a r t e s T u r e i l o r , c u m s e v e d e l u c r u l d i n u n d o c u m e n t a l

E x a r h u , D o c . , X I V p . 8 0 , f i i r 5 d a t à l u n a r d . U n d o c u m e n t c e r a p o r t e a z i i

a c e e a s i t m P r e j u r a r e d i n 4 D e c e m v r e 1 4 7 6 t n M o n . H u n g . h i s t . , a c t a e x t e r a , V , p . 3 3 5

a p u n e

q u o d B o r z a b v o y v o d a t r a n s a l p i n u s q u i

h a b i t o m a g n o i m p e r a t o r i s

T u r c a i u m p r a e s i d i o c o n t r a n o s t r o s s e p r a e p a r a v e r a t , a n t e g u a m M o l d a n u s c t u n -

i p s i s c o r i p e n I s s e t , p r o f l i g a t u s s i t . I n s u p e r c a s t r u m q u o d i l l h i s t e r r a e f o r t i s s i m u m

e s t , d u a b u s s e p t i m a n i s p e r n o s t r o s o b s e s s u m e t f o r t i t e r e x p u g n a t u m e s t , e t l a n t

m a g n u m i l i u m i n p o t e s t a t e m n o s t r a m r e d a c t u m " .

7 . D e s p r e c a r e v e z i m a i j o s .

E x a r h u , D o c . , X , V e n e t i a 8 M a l 1 4 7 7 p . 6 2 .

D i n g o s z a d a n n n m 1 4 7 6 , I I , p . 5 5 1 .

R e l a t i a l u i T a m b l a c , g i u n r a p o r t a l l u i L e o n a r d o B o t t a c i i t r e D o g e l e

l a M o n . H u n g . h i s t . , a c t a . , e x t e r a , V I , p . 3 4 0 . D a t a a c e s t o r s c r i s o r i d a t e d e c u l e -

g e r e a u n g u r e a s c i i d i n 1 F e v r . 1 4 7 6 e s t e d e s i g u e g r e s i t l i d e o a r e c e b i t l i t a d e l a -

V a l e s A l b t i c a r e a p r e e e d a t I n t r o n a r e a l u i T o p e s s ' a I n t A r n p l a t I n 2 5 T u l l e 1 4 7 6 .

S c r i s o a r e a e s t e d i n 1 F e v r . 1 4 7 7 .

a l & s u p r a l u i v e z i m a l t o s G a p . : s t o r k M u n t e n t e i .

A . D . X e n o p o l . I s t o r i a R o n n i n n o r . . V o l , W .

Page 78: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 78/293

1 3 1 8

I S T O R I A R O M I N I L O R

l u i S t e f a n c e l M a r e d i n 5 S e p t e m v r i e 1 4 8 0 p r i n c a r e r e i n t g r e s t e

p e M i h u l B u z a t u l I n s t A p â n i r e a u n u i s a t a l c a r u i a a c t e d e p r o p r i e -

t a t e f u s e s e r 5 p i e r d u t e I n t i m p u l c â n d A l i b e g

i c u S k a n d e r b e r g

a u . v e n i t c u . T e p e l u s r o b i n d o p a r t e a M o l d o v e i 8 4 . T e p e l u s i n s l

p l 5 n u i n d m a i t ä r z i u o m a i g r e a l o v i t u r 5 c o n t r a l u i S t e f a n , I n t o -

v A r á s i r e a T u r c i l o r l a l u a r e a C h i l i c i , e s t e b 5 t u t d e S t e f a n l a

R ä m n i c u l & d r a t I n 1 4 8 1 8 5 .

C u p r i l e j u l c o n l u c e i r e i l u i $ t e f a n c u M a t e i l a r A s p i n g e r e a

l u i L a i o t B a s a r a b d i n M u n t e n i a , r e g e l e u n g u r e s c d 5 r u e s t e v o e -

v o d u l u i M o l d o v e i u n a l d o i l e a c a s t e l I n T r a n s i l v a n i a l ä n g 4 C i c e u l

d g r u i t l u i m a i I n n a i n t e , a n u m e C e t a t e a d e B a l t 5

8 8 .

n e I n t o a r c e m I n s A l a r e l a t i i l e l u i S t e f a n c u V e n e t i a .

T a r r

r u V e n e t i a .

E m a n u e l G e r a r d o a m b a s a -

d o r u l V e n e t i e i , t r i m i s c A t r e M o l d o v a I n c A d i n M a i u 1 4 7 6 , n u

a j u n s e I n t a i l d e a t d u p g l u p t a d e l a V a l e a A l b à . C o m u n i c A n d

e l s e n a t u l u i R e p u b l i c e i p i e r d e r e a s u f e r i t à d e S t e f a n , a c e s t a s e

g e ä b e s t e a ' i r e c o m a n & s 5 a r a t e d o m n u l u i i n n u m e l e r e p u b l i c e i

d u r e r e a p e n t r u I n f r ä n g e r e a I n c e r c a t ä d e e l , d e a ' l a s i g u r à i n

t o a t e I m p r e j u r 5 r i l e d e c e a m a i s t r a n s 5 p r i e t e n i e , d e a ' l I n d e m n a

I n s f ä r s i t c u o r i c e p r e t r 5 z b u n e I n t r ' u n c h i p o f e n s i v c o n t r a

T u r c i l o r s i a d o m n u k i m u n t e a n , s i d e a ' i s p u n e e l p a p a s i M e d . ,

C o r v i n , d u i : a s t 5 r u i n t a V e n e t i e i , a u c o n v e n i t a ' i t r i m i t e a j u t o a r e

d e b a n i ; I n s f ä r s i t o r d o n i t l u i G e r a r d o d e a s e a f l à n e c o n t e n i t

p e M O p e r s o a n a l u i S t e f a n , s t u d i i n d u ' l p e e l c A t i t o a t e r e l a - .

t i u n i l e l u i i n t e r n e s i e x t e r n e , d e s p r e c a r e - s A t r i m i t 5 . s e n a t u l u i

r a p o r t u r i z i l n i c e . T h i n a c e s t e

i p r i n a l t e c u v i n t e b u n e i s u m l ,

b a r e , s t ä r n e s t e , a p r i n , d e p e v o e v o d u l n u m i t , I n t r u a s e o p u n e

a d v e r s a r i l o r s A i , a M a r i i 1 5 r g i p u t e r i l e s a l e , s p r e t o a t e c e l e c e

s u n t c u p u t i n t a d e I n t r e p r i n s c o n t r a d u s m a n u l u i , I n f a v o a r e a .

i n t e r e s e l o r C r e s t i r a t 5 t e i 8 7 .

C A t 5 p e r f i d i e I n a c e a s t à p o l i t i c A

S 5 ' l p l A t i a s c 5 p e S t e f a n

t o t c u v o r b e I n l o c d e b a n i , e l a c g r u i i n i m 5 a p r i n g u s o r s e I n -f l A c 5 r à l a c u v â n t u l d e C r e s t i n A t a t e , s ä ' i v o r b e a s c g c u c 3 v i n t e

f r u m o a s e i s u n t i l o a r e , § t i i n d c A a c e s t e v o r a v e ä t o t d e a u n a e f e c t

a s u p r a i n i m e i s a l e g e n e r o a s e ;

s ' 5 ' 1 I m p i a g A c h i a r , c u t o a t e c 5

f u s e s e I n f r â n t , l a a t a c c o n t r a p 5 g ä n i l o r , p e n t r u c a a s t f e l p r i n .

p u t e r n i c a , l u i d i v e r s i u n e s A s e p o a t ä f o l o s i R e p u b l i c a I n l u p t a

c o n t r a T u r c i l o r ; c 5 c i m a i l a u r m 5 c e ' i p 5 s ä V e n e t i e i d a c ä c h i a r

S t e f a n a r p i e r i , s i M o l d o v a s ' a r z d r o b i I n l u p t 5 ? I n t e r e s u l m o m e n -

t u l u i c e r e ä c a a r m a t e l e t u r c e s t i s á f i e d e t r a s e d e a s u p r a R e p u -

1 4 A r h . i s t . ,

1 , 1 , p . 1 1 8 .

5 t e f a n B a t o r i c a r e S h b i e n i , 3 0 A p r i l 1 4 8 1 , , H u r m . , D o c . , X V , p . 1 1 3 :

C z Y P e l l e s W o e v o d a u t a d c a s t r u m K y l l v e e x p u g n a n d u m i r e h a b e r e t .

l o r g a , C h i l i a s i C e t a t e a A l b a , p . 2 7 2 .

1 7 E x a r h u , D o c . , V [ V e n e t i a 1 4 7 6 , O c t o m v r i e 8 1 p . 4 3 .

 

Page 79: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 79/293

L I I P T P L R I U T k i T I C I P A N C U T U R C I I 8 3

b l i c e i ,

i d o m n u l m o l d o v a n d e v e n i s e ,

f a r g

c a e a s a s ' a s t e p t e ,

u n a j u t o r e m i n e n t p e n t r u n e v o i l e s a l e .

C u s i r r i t u l s ä u r a f i n a t s e n a t u l p a t r u n s e s e c a r a c t e r u l t u i S t e -

f a n ; i n t e l e s e s e a a r e a f a c e c u u n a d i n a c e l e n a t u r i c a r e s e f r ä n g

d a r n u s e i n d o a e , i a j u t a t s a u - n u , s t i e l i c a a r e s a J u p t e ; p r i n

u r m a r e p e n t r u c e g f a c a j e r t f e z a d a r n i c e ? S t e f a n v a z a n d u - s e

a m a n a t d i n z i i n z i c u a j u t o r u l b a n e s c , i n t e l e s e s e s i e l c a e p u r t a t

n u m a i c u v o r b a ; d a r c e s a f a c a ? A s e s u p u n e T u r c i l o r e r a m a i

p r e s u s d e p u t e r i l e s a l e . P a r g s i t d e t o t i , M a t s i n g u r , e l n u i n c e t a

u n m o m e n t d e a l u p t à ; c a c i f a c a n d a s t f e l î i i m p l i n e A d a t o r i a ,

a t ä t c a t r e t a r a l u i c a t s i & a r e l u m e a c r e t i n a . B u n e l e c u v i n t e

a l e V e n e t i e i I i e r a u m a c a r o m a n g A i e r e

I n d e m n a r e a d i n s c r i s o a r e a c a t r e G e r a r d o , d e a s e r a z b u n à

c o n t r a d o m n u l u i m u n t e a n , f u s e s e p i m a i n l u c r a r e d e S t e f a n

i n n a i n t e c h i a r d e a i - o

t i f a c u t a m b a s a d o r u l v e n e t i a n . C O O

a u d e s e n a t u l d e s p r e r a p u n e r e a l u i l - a i o t B a s a r a b , s e g r a b e s t e

a t r i m i t e i a r g s i o f e l i c i t a r e l u i S t e f a n i n s t i i n t ä n d u l c a V e n e t i a

a r e u s i t p e l â n g a p a p a a f a c e s a s e p r o c l a m e o c r u c i a t a c o n t r a

T u r c i l o r , i c a s t a r u e s t e i n a c e l a s t i m p a i s e t r i m i t e u n a j u t o r

b r i n e s c , c e c a c e s p e r e a z a a o b t i n e k . O r d o n a l u i G e r a r d o a n u

s r a i n i c i u n m o m e n t p e d o m n u l m o l d o v a n , i a ' l i n s o t i p r e t u t i n -

d e n e u n d e e l s e v a d u c e 8 9 .

P e n t r u a c a r a c t e r i z A p e d e p l i n f e l u l p o l i t i c e i u r m a t e d e

V e n e t i a f a t a c u S t e f a n , n u a v e m d e c a t s a c e r c e t a m d o c u m e n t a l

v e n e t i a n d i n 1 7 M a r t i e 1 4 7 6 . P r i n e l S e n a t u l t r i m i t e l u i I a c o b

- d e M e d i o , a m b a s a d o r u l s a i l p e l a n g a p a p a ' , d o u e e p i s t o l e , u n a

- s p r e a f i a r g t a t a p a p e i , c e a l a l t g c u i n s t r u c t i i s e c r e t e . I n c e a

d i n t a i , a v â n d u - s e i n c o n s i d e r a t i e e x t r e m a i m p o r t a n t ä ' o f e n s i v a

d e f e n s i v a a M o l d o v e i i n l u p t a c o n t r a T u r c i l o r i t e m e r e a

c a n u c u m v a d i n . d e s p e r a r e s ä s e i m p a c e H o r n â n i i c u p a g a n i i ,

s e

i n s i s t g c a s c a u n u l a p o s t o l i c s g t r i m i t a p e d a t a l u i S t e f a n

c e l p u t i n 1 0 . 0 0 0 d e g a l b e n i , s o c o t i t i c a o m i c a p a r t e d i n t r ' u n

a j u t o r m a i i n s e m n a t c e i s e v a d a m a i i n u r m a . I n e p i s t o l a

s e c r e t a s e s p u n e a m b a s a d o r u l u i , c a l a c a z d e a s e i v i v r e o a r n a n a r e

d i n p a r t e a p a p e i , a m b a s a d o r u l s a s e i n v o i a s c a c a a c e i b a r d s a l

t r i m i t g M o l d o v e i R e p u b l i c a , d i n s u m a c o n t r i b u t i e i c e o d a p e n t r u

c a u z a c r e s t i n g , c u c o n d i t i e t o t u s i c a p a p a s ' d c e a r d a c e a s t a p r i n k ' o

b u l ä e x p r e s t i , r e c o m a n d a d b i n e a m b a s a d o r u l u i c a b u l a s e f

f i e

a s l i e l r e d a c t a t d i n c e l l s d p a r a a f i h o l d r d r e a a i n s u q i s u p r e m u l u i

. p o n t i f i c e , q i n u c u m v a o i n s p i r a f i e v e n e l i a n d 9 9

E x a r h u , D o c . , V I , p . 4 7 V e n e t i a 1 0 I a n u n r i e 1 4 7 7 . E x a r h u r e p r o d u c e

g r e s i t d a t a c a d i n 1 4 7 6 , G e r a r d o n u a t u n s e s e I n h i o l d o v a c l e a t d u p i i

t u l l e 1 4 7 6 .

E . I p i e c a s e d i n V e n e t i a I n M a l t e s t e s a n m a i s u s p a g . 7 2 ) , p r i n u r m a r e o s c r i s o a r e

a l u i d i n l a n u a r i e , n u p o a t e t i d e c h l , d i n a n u l u r m A t o r 1 4 7 7 . R e p r o d u s c u a c c e n t

e r o a r e a d a t i l r e l d e H u r m . , D o c . , V I I I , p . 8 .

f E x a r h u , D o c . , V I I ,

p . 5 1 V e n e t i a , 1 4 7 6 , M a r t 1 7 ) . R e p r o d u I b i

H u r m . , D o c . , V I I I , p . . 1 9 .

Page 80: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 80/293

A § a d a r V e n e t i a n u a n u p u t e i , c i n u v r o i à s 6 d e e a j u t o r

l u i S t e f a n c e M a r e , d e o a r e c e a r f i p u t u t s l ' i d e e d i n b a n i i c o n -

t r i b u t i e i ; d a r v r o a

n u m a i c a p a p a s A c e a r 6 a c e a s t a p r i n t r ' o

b u l à , s p r e a s e d e s c A r c i a p o i d e i n d a t o r i r e a d e a c o n t r i b u i d i n

a o u , c u s u m a d a t i l u i S t e f a n . C u t o a t e a c e s t e a c e t a t e a

A d r i a -

t i c e i s t k u i à c u t o t d i n a d i n s u l l a p a p à c a s 6 a j u t e p e

S t e f a n .

I n o s c r i s o a r e a S e n a t u l u i d i n 1 0 A p r i l i e 1 4 7 6 ,

e l s e P l u e § t e

c A p a p a n u a r c h i

c h e s t i e i V o e v o d u l u i S t e f a n i n s e m n A t a t e a c e

u a r e , c 6 c i - d a c á t a r a l u i a r a d e c i ,

a t u n c i a r f i p e r i c l i t a t e t o a t e

p r o v i n c i i l e r e p u b l i c e i : G r e c i a , A l b a n i a , D a l m a t i a , I s t r i a § i c h i a r

m à r u n t a e l e I t a l i e i ; .

a p o i s ' a r d e s c h i d e p o a r t a c 6 t r e

U n g a r i a § i P o l o n i a . S e m i r l a p o i s e n a t u l c u m s u p r e m u l p o n -

t i f i c e s à n u ' § i i n d e p l i n e a s a f A g 5 d u i n t a " 9 0

V e n e t i a v r o i à s A f i e a p 6 r a t 4 d e a l t i i , d e S t e f a n , d e p a p 6 ;

i a r e a s A n u c h e l t u i a s c A n i m i c 1 C u m s e p o t r i v e § t e a c e s t r e f u z

d e a a j u t i p e d o m n u l M o l d o v e i , c u s t g r u i n t e l e c e l e m a r i p u s e -

d e V e n e t i a p e l â n g A p a i c a s p r e a ' l a j u t à , § i p e l a n g 6 S t e f a n

s p r e a n u s e 1 4 s A d e l u p t à ? I m p r e j u r g r i l e p o l i t i c e a l e V e n e t i e i

e x p l i c 6 a c e a s t à p u r t a r e c e p a r e c o n t r a z i a t o a r e . R e p u b l i c a A d r i a -

t i c e i i § i i n t e m e i à p u t e r e a e i n u m a i p e c o m e r t , § i c e l m a i i n s e m n a t

e r i t o c m a i a c e l a c u O r i e n t u l c e l a m e n i n t a t d e T u r c i . D e § 1 e a

t r e b u i à . s 6 l u p t e p e n t r u a ' l a p g r A , t o t u § i a r f i f o s t m u l t m a i m u 1 t 4 -

m i t à c u o i m p A c a r e c u M u s u l m a n i i , c a r e s à l e i n v o i a s c A u r m a r e a

n e g o t u l u i . P e d e a l t 6 p a r t e M o h a m e d a l I I - l e a s e a r A t à i n t o t

d e a u n a d i s p u s a i n c h e i à p a c e a , i n d a t à c e v e d a o r g a n i z a n d u - s e -

v r e o a l i a n t à s a u s c u l a n d u - s e i n c o n t r a l u I p u t e r i m a i i n s e m n a t e ,

p r e c u m t o c m a i f u s e s e a c e a a M o l d o v e i c e ' l z d r u n c i n a s e a § A d e

r A u , i n U n ' t a s t f e l a m b e l e p 6 r t i r A z b o i t o a r e f i i n d a p l e c a t e a t r e

p a c e , i n t e l e g e m c u m d e V e n e t i a a v e A i n t e r e s a ' l l m p i n g e p e S t e f a n

i n n a i n t e s p r e a c o n s t r A n g e c u a t A t m a i r e p e d e p e T u r c i , f A r 6 l a g

d e a p i e r d e c e v a , p r i n d a r e a u n e i s u m i d e b a n i , c h e l t u i a l à c a r e

p u t e A i n f i e - c e m o m e n t s l s e

a r a t e c a z a d a r n i a , d i n p r i c i n a

u n e i i m p 6 c A r i c u T u r c i i . N e f i i n d d e c i s i g u r i i n p o l i t i c a c e t r e -

b u i a u s A u r m e z e f a t à c u d u § m a n u l l o r , V e n e t i e n i i s e m A r g i n e a u

a i n c u r a j a § i a a t A t à M o l d o v a c o n t r a T u r c i l o r , f A r ä a o s i a r i j i n i

p r i n m i j l o a c e e f e c t i v e .

i d o a r b a n i i e r a u a § a d e r a r i § i d e s c u m p i

p e a t u n c i . T o a t e l a c e r a r & d e a s e o r g a n i z h o l i g 6 i n c o n t r a

T u r c i l o r , s e s i l r a m a s e r ä m a i a l e s d i n c a u z a l i p s e l o r b A n e § t i .

V e n e t i a e r i a p o i u n o r a § c u t o t u l d e c g z u t m o r a l § i p o l i t i c . E a

c A u t à s à f a c 6 d i n r k b o a i e l e c u T u r c i i , d e c a r e t o c m a i e a a v e &

n e v o i e p e n t r u a ' § i a p A r à p o s e s i i l e e i , u n m i l p e e d e c A l t i g § i d e

o f M a l g 5 s 1 r n s c r i s o r i d é s t i i r o i n t i i a V e n e t l e i p e l i n g h p a p a d i n 1 0 s i d i n

4 8 A p r i l 1 4 7 7 . E x a r h u , D o c . , [ p . 6 0 s i p . 5 7 1 O a l t h s c r i s o a r e c a t r e A n t o n i o V e t a d , .

a m b a s a d o r I n U n g a r i a , d i n 1 8 M a r t , M a n a . l E x a r l i u , D o c . X I , p . 6 9 1 R e p r o d u s

I n H u r r a . , D o c . , V I I I p , 1 9 s i 2 0 s i a t r e i a d i n 1 8 M a r t i e i n E x a r h u , n e r e p r o d u s l i

I n H u r m . ( P e n t r u c e ? )

4 3 4

M ' O R L A R O M A N I L O R

 

Page 81: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 81/293

L U F T F L E L I M § T I L T A N C M T i R 0 1 1

8 8

h n b o g i i t i r e . A s a a n d p a p a P i u s a l I I - l e a p r o p u s e s e a l i a n t a c o -

m u n g c o n t r a T u r c i l o r , V e n e t i e n i i p u s e s e r g c o n d i t i i l e u r n a g t o a r e

p e n t r u p a r t i c i p a r e a l o r : s á p u n g e i l a d i s p o z i t i a a r m a t e i a l i a t e

c o r g b i i l e l o r g r a t u i t , î n s à d e o r l e . P e n t r u a r m a r e a

i c o n d u c e r e a

l o r , s g a i b g d r e p t u l a r e t i n e A d e i n d a t g c e l e 1 5 0 . 0 0 0 d e g a l b e n i , '

p e c a r e e i e r a u t i n u t i a ' i d A d r e p t c o n t r i b u t i e i n c a u z a c r e s t i n g , .

a f a r g d e a c e a s t g s u m g s g l i s e m a i d e e i n n a i n t e i n c g 1 . 5 0 0 . 0 0 0

d e g a l b e n i . P a p a I i m u s t r g c u d r e p t c u v A n t c g i n c o n t r a P i z a -

n i l o r s i a G e n o v e z i l o r , a r f i p u r t a t , i n u n i r e c u r e g i

i i m p g r a t i ,

m a r i r g z b o a e p e s o c o t e a l a l o r ; c A n d i n s g t r e b u i a u s g l u p t e p e n t r u

H r i s t o s c o n t r a n e c r e d i n c i o s i l o r , c e r e a u s g f i e p l g t i t i 9 1 . S p i r i t u l

c e l p r e a i n g u s t a l n e g u t i t o r u l u i c a r e v e d e n u m a i b a l m ' i n n a i n t e a

o c l u l o r l u i a p i e r d u t t o t d e a u n a S t a t e l e b a z a t e p e e l . A s a a u ,

c g z u t i n v r e m u r i v e c h i o r a s e l e f e n i c i e n e : S i d o n u l , T i r u l s i C a r -

t a g i n e a ; a s A a c g z u t s i V e n e t i a , s i t o t a s a v o r c g d e A t o a t e a c e l e

S t a t e c a r e v o r p u n e b a n u l m a i p r e s u s d e i n t e r e s e l e l o r p o l i t i c e . '

P r e t u i r e a n e s p u s g a a v u t i e i i n t e o s o c i e t a t e c o r u p t g t o c m a i d i n

c a u z a a v u t i e i e x p l i a f r i s g i n d e s t u l c o n t r a z i c e r i l e p o l i t i c e i v e -

R e t i e n e f a l , g c u e r o i c u l d o m n a l M o l d o v e i . * t e f a n c a r e a v e A c o n -

s t i i n t a s l u j b e l o r e m i n e n t e f g c u t e d e e l p e n t r u c a u z a c r e s t i n g ,

v g z A n d c g i n f r A n g e r e a l u i d e l a V a l e a a l b g f u s e s e d a t o r i t à m a i

a l e s d e p l i n e i p g r A s i r i i n c a r e 1 1 l g s a s e r g t o t i p r i n c i p i i c r e s t i n i , v r o i n d

c a c e l p u t i n l u c r u l s g s e s t i e ,

i s g a r a t e l u m e i c a r e s u n t a d e v g r a t i i

d u s m a n i a i C r e s t i n g t g t e i , t r i m i t e p e u n c h i u l s g u l o a n T a m b l a c

l a V e n e t i a , i n M a i u 1 4 7 7 , c a r e , e x p u n e e u m u l t g a m g r A c i u n e

p r i c i n i l e c g d e r e i l u i * t e f a n ,

i c e r e p e n t r u u l t i m a o a r g c a d o m n u l

s g u s g f i e a j u t a t , i n t r u c A t T u r c i i a c t i m a a r a m e n i n t A c e t g t i l e

s u d i c e a l e M o l d o v e i , C h i l i a i C e t a t e a A l b g . T i m b l a c r o s t i i n

l i m b a s l a v o n g c u v A n t a r e a l u i I n n a i n t e a s e n a t u l u i v e n e t i a n , i n

c a r e s p u s e i n t r e a l t e l e : C A a c e e a c e s ' a I n t A m p l a t n u a r f i i n t e r -

v e n i t , d a c g p r i n c i p i i c r e s t i n i

i v e c i n i i M o l d o v e i n u a r f i t r a t a t

p e d o m n u l s g u a s A p r e c u m a u f g c u t ' o ; d a c g e i n u a r f i c A l c a t

c o n v e n t i i l e

i j u r g m i n t e l e p r i n c a r e s e l e g a s e r g c g t r e e l .

T u s k '

e i l ' a u l g s a t f g r g a j u t o r . i d a c g d u s m a n u l a r f i f o s t s i n g u r ,

I n a t o t a r f i p u t u t l u p t A ; d a r T u r c i i p o r n i s e r g a s u p r a M o l d o v e -

n i l o r i p e M u n t e n i s i p e o o a r d g d e ' M a r i , i n c A t d o m n u l a t a c a t

d e o d a t g d i n t r e i p A r t i , a t r e b u i t s g c , a d g ; a p o i a r m a t a l u i

i l p g r A s i s e I n p a r t e , p e n t r u s c A p A f a m i l i i l e . L u i * t e f a n n u ' i

r g n i g s e s e d e c a t c u r t e n i i , c u c a r e a f g c u t c e a p u t u t , f i i n d v o i n t a ,

l i i i D u m n e z e u d e a ' l p e d e p s i p e n t r u p g c a t e l e s a l e . N u i - a v e n i t

d e n i c g i r i n i c i c e l m a i m i c a j u t o r , i m a i m u l t i d i n v e c i n i i l u i

s ' a u b u c u r a t c h i a r d e c g d e r e a s a s i a t g r e i s a l e i n n a i n t e a n e c r e -

d i n c i o s i l o r . S i n g u r a l u i m A n g A i e r e I n o a s a t r i s t g . s o a r t g a f o s t

m u n a i a m b a s a d o r u l v e n e t i a n ( G e r a r d o ) , c a r e i - a a d u s f g g g d u i e l i

e l Z i n k e I s e n , I I , p . 2 8 5 . C o m p . H i s t o i r e d ' I t a l i e p a r L e o e t B o t t a , t r a f t i t e

p a r M e t i e r , P a r i s , 1 8 4 4 , I , p : = 5 8 7 - v i t r m a

Page 82: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 82/293

8 6

1 8 T O R I A R O M A N I L O R

c a l d u r o a s e d e a j u t o r d i n p a r t e a r e p u b l i c e i , § i a n u m e c a v a f i

a j u t a t d i n b a n i i t r i m i § i i n U n g a r i a . C a e s t e d e c e a m a i m a r e n e -

v o i e c a M o l d o v a c a r e e s t e z i d u l d e a p a r a r e a l P o l o n i e i

i U n g a -

r i e i , s a n u f i e p a r a s i t a , c e l p u t i n a c u m a c a n d T u r c i i s e p r e g a t e s c

a a t a c h C h i l i a § i C e t a t e a A l b a c a r e s u n t t o t c e p o a t e f i m a i

i m p o r t a n t p e n t r u M o l d o v a c h e c a p e n t r u a r e d o b a n d i C r i m e e a ,

c l o u d * c e t a t i d e a t a t a i n s e m n a t a t e , I n c a t n i c i e c h i p d e a o s p u n e

I n c a t e v a c u v i n t e . I n r e z u m a t s f a r § e § t e T a m b l a c , d a c a M o l d o v a

n u v a f i a j u t a t a

s a u T u r c i i a v o r c u c e r i , s a u e a s i n g u r a v a

f i n e v o i t a a l i s e s u p u n e " .

S e n a t u l r a s p u n d e a c e s t u i s t r i g a t d e d e s p e r a r e t o t c u a c e l e

d u l c i c u v i n t e d e s p e r a n t a i n g r a b n i c a j u t o r c a r e d e v e n i s e r a

a c u m a s t e r e o t i p e i n r e l a t i i l e V e n e t i e n i l o r c u S t e f a n c e M a r e 9 2 .

R e p u b l i c a s t a r u i e § t e I n c a ° d a t a p e l â n g a p a p a § i r e g e l e

U n g a r i e i , c a s a n u p a r a s e a s c a p e p r i n c i p e l e m o l d o v a n . M a t e iC o r v i n , s u p a r a t p e n t r u a - M a r a v n a p u s d d e V e n e t i e n i I n s l u j b a

u n u i d o m n p e c a r e U n g u r u l n u p u t e à s ' ä - l s u f e r e , § i a r f i d o r i t m a i

c u r a n d s a l v a d a I n f u n d u l p a n n â n t u l u i d e c a t I n c a p u l C r e § t i n a -

t a t e i , m u s t % c u a s p r i m e p e V e n e t i e n i , c a a r f i l u c r a t t o t -

d e a u n a i n i n t e r e s u l d o m n u l u i r o m a n , s p r e d a u n a U n g a r i e i . R e -

p u b l i c a r a s p u n d e c d r e l a t i i l e s a l e c u M o l d o v a s - a u i n t c m - A a t

p e i n t e r e s u l o b § t e s c a l C r e § t i n a t a t e i § i a l U n a a r i e i i n d e o s e b i ;

c a t o t c e e a a f a c u t , a f o s t i n c u v i i n t a t d e i n s u § C M a t e i , § i c à c h i a r

d a c a n u s ' a t r i m i s l u i S t e f a n h j u t o r u l f r i g a d u i t , a c e a s t a s ' a f a c u t

t o t d i n c a u z a l u i M a t e ' , c a r e a c e r u t s a n u s e d e e b a n i d o m n u l u i

M o l d o v e i . R e p u b l i c a a r m e r i t à d e c i I n a c e a s t a p r i v i r e m a i m n i t

l a u d e § i m u l t d m i r e , d e c a t m u s t r a r e 9 3 .

S i d r e p t v o r h i a R e p u b l i c a . D e § i n u i m p i n s a d e s i m t i m i n t e l c

d u § m a n e § t i a l e r e g e l u i U n g a r i e i , e a s e p u r t a s e , c o n d u s a d e a l t e

m o t i v e , a § a i n c a t s a m u l t ä m i a s c a I n t o t u l f a l a § i d a r n i c i a l u i

M a t e i C o r v i n ; l a g a s e p e S t e f a n I n p ä r a s i r e . A c e s t a , d e § i r e s p i n -

s e s e p e T u r e i , s t a t e a a c u m a C u b r a t e l e c a z u t e i n n a i n t e a d u m a -

" E x a r h u ,

D o c u m e n t e ,

V e n e t i a 8 M a i 1 4 7 7 . E e p r o d u c e r e a t e x t u l u i 5 i I n

I l u r m . , D o c . V I I I , p . 2 3 , c u d a t a 1 4 7 8 . C u t o a t e c 5 d . B o f n l a n ( D o c . l i t i

l e T a n c e l

M a r e , I T , p .

3 4 7 ) s p u n e c á a c e a s t a d a l . 5 a r f i d e p r e f e r a t , n o i c r e d e m d i n c o n t r 5 ,

d e o a r e c e n u p u t e m a d m i t e c a 5 t e f a n s 5 f i a l t e p t a t d o i a n t p e n t r u a s e j 5 l u i d e

c o a t c e ' i a p 5 s A a 5 a d e t a r e s u f l e t u l . T i t i u l a c e s t u i t e x t I n a r h i v a v e n e t i a n 5 e - t e

E x p o s i t i o d o m i n i l o a n n i s L a m b l a c h o o r a t o r ' s

i l u s t r i s d o m i n i S t e p h a n i v a ' .

v o d a e M o l d a v i a e d e

g r e c o i n l a t i n u m t r a n s d u c t a d e v e r b o a d v e r b u m u t j a e g i l

I V I L C C C I . X X V I I d e V I I I M a i " . C i f r a

a n t i l u i s e p o a t e c e l l b i n e , d e a c m e v e r s i a -

n e a c c l o r d o u 5 d a t e . i s l e p o a t e r a i r à d a r e a s o l i e l l u i T a m t , l a c i n g r e c e s t e . C r e c l e m m a l

c u r i l l d , e a l . d B o g d a n , c l s o l i a e r à s a l e " I n s l a v o n e s t e . C o n f u z i a 1 1 a l i e n i l o r a p r o -

v o l i t d i n s c r i e r e a c l r t I I c ä c a r e s a n A n f i I n a n e b i n e c u c e a g r e c e a s c 5 u n c i a l l " .

D . B o . g d a n ( 1 . c . , p . 3 4 7 ) a d a o g e a r g u m e n t u 1 u n o r f r a z e c e n u a n p u t u t f i t r a d u s e

d e c t l t d i n s l a v o n l i l a r n u d i n g r e c e a R e n c a r e p e a l u m ' n u e r t t i n t r e b u i n t a t i t i n c a n

c e l a r i l l e m o l d o v e n e . S o l i a a f a s t d u p 5 c e l e s p u s e s e ' s i t 5 1 c e t i t i t , l a r n u r o s t i t a o r a l .

8 8 E x a r h u ,

  W e n t ,

V e n e t i a 1 4 7 8 , O c t . 2 7 , r e p r o d u s

i I n H u r m . , D o c . ,

V I I I , p . 2 6 .

 

Page 83: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 83/293

U P T R I R I 1 1 1 R T A T A N C l , T i R e 1 1

9 7

n u l u i , o b o s i t p r i n i n s u s i v i c t o r i i l e s a l e . S a n g e l e c e l m a i s c u m p

a l W e i c u r s e s e , s i c u m s p u n e U r e c h e s a m a n t a v i t e j i l o r c e l o r

b u n i p i e n s e " . C i n e p u t e i s a m a i a p e r e M o l d o v a ? n u m a i m a r e l e

n u m e a l d o m n u l u i s a u . C A M m o r m â n t u l s e v a i n c h i d e a s u p r a

l u i , v a v e r i l

i r a n d u l M o l d o V e i d e a p l e c k g r u m a j i i s u b j u g u l

d e o t e l a l i n c h i n a t o r i l o r l u i M o h a m e d , s i c u r a n d d u p a e a v a

v e n i i n t e u n c h i p s i m a i c u m p l i t , s i a c e l a l O r e l u n d e d o m n i a

M a t e i C o r v i n .

4 . P I E R D E R E A C B I L I E I $ 1 A C E T A T E I A L B E

I n s e m n i l t a t e a e e l o r d o u a e e t a t i - p o r t u r i .

T u r c i i d e l a

f n c e p u t u l c h i a r a l l a t i r e i l o r s p r e n o r d , î i a r u n c a s e r a o c h i i a s u p r a

c e l o r d o u a c e t a t i - p o r t u r i a l e t a r i l o r r o m a n e , c a r e a j u n s e s e r a l a

s f a r s i t i n s t a p a n i r e a M o l d o v e i ; c a c i e i s t i e a u c a c u c e r i r e a a c e s t o r

p u n t e a r f i c e l m a i s i g u r m i j l o c d e r e d u c e r e a a c e s t e i t a n , d u p a

c u m o c u p a r e a G i u r g i u l u i s i a S e v e r i n u l u i n e v o i s e p e M i r c e a l a

i n c h i n a r e a s i p l a t a t r i b u t u l u i 9 4 .

A c e s t e c e t a t i e r a u d e o i n s e m n a t a t e c a p i t a l a p e n t r u M o l -

d o v a ;

c a c i C e t a t e a A l b a f a v o r i z a t a p r i n a s e z a r e a e i l a g u r a

N i s t r u l u i c e l u i p l u t i t o r i b o g a t i n a p e , j u c a r o l u l u n u i l o c

d e p r e s c h i m b a r e a c o m e r t u l u i d e u s c a t s i d e m a r e , a s a c a a j u n s e

c u r a n d s u b d o m n i a m o l d o v e n e a s c a , u n p o r t c o m e r c i a l d e i n -

t a i u l r a n g p e t ä r m u l n o r d i c a l M a r e i - N e a r e . A l a t u r e a c u C a f f a

e r a c e a m a i d e s e a m a c e t a t e c o m e r c i a l a d i n a c e l e p a r t i . V e c h e a

c a l e d e n e g a t , d e l a L e m b e r g p r i n R u s i a s i s t r a m t o a r e a d e

P e r e k o p c a t r e C a f f a , f u s e s e p a r a s i t a i i n l o c u i t a c u a c e a m o l d o -

v e n e a s c

r i n C e r n a u t i , S u c e a v a , I a s i , V a s l u i

i C e t a t e a A l b a ,

d e u n e u s o r p e m a r e s e p u t e a a j u n g e l a C a f f a . I n C e t a t e a A l b a

s e i n t a l n i à e x p o r t u l p r o d u c t e l o r m o l d o v e n e , p o l o n e

i

c h i a r

u n g u r e s t i c u i m p o r t u l m ' a r f u r i l o r d e p e s t e m a r e a l e G e n o v e z i l o r

c e m e r g e a u § i e l e n u n u m a i I n M o l d o v a s i i n P o l o n i a c i i i n o r a s e l e

s a s e s t i d i n T r a n s i l v a n i a " 9 5 . C h i l i a a v e a l a r a n d u l e i o m a r e i n -

s e m n a t a t e p e n t r u p e s c a n i l e e i a l e c a r o r p r o d u c t s e d u c e a i n P o -

I o n i a , p e l â n g a c a a c e s t p o r t s l u j i à t o t o d a t a p e n t r u e x p o r t u l

g r a n e l o r c a t r e o r a s e l e c e r c e t a t e d e G e n o v e z i s i d e s c h e l e d e

i m p o r t a l a t u r i c u C e t a t e a A l b a . D e a c e e a a m v a z u t c u m o r a s u l

C h : l i a f u s e s e d e m a i m u l t e o r i i n c e a r t a i n t r e M o l d o v e n i s i M u n -

t e n i : c u m s t e f a n f i u l l u i A l e x a n d r u c e B u n l u a s e m a s u r i p e n t r a

a p a r a r e a C h i l i e i r i d i c â n d i n e a o i n t a r i t n r a ; c u m a p o i s t e f a n

c e l

M a r e n u s t a t u s e l a W a n d i n t a i d e a j e r t f i p e n t r u s t a p a n i r e a e l

p r i e t e n i a l u i V l a d T e p e s , a p o i d e a i n f r u n t à c h i a r f u r i a t u r c e a s c a

p e n t r u a p u n e m a n a p e d â n s a . A m v a z u t a p o i c u m s o l u l l u i * t e f a n

D i M a i s u s , V o l . I I I , p . 9 1 .

9 5 1 . N i s l o r , H a n d e l a n d W a n d e l i n d e r i l l a k l a u , 1 1 9 1 2 , P . 7 .

Page 84: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 84/293

8 8 1 8 T O R I A R O S I A N I I . O R

c e l M a r e l a V e n e t i a , u n c h i u l a u T a m b l a c , n u g A s i a d e s t u l e c u -

v i n t e p e n t r u a a r A t a i n s e m n A t a t e a c e l o r d o u 6 p o r t u r i a l e M o l -

d o v e i , s i I n s o c o t i n t a T u r c i l o r e l e a v e a u o v a l o a r e t o t a t ä t d e

c o v ä r § i t d a r e , i n t r u a t i e n i c e r u l O r b p u n e i n g u r a l u i M o h a m e d

j u d e c a t a a p A n A a n d R o m ä n i i s t A p a n e s c C h i b a s i C e t a t e a A M A

i a r U n g u r i i B e l g r a d u l s ä r b e s c , n u v o m p u t a b i r u i p e C r e s t i n i 9 6 .

T u r c i i u r m a n d a c e s t u i p r i n c i p i u , a m e n i n t a s e r A c e t ä t i l e -

p o r t u r i I n a ' c u m u l t t i m p i n n a i n t e d e d o m n i a l u i S t e f a n c e l M a r e ,

c e e a c e n e v o i s e p e p r e d e c e s o r i i s A i a i n g r i j a s a a l e h a d 9 7 . A p q i ,

d u p A l u p t a d e l a R a c o v a , T u r c i i l e a t a c a s e r ' ä , p e n t r u a a z b u n ä

a d e r e a s u f e r i t A , d a r l o v i t u r a l o r a m á s e s e M a i z b ä n d A . E i

r e i n n o e s e a t a c u l I n 1 4 7 6 t O t a t A t d e f A r A i s p r a v A . S t e f a n d e s t e p t a t

p r i n a c e s t e i n c e r a r i c a r e a m e n i n t a u s t A p A n i r e a c e t A t i l o r s a l e ,

i e a - . m A s u r i p e n t r u a l o r d e i z n o a v A i n f ä r i r e . U r e c h e n e s p u n e

t i l i n a n u l 6 9 8 5 ( 1 4 8 7 ) I u n i e I n 2 2 a I n c e p u t S t e f a n V o d A a z i d i

t e t a t e a C h i n a c a r e s ' a

A v a r § i t i n a c e l a § a n I u l i e I n 1 7 , l a c a r e

M i r o n C o s t i n b a g A d e s a m A a a a d a o s n u m a i o n o u A c e t A t u i e

l a c e l e v e c h i , a c i a l t f e i n a n u a m i n t e l e g e c u m a r f i p u t u t 0 -

- v ä r s i l u c r u r i l e - a s a d e c u r ä n d 9 8 0 i n s c r i p t i e a r a t A i n t o c m i r e a

p o r t e i c e l e i m a r i s u b p A r c A l A b i a l u i L u c a G h e r m a n , i a r o a d o u a

a r a t A a d i c a r e a u n u i z i d d e a p A r a r e s u b p â r a l a b i i D u m a s i

H e r m a n 9 9 .

I n 1 4 8 1 T u r c i l s e p r e g A t i a u a l o v i d i n n o u c e t A t i l e , s i d o m m i l

. d e

a t u n c i a l M u n t e n i e i , T e p e l u § B a s a r a b , v o i à s A a j u t e p e T u r e i

l a a s e d i u l l o r ; d a r S t e f a n i l a p u c a s e i n n a i n t e s i ' i s f ä r â m a s e a t -

m a t a l a R A m n i c u l S A r a t , a l u n g ä n d u - 1 d i n s c a u n s i i n l o c u i n d u - I

e u V l a d C A l u g i l r u l . T e p e l u s r ä m ä n â n d o v e n i a a m e n i n t a r e

p e n t r u S t e f a n , p r i n p u t i n t a a j u t o r u l u i t u r c e s c , d o m n u l M o l d o v e i

c e r e c a m u l t A m i t ä d e l a V l a d C A l u g A r u l p e n t r u I n t r o n a r e a l u i ,

s A l - c e d e z e o c e t a t e C a c i u n a c u t i n u t u l c e o i n c o n j u r à , a c e l _

a l P u t n e i . C r o n i c a P u t n e a n A , c e l m a i p r e c i z i z v o r d i n f e l u l c r o -

, n i c e l o r p e c a r e - 1 p o s e d A m a s u p r a M o l d o v e i , s p u n e a l a a n u l

1 4 8 2 a l u a t S t e f a n V o d A c e t a t e a C r A c i u n a 1 0 0 . U r e c h e a d a o g A

l a a c e a s t A l a c o n i c A a r A t a r e , a a b c i v i S t e f a n V o d A a c o l o p f i n A

a s e s t r ä n g e W i l e t o a t e a d u a n d s i p r e m u l t i d i n b o i e r i i ' f A r e i -

R o m A n e s t i s i a l t i o a m e n i d e f r u n t e d e a c o l o , a p u s p r e a i s A i

b o i e r i s i o a m e n i d e c i n s t e d e a u v o r v i t , § i a u t o c m i t d e a u d e s p A r t i t

- d i n M i l c o v u l c e l M a r e . o p a r t e d e p A r A u c e v i n e l ä n g A O d o b e s t i

9 6 A r h . ¡ s i . , I , 2 , p . 1 1

o f A r k 1 s t . , I , 2 , p . 1 1 .

  L e t o p i s e t e l e , I , p . 1 3 2 . C o m p . m a l s u s , V o l . I I I , p . 1 4 : t ,

  I n s c r i p l i i l e l a L B o g d a t t I n A n a l e l e A c a d . . r o m . , I I , t o m . X V X , 1 9 0 8 ,

p . 3 3 0 , 1 2 0 . C e t i r e a d a t e l o r a d a t n e a t e r ° l a o d e s b a t e r e - I n t r o d - n i 1 T a n o v i c e a m i

a l B o g d a n . C o n o . l i t . , X X X V , 1 0 0 1 , p . 4 6 2 . D e I

1 4 7 9 - 1 4 8 1 5 t e t a n e s t e I n p

n e l t i c e t a t A c o r e s p o n d e n p i c u B r a a o v u l p r i v i t o a r e l a m l a c A r l l e t u r c e a t i . V e i l m a i

M u l t e s c r i . s o r i I n B o g d a n , D o c . l u i . F t e l a n c e l M a r e , I I , p . 3 5 3 - 3 6 0 .

  6 B o g d a n , V e c h i l e c r o n i c i

1 0 6 .

 

Page 85: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 85/293

L U P T E L B 1 1 . 7 1 S T E F A N C U T U R C I I

8 9

s i t r e c e d e ( 1 à i n a p a P u t n e i ,

i a c e l a p A n A a s t A z i e s t e h o t a r M o l -

d o v e i

i P r e i - R o m A n e s t i .

I n s A m a i i n n a i n t e e r à p r i c e f u t r e

a m A n d o u A t A r i l e , c A T a r a - M u n t e n e a s c A v r e a A f i e h o t a r u l s g u

p A n A i n a p a T r o t u s u l u i , i a r M o l d o v e n i i n u o l A s A , p A n A a v r u t

D u m n e z e u d e s ' a t o c m i t a s k s i a l u a t S t e f a n V o d A c e t a - t e a C r A -

c i u n a c u t i n u t c u t o t , c e s e c h e a m A t i n u t u l P u t n e i

i l ' a u l i p i t

d e M o l d o v a s i a p u s p A r c A l a b i i s A i p r e V A l c e a s i p r e I v a n " 1 0 1

D a t a i n s A l a c a r e U r e c h e p u n e a c e a s t A i n t A m p l a r e e s t e a l t a d e

c A t c e a a r A t a t A d e C r o n i c a P u t n e a n A ; a n u m e e l p u n e 1 4 7 5 , I n -

d a t A d u p A i z b A n d a c e a m a r e a l u i S t e f a n d e l a R a c o v a . B a U r e c h e

m e r g e p A n A a c o l o , i n c A t s A p u n A l u a r e a C r A c i u n e i i n 1 3 I a n u a r i e ,

a d i c A t r e i z i l e n u m a i d u p A b A t A l i a d e l a R a c o v a , c a r e s e d A , t o t

d u p à e l , i n 1 0 I a n u a r i e . N u e v o r b a , U r e c h e a r a t 5 c A S t e f a n

u r m A r i s e r i s i p i t e l e o s t i r i t u r c e s t i p A n A l a I o n A s e n i p e S i r e t ; c u

t o a t e a c e s t e a p r e a s c u r t n i s e p a r e t i m p u l i n t r e o b A t A l i e

i c e a -

l a l t à p u r t a t A l a o i n d e p A r t a r e a t A t d e m a r e , c u m e V a s l u i u l d e

C r A c i u n a . I n s f A r s i t U r e c h e s e i n s a l A i n v e d e r a t , c A n d d A p e

R a d u c e l F r u m o s d r e p t d o m n u l . M u n t e n i e i c e l b A t u t d e S t e f a n

l A n g A R A m n i c u l - S A r a t , p e c A n d a t u n c i i n v e d e r a t d o m n i A B a s a r a b

c e T A n A r s a u T e p e l u s . M a i e s t e s i i n c u r c A t u r a c A S t e f a n e s t e

a r A t a t d e U r e c h e , c a b A t A n d u - s e c u R a d u c e F r u m o s l a R A m n i c ,

a c o l o u n d e m a i t A r z i u t o t e l n e s p u n e c A S t e f a n a b A t u t i u c i s

p e T e p e l u s . D i n t o a t e a c e s t e a r e i e s 6 i n t e u n c h i p i n v e d e r a t , c A

U r e c h e a m e s t e c A l u c r u r i l e

i s t r A m u t A l u a r e a C r A c i u n e i s i a t i -

n u t u l u i P u t n e i c u 7 a n i i n a i n t e a a d e v A r a t e i d a t e a a l i p i r e i l o r d e

M o l d o v a , c a r e d a t A n u p o a t e f i a l t a d e c A t a n u l 1 4 8 2 a l C r o n i c e i

P u t n e n e .

S t e f a n c e M a r e , v A z A n d c A i n z a d a r s c h i m b A m e r e u d o m a i i

i n M u n t e n i a , p e n t r u a g A s i p e u n u l , d i n o r i c e c a s A a r f i e l , c a r e

s A ' i f i e c r e d i n c i o s

i s A ' i a p e r e i n t e r e s e l e , i e a m A s u r a d e . a s e a s í -

g u r a l a i n t r o n a r e a l u i V l a d C A l u g A r u l , i n t i n z A n d h o t a r u l M o l -

d o v e i p e s a m a a c e l u i m u n t e a n . C u a t A t a c A s t i g s e a l e g e A s i e l ,

d i n s A n g e l e

i o s t e n e a l a c h e l t u i t A p A n A a t u n c i , p e n t r u a a d u c e .

M u n t e n i a i n a p e l e p o l i t i c e i s a l e . S i . e l l u c r a s e c u i n t e l e p c i u n e

c A c i p u t i n t i m p d u p A i n t r o n a r e a l u i V l a d C A l u g A r u l , a c e s t d o m -

n i t o r l u n e c A s i e l p e p o v A r n i s u l f a t a l a l i n c h i n A r e i c A t r e p u t e r e a

t u r c e a s c A c a r e s e a r A t A p e f i e c e z i m a i s t r a s n i a s i m a i p o r u n -

c i t o a r e , i a t r A g e A , c a f o c u l p e m u s c u l i t e , p e d o m n i i m u n t e n i ,

s p r e a l e f r i g e a r i p e l e .

' " U r e c h e L e t o p i s e t e , I , p . 1 2 8 . D 1 U t p e d a t ( C a n a . l i t , . X X X V I I , 1 9 0 3 , p .

5 2 5 ) n i s e p a r e a m e r g e p r e a d e p a r t e , c A n d a d m i t e o I n t r o n a r e a l u i T e p e l u § § I o

n o u A p r i b e g i r e a l u i V i e d C 5 l u g A r u l i n A r d e n , p e b a z a s c r i s o r i l o r a c e s t u i a , c a r e

a u n t n e d a l a t e § I p e b a z a u n u i d o c u m e n t d i n 2 3 M a r t i e 1 4 8 2 ( i n e d i t l a A r h . S t a -

t u l u i , M â n ä s t l r e a S n a g o v . P a c h e t 2 , d o c . I ) , a l a r u i a d a t i t o I n d r e p t e a z i i d - s a .

E s t e a m e r g e p r e a d e p a r t e I n

i s t o r i e t r e b u e s t i f i m f o a r t e b A g i i t o r l

d e s e a m i i I n s t a b i l i r e a f a p t e l o r p e a c e a s t A c a l e .

Page 86: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 86/293

9 0

1 8 T O R T A R O M A N I L O R

U r e c h e a n u m e , c h i a r a t u n c i c a n d v o r b e s t e d e s p r e I n -

t r o n a r e a l u i V l a d C A l u g á r u l d e c A t r e * t e f a n , a d a o g e , e a a c e s t a

s ' a a p u c a t a p o i d e a f A c u t v i c l e s u g a s u p r a l u i * t a m ' V o d A ,

p e n t r u c A d A d u s e a j u t o r T u r c i l o r , c a n d a m e r s d e a l u a t c e t A t i l e

s i a p r A d a t t a r a 1 0 2 . I m p A r t A s i r e a l u i V l a d l a l u a r e a c e t A t i l o r l u i

t e f a n d e c A t r e T u r c i s e a d e v e r e s t e s i d e C r o n i c a P u t n e a n A ,

c a r e a r a t A c A i n 1 4 8 4 I u n i e 1 4 a v e n i t i m p A r a t u l t u r c e s c B a i a z i d

C u V l a d V o e v o a u l U n g r o - V l a h i e i d e a l u a t c e t a t e a C h i l i e i ;

i n

5 A u g u s t l u a t - a u

i c e t a t e a A l b A 1 0 3 ; i a r L e t o p i s e t u l d e l a B i s -

t r i t a m a i p e l a r g z i c e , c A I n a n u l 6 9 9 2 ( 1 4 8 4 ) v e n i t - a u T u r c i i

l a c e t a t e a C h i l i e i , I m p r e u n A c u e i I n a j u t o r a c e l a f u r i s i t c A l u g A r

V l a d V o e v o d c u M u n t e n i s i a l u a t c e t a t e a , I u l i e i n 1 4 ( n u I u n i e ,

c a I n C r o n i c a P u t n e a n A ) , f a t e ° M i e r c u r i , p e v r e m e a p a r c A l a -

b i l o r I v a s c o s i M a x i m . I n t e a c e l a s a n , A u g u s t 5 , M i e r c u r i , l u a t - a u

C e t a t e a A D A I n v r e m e a p a r c A l a b i l o r G h e r m a n i O a n A 4 . I m -

p A r t A s i r e a l u i V l a d C A l u g A r u l l a l u a r e a c e t a t i l o r e s t e a r A t a t ä

d e I n s u s i B a i a z e t i n o s c r i s o a r e d i n 2 A u g u s t 1 4 8 6 c a r e R a g u -

z a n i I n c a r e l e s p u n e c A a j u n s e s e l a o c e t a t e a l u i * t e f a n n u m i t ä

C h i l i a u n d e v e n i H a n u l c u T ä t a r i i i M u n t e n i i 5 . F l o r e n t i n u l

A n d r e a C a m b i n i c o n t i m p o r a n i m p r e j u r k e i , r a p o r t e a z A a s t f e l

l u a r e a a c e s t o r d o u 6 c e t A t i d e T u r c i , d u p à m ä r t u r i s i r e a u n u i I t a -

l i a n , d e c a r e s t i m c A e r a u m u l t i I n a c e s t e o r a s e : D o m n u l M o l -

d o v e i , c u n o s c a n d u - § 1 p u t e r i l e p r e a p u t i n e , t r i m i s e c A t r e B a i a z e t

a m b a s a d o r i c a s ' A c e a r A p a c e . B a i a z e t i i p r i m '

g r a t i e s i s e i n -

d u p l e c 5 f A r A g r e u t a t e a i n c h e i à u n t r a t a t p r i n c a r e p r i m i à s u b

o c r o t i r e a s a p e d o m n u l m o l d o v a n , s u b c o n d i t i a u n u i t r i b u t a n u a l .

A p o i t r e c a D u n k e a f A r A z A b a v A i p A s i c u o a s t e a p a n A l a l o c u l

u n d e 1 1 a s t e p t a f l o t a , I n f a t a C e t ä t e i A l b e . B a i a z e t i n s A ( l a n d

v o i e l a a i s ä i s A p r a d e t a r a , i v A z a n d c c e i d i n l A u n t r u n u s e

m i s c A , h o t A r i a a p r o p i a a r m a t a d e p e m a r e , s i d e o d a t A i n c o n -

j u r A o r a S u l ( C e t a t e a A l b A ) , d e p e a p A s i d e p e u s c a t ,

s t r a n s e

a s h i n c a t n u s e p u t e à a d u c e s a u s c o a t e n i m i c d i n e l . V A z a n d p e

l o c u i t o r i c e r b i c o s i i n v o i n t a l o r d e a ' l a p k a , p r e g A t I a r t i l e d a ,

i n c e p t i a b a t e z i d u r i l e d i n m a i m u l t e p A r t i i n t i m p d e m a i

m u l t e z i l e , d ' A r a m a n d d i n z i d u d a t a t a e a t s o c o t i à c A o a m e n i i

v o r p u t e i i n t r a d e s t u l d e l e s n e . E l p o r u n c i a s a l t u l ,

i c o l o a n e l e

s a l e i n t r a r A u n a d u p 6 a l t a p r i n s p k t u r i l e f A c u t e . O a m e n i i . c e i

d i n l A u n t r u 1 i f á c u s e r A i n r u i n e l e z i d u r i l o r a p A r A t u r i f o a r t e I n -

s e m n a t e , c u v a l u r i ,

i c u s a n t u r i f o a r t e a d a n c i , a s a c A l a i n t r a r e a

T u r c i l o r , p r i n r u p t u r A , i n d a t A s e I n c A e r a r A c u

g a n d u ' i i n n a p o i c u m a r e v a r t u t e , s e a p A r a u c u s ä g e t i , p a r i i p i e t r e ,

p u r t a n d u - s e c u g a l a i n i m A I n e a t r A n i r A i o m o r a r a u n f o a r t e m a r e

I f s L e l o p i s d e l e , I , p . 1 3 2 .

t o s

I . B o g d a n

C r o n i c i l e r e c h i m o l d . , p . 1 9 7 .

t 8 4 I . B o g d a n

C r o n . i n e d i t e . p . 5 8 -

l e g M o n . H u n g . h i s t . , a c t a e x t e n t , V I , p . 3 6 - 3 7 .

 

Page 87: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 87/293

n u m A r d i n I m p r e s u r g t o r t , g o n i n d u ' i d e m a i m u l t e o r i a f a r l . D a r

v r A j m a s i i a v A n d o s t i l e n u m e r o a s e , l e s n e s e r e I n n o i a u , i v e n i n d

f ä r ä I n c e t a r e c u p u t e r i p r o a s p e t e , n u d a u l o e d e r e p a u s l a n e o n -

j u r a t i . B a i a z e t d o r i n d s ' A s c a p e c a t v a p u t e à i o a m e n i i

i l o c u l ,

s e h o t A r l s A I n c e r c e d a c à n u v a i z b u t i a ' i a d u c e c u i n v o k e s l s e

¡ a s e d e I n d A r A t n i c i a l o r ; l e M a t s e m n c A v r e a s A l e v o r b e a s c A ,

l e t r i m i s e u n s o l c a r e s ' A l e s p u n A , c A T u r c i i v i n c u h o t A r i r e

a n u s e l ' A s a p A n A n u v o r l u à l o c u l ,

i c ä d a c A o v o r f a c e p r i n

v o r d a c e t a t e a I n p r a d ä ' ,

i n u v o r i e r t à n i e l v A r s t a , n i c i

s e x , i c à t o t i v o r f i d a t i m o r t e i ; i a r d a c A s e v o r s u p u n e d e b u n 5

v 6 i e , I v o r p r i m i f A r A a l e v t i t A r n a a v e r e a s a u p e r s o a n e e . C e t l -

t e n d p r i m i r ' A p r o m e r i l e s i s e s u p u s e r A " 1 ° 6 .

I n a c e a s t A r e t i e t r e b u e d e o s e b i t e d o u A p A r t i : i n t a i , p o -

v e s t i r e a I t a l i a n u l u i d i n

C e t a t e a A b A , m a r t o r u l o c u l a r , c a r e

r a p o r t e a z A l u i C a m b i n i c e l e v A z u t e d e e l ; a c e a s t A p a r t e e s t e v r e d -

n i c A d e c e a m a i d e p l i n A I n c r e d e r e . I n t r o d u c e r e a I n s A a p o v e s t i r e i

I n c a r e s e v o r b e s t e d e s p r e I n c h i n a r e a l u i S t e f a n s i a M o l d o v e i

c A t r e T u r c i , c u c o n d i t i a p l ä e i u n u , t r i b u t , e s t e u n a d a o s a l s c r i i -

t o r u l u i f l o r e n t i n , c a r e r e p r o d u c e p o v e s t i r e a I t a l i a n u l u i . S e v e d e

c à a c e a s t A p o v e s t i r e e s t e o c u n o s t i n t A p o s t e r i o a r A , d o b A n d i t A

d u p à c e M o l d o v a s e I n c h i n a s e i n t r a d e v A r T u r c i l o r , s u b B o g d a n

f i u l l u i S t e f a n ( 1 5 1 3 ) , c A c i s c r i e r e a l u i C a m b i n i a p a r e t o c m a i

I n 1 5 3 7 , d o u ' A z e c i

i p a t r u d e a n i d p A I n c h i n a r e a M o l d o v e i .

C A t d e p u t i n s e p o t r i v e s t e ¡ m g a c e a s t A s t i r e c u r e s t u l a r A t A r e i ,

s e p o a t e v e d e ä d i n d e p l i n a l i p s 6 d e l e g A t u r l f a r e a c e s t e d o u g .

e v e n e m e n t e ; c ä c i d a c A M o l d o v a s e s u p u s e s e T u r c i l o r , a t u n c i

c e n e v o i e - a v e a u e i s 5 m a i a s e d i e z e c e t A t i l e e i ? A c e a s t 5 s i m p l A

I n t r e b a r e s e v e d e c A n u p u

s c r i i t o r u r e l a t i e i , c e e a c e n e

I n d r e p t A t e s t e a d e s f a c e s i a a e r , T d i n e a n u m a i p a r t e a L t o r i c A ,

s i a r e s p i n g e p A r e r e a i n d i v i d u a l A .

S i I n a c e a s t A r e s t r i s t e , S t e f a n c e r u s e a j u t o r l a p u t e r i l e v e -

c i n e ; l a V e n e t i a d u p A c A t s e v e d e n u s e m a i I n d r e p t a s e , c A c i a c e a s t 5

p u t e r e I n c h e i a s e p a c e c u T u r c i i I n 1 4 7 9 , s i S t e f a n c a r e n u f u -

s e s e a j u t a t I n t i m p u l c A t . V e n e t i a a v u s e s e i n t e r e s a o f a c e , c e m a i

p u t e i e l s A s p e r e z e a c u m a ? E l s e I n t o a r s e d e c i c A t r e C a z i m i r

a l I V - l e a r e g e l e P o l o n i e i . A c e s t a I n s A s e p r e f A c h a s e i n t e r p u n e

p e n t r u e l l a p r i n c i p e l e L i t v a n i e i , p e n t r u c a s A a j u t e I m p r e u n l

p e d o m n u l M o l d o v e i , s t i i n d b i n e c A d u c e l e v a r e f u z à , i a t u n c i

s i e l v a f i s c A p a t d e a o f a c e . M a r e l e d u c e r A s p u n s e I n t r ' a d e v A r ,

l e s A r h . I s l . , I , 2 , p . 5 3 - - 5 9 . S u l t a n u l B a l a z e t i n s c r i s o a r e a l u i c A t r e r e c t o r u l

d e R a g u s z a , t r a d u s A d i n H u i l a s l a v o n A t n l a t i n e s t e , d i n 2 O c t . 1 8 1 9 , i n M o n . H u n g .

h ' v l . a c l a e s l e r a , V I , p . 3 7 , r e i r t A n d u - i - s e h i s t r e a c e t A t i l o r , s r u n e a e s p r e C h i l l y , l a

q u a l e c h i a v e e t p o r t a a d t u t t o I l p a e s e d e A i o l d a N i a e t O n g : r i a " , s i d e , s p r e M o n -

c a s t r u : , . l a q u i l l e c h l a v e e t p o r t a e d t u t t o l o p a e s e d e P o l o n i a , R u 4 l a , ' f i s t u l a

d e t u t a M a r e M a g i c r e " . V e z i o m u l t i m e d e a l t e i z v o a r e a m p r a c A d e r e l c e t l i t i l o r

n N . l o r g a , C h i l l e s I C e l a l e a A l b a , p . 1 5 6 s i u r m .

I . U P T F L E X I R T R F A 1 1 0 1 7 T U R 0 1 1

9 1

Page 88: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 88/293

9 2

1 8 T O R I A R O I A A N I L O R

c a M o l d o v a a r f i p r e a d e p a r t e 1 0 7 C r a i u l U n g a r i e i I I a j u t a c u

a t a t m a i p u t i n c u c a t i n c h e i a s e p a c e c u T u r c i i I n 1 4 8 3 , u l l e i n d

s a c u p r i n d a i n e a § i . f a r a l u i , M o l d o v a . E l s e p r e f a c e n u m a i c a t

a s e s u p a r a , p r o t e s t a n d l a T u r c i c o n t r a i n t r e p r i n d e r e i l o r d e a

c u c e r i d o u a c e t a t i d e l a g r a n i t a M o l d o v e i , t a r a c e s e t i n e d e

r e g a t u l n o s t r u 1 0 8 M a t e i a r a t a m a i t a r z i u , c a i n m o m e n t u l a n d

s e p r e g a t i a a m e r g e I n a j u t o r u l l u i * t e f a n , a f l a s e c a c e t a t i l e c a -

z u s e r a 1 0 0 .

.

* t e f a n e r a d e s p e r a t p e n t r u p i e r d e r e a c e t a t i l o r s a l e . * t i e à

e l a d e a c u m a T u r c u l p u s e s e p i c i o r u l i n t a r t ' ' , § i . c a d a c a e t c

r a m â n e a u a l e l u i , n e a t a r n a r e a M o l d o v e i e r a g r e u a t i n s a . N u

e r a d o a r n u m a i i n f r a n g e r e a u n e i o § t i r i c a l a V a l e a A l b a , c i e r a

i m p l a n t a r e a T u r c i l o r i n c o a s t a M o l d o v e i , m u § c a t u r a c e a m a i

s i m t i t a * i m a i u s t u r a t o a r e c e s e p u t u s e f a c e W e i l u i * t e f a n ,

c a a c e a a b a l a u r u l u i I n c o a s t a l u i L a o c o o n . § t e f a n s t a r u i d e c i

n u m a i d e c a t p e l â n g a C a z i m i r , c a s a ' i d e e a j u t o r s p r e r e c u c e -

r i r e a l o r , d a c a n u ' i d a d u s e a t u n c i c a n d p u t e a s a l e a p e r e . P e n t r u

a d o b a n d i a c e s t a j u t o r n e a p a r a t , * t e f a n s e h o t a r a § t e s a f a c a . u n

m a r e a c t , i n c h i n a r e a p e r s o n a l a r e g e l u i P o l o n i e i , s a ' i m u l t a r i l i a s c a

I n s f a r § i t z a d a r n i c i a § i f a l a c a r e d e v e n i s e r a t o t m a i m a r i § i m a i

s t a r u i t o a r e , c u . c a t l u c i s e m a i v i u p e c e r u r i s t e a u a l u i * t e f a n

c e l M a r e . D o m n u l M o l d o v e i , s e h o t a r I , i n a c e a s t a g r e a i m p r e j u -

r a r e , a j e r t f i - W e i s a l e § i c e e a c e a v e a m a i s c u m p l a s u f l e t u l

s a u , v r e d n i c i a l u i p e r s o n a l % § i . s a p u n a e l g e n u c h i u l I n p a r n a n t

i n n a i n t e a u n u i r e g e c e e r a d e p a r t e d e a a j u n g e l a g e n u c h i l e s a l e .

P o l o n u l I n s a I m p i n g e c h i a r d e l a i n c e p u t u m i l i r e a l u i * t e f a n

p a n a l a c e l e d e p e . u r m a m a r g i n i , n u m i n d u ' l i n s a l v - c o n d u c t u l

p e n t r u m e r g e r e a l u i l a C o l o m e e a p r i e t e n u l § i s l u g a n o a s t r A

l o a n * t e f a n p a l a t i n u l M o l d o v e i , e p i t e t c e n u i ' l ( M u s e n i c i

o d a t a p a n a a t u n c i 1 1 0

t e f a n s e d u c e d e c i l a C o l o m e e a § i . I n 1 5 S e p t e m v r i e s a v a r -

§ e § t e d e p u n e r e a j u r a m a n t u l u i . * t e f a n c o n v e n i s e c u r e g e l e a

p r e s t a j u r a m a n t u l i n c o r t , i n n a i n t e a n u m a i a m a r i l o r d r e g a t o r i ;

i a r ä c o r t u l , d u p a p i l d a i m p a r a t u l u i R u d o l f c a r e l e a § a l u c r a s e

I ,u O t o c a r r a i u l c e l s u m e t a l B o e m i e i , d i n i n t o c m i r e a l u i c e a

d e P o l o n i

c u t a , t o c m a i c a n d j u r a , a , c a z u t , . § i , * t e f a n c e l t e

i n v i n s e s e

a i I n n a i n t e p e a t a t i a c r a i , s ' a v a z u t i n g e n u c h i n d

i n n a i n t e a l u i C a z i m i r 1 1 1 S e v a z i i § i . a t u n c i , c a d e a t a t e a o r i i n

l u m e , i n g e n u c h i n d v i r t u t e a i n n a i n t e a s l a b i c i u n e i § i . m e r i t u l a d e -

v a r a t I n n a i n t e a s p o i e l e i . D a r s t e f a n M A A . t r e a c a § i a c e s t p a h a r ;

c r e d e i c a c u d a n s u l § i - a p l a t i t , d e § i s c u m p , a j u t o r u l c e r u t . C e

1 0 . 7 t r a c a r u l , I I I , p . 8 3 - 8 4 .

1 4 8 R e g e l e M a t e i d a r e S u l t a n u i 1 4 8 4 , H u r m . , D o c . , I I , 1 . p . 1 6 .

l e e I o r g a . , A c t e

F r g . , I I I , p . 1 0 4 .

3 , 4 9 L o r g z , C h i l t a i C e l a t e a A I M , p . 1 6 8 .

l u I o a c h i m C u r e u , A n n a l e s S i l e s t c a e , p . 1 0 4 , a p . ; l i n e a l , I I , p . 7 8 - 7 9 .

 

Page 89: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 89/293

L U P T I B L I S L U I O T I R P A N C U T U R U l l

t r e b u i s a r e s i m t a d o i n n u l " M o l d o v e i , c h i d r e g e l e o r d o n a

u r m e z e , n u m a i u n e i t r u p e d e 3 0 0 0 d e c a l a r e t i ?

' V a z a n d S t e f a n a j u t o r u l c e l a t a t d e s u b t i r e d o b a n d i t d e

l a P o l o n i , t r i m i t e d u p a a l i a n t a l a i n d e p a r t a t a M o s c o v a , i n s o l i e

p e b o i e k é l s à u l o a n T u r c u l . T a r u l M o s c o v e i r U p u n d e p r i n o

o a l t a a m b a s a d a i n f r u n t e a c k e i a s e a f l a F e d c o ; d a r i n t r u a k a

. p a r e a s e f i m a r g i n i t r e l a t i i l . d e a t u n c i f a r e R u s i s i R o m a n i .

R u s i i c a r e e r a u n c a m a i d e p k t a t i c l e a t L i t v a n i i , n u p u t u r a

s a v i l l a I n s p r i j i n u l l i d S t e f a n . E i t r i m i t i n s a o s o l i e l a C a z i m i r ,

i n d e m n a n d u ' l s a n u l a s e p e S t e f a n i n p a r a s i r e , l a c a r e P o l o n u l

r a s p u n d e , I n t o c m a i p r e c u m a m v a z u t p e M a t e i C o r v i n r a s p u n -

Z a n d p a p e i , c a a c e a s t a o v a f a c e c u a t a t a m a i p u t i n , c u c a t S t e f a n

e s t e v a s a l u l l u i 1 1 2 S t e f a n p l e a c a i t h p o t r i v a T u r c i l o r , d e s i s l a b

p r e g a t i t c u m i c a l u i o s t i r e ,

i i m p r e u n a n d o a s t e a c e a s t r a i n a c u

a s a , p r e m u l t e l o c u r i a s m i n t i t p e T u r d , d e l e - a u c a u t a t a i e s ì

d i n t a r a , l a r c e t a t i l e C h i l i a

C e t a t e a A l b a n u l e - a u p u t u t s c o a t e

d é l a e i " 1 1 2 .

' I n a n u l 1 4 8 6 S t e f a i i l o v e s t e d i n n o u C e t a e a A l b a ; p u t e r i l e

s a l e B i n d i n s a n e i n d e s t u l a t o a r e , e l e s t e r e s p i n s d e l a a s e d i u l e i 1 1 4 ,

d u p a a c e a s t a u l t i m a i n c e r c a r e , s e h o t a r a s t e , c u m o a r t e a i n

s u f l e t , a p a r a s i a c e s t e c h e i a l e t a r i l o r r o m a n e i n m â n i l e

U r m a r i l e l u a r e i C h i l i e i s i a C e t a t e i A l b e d e c a r e T u r c i s e

a r a t a r a i n d a t a p r i n r e p e t a t e l e p r a d k i p e c a r e T u r c i i , c a v u l t u r i i

d i n c u i b u l l o r , - l e r e p e z i a u a s u p i . a M o l d o v e i . U r e c h e p o m e n e s t e

I n d o n a r a n d u r i d e u n u l H r o i o t c a r e a r f i n a v a l i t i n M o l d o v a c u

o s t i r e t u r c e a s c a s p r é p r a d a , f i i n d i n c e a d e p e u r m a n a v a l i r e

b a t u t

j u c i s d e § t e f a n . I n t r e a c e s t e d o u a e x p e d i t i i c a d e o a l t a

a l u i . M a l c o c i u , i a r a s i b a t u t d e S t e f a n . L u p t a i n t a i c u H r o i o t

S e f a c e i n 2 9 S e p t e m b r i e 1 4 8 5 ; a c e a c u M a l c o i u i n 1 6 N o e m b r i e

i a r a d o u a c u H r o i o t i n 4 M a r t i e 1 4 8 6 . C r o n i c a P u t n e a n a d a l u i

H r o i o t n u m e l e d e H r o m o t § i ' l

f a c e s a v i a i n 1 4 8 5 , p a n a l a

S u c e a v a , a d u s d e T u r c i s p r e a f i p u s i n d o m n i e . I n a d o u a e x -

p e d i t i e d i n 1 4 8 6 , a c e s t H r o m o t v i n e t o t c u T u r c l i , i n s a e s t e b a t u t

ç i u c i s ; c a t d e s p r e M a l c o c i u , p e c a r e I l i n s o t e s c t o t T u r c i i , a c e a s t a

c r o n i c a p u n e v e n i r e a l u i p r i n M o l d o v a c a t r e P o l o n i a t o c m a i

1 4 9 8 . O r i c u m a r f i i m p r e j u r a r i l e , s e v e d e c a T u r c i i î i M u m %

d i n M o l d o v a u n l o c a s d e p r a d a , i c a . S t e f a n s i c u o a s t e a l u i

t r e b u i a u s a s t e e n e c o n t e n i t c u a r m a i n M a n i , s p r e a p a r i t a r a .

1 1 1 U r i c a r u l , I I I , p . 8 4 - 8 6 .

1 1 2 U r e c h e I n L e t o p i s e ( e , I , p . 1 3 4 .

1 1 4 S 2 r I s e a r e a a m b a s a d o r u l u l p o l o n d i n l i n g e r i e c a t r e r e g e l e s i t u , d i n 1 9

l u l i e 1 4 8 6 , I n M o r t . H u n g . h i s t . , t i d e e z t e r a , V I , p . 1 3 5 : S t e p h a n ° v a y v o d a d e -

s i d e r o s o d e h a v e r e l s u o , n o n e x p e c t a t a l a o p e r a t i o n e d e l o r a t o r e n e I I p r e p a r e -

m e n t i r e g i i , a s s a l t o c u m a l c u n e g e n t e A f o n c h a s t r o , d o v e u s s i t l I T u r c h l e r a n o

a l l a c u s t o d i a d e q u e l l o s e g u i t o , c h e d a p o y u n a s t r a g e d a l u n a p a r t e e t d a l a i t r a ,

r e i n f e c t a S t e p h a n o c o n v e n e r i t r a r s i " .

Page 90: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 90/293

I S T O R I A R O M A N I L O R

l a t g p e n t r u c e S t e f a n c e M a r e s e t e m e a a - a t d e t a r e d e a p i e r d e

c e t g t i l e s a l e , s i ' s i d g d u s e s i l i n t i a s a , d e u r i e s e s p r e a l e p g s t r à ,

L e u n c l a v i u s n e s p u n e u r m g t o a r e l e a s u p r a e x p e d i t i e i l u i

M a l c o c i u : A l i C h a d u n u s s a u p a s a E u n u c h u l , B e g l e r b e g u l R u -

m e l i e i e u r o p e n e , a n g v ä l i t c u a r m a t a p r i n V a l a h i a i n C a r . b o g d a n i a

( M o l d o v a ) c u 3 0 s a u 4 0 d e m i i d e o a m e n i s i a d e v a s t a t a c e a r e g i u n e

c u f l a c g r i

í f o e , s i c a r e s f g r s i t u l l u i R a m a z a n 1 4 8 6 s e i n t o a r s e

l a A d r i a n o p o l e . F r a t e l e i n s g a l u i A l i B e g M i h a l o g l u , B e a l e r -

b e u l h u m e l i e i e u r o p e n e , a l c g r u i n u m e e r à I s k e n d e r B e g M i -

h a l o g l u , d e a s e m e n e a

i B e l B e g M a l c a z o g l u ( M a l c o c i u ) i n t r a n d

i m p r e u n g c u a r m a t a i n C a r a b o g d a n i a , a u d e v a s t a t d e d o u g

s i d e t r e i o r i t o a t g r e g i u n e a , i n t o r c â n d u - s e c u p r g z i

i b o g g t i i " 1 1 5 .

C g t d e s p r e H r o i o t s a u m a i b i n e H r o m o t , n u m e l e s u e s t e

s l a v o n , s i v i n e d e l a h r o m , - - - - s c h i o p . C u t o a t e a c e s t e e l p u t e a f i p u r t a t

d e u n c a p t u r c , i n t r u a t m a i m u l t i C r e s t i n i , . m a i a l e s S l a v i , S l u -

j i a u d e p e a t u n c i i n a r m a t e l e m u z u l m a n e . N u e s t e d e a d m i s c g

e l s g f i f o s t s e f u l a c e l o r m e r c e n a r i b o e m i c a r e a t a c a s e r g p e S t e f a n ,

c â n d c u j u r g m A n t u l s g u i n P o l o n i a ,

p r g d a s e r g , d a r c a r e

f u s e s e r g p r i n s i

i p e d e p s i t i c u m o a r t e a d e r e g e 1 1 8

c g p i a c e s t i a

e r a u n i s t e h o t i , n u o a r m a t g , p r e c u m e s t e a r g t a t g t r u p a l u i

H r o m o t .

M o l d o v a e l - A s t i r b i t g ; n i c i a s a l u g S t e f a n n u i n c e t g d e

a l u p t à p e n t r u n e a t a r n a r e a e i ,

i i n a c e a s t g i n d g r g t n i c i e d e a r e -

f u z A c u o r i c e p r e t j u g u l d e p e g r u m a j i i s g i , s t g m g r i m e a l u i

S t e f a n .

D o m n u l M u n t e n i e i , C g l u g g r u l n u s e m u l t A m i s e n u m a i c u

i m p ä r t g s i r e a l u i l a c g d e r e a c e t g t i l o r . E l m a i a m g r e s t e s u f l e t u l

l u i S t e f a n t o c m a i i n m o m e n t u l c e l m a i g r e u a l v i e t e i l u i , a t u n c i

c â n d s t r a w d e g â t d e n e v o i a n e i n d u p l e c a t g s e h o t g r i s e a m e r g e

i n p e r s o a n g l a C o l o m e e a

t o c m a i a t u n c i V l a d C g l u g g r u l s e

u n e s t e c u c e i d o i c a p i d e b a n d g t u r c i p e n t r u a p r g d à M o l d o v a .

C u c â t g a m g r g c i u n e t r e b u i s g r a b d e S t e f a n a c e s t a j u t o r d a t

d u s m a n i l o r s g i , d e u n d o m n e e l d a t o r i à t r o n u l , m a i a l e s a e r à

I n n e p u t i n t g d e a - s i r g z b u n A e l c a r e n u r g i n g s e s e O n g a c u m a

d a t o r n i m g n u i c u p l a t a c u v e n i t g f a p t e l o r l u i

m A p . P i c o t , C h r o n i q u e d ' U r e c h i , P . 1 7 0 .

l i s M i e h o v s k i , A r h .

i s t . ,

I , 2 , p . 3 7 . C o m p . P i c o t , C h r o n i q u e d ' U r e c h i ,

p . 1 6 9 .

 

Page 91: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 91/293

C E I D E P E U R N I A . A N I A I D O M N I E I

L U I

1 . L U P T E L E C U P O L O N I I

I n 1 4 9 0 m o a r e r e g e l e U n g a r i e i M a t e i C o r v i n . S e i e a u l a

l u p t a d e l a m o s t e n i r e a U n g a r i e i r e g e l e V l a d i s l a v a l B o e m i e i

i m p g r a t u l M a x i m i l i a n I . Z a p o l i a v o e v o d u l A r d e a l u l u i , O r l a n d c u

V l a d i s l a v , I m p a r a t u l p e n t r u a - i g a s i o c o n t r a p o n d e r e , c a u t a a l i a n t a

l u i S t e f a n ,

i s p r e a f i p r i m i t e p r o p u n e r i l e s a l e d e S t e f a n , i n t e r -

v i n e p e l a n g a e l p r i n c u s c r u l a c e s t u i a , l o a n V a s i l i e v i c i , t a r u l

M o i c o v e i . l o a n r g s p u n d e s o l i e i l u i M a x i m i l i a n , a s p r e

c e r e a i m p g r a t u l u i v a f i m i j l o c i t o r l e g a t u r e i s a l e c u d o m n u l M o l -

d o v e i 1 I n u r m a a c e s t e i m i j l o c i r i v e d e m p e i m p a r a t u l s c r i i

l u i S t e f a n c a I i d ä d e p l i n e p u t e r i a s u p r a T r a n s i l v a n i e i p a n a l a

v e n i r e a s a ,

i t o t o d a t g e l s o m e a z g , p r i n u n o r d i n d i n 1 1 A u g u s t

1 4 9 0 , p e n o b i l i i , c o m i ü

i o r a s e l e d i n T r a n s i l v a n i a c a s a r e -

c u n o a s c a a u t o r i t a t e a d o m n u l u i m o l d o v e n e s c , s p u n a n d i n t r e

a l t e l e i n a c e l o r d i n , c a d e a c e e a a m t r i m i s l a i l u s t r u l S t e f a n v o e -

v o d u l M o l d o v e i , c r e d i n c i o s u l n o s t r u M A L c a s á s p r i j i n e d r e p -

t a t e a n o a s t r a

i s a n e a j u t e c a p e d o m n u l s u i a l U n g a r i e i ,

i - a m c e r u t c a s á v à p r i m i a s c g p e v o i p e t o t i c a r e m g r e c u -

n o a s t e t i c a n e t a g a d u i t u l v o s t r u s t g p a n , s á v g p u n a s a f a c e t i

j u r g r a n t u l d e c r e d i n t a i s á v a a p e r e c u a r m e l e i c u p u t e r e a

c a p e c r e d i n c i o s i n o s t r i i u b i t i , p a n g c a n d v o m v e n i n o i

d u p á c u m s p e r g m i n c u r a n d , l a v o i , p e n t r u c a r e v a s f a t u l i n

a s c u l t a t i d e z i s u l S t e f a n V o d a t u n u m e l e n o s t r u 2 .

S t e f a n , n e s t i i n d i n c o t r ò s e v a * c à c u m p g n a i z b a n z e i ,

t r a g g n e a z a c u r g s p u n s u l l a p r o p u n e r i l e i m p a r a t u l u i , s i e l l u c r i l

I F r a g m e n t e d i n K o r r m s i n I n M a g . i s t . , I T , p . 3 1 1 .

a F i r n h a l l e r , B e f i r d j e : u r G e s c h : c h l e U n g a r n s , i n P i c o t , C h r o n i q u e d ' U r e c h i ,

p . 1 7 3 .

Page 92: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 92/293

1 1 6

1 8 T O R I A R O M I N I L O R

c u m u l t a i n t e l e p c i u n e ; c a d n o r o c u l a r m e l o r s e a r a t a f a v o r a b i l

l u i V l a d i s l a v , c u c a r e S t e f a n n u _ i n t a m p i n a n i c i o g r e u t a t e d e

a i n f r a i n l e g a t u r i c e d e v e n i r a i n c u r a n d d e s t u l d e p r i e t e n o a s e 3

D a r S t e f a n s e f o l o s i s e d e b u n e l e l u i r e l a t i i c u V i r i l e d e

p e s t e m u n t i , p e n t r u a a d u c e l a i n d e p l i n i r e g a n d u l s u d e r a z -

b u n a r e c o n t r a r e g e l u i p o l o n c a r e ' l i n § e l a s e § i ' l u m i l i s e . E l a t a c a

I n 1 4 9 0 P o c u t i a , t o t i n t e m e i u l s c r i s o r i l o r d e a m a n e t , § i c u t o a t e

e a n u p o a t e s ' o c u p r i n d a i n i n t r e g i m e a e i , p u n e s t a p a n i r e p e

p a r t e a d i n t r e P r u t § i C e r e m u § , a § e z a n d i n e a p a r c a l a b i 4 .

A § a s t a t e a u l u c r u r i l e , c a n d i n 1 4 9 2 m o a r e § i r e g e l e C a z i m i r

a l I V - l e a a l P o l o n i e i , u r m a n d u ' i i n t r o n l o a n A l b e r t , f r a t e l e r e -

g e l u i U n g a r i e i , V l a d i s l a v d e B o e m i a . C u m a l m a f r â n e l e o c a r -

m u i r e i , i § i f n d r e p t a g a n d u l s ä u d u § m a n e s c a s u p r a d o m n u l u i

M o l d o v e i , g a u d i n t e t i t § i d e S t e f a n p r i n c u c e r i r e a u n e i p a r t i d i n

P o c u t i a § i s e i n t e l e g e c u f r a t e l e s à u , c a s a l s t e e i n a j u t o r l a c u c e -

r i r e a t à r e i l u i S t e f a n .

V l a d i s l a v i n s a e n e v o i t a s c u n d a p l a n u l , d e p o p o r u l

u n g u r e s c c a r e a v a n d § i e l p r e t e n t i i a s u p r a M o l d o v e i , n ' a r f i p u t u t

n i c i c a n d i n v o i c u c e r i r e a e i d i n p a r t e a P o l o n i l o r , c u a - t a t m a i

m u l t c a e l p r e t i n d e A a a v e à a s u p r a C h i l i e i n i § t e d r e p t u r i s p e c i a l e ,

c a u n a c e a c e a c e t a t e f u s e s e c a n d v a i n s t a p a n i r e a l u i , p e t i m p u l

l u i P e t r u a l I I I - l e a , 1 4 4 8 - 1 4 4 9 , d u p a c u m a r p r o b a - o § i i n s c r i p -

t i i l e s a p a t e I n p i a t r a c e a r f i e x i s t a n d I n c a i n a c e a c e t a t e 5 . I n

c o n f e r i n t a d e l a L e u t s c h a u d i n 1 4 9 8 i n t r e V l a d i s l a v i A l b e r t ,

s e p u n e l a c a l e a c e a s t a s t e i r p i r e a M o l d o v e i , c u m o c a l i f i c a M i e -

h o v s k i , a n a l i s t u l p o l o n c o n t i n i p o r a n 6 . A s t f e l s e r e i n n o i à I n c e r -

c a r e a c e a v e c h e , f a c u t a d e i m p a r a t u l S i g i s m u n d § i r e g e l e P o l o n i e i

V l a d i s l a v l a L u b l a u , p e t h n p u l l u i A l e x a n d r a c e B u n , a v a n d

a l i a t i i d e a c u m s c o p u l d e a p u n e i n t r o n u l M o l d o v e i p e f r a t e l e

l o r S i g i s m u n d 7 .

S t e f a n , s i m t i n d d e - a c e s t e u n e l t i r i , t r h n i t e i n t o t d e c u r s u l

a n u l u i 1 4 9 5 s o l i i n U n g a r i a , c a r e s a c a u t e a z a d a r n i c i p l a n u l

p r e g a t i t . I a t a p e n t r u c e g a s i m i n d e c u r s u l a c e s t u i a n m a i m u l t e

i n s e m n a r i , i n r e g i s t r e l e v i s t e r i e i u n g u r e ; t i , d e c h e l t u e l i l e f a c u t e

c u s o l i i d o m n u l u i m o l d o v e n e s c . A § a i n 3 0 A u g u s t s e v e d e c h e l -

t u i t p e n t r u c u h n e , c a i § i v i n , p e s a m a a d o i s o l i a i v o e v o d u l u i

M o l d o v e i 1 1 1 f l o r i n i , § i i n 2 S e p t e m v r i e 1 8 f l o r i n i p e n t r u

n i r e a § u b e i s o l u l u i m o l d o v e n e s c c u p i e i t a r c a t e . I n 1 1 D e c e m v r i e

A m A r u n t , m i a s u p r a a c e s t o r l e g l i t u r i I n V . P g r v a n , R e l a f i l l e l u i

$ t e l a e e l

a r e c u U f i g u r i t I n C o n n . l i t . X X X I X , 1 9 0 5 , p . 1 0 4 7

u r m . ,

I . N i s t o r , D i e M o l d . A n s p r O c h e a u f P o k u t i e n , p . 5 2 .

I I s t v a n f l , H i s t o r i a d e r e b u s u n g a r i c i s

l i b r i X X X I V , C o l o n i a e A g i i p -

p I n a e p 1 6 2 2 , P . 3 3 .

M i e h o v s I d , C h r o n i c a P o l o n o r u m , p . C C C X V I I . ( V e z i A r h . i s t . ,

I , 2 , p ,

4 2 , n o t a l : s u p e r e x t I r p a l l o n e

I o a c h l m C u r e u I n A n a l e l e S i l e s i e l , p . 2 1 7 I n S i n e a l , I I , p . N . M a i s u s ,

V o l . I I I , p . 1 4 3 .

 

Page 93: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 93/293

C E I D E P E U R M X A N I A I D O M N L E I L O I S T E P A N C E L M A R E

9 7

s e c u m p a r a 2 b u t i d e y i n p e s a m a s o l i l o r m o l d o v e n e § t i c a 1 7

f l o r i n i , 0 m a i t a r z i u s e m a i c h e l t u i e s t e p e n t r u b u c a t a r i a l o r p e

s a m a t e z a u r u l u i I n c a 6 4 d e f l o r i n i .

S e v e d e c a o c a r m u i r e a m a g h i a r a c a l l a s ä I m p a c e s a u s a

a d o a r m a p e S t e f a n , d e o a r e c e & f i n I n a c e l a § i r e g i s t r u , I n t r ' u n

r a n d 1 0 0 0 d e f l o r i n i d a t i d i n p a r t e a A r d e a l u l u i m a r i t u l u i d o m n

S t e f a n a l M o l d o v e i ,

i I n t e u n a l t r a n d g a s i m c h i a r c a v i s t e r i a

u n g u r e a s c a , s c u t e § t e d o m e n i i l e l u i S t e f a n d i n T r a n s i l v a n i a , C i -

c e u l i C e t a t e a d e B a t a , d e d a r e a d e 1 5 1 5 f l o r i n i p e c a r e t r e b u i à

s a o r a s p u n d a 8 .

D e 0 r e g e l e U n g a r i e i n u p u t a f i I n t o r s , p r i n s i i r e l e l u i

S t e f a n , d e l a a l i a n t a c u f r a t e l e s a u d i n P o l o n i a , e e l p u t i n l a a t a t a

i z b u t i d o m n u l M o l d o v e i , ( l a n d e x i s t e n t a a c e s t u i t r a t a t i n c u n o -

s t i n t a U n g u r i l o r ; c a a c e s t i a s a v a d ä c a o c h i r a i p o l i t i c a r e g e l u i

l o r , c e e a c e a v a I n s e m n a t e u r m a r i a s u p r a c u r s u l u i I m p r e j u r a r i l o r .

D a r c h i a r I n t r e P o l o n i I n t r e p r i n d e r e a v i c l e a n a a r e g e l u i l o r c o n t r a

u n u i d o m n c e s e a r a t a s e - i n t o t d e a u n a p r i e t e n c a t r e e i , n u g a s i à

r a s u n e t

i a p r o b a r e . S f e t n i c i i r e g e l u i v r o i a u s a - 1 i n t o a r c a d e l a

s c o p u l p r o p u s , a v a n d o a r e c u m p r e s i m t i r e a n e n o r o c i r i l o r c e e r a u

s a l o v i a s c a . p e P o l o n i I n o I n t r e p r i n d e r e a t a t d e d e s b r a c a t a d e

o r i c e c o n s t i i n t a . R e g e l e I n s à i n c a p a t i n a t I n p l a n u l s a u , p u n e

l a r a n d u i a l a p e t o t i a c e i c e i n d r a z n i a u a - 1 c o m b a t e , s i m u s t r a

I n t r e a l t e l e f o a r t e a s p r u p e C r e s l a u C u r o s v a n c i u l , c a n c e l a r u l

e p i s c o p a l V l a d i s l a v i e i , s p u n â n d u ' i , s 6 m e a r g a s e o c u p e d e

p r e o t i a l u i ,

s a n u a i b a g r i j a d e r i z b o a i e , c a d a c a c h i a r h a i n a

s a i - a r § t i g a n d u l , I n c a o a r p u n e p e f o c " 9 . A l b e r t a s c u l t a d e -

s f a t u r i l e u n u i s i n g a r o m , h o s t a l s a u p r e c e p t o r , F i l i p B u o n a c o r s i

C a l i m a h , c a r e l i m a I n t a r i a u g a n d u l r e g e s c 0 d e a c e e a e r a u b i n e

v e n i t e , p e l a n g a c a a c e s t I t a l i a n m a i i n s u f l a r e g e l u i i i d e e a s u r i -

z a t o a r e d e a r e s t r a n g e p r i v i l e g i i l e n o b i l i l o r . V e d e m d e c i c a I n t r e -

p r i n d e r e a p l ä n u i t a d e r e g i i f r a t i c o n t r a M o l d o v e i e r à d e s a p r o b a t a

d e c h i a r p o p o a r e l e l o r .

A l b e r t , t e m a n d u - s e d e a a t a c i M O § p e S t e f a n , a d a u g a p e

l a n g a v i c l e n i a s c o p u l u i , I n c a

i a c e a a p u n e r e i l u i I n l u c r a r e ,

t r i m i t e l u i S t e f a n o s o l i e p r i n c a r e ' 1 I n § t i i n t e , a z a , c a v a v e n

I n p e r s o a n a p e n t r u a ' i a j u t a l a r e c u c e r i r e a C h i l i e i 0 a C e t a t e i

A l b e d i n m a n i l e p a g a n i l o r . S t e f a n c a r e u r m a i i s e C u s t a r u i n t a

t o a t e u n e l t i r i l e

i l i m a f i r u l l o r I n m a i n i l e s a l e , I n t e l e s e d e I n d a t a

c e s o i u d e a j u t o r e r a s a - i v i l l a d i n P o l o n i a , c u a t a t a m a i m u l t

c a . ° a m e n d s a l d i n t a r a v e c i n g t i t r a n s m i s e r ä I n c u r a n d a d e v ä r a t a

V e z i t o a t e a c e s t e e x t r a c t e d i n r e g i s t r e l e u n g u r e s t l I n E n g e l , G e s c h . d e r

M o i d a t z p . 1 4 1 3 .

C r o m e r , p . 4 3 2 . U r e c h e I n L e t o p i s e f e , I , p . 1 3 6 . V o u A v A e s t e l t i c r u l

b i s e r i c a s A p i z i t i , l a r n u d e r i l z b o a l e s i t g r i j I t i , c A g a n d u l m e n v o l n u - 1 g t i t t ,

c e n u m a i e n a u g u r f r c A

a § 1 p r i c e p e c a h a i n a d e p e m i n e s t i e g a n d u l m e a ,

I n f o e o

A . D . X e n o p o l . I s t o r i s R o m a n i l o r . V o l . I V .

Page 94: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 94/293

9 8

I S T O R I A R O M A N I L O R

t i n t ä a e x p e d i t i e i p e c a r e r e g e l e i n s u s i n u o m a i t ä i n u i ä , I n -

v i n u i n d p e S t e f a n c ä , a l i i n d u - s e c u T u r c i i , a r a m e n i n t ä r e g a t u l

s u . S i i n t e

ad e v ä r S t e f a n , v ä z ä n d u - s e a m e n i n t a t i n t e u n c h i p

a - t a t d e g r a y s i c u a t a t a r e a c r e d i n t ä d e o - t a x % c A t r e c a r e e l

a v u s e i n t o t d e a u n a p u r t a r e a c e a m a i c o r e c t ä , s e a d r e s a s e l a

T u r c i . I n c ä d e l a m o a r t e a l u i M a t e i C o r v i n , c ä n d c u r i v a l i t a t e a

l u i V l a d i s l a v c u M a x i m i l i a n , d e s p r e c a r e S t e f a n n u s t i e i u n d e

o s ä i a s ä , d o r n n u l M o l d o v e i s i m t i s e n e v o i a d e a s e i m p ä c ä c u

T u r c i i . 0 a p r o p i e r e d e e i i n s ä n u s e p u t e ä f a c e f ä r ä p l a t ä d e

t r i b u t , s i S t e f a n s e h o t ä r ä s t e s ä s e s u p u e a c e s t e i n e a p ä r a t e

c e r i n t e , p l ä t i n d T u r c i l o r u n t r i b u t d e 8 0 0 0 d e g a l b e n i p e a n 1 0 .

D e s i i n s ä s e p l e a c ä a c e s t o r n e v o i , S t e f a n n u i n t e l e g e a d e v e n i

8 l u g A a s c u l t ä t o a r e I m p ä r ä t i e i O t o r n a n e , d u p ä c u m s e v e d e l u c r u l

d i n f a p t u l c 5 . T u r c i i , c e r ä n d l u i S t e f a n I n 1 4 9 2 ' i n v o i r e a t r e c e r e i

M a r i l o r p r i n M o l d o v a , e l r e f u z g a c e a s t ä c e r e r e s i T u r c i i s u p o a r t ä

a c e s t r e f u z f ä r à a c a r d 1 1 . I n p u t e r e a i n s ' ä a l e g ä t u r i l o r I n c h e i a t e

C u O t o m a n i i , S t e f a n l e c e r u s e p r i n o s c r i s o a r e a j u t o r c o n t r a P o -

l o n i l o r . R e g e l e a c e s t o r a s e f o l o s i d e p u r t a r e a l u i S t e f a n , p e n t r u

a I n v i n o v A t i e l p e d o m n u l M o l d o v e i d e u n e l t i r i d u s m a n e . S u l t a n u l ,

i n s ä , t e m ä n d u - s e d e o c u r s ä , t r i m i t e n u m a i o t r e i m e d i n a r m a t a

l u i p e s t e D u n ä ' r e , i a r r e s t u l r ä m ä n e d i n c o l o s p r e p a z ä .

S t e f a n d e c i p e n t r u a p r e i n t ä m p i n a i n d e p l i n i r e a c u r s e i p e

c a r e r é g e l e p o l o n o i n t i n d e ä M o l d o v e i r ä s p u n d e r e g e l u i p r i

i s -

t i e r u l I s a c s i l o g o f ä ' t u l T ä u t u , c ä ' i a d u c e c e l e m a i v i l m u l u

i r i

p e n t r u a j u t o r u l o f e r i t ; I n s ä c ä ' l r o a g a s ä n u p ä t r u n d à d e a d r p t u l

p r i n M o l d o v a , s p r e a n u A r i c a O r a , c i s ä . a p u c e s p r e c e t ä t i l e

s u d i c e p r i n j u r u l N i s t r u l u i , p r i n P o d o l i a s i R u s i a R o s ä . A c e . s t a

e r à u n m i j l o c s i g u r d e a s i l l p e r e g e s ä ' s i d e e p e f a t ä s c o p u r i l e s a l e .

R e g e l e A l b e r t c a r e p l ä ' n u i i i n s ä c u t o t u l a l t c e v a d e c a t

s c ä p a r e a c e t ä t i l o r m o l d o v e n e d i n m f i n i l e T u r c i l o r , i n l o c d e a

a p u c i p e - n u d e I I r u g a s e S t e f a n , p l e a c ä d e a d r e p t u l a s u p r a M o l -

d o v e i , i n d r e p t ä n d u - s e s p r e N i s t r u . S t e f a n a f l ä n d d e s p r e o a s a

u r m a r e , t r i m i t e a d o u a o m i t I n s o l i e p e a c e l e a s i p e r s o n a j e c a r e

s à s p u n ä r e g e l u i , c à d a a n u s ' a r t i n c a d e c o n d i t i a i m p u s ä d e

d o m n u l l o r , e l s e v a o p u n e . A l b e r t _ s e f a c e c A s e s u p ä r ä p e n t r u

a m e n i n t a r e a f i l c u t à , p u n e p e s o l i I n f i e r e s i g ä s i n d a s t f e l p r e t e x t u l

I s H u r m . , D o c . , I I , 3 p . 1 7 1 : n a m o c t o m i l l i a . d u c a t o r u m i n a u r o q u o -

t a n n b T u r c e p e n d e r e s o l e t . N a k e r ' s , T a g e t u c h i n S e r i p l o n . s r u m p r u s s i c a -

r u m , a p u d N i s t o r , A n s p r a c h e a u l P o i c a l i e n , p . 5 0 : I c h d e m v e r s t u r b e n e n k o r

n i g e g e h o l d i g e t h a b e , d a s s i c h n I c h t d e n T u r k e n c z i n s h a f f t i g w u r d e : s u n d e r h a t

m i c h v e r l a s s e n u n d n i c h t ' b e s c h i r m e t , b i n a l s g e c z w u n g e n d a s i c h c z i n s h a f f t d e m

T u r k e n w a r d e n b i n . A s u p r a t r i b u t u l u i p l A t i t d e M o l d o v a I n t i m p u l l u i S t e f a n

e e l M a r e a t r e b u i t I n r A s t i m p u r i s i t p l A t e a s c i l t r i b u t T u r c i l o r , p e n t r u a p u n e I n

l u c r a r e m a r e l e p r i n c i p a l p o l i t i c e t s a l e , d e a n u a v e a I n a c e l a s t i m p p t a i m u l t i

d u s m a n i .

H u r m . g D o c . , V I I I , p . 2 8 , V e n e t i a 1 5 l u n i e 1 4 9 2 : a p p a r e c h e S t e -

p h a n ° V a i v o d a , n o n g l i T a t a r i h a b i v o l u t o d a r I l p a s s o , a n c o r c h e s i l t r i b u t a r i o

d e l n a c h o .

 

Page 95: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 95/293

C E 1 D D P E I I R M A A N I A I D O N N I E L U X 1 3 T E I P A N C B E . M A R S

9 9

d o r i t d e d u s m a n e s c u l s a i l g a u d , t r e c e N i s t r u l l a M i h a l c e n i , e i

a p u c a p r i n C o t m a n i a s u p r a C e r n a u t u l u i .

S t e f a n a t u n c i s e p r e g a t e § t e d e l u p t a . E l t r i m i t e s c r i s o r i

i n t o a t a t a r a s p r e a a d u n a g r a b n i c m u t i l e l a R o m a n u n d e s e

d u c e s i e l I n c u r a n d c u c u r t e n i i s a i .

I i s o s e s c a j u t o a r e d e l a R a d a

c e l M a r e v o e v o d u l M u n t e n i e i , c a c a r e S t e f a n t r e b u i a s a f i e I n b u n e

r e l a t i i , I n f r a c a t s e a f l a t o t a § a s i c u T u r c i i , s t a p a n i i l u i R a d u ;

i a r T u r c i i i n s u § i s e a d u n a l a S i l i s t r i a p e n t r u a v e n i I n a j u t o r u l

l u i S t e f a n . U n g u r i i p e c a r e i - a m v a z u t n e m u l t a n n t i c u p o l i t i c a

r e g e l u i l o r c a r e t i n d e a a j e r t f l M o l d o v a P o l o n i l o r , s i l e s c p e V l a -

d i s l a v s a t r h n i t a 1 2 . 0 0 0 d e o a m e n i I n M o l d o v a , s u b R o m a n u l

m a g h i a r i z a t B a r t o l o m e u D r a g l i n u m i t § i t B i r l o c p e c a r e U r e c h e

i l l f a c e c u s c r u l l u i S t e f a n 1 2 , C u o r d i n e x p r e s I n s a d e a s e i n t e r p u n e

s p r e a i m p a c a p e r a z b o i t o r i .

P o l o n i i c a r e u r m a s e r a p e r e g e I n e x p e d i t i e c u t o t u l I n

c o n t r a v r o i n t e i l o r , i n n a i n t a u a s u p r a M o l d o v e i n u m a i c u c e a

m a i m a r e s i l a . S p i r i t u l s u p e r s t i t i o s a l t i m p u l u i p r e v a z u s e n e -

n o r o c i r e a c e t r e b u i a s a i z b i a s c a p e P o l o n i , I n m a i m u l t e i n t a m p l a r i

d e a l t f e l p r e a f i r e § t i , § i p e c a r e n u m a i c a t n e m u l t a m i r e a P o l o n i l o r

C u I n t r e p r i n d e r e a r e g e l u i l o r , l e i n t e r p r e t a i n t r ' u n s e n s e i d e f a y o -

r a b i l . A s t f e l e r a I n n e c a r e a u n u i c a l a l r e g e l u i I n t r ' u n p a k a u

d e n i m i c , r i s i p i r e a b o i l o r c e d u c e a u p r o v i z i i l e p r i n u n \ r a n t p u -

t e r n i c ; s t r i g a t e l e u n u i t a r a n n e b u n , e a P o l o n i i a r m e r g e l a p e i r e a

l o r , § i a l t e l e d e a c e s t e .

P e c a n d o a s t e a p o l o n a I n n a i n t a a s t f e l d e m o r a l i z a t a , a s u p r a

M o l d o v e n i l o r , I n a c e § t i a , a i c a r o r s i m t i r e e r a u n a c a a d o m n u l u i

l o r , f i e r b e i d i n c e I n c e m a i p u t e r n i c s e t e a d e r a z b u n a r e . S t e f a n

m a i a l e s , c a r e n u s t i e a s à i e r t e n i c i u n p a c a t c o m i s I n c o n t r a

l u i , a v e a a - W e e d e e a l u i t c u P o l o n i i I E l l e f u s e s e t o t d e a u n a

c r e d i n c i o s , § i I n d e p l i n i s e c u s f i n t e n i e t o a t e c e r e r i l e l o r d e r e p e t a t a

i n c h i n a r e , § i . c u t o a t e a c e s t e c a n d a y u s e n e v o i e d e a f i a j u t a t ,

e i l i t r i m i s e s e r a s a u c o n t i n g e n t e r i d i

1 c a I n l u p t a d e l a R a c o v a ,

s a u 1 1 l a s a s e r a c a t o t u l I n p a r a s i r e , c

I n c e a d e l a R a z b o e n i . I n

m a r e a n e v o i e a v i e t e i l u i , c a n d v a z u s e c e t a t i l e s a l e I n m a n i l e

T u r c i l o r , e l s e p l e c a s e c h i a r l a c a p r i c i u l / o r , d e a f a c e r e g e l u i p o l o n

i n c h i n a r e a p e r s o n a l a , p e c a r e p a n a a t u n c i n e c o n t e n i t o I n l a t u r a s e

l a r M o s u l m o n a r h , c a l c a n d c o n d i t i i l e c o n v e n i t e , e x p u s e s e p r i n

u n v i c l e a n m e § t e § u g , p e S t e f a n I n g e n u c h i I n n a i n t e a l u i , l a v e -

d e r e a I n t r e g e i s a l e a r m a t e . S i d u p a c e l i i m p u s e s e a c e a s t a u m i l i r e ,

i l I n z e s t r a s e n u m a i c a t c a n e i n s e m n a t u l a j u t o r d e 3 0 0 0 d e c a l a -

r e t i . N e m u l t u m i t c u t o a t a . a c e , a s t ä n e d e m n a p u r t a r e f a t A c u e l ,

r e g e l e c e r c a a c u m a s i l - i r a p i a s c a c o r o a n a , § i a c e a s t a i a r p r i n

B i r t o k e r a c o b o l i l o r d i n S a s d o n m u l i d o l d o N e i , V e z i P i c o t , G e . t z i a l o g r e

d e s P o g d a n i n

l u i T o c i l e s c u , V , p . - - ' 3 1 0 : A s t i p r a T u r c i l o r a d u n a t i i n S u d .

s t r i a V e z i s c r i s o a r e a l u l R a d u a l T V - l e a c u t r e B r a , o v e n i , 1 9 9 7 I n I . B o g d a n , D o -

c u m e n t e i t R e g e s t e p . 1 3 1 .

Page 96: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 96/293

v i c l e n i e

i r e a c r e d i n t ä 1 C u p a a m ä r ä c i u n i l o r s e u m p l u s e p e n t r u

S t e f a n , s i t r e b u i h , s ä s e r e v e r s e . C u m p l i t A t r à s à i z b u c n e a s c ä

m a n i a i n a c e a s t ä i n i m ä c o n c e n t r a t ä , i S t e f a n t r e b u i à s ä r ä s p l ä -

t e a s a p r i n o s i n g u r ä g r o a z n i c ä l o v i t u r ä t o t s i r u l n e d r e p t ä t i l o r

s u f e r i t e .

A r m a t a r e g e l u i A l b e r t i n n a i n t e a z A p ä n ä l a S u c e a v a , u n d e

i n c e p e a b a t e c e t a t e a p e c a r e S t e f a n o a p r o v i z i o n a s e b i n e ,

i n n a i n t e d e a i e s i l a R o m a n . A s e d i u l s e t r ä g ä n e a z A d o u s á l u n i ,

f ä r ä c a s ä i z b u t i a s c ä P o l o n i i a o l u h . B a i n c u r a n d a r m a t a l e s e a s c ä

s e g ä s i i n t e o p o z i t i e d i n c e l e m a i c r i t i c e , p r i n l i p s a h r a n e i p e n t r u

e a s i c a i i e i . N o b i l i i i n c e p u r ä a m u r m u r a , b ä n u i n d r e g e l u i c ä i - a r

f i a d u s i n M o l d o v a , s p r e a s e m â n t u i d e e i , d u p ä s f a t u r i l e l u i

C a l i m a h . R e g e l e v h z ä n d c e r ä u i e s i s e e x p e d i t i a l u i , s e i m b o l n ä v i

d e s u p ä r a r e . U n g u r i i i n s ä c a r e v e n i s e r ä i n M o l d o v a , i n s c o p u l

d e a i m p ä c h p e P o l o n i c u M o l d o v e n i i , i n t e r v i n l a S t e f a n ; s p r e a

s e p u n e l a c a l e c u A l b e r t ; c u a l t e c u v i n t e c a d o m n u l r o m ä n s ä

i e r t e c e l u i p o l o n i n t r e p r i n d e r e a l u i , c e a t o t a t ä t d e v i c l e a n ä p e

e a t s i d e n e s o c o t i t ä , S t e f a n p r i m e s t e

i i n c u v i i n t e a z ä c e r e r e a U n -

g u r i l o r , p u n a n d i n s ä o c o n d i t i e l a a c e a s t ä i m p h ' c a r e , a n u m e c a

r e g e l e p o I o n s d s e t r d o a r c d i a r ' d 5 i p e u n d e v e n i s e , s p r e a n u d r i e d

O r a § i p e a i u r e a . P e a t u n c i s i s t e m u l a p r o v i z i o n ä r e i a r m a t e l o r

e r h c a

i n e c u n o s c u t , s i e l e s e r ä z i m a u , s p r e a t r i l l , m a i a l e s p e

p r ä d ä c i u n i l e c o m i s e p r i n l o c u r i l e p e u n d e t r e c e a u , f ä r ä o s e b i r e

d a c ä e r a u d u s m a n e s a u p r i e t e n e . S t e f a n s t i i n d c ä r e g i u n e a p e

u n d e t r e c u s e r ä P o l o n i i f u s e s e j e f u i t ä i n t e u n c h i p i n s p ä i m A n -

t ä t o r , s i S t e f a n n e v o i n d c a a l t ä p a r t e d e t ä r i s ä f i e l a r p r ä d a t ä ,

d a r m a i a l e s v o i n d s ä p u n ä p e P o l o n i i n n e p u t i n t ä d e a r e s p e c t à

c o n d i t i a i n c h e i e r e i p A c e i , i m p u s e s e r e g e l u i a c e a s t ä c o n d i t i e c a r e

f ä c e h p e s t e p u t i n t ä i e s i r e a l u i d i n M o l d o v a , s a u s i l i à a r m a t a

p o l o n ä s à p i a r à m a i t o a t ä d e f o a m e . D o m n u l M o l d o v e i e r à p r e a

s i g u r c à r e g e l e v a a p u c h p e a l t h c a l e , s p r e a p ä r ä s i M o l d o v a ,

s i v a a l c h a s t f e l a l c ä t u i r e a i m p ä c ä r e i , s p r e a - i p u t e h g ä s l a s t f e l

p r i c i n a d e r ä z b u n a r e p e c a r e o d o r i à c u a t ä t a f o c . R e g e l e i n t r ' a -

d e v ä r I i i n d r e a p t ä m e r s u l p r i n c e l a l d o i l e a d r u m c e c o n d u c e h

d i n M o l d o v a i n P o l o n i a , s p r e p ä d u r e a c e a i n t u n e c a t ä a C o s m i n u l u i .

S t e f a n a t u n c i I I d e s t e a p t ä c a s ä s e t i n i i d e i m p ä c a r e a i n c h e i a t ä ;

a s t f e l n i c i e l n u v a r e s p e c t h a r m i s t i t i u l c o n v e n i t , s i v a l o v i a r -

m a t a p o l o n ä .

R e g e l e c u o s t i r e a l u i h e m e s i t à , f ä r ä a ( 1 4 a s c u l t a r e

a m e n i n t ä t o a r e a l u i S t e f a n , I i u r m e a z ä i n n a i n t e c a l e a

a p u c a t ä , a p e z i n d i n t o a t e p ä r t i l e d u p ä p r a d a n e a p ä r a t ä t r a -

i u l u i o s t i r e i s a l e . S t e f a n t r i m i t e a t u n c i i n g r a b ä o a m e n i i n p h ' d u r e a

n u m i t ä , c a r e t a i e c o p a c i i p e j u m ä t a t e p e m a r g i n e a d r u m u l u i ,

a s t f e l c a s à r ä m ä n 4 n u m a i i n t i n a t i p e t r u n c h i u r i l e l o r , i i n

s f A r s i t p o a t e s à d e e ' l i b e r c u r s d o r u l u i a p r i n s d e r ä z b u n a r e , c a r e ' l

f r ä m ä n t h d e d a t a t i m p . C u m p ä t r u n s e r ä P o l o n i i i n p ä d u r e , e l

r e p e d e m a i m u l t e r o a t e d e o s t a s i c a r e p r ä v ä l e s c p e s t e P o l o n i

 

I S T O R I A R O M A N I L O R

 

Page 97: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 97/293

C E I D E P E m a s a A N I A I D O M N l E I L I t I O T E P A N C E L M A R E

1 0 1

a r b o r i i p e j u m A t a t e t A e t i . § t e f a n v i n e i n d a t A d u p A a c e e a i l o v e § t e

§ i e l p e L e v i p e d i n d A r A t . O i n c u r c A t u r A n e m a i p o m e n i t A s e p u n e

I n a r m a t a l o r , s t r i v i t A

i m A c e l A r i t A s u b c A d e r e a a r b o r i l o r , s A g e t a t I

d i n a s c u n s u l f r u n z i § u l u i , i n c o n j u r a t A d i n t o a t e p A r t i l e d e u n d u § -

m a n , c u a t á t a m a i c u m p l i t , c u c á t e r i n e v A z u t . U r e c h e d e s c r i e

a s t f e l r e z u l t a t u l a c e s t e i l u p t e ,

f a t a l e p e n t r u a r m a t a

:

M u l t A o a s t e l e § e a s c A a p i e r i t , u n i i d e o § t e n i , a l t i i d e t A r a n i ,

c e l e c u p r i n s e s e c a l e a c a o m r e a j A ,

i a l t i i d e c o p a c i i i n t i n a t i .

A § a p i e r z á n d p u § t e l e

i l A s a n d s t e a g u r i l e c a r d e t o a t e l e - a a d u n a t

* t e t a n V o d A , i a r A L e § i i f u g i r A c u m i n c o t r o a u p u t u t : A § a s ' a u

r i s i p i t p r i n p A d u r e , u n d e p u t i n i a u s c A p a t a f a r A . 5 i s i n g u r c r a i u l

c u c e i c e r A m A s e s e r A , s t r A n g a n d u - s e , s ' a a d u n a t i n t e u n o c o l

l a s a t l a C o s m i n , § i d e a c o l o b u l u c i n d u - s e a i e § i t l a C e r n A u t i .

I a r o a s t e a l u i * t e t a n V o d A c u d a n § i i d e a s e m e n e a m e r g e á

d u - s e i t A i n d u - s e , c A t n i c i a c e i p u t i n e i L e v i c e i é 5 i s e r A d i n c o d r u ,

n u v r e a f i s c A p a t , d e n u s ' a r f i i n c u r c a t a i n o § t r i i n c a r e l e c r A e . g t i

b o i e r e § t i , d e l e - a i n d e l u n g a t v r e m e a d e a u f u g i t l a .

I n c A i n n a i n t e d e a c e a s t A i n c A e r a r e , P o l o n i i a f l a n d d e s p r e

s t a r e a d e s p e r a t A a o § t i r e i l o r d i n M o l d o v a , t r i m i s e s e r A u n c o r p

i n t e a j u t o r , c a r e t r e c a N i s t r u l t o c m a i d u p A m A c e l u l d i n p A d u r e .

* t e t a n r e p e z i i m p o t r i v a ' i p e v o r n i c u l B o l d u r , c a r e , t r e c á n d

P r u t u l , s é l o v i c u L e § i i i n z i v a d e 2 9 O c t o m v r i e § i ' i b A t i i d e i s t o v

I â n g A s a t u l L e n f e § t i , n u d e p a r t e d e C e r n A u t i . I n a c e e a § i z i r e g e l e

t t e c e i t e l i n s u § i P r u t u l l a C e r n A u t i ; d a r f u a j u n s d e o a s t e a m o l d o -

v e n e a s c A c a r e ' l u r m A r i á d e a p r o a p e , l o v i t ,

i d e a b i à s c A p A c u

p u t i n e t r u p e i n P o l o n i a , c e l e m a i m u l t e u c i g a n d u - s e , s p r e a ' § i

m a n t u i v i a t a . * t e t a n , i n f i e r b A n t a t d e r A z b o i u 1 1 - l o v e . g t e i n

m a i m u l t e r á n d u r i , i n c á t f i u c i d e i n c A m u l t i d i n i n t o v A r l § i r e a

l u i . M a z u r i i i n t o r c a n d u - s e s A d e e r A z b o i u , c a s A a p e r e p e r e g e

§ i p e c e i s c A p a t i , d a t ' a u a s u p r a l u i B o l d u r v o r n i c u l , d e c a r e s ' a

p o m e n i t m a i s u s , c A e r á t r i m i s C u o a s t e i m p o t r i v a o a s t e i l e § e § t i ,

c e v e n i a a j u t o r l a c r a i u ,

i m a r e p e r i r e a f A c u i n t e á n § i i l a $ i p i n t i ,

c a t d e p u t i n i a u s c A p a t i n o a s t e a c e e r á s t r a n s A p e l A n g A c r a i u .

S i a § a c r a i u l c u m u l t à n e v o i e s t r e c u r á n d - s e a t r e c u t l a S n i a t i n ,

§ i d e a c o l o a s l o b o z i t o a s t e a p e a c a s A c f i t á r A m A s e s e , l a r e l s ' a

d u s l a L i o v 1 4 .

B á z b u n a r e a R o m á n i l o r s e a r A t A d u p A o b i c e i u r i l e b a r b a r e

a l e t i m p u l u i , i n t r a t a r e a p r i n § i l o r , s p a n z u r i n d u ' i c a e d o u i d e

p A r u l l o r c e l l u n g , § i f A c á n d u - l e i n c A m u l t e a l t e c r u d e b a t j o c u r i .

C a n t e m i r m a i s p u n e c A * t e t a n a r f i i n j u g a t p e P o l o n i l a p l u g ,

a r f i a r a t c u e i o c á m p i e , u n d e s A m A n â n d g h i n d A , r A s A r i a c e a

2 9 U r e c h e I n L e t o p i s e f e , I , p . 1 3 3 . L u p t a s ' a d a t I n z i v a d e d . D i m i t r i e

1 4 9 7 . N o t I t l i p e u n E v a n g h e l l a r , U r t c a r u l , V I I I , p . 2 3 . A l t A n o t 1 1 6 p e o E v a n g h e l l e

d i n 1 5 1 2 s c r i d i d e g r a m a t i c u l D I m i t r i e , c o n f 1 r m i i n e p u t i n t a P o l o n i l o r d e a I u à S u -

c e a v a 1 r i i z b i r e a l o r I n 2 6 O c t . 1 4 9 7 l a C o s m i n . N . I o r g a , C o n t r i b u f t t l a i s t o r i a b i -

s e r i e n n o a s t r e I n A r t . A c a d . r o m . , I I , t o m . X X X I V , 1 9 1 1 , p . 4 5 9 ( 7 ) .

2 4 U r e c h e I n L e t o p i s e f e , I , p . 1 3 9 .

Page 98: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 98/293

v e s t i t A p A d u r e , D u m b r a v a m i e , c a r e s a m i n t e à p r i n n u m e l e e i

s i n i s t r u , s A n g e l e p o l o n c u c a r e f u s e s e s t r o p i t A 1 6 . A c e a s t A 1 m p r e -

j u r a r e a f o s t t e s u t A d e l e g e n d A I n j u r u l p e r s o n a j u l u i i u b i t a l

l u i S t e f a n c e l M a r e , c a o a u r e o l A s A n g e r o a s 6 d a r m A r e a t A a g l o r i e i

s a l e r A z b u n A t o a r e . N i c i m A c a r a s e z a r e a a c e l e i p A d u r i c e l e b r e n u

e s t e c u p u t i n t A d e h o t A r i t , I n t r u c A t m a i m u l t e p o a r t A a c e a s t 5

d e n u m i r e 1 6 .

D u p A a c e e a d a t - a u S t e f a n V o d A , c u v A n t l a t o a t A t a r a s A

s e s t r A n g A l a H A r l ä u , l a z i v a s f A u t u l u i N e c u l a i ,

i a d u n A n d u - s e

f u t . ' a c e a z i C u t o t i i I n t e a c e l l o e , f A c u t u - l e ' a u o s p A t t u t u r o r

b o i e r i l o r

i t u t u r o r v i t e j i l o r s ä i ,

i c u d a r u r i s c u m p e i - a d A r u i t .

S i d e a c o l o i - a s l o b o z i t d e a u m e r s c i n e s i p e a c a s A ' s i , t r i v A t A n d

p e t o t i s A d e e l a u d A l u i D u m n e z e u , p e n t r u c A t o a t e p u t e r i l e s u n t

d e l a D u m n e z e u d e s u s " " .

P e c A n d i n s A S t e f a n " s i l t a r a l u i b e n c h e t u i a u s i s e v e s e l i a u

p e n t r u i z b A n d a r e p u r t a t A , I n P o l o n i a s e I n t i n d e A j a l e a s i r e s t r i s t e a

a s u p r a p i e r d e r i l o r s u f e r i t e , N o b i l i m e a m a i a l e s f u s e s e c u m p l i t

z e c i u i t A , s i m a i n u e r A f a m i l i e p o l o n A d e r a n g n o b i l a r c a r e s A n u

p l A n g A , p e v r e u n m o r t d i n M o l d o v a . A c e a s t A n e n o r o c i r e n a t i o -

n a l A I i g A s i u n v i u r A s u n e t I n i s t o r i c i i p o l o n i , c a r e c u t o t i i o

m A r t u r i s e s c 1 n t r ' u n g l a s , a t r i b u i n d - o m a i a l e s p e r f i d u l u i g A n d

a l r e g e l u i , p e d e p s i t d e D u m n e z e u . A s a I o a c h i m C u r e u , I n c e p e

p o v e s t i r e a a c e s t e i i n t A m p l A r i p r i n c u v i n t e l e : I n a n u l 1 4 9 7 a

f o s t r A z b o i u l c e l n e n o r o c i t a l P o l o n i l o r c u M o l d o v e n i i " , i s f A r s e s t e

s p u n A n d c A o a s t e a p o l o n A a p A t i t f o a r t e m a r i p i e r d e n ; f l o a r e a

c A l g r i m e i p o l o n e s ' a t A i a t s i s ' a p r i n s " 1 8 . B i e l s k i s p u n e c A p e

t i m p u l r e g e l u i A l b e r t a p e r i t s l e a h t a ( n o b i l i l o r ) , c u v A n t c e s e

v e d e r e p r o d u s d i n e l s i d e U r e c h e " . M i e h o v s k i , d u p 6 c e I n c e p e

s i e l p r i n a a r A t a c à e x p e d i t i a , d i n 1 4 9 7 a I n t r e c u t t o a t e c a l a -

m i t A t i l e P o l o n i e i

c A T u r c i , M o l d o v e n i i a l t e n e a m u r i l o v i r h

I n f r A n s e r 6 a r m a t a p o l o n A i e n u m g r A f a m i l i i l e c e l e m a r i

p o l o n e c a r e p i e r d u r A I n M o l d o v a p e m e m b r i i l o r c e i m a i s t r A l u c i t i

s f A r s e s t e t o t u s i p r i n c u v i n t e l e : c u t o a t e a c e s t e d u p à o m e r g e r e

d e m a i m u l t e z i l e p r i n p ' A d u r i i l o c u r i n e s t r A b A t u t e r - e i a v u r A

n o r o c a i e s i

v i c t o r i o p . ( 1 1 ) d i n M o l d o v a " 2 0 . S ' a r p A r e A

c A a v e m I n n a i n t e a n o a s t r A u n c r o n i c a r u n g u r . P A n A I n , s c r i e r i l e

2 5 C a n t e m i r , I s t o r i a

I m p e r i u l u i ( M o n t a n , t r e d u t a d e l i b d o b , 1 3 u c u r e 6 t i

1 8 7 6 , I , p . 6 2 . N e c u l c e a ,

s a m a d e c u o i n t e I n A h : T i n t e , I I , p . 2 0 0 .

i s F r u n z e s c u , D i c ( i o n a r . V e d

i M a r e l e D i c t . G e o g r a f i c a l R o m f i n i e l . I n -

s u s i N e c u l c e a c u n o a s t e t r e i D u w b r y l v i r i n d i : u n a l a D o t o s a n i , a l t a l a C o t n a r i

a t r e t a m a i I n j o s d e R o m a n . A s u p r a c e l e l d e l a C o t n a r i ' v e z i u n d o c . d i n 1 7 4 4

I o r g a , S l u d i i F i d o c . . V , p . 5 8 .

I f U r e c l i e , I b i d e m p . : 1 4 0 .

i s I o a c h i m C u r e u , a p . $ i n c a i , I I , p . 9 4 .

s . B i e l s k l , a p . P l e o t , C h r o n i q u e d ' U r e c h i p P . 1 7 8 '

s o M i e h o v s k i i n A r h . t s t . , I , 2 , p . 4 3 - 4 4 .

1 0 2

I S T O R T A R O M I N I L O R

 

Page 99: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 99/293

O W D E P E M I N X A N T A I » M I N I M L I U O T N I T A N O I L N I T R E

1 0 8

d e m a i

t a r z i u M o l d o v a e s t e n u m i t l m o r m f i n t u l P o l o n i -

l o r " 2 1 .

S t e f a n i n s 6 n u s e m u l t u m i c u i n f r â n g e r e a o v t i r i l o r p o l o n e

d i n M o l d o v a . E l v r o i i O . f a c h p e P o l o n i s K s i m t l m a i a l a r m

u r m A r i l e r A u t A c i o v i l o r l o r s c o p u r i , v i p A t r u n d e c u o a r m a t 6 i n a n u l

1 4 9 8 I n r e g a t u l l o r , a n d t o t c e i n t A l n i à j a f u l u i v i p u s t i e r e i ,

a r z A n d o r a v e l e P r z e m y s l , R a d i m o , P r z e w o r s k , L a n c z u t , p r e c u m

v i n u m e r o a s e c a s t e l e ,

v i p A t r u n z a n d O n g d i n c o l o d e L e m -

B e r g ; i e a m a i m u l t d e 1 0 0 . 0 0 0 d e o a m e n i r o b i , v i f i a v a z A i n M o l -

d o v a , d i n c a r e p r i c i n 6 z i s e U r e c h e , v i 0 1 1 6 a s t g z i t r g e v t e l i m b a

r u s e a s c A i n M o l d o v a , a l e s p e u n d e a u d e s c g l e c a t " 2 2 . P o l o n i i s u r -

p r i n v i f l i r k a r m a t A , s u n t n e v o i t i s 6 s u f e r e p r 6 d 5 c i u n i l e M o l d o v e -

n i l o r , p A n à c A n d r e g e l e v A z A n d a e i O t r u n d c h i a r i n m i m a S t a -

t u l u i s A u , s e r o a g A d e S t e f a n s A l i n c u v i i n t e z e p a c e a . T r a t a t u l

i n c h e i a t c u a c e l p r i l e j a r a t à p e P o l o n i c a i n d a t o r a t i c g t r e d o m n u l

M o l d o v e i . N u s e m a i p o m e n e v t e p r i n n i c i u n c u v f i n t d e s p r e

v a s a l i t a t e a M o l d o v e i ; d o m n u l e i e s t e n u m i t p r i e t e n u l i u b i t a l

r e g e l u i , v i t o a t e c o n d i t i i l e p k e i s u n t s t i p u l a t e I n f a v o a r e a M o l -

d o v e i . R e p r o d u c e m a c e s t t r a t a t i n c h e i a t I n A p r i l i e 1 4 9 9 i n p A r t i l e

s a l e e s e n t i a l e , a c i e l i n d r u m e a z g o n o u 6 e t A d e n e a t A r n a r e , d e

v r e o 5 0 d e a n i , i n r e l a t i i l e M o l d o v e i c a P o l o n i a , O r a c a n d d e s t r a -

b g l a r e a d o m n i e i m o l d o v e n e o a d u c e i a r ,

v ' t I n c à m a i a d i n c ,

s u b b a s t a e i s u z e r a n g .

S e i n c h e i e o p a c e d e g v a r v i t 4 i n t r e M a i e s t a t e a n o a s t r 1

v i m a g n i f i c u l S t e f a n v o e v o d u l d i n m i l a l u i D u m n e z e u d o m n u l

W e i M o l d o v e i p r i e t e n u l n o s t r u c e l s i n c e r i u b i t ( a m i c u s n o b i s

s i n c e r e d i l e c t u s ) . D e c l a r A m p r i n a c e s t a c t e l n e s o c o t i m ( d i m i t t i -

m u s ) t o a t e o f e n s e l e , i n j u r i i l e v i d a u n e l e p e c a r e n i l e - a p r i c i n u i t

I n t i m p u r i l e d i n u r m g , v i a i i n c u v i i n t g m o t r e v g v i o p a c e v e v n i c g ,

a s t f e l c a a t A t S t e f a n V o e v o d c f i t v i f i i v i u r m a v i i s ' a l s l t r A i a s c A

v i s à d o m n i a s c l i n p a c e i n t a r e M o l d o v e i , M t % n i c i U n s o i u d e

i m p i e d e c a r e d i n p a r t e a n o a s t r 4 . M a i 1 d g d d u i m l u i S t e f a n p r i d e -

n u l u i n o s t r u i u b i t ( u r m e a z A u n s t r a v n i c j u r g m f i n t ) , c A d u p i

c u m m a i i n n a i n t e c u n u m i t u l S t e f a n p r i e t e n u l n o s t r i l c e l s i n c e r

§ i i u b i t , a m t r A i t I n o p a c e v e v n i c k n e , a t i n s 4 v i n e s t r A m u t a t a ,

f i d e a c t u n i n n a i n t e S t e f a n v o e v o d s 1 n e s t e e I n a j u t o r c o n t r a

o r i c g r u i d u v m a n a l n o s t r u , - d u p d p u t i n f a l u i ( s e c u n d u m s u a m

p o s s i b i l i t a t e m ) 2 3 .

I i m a i 1 a g d d u i r n a n e o b l i g A m a t o n s i d e r t t

a M a r t i n i Z e i l i e r i , B e s e h r e i b u n g d e s K d n i g r e t c h s P a l e n , U l m , 1 6 5 7 , p .

5 7 : M o l d a u s o e i n e r d e r P o l e n G r a b n e n n e t " . ( B i b l i o t e c a A c a d e m i e z , c o l . S t u r z a

N r . 2 1 2 9 ) . C o m p . G I : . v o n . N e y d e g k c c . I o a u T u r m a g e n , 1 8 O c t . 1 1 9 7 . N . I o r l s i ,

. 7 4 e f e l d F r a y . , I I I , p . 1 0 6 .

2 2 U r e c b e . L e l o p i s e l e , I , p . 1 9 1 .

2 2 A m i n t i m a c e e a s i c o n a l l i e d i n a j u t o r u l f a g l i d u l t d e M a t e l C o r v i n l u l

S t e f a n i n a i n t e a b l i t a l i e l d e l a a l e a A l b a . M A s c b i m b a r e t n t r e v a s a l s i s u z e r a n i ,

m a l a l e s a n d % e d e m c l i p e c l i n d S t e f a n s e o b l i g a s e c u n d u n r - p o s i b i l i t a t e m " 1

r e g e l u p o l o n s e t n d a t o r e s t e a - I a j u t i t C u t o a t e p u t e r i l e s a l e .

Page 100: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 100/293

1 0 4

i S T O R I A R O M I N 1 L O R

d e p r i e t e n i p e p r i e t e n i i

i p e d u § m a n i p e d u § m a n i i s à i , § i l a a c e l a § i

l u c r u s e o b l i g a

i 5 t e f a n v o e v o d u l f a t a c u n o i . N e m a i o b l i g t i m

a n u p r i m i I n r e g a t u l n o s t r u p e n i c i u n p r e t e n d e n t l a t r o n u l

M o l d o v e i , § i a d a a d a p o s t l u i 5 t e f a n V o e v o d u l l a c a z d e p e r i c o .

I n u n a t a r e c a z n o i r e g e l e t r e b u i e s d ' i a f u t d m c a t o a t e p u t e r i l e ,

s p r e r e d o b a n d i r e a p a t r i e i s a l e . D e a s e m e n e a f i m a i f t i g d d u i m

c a , o r i c a n d v o m a f l a v r e o u n e l t i r e a d u § m a n i l o r l u i 5 t e f a n c o n -

t r a l u i , s à i - o f a c e m c u n o s c u t a , § i l a a c e l a § i l u c r u s e I n d a t o r e § t e

d o m n u l M o l d o v e i & I A c a n o i . 5 i i a r a § i c a n d a m v r o i n o i i m -

p r e u n a c u V l a d i s l a v r e g e l e U n g a r i e i a p u r c e d e c o n t r a 1 m p a r a -

t u l u i t u r c e s c n e v o m i n f e l e g e m a i i n t d i c a d o m r z u l M o l d o v e i a s u p r a

c h i p u l u i c e l u i m a i f o l o s i t o r d e a 1 n t r e p r i n d e e x p e d i t i a ,

i a t u n c i

S t e f a n v a p l e c à i n p r o p r i a p e r s o a n ä , I m p r e u n d c a n o i c o n t r a

s u l t a n u l u i , i a r d a c a , c e c a c e f e r i a s c a D o m n u l , n u a r p u t e à

m e r g e s i n g u r , a t u n c i f i u l s a u v a t r e b u i s a m e a r g a i m p r e u n a c m

n o i . D e a s e m e n e a m a i f ä g l i d u i m a a p a r a p e n u m i t u l 5 t e f a n c o n t r a

I m p a r a t u l u i T u r c i l o r . D e a s e m e n e a v o e v o d u l 5 t e f a n I n d a t a c e

v a a u z i d e s p r e t r e c e r e a T u r c i l o r , v a d i p e c a t v a p u t e a m a i i u t e

n o u a a m b i l o r r e g i § t i r e d e s p r e p a s u r i l e T u r c i l o r , c a r o r a n u l e v a

d a c o n t r a n o a s t r a n i c i s f a t u r i , n i c i a j u t o r . ( M a i u r m e a z a c a t e v a

p u n c t e p r i v i t o a r e l a ' n e g o t ) . C a r e t o a t e

i f i e c a r e I n p a r t e m a i

s u s s e r s e n o i l o a n A l b e r t a c e l u i a 0 . . t e f a n f d g t i d u i m a l e p t i z i c u

t d r i e n e a t i n s i n e i n f r d n a t , a l e f i n e d § i f r n p l i n i 0 a f a c e c a s d

f i n u t e i i n d e p l i n i t e " . U r m e a z a i s c a l i t u r i l e t u t u r o r m a r i l o r d e m -

n i t a r i p o l o n i , c a r e a d a o g

i e i c a : t o a t e c e l e m a i d e s u s i n b a l e

p u n d e l e , c o n d i f i i l e

i a r t i c o l e l e f t i g t i d u i m m a g n i f i c u l u i d o m n v o e -

v o d u l u i M o l d o v e i a l e f i n e d § i u r m a c a t t i r i e

i s t a t o r n i c i e , f t i r d

n i c i u n d o l s a u f r a u d d " 4 .

A c e s t t r a t a t p u n e à u n c a p a t v a s a l i t a t i i M o l d o v e i f a t a c u

P o l o n i a , p r e c u m p u s e s e a c e l I n c h e i a t d e M i r c e a I n 1 3 9 5 s f a r § i t

s u p u n e r e i M u n t e n i e i c a t r e U n g a r i a . P r i n e l r e g e l e p o l o n s e l e a g a

c a t r e 5 t e f a n c a r e p r i m e § t e f a g a d u i n t i a p r o a p e I n t o a t e p u n c t e l e ,

I n d a t o r i n d u - s e n u m a i I n u n e l e l a I n d e p l i n i r e a a c e l o r a § i c o n d i t i i .

I n t r e g u l t o n a l t r a t a t u l u i e s t e a c e l a l u n e i f a v o r i d o b a n d i t e d e u n

I n v i n s d e l a u n I n v i n g a t o r ; n i c a i r i n u s e f a c e n i c i m a c a r o a b a t e r e

d e g a n d l a r a p o r t u r i l e d e , s u b o r d o n a r e a l e M o l d o v e i . L a s f a r § i t

r e g e l e f a g a d u i e § t e l u i 5 t e f a n a r e s p e c t a I n i n t r e g i m e a l o r t o a t e

p u n c t e l e t i p u l a t e ,

i m a r i i d e m n i t a r i I n t a r e s c c u f ä g a d u i n t a I o n

p e a c e a a r e g e l u i . S t e f a n c e l M a r e z d r o b i s e m a i M a l t d e . c a t a r -

o i a t e l e P o l o n i l o r ; ' e l p l e c a s e l a p a m a n t n e l n d u p l e c a t a l o r m a n d r i e ,

1 i s i l i s e s a s e I n c h i n e 1 n n a i n t e a l u i , i a s t f e l a c u m a l a b a t r a n e t e ,

2 4 l l o g h i e l , C o d e x d t p l o n t a l i c u s r e g a l P o l o n i a e , I , p . 1 6 3 . A l c A t u i r e a f u .

s e s e p r e c e d a t A d e u n t r a t a t 1 n t r e r e g i i U n g a r i e i 4 i a P o l o n i e l I n c a r e s e s p u n e f t

c u t o a t á l o v i t u r a p r i m i t A d e l a S t e f a n , F o l o n i i I n c h e z A 4 l u i a u a c e s t u i a

s t A p i t n i r e a M o i d o % e i " . H u r m . , D o c . , I I , 2 , p . 4 0 6 f i 4 1 1 ( 1 4 9 8 ) . T e x t u l d i n D o g i d e l

r e p r o d u c e e x e m p l a r u l t r a t a t u l u i d a t d i n p a r t e a l u i A l b r e c h t . A c e l d i n p a r t e a l u i

  t e f a n c o n f i n A n d I n d a t o r i r i l e l u i , s e 0 1 1 6 l a B o g d a n ? D o c . L a i $ t . C . M a r e , I I , p . 4 1 5 .

 

Page 101: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 101/293

C E D B P E D i n a A N T A I D O M N I E I L I I I k 3 T E P A N C E L M A R E

1 0 5

c f i n d e r à C u u n p i c i o r i n g r o a p g , a v Ù n e s p u s a m u l t g m i r e d e a v e d e k

r u g g t o r i i s f i i c i o 0 i n n a i n t e a l u i p e a c e i i n f a t a c g r o r a e l a l t g d a t g

. i n g e n u c h i a s e . F A r g i n d o i a l g c g a c e s t t r a t a t i n s a m n g c u l m e a m e r -

s u l u i t r i u m f a I a l l u i S t e f a n c e l M a r e 0 a p r o d u s e i n m i m a l u i c e a

m a i a d g r i c g m i § c a r e . M a r e f u s e s e

i b u c u r i a p e n t r u r A p u n e r e a

T u r c i l o r . A c o l o * M s g . e r à n u m a i u n s i n g u r s i m t i m A n t i n j o c , d u § -

m a n i a r A z b o i n i c g . A i c i a c e a s t a s e a s c u t i i 0 s e s p o r i à p r i n d p r i n t a

d e r A z b u n a r e p e n t r u u m i l i n t e s u f e r i t e , p e n t r u n e c r e d i n t e l e § i

a m g r A c i u n i l e e l l c a r e P o l o n i i

a d g p a s e r g . I n a c e a z i m e m n t i a b i l g

S t e f a n p n t a r g s u f l à d i n a d a n c ,

i s o m n u l c e o d i h n i b g t r A n e l e s a l e

i n g d u l a r e f u c e l m a i d u l c e p e c a r e e r o u l i l g u s t a s e v r e o d a t g .

I n e e r e a r e a l i g e i r g s g r i t e n e .

S t e f a n c e l M a r e f u s e s e d e t r a s

p r i n a c e s t a t a c a l P o l o n i l o r d e l a m a r e a p r e o c u p a r e a v i e t . e i s a l e ,

l u p t a s a c u p A g & n i i . V A z f i n d e l a c u d o m n i i l e A p u s u l u i n u p o a t e

a j u n g e l a n i d u n r e z u l t a t i n p r i v i r e a c o m b a t e r e i O t o m a n i l o r , s e

g a n d i s A i n j g h e b e o l e g g t u r g t a r e a c e l e a l e R g s g r i t u l u i , p e c a r e

l e s o c o t i & n i a i d e a p r o a p e i n t e r e s a t e a r A s p i n g e c o p l e 0 r e a t u r -

- c e a s c g . A i c i e l i n s ä i n t A m p i n g a l t e g r e u t A t i , a n u m e r i v a l i t g t i l e

c e d e s b i n a u p e d o m n i i d e o s e b i t e l o r S t a t e r g s g r i t e n e , 0 c a r e

I m p i e d e c a u d e a s e u n i i n t r ' u n g g n d 0 o f a p t A c o m u n g i m p r o -

t i v a p r i m e j d i e i c e ' i a m e n i n t & p e t o t i , d a r p e c a r e n u m a i p A t i t u l

p r e v A z A t o r u l S t e f a n o v e d e & d i n e i . A c e s t e S t a t e e r a u : r e g a t u l

P o l o n i e i , d u c a t e l e L i t v a n i e i 0 a l M o s c o v e i , i c h a n a t u l T g t a r i l o r

d i n C r i m e e a .

I n t r e d u c e l e M o s c o v e i l o a n a l I I I - l e a

i g i n e r e l e s g u A l e -

x a n d r u ; d u c e l e L i t v a n i e i , f r a t e c u A l b e r t r e g e l e P o l o n i e i , e r à o

m a r e d u § m A n i e , d i n p r i c i n g c g . A l e x a n d r a s i l i s e p e s o t i a l u i , f i i c a

l a r u l u i , c o n t r a d i s p o z i t i i l o r a n u m e a l e t r a t a t u l m i n c h e i a t l a f a -

c e r e a . c g s g t o r i e i , a i m b r A t i $ r e l i g i a c a t o l i c g . C h a n u l C r i m e e i ,

M e n g l i G h e r a i , e r i I n r e l e r e l a t i i c u P o l o n i a 0 L i t v a n i a , d i n p r i -

c i n a p r A d A c i u n i l o r T A t a r i l o r i n h o t a r e l e a c e l o r t A r i , p r A d g c i u n i

T A z b u n a t e a d e s e o r i d e P o l o n i i n c h i p c r u n t

i s a n g e r o s .

S t e f a n c e M a r e l e & a s u p r A - 0 g r e a u a l u c r a r e d e a i r n p A c A

a c e s t e r i v a l i t A t i , s p r e a p u t e A u n i t r i t e ° l u p t A c o m u n g i m p o t r i v a

p A g g n i l o r , p u t e r i l e R g s g r i t u l u i , a l e c g r o r i n t r o l o c a r e i n t r ' u n s i n g u r

c o r p a r f i p u t u t r A z b i p e p u t e r n i c i i - T u r c i . I n 1 4 9 4 S t e f a n c e l M a r e

t r i m i t e o a m b a s a d A l a c u s c r u l s g u l o a n V a s i l i e v i c i a l M o s c o v e i ,

p r i n c a r e - 1 i m b i e a s e i m p A c A c u g i n e r e l e s A u A l e x a n d r u a l L i t -

v a n i e i , s p u n A n d u - i i n t r e a l t e l e c g . t o t i r e g i i

i d o m n i i c r e § t i n i

t o a t e W i l e i t a l i e n e d e l a A . p u s s e u n e s c 0 s e p r e g A t e s c a s t i t

, c o n t r a p A g g n u l u i . A r f i b i n e c a 0 t u , i n l o e d e a t e c e r t . & c u

s A t e r g d i c i C u e i a s u p r a p A g A n g t g t i i " . S t e f a n s p u n e i u n c e n e a -

d e v g r a t , a f i r m A n d c A p r i n c i p i i A p u s u l m a r f i h o t g r i t i a s e s c u l à

I n c o n t r a T u r c i l o r ; d a r c e n u a r f i f g c u t e l p e n . t r u i z b A n d a m a r e l u i

s g u w i n d T o t a t u n c i s t g r u i n d p e I t i n g l d u c e l e L i t v a n i e i , i z b u -

t e * t e a a d u c e o i m p g c a r e t a r e s o c r u

i g i n e r e ,

i l o a n a l I I I - l e a

Page 102: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 102/293

1 0 6

I S T O R 1 A B O M i N I L O

t r i m i t e m a i m u l t i s o l i l a c u r t e a g i n e r e l u i s a u , c a r e s a s a r u t e c r u c e a

I n s e m n d e I n f r a t i r e . S o l i i l u i S t e f a n , c a r e e r a u f a t a , a d u c d o m n u l u i

l o r v e s t e a f m b u c u r a t o a r e d e s p r e f n l a t u r a r e a u n e i a d i n p i e d i c i l e

c e s e o p u n e a u l a o b § t e a s c a a l i a n t a a R a s a r i t u l u i e u r o p e a n I n

c o n t r a n e c r e d i n c i o § i l o r , p l a n u i t a d e d o m n u l M o l d o v e i

S t e f a n I n s a t r e b u i a s a o b t i n a a c e l a § i r e z u l t a t I m p a c i u i t o r

f n t r e h a n u l t a t a r e s c § i d u c a t u l L i t v a n i e i . E l t r i m i s e s e o s o l i e

I n C r i m e e a I n c a d i n 1 4 9 2 c a r e s e I n t a l n i a c o l o c u a c e a a l u i l o a n

a l I I I - l e a , s p r e a f n c e r c a t a r a m u l , § i a v e d e a I n t a i c a r e e r a u p l e -

c a r i l e h a n u l u i t a t a r a s c c a t r e e l ,

H a n u l s e a l - R A f o a r t e b i n e

d i s p u s i p r i e t e n o s c a t r e S t e f a n c e l M a r e , a n d s o l i l o r s a i r a s p u n s

c a p r i e t e n i i § i n e p r i e t e n i i l u i S t e f a n , s u n t § i p r i e t e n i i § i n e p r i e -

t e n i i l u i , § i I n s a r c i n â n d p e s o l i s ä s a r u t e d i n p a r t e a l u i p e S t e f a n

c e l M a r e 2 6 .

P e c a n d f u g S t e f a n u m b l a s a f m p a c e p e p o t e n t a t i i R a s a -

r i t u l u i , s p r e a ' i I m p i n g e I n c o n t r a a t o t p u t e r n i c i e i m u z u l m a n e ,

n u § t i m d i n c e p r i c i n a s e s t r i c a t o c m a i r e l a t i l l e d i n t r e d â n s u l § i

d u c e l e L i t v a n i e i , p e c a r e a b i à i z b u t i s e a ' l I m p a c k c u t a r u l M o s -

c o v e i . I n 1 4 9 5 I n t a l n i m m a i m u l t e s o l i i a l e l u i A l e x a n d r u l a

l o a n a l I I I - l e a , c a r e s e t a n g u i e s c d e s p r e s a l n i c i i l e c e a v u s e r a s a

l e s u f e r e L i t v a n i a d e l a S t e f a n a l M o l d o v e i , m a i a l e s d e s p r e a r -

d e r e a o r a § u l u i B r a s l a v . l o a n V a s i l i e v i c i r a s p u n d e l a a c e a s t a

f n § t i i n t a r e , c a e l a r f i p r i e t e n u l l u i S t e f a n I n c a d e p e t i m p u l

t a t a l u i l u i A l e x a n d r u ' , C a z i m i r , p e c a n d c u e l a b e a s ' a r f i I m p a c a t ,

§ i c a f n n a i n t e d e a l u a I n b a g a r e d e s a m a t a n g u i r e a l u i , v a t r i m i t e

o s o l i e I n M o l d o v a s p r e a c u n o n t e c u m , s t a u l u c r u r i l e 2 7 .

V e n i a a c u m a r a n d u r l u i l o a n d e a f a c e p e m i j l o c i t o r u l

f m p a c i u i r e i f a r e A ' e x a n d r u a l L i t v a n i e i § i , S t e f a n a l M o l d o v e i ,

§ i l o a n m a i v o e § t e c a , d e ° d a t a c u a c e a s t a f m j i a c a r e , s a m a i a d u c a

l a f i i n t A § i a c e e a a h a n u l u i C r i m e i i c u g i n e r e l e s à u . A l e x a n d r u

I n s a f i r a s p u n d e c u a m a r a c i u n e , c à p e n t r u c e a r s t a r u i I n f a v o a r e a

n e p r i e t e n i l o r s a i ; c a d u p a . t r a t a t u l d e I m p a c a r e § i . a l i a n t a , I n c h e i a t

n u d e m u l t , a r t r e b u i c a l o a n s a p r i v e a s c a d e p r i e t e n i § i n e p r i e t e n i ,

p e a c e i c e e r a u § i l u i p r i e t e n i § i d u § m a n i ; c a m a i b i n e a r f a c e s a

s t a r u i a s c a c a a t a t h a n u l c a t § i S t e f a n s a l d e s p a g u b e a s c a p e n t r u

d a u n e l e s u f e r i t e , § i a t u n c i v a p u t e i v o r b i c u e i d e I m p a c a r e ,

§ i e k e a l t e l e p e a c e l a § t o n 2 8 , , 5 1 c u m s ' a r f i I m p a e , a t d u c e l e L i t -

v a n i e i c u S t e f a n c e M a r e , d u d t o c m a i a t u n c i f r a t e l e s ä u r e g e l e

P o l o n i e i , s e p r e g a t i a , I n I n t e l e g e r e c u e l , a r a s t u r n i t p e d o m n u l

H e p r o d u s d u p t i c a r a d n o t R o s i t d e H a s d e u I n A r h .

I ; 1 , p ,

8 1 . C o d r e u c u r e p r o d u c e i n U r i c a r u l , I I I , p . 7 0 - 8 0 m a l m u l t e a c t e d u p l i A c t a m a r l .

d u c a l u s L l t n a n i a e , c a r e c o n : i n f r i t o c t u a i a c e l e a s i a r l i t h r i c a

I a c e l e d i n a r h h e l e

M o r o v e l r e p r o d u s e d e U l i a n i t z k i . A e t u l n e d a t a t ; n u p o a t e f i d i n 1 4 9 8 , c l m a n t a

d i n 1 4 9 2 .

" D o c . d i n 1 4 9 2 , V l i a n i t z k i , p . 1 2 2 .

n D o c . d i n 1 4 9 5 , l b i d e m , p r 1 2 6 .

" D o c . d i n 1 4 9 6 .

I b t d e n i , p . 1 2 6 - 1 2 7 .

 

Page 103: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 103/293

C M D E P R I I R M X A N I A T D O M N I I C T . J . I I I 0 T I L F A - N C H M M A R E 1 0 7

M o l d o v e i ? D e a c e e a v e d e m c A A l e x a n d r a r e i n n o e s t e f n c A I n a n u l

c h i a r a l a t a c u l u i l u i A l b e r t a s u p r a M o l d o v e i , 1 4 9 7 , t A n g u i r i l e

s a l e d e s p r e a r d e r e a B r a s l a v u l u i 2 9 A l e x a n d r a l e a c h i a r p a r t e

l u c r A t o a r e l a c o p l e s i r e a M o l d o v e i d e W h i l e l e s e s t i , t i n A n d I n s A

a c e a s t A f m p A r t A s i r e a l u i l a a t a c u l h o t e s c f A c u t d e r e g e l e P o l o n i e i

c o n t r a M o l d o v e i , a s c u n s A d e s o c r u l s A u , p e n t r u c a r e a c e s t a c A n d

f l a f l A , f l m u s t r A c u a s p r i m e 3 8

P o l o n i i s i L i t v a n i i , b A t u t i d e S t e f a n I n M o l d o v a , t r i m i t

a t u n c i e i l a M e n g l i G h e r a i , p r o p u n A n d u l I m p A c a r e a , c a c o n d i t i e

c a s A l e d e e a j u t o r i m p r o t i v a l u i S t e f a n c a r e , p e n t r u a r A z b u n A

c A l c a r e a t A r e i s a l e , i n r t a s e I n P o l o n i a , s i f A c e A p r i n p u s t i e r e l e

s a l e , s A p l A t i a s c A . s c u m p P o l o n i i n e d r e a p t a l o r p o r n i r e a s u p r a

M o l d o v e i . M e n g l i G h e r a i I n s A r e f u z A c e r e r i l e p o l o n e . S e v e d e

d i n a c e a s t A l m p r e j u r a r e c A S t e f a n a v e A d e p r i e t e n i f n l u m e a

r A s A r i t e a n à n u m a i p e h a n u l t A t A r e s c s i p e t a r u l M o s c o v e i ; d a r

c A a c e s t i p r i e t e n i f i e r a u m a i d e t r e b u i n t A s p r e a z A d A r n i c i p l a n u l

C r e s t i n i l o r I n , c o n t r u l u i , d e e A t s p r e a ' i a r u n c A a s u p r a p A g A n i l o r .

S t e f a n r i n g r i j i t t o t u s i d e s t A r u i n t i l e _ P o l o n i l o r l a M u s c a l i s i

M a r i , t r i m i t é - s i e l l a p r i n c i p i i l o r a m b a s a d e m g r . * , i n t r e a l t e l e

l a t a r u l M o s c o v e i u n a c o m p u s A d i n 4 0 d e b o i e r i 8 1

I n 1 4 9 9 d u p A f n c h e i e r e a p A c e i f n t r e S t e f a n s i P o l o n i , p r i n

v e s t i t u l t r a t a t , p r i n c a r e P o l o n i a p A r e A a f i c A z u t A e a I n v a s a -

l i t a t e a M o l d o v e i , s e t m p a c A s i A l e x a n d r u a l L i t v a n i e i c u e l s i

t o t i p r i n c i p i i c e d u s m A n i s e r l O n à a t u n c i p e d o m n u l M o l d o v e i .

A l b e r t a l P o l o n i e i , V l a d i s l a v a l U n g a r i e i s i A l e x a n d r u a l L i t v a -

n i e i s e o b l i g a u a a p A r A p A r n A n t u l l u i S t e f a n d e d u s m a n i i C r e s t i -

n A t A t e i . D e s i o a s e m e n e a i m p A c a r e s i a s e m e n e a f U A d u i n t i d i n

p a r t e a c e l o r b A t u t i a t r e f n v i n g A t o r , n u m a i s i n c e r e n u p u t e a u

f i , t o t u s i S t e f a n I n d o r i n t a l a r z A t o a r e d e a v e d e t t o d a t A E u r o p a

r A s A r i t e a n A d A n d u ' s i m A n a c o n t r a p A g A n u l u i , c r e d e e l d e a s t A

d a t A c e l p u t i n , v a p u t e A a d u c e v i s u l A u l a f n d e p l i n i r e , s i t r i m i t e

o s o l i e l a t o a t e c u r t i l e r A s A r i t e n e , f . m b i i n d u - l e l a l u p t a c o m u n g

I n - c o n t r a p A g A n u l u i , s i l a a p A r a r e a M o l d o v é i , c a r e a p A r a r e a r f i

I n i n t e r e s u l l o r , M i n i c a t M o l d o v a a r f i p o a r t a p r i n c a r e T u r c i i

a r p l i e d p a t r u n d e c a k e t o a t e p i l e R a s a r i t u l u i , f i i n d s i n g u r a c a l e

p r i n c a r e T u r c i i a r p u t e A a j u n g e l a e l e 3 2 . A l e x a n d r u g l L i t v a n i e i ,

I n l o c f n s 6 d e a r A s p u n d e l a a c e a s t A I n d e m n a r e , f r t r i m i t e o s o l i e

I n . t a r e f i c e r e , c a I n p u t e r e a t r a c t a t u l u i d e p a c e s i p r i e t e n i e i n -

t e r v e n i t f n t r e M o l d o v a s i L i t v a n i a , i n c a r e d u p 6 f o r m u l a a c e l o r

t i m p u r i , t o t i p r i e t e n i i s i d u s m a n i i u n e i t A r i t r e b u i a u s A f i e s i

p r i e t e n i i s i d u s m a n i i . a l i a t u l u i e i , s A ' i d e e a j u t o r I n c o n t r a s o c r u l u i

s A u , d u c e l e M o s c o v e i , c u c a r e r e l a t i i l e i a r s e s t r i c a s e r A . T r i m i s u l

m l h o c .

s o D o c .

S A D o c .

  D o c .

d i n 1 4 9 7 . I b i d e m , p .

1 3 2 .

d i n 1 4 9 8 . I b i d e m , p . 1 4 8 - 1 4 9 .

d i n 1 4 9 8 . I b l d e m , p . 1 7 7 .

d i n 1 4 9 9 . l b i d e m ,

p . 1 7 7 - 1 7 8 .

Page 104: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 104/293

1 0 8

i s x t t A t A R O M i N I L O R

E i t v e i , a n u m e B o g u s c h D i a c u l , c u p r i l e j u l v e n i r e i s a l e I n M o l -

d o v a , r A s c u m p k i i a i c i d e l a u n E v r e u o d o a m n ä l i t v a n g , p e

c a r e a c e l E v r e u o l i b e r a s e d i n p r i n s o a r e d e l a ' M a r i ; d a r n e -

a v A n d b a n i c u c e p l k i E v r e u l u i p r e t u l r A s c u m p k 6 r e i , u n b o i e r

m o l d o v a n a n u m e T e o d o r , s t a r o s t e l e H o t i n u l u i s e p u s e d r e p t

c h e z 6 s p e n t r u s u m a d e 1 2 0 d e g a l b e n i , p r e t u l r A s c u m p A r k e i 3 8 .

S t e f a n n e p u t a n d I m p A c à p e d u c e l e L i t v a n i e i , c u c u s c r u l

s t i u , i e a p a r t e a a c e s t u i a , f a p t p r i n c a r e s e I n d u s m A n e s t e c u L i t -

v a n i i

i d e c i c u P o l o n i i . T o t a t u n c i

i M e n g l i G h e r a i d e c l a r 6

l u i S t e f a n , d n u s e p o a t e i m p k a n i c i I n t e u n c h i p c u A l e x a n d r u .

T o a t e t k i l e R ä s k i t u l u i c k l e a u d e c i i a r ä s i u n a a s u p r a c e l e i l a l t e

c u d u s i n k i i e . I a t à c a r e e r a a d e v k a t a s t a r e a s i m t i m i n t e l o r l o r

u n a f a l l d e c e l e l a l t e , s i n u a c e l e m à e s t r i t e a l e c k o r r o s t i r i , d u p à

m u l t à s t k u i n t A , S t e f a n d o b a n d i s e a f i i n s i r a t e p e h â r t i e .

t o t a t a t d e p u t i n c u p u t i n t à o a l i a n t 6 a R A s s ä r i t u l u i c a s i , u n a g

A p u s u l u i I n c o n t r a O t o m a n i l o r , i S t e f a n d e s m i e r d a s e i n W a r

a c e s t g A n d i u b i t a t a t a t i m p I n s u f l e t u l s ä u ,

i s e o s t e n i s e a t A t a

d e m u l t s p r e a l u i i n d e p l i n i r e .

I n d u s m A n i n d u - s e d i n n o u c u P o l o n i i , S t e f a n a d u n a a r m a t a

l u i , s i s e p r e g k e s t e d e l u p t à , l u c r â n d c u i n t e l e p c i u n e , d c i c u r a n d

d u p g a c e e a L e s i i i n t r à I n t a r /

i a j u n g p A n 6 l a B o t o s a n i , u n d e

S t e f a n I i i n t â m p i n g i I i b a t e 8 4 .

I n c u r A n d I n s 6 v A l m 6 s a g u l R ä s ä r i t u l u i t r e b u i à s à a j u n g A

l a c u l m e , p r i n i n d u s m A n i r e a l u i S t e f a n c e l M a r e i n s u s i c u c u s c r u I

s u l o a n a l I I I - l e a a l M o s c o v e i c a r e , p e n t r u a f a v o r i A p e f i u l

n g s c u t d i n o n o u 6 * n o d e i n c h e i a t 6 l a b i l t r â n e t e , d i s g r a t i a s e

a r u n c a s e I n I n c h i s o a r e p e f i i c a l u i S t e f a n c e M a r e , E l e n a , f o a s t a

l u i n o r g , a c k e i a b k b a t , t i u l l u i l o a n , s e I n t f i m p l a s e s ä m o a r S ,

v r o i n d a s t f e l s à i n d e p k t e z e d e l a m o s t e n i r e a t r o n u l u i r u s e s e

p e n e p o t u l s à u D u m i t r u , f i u l E l e n e i . I n t e l e g e m c f i t d e j i g n i t a

t r e b u i t s 6 f i e S t e f a n p r i n o a s t f e l , d e t r a t a r e a f i i c e i s i a n e p o t u l u i

s g u . E l t r i m i t e I n 1 5 0 2 o s o l i e l a h a n u l t A t g r e s c , s p r e a a f l a d e l a

e l d a c ä m a i e r a u I n v i a t . 1 E l e n a s i c u f i u l e i ,

i s o l u l l u i l o a n , c a r e

t o c m a i d i n i n t â m p l a r e s e a f l à l a c u r t e a h a n u l u i , I i d a r A s p u n s

c ä c u a j u t o r u l l u i D u m n e z e u e i s ' a r a f l à i n d b i n e " 8 5 . S t e f a n

I n c u r c a t I n r A z b o i u c u P o l o n i i , n u p o a t e I n t r e p r i n d e n i c i

u n a c t d e d u s i n s ä n i e c o n t r a c u s c r u l u i s ä u ,

i s e m u l t k n e s t e d e

o c a m d a t 6 d e a ' i f a c e u n n e a j u n s . A n u m e t a , r u l M o s c o v e i t r i r n i -

t r a n d I n I t a l i a d u p à m e s t e r i p e d o i s o l i a i s A i , D i m i t r i e L a r e v

M i t r o f a n C a r a c e a r o v , a c e s t i a l a I n t o a r c e r e a

b o r e n e I n d r A z n i n d

s 6 a p u c e c a l m p r i n L i t v a n i a , p e n t r u d u s m A n i i l e i z b u c n i t e , t r e e . '

s o D o c . d i n 1 4 9 9 .

I b i d e m '

p . 1 8 2 . C o m p . U r i c a r u l , I I I , p . 7 8 . I n t A l n i m

d e c i u n E v r e u I n M o l d o v a I n c a d e p e t i m p u l l u i S t e f a n c e l M a r e .

U r e c h e , i n L e t o p i s e f e , I , p . 1 4 1 . C o m p . r a p o r t u l l u i O c t a v i a n G u c c i

a m L a s a d o r v e n e t i a n I n C r a c o v i a i n E x a r h u , D o c u m e n t e , P a r t e a I I , E x t r a c t e d i n

c o l e c j i a l u i M a r i n s a n u d o , d o c . I I , C r a c o v i a 2 7 L i l l e , 1 5 0 0 , p . 8 3 .

U D o c . d i n 1 5 0 2 , U l i a n i t z l d , p . 2 ' 8 .

 

Page 105: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 105/293

U M D E P E U R M X A N I A I D O M R I E I L U I L f r r E F A N C E L M A R E 1 0 9

p r i n M o l d o v a . S t e f a n p u n e l a I n c h i s o a r e p e s o l i d t a r u l u i ,

i I n -

t r e b u i n t e a z 5 . e l p e m e s t e r i I n t r e b i l e s a l e . T a r u l M o s c o v e i c e r e

i n t e r v e n i r e a h a n u l u i C r i m e e i s i a l u i M o h a m e d S i h z a d a , s u l t a n u l

d e C a f f a , f i u l l u i B a i a z e d a l I I - l e a s u l t a n u l T u r c i l o r , c a e i s l .

p o r u n c i a s c a " l u i S t e f a n a e l i b e r a p e t r i m i s i i

i m e s t e r i i s a i . I nc a z u l l u s h c a n d S t e f a n n u a r a s c u l t a d e o r d i n u l s u l t a n u l u i d e

C a f f a , a c e s t d i n u r n a s g m i l l o c i a s c a l a t a t a l s g u , I m p g r a t u l

O t o m a n i l o r , i n t e r v e n i r e a I n f a v o a r e a t a r u l u i " . N u s t i m c e r e -

z u l t a t a a v u t s t g r u i n t e l e l u i V a s i l i e v i c i p e l a n g a s u l t a n i i m o h a -

m e d a n i . A t k a e s t e - p o z i t i v c r t S t e f a n c e l M a r e n u e l i b e r e a z a p e

o a m e n i i t a r u l u i p a n g l a m o a r t e a l u i c a r e s e I n t A m p l l d o i a n i

d u p g a c e e a , c a n d s o l i i

i m e s t e r i i t a r u l u i l o a n s c a p g d i n p r i n s o a r e

s u b d o m n i a l u i B o g d a n .

S t e f a n , I n l o e d e a a d u c e l a c a l e i i l a n u i t a l u i a l i a n t a I n t r e

p r i n c i p i i d e R a s g r i t c o n t r a T u r c i l o r , p u n a n d u - s e e l I n s u s i I n

d u s n a n i e c a e i , p r e c u m a m v a z u t , . I n t a i c u P o l o n i i i d u c a t u l

L i t v a n i e i , l a s f a r s i t c h i a r c u c u s c r u l s a l t t a r u l M o s c o v e i , s e a -

p r o p i e i a r g s i d e U n g u r i c a r e ' l c u p r i n d I n t r a t a t u l d e p a c e p e

c a r e V l a d i s l a v r e g e l e U n g a r i e i I l I n c h e i e c a T u r c i i I n 1 5 0 3 . R e g e l e

U n g u r i l o r s e i n c e r c a s e I n z a d a r a I m p a c h . p e S t e f a n c u P o l o n i i ,

c u a t k a m a i m u l t c ä m u r i n d f r a t e l e l u i V l a d i s l a v , A l b e r t , i n

1 5 0 1 , r e g e l e U n g a r i e i n u m a i a v e a a s u p r a u r m a s u l u i a c e l u i a ,

A l e x a n d r u , n i c i o i n f l u e n t t S t e f a n c e M a r e c a r e e r a I n b u n e r e -

l a t i i c a h a n u l C r i m e e i , p r o v o a c a p e T g t a r i a p r g d i P o l o n i a , s i

e l f a s t * i n t r g c u o a r m a t g I n P o c u t i a , v r o i n d s a r a p i a s c g a c e l t i n u t

d e l a P o l o n i , c a r e t i n u t , d u p g c u m e l I n s u s i z i c e à

a d e s e o r i ,

f u s e s e l u a t f a x % d r e p t d e l a M o l d o v a 3 7 . D e s i S t e f a n a d u s e s e t o a t g

P o c u t i a I n s t a p a i i i r e a l u i , p r o p g s i r e a b o a l e i d e c a r e s u f e r i a , " o

p o d a g r a I n v e c h i t g u n i t i c u n i s t e r a n i l a p i c i o a r e , I l f a c e s g p g -

r g s e a s c g t a r a a c e a s t a , p e c a r e P o l o n i i o i e a u i a r g s i I n s t 5 p a n i r e

I n a n u l 1 5 0 3 .

I n t o r s I n t a r g S t e f a n s e c o b o r i d e p e t r o n I n p a t u l d e d u r e r e ,

d e u n d e e r a s á t r e a c a I n c u r a n d l a v e s n i c a o d i h n g . S u f e r i n t a

p u s e u n c a p a t c a r i e r e i s a l e m i l i t a r e ; d o m n u l ¡ n a g

i o m u l r g -

m a s e r g I n t r e g i p a n g . I n c e l e d e p e u r m g m o m e n t e . P e n t r u a

I n t e l e g e t o a t A m a r i m e a l u i c a d o m n , t r e b u i e s a a d u n g i n

i p u -

l i n d e t r g s a t m i p g s t r a t e d e t i m p u r i a s u p r a v i e t e i s a l e p r i v a t e ,

s p r e a a v e à a s t f e l o d e p l i n g i m a g i n e a f i g u r e i m a r e l u i d o m n i t o r

m o l d o v a n . d i n v e a c u l a l X V - l e a . -

3 6 U r i c a r u l , H I , p . 9 1 9 3 .

" C r o m e r , p . 4 4 1 : P o r u c e u t i p s e d i e t i t a b a t d e s u a

m j u s t e V i t a e

d í s t r a c t a m , r e c e p i t . C o m p . B l e l s k l , p . 4 4 6 . V e r ' a s u p r a e b e s t i e l P o c u p e l r d s p u n -

s u r i l e l u l $ t e f a n l a s o l l a l u i F I r l e y I n B o g d a n , D o c . l u t . 5 1 0 o n c e l M o r e , I I , p . 4 7 2

u r m .

Page 106: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 106/293

1 1 0 z i r r o R I A R O M A N I L O R

2 . V I A T A P R I V A T A A L U I F 1 ' E F A N

S t e f a n c e l M a r e e s t e o d r a s l a c e a m a i I n s e m n a t A a f a m i l i e i

k l u s h t e s t i l o r ,

i f n c a z u l c A n d a c e a s t A f a m i n e a r f i o r a m u r l a

c e l e i B A s A r A b e s t i , c e l m a i m a r e d i n a c e s t n e a m , b o g a t I n n a t m i

e n e r g i c e , s p i r i t e p u t e r n i c e

i c a r a c t e r e m A r e t e . G e n e a l o g i a l u i

R f o s t s t a b i l i t à p r i n c e r c e t A r i l e d e m a i I n n a i n t e ,

i a i c i a m i n t i m

n u m a i c A s t r A b u n u l d i n c a r e s e t r a g e e s t e a c e l C o s t e a M u s a t ,

v e n i t d i n M u n t e n i a c u c e i t r e i f i i a i s A i P e t r u , R o m a n s i S t e f a n ,

c a r e s e u r c A u n u l d u p A a l t u l p e t r o n u l M o l d o v e i 3 8 .

C a d e o b i c e i u a s u p r a d o m n i l o r n o s t r i , a s A n u s e s t i e n i m i c

n i c i a s u p r a l u i S t e f a n I n p r i v i r e a d a t e i n a s t e r e i , n i c i a s u p r a f m -

p r e j u r g r i / o r v i e t e i s a l e f n n a i n t e d e d o m n i e . P r e s u p u n A n d I n s A

c A a r f i a v u t v A r s t a d e 2 5 d e a n i c A n d s ' a u r c a t p e s c a u n l a 1 4 5 7 ,

l a m o a r t e a l u i , I n 1 5 0 4 , e l t r e b u i e s A f i t r e c u t v A r s t a d e 7 0 d e

a n i , o v i a t A f n d e s t u l d e l u n g A , d a c A c o n s i d e r A m f n c o r d a r e a n e -

f n c e t a t A a p u t e r i l o r s a l e a t A t f i z i c e c A t

i i n t e l e c t u a l e , I n d e -

c u r s u l d e a p r o a p e j u m A t a t e d e s e c o l a l d o m n i e i s a l e .

T a t A l l u i S t e f a n e r A B o g d a n a l I I - l e a f i u l l u i A l e x a n d r u

c e l B u n , i a r m a m a l u i p o a r t A n u m e l e c u r i o s d e O l t e a 3 9 c e e a

c e a d a t l o c l a p r e s u p u n e r e a c u t o t a l n e p r o b a t A c A a r f i d i n 0 1 -

t e n i a ( l u a t A c a s o t i e d e B o g d a n c A n d s e r e f u g i s e I n M u n t e n i a ) .

- S t e f a n p o m e n e s t e m s A I n h r i s o v u l l u i d i n 1 4 6 6 p e m a m a l u i M a -

r l a 4 0 , c e e a c e s ' a r p u t e i e x p l i c i t p r i n n u m e l e e i d e c A l u g A r i t A .

S t e f a n s e c A s A t o r l , d u p A c t u n s e o b i s n u e s t e l a c a p e t e l e I n -

c o r o n a t e , I n d a t A d u p A u r c a r e a l u i p e t r o n , s p r e a l A s A o d r a s l e

s i I a t

t a b e t a g e n e a l o g i c l i a m a r e l u i S t e f a n ;

C o s t e a A l t q a t

P e t r u A t j a t 1 3 7 5 - 1 3 9 1 . R o z n a n M u s a t 1 3 9 1 - 1 3 9 4 .

S t e f a n M u p a t 1 3 9 5 .

A l e x a n d r u c e l B u n 1 4 0 0 - 1 4 3 2 .

B o g d a n H 1 4 4 9 - 1 4 5 1 .

6 i e l a n c e ] M a r e 1 4 5 7 - 1 5 0 4 .

C o m p . m a t s u s , V o l . 1 1 1 , M o l d o o a p l i n d l a . 5 1 e l a n c e l M a r e . C o n f o r m c u

a c e a s t e l c o h o r t r e d i n M u . g A t e s t i , g i t s i m u n d o c u m e n t s l a v o n d i n a n u 1 . 1 4 9 2 , n u m i n d

p e v o e v o d u l M o l d o v e i S t e f a n c e l M a r e c u n u m e l e d e . S i e l a n M u s a l . V e z i U l i a -

i n I t z k i , p . 1 2 1 : . , p o s o l S t e f a n o v v o l o g s c a g o v o e v o d a M e n i a l " .

P o m e l n i c u l d e l a B i s t r i t a p u b . d e M e l c h i s e d e k i n A r t . A c a d . r o m . , V I I

p . 1 9 2 . I n s e r i p f i a l a m a n . P r o b o t a d e s c o p e r i t A d e C . M o i s i l , C o n c . I l l . , X X X V I I I ,

1 9 0 4 , p . 7 4 9 : A c e s t a e q e m o r m A n t u i r o a b e l l u i D u m n e z e u O l t e a m e m a l u i I w

S t e f a n I n a n u l 6 9 0 0 ( 1 4 9 2 ) " . M o a r t A l a 1 4 6 6 c o r p u l e l a f o s t s t r A m u t a t I n 1 4 9 2

I n m o r m A n t u l d e l a P r o b o t a . N u m e l e d e O l t e a s e t n t i l i n q t e I n s i t § 1 l a a l t e f e m e i

d i n a c e l t i m p . A s a I n u n d o c . d i n 1 4 8 9 g i i s i m M u r i a s i O l t e a f I l l o r ( a d e c A f e t e l o r )

l u i P e t r u B u r d e a . G h l b A n e s c u , I s p i s o a c e s i Z a p i s e , I , 1 , p . 2 9 .

A r h , 1 s t . , I , 1 , p . 1 1 5 :

r e p o s a t e l m a m e l n o a s t r e M a r i a " .

 

Page 107: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 107/293

O B I D B P E I I R M X A E I A l D O M N I E I L I U S T E P A N O B L B A R B

1 1 1

s c a u n u l u i O r d . N u m e l e i n s 6 . a I l i a d l u i s o t i i n u a f o s t p 6 s t r a t

d e c r o n i c a r i c a r e ' i d a n , c a p r i m A t o v a r 6 s e d e v i a t 6 , p e E v d o c h i a

d e l a K i e v . E l s e I n s u r a s e c u a c e a s t A p r i n c e s 6 I n a l 7 - l e a a n a l

d o m n i e i s a l e , l a 5 I u l i e 1 4 6 3 , s i e a e r à s o r a l u i S i m i o n O l e l c o v i c i ,

p r i n c i p e l e K i e v u l u i , v a s a l u l r e g e l u i P o l o n i e i , c a r e d o m n e s t e f a r e

1 4 5 5 - 1 4 7 1 . E x i s t e n t a e i e s t e

a d e v e r i a s i d e u n h r i s o v d i n

9 I u l i e 1 4 6 6 I n c a r e S t e f a n

s p u n e : p e n t r u s u f l e t u l s k i t

r 6 p o s a t e i m t t m e i n o a s t r e M a -

r i a , § i p e n t r u s 6 n 6 t a t e a d o a m -

n e i m e l e O v d o t i a ( E v d o c h i a ) ,

p e n t r u s n a t a t e a p r e a i u b i -

t i l o r c o c o n i a i d o m n i e i m e l e

A l e x a n d r u

i O l e n a " 4 1 . A c e s t

f i u a l l u i S t e f a n , A l e x a n d r u

n u p o a t e f i M O c o p i l u l E v d o -

c h i e i , p e n t r u c g I n i n s c r i p t i a

d e l a R ä z b o e n i , d o m n u l s p u n e

? l i t r e a l t e l e :

n o i S t e f a n

V o e v o d s i c a f i u l n o s t r u A l e -

x a n d r u , i e s i t ' a m I n n a i n t e a l o r

a i c i ,

s i a m f 6 c u t c u & m i l

m a r e r 6 z b o i u , I n a l 2 0 - l e a a n

c u r a t o r a l d o m n i e i " , 1 ( 2 6 I u l i e

1 4 7 6 ) . D a c 6 S t e f a n - l u a s e i n

c l i a t o r i e p e E v d o c h i a I n 1 4 6 3 ,

s a l t d u p 6 C r o n i c a P u t n e a n 6 i n

1 4 6 4 , a t u n c i i n 1 4 7 6 A l e x a n -

d r u , d a c A a r f i c o p i l u l E v d o -

c h i e i , a r f i a v u t n u m a i 1 2

s a u c h i a r 1 1 a n i , I n c a r e c a z

n u i n t e l e g e m c u m a r f i p u t u t

e l i e s i i m p r e u n 6 C u b e d s A u

i n c o n t r a T u r c i l o r . C h i a r d a c r t

a m a d m i t e c l A l e x a n d r u ; d e

s i c o p i l , s 6 f i I n s o t i t p e t a n '

t a u I n b 6 t 6 l i e , o a l t 6 i m p r e -

j u r a r e d o v e d e s t e i n t e u n c h i p

i n v e d e r a t c A A l e x a n d r u n u

p u t e A f i

a s a d e t ä n 6 r p e

t i m p u l b 6 t 6 l i e i d e l a 1 1 6 z -

b o e n i , s i c g d e c i n u e r à f i u l E v d o c h i e i . A n u m e o i n s c r i p t i e

d e l a 1 1 6 d 5 u t i , p o m e n e § t e d e u n c o p i l a l a c e s t u i , A l e x a n d r u , c o p i l

E v d o e h i a b o a m n a s o k i a l u i * W i n n

c o l M a r e

4 ' A r h . I s l . , I , 1 , p . 1 1 5 . C o m p . U r e c h e , L e l o p i s e i e , I , p . 1 1 8 . C r o n . m i n .

p u n e a n u l 6 9 7 2 = 1 4 6 4 . V e z l

I P i c o t , C h r o n i q u e d ' l I r e e h l , p . 9 6 .

Page 108: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 108/293

1 1 2

I S T O R I A R O M I N I L O R

m o d s i f n g r o p a t i n a c e a m A n a s t i r e I n a n u l 1 4 8 0 4 2 D a c a

x a n d r u a r f i f o s t f i u l E v d o c h i e i , a r f i t r e b u i t s a f i f o s t f n s u r a t

s i f i a v u t u n c o p i l I n a l 1 4 - l e a s a u a l 1 5 - l e a a n a l v A r s t e i s a l e

A l e x a n d r u e r à d e c i i n v e d e r a t f i u l u n e i a l t e f e m e i a l u i S t e f a n

c a r e n i c i n u e s t e d e a d m i s c a s a f i s t a r s a p t e a n i n e l n s u r a t p e

t r o n u l M o l d o v e i . P o m e l n i c u l d e l a B i s t r i t a n e s i s p u n e p o t r i v i t

c u a c e s t e I m p r e j u r a r i , c a A l e x a n d r u e x i t f i u l . M a r u § t e i 4 8 . D e s i

M a r u s c a e s t e c i t a t a I n p o m e l n i c l a s f A r s i t d u p a c e l e d o u a M a r i i ,

n i x f n s a m n a c a e a a f o s t u l t i m a s o t i e a l u i S t e f a n , I n t r u c A t c l a c k

a m a d m i t e a c e a s t a , a t u n c i n u a m f n t e l e g e c u m a c e a s t a M a m a

a r p u t e à f i , d u p a p o m e l n i c u l d e l a B i s t r i t a m a m a l u i A l e x a n d r u ,

p o m e n i t d o c u m e n t a l I n 1 4 6 6 , p e c A n d S t e f a n t r a i h . I n c a c u

E v d o c h i a . T r e b u i e d e c i s a a d m i t e m c a S t e f a n a a v u t f n n a i n t e

d e E v d o c h i a a a l t a s o l i e , M a r d s c a , m u m a l u i A l e x a n d r u c a r e

t r e b u i i t s a f i f o s t c e l p u t i n d e 1 7 - 1 8 a n i l a b a t a l i a d e l a R a z b o e n i ,

a p o i d e 2 1 c A n d f i m o a r e f i u l s a l ] . B o g d a n . C A n d v a f i m u r i t

M á r u s c a n u s e s t i e ; J i m a E v d o c h i a a r a p o s a t I n 2 5 N o e m b r i e

1 4 6 7 , d u p a c u m a r a t a U r e c h e

i C r o n i c a P u t n e a n a .

I n 1 4 7 2 S e p t e m v r i e 2 4 S t e f a n s e r A s a t o r e s t e a t r e i a o a r a

c u I V I a r i a d i n M a n g o p ( f i i c a l u i O l u b e i u f i u l l u i A l e x i s . d i n T r a -

p 6 z u n t , l a 1 4 S e p t e m v r i e 1 4 7 2 ) u n t i e e r à o d o m n i e c r e t i n a

s u b h a n u l d e C r A m " , c u m s p u n e C r o n i c a P u t n e a n a . M a r i a e r à

d e I n n a l t a v i t a , d i n n e a m u l C o m n e n i l o r ; c a c i o r a m u r a a a c e s t e i

f a m i l i i s e r e t r á s e s e I n a c e a p e n i n s u l a , d u p a e l d e r e a T r a p e z u n -

t u l u i s u b d o m n i a T u r c i l o r 4 4 . A c e a s t a u n i r e n u p a r e a f i f o s t f e d -

c i t A , c a c i o r i v a l á m A n d r a i f r u m o a s a v e n i s a . d i s p u t e I n c u r A n d

M a r i e i m i m a i t r o n u l l u i S t e f a n . I n n a i n t e a a n u l u i c a s a t o r i e i s a l e

c u M a r i a d e M a n g o p , S t e f a n c e M a r e l u a s e c a p r i n s e I n r a z b o i u l

p m - t a t c o n t r a l u i R a d u c e l F r u m o s , p e s o t i a a c e s t u i a M a r i a s i p e

f ü ç a l u i , p e c a r e c r o n i c a r i i o n u m e s c V o i c h i t a , i a r i n s c r i p t i i l e t o t

M a r i a " , p e c a r e l e d u s e l a S u c e a v a . M a r i a e r à I n 1 4 7 1 c o p i l a . D u p i i

c a s a t o r i a l u i S t e f a n c u M a r i a d i n M a n g o p I n 1 4 7 2 , f i i c a J u l R a d u

c r e s c . A n d s i d e s v o l t A n d u - s e I n f r u m u s e t e , f a r m e c u l e i p r i n s e I n

l a t s h n t i r i l e l u i S t e f a n c a r e i n c e p t t a o r A v n i . P r o b a b i l c a d u p a

4 6 I a t i i t e x t u l i n s c r i p t i e i t r a d u s d i n s l a v o n e s t e E v s e v i o s u l 5 i d e H r i s t o s

l u b i t o r u l l o a n S t e f a n V o e v o d d o m n i t o r u l O r e l M o l d o v e i , f l u ' l u i B o g d a n V o e -

v o d , a u I n f r u m u s e t a t a c e s t m o r m A n t n e p o t u l u i s i t u B o g d a n V o e V o d f i u l l u i A l e -

x a n d r u V o e v o d , I n a n u l 6 9 8 8 ( 1 4 8 0 ) I a n . 3 0 . ( M e l c h i s e d e k I n C o n o . I l l . , X V I , p .

3 7 2 ) .

M e l c h i s e d e k I n R e v i s l o T o e i k s c u :

g o s p o s j a e g o E v d o c h i a , M a r i a I

d r u g a a M a r l a , I M a r u s c a m a t l A l e x a n d r o i " ( d o a m n e l e l u i , E v d o c h i a , M a r i a s i

a l t A M a r i e s i M a r m e a m u m a h a A l e x a n d r a ) . H a s d e u , C o l . h a T r a t a n , 1 8 6 4 ( N o .

8 0 ) s r i s t i n e f A r A t e m e l u c A A l e x a n d r u e r A f i u l E v d o c h i e l .

" V e z i i z v o a r e l e c i t a t e i n E . P i c o t , C l u o n i q u e d ' U r e c h e , p . 1 1 2 .

4 5 l i r e c h e f n L e l o p i s e l e , I , p . 1 2 5 : R a d u V o d A l A s A n d l p r e d o a m n a s a

M a r i a s i p r e f i l m s a V o i c h i j a , a u f u g i t l a T u r d " . I n s c r i p t l a d e l a P u t n a ( C o n .

P o r t i a ¿ I t e r a r e , X V I , p . 4 2 5 ) p u n e M a r t a l u c a l u í R s t d u V o d A " ; D r u g a a M a r l a

d i n p o m e l n i c u l d e l a B i s t r i t a .

 

Page 109: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 109/293

C B I D E P E U R I t a A N I A I D O M N I E I L U I B T E P A N C E L M A R E

1 1 3

t i m p u r i l e d e a t u n c i

i f i i n d 1 n c

i p r i n s A , o I l i a d e c o n c u b i n A ,

a l i p i n d u L s e t o t - m a i m a k - d e - e a , s e d e s f l e t t d e l e g i u i t a - s a - s o t i e .

N i c i u n d o c u m e n t n u n e - a p A s t r a t s t i r i a s u p r a l u p t e i i n t e r e s a n t e

f a r e o s o t i e d e l A s a t A s i o f e r i c i t l i r i v a l .

F i i n d d a t c a r a c t e r u l c e l e n e r g i c a l l u i S t e f a n , i n n a i n t e a

s o i n e i c A r u i a t o a t e p i e d i c i l e t r e b u i a u s A s e p l e c e , c r e d e m c A M a r i a

d i n M a n g o p m a i m a l t a p l A n s d e c A t a l u p t a t . S t e f a n c u t o a t e

M a r i a l u i R a d u s o s i a l u i * t e i a n c a l M a r e

- a c e s t e a n u v o i a s A l e p e d e p e M a r i a d i n M a n g o p , s p r e a s e i n s o t l

c u i u b i t a i n i m e i l u i , c A c i c u r A n d d u p A c e S t e f a n a d u c e p e f a t a

i u i R a d u V o d A i n S u c e a v a , s e i n t A m p l A c A m o a r n s o c r u l s A u ,

p r i n c i p e l e M a n g o p u l u i ,

i S t e f a n d e v i n e m o s t e n i t o r , p r i n f e m e i a

l u i ,

s t A p A n i r e i a c e l u i d i n C r i m e e a , a l A t u r e a c u f r a t e l e s o t i e i s a l e ,

A l e x a n d r a . S t e f a n i n t e l e s e s A p u n A i n t e r e s u l d o m n i e i m a i p r e s u s

d e c A t p l e c a r e a i n i m e i l u i , i u r m A i n n a i n t e a t r l i c u f e m e i a d e

  c a r e s i m p r i l e l u i s e i n s t r i l i n a s e r A c u t o t a l . I n 1 4 7 5 i n s A d u p A

A . D . x e n o p o l . i s t o r i a R o m a n n e r . V o l . I V

8

. a

Page 110: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 110/293

1 1 4

I B T O R I A R O I L I N I L O R

l u n a l u i I u l i e , I n c a r e C a f f a f i i n d l u a t l d e T u r c i , M a n g o p u l i n t r à

A

s t A p â n i r e a l o r , * t e f a n c e l M a r e n e m a i a v â n d n i c i u n i n t e r e s a

p g s t r i t c a s o t i e p e m o § t e n i t o a r e a a c e l e i d o m n i i p i e r d u t e , s e d e s -

p a r t e d e o d r a s l a C o m n e n i l o r , s i d u c e l a a l t a r p e c e a l a l t 6 M a r i e

s a u V o i c h i t a f a t a l u i R a d u V o d 6 4 6 . C e a l e p A d a t 6 m a i d u c e o

e x i s t e n t . 6 a m à r â t à t i m p d e d o i a n i ,

i m o a r e I n f l o a r e a v A r s t e i ,

I n 1 4 7 7 D e c e m v r i e I n 1 9 , . d u p 6 i n s o t i r e a l u i s t e f a n c u M a r i a

l u i R a d u , d o v a d à i n v e d e r a t 6 c à a c e a s t a d i n u r m l f u s e s e p a -

r A s i t A .

P e m o r m â n t u l e i I n m A n A s t i r e a P u t n a s e O A p u s A a c e a s t A

i n s c r i p t i e : I n a n u l - 6 9 8 5 ( 1 4 7 7 ) l u n a D e c e m v r i e I n 1 9 , r e p o s a t ' a

O r n a m e n t p e a e o p e r i m â n t u l m o n u m e n t u l u i M a r i e i d i n M a n g o p .

S o p a l u i k i t e f a n e e l M a r e ( M . n . P u t n a ) .

e v s e v i o a s a r o a b a l u i D u m n e z e u M a r i a , d o a m n a e v s e v i o s u l u i

J o a n * t e f a n V o e v o d " . P e a c o p e r A m A n t u l d e s t o f g c u s u t à c u f i r

a m o n n A n t u l u i , s e v e d e p o r t r e t u l e i , c a r e o I n f A t i § e a z g m o a r t l i ,

f m b r A c a t 6 I n h a i n e d e d o a m n 6 , c u c o r o a n 4 i m p e r i a l 6 b i z a n t i n g

p e c a p . L a d o u à c o l t u r i a l e a c o p e r i l m a n t u l u i s e v e d e c u s u a

p a j u r a c u d o u e c a p e t e , m a r c a i m p e r i u l u i b i z a n t i n , i a r l a c e l e -

k i t e c a p e t e e s t e o m o n o g r a m 4 g r e a c A , s e m n u l f a m i l i e i i m p e r i a l e

" V e a l l i r e c h e I n L e l o p i s e f e , p . 1 2 9 , c a r e p u n e c i t s a t o r i a l u i

t e l a n c u f i i c a

t u i R a d u I n t r e l u p t a d e l a R a c o v a

i c e a d e l a F t l i z b o e n l . A s u p r a r e l a j i i l o r l u i 5 t e -

f a n c u M a n g o p u l , v e z i m a l s u s p . 5 , A r g u m e n t u l d - l u i I o r g a , I s l . L i t . r o m .

s e c . X V I I I , I I , E x c u r s a s u p r a C r o n l c i l o r n e c h i m o l d . , p . 5 6 7 , c l i 5 t e r a n n u p u t n s e

  n i t I n c l i s i i t o r i e p e M a r i a W I R a d u i n 1 4 7 5 d e o a r e c e p e a t u n c i t r ä i à h i c S s o l i a l u l

M a r l a d i n M a n g o p , u i t h e S p e a t u n c i e r S d e s p A r t e n l e . M a r i a d i n M a n g o p

I n a d e v i i r i n 1 4 7 5 . E a m o a r e I n 1 4 7 7 , d a r c a

d e l f i s a t i i d e s t e f a n .

 

Page 111: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 111/293

C E I P E P R U R M X A N I A I D O M N I E I L O I t I T I r P A N C i S L M A R E 1 1 5

b i z a n t i n e d i n c a r e s e t r A g e à 4 9 . M a r i a f i i c a l u i R a d u a f o s t c e a d e

p e u r m i t s o t i e a l u i S t e f a n c e l M a r e . E a a t r A i t i n c A 7 a n i d u p à

m o U r t e a s o t u l u i e i ,

* i a r A p o s a t I n 1 5 1 1 , i n m o r m A n t A n d u - s e

I n m A n A s t i r e a P u t n a " . D i n t r e n u m e r o a s e l e c o n c u b i n e a l e l u i

S t e f a n , a m i n t i m p e s i n g u r a a c A r e i a n u m e a f o s t p A s t r a t d e i s -

t o r i e , M a r i a R a r e § , d i n H A r l A u , m u m a c e l e b r u l u i s A u f i u n a t u r a l

P e t r u R a r e § .

D i n t r e c o p i i i l u i S t e f a n c e l M a r e s u n t c u n o s c u t i u r r n A t o r i i :

A l e x a n d r u , c e l m a i m a r e , n A s c u t d i n i n t A i a l u i s o t i e M a r u § c a ,

v ä r s t n i c s a u a p r o a p e d e v A r s t n i c i e l a b A t A l i a d e l a V a l e a A l b g ,

u n d e e l l u A p a r t e a l A t u r e a c u S t e f a n . S e t n s o a r A c u r A n d d u p A

a c e e a , § i a r e u n f i u B o g d a n c e

m o a r e I n p r u n c i e i n 1 4 8 0 . A l e x a n -

d r u i n s u § i m o a r e § i e l i n n a i n t e d e

t a t A l s u i n 2 8 I u l i e 1 4 9 6 4 9 . A l

d o i l e a f i u a l l u i S t e f a n e s t e B o g d a n

f i u l E v d o c h i e i ( a l t u l d e c f i t u r m a -

§ u l l u i S t e f a n , p e c a r e ' l v o m

v e d e A c 5 . e s t e f i u l M a r i e i l u i

R a d u ) , d e o a r e c e e s t e a m i n t i t

c A e s t e i n 1 4 6 7 a d e c A i n a n u l

I n c a r e t o c m a i E v d o c h i a m o a r e .

A c e s t B o g d a n f u s e s e n A s c u t d u p 6

1 4 6 6 I u l i e 9 , d a t a d o c u m e n t u l u i

c i t a t m a i s u s , c a r e p o m e n e . , t e

e a f i l a i l u i S t e f a n n u m a i p e

A l e x a n d r u § i p e E l e n a . E l e r à

d e c i u n p r u n c d e c e v a p e s t e u n

a n l a r e d a c t a r e a d o c u m e n t u l u i

O r n a m e n t p e a c s o p e r i . m i n t u l m o r m a . n -

c a r e 1 1 a m i n t e § t e 5 ° . E l m o a r e e a

t a u 0 . 1 1 1 1 P u M e n r c i n i Z e d a r . g t g a T

c o p i l d e 1 3 a m I n 1 4 7 9 " . A l t r e i -

l e a f i u a l l u i S t e f a n e s t e u n u l P e t r u , f A c u t t o t c u E v d o c h i a d i n

K i e v , f n t r u c A t e l e s t e a m i n t i t I n 1 4 7 2 A u g u s t I n 2 9 , f n n a i n t e

" V e r t I n s c r i p t i a d e p e p i a t r i t

i c e a d e p e a c o p e r A m A n t p r e c u m ; i d e s -

c r i e r e a a c e s t u l a I n M e l c h i s e d e k , I n s c r i p f i a d e l a R á z b o e n t I n C o n v o r b i r t

l i l e r a r e

X V I , p . 4 2 5 .

a . U r e c h e I n L e t o p i s e f e , I , p . 1 5 1 . P i a t r a m o r m A n t a l A c a r e s e a f l A l a m A -

n A s t i r e a P u t n a , ( 1 1 1 . k h 6 e d e k , o V & W I l a e d l e v a m d n a s t i r t s i D i s e r i e t d i n B u c o v i n a ,

I n R e v i s l a T o c i l e s c u , I , p . 2 5 6 ) n u p o a r t A p e e a n i c i o d a t a , B i n d s A p a t A f n c A d i n

t i m p u l v i e t e i M a r t e l ; i n e f i i n d a d a o s A d u p A m o a r t e a e i .

U r e c h e I n L e t o p i s e l e , I , p . 1 3 5 . A l e x a n d r u e s t e a m i n t i t I n u r m f i t o a r e l e

d o c u m e n t e : 1 4 6 6 ( A r h . I s l . ,

I ,

1 . p . 1 1 4 ) , 1 4 6 7 ( W i c k e n h a u s e r , M o l d o r i t z a , p ,

6 7 ) , 1 4 7 2 ( A r h . t e l . , 1 , 1 , p . 1 2 4 , 1 4 7 3 ( W i c k e n h a u s e r , p . 6 9 ) , 1 4 7 9 ( U r i c a r u l , U

p . 2 4 9 ) , 1 4 8 7 ( M e k h i s e d e k , C i t r o n . R o m a n . , I , p . 1 3 6 , 1 4 7 ) , 1 4 9 5 ( I d e n t , C h r .

I t u s u l u i , p . 1 5 ) .

l e I n a f a r A d e a c e s t d o c u m e n t d i n 1 4 7 O c t . 9 ( W i c k e n h a u s e r , p . 6 8 ) ,

m a l e s t e a m i n t i t a c e s t B o g d a n I n d o u l l a l t e l e , u n u i d i n 1 4 7 3 , ( I b i d e m , p . 6 9 ) p i .

a l t u t d i n 1 4 7 6 ( C o l u m n a t u t T r a t a n , 1 8 7 6 , p . 5 5 9 ) .

" U r e c h e , i n L e l o p i s e t e , I , p . 1 3 2 .

Page 112: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 112/293

1 1 6

I s T o n i A n o l c i t t i m o u

c a S t e f a n c e M a r e s ' a f i l u a t d e s o t i e p e M a r i a d i n M a n g o p , c e e a

c e s e i n t A m p l a i n a c e l a s i a n l a 2 4 S e p t e m v r i e

5 2

P e t r a m o a r e s i e l p u t i n t i m p d u p r t B o g d a n , i n a c e l a § a n

1 4 7 9 , s i a m b i i f r a t i p a r a f i f o s t i n g r o p a t i I n a c e l a s m o r m â n t ,

d e o a r e c e f i g à s i m c u p r i n s i i n u n a s i a c e e a s i i n s c r i p t i e : A i c i

s u n t m o r m i n t e l e r o b i l o r l u i D u m n e z e u B o g d a n s i P e t r u , f i i i l u i

l o a n S t e f a n V o e v o d , d o m n u l M o l d o v e i . A m u r i t B o g d a n I n 2 6

I u l i e 6 9 8 7 , P e t r u I n 1 O c t o m v r i e 6 9 8 8 " , a d e c a i n a c e l a § a n d e l a

H r i s t o s 1 4 7 9 , d a c á c o n s i d e r a m a n u l v e c h i c a i n c e p a n d d e l a

1 S e p t e m v r i e

5 3

A l p a t r u l e a f i u a l l u i S t e f a n e s t e a l d o i l e a B o g d a n , n a s c u t

d i n c a s a t o r i a c u d o a m n a M a r i a f i i c a R a d u l u t V o d a , c a m p e l a

a n u l 1 4 7 7 . I m p r e j u r a r e a c á d o i f i i a i l u i S t e f a n , a m b i i i n v i a t a

I n a c e l a § t i m p p a n a l a 1 4 7 9 , c a n d m o a r e B o g d a n f i u l E v d o c h i e i ,

p o a r t a a c e l a § n u m e d e B o g d a n , n u t r e b u i e s à n e p a r a s t r a n i e ,

i n t r u c a t i n t i m p u r i l e v e c h i s e o b i s n u i à a d e s e o r i a s e n u m l m a i

m u l t i c o p i i c u a c e l a s n u m e f a v o r i t ,

s i c h i a r a s t a z i i n c a s e i n t a l -

n e s t e a c e l o b i c e i u . A p o i e i s e d e o s e b i a u i n t r u c a t v a l a n u m e ,

p r i n a c e e a c á c e l d i n t a i u p u r t a n u m e l e d e B o g d a n , c u r a t , p e c a n d

f i u l u i M a r i e i l u i R a d u i s ' a z i s B o g d a n - V l a d . A c e s t B o g d a n f u

s i n g u r u l d i n f i l i l e g i u i t i a i l u i S t e f a n , c a r e s u p r a v i e t u i t a t a l u i

s a n . P e l a 1 5 0 2 e l e r a u n t a l l a r d e a p r o a p e 2 5 d e a n i , d u p a c u m

n e s p u n e o r e l a t i e v e n e t i a n a 5 4

A f a r a d e a c e s t i p a t r u f i i l e g i u i t i d i n c a r e n u m a i B o g d a n

a s u p r a v i e t u i t t a t a l u i s a n , m a i l ' a m a s e d u p a m o a r t e a l u i S t e f a n

s i u n f i u n a t u r a l , P e t r u R a r e q , c a r e m o s t e n i i n c a m a i c u r a t d e

c a t c e l l e g i u i t c a r a c t e r u l r a z b o i n i c , i n t r e p r i n z a t o r s i i n d r a z n e t

a l t a t a l u i s a u . M u m a a c e s t u i P e t r u e r a s o l i a u n u i n e g u t i t o r d e

p e § t e d i n H a r l a u , n u m i t R a r e § . D e a c e e a v e d e m c a S t e f a n p u n e

s á z i d i a s c a i n a c e l o r a § c u r t i d o m n e s t i , a l e c a r o r r u i n e s e m a i

c u n o s c s i a s t A z i , p r e c u m s i o b i s e r i c r t c e s e * a f i l a I n c a i n p i c i o a r e ,

E l s e o p r i à a d e s e o r i i n a c e s t o r a § r a n g a f r u m o a s a l u i p e s c a r i t a ,

s p r e a m a i u i t a d e o s t e n e l i l e r a z b o i u l u i

5 5

P e t r u s e a f 1 5 a m i n t i t i n u r n t 5 t o a r e l e d o c u m e n t e : 1 4 7 2 ( A r h .

I , 1

p . 1 2 4 ) , 1 4 7 3 ( W i c k e n h a u s e r , p . 6 9 ) , 1 4 7 6 ( C o l . l u i T r i l l a n , 1 8 7 6 , p . 5 5 9 ) , 1 4 7 9

A p r i l 2 9 , ( U r i c a r u l , I I , p . 2 4 9 ) .

I n s c r i p t i a a d u s a v e z i i n A r h i v a r o m d z i c a s e d a l u i M . C o g a l n i c e a n u ,

p . 3 0 6 . A s u p r a c h e s t i u n e i c o n t r a v e r s a t e a i n e e p e r e i a n u l a v e c h i u , v e z , a d a o s n l

d a l a s f i t r s i t u l v o l .

6 4 E x a r h u , C o l e c t i a l u i M a r i n S a n a d o , V I I , R a p o r t u l d o c t o r u l u i M u r i a n o

d i n S u c e a v a , 7 D e c e i n v r e 1 5 0 2 , P . 9 2 : z o v e n e d e a n n i 2 5 i n c i m a " . C a n u m e l e

d e B o g d k n V i a d s e r e f e r a l a l i u l l u i R a d u , s e v e d e d e p e a c e e a a e s t e a m i n t i t

s u b a c e s t m i m e i n d o c . d i n 1 4 9 0 ( U r i c a r u l , X I V , p . 6 2 ) s i I n u n u l d i n 1 4 9 7 ( I b i d e m

p . 6 5 ) p o , t e r i o a r e m o r t e i p r i m u l u i B o g d a n , I n t A m p l a t l i i n 1 4 7 9 ( N o t a p r e c . ) . A c e s t

B o g d a n e e l d ' i n t f i i s e n u m i n B o g d a n c u r a t . V e z i u n d o c . d i n 1 4 7 6 , 1 b i d e m , p . 6 9 .

1 4 U r e c h e l a L e l o p i s e l e , I , p . 1 5 6 . C A $ t e f a n z i d l c u r t i i n I J A r I S u , v e z i

I b i d e m , E , p . 1 3 5 . P o m e l n i c u l d e l a B i s t r i l a m a i a m i n t e § t e I I d e u n a l t f i n a l l u i

S t e f a r i . l i l e , M e l c h i s e d e k . I n t e r i p t i a d e l a R e í r h o e n i I n C o n o . l i l . , X V I , 1 8 8 3 v p . 4 2 2 .

 

Page 113: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 113/293

C E I D E P E U R E X A N I A I D O E N I R I 1 . U I § I ' M P A N C E L M A H E 1 1 7

D i n t r e f e t e l e l u i S t e f a n V o d h s ' a p h s t r a t a m i n t i r e a n u m a i

a d o u i l

: E l e n a * i M a r i a . E l e n a e s t e a c e a p o m e n i t h i m p r e u n h

c u A l e x a n d r u I n d o c u m e n t u l d i n 1 4 6 6 , f i i c a E v d o c h i e i d e l a K i e v ;

c e a l a l t k M a r i a , c a r e n u s e § t i e c u c i n e a f o s t m h r i t a t h , m o a r e

I n a n u l 1 5 1 8 i e s t e i n m o r m â n t a t h i n m a n h s t i r e a P u t n e i . E a s e

m a i n u m i h

i K n e a j n a 5 6

S o a r t a c e l e i d i n t h i f e t e a l u i S t e f a n , E l e n a , s a u O l e n a e s t e

c u t o t u l d r a m a t i c k

i v i a t a e i i n t r e a g h s e p e t r e c e I n o l u p t h

E l e n a t i e s . I n i $ t e t a n e e l M a r e

d i n c e l e m a i c r A n c e n e . E a f u i n g r i t a t h d u p h l o a n c e T h n h r ,

f i u l t a r u l u i l o a n V a s i l i e v i c i a l 1 1 1 - l e a , p e l a a n u l 1 4 8 3 , m u m a

t a r u l u i m i j l o c i n d a c e a s t h c h s h t o r i e . D u c e l e M o s c o v e i t r i m i s e p e

b o i e r i i O n d r e j § i M i h a i l P l e § t e e v C u o i n t o v 5 r 5 § i r e n u m e r o a s h

s t r h l u c i t h c a s à i c e p e m i r e a s h

i

s à

s 5 v A r § e a s c r i l o g o d n a

I n M o l d o v a i n n u m e l e p r i n c i p e l u i . S t e f a n t r i m i t e d u p h a c e e a

p e f i i c a l u i i n R u s i a c u b o i e r i l I a n c u , S A n g e r , G h e r a s i m

i j u -

p a n e s e / e l o r . E a t r e c e p r i n P o l o n i a , u n d e c r a i u l C a z i m i r I i f a c e

V e r t e p i t a t u l I n M e l c h i s e d e k , O v i e i t l i e l c . R e v . T o c i l e s c u , I . p . 2 t 4 .

Page 114: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 114/293

o s t r A l u e i t ä p r i m i r e , § i i i t r i m i t e f r u m o a s e § i b o g a t e d a r u r i . S o -

s i n d l a M o s c o v a d e p o s t u l S f . F i l i p , E l e n a f u p u s g i n m ä n g s t i r e a

I n n g l t g r e i , l a m u m a m a r e l u i p r i n c i p e c a r e m i j l o c i s e i n s o t i r e a .

D u p g c e a i c i f g c u c u n o § t i n t g c u m i r e l e e i s e s g v ä r § i c u n u n i a

I n z i v a d e 1 2 I a n u a r i e 1 4 8 3 . I n a n u l u r m i l t o r s e n a § t e u n f i u c a r e

e s t e b o t e z a t c u n u m e l e d e D i m i t r i e 5 7 , § i c a r e p r i c i n u i e § t e o m a r e

b u c u r i e b g t r ä n u l u i I o a n V a s i l i e v i c i c a r e ' § i v e d e à d i n a § t i a l u i

& r i d o d r a s l e p e n t r u v i i t o r . E l v r o i e § t e s g d g r u i a s c g m u m e i p r u n -

c u l u i u n p r e t i o s j u v a e r , c ä n d a n t i c g n o u a l u i s o t i e , S o f i a , I I

d g r u i s e u n u i c u r t e a n , c e e a c e p u n e p e t a r u l I n o m a r e t u r b u r a r e .

A c e a s t g S o f i e

e r à o G r e a c g , f i i c a l u i T o m a P a l e o l o g u l ,

u l t i m u l s t g p ä n i t o r a l P e l o p o n e z u l u i . D i n n o u a c g s g t o r i e a b g t r â -

n u l u i t a r s e n g s c i a i n s g u n c o p i l l u i l o a n a l I I I - l e a , c a r e p r i m i

n u m e l e d e V a s i l e , § i p u t i n t i m p d u p g a c e a s t a , s e i n t a m p l g c a

f i u l c e l v ä r s t n i c a l l u i l o a n , s o t u l E l e n e i , s g s e i m b o l n g v i a s c g

§ i s g m o a r g , i n 1 4 9 0 . D e i n d a t g s e n g s c a o i n t r e b a r e i n s e m n a t g

c a r e d g d h n a § t e r e l a o l u p t g i n v e r § u n a t ä f a r e G r e a c g § i R o m a n c g ,

s p r e a s e § t i , c a r e d i n c e i d o i c o p i i a v e a u d r e p t u l d e m o § t e n i r e

l a t r o n ; D i m i t r i e f i u l E l e n e i c a r e p r e z e n t a n t u l d r e p t u l u i d e p r i -

m o g e n i t u r g a l m o r t u l u i s k i p g r i n t e , s a u V a s i l e , s i n g u r u l f i u i n

v i e * * a l m a r e l u i p r i n c i p e ? B o i e r i i t a n d u i s e i m p g r t i r g i n d o u ä

p a r t i d e ; p a r t e e r a u p e n t r u E l e n a f i i c a l u i s t e f a n § i f i u l e i D i m i -

t r i e , p a r t e p e n t r u S o f i a § i f i u l a c e s t e i a , V a s i l e . C e i d i n t a i e r a u i n

m u l t m a i m a r e n u m g r , i n d e m n a t i d e d r a g o s t e a o § t e a s c g c g t r e

m e m o r i a l u i L o a n c e l T ä n g r ; a p o i § i d i n p r i c i n g a E l e n a s e i n -

c o n j u r à n u m a i d e R u § i , p e c â n d S o f i a , e r à u r g t g c e l o r m a i m u l t i

n o b i l i , d i n c a u z a G r e c i l o r p e c a r e i i a v e i t p e l ä n g g ( l a m a . S o f i a

§ i E l e n a , a m a n d o u g v i c l e n e § i a m b i t i o a s e , a c o p e r i a u u r a c e l e

f i e r b d t I n i n f i n g s u b f a t a i p o c r i t ä a b u n e i c u v i i n t i .

S t g p ä n i t o r u l a f l à i n c u r ä n d d e s p r e u n c o m p l o t u r z i t d e

p a r t i d u l S o f i e i , p e n t r u a p i e r d e p e D i m i t r i e ; d a r t o t o d a t ä a

l u à g u v e r n u l d i n m ä n i l e b g t r a n u l u i c a r e e l . & b g n u i t a f a v o r i z i a

p e n e p o t u l s g u . l o a n d e s c o p e r i n d u n e l t i r e a , s e a p r i n s e d e m a n i e ,

p u s e m ä n a p e c e i b g n u i t i , l e s t o a r s e m g r t u r i s i r e a p r i n c u m p l i t e

s c h i n g i u i r i , § i ' i p e d e p s i p e t o t i c u p i e r d e r e a v i e t e i . S u p g r a r e a

l u i I o a n s e i n t i n s e § i a s u p r a S o f i e i , d e s p r e c a r e a u z i s e c à u m b l à

c u v r g j i t o a r e § i b u r u i e n i . D e a t u n c i t a r u l n u m a i v r o l s à v a d g

p e s o t i a l u i , c g c i p r e s u p u n e h O . e a a v e A d e g ä n d s g o t r I v i a s c g

p e n o r g - s a E l e n a § i p e f i u l e i D I m i t r i e .

E l e n a t r i u m f A . M a r e l e k n e a z o r ä n d u i o c e r e m o n i e s t r g l u -

c i t g , I n c a r e s g s e p r o c l a m e f i u l n u r o r e i s a l e d e m o § t e n i t o r . I n

1 4 9 8 D i m i t r i e c a r e a j u n s e s e i n v ä r s t g d e 1 5 a n i , f u d u s l a b i s e -

r i c a c e a m a r e , u n d e f u i n c o r o n a t d e v i i t o r t a r a l V l a d i m i r u l u i ,

M o s c o v e i § i a N o v g o r o d u l u i .

  C o m p . c o m e n t a r u l l u i l o a n B o g d a n l a s o l i a l u i S t e f a n d i n 1 4 8 1 d a r e

P o l o n i i n D o c . l u i $ t e l a n e e l M a r e , I I , p . 3 6 7 .

1 1 8

1 8 T O R I A R o M A N 1 1 4 i l t

 

Page 115: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 115/293

C E D B P E U R M A . A N 1 A l D O M N I E I L U I t 3 T E P A N O R L M A R E 1 1 9

G r e a c a v a z a n d u - s e i n v i n s a , r e c u n o s c i i c a s e g r a b i s e , v r o i n d

s a i m p u n g i n t e u n m o m e n t , c e c a c e t r e b u i a s a a j u n g a p r i n o l u n g a

s i o b o s i t o a r e l u c r a r e . E a s e p u s e d e c i c u i n c e t u l p e J a n g a b a t r a n u l

e i s o t ,

d a n d u ' s i t o a t e s i l i n t e l e a - i r e c a s t i g a b u n a v o i n t a . S e

m a i s i l l a p o i a i n t o a r c e l a i n t e r e s e l e s a l e p e c e i m a i i n s e m n a t i

d i n b o i e r i i c u r t e i , s p r i j i n i n d u - l e t r e b i l e s a u d o b a n d i n d u - l e f a -

v o r u r i d e l a s o t u l e i . A s t f e l p r i n t r ' o l u c r a r e i n e , e a t a d a r s i g u r a ,

c a r e i a E l e n a , m a i d e p a r t e d e s o c r u l e i , n u p u t e a s a - i o p u n a n i m i c ,

a j u n s e S o f i a a r a s t u r n a c u t o t u l g a n d u l m a r e l u i k n e a z , a - 1 a p r o p i a

d e f i u l e i V a s i l e , s i a - 1 i n d e p a r t a d e n e p o t . P a r t i z a n i i E l e n e i

s i m t i n d d e a c e a s t a s c h i m b a r e , s e r e t r a g e a u m e r e n d i n j u r u l e i .

I n c u r a n d E l e n a c u f i u l e i D i m i t r i e r a m a s e r a i z o l a t i s i c a s u r -

g u n i t i i n m i j l o c u l M o s c o v e i . D u p a c e t o a t e f u r a a s t f e l p r e g a t i t e ,

s e h o t a r i S o f i a s a d e a l o v i t u r a d e c i s i v a . L a r â n d u l e i i n v i n o v a t i d e

c o m p l o t p e E l e n a s i p e f i u l s a u D i m i t r i e , s i p r o c l a m a p e V a s i l e ,

f i u l S o f i e i , d e m o s t e n i t o r a l t r o n u l u i r u s e s c . A c e s t e s e p e t r e c

i n a n u l 1 5 0 2 .

S t e f a n c e l M a r e c a r e p a n a a t u n c i u r m a s e p o l i t i c a c e a m a i

p r i e t e n o a s a f a t a c u t a r u l M o s c o v e i , s e i n t o a r s e l a a u z u l n e d r e p -

t e l o r s u f e r i n t i i m p u s e f i i c e i s a l e , l a m a s u r i d u s m a n e s t i . N e p u -

V a l i d i n s a d a a l t c u r s r a z b u n a r e i s a l e , d i n c , a u z a c o m p l i c a t i i l o r

I n e , a r e s e a f l a c u P o l o n i i , s e m u l t u m e s t e a o p r i p e s o l i i l u i l o a n

a l I I I - l e a i m p r e u n a c u m e s t e r i i p e c a r e a c e s t a i i a d u c e a d i n

I t a l i a , i n S t a t u l s a l t , d u p a c u m a m v a z u t m a i s u s . E l e n a m o a r ei n 1 5 0 5 , i a r f i u l e i D i m i t r i e e s t e p r o b a b i l v e i s d e p a r t i z a n i i l u i

V a s i l e 5 8 .

D a c a t r a d i t i a i s t o r i c a a s u p r a l u i S t e f a n e s t e a s a d e s a r a c a

i n s t i r i c a r e s e r e f e r a l a e m o t i i l e c e a u m i s c a t i n i m a s a , a s u p r a

s t a r e i s a l e f i z i c e s u n t e m c e v a m a i b i n e i n f o r m a t i . S t e f a n f u c u

c o r p u l c a s i c u s u f l e t u l , d e p e r , s i n u m a i a s t f e l s e e x p l i c a c u m

d e a p u t u t e l s u p o r t i t o a t e a c e l e o s t e n e l i z d r o b i t o a r e a l e u n e i

n e i n t r e r u p t e l u c r a r r a z b o i n i c e , M A a f i b o l n a v n i c i o s i n g u r a

d a t a . N u m a i l a s f a r s i t c a z a s f a r a m a t , p e n t r u a n u s e m a i s c u l a .

P e l a n g a a c e a s t a v i a t a a t a t d e o b o s i t o a r e , s e p a r e c a s i m o m e n -

t e l e l u i d e o d i h n a l e p e t r e c e a t o t i n d e s f a t a r i z g o m o t o a s e , I n p r a n -

z u r i , u n d e v i n u l n u e r a c r u t a t , s i i n c a r e a d e s e o r i S t e f a n c e l M a r e

s e a b a t e a l a f a p t e r e g r e t a b i l e , s e m n c a d a n s u l a t u n c i n u m a i

e r a d e p l i n s t a p a n p e v a s t a l u i i n t e l i g e n t a . A d e s e o r i l a o s p e t e

o m o r i a f a r a j u d e t " s p u n e d e s p r e e l , i n u n l a c o n i s m c u p r i n z a t o r ,

c r o n i c a r u l U r e c h e . N u m a i o s a n a t a t e d i n c e l e m a i t a r i p u t e a s a

s u s t i n a , M a a c a d e a , o a s e m e n e a v i a t a . S i d e s p r e p u t e r i l e l u i f i -

z i c e a v e m o r e l a t i e p r e t i o a s a a m e d i c u l u i s a u i n s u s i , M a t e i M u -

" A c e a s t i t e x p u n e r e e s t e b a z a t A p e n o t i t e l e c o n t i n u t e i n K a r a m s i n ,

I s t o r i a R u s i e i , c a r e s e a t I A e x t r a s e t o a t e I n M a g a r i n u i ' n o d e p e n t r u D a c i a , 1 1 .

p . 3 1 0 - 3 2 0 .

Page 116: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 116/293

1 2 0

I S T O R I A R O M . I N I L O I t

n a n o , c a r e s p u n e d e s p r e S t e f a n e ä e r a b i n e c o n s t i t u i t p e n t r u

p e r s o a n a i v a r s t a l u i , d a d n u a r f i s u f e r i t d e i n f i r m i t a t e a d e

c a r e s p e l l v i n d e c e 6 6 S e v e d e c 6 e l n e i n g r i j i s e d e v e c h e a

T a n " c e o d o b a n d i s e I n d d i n 1 4 6 2 , l a a s e d i u l C h i l i e i , i p e n t r u

c a r e a m v à z u t c í e l c e r u s e I n 1 4 7 5 , u n m e d i c l a V e n e t i a . R a n a

f i j a d l a g l e z n A , i n t e u n p u n c t d e l i c a t a l i n c h e i e t u r e i , s e p e r p e t u r l

l a S t e f a n c e M a r e c a r e n u a v e a n i c i o d a t à r A g a z u l t r e b u i t o r

s p r e a s e c u r a r i s i r a d i c a l 6 ° . N u s e s t i e n u m e l e i n t a i u l u i m e d i e

v e n e t i a n v e n i t I n M o l d o v a , n i c i c a t t i m p a s t a t e l a i c i . P e l a

1 5 0 2 g g s i m i n s A p e u n a l t u l , M a t e i M u r i a n o , d i n s f a t u l d r u i a

S t e f a n t r i m i t e l a V e n e t i a I n a c e l a n p e D i m i t r i e P u r c i v i i , s p r e

a - i c u m p k a m e d i c a m e n t e o . I m p r e u n à c u s c r i s o a r e a l u i S t e f a n

a t r e , s e n a t u l v e n e t i a n , a j u n g e a c o l o s i o a l t à a i n s u s i m e d i c u l u i

I V I u r i a n o c a r e a m v A z u t c A e x p r i m a s p e r a n t a d e a v i n d e d p e

S t e f a n . D o c t o r u l M u r i a n o m o a r e I n s 6 p u t i n t i m p d u p 6 s o s i r e a

l u i I n M o l d o v a , s i S t e f a n t r i m i t e a t u n c i p e p o s t e l n i c u l T e o d o r

c a r e c e r e d o g e l u i . s à b i n e v o i a s d a t r i m i t e I n M o l d o v a u n a l t m e d i c

I n l o c u l c e l u i r e p o s a t , f A g A d u i n d S t e f a n d ' l v a p l A t i p r e a b i n e ,

f i v a d a v o i e s A s e i n t o a r d o r i c a n d v a v o l . B o a l a d e c a r e

s u f e r i à d o m n u l s ä u a r f i n e p u t i n t a d e a m i c a m a n i l e

i p i c i o a r e l e

. d i n a l t e p r i v i n t i a r s t a b i n e " 6 2 S e v e d e d e c i c g p e l a n g 6 r a n a

t e o a v e à l a p i c i o r , S t e f a n m a i O t i m e a s i d e o p o d a g r A I n -

v e c h i t à c a r e , f i i n d d e a s e m e n e a n e I n g r i j i t à , I i a d u s e s e o p a r a l i z i e

a m 6 d u l a r e l o r s a l e . D e a c e e a a m v A z u t c a . '

s i C r o m e r s p u n e

S t e f a n f u n e v o i t s r t p A r 6 s a s d . c u c e r i r e a P o c u t i e i d i n c a u z a p o d a g r e i

d e c a r e s u f e r i a .

L e a f a f i i n d i n s e m n a t a " , 5 0 0 d e g a l b e n i , s e p r e z e n t a r à m a i

m u l t i c a n d i d a t i p e n t r u a m e r g e I n M o l d o v a c a m e d i c i :

G e o r g i u

d i P i e m o n t e , I e r o n i m d a C e s e n a i A l e x a n d r u V e r o n e s e 6 3 . A l e -

g e r e a c a d e i n s f a r s i t a s u p r a l u i I e r o n i m d a C e s e n a c a r e p l e a d .

d t r e M o l d o v a i m p r e u n 6 c u p o s t e l n i c u l T e o d o r l a 2 I a n u a r i e

1 5 0 4 6 4 P a n ä s à s o s i a s c i l m e d i c u l v e n e t i a n , b o a l a l u i S t e f a n

E x a r h u , e o t e c l i a l u i M a r i n S a n u d o , V I I , S u c e a v a , 7 D e c e m v r e 1 5 0 2 ,

p . 9 2 : p r o s p e r o s o d e l a p e r s o n a p e r l a e t a s u a s e q u e s t a i n f i r m i t h n o n l o h a v e s s e

s v p r e s s o ; m a s p e r o i n D i o f a r l i g r a n z o v a m e n t o p e r q u a n t o p o s s o c o m p r e n d e r

p e r l e c o s s e p r i n c i p i a t e " .

C r o n . p u i n e a n d I n A r h . i s i . , I I I , p . 6 .

4 1 E x a r h u , C o l e e f l a h a M a r i n S a n u d o , S u c e a v a , 9 D e c . 1 6 0 2 , p . 8 8 . D e -

m e t r i u s P u r c i v i i a d u r b e m V . D . V e n e t i a e t r a n s m i s i m u s u t n o b i s p h a r m a c i e s

a l i q u a s s i v a m e d i c i n a s j u x t a c o n s i l i u m d o m i n i M a t h e i n o b i s n e c e s s a r i e s e m e r e t .

E x a r h u , I b i d e m , V e n e t i a , 2 1 D e c . 1 5 0 3 , p . 9 7 : E t d i m a n d a t o d i l m a l ,

d i s s e d i l i p i e d i e t d i l e m a n n o n s i p o t e v a m o v e r n i a j u t a r ; d i l r e s t o s t a b e n e " .

E x a r h u , I b i d e m , V e n e t i a , 2 8 D e c . 1 5 0 3 , p . 9 9 .

" 4 E x a r h u , I b i d e m , V e n e t i a , 2 I a n . 1 5 0 4 , p . 1 0 0 . A f a r à d e a c e s t i m e d i c i

s t i m c A S t e f a n c e l M a r e m a l a v e h u n u l I s a c K l i n g e n s p o r n d i n . N i i r e m b e r g

c a r e n u m a i c a g r e u p u t u s e f i d e t e n n i n a t a s e s t r i i m u t h a s h d e d e p a r t e . f o r g e .

A e l e

l 1 7 r a g . , I I I , p . 7 3 . $ t e f a n c e M a r e a v e h s i u n b h r b l e r g e n o v e z . M a e s t r o

Z o a n e b a r b e r o d e l d i c t o V a i v o d a " . I . N i s t o r , A u s w a r l i g e H a n d e l s b e z i e h u n g e n d e r

M o l d a u , p . 1 9 3 , n o t e 3 .

 

Page 117: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 117/293

l u a s e p r o p o r t i i a m e n i n t ä t o a r e , d u p á c u m n e a r a t á o s c r i s o a r e

a R e g e l u i V l a d i s l a v d i n 2 5 F e v r u a r i e 1 5 0 4 6 5 . R a n a d e l a p i c i o r

s e l á t i s e f o a r t e t a r e i a m e n i n t h p r o b a b i l c u c a n g r e n a . I e r o n i m

a d u s e I n c o n s u l t a t i e p e L e o n a r d d e M a s s a r i m e d i c d i n B u d a § i

p e u n a l t u l , E v r e u d e l a h a n u l t á t á r e s c . E i h o t á r i r á s à a r d á r á n i l e

e u f i e r u l r o , d a r d e c l a r a r á d e m a i f n n a i n t e c á n u r á s p u n d d e

v i a t a d o m n u l u i , c a r e s e

§ i s á v a r § i p u t i n e z i l e d u i : 4 o p e r a t i c .

B o g d a n f i i n d r i d i c a t . 1 a t r o n r e c u n o s c a d e b u n á p u r t a r e a m e -

d i c i l o r , § i . l i b e l % p e a c e l d i n B u d a § i . p e d o c t o r a l E v r e u . C e s e n a

I n s 5 t o t s e t e m e h a n u f i r e t i n u t ,

i c e r a i n t e r v e n i r e a g u v e r -

n u l u i m a g h i a r .

3 . C A R A C T E R L L L U $ T E F A X

C a r a c t e r u l u n u i o m e s t e a l c á t u i t d i n d o u g e l e m e n t e : u n u l

s i a t o r n i c d a t o r i t c o m p l e x u l u i f i z i c o - p s i c o l o g i c I n n á s c u t , c e l á l a i t

d a t d e r e a c t i a p e c a r e i d e i l e s c h i m b á t o a r e a d u n a t e I n m i n t e

d e I m p r e j u r á r i o a d u c I n a c e l f o n d i n s i n e n e s c h i m b a t . D e a i c i

r e z u l t á i n s á e a '

§ i . c a r a c t e r u l t r e h u i e s ä s e p r e f a c á c a t h n p u l ,

i a r a c e a s t á p r e f a c e r e v a s t à i n r a p o r t C u p u t e r i l e r e s p e c t i v e

a l e c e l o r d o u à e l e m e n t e .

D a c á c e r c e t á m c a r a c t e r u l l u i S t e f a n , 1 1 v e d e m d e l a f n c e p u t

c u p r i n s d e u n m a r e n e a s t a m p á r . N u p u t e h s t h u n m o m e n t f á r i

a n u f a c e c e v a , i f i i n d c á l u c r a r e a a c e l u i t i m p s e m i § c h m a i a l e s

I n c a m p u l r á z b o i u l u i , a p o i f l v e d e m p e d â n s u l a p u c a n d u - s e d e

r á z b o a i e m a i m u l t I n d r á z n e t e d e c a t c u g e t a t e . A s t f e l e s t e ' A s -

t u r n a r e a l u i V l a d T e p e , p r o v o c a r e a l u i M a t e i C o r v i n

i m a i

a l e s a t a c a l u i R a d a c e l F r u m o s , c a r e t r e b u i à s á a i b à n e a p á r a t

d e u i m a r e d n § m á n i a T u r c i l o r . N o r o c u l h i e d a j u t â n d u ' l , f n t e l e g e r n

c u m d e a c e a s t á i n d r á z n e a 1 ä d e v e n i o b i c e i u , i n c a t S t e f a n c e l M a r e

n u m a i d e s p e r e a z á n i c i & l a t h ' d e p u t e r i l e s a l e . C i n e i n s á a r e m a r e

I n c r e d e r e I n s i n e a r e § i . m u l t á p u t e r e ,

i d e a c e e a c u m z i c e U r e c h e

r a r r á z b o i u d e n u b i r u i á " , § i . o s o c o t e a l á M a r t a ' a s u p r a t u t u r o r

l u p t e l o r s a l e , ( 1 6 c a r e z u l t a t 3 4 d e i z b a n z i i n u m a i 2 I n f r a n g e r i 6 6

R e p u t a t i a u n u i g e n e r a l c o n t r i b u i e m u l t l a c i l § t i g u r i l e s a l e § i

a c e a a l u i S t e f a n , c r e s c a n d c u f i e c e b á t á l i e , t e a m a i s f i e a l a c u

c a r e a r m a t e l e s t r á i n e s e l u a u l a l u p t ä c u e l , p e c h i l d d i n p a r t e a

l u i e r h f n c r e d e r e § i . s i g u r a n t á , c r a u I n c á u n e l e m e n t I n s e m n a t

c a r e e x p l i c 6 d e a l t f e l n e I n t e l e s e l e s a l e v i c t o r i i .

C u t i m p u l ' M A a c e a s t á i n d r á z n e a l á s u m e a t á s e p r e f a c e

I n t e o f n t e l e a p t á c u t e z a r e . R á m á n a n d a c e e a § i p e c â m p u l d e r á z -

b o i u , e a s e c u m i n t e § t e m u l t I n a f a c e r i l e p o l i t i c e . S t e f a n _ c e l M a r e

" H u m . , D o c . , X X , p . 1 6 4 .

" E x á r h u , C o l e c j i a l a i M a r i n S a n u d o , V I I , S u c e a v a , 7 D e c e n i v r e 1 5 0 2 ,

p . 9 1 . f l e p r o ç l u s § i I n H u r r a . , D o c . , V I I I , p . 3 0 .

C E I D E P C U U M X A N I A I D O M N I E I L U I * M E A N C M , M A D E

1 2 1

Page 118: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 118/293

1 2 2 ' S T O M A

R O M A N I O R

d e v i n e c u i n c e t u l i n s e m n a t p o l i t i c , p r e c u m f u s e s e d e l a i n c e p u t

m a r e g e n e r a l . E l u r m g r i i n c A d i n t i n e r e t e a l u i , u n p r i n c i p i u c a r e

I i f u p r e a f o l o s i t o r i n l u n g a

i v i f o r o a s a l u i c a r i e r g . N i c i o d a t g

d o i d u s m a n i , c i t o t d e a u n a i m p A c a r e a c u u n u l , a n d e r g I n c e a r t g

c u c e l a l t . A s t f e l 1 1 v e -

t r

d e m I n t o t d e c u r s u f

d o m n i e i s a l e b i n e c u

. P o l o n i i , a n d e a u

c u U n g u r i i ; p r i e t e n

c u a c e s t i a a n d s e

s t r i a c u c e i l a l t i ;

a l i a t , s a u c e l p u t i n i n

r e l a t i i p a s n i c e c u a m -

b i i s g i v e c i n i d e l a

n o r d , a n d d u c e g

g r e a u a s a l u p t g c u

i n s f â r i t s u -

p u n â n d u - s e t r i b u t u l u i

c g t r e a c e s t i d i n u r m g ,

p e n t r u a l e p u t e a c e r e

a j u t o r u l ,

a n d e s t e

a t a c a t d e P o l o n i .

A c e s t p r i n c i p i u a t a

d e s i m p l u i n a p a r e n t g ,

i n t g l n i I n

r e a l i z a r e a

l u i p r a c t i a n e s f f i r s i t e

g r e u t g t i , p e c a r e n u -

m a i o m a r e d i b A c i e

o n e s p u s g

s t g r u i n t g

p u t t '

s s á l e

i n v i n g g .

A s a b u n g o w a n d

s e l u p t à i n c o n t r a l u i

A l b e r t , r e g e l e p o l o n ,

V l a d i s l a v a l U n g a r i e i

f i i n d i n s e c r e t i n t e l e s

c u f r a t e l e s O u ,

f o a r t e u s o r s g t r i m i t g

s i e l o a r m a t à p e s t e

m u n t i c o n t r a l u i

f a n , s i d o m n u l r o m a n ,

a t a c a t d i n d o u g p g r t i ,

a r f i p u t u t s O c a d ä . E l

i n s g s t i à c g U n g u r i i

s u n t i n c o n t r a r e g e l u i l o r , s i s e f o l s i d e a c e a s t g o p u n e r e , a

n o b i l i l o r , p e n t r u a s i l i p e r e g e l e u n g u r , s g p h s t r e z e n e u t r a l i t a t e a ,

s i a f a c e c a c o r p u l d e a r m a t a t r i m i s i n M o l d o v a , s g f i e p u s s u b

c o m a n d a u n u i r o m a n , r u d e n i a s a , l i a r t o l o m e u D r a g f i , . c a r e s g

. 4 1

' 4 1 1 1 A V 0 0 0 1

M O W

P o r t r e t u l l u i S t e f a n e e l M a r e p e p a t r a f i r u l

d e l a D o b r a v i l t

p u t e k

 

Page 119: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 119/293

0 E 1 D E F E P E N A A N 1 A l D O M N I E I 1 U l 0 7 1 1 F A N D E L M A H E

1 2 8

a i b a d r e p t i n s a r c i n a r e , n u c o m b a t e r e a l u i S t e f a n , c i i m p a c a r e a

l u i c u P o l o n i i .

I n t o t d e c u r s u l a n u l u i c e p r e c e d e n a v a l i r e a P o l o n i l o r , s o l i d

m o l d o v e n i p e t r e c i n A r d e a l . A s u p r a l u c r a r i l o r § i a s u p r a r e l a t i i l o r

l o r c u n o b i l i i m a g h i a r i , p e c a r e î i i n t a r i a u i n o p o z i t i a l o r c o n t r a

r e g e l u i , n u a v e m n i c i o § t i i n t a . R a p o a r t e l e , p e c a r e e i n u v o r f i

l i p s i t a l e i n d r e p t à c a t r e S t e f a n , s a u p i e r d u t o r i s a u n i m i c i t ,

f i i n d s c r i s e p e A r t i e ; i a § a a u d i s p ä r u t ; p o a t e p e n t r u t o t d e a u n a ,

u r m e l e l u c r a r e i c e l e i m a i d e l i c a t e a l u i S t e f a n , i n t r i g i l e § i n e g o -

c i e r i l e s a l e p o l i t i c e c a r f e . 4 e - w a d , d u p a r e z u l t a t u l d o b a n d i t , a a u

f o s t n u m a i p u t i n d e s a m a d e C a t l o v i t u r i l e z d r o b i t o a r e d e d u s -

m a n i p u r t a t e p e c a m H 1 d e r a z b o i u .

S t e f a n i n s a , d e i i n s e m n a t p o l i t i c , a f o s t i n n a i n t e d e t o a t e

m a r e g e n e r a l . N u m e r o a s e l e s a l e i z b a n z i , a s u p r a t u t u r o r i m p a r a t i i l o r

v e c i n e , n e a s e m ä n a t m a i m a r i § i m a i p u t e r n i c e d e c a t t a r a l u i ,

d o v e d e s c a c e a s t a i n c h i p u l c e l m a i s t r a l u c i t , m a i a l e s d a c a l u a m

i n c o n s i d e r a t i e c o m p u n e r e a a r m a t e i m o l d o v e n e , i n m a r e p a r t e

c u O m n i l u a l i d e l a p l u g , a r m a t i c u c e l e c a d e a i n m a u l 6 7 , c u

c a r e i z b u t e § t e e l a z d r o b i a r m a t e l e f e o d a l e a l e r e g i l o r m a g h i a r i

§ i p o l o n i , a r e s p i n g e o a r d e l e t a t a r e § t i , § i a s f a r â m a c h i a r p e c u m -

p l i t i i i e n i c e r i . N e i n t r e b i l m c u m e c u p u t i n t a a a j u n g e a s e m e n e a

r e z u l t a t e ? V o i n i c i a § i v i t e j i a s i n g u r e , o r i c a t d e m a r i a r f i p r e s u -

p u s e , n u a j u n g s p r e a ( I A s e a n a a d e e l e ; c a c i a c e s t e i n s u § i , n u s u n t

d a t o r i t e d e c a t s t r u n i r e i p u t e r i l l o r f i z i c e , s u b o m a r e i n c o r d a r e

i n t e l e c t u a l a . P u t e r i l e t r u p e § t i a u i n s a o m a r g i n e c e n u p o a t e f i

i n t r e c u t a , § i a s u s t i n e a c a u n R o m a n p o a t e r a p u n e t r e i s a u p a t r u

T u r c i , m a i b i n e d i s c i p l i n a t i § i m a i b i n e i n a r m a t i d e c a t e l , e s t e a

s e i n c h i p u i c e v a p e s t e f i r e . S e c r e t u l v i c t o r i i l o r l u i S t e f a n s t a m a i

i n t a i i n g e n i a l a a l e g e r e a t a r a m u l u i § i a t i m p u l u i l u p t e i , t o t d e a u n a

f a v o r a b i l e a r m a t e i s a l e .

A s u p r a u n e i s i n g u r e d i n l u p t e l e s a l e a v e m § t i r i m a i a m a -

n u n t e a c e a d e l a R a c o v a

i d i s p o z i t i i l e l a t e d e S t e f a n

o r i c a t d e s i m p l e n e - a r p ä r e a n o u g a c u m a d u p a f a p t a , e r a u

p e n t n r t i m p u l , d u § m a n u l § i m o m e n t u l i n c a r e s e d a d a a c e a l u p t a

m e m o r a b i l a , t o t a t a t e a t r a s a t u r i n e i n d o i e l n i c e d e g e n i u m i l i t a r .

A § e z a r e a t r â m b i t a § i l o r p e s t e l u n c a c e a m o c i r l o a s a § i i n § e l a r e a

T u r c i l o r , p r o v o c a t a p r i n s u n a r e a l o r , i d e a d e s f a c e o p a r t e d i n

a r m a t a s p r e a o t r i m i t e i n c o n t r a a c e l u i a p a r e n t d u § m a n , a d e t e r -

m i n a t r e z u l t a t u l z i l e i . S t e f a n f u , n u e v o r b a a j u t a t d e o O d a

d e a s a i n i n d e p l i n i r e a a c e s t e i m a n o p e r e r a z b o i n i c e ; i n s a i n c e

c o n s t a t a l e n t u l § i g e n i u l u n u i g e n e r a l ? I n a c e e a d e a p a t r u n d e

c u i u t e a l a f u l g e r u l u i , i m p r e j u r a r i l e c e p o t s a - i f i e f o l o s i t o a r e ,

§ i c h i a r i n t i m p u l l u p t e i s e p o t i n f a t i § a p e n e a § t e p t a t e .

I n a d o u a l u p t a c u T u r c i i , S t e f a n c u o a r m a t a r e d u s a l a l u n a r

p r i n p a r a s i r e a l u i d e c a t r e m i l i t i i g a s e § t e i a r a s i u n m i j l o c t o t F l § a

D e s p r e a r m a t i l n e v o m o c u p à I n n u m a r u l u r m a t o r .

Page 120: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 120/293

1 2 4

I S T O R I A R O M A N I L O R

d e n e m e r i t d e a s e p u t e A o p u n e T u r c i l o r ; a n u m e c r e i a r e a u n e i c e -

0 0 i m p r o v i z a t e d i n . o p o i a n a i n c h i s a t r i t e ° p a d u r e , p r i n o b o -

r i r e a i n j u r u l e i a a r b o r i l o r c e o i n c o n j u r a u . A p o i d e v a s t a r e a W e i

s a l e f a c e A c u n e p u t i n

e d e r e a i n d e l u n g a t a a T u r c i l o r i n e a .

S t e f a n , d e s i r a p u s l a V a l e a A l b a , i e s a , c u m a m v a z u t , i n v i n g a t o r

d i n i n t r e a g a e x p e d i t i e .

C a n d e s t e s á s f a r a m e a r m a t a l u i A l b e r t , o a t a c a i n p a d u r e ,

r a s t u r n a n d p e s t e e a , a r b o r i i i n t i n a t i ; p e M a t e i C r a i u l 1 1 a t a c a

n o a p t e a i n i n t a r i t u r i l e d e l a B a i a , s i a s a m a i d e p a r t e . P r e t u -

t i n d e n i s t i i n t a d e a s e f o l o s i m i n u n a t d e i m p r e j u r a r i l e t i m p u l u i

s i a l e l o c u l u i , s p r e a a d u c e c u s i l a v i c t o r i a s u b s t e a g u r i l e s a l e .

P e l i n g i l a c e a s t a p a r t e p r i v i t o a r e l a s t r a t e g i a a c e l o r t i m p u r i ,

t a c t i c a p e a t u n c i c o n s t à i n l u p t a c o r p l a c o r p , s a u r a s t u r n a r e a

p u t e r e i f i z i c e p r i n p u t e r e a f i z i a , c u f o a r t e s l a b e m i j l o a c e m e c a -

n i c e . I n s e m n a t a e s t e i m p r e j u r a r e a a e m i n e n t u l c a p a l l u i S t e f a n

c o m a n d à s i u n u i b r a t p u t e r n i c , c u c a r e e l s e r e p e z i à l a m o m e n t e l e

h o t a r i t o a r e i n m i j l o c u l d u s m a n u l u i , s p r e a z d r o b i i m p o t r i v i r e a

l u i . D e a c e e a s p u n e s i U r e c h e a S t e f a n l a l u c r u r i d e r a z b o a i e

m e t e r , u n d e v e d a n e v o i a i n s u s i s e A r i a , c a v a a n d u ' l a i s a i

s i n u i n d a r a p t e z e " 6 9 . N o i i n s a n u f a c e m u n m e r i t e x c e p t i o n a l

l u i S t e f a n d i n v i t e j i a s a p e r s o n a l a , c a r e e s t e c o m u n a t u t u r o r

o s t e n i l o r c e m e r i t a a c e s t n u m e , s i c a r e n u p o a t e f i e x t r a o r d i n a r a

l a g e n e r a l , a n d o i n t i l n e s t i l a s o l d a t . D e s i g u r m a a a l e g e r e a

m o m e n t u l u i , a n d t r e b u i à s i i n t e r v i n a p e r s o n a l i n l u p t a , e r à

p u n e t u i h o t a r i t o r c a r e s m u l g a i z b a n z i l e , s i i n a c e a s t a $ t e f a n t r e -

b u i e s i f i f o s t m e t e r t o t a t A t d e m a r e c a s i i n f o l o s i r e a d e c e l e l a l t e

i m p r e j u r a r i .

P e a c e l e v r e m u r i t o a t a v i e a t a p o p o r u l u i s t a t e à i n m i n a

d o m n u l u i , a n u m e s i v i e a t a l u i c e a l i n i s t i t a c a r e s e p e t r e c a i n p a c e ,

n u n u m a i s o a r t a l u i p e c a m p u l d e r a z b o i u . D e a c e e a a r f i d e i n t e r e s

a c u n o a s t e p e S t e f a n c e l M a r e s i c a a d m i n i s t r a t o r s a u j u d e c a t o r .

I n p r i v i r e a o a r m u i r e i , e l p a r e l a i n c e p u t u l c a r i e r e i s a l e , a t u n c i

a n d f i e r b a i n e l , c u s A n g e l e t i n e r e t i i , s i d o r i n t a d e f a p t e m a r i ,

i f

  n u - i f i d a t o l u a r e a m i n t e d e o s e b i t a , c a c i p u n e U r e c h e d e s p r e

e l , a S t e f a n V o d a g a t i n d u - s e d e m a r i l u c i s i f a c a , n u c a u t à .

s i a s e z e t a r a , c i d e r a z b o a i e s e g a t " . C u t o t e a c e s t e I n c a d e p e

a t u n c i s e v e d e , c k S t e f a n c e l M a r e r e g u l e a z a c o m e r t u l l a r d p r i n

u n a s e z a m â n t v a m a l , a c e l d a t i n a n u l 1 4 6 0 n e g u t i t o r i l o r d i n P o -

l o n i a , s i a n u m e c u m s p u n e a c e l d o c u m e n t , s f a t u i n d u - n e c u b o i e r i i

n o s t r i s i c u d i v a n u l " 6 9 .

C u t i m p u l t u g v a f i v a z u t e l a f a n i . o o c i r m u i r e i n t e l e a p t a

n u p o i a v a o t a r a d e s t o i n i c i p e n t r u r a z b o a i e ; a p e n t r u a p u t a

i n v i n g e p e d u s m a n i , . t r e b u i e c a t a r a s i f i e t a r e s i i n l a u n t r u l e i .

6 6 U r e c h e 1 . 1 1 L e h v i s e f e , I , p . 1 3 1 , c a r e s p u n e d . e . c A I n b A t A l i a d e l a V a l e a

A l b A a u c A z u t S t e f a n d e p e c a l J o s , D i D u m n e z e u I - a f e r i t d e n u s ' a v A t A m a t " .

6 9 A r h . I s t . , H , p . 1 7 2 .

 

Page 121: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 121/293

C E E D E P E U R I I A A N I A I D O M N I K I L i l l E T E F A N C E L M A R E

1 2 5

D i n f e r i c i r e a t k a § t i m d e s p r e * t e f a n , c à e l e r à f o a r t e i u b i t d e p o -

p o r u l m o l d o v e n e s c ; c A l a m o a r t e a l u i a f o s t m u l t 6 j a l e

i p l t m -

- . . . _

,

, - . . . .

A r o v r i u i r t a i u c a u + A s o ( s o . t

. . . . _ . . . . . .

7 , . . .

.

,

r n f l o t i l c u l t m A t i n A o b a s c h - o .

c h

1 T I

t z . -

-

l o

r i l i s - c m - L ( 6 1

r t

c h i %

s a c u m n - q o & ¡ , - - 1

_ v - . . . .

- . -

. 7 - -

M O N A

' c R p o c A O G N o r i o r t i o r t

6 6 A r n O t

, . . , 1

i

/

1

t - -

'

1

,

- - - : . n -

n r c

A ' t I T I O

r

B A e 1 - ' 0

H r r l a Z i l i v i t i r 1

- - - . . . .

- -

.

- . . 1

e

/ Z s -

r

1 1 - 1 - - r r e

  e t C I A r ' i l l .

C K a

i l V i C / 6 m t t o 9 r A M

4 1

. -

A

7 c

,

- - -

- -

m O l i A r I A A A t e l l d

o . , 1

, , , 9

i f i t i A

1 / 1 \ m y i t r

n c I i s s 2 L a t t

A I A

e r

F a c s i m i l e d i n e v a n g l i e l i a l u i $ t e f a g e e l M a r e l a M a u . P a t n a

g e r e a t u t u r o r l o c u i t o r i l o r j à r l i ; c a p l a n g e a u t o t i c a d u p 4 u n p g -

r i n t e a l l o r , c u n o s c a n d t o t i c à i - a u s c i l p a t d e m u l t b i r i a p k a r e 7 0

  U r e c h e I n L e t o p i s e f r ,

I ,

p . 1 4 5 .

Page 122: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 122/293

1 2 6

J S r O R I A R O a c k N i u m

A c e s t e p a r e r i d e r ä u o b § t e § t i n u s e p o t r a p o r t a n u m a i l a m a r e l e

g e n e r a l , c a c i i n d e o b § t e p o p o a r e l e n u i u b e s c r a z b o i u l c a r e l e u c i d e

l e s a r á c e § t e , § i a m v a z u t c u m m i l i t i i l e W e i p a r a s e s c p e S t e f a n

I n m o m e n t u l c e l m a i c r i t i c , i n d a t a c e e l e p o t s a o f a c a . P l a n g e r e a

d u p a S t e f a n , i § i a v e à t e m e i u l s à u i n p a r i n t e a s c a l u i e c a r m u i r e ,

i n d r e p t a t e a p e c a r e o i m r i a r t i à o r i o p r i v e g h e a s ä s e d e e , p e

c a t s e p u t e a c u n e p a r t i n i r e , i n a j u t a r e a s a r a c i l o r , § i i n s f a r § i t i n

a c e l e m i i d e f a p t e , p r i n c a r e u n d o m n i t o r p o a t e s a s e f a c a b i n e -

c u v a n t a t d e p o p o r u l s a i l . D e a c e e a § i M a t e i M u r i a n o , m e d i c u l

v e n e t i a n c e l s o s i t i n S u c e a v a c a t i - v a a n i i n n a i n t e d e m o a r t e a m a -

r e l u i d o m n , s c r i e d e a i c i i n 1 5 0 2 s e n a t u l u i v e n e t i a n , c a S t e f a n a r

f i u n o m p r e a i n t e l e p t , v r e d n i c d e m u l t à l a u d à , i u b i t m u l t d e

s u p u § i i s à i , p e n t r u c a e r a m i l o s t i v § i d r e p t , v e g h e t o r § i d a r n i c 7 1 .

N u m a i d i n a c e a s t a i n t e l e a p t a o c a r m u i r e a m a r e l u i d o m n

s e e x p l i c a c u m s e f a c e c a d u p a o j u m a t a t e d e s e c o l d e r a z b o a i e

a p r o a p e n e i n t r e r u p t e , M a t e i M u r i a n o s ä p o a t a a f l a l a s f a r § i t u l

d o m n i e i l u i , t a r a M o l d o v e i i n o s t a r e a § a d e m ' A n o a s a . E l s p u n e

I n r a p o r t u l l u i c à t a r a e f r u m o a s a § i r o d i t o a r e , b i n e a r z a t a § i

p l i n c l d e d o b i t o a c e ( d u p a c u m s e § t i e a v e r e a d e c a p i t e n i e a a c e l u i

t i m p ) , § i d e t o a t e f r u c t e l e ;

c à a r m a t a l u i S t e f a n c o n s t a d i n

6 0 . 0 0 0 d e o a m e n i : 4 0 . 0 0 0 d e p e d e § t r i § i 2 0 . 0 0 0 d e c a l a r i 7 2

M a r e g e n e r a l , i s c u s i t p o l i t i c , o c a r m u i t o r d i b a c i u , i a t a d e c i

c e a f o s t S t e f a n c e l M a r e . E l i n t r u n i à i n p e r s o a n a l u i t o a t e i n s u -

§ i r i l e u n u i i n t e l e p t d o m n i t o r , § i a c e s t e p i t e t c u d r e p t u l i - a f o s tr e c u n o s c u t n u n u m a i d e t i m p u r i l e u r m a t o a r e d a r § i d e a l e l u i .

A § a u n r a p o r t a l F l o r e n t i n u l u i O c t a v i a n G r e c c i s p u n e c a p e

t i m p u l c a n d T a t a r i i s e p r e g a t i a u a l o v i P o l o n i a , S t e f a n a d u -

n a s e a r m a t a l u i § i s e p u s e s e l a h o t a r ; l a r P o l o n i i s e t e m e a u d e t i -

n u t a l u i S t e f a n p e a t u n c i p r i e t i n § i a l M o s c o v e i ; d a r a d a o g a a g e n -

t u l i t a l i a n c a i n o r i c e c a z t r e b u i e s ' A s e a § t e p t e d e l a e i , c e v a

i n s e m n a t , c a c i p r e c u m § t i t i , e i n t e l e p t 7 3 . I n t r ' o t a r a i n t i n s a

l a u n p o p o r n u m e r o s , S t e f a n a r f i f o s t u n a l t C e z a r s a u C a r o l .

I n m i c a l u i M o l d o v ' A c e r c u l a c t i v i t a t i i s a l e , i n l o e d e a p u t e a d e t e r -

m i n a s o a r t a o m e n i r e i , t r e b u i s a s e m a r g i n e a s c a l a a p a r a r e a a c e l e i

m i c i p o r t i u n i d i n e a c a r e a l c a t u i a p o p o r u l s a t ' . D a r i n a c e s t m i c

c e r c , i n c a r e i i f ù ' d a t a l u c r à § i a f a p t u i , o a r e n u e s t e e l m u l t m a i

m a r e d e c a t m u l t i a l t i d o m n i t o r i , c u c a r e s e m a n d r e s c p o p o a r e l e ?

E m a i u § o r d e a a j u n g e , l a g l o r i e § i l a m a r i r e i n s i n u l u h u i p o p o r

m a r e , d e c a t a r a s a r i c a a t a r e d i n m i j l o c u l u n u i p o p o r m i c . G a u d

v a l u r i l e s u n t i n n a l t e , e l e . a r u n c a s u s p e a c e l p u r t a t d e e l e . N a t i a

' 7 , E x a r h u , C o l e c l i a l u i M a n n S a n a d o , I I , S u e e a v a , 7 D e c : L . 1 1 1 N A : 1 5 0 2 ,

p . 9 1 :

Q u a n t o a l a p e r s o n a d e l p r e f a t o s i g n o r , e h o m o s a p i e n t i s s i m o , d e g n o d e

m o l t ) l a u d e , a m a t o m o t t o d a l i s u b d i t i p e r e s s e r c l e m e n t e e t j u s t o , m o t t o v i g i l a n t e

e t l i b e r a t e . E e p r o d . § i d e H u r m . , D o c . , V I I I , p . 3 6 .

  I b i d . , p . 9 2 : E l p a e s e f r u t t i f e r o e t a m e n i s s i m o e t b e n s i t u a d o , h a b o n -

c t a n t e d e a n i m a l ' e t d e t u t U f r u t t i .

7 1 2 7 I u l i e 1 5 0 0 . H u r m . , D o c . , V I I I , p . 3 1 : p e r c h e c o m e s a p e t e e s a v i o .

 

Page 123: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 123/293

O K I D i e P R U R f a A N I A l D O M N I E I I D I 1 3 T E F A N D E L M A R R

1 2 7

i n s a § i p u t â n d m u t t , p o a t e § i i n d i v i d u l c e s e r i d i c A i n f r u n t c a e i ,

§ i ° d a t a a d , a c e s t a s e t i n p o d o b e § t e c u m e r i t e l e c e s e c u v i n ¡ L i t r e -

g u l u i . C a n d p o p o r u l e m i c , m i j l o a c e l e f i i n d p u t i n e , t r e b u i e c a g e -

n i u l s A i n d e p l i n e a s c A l i p s u r i l e ; s a s c o a t A d i n p r o p r i u l l u i f o n d

c e e a c e n u p o a t e a f l a i n a c e i p e c a r e e l s e s p r i j i n a . E m a i g r e u

d e a f i u n T e m i s t o c l e , d e c a t u n C e s a r ; u n S t e f a n c e l M a r e ,

d e c a t u n C a r o l c e M a r e 7 4 . S e i n t e l e g e c A I n v a l o a r e a a b s o l u t a

n u s e p o a t e s t a b i l i o a s e m a n a r e f a r e a c e § t i c o r i f e i a i n e a m u l u i

o m e n e s c , § i a c e a s t a d i n c a u z a e l c m e n t e l o r d e o s e b i t e c e l e s l u j e s c

d e s u b s t r a t . C a v a l o a r e r e l a t i v A , § i a n u m e p e n t r u p o p o r u l n o s t r u ,

S t e f a n e s t e § i v a r A m a n e a i d e a l u l c a r e , d i n t r e c u t u l i n d e p a r t a t ,

a r u n c A r a z e l e s p l e n d o a r e i s a l e i n v i i t o r u l § i m a i i n d e p a r t a t , i m -

b i i n d c a l c a r e a p e u r m e l e l u i .

D a c a t r e c e m a c u m l a a l t e i n s u § i r i d e d o m n i t o r a l e l u i

S t e f a n , g a s i m c A S t e f a n c e l M a r e e r a i n t a i f o a r t e m a n d r u § i p l i n

d e m A r e t i a i d e e i d o m n i e i . I n a c t u l d e i n c h i n a r e a l l u i c a t r e C a z i -

m i r d i n 1 4 8 5 , c u t o a t e c A a v e à c e l m a i m a r e i n t e r e s a - § i i m b u n a

p e r e g e l e p o l o n p e n t r u a o b t i n e a a j u t o r s p r e r e d o b a n d i r e a C h i -

l i e i § i a C e t a t e i A l b e e l i n c e p e t r a t a t u l d e i n c h i n a r e c u c u v i n t e l e

a d e § i e s t e d o m n a l M o l d o v e i d i n v o i a l u i D u m n e z e u , t o t u § i

s ' a s i l i t a s e t i n e a d e o b i c e i u r i l e p r e d e c e s o r i l o r s i i s ' A f i e c r e -

d i n c i o s r e g e l u i p o l o n " 7 4 . S t e f a n e r a i n s 6 § i n i c i n u s e p u t e k

a l t f e l o f i r e i u t e

j p o r n i t a , d u p à c u m s e v e d e l u c r u l d i n s c r i -

s o a r e a t r i m i s a s o l i l o r l u i c a n d c u p r i m e j d u i r e a M a n g o p u l u i d i n

p a r t e a T u r c i l o r ; n u m a i p u t i n d i n c h i p u l r a s t i t § i a m e n i n t A t o r

c u c a r e r A s p u n d e a m b a s a d o r u l u i p o l o n F i r l e y c a n d v i n e s A t r a -

t e z e c u e l i n a n u l 1 5 0 3 d u p ä r e t r a g e r e a l u i d i n P o c u t i a

A p o i

c o n f o r m o b i c e i u l u i t h n p u l u i , S t e f a n e r a r e l i g i o s § i c r u d i n a c e l a §

t i m p ; i n s u § i r i c e p a r a s e e x c l u d e u n a p e a l t a , d a r c a r e i n s u f l e t u l

s a i l s e i m p a c a u p r i n m a r e l e s i m t i m a n t a l i u b i r e i d e t a r ' A , i n

a l c a r u i s p r i j i n e l p u m a § i e v l a v i a § i c r u z i m e a s a .

D e s p r e r e l i g i o z i t a t e a s a n e f a c e d o v a d A n u m e r o a s e l e b i s e -

r i c i r i d i c a t e d e e l i n t o a t e u n g h i u r i l e t A r e i , p e c a r e U r e c h e l e

s o c o t e § t e l a n u m a r u l d e 4 4 . D e § i a s t A z i n u a m a i r a m a s i n p i -

c i o a r e a t a t e a d e m u l t e , i n s a u n e l e d i n e l e a u p u t u t f i r u i n a t e

1 4 M . C o g A l n i c e a n u I n f r u m o s u l s h u c u v A n t i n t r o d u c t i v l a i s t o r i a R o m a -

n l l o r , l i m i t I n 2 4 N o e m v r e 1 8 9 3 , l a f o a s t a A c a d e m i e M i h A i l e a n A d i n I a s i , s p u n e

I n i m a m i s e b a t e c A n d a u d r o s t i n d n u m e l e l u i A l e x a n d r u c e B u n , l u i 5 t e f a n c e

M a r e , l u i M i h a i V i t e a z u l ; d a r D o m n i l o r m e i , s l n u n - A r u s i n e z a v A z i c e c á a c e s t i

b A r b a t i p e n t r u m i n e s u n t m a l m u l t c l e a t A l e x c n c h u c e M a r e , c l e a t A n i b a l , d e a t

C e s a r . A c e s t i a s u n t e r o l l l u m e l I n l o c c a c e i d ' i n t A i s u n t e r o i i p a t r i e i m e l e " . ( L e -

l o p i s e f e l e ( a r d M o l d o v e l , I , p . X X V I I I . )

" A c t u l d i n 1 4 8 5 I n B o g d a n , D o c . l u f

f a n c e l M a r e , I I , p . 3 7 4 , u n d o

B o g d a n I n d r e a p t i i t r a d u c e r e a n e e x a c t A a t u t K a l u j n i a c k i . A I L L c o r e c t l i e s t e o t r a -

d u c e r e a s e c r e t a r u l u i r e g e l u i p o l o n

Q u o d c u m d e i v o l u n t a t e n o s s u m u s d o m i n u s

M o l d a v l e n s i s , v e n i m u s a d m o r e m p r a e d e c e s s o r u m n o s t r o r u m " .

1 . M I s u s , p . 6 5 A m b a s a d a l u i F i r l e y I n B o g d a n , D o c . l u i 6 1 e f a n e e l

M a r e , I I , p . 4 7 2 .

Page 124: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 124/293

1 2 8 i s r u n T A H O M I N I L O R

p r i n t i m p . s t e f a n a p o i i n z e s t r e a z h t o a t e a c e s t e b i s e r i c i C u o d o a r e

s c u m p e , c r t i b i s e r i c e 0 i f e r e c a t e

i f r u m o s i m p o d o b i t e . E l m a i

r i d i c h a p o i d e o s e h i t e c o n s t r u c t i i l a m A n g s t i r i l e d i n A t h o s , p r e -

c u m u n t u r n p e n t r u c o r t i b i i i n 1 4 7 2 ; f a c e o t r a p e z h l a m A n h s t i r e a

Z o g r a f u l i n 1 4 9 5 , s i r e i n n o e s t e i n s u s i m A n h s t i r e a a c e a s t a I n 1 5 0 2 1 7 .

T o t d e s p r e s i m t i m A n t u l r e l i g i o z i t h t e i s a l e m h r t u r i s e 0 e

i M I -

M i n i a t u r a d e p e E v a n g h e l i a d e l a W i n . P u t n a

p o d o b i r e a m o r m i n t e l o r t u t u r o r s t r h b u n i l o r s h i c a p i e t r e § i i n -

s c r i p t i i a m i n t i t o a r e , p r e c u m i i n g r i j i r e a l u i d e a ' 0 s h p A i n c h

d i n v i a t h m o r m A n t u l i n c a r e o s h z a c h o s e m i n t e l e l u i .

C A t d e s p r e c r u z i m e a l u i , a v e m i a r i u r m e i n d e s t u l ä t o a r e .

U r e c h e n e s p u n e

: a d e s e a l a o s p e t e o m o r i A f h r h j u d e t

V e z 1 I n s c r i p t i i l e I n T . B u r a d a , O e d l i l l o r l e l a m i z n I e l e A l o s I n R e v i s l a

l e d T o c i l e s c u ,

I ,

p . 3 9 7 .

.

 

Page 125: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 125/293

e s t e s t i n t , c ä v i n u l f a c e s í a p a r à m a i b i n e l a l u m i n a ' a d e v t i r a t u l

c a r a c t e r ; & a d e l d e s f A c a n d p u t e r i l e c u g e t s á r e i , s t e r g e r ä t t i r n i c i a ,

a r a t r i p e o m a s à c u m e s t e e l . A p o i i n t r a t a r e a s o l i l o r t i l t á r e s t i

c a r e v e n i s e r t i , c u m a r e s u m e t i e

i a m e n i n t g r i , s à c e a r t i l i b e r -t a t e a f i u l u i h a n u l u i , p r i n s d e S t e f a n i n o i n c e r c a r e d e p r 5 d a r e

d i n p a r t e a T 5 t a r i 1 o r , S t e f a n p e n t r u a a r r i t à c a t d e p u t i n t t s a m 5

t i n e a e l d e a m e n i n t 5 r i 1 e h a n u l u i , p u n e i o m o a r 5 p e f i u l a c e l u i a

i n n a i n t e a s o l i l o r , i n t a p t i a p o i p e t o t i s o l i i , & A l a n d a s t f e l s f i n t e n i a

n u m a i p e u n t i l I l l a s t i , p e c a r e I l i n a p o i a z 5 i n c l t i r n

c u n a s u l

i u r e c h i l e t 5 i a t e , c a s A s p u n a h a n u l u i c e l e c e a v 5 7 . - '

A c e a s t r t p r o v o c a r e a T a t a r i l o r o f a c e S t e f a n c e

1 4 6 7 , i n p r i m a p e r i o a d ä a d o m n i e i l u i , a t u r - '

z u i n t a t i n e r e - t e i

I l i m p i n s e s e a j e r t r ,

V l a d T e p e s , a p r o v o c a p e r e g e l e

a t a c u l M u n t e n i e i c e l e i c t i z u t e i n s t

a r f i u n s i r , d e g r e s e l i p e n t r u o h a t

f l i t S t e f a n

I i a s e z a r t i t e m e l i a , p e c a r e s e p u t ù

, t r e a t 5

i v e s n i c 5 ,

g l o r i a l u i c e a n e a s e m 5 n a t t l .

M a i t a r z i u i n a j u n u l b ä t 5 l i e i d e l a V a l e a A l b à , c a n d r a t a r i i

o p r e s c p r i n a t a c u l l o r p e S t e f a n d e a i m p i e d e c h T u r c i l o r t r e c e r e a

D a n 5 r e i ,

i c o n t r i b u i e s c p r i n n t i v t i l i r e a l o r l a d e s o r g a n i z a r e a a r -

m a t e i s a l e , S t e f a n i n t e l e g e d e c a n i n s e m n r i t a t e e r a n n i s t e r e l a t i f t

p a s n i c e c u T a t a r i i ,

t o a t t i s i l i n t a s p r e a l e s t a b i l i . C 5 t r e

s f a r s i t u l d o m n i e i s a l e , I l g t i s i m i n l e g r i t u r i p r i e t e n o a s e C u M e n g l i

G h e r a i , h a n u l f a t r i r t i s c , c a r e I l s p r i j i n r i c h i a r c u o o a r d ä d e T á t a r i ,

( A n d i n 1 5 0 2 S t e f a n a t a c r i d i n n o n P o c u t i a .

C a n d I l c u n o a s t e m p c S t e f a n i n z e s t r a t c u a c e s t e

a t u n c i l u n g a l u i d o m n i e s e e x p l i c t i d e l a s i n e , p r i n c a r a c t e r u l

e l s e i m p u n e a c o n t i m p o r a n i l o r & d i c a c e v a a f a r 5 d i n f i r e a o b i s -

n u i t t i . C u c a t d o m n i a m a i m u l t , c u c a t p o p o r u l s i - c h i a r n e a s t a m -

p 5 r a t i i b o i e r i v e d e a u c u c i n e a u a f a c e , c u n o s t e a u p e d e o p a r t e

v a r t u t e a l u i r 5 z b o i n i c 5 , p e d e a l t a b l a n d e t a

i d r e p t a t e a o a r -

i n u i r e i s a l e , c u a t a t a e i s e s u p u n e a u t o t m a i m u l t a c e s t e i n a t u r i

s u p e r i o a r e , r e c t i n o s c a n d ' o d e s t á p a n . D 3 a c e e a a f a r t i d e ' M e e r -

c a r e a b o i e r i l o r A l e x a S t o l n i c u l , N e g r i l 5 P a h a r n i c u l

i I s a i a V o r n i -

c u l d e a u r z i u n c o m p l o t . c o n t r a v i e t e i d c m n u l u i , i n t i m p u l l u p -

t e l o r s a l e c u R a c t u V o c 1 5 d i n M u n t e n i a ( c a r e b o i e r i p e r i r 5 t o t i

s u b s e c u r e a

i s t o r i a n u n e - a p t i s t r a t D i c i o s i n g u r r i s t i r e

a s u p r a v r e u n e i u n e l t i r i c o n t r a d e m n i e i l u i S t e f a n . D . 1 5 z i l e

c h i a r i n a i n t e a m o r t e i s a l e , S t e f a n a v ù p r i l e j u l d e a z d r o b i o a

d o u a i n c e r c a r e a b o i e r i l o r , f a c u t à M g t n u i n c o n t r a l u i , c i i n c o n -

t r a a c e l u i a c 5 r u i a v r o i a s 5 1 l e s e c o r o a n a . S t e f a n r t i m 5 s e s e n u m a i

c u d o i f i i : B o g d a n ,

c e l l e g i u i t , f i u l M a r i e i l u i R a d i i ,

i P e t r u

H a r e s , c o p i i d i n f l o r i c u f r u m o a s a p e s c t i r i t i l d i n H a r l i l u . A c e s t a

d i n u n t 5 e r a i n C o n s t a n t i n o p o l e , p e t r e c A t o r p c l a n g t i s u l t a n u l .

M i r o n C o s t i n , a d n o t a r e l a U r e c h e i n L e t o p i s e ( e , 1 , p . 1 2 2 , n o t a 2 .

C E T D E P E U R E A A N T A l D O M N I E I

C F L M A R E

1 2 9

) r e t o -

c 5 1 5 u l u i ) ,

0

T E F A N

Page 126: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 126/293

1 3 0

' S T O M A R O M A N I T 0 1 E 1

t r i m i s p r o b a b i l d e S t e f a n a c o l o , a t u n c i c A n f l c e r u s e d e l a T u r c i

a j u t o r c o n t r a P o l o n i l o r . B o a l a l u i S t e f a n d e v e n i n d d e t o t g r a v a ,

m e d i c i i d e c l a r A n d c a n u i e a u r a s p u n d e r e a r c z u l t a t u l u i o p e -

h t i e i a s u p r a r a n i l o r d e l a p i c i o a r e , b o i e r i i i n c e p u s e r a s a s e c e r t e

a s u p r a c a r u i a d i n f i i l u i S t e f a n a r t r e b u i s a c a d a a l e g e r e a l o r ,

u n i i d i n e i c A § t i g a t i p r i n f a g a d u e l i d e c a t r e S t e f a n f i u l l u i A l e -

x a n d r u

i n e p o t u l l u i S t e f a n c e l M a r e , t i n A n d p a r t e a a c e s t u i a .

S t e f a n a f l A n d d e s p r e d e s b i n a r e a c a r e a m e n i n t A d o m n i a f i u l u i

' s a t ] . B o g d a n i t a r a c u u n r a z b o i u c i v i l , d e

i m u n c i t d e c u m p l i t e

s u f e r i n t i f i z i c e , p a s t r e a z a t o t u 0 i n t r e g i m e a m i n t e i s a l e . E l p u n e

0 - 1 t r a n s p o r t e c u p a t u l l u i d a l % i n c A m p , p r o b a b i l i n m i j l o c u l

* o § t i r e i s a l e , u Q d e a d u c A n d p e b o i e r i i c e n u v o i a u s a r e c u n o a s c a

p e B o g d a n d e u r m a l a t r o n , p u n e i n d a t a s a - i t a i e c h i a r s u b

o c h i i s a i , p r o b a b i l f a r a j u d e c a t a 7 9 . D u p a a c e e a r e i n t o r s i n c a s a ,

i e a s f A n t a i m p a r t a § e n i e * i s e s f A r § e § t e i n d e p l i n a l i n i § t e , c a

c A n d n ' a r f i v a r s a t s A n g e c h i a r p e p r a g u l m o r m A n t u l u i s a u . S a n -

g e l e f u s e s e i n s a v A r s a t i n i n t 3 r e s u l t a r e i , § i n u - 1 c o n s i d e r A e l m a i

m u l t p a c a t , d e a t a c e l r a s p A n d i t c u s a b i a p e c A m p u l d e r a z b o i

A s t f e l i m p i e d e c a S t e f a n , c h i a r I n a j u n u l m o r t e i s a l e , s a s e p u n g

d e s b i n a r e f a r e b o i e r i i c a r e i n d a t a c e s i m t i s e c a m A n a d e f i e r

c e - i s t ä p A n i s e a t A t a t i m p e r A s a s e r i d i c e d e p e e i , i n n a l t a s e r a

i a r a 0 c a p u l s p r e i n t r i g i

i i n p a r e c h i e r i . P r i n a c e a s t a j u d e c a t a

e x e c u t i e g r a b n i c a , S t e f a n p a s t e d t r o n u l p e n t r u a c e l m o § t e n i -

t o r p e c a r e 1 1 c r e d e i v r e d n i c . E l s e a r a t a , p r e c u m s p u n e p r e a

f r u m o s o s c r i s o a r e v e n e t i a n d i n m o a r t e p r e c u m f u s e s e i n v i a t a '

t e r i b i l § i p r u d e n t " . D a c a i n s a e l a s i g u r a p r i n a c e a s t a m a s u r a

d e o c u m p l i t A e n e r g i e t r o n u l f i u l u i s a l t , p r i n s f a t u l d a t a c e s t u i a

d e a s e s u p u n e T u r c i l o r , e l s e i n g r i j i , t n t r u e f t e x i t c u p u t i n t a ,

d e a f e r i M o l d o v a d e p e r i c o l e l e , p e c a r e l e c r e d e i m a i a p r o a p e

m a i n e i n l a t u r a b i l e .

S t e f a n a v u s e p r i l e j u l , i n l u n g a l u i v i a % a s e c o n v i n g e

d e s p r e s c o p u r i l e d u § m a n e § t i n u t r i t e d e C r e § t i n i i c o n t r a t a d -

p a r e i s a l e . I n T u r c i a a v u s e e l d u § m a n i c u m p l i t i , d a r c i n s t i t i .

N u t o t a s t f e l s t a t u s e l u c r u r i l e c u C m t i n i i . C u t o t i i , i n d e p a r t a t i

a p r o p i a t i , 1 1 p a r a s i s e r a i n m o m e n t u l p e r i c o l u l u i ,

i v e c i n i i s a i

c a u t a s e r a n u m a i s a - 1 u m i l i a s c a , W A a - 1 a j u t . A . L a s f i l r § i t s e r i c e r -

c a s e r a c h i a r , p r i n f r a u d a

i i n § e l a c i u n e , a - i r a p i t r o n u l d i n W i l l i .

S A m a i l u p t e M o l d o v a c u m f a c u s e s u b e l , § t i e t c a n u s e m a i

p o a t e , ç ä c i i z b A n z i l e s a l e t o c m a i s e c a s e r a p u t e r i l e e i ,

i a d e v a -

T ° E x a r h u , C o l e o l i a l u i M a r i n S a n u d o , X I I , V e n e t i a 2 1 A u g u s t 1 5 0 4 ,

p . 1 0 3 : S t a t i m i n t e r p r i n c i p a l e s b a r o n e s o r t a e s t d i s s e n s i o d e e l e z e r e l n o v o

s i g n o r . A l c u n l v o l e a n o l ' a l t r o c h e e r r a a p r e s s o e l g r e n T u n i s ° , e t r m b o f a c t i o n e s

c e r t a b a n t d e p a r i . T a n d e m q u e s t e v e n e a l o r e c h i e d e S t e f e n o v s y A c c l a e l q u a l

e r r a p r o p i n q u u s m o r t i q u a l c o s s i c o m e I n v i t a e t s a n i t a i t a i n m o r t e e s s e r e t

t e r r i b i l e e t p r u d e n t e ; q u i a c u m i n t e l l e x i t d i s s e n s i o n e s , s t a t i m f e c i t s e r o d a r e

i n c a m p u m , d o v e e r a t u t t i I I s o l p r i n e l p e s f a e t i o n i s u t r i u s q u e , 1 1 f a p i g l i a r t u t t i e t

1 1 f a m o r i r " . R e p r o d . § 1 d e H u r m . , D o c . , V I I I , p . 4 1 .

 

Page 127: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 127/293

C r l D E P E E R M A . A N T A T D O T A N I E I I T N k I T E F A N C M M A R E

1 8 1

r a t e e r a u c u v i n t e l e l u i U r e c h e c g I n l u p t a d e l a V a l e a A l b g

p e r i s e s g m a n t a v i t e j i l o r c e l o r b u n i . N u f g r g a j e r t f i c e l e m a i

s c u m p e p u t e r i a l e O r e l , p u t u s e S t e f a n c e l M a r e I n n A l t . i t r o n u i

S t e f a n e e l M a r e e l D o a m n a M a r i a p e o d v e r i d i n S k l a n 5 . s t i r e a P u t n a

s g u r g l o r i o s , c g c i u n r e z u l t a t I n s e m n a t n u s e p o a t e d o b A n d l f g r g

j e r i f e c o r e s p u n z g t o a r e . D a r i m e n s u l c a p i t a l c h c l t u i t a t u n c i d e

p o p o r u l M o l d o v e i , n ' a f o s t i r o s i t _ i n z a d a r .

S t r g n e p o t i i a c e l e i

Page 128: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 128/293

1 3 2 '

t i v r o R I A R O N A N I L O R

g e n e r a t i i , n o i R o m a n i i d e a s t a z i , t o t d i n a c e l c a p i t a l d e g l o r i e

s t r a b u n g t r 5 i m s i c u e l n e m a n d r i m , c a f i i n d c e l m a i s c u m p o d o r

a l v i e t e i n o a s t r e t r e c u t e , c u d e o s e b i r e n u m a i , c A c e e a c e a l t a

d a t a a u s a d i t M o l d o v e n i i , a s t a z i t o t i R o m a n a s u n t i n d r e p t s a

c u l e a g A . S t e f a n c e M a r e c u n o s c a n d p e d e o p a r t e p u t e r i l e t a r e i

s a l e s i a c e l e a l e f i u l u i s u , p e d e a l t a v i c l e n i a , r e a u a c r e d i n t a s i

l a c o m i a d o m n i i l o r e r e s t i n e c e i n c u n j u r a u t a r a l u i , v r o e s t e c e l

p u t i n a o a p a r A d e u m i l i r e , i n c h i -

n a n d - o c e l u i m a i t a r e , s i s f a t u e s t e

p e f i u l s k i a s e s u p u n e T u r c i l o r .

S t e f a n n u s e g a n d i n i c i m a c a r l a

, r e l i g i a p a g a n a a V i i t o r i l o r p r o t e g u i -

1

t o r i a i M o l d o v e i . C e c a c e u m b l à I n

r A n d u l l u i , u m b r i t d e a r i p e l e m o r -

'

.

A . , . 1 1 t e i , e r à t a r a s i p o p o r u l s a n , p e c a r e

1

1

- - - : . , > 1 a t a j a I i i u b i s e , s i p e c a r e n e m a i

v - i / i

4

1

4 1 - t

I

p u t a n d u l a p a r a , v r o i à c e l p u t i n s a

- - , , ,

- ,

.

l e a s i g u r e v r e d n i c i a s i e x i s t e n t a s i

d i n c o l o d e m o r m A n t .

= t a

D e a c e e a c u d r e p t e u v â n t u r -

m a s i i i i c i a d u r a l u i s i n g u r d i n t r e

. n u m e r o s i i d o m n i t o r i m o l d o v e n i s i

m u n t e n i t i t l u l d e M a r e , M i r c e a a l

M u n t e n i e i e s t e s u p r a n u m i t c e l B 6 -

i r a , A l e x a n d r u l a l M o l d o v e i c e

B u n , M i h a i a l M u n t e n i e i V i t e a z u l ,

l o a n a l M o l d o v e i c e C u m p l i t . U n u l

s i n g u r d i n b o g a t u l , p r e a b o g a t u l ,

s i r a g d e d o m n i i a i t a r i l o r r o m a n e

p o a r t a n u m e l e d e . M a r e , § i a c e s t a

e s t e S t e f a n 8 0 ; c a c i t o t d e a u n a b u -

n u l s i m t a l p o p o a r e l o r l e - a f e r i t

d e a d A r u i a c e s t t i t l u i n n a l t a t o r ,

f a r a r o s t s i r a r a c a d e r e , s i e l e l ' a u

p a s t r a t n u m a i p e n t r u a d e v a r a t e l e

  m a r i m i p e c a r e s i m t u l c e l s a l i n o s

a l p o p o a r e l o r l e - a r e c u n o s c u t , c a n d -

P i a t r a p u a h d e * t e f I n c e l M a r e l e - a N ' A M A r a s a r i n d i n c i i m p u l i S -

I n c . i d i n v i a 0 , p e m o r m a n t u l a f t u t o r i e i .

- D a r n u n u m a i p o p o r u l s k i a r e c u n o s c u t l u i S t e f a n a c e s t

e p i t e t m a g u l i t o r . S i c o n t i m p o r a n i i s i u r m a s i i c h i a r d i n t r e d u s -

m a n i i s a i , c a b u n a o a r a P o l o n i i , n u s e p u t u r a i r n p i e d e c à d e a ' l

,

6 6 R a d u a l 1 V - l e a

a l M u n t e n i e l a f o s t n r m I t

i e l c e l M a r e , d a r a c e a s t a

f l u í a n ' d e c l e r p e n t r u b u n l i t a t e a l u i f r i i i d e d f m s u l . l n t i l l n i m m a l d e m u l t e o r l

e p l t e t u l d e M a r e d a t d e f i n d o m n i t o r i l o r p a r i n i l l o r l o r .

 

Page 129: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 129/293

P e c o t e a I u i * W a n e e l M a r e

4 . I S T O R I A l i 1 U N T E N I E I D E J A R A D U C E L F R U M O S L A R A D U

A L I V - l e a

D e l a d e t r o n a r e a l u i V l a d T e p e s p r i n S t e f a n c e M a r e , i n

1 4 6 2 , i s t o r i a M u n t e n i e i n u e s t e d e a t o r e s f r A n g e r e a c e l e i a

M o l d o v e i , c a r e s u b c o n d u c e r e a l u i S t e f a n c e M a r e d e t e r m i n 5 i n

t o t u l s o a r t a m a i m a r e i e i s u r o r i 8 8 . C u t o a t e a c e s t e i n t e r e s u l d e s -

v o l t A r e i l A u n t r i c e a M u n t e n i e i t r e b u e s I n e a t r a 0 m a r e a a m i n t e

a s u p r a e i .

I n 1 4 6 2 V l a d T e p e s , f i i n d r A s t u r n a t p r i n i n t e r v e n t i a l u i S t e f a n

c e M a r e , f a c e l o c i n M u n t e n i a , f r a t e l u i l u i V l a d , R a d u c e l F r u -

m o s , p r o t e g u i t i a s e z a t d e T u r c i i n s c a u n u l e i 8 4 .

S i g i s m u n d d a r e R a r e s , 3 P e v r . , 1 5 3 1 . H a r m . , D o c . , S u p t . , I I , 1 ,

p . 2 2 :

. . S t e p h a n u s M e . M a g n u s p r a e d e c e s s o r t t u , " . R s s c s I n r A s p u n s u l l u i . I b i d e n r , p . 2 3 :

p a t e r n o s t e r S t e i h i n u s v o e N o d a m r g n u s " . D e a c e e a n u e s t e d e p r i m i t b a n u l a l a

d - l u i K o z r k , a u s d c r B u k o v i n a , c i i o i n s c r i p t i e d i n 6 9 8 9 a r f i f a l s e d i n

c a u z l i e l l B o g d u n n u m e s t e I n e a p e W i l l s l i t s M a r e .

1 4 7 6 ( S i x t a l I V - l e u ) . H u r m . D o c . I I , 2 , p . 2 4 1 : v e r u s c h r i s t i a n a e f i d e

a t h l e t e " .

D u p l i c u m p e t i m p u l l u i M i r c e a , i s t o r i a M o i d o v e i f u s e s e d i r e c t I n a t l i r -

n a r e a M u n t e n i e i .

4 A L I s u s , p . 2 1 s i 3 6 .

n u m l a s t f e l , c u m f a c e r e g e l e p o l o n S i g i s m u n d , i n o s c r i s o a r e c 6 t r e

P e t r a R a r e s 8 1 . P a p a i l n u m e . s t e a t l e t u l l u i C r i s t 8 2 .

C E I D E P E U R M X . A N I A T D O N N I S H 1 . 1 : 7 I Q T E P A N C E L M A R E

1 8 3

Page 130: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 130/293

1 8 4

i s z s o a l A R O M A N I L O R

H i l d a e e l F r u m o s , 1 4 6 2 - 1 4 7 2 .

R a d u e r a f i u l l u i V l a d

D r a c u l . § i f r a t e l e l u i V l a d T e p e § 8 5 . E l e s t e p u s i n t r o n d e T u r c i

r á m A s e s e l a h o t a r u l M u n t e n i e i , s p r e a i n c u r c a s p i r i t e l e V a l a h i l o r ,

c u m s p u n e r a p o r t u l l u i B a l b i ; d a r i n d a t r i c e s ' a v g z u t i n s c a u n ,

a d i u t a t a i n t o c m i § i c u U n g u r i l l e a t u r i i n g á d u i t o a r e , c e c a c e

f a c e c u a t a t m a i u § o r , c u c t V l a d T e p e § f u s e s e d i s g r a t i a t

r e g e l e M a t e i C o r v i n s i a r u n c a t i n i n c h i s o a r e , d i n p r i c i n a s c r i s o a -

r e i l u i t r d d R o a r e d i t r e T u r c i , s u r p r i n s á d e U n g u r i . A c e a s t 5 i m -

- i t r a r e i n l i i t u r á u n c o m p e t i t o r c e a r f i f o s t p r i m e j d i o s p e n t r u

' F r u m o s , i n c a z u l d i n d T e p e § a r f i p i l s t r a t i n c r e d e r e a .

B u r a i v o i n t a U n g u r i l o r d a r e R a d u e r à

o m a r e d a u n i l , f á c â n d s r i t r e a c 5 s t á p â n i r e a

M a t e i C o r v i n s e p l e c a s e î m p r e j u r â r i -

-

' . -

S t r e B r a § o v e n i , p r i n c a r e i i i n v i t 6

s u i t r : d a - L : c e C u i h

i .

' p e d e f t c u m a , R a d u , a l O r -

t i l o r t r a n s a t i . 8 7 . * t e r m ) ,

: . : e l

.

i n s á i n n e a s t a m p á r u l f i r e i

l u i , i n d r i l z n e § t e a

- . A d i n

i )

. h i l i a c a r e a c u m a e r a i n s t r i -

p a n i r e a t u r c e a s c r i , d e ( h o e

i e i n a c e a a l u i R a d u c e l F r u -

m o s , o m u l T a r c i l o r , s i o i e a i .

5 . N u n u m a i a t á t , d a r i n 1 4 7 1

p l e c á c h i a r i m p o t r i v a l u i R a d u c e l F r u r n o s i n s u § i , I l

b a t e i n

d o u i l r á n d u r i , l a S o c i i n 1 4 7 1 , s i l a C u r s u l A p e i i n 1 4 7 2 , s i f u g A -

r i n d u - 1 p e s t e D u n r t r e , p u n e i n l o c u l l u i p e L a i o t B a s a r a b . R a d u ,

r e v e n i n d c u W i r e t u r c e a s c A , a l u n g á p e n t r u u n m o m e n t p e L a i o t ,

c a r e i n s t t e s t e r e s t i t u i t d e S t e f a n i n s c a u n

i r á r n i i n e d o m n i t o r

a l T r i r e i R o m a n e § t i , i a r R a d u m o a r e c u r a n d d u p r i a c e e a 8 8 .

L a i o t B a s a r a b , 1 4 7 2 - 1 4 7 6 . A c e s t D o m n i t o r , c e p o a . r t á

n u m e l e s i d e B a s a r a b c e l B a r a n , e s t e f i u l l u i D a n m a r e l e V o e -

v o d , d u p i l c u m a r a t i l e l i n s u § i i n o s c r i s o a r e a l u i & A r e B r a § o v e n i

d i n 1 4 7 5 I u l i e i n 1 1 s i i n t r ' u n d o c u m e n t d i n 1 4 7 6 9 0 .

S t e f a n c e l M a r e s e i n d r e p t a s e c a t r e u n m e m b r u a l c e l e i l a l t e

f a m i l i i m u n t e n e , p e n - t r u

g ä s i o m u l d e i n c r e d e r e d e c a r e a v e à

n e v o i e . L a i n c e p u t

i g i i s i m p e L a i o t c r e d i n c i o s d o m n i t o r u l u i

  . V e z i u n d o c u m e n t d i n 8 S e p t . 1 4 3 9 i n c a r e V l a d D r a c u t a r a t à c a f i i r i ,

S i h p e M i r c e a , V l a d 5 i R a t u , A r l i . ¡ s i . I , 1 . p . 8 4 . A l t d o c u m e n t d i n 1 6 I a n . 1 4 7 1

i n V e n e l i n , V l a h o - B o l g a r , k a i a G r a m o / y , p . 5 5 , I n c a r e R a d i i s p u n e c A e f i u l

l u i

V l a d ( D r a c u i ) .

. M a i s u s , P . 2 5 .

° ' D i n a r h i v e l e B r a s o v u l u i , r e p r o d u s 5 d e J . B o g d a n , V l a d - r e p e . p . 3 2 .

. * M o a r t e a l u i R a d u c e l F r u m o s I n 1 4 7 2 e s t e d a t a d e o c r o n i c 5 s A r h e a s c a

r e p r o d u s 5 d e G l a s n i c , B e l g r a d , X I , p .

1 5 6 . U r e c h e p u n e , c u m s e v e d e , g r e s i t '

b S t ä l i a d e l a C u r s u l A p e i l a 1 4 7 3 ( v e z i L e l o p i s e ( e l e , e d . v c c h e , I , P . 1 2 4 ) . C r o n i c a

r n o l d o - n o l o r n i r e p r o c i u s i i d e B o g & n , C r o n i c e l e m e l d m o l d . , p . 2 2 6 , o p u n e i n 1 4 7 2 .

. I s t o r i a m A n A s t i r e i c a t o l i c e d i n T A , g o v i s t e , I n A r k i s l . , I , 2 , p . 5 1 .

B o g d a n , D o c . s i R e g e s l e , p . 8 2 . V e n e l i n , / . c . , p . 1 1 8 . ' F a t a l l u i L a i o t ,

D a n a l I I - l e a , p o m e n c s t e i n d o c u n u n t e l e s a l e d i n 1 4 2 1 A r i l . S t a t . d o c . T i s i n v n e l

s i 1 4 2 8 ( i n t r a d u c e r e l a A c a d e m i a R o m a n 5 ) p e f i i i s a l D a n c i u l ( D a n a l 1 1 1 - l e a ) s l

B a l a r a b ( L a i o t ) . V e z i O n e i u l i n C o n y . l i t . , X X X V I , 1 9 0 3 , p . 7 0 0 .

d e

a n g u . - s c .

c 5 c i k

C h i h e i

e i

s e r i s o a r t .

c e

a - s i

,

 

Page 131: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 131/293

C B I D E P E U R E A A N I A I D O M N I E I L U I i } ' I F P A N C E L M A N E

1 3 5

M o l d o v e i , d u p A c u m s e v e d e a c e a s t a d i n o s c r i s o a r e a l u i L a i o t

a t r e B r a s o v e n i d e l a i n c e p u t u l d o m n i e i l u i , i n c a r e e l s p u n e

f r a t e l e A u S t e f a n V o e v o d a t r i n e s l a e l s o l p e V u l p a § l o g o f A t u l

s i c A f n s u s i S t e f a n v i n e c u t o a t e o t i l e i n a j u t o r u l s u " ; L a i o t

c e r e B r a s o v e n i l o r s A ' l a j u t e

i e i , a d e v a d a D u m n e z e u , n u

y e t i m a i a v e a f r i c A d e T u r c i , c a p A n A a c u m c i a l t f e l a r e s A f i e

t r e a b a " 9 1 . A p o i c r o n i c a g e r m a n A a l u i I a c o b U n r e s t , d e s c o p e r i t A

n u d e m u l t , n e s p u n e c ä B a s a r a b ( W a s s e r - W e y d a ) f u s c A p a r e a

C r e s t i n i l o r , c A c i e l d A d i l § t i r e l u i

S t e f a n V o e v o d u l M o l d o v e i ,

T u r c i i a u s r i i n t r e c u p u t e r n i c A

o s t i r e i n M o l d o v a , p e n t r u c a

S t e f a n s A s e p r e g A t e a s a ; a p o i

a t u n c i a n d T u r c i i i e s i r A d i n

s t r A m t o a r e a m u n t i l o r , B a s a r a b

C u p o p o r u l s A u s e i n t o a r s e a s u -

p r a l o r s i

l e f A c i l m a r i s t r i a -

c i u n i ; c à B a s a r a b V o d A , s e r v i t o -

r u l r e g e l u i U n g a r i e i d i n V a l a h i a ,

a d o b o r A t p e u n v o e v o d t u r c c u

8 . 0 0 0 d e o a m e n i s i i - a t A i a t c a -

p u l c u m A n a s a p r o p r i e " 9 2 M a i

g h ' s i m o s c r i s o a r e a u n e i f e t e d i n

T a r d a , s c r i i n d i n 2 3 I a n u a r i e

1 4 7 5 l u i M a t e i C o r v i n , a c e

r A m A s e s e d i n T u r c i d u p A b A t A l i a

d e l a R a c o v a a f o s t z d r o b i t d e

B a s a r a b c e l M a r e ( c e B A t r A n ,

L a i o t ) t a r e i n c h i s i n o c e t a t e .

v A z A n d f u g a T u r c i l o r , a i e s i t s i

m a r i s t r i c A c i u n i l e - a f a u l t , d i s -

t r u g A n d

a s t f e l

t o a t A

p u t e r e a

l o r " 9 3 .

D u p 6 l u p t a d e l a R a c o v a

i n s A , a n d L a i o t - a a u z i t c A i n s u s i

s u l t a n u l v i n e H A r A z b u n e i n f r A n g e r e a s u f e r i t A , e l d e f r i c h s ' a

d u s l a T u r c i s A l e c e a r 5 i e r t a r e . A c e a s t a s e v e d e d i n o s c r i s o a r e

L a i o t . V o d r i B a s a r a b

t L B o g d a n , D o c . f i R e g . , p . 7 6 .

i t N . l o r g a , A c t e f i F r a g m e n t e , I I I , p . 9 8 .

t s E r i r h u I n

C o l u m n a . t u t

T r a i a n , 1 8 7 6 , p . 4 2 3 . A s u p r a f a p t u l u l c a L l i o t

B a s a r a b a : l e a t l u i S t e f a n d u p i l b a t a l i a d e l a I l a h o v a , a a t r a s I n t â I a d a t a l u a r e a

a m i n t e d - I G . G o n d u r a t u , 1 . e . , p . 1 9 1 . ( S ' a c r e z u t d i n o s c r i s o a r e a l u i L a i o t c a t r e

B r a s o v e n i , c A l i t i o t s e I m p l e a s e

c u T u r d

t u n a I n t e d e 1 4 7 4 ; d a r a c e a s t a s c r l s o a r e

a

l o s t

g r e s i t & i o t a d e d . I .

B o g d a n , D o e u m e n l e f i R e g e s t e , p . 7 8 . T r e b u e p a s t {

I n 1 4 7 5 s a u 1 4 7 6 ) . N e a d e v a r a t e s u n t d e c i a r a t a r i l e l u i D l u g o s z . I I , p . 5 2 5 s i U r e c h e ,

L e t o p i s e l e .

I ,

p . 1 2 7 , c a M u n t e n i i a r f i a j u t a t T u r c i l o r l a R a c o o n . U r e c h e m a l

a d a n g i n d I n c a s i a l t a g r e s e a l a , c a M u n t e n i i I n a c e a b a t a l l e a r . f i v e n i t s u b R a d u

e e l F r u m o s , a n d a c e s t a m u r i s e I n 1 4 7 2 .

Page 132: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 132/293

1 8 6

I S T O R M R O M A N I L O R

a l u i L a i o t B a s a r a b c a t r e B r a § o v e n i , I n c a r e l e s p u n e : M ' a m

d u s l a T u r c i , l a m a r e l e I m p a r a t § i m i - a m f a c u t p a c e § i m u l t m ' a m

n e v o i t p e n t r u b i n e l e v o s t r U ; d e c i s v a p a r a b i n e § i . v o u A " 9 4 .

D e a c e e a g a s i m p e L a i o t , i n t i m p u l c e l e i m a i p r i m e j d i o a s e e x p e ,

d i t i i a p a g â n i l o r c o n t r a W e i M o l d o v e i , a c e a d i n a n u l 1 4 7 6 , a l a -

t u r c a c u e i . S t e f a n c e l M a r e v a z a n d n e c r e d i n t a o m u l u i s u , 1 1

d a a f a r a d i n s c a u n I n u n i r e c u M a t e i C o r v i n , c e e a c e s e f a c e , c u m

a m v a z u t m a i s u s , p r i n c o n l u c r a r e a a m b i l O r d o m n i t o r i 9 5 .

l i l a d T e p e a d o u a o a r í , 1 4 7 6 - 1 4 7 7 .

V l a d T e p e § f u s e s e

d e l a o v r e m e i e r t a t d e M a t e i C o r v i n , d e I n c h i s o a r e a I n c a r e f l

a r u n c a s e , p e n t r u t r a d a r e a I n c e r c a t a . E l t r ä i à I n T r a n s i l v a n i a

d i n . o p e n s i e c e i - o d a d e à r e g e l e , d u p a c u m s e v e d e l u c r u l d i n o

p o r t i n c a a l u i M a t e i C o r V i n c a t r e A l t e n b e r g e r , p r i m a r u l d e S a b i u ,

I n c a r e f i s p u n e c a . d i n b a n i i t r i c e s i m a l i § i d i n v e n i t u r i l e c a m e -

r e i d i n O f e n b a i a s a d e e c r e d i n c i o s u l u i s t i u D r a c u l a 2 0 0 d e f i o r i n

p e n t r u a l u i I n t r e t i n e r e " . R e g e l e U n g u r i l o r a v e A § i e l i n t e r e s d e

a s c a p à d e a c e a s t a c h e l t u i a l a , d a c a T e p e § § i - a r f i r e l u a t t r o n u l ,

p e l a n g a t h a r f i p u t u t a v e a u n s p r i j i n I n e l c o n t r a T u r c i l o r . S e

I n t e l e g e d e c i c u S t e f a n , c a s a - 1 r e i n t r o d u c t i i n T a r a - R o m â n e a s c a .

I n c e r c a r e a 1 u i S t e f a n e s t e i n s a z a d a r n i c a , c a c i V l a d T e p e §

e s t e u c i s , c u r a n d d u p a r e i n t r o n a r e a l u i , d e a t r e L a i o t c a r e s e

f n t o r s e s e c u o § t i r e t u r c e a s c a d e p e s t e D u n a r e .

B a s a r a b c o l T ì n ä r s a u T e p e l u s , 1 4 7 6 - 1 4 8 1 .

N u m e l e

d e B a s a r a b p u r t a t a t : A t d e L a i o t ( B a s a r a b c e l B a t r â n ) c â t

i

d e u n a l t u l ( B a s a r a b c e l ' r i n k ) i n t r o d u c e o a r e c a r e c o n f u z i e i n

i s t o r i a M u n t e n i e i d i n a c e s i t i m p . C u t o a t e c a B a s a r a b c e l c e a

u c i s p e T e p e § e s t e f a r a I n d o i a l a c e B a t r a n , a d e c a L a i o t

a c e l

p e c a r a S t e f a n I l d e t r o n e a z a l a 1 4 8 1 e s t e u n a l t B a s a r a b , a n u m e

c e T A n ä r s a u T e p e l u

i e i n u t r e b u e a m e s t e c a t i u n u l c u

9 6 B o g d a n , 1 . c . , p . 7 8 . D e a c e e a v e d e m p e $ t e f a n e e l M i r e c e r i l n d B r a -

s o v e n i l o r c u c A t e v a z i l e I n r a i n I c e b l i t t i l i t i d e l a V r . l e a A h 1 3 5 , a n u m e I n 1 1 l u n i e

1 4 7 6 , s

n u i n v o l e s c i i t r e c e r e a I n M u n t ( n i a a g i i l u l u i s r u a a l t o r l u c i u i i d e m i l l i -

c a r e , q u i a ¡ p s i c u r i u n t p e r i c u l u n n o s t w n , e t s u n t s u b d i t i T u r c o : A m u " . H u m . ,

D o c . , X V , 1 . p .

9 1 . .

6 9 M a l s u s , p . 8 1

9 6 A m b a s a d a l u i T a m b l a c c i t a t 5 . M e l m u l t e s c r i s o r i a l e l u i L r i o t n e w e l ,

d u p l i m o a r t e a J u l T e p e s , 1 3 F e v r . , 3 0 A p r i l i e s i 9 A u g . 1 4 7 7 . H a r m . , D o c . , X V ,

p . 9 7 , 9 8 .

9 1 C r o n . a n o n . , i n M a g . 1 s t . , I V , p . 2 3 4 . C 5 p i t a n u l , I b i d e m , I , p . 1 0 8 . A l t e

d o u 5 c r o n . m u n t e n e s p . C o n d u r a t u , 1 . c . , p . 1 7 4 - 1 7 5 . C r o n . p u l n e a n d c a r e p u n e

d a t a b A t A l i c i 8 I u l i e 1 4 8 1 , A r h . 1 s t . , I I I , p . 8 . U r c e h e . I n L e t o p i s e t e , I , p . 1 3 2 . C l i

a c e s t i d o l B a s a r c b i e r e u p e r s o r n e d e o s c b i t e , v c z i s e r i s o r i l e B c a t ì k c i , s o t l a l u i M a -

t e ' C o r v i n d i n 9 l u l i c 1 4 8 0 : a z e r r b j u n i o r n c m ' n e C z y r e l l e s " . A f o n . f l u n g . h i s l . ,

A c t a e x t e n t , V , p . 4 3 6 . R c g e l e M c . . t c i c . B e e s o v e n i v o r b q l e d e a m h i i B a s a r a b l , e e l

c e l D i n a r , c a t r A i n d I n R e e k ' s t i m p , c e l B i l i t â n r á p i n d p e s o l i a c e l n i T d r u l r .

C o p i e i n A c a d . r o m . c i t a t t i d e L a p c d a t , / . c . , p . 4 3 1 : c u m h o n o r e e t s t t b o p t i m a

 

Page 133: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 133/293

B a s a r a b c e l T a n a r n u e r à i n s a f i u l l u i B a s a r a b c e l B a t r a n

c l n e p o t u l l u i . A c e s t T e p e l u § c a u t a s e i n t a i a d a p o s t i r e i n T r a n s i l -

v a n i a , p e c a n d d o m n i a u n c h i u l l u i i n M u n t e n i a . D i p t a c e e a

g a s i m i n M : i l d o v a i n o r a s u l V a s l u i , d e u n d e s e r i e B r a s o v e n i l o r ,

n a d a j d u e s t e s a d o b a n d e a s c a s c a u n u l m u n t e a n , f a r i l i n d o i a l a

c u a j u t o r u l l u i . 5 t e f a n c e l M a r e c a r e î i

i i n t r o d u c e i n a c e a t a r a ,a l u n g a n d p e n e c r e d i n c i o s u l c a t r e e l L a i o t B a s a r a b 9 8 .

C a n d T e p e l t i , d e t r o n a p e u n c h i u l & A u , L a i o t B a s a r a b ,

a c e s t a f u g a n d l u a s e c u e t o a t a v i s t e r i a s i m a i m u l t I n c a § i p e

b u n i c a l u i T e p e l u s , d o a m n a M a r i a § i p e f e m e i a l u i § i p e

a l l

j u p a n e a s a d e l a c u r t e a d o m n u l u i p e c a r e - I a l u n g a s e ; d a r s i T e i

l u s p u s e s e m a n a p e f a t a l i t i L a i o t , i n c a t a m b i i p r e t e n d ^

c u p o n o s u l

i c e l c u f o l o s u l , c a u t a s e r à s a c o n s t r a n 0

r a p i r e a f a m i l i e i . T e p e l u s . s e j a l u e s t e a m a r r ' .

t r e i o a m e n i r a i ( L a i o t u n b o i e r . U d r i o -

p u r t a s i e l p r i n T r a n s i l v a n i a , V i ^

s i t r e i f e m e i d i n c a s a l u i , d a r a l

T e p e l u § c e r e s k i f i e i n n a p o i a t e j u ,

. ; a

t . r a s p u n d e

s a - i s e d e e i n t a i f a t a l u i i n d a r a p t .

s p e r i e p e B r a -

s o v e n i c u a m e n i n t a r e a c ä s t a i n I .

A l i d e a t r i m i t e T u r c i i

c a

p r a d e . V o e v o d u l A r d e a l u l i t i , t i e s i s e a r a n i n v o r b a ' f o a r t e

p l e c a t c a t r e T e p e l u s , i n t a r z i e C u i n a p o i e r e a v i s t e r i e i , c e r a n d

d o m n u l t i i u n c a t a s t i f a l a v e r e i r a p i t e , i n u - i i n a p o i a z i l f e m e i l e ,

c u t o a t e c a l e s c o s e s e d i n m a i n i l e l u i L a i o t . C à T e p e l u § e r a . o m u l

T u r c i l o r . s e v e d e d i n i n t r e a g a l u i c o r e s p o n d e n t a s i m a i a l e s d i n

f a p t u l , c r i i n 1 4 7 9 e l i e a a l a t u r e a c u m a i m u l t i p a s i T a r c i , p a r t e

l a b A t A l i a d i n C d m p u l P c î n e i ( K e n y e r m e z i i ) , u n d e O t o m a n i i

i m p r e u n a c u M u n t e n i i s u n t a s p r i t b a t u t i d e v o e v o d u l A r d e a l u l u i

* L e f a n B a t o r i s i d e R o m a n u l . P a v e l K i n e z u l , c o m i t e l e T e m i -

s o a r e i 9 9 .

D a s m a n i a v e s n i c a a l u i L a i o t , c u m z i c e T e p e l u s s i n g u r

i n o s c r i s o a r e , I l u m p l e a d e a m ' a r a c i u n e p a n i l i n g a t , i n c a t n u

m a i p u t e a r a b d à G . P e n t r u a s c a p a d e e a , T e p e l u s c h i a i n a p e

L a i o t i n T a r a R o m â n e a s c a s i i m p a r t e d o m n i a c u e l , d a n d u - i I n

s t a p a n i r e B a n a t u l O l t e n i e i . C r i d o m n i a m u n t e a n a a f o s t i m p a r ,

t i t á i n t r e a c e s t i d o i B a s a r a b i r e i e s a c u i n v e d e r a r e d i n s c r i s o a r e a

l u i M a t e i C o r v i n , d e l a 2 4 I n n i e 1 4 8 1 , a t i n s r i M a i s u s , . I n c a r e '

c u s t o d i a u x o r e m m i n o r i l B t r a r a b g u m p e r s e i z i o r e m B r u a r a b c a p t a i n e x

T r a n s -

a l p i n o a b d u x e r c t . D e s b a t e r e a p c t a r t . ; a 0 , 1 . I i e l l u i T e p e l u s i n S t . O a t s a n u , R e e e n z i a

J a i B o g d a n D o c . $ 1 R e g e s t e I n C o n o . l i t . , X X X V I I , 1 9 0 3 . p . 5 5 8 . A d a o g e O n c i u l ,

t u t B a s a r a b c e l M a r ; I b i d e m , p . 7 1 1 .

S A i s o a r e t t l u i T e p e l u s d i n V a s l u i i n B o g d a n , D o c . $ i . R e g e s t e , p . 8 6 : :

C o m p . N . I o r g a .

t e l a n c e l M a r e , p . 1 8 6 . I n 1 9 I u n i c g l i s i m p e L a i o t r e f u ' g i a t I n

T r a u s i l v z n i a . H u t m . , D o c . , X V , p . 9 9 .

  A e e s t e i n t e r e s a n t e r m A r u n t i m i c o n t i n u t e i n s c r i s o r i l e l u T e p e l u s , r e -

p r o d u s e d e B a g d a n . D o c . 1 i R e g e s t e , p . 9 0 , 9 1 . 9 2 , 9 3 , 9 4 , 9 7 , 9 9 , 1 0 1 s i 1 0 6 . A s u p r a -

b 6 t A l t e i d e l a 1 ( P n V i m e z o v e z i b r o s u r a d - l u i I . U r s u , c u a c c s t t i l l u , 1 9 1 3 .

, 0 0 D o c u m e n t e $ 1 R g e s t e , p . 9 0 .

O K I D E P E I I R M X A N I A l D O M N I E I L U I

T E F A N ( ' E L M A R E

1 3 7

c e

r

' d a

s g - i

P i l i a l i a

.

Page 134: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 134/293

1 3 8

  S T O R M R O M A N O O R

s p u n e c A c o n f i s c A b u n u r i l e u n u i n o b i l B i a s , d i n M e d i a s , p e n t r u

c A a t A t I n a n u l t r e c u t , c A t s i I n v r e m u r i l e m a i n o u e , p u n A n d l a

o p a r t e d a t o r i a i c r e d i n t a c u c a r e e r A l e g a t d e s f A n t a n o a s t r A

c o r o a n A , s e u n i s e c u a m b i i B a s a r a b i , c u c e l M i r a i c u - c e l

c a r e s t t i p i i n i a u d u § m t i n e § t e p a r f i l e t r a n s a l p i n e a l e r e g a t u l u i - n o s t r u ,

p r i n u r m a r e

i c u A h i - B e y V o e v o d u l Ì c u c e i l a l t i T u r c i " 1 0 1 .

E s t e d e c i p e d e p l i n

d o v e d i t à I m p r e u n a s t A p A n i r e a a m b i l o r

B a s a r a b i , a c e l u i T A n A r i c e l u i B A t r A n I n M u n t e n i a , f m p A r -

t i r e c a r e n u s e p o a t e c u g e t à a l t f e l d e c A t c a l u i L a i o t s A - i f i d a t

O l t e n i a .

T o t a t u n c i s e v e d e c A T e p e l u s , p e n t r u a p u t e A i m p u n e

i n a r e i f a m i l i i o l t e n e a P A r v u l e s t i l o r p e u n c h i u l s A u L a i o t c a

B a n , i e a p e N e a g a , s o r a c e l o r s a p t e f r a t i P A r v u l e s t i , d e s o t i e , I n

e A t a s a s t a b i l e s t e I n t r e e l s i b o i e r i m e a o l t e a n A l e g A t u r i i p o l i -

t i c e

s i d e f a m i l i e x 0 2

A c e a s t A s t A p A n i r e a l u i L a i o t B a s a r a b I n . O l t e n i a s i s t r A n .

g e r e a l e g A t u r i l o r p o l i t i c e s i d e i n c u s c r i r e I n t r e p a r t i d a b A s A r A -

b e a s c A

i b o i e r i m e a o l t e a n A , r e p r e z e n t a t A m a i a l e s p r i n m a r e a

f a m i l i e a C r a i o v e s t i l o r s a u P A r v u l e s t i l o r , v a i m p i n g e d e l a s i n e

p e D r A c u l e s t i a c A u t A o a l i p i r e c A t m a i s t r A n s A d e b o i e r i m e a

M u n t e n i e i M a r i .

I n a c e l a s a n , d u p A c e T e p e l u s s e a s i g u r A s i d i n

p a r t e a

v r A j m a s u l u i s A u c e l u i m a i p r i m e j d i o s , f m p A r t i n d d o m n i a c u

e l ,

i n d r A z n e s t e s ' A l o v i a s c A e l p e S t e f a n a l M o l d o v e i c a r e a m i n t e s t e

l o v i t u r a f A c u t à d e T u r c i i m p r e u n A c u T e p e l u s , I n t e u n d o c u -

m e n t d i n 1 4 8 0 .

L a 3 0 A p r i l i e 1 4 8 1 , d A m p e s t e u n n o u a c t d e d u s m A n i e

a l l u i T e p t l u s i n c o n t r a l u i S t e f a n . A n u m e B a t o r i s c r i e S ä b i e -

n i l o r , c A T e p e l u s , V o e v o d u l T A r e i - R o m A n e s t i , a r e g A n d u l s A

2 2 i H u r m . , D o c . , I I , 2 , p . 2 7 2 . 1 4 8 1 ,

I u l i e 1 6 ; e o q u o d i d e m s u p e r i o r

a n n o e t e c i a m h i s n o v i s s i m i s t e m p o r i b u s ( d e c i I n 1 4 8 0 ) , p o s t p o s i t a f i d e l i t a t e

u t r i s g u e B a s a r a b , m a i o r i v i d e l i c e t c l m i n o r i , p a r l e r e g n i n o s t r i T r a n s a l p i n i s h o s t i -

l i t e r l e n e n t i b u s , e t p e r c o n s e q u e n s T u r c l s h o s t i b u s n o s t r i s i n i e s t i s s i m i s a d h a e s i s s e t " . .

C u t o a t e a c e s t e u n d o c . d i n 1 4 8 0 , k l u r r n . , D o c . , X V , p . 1 0 7 , a r a t A p e B a s a r a b

c e l B l i t r A n c a m o r t : c o n d a m ( m o r t u l u i ) B a s a r a b m a i m i ( L a l o t r . C o n t r a z i c e r e a

1 n v i d e r a t A I n t r e d o u t i m A r t u r i l t o t a t i l t d e a u t e n t i c e n e s i l e s t e a p r i m i n u m a i

d e c A t o i a l s A c e t i r e a d a t e i i n u n u l d i n c e l e d o u 5 d o c . R e i e s e i n i A c A B a s a r a b c e l

B A t r i n n A v A l i s e I n M u n t e n i a s i o b t i n u s e l i l t e d o i m p t i r t i r e a O r e l , a p o i a l u n g a t d i n

n o u , t r e c u s e I n T r a n s i l v a n i a u n d e m u r i s e . N u p u t e m p r i m i i n t e r p r e t a r e a d - l u i C .

K o g f i l n i c e a n u , T a b l o u l g e n e a l o g i c a l B a s a r a b i l o r 1 9 1 2 , P . 1 7 , c A p r o b a b i l a r f i s t a t

I n d o c . s u p e r i o r i s a n n i b u s " I n l o c d e s u p e r i o r i a n n o "

i c i f d e c i n u t r e b u e a d m i x

o d o m n i e s i m u l t a n 5 a c e l o r d o i B a s a r a b l i n M u n t e n i a , e l u n a s u c c e s i v i l

1 2 2 A s u p r a a c e s t e i I n s e m n a t e c l i s A t o r i l , v e z N . I o r g a , S t u d i i s i D o e . , I I I ,

p a g . X L I V , c a r e c i t e a z t i u n m a n u s c r i s p u b l i c a t i n S p o m e n i k , X X X I I , p . 4 4

N i c n l a e s t u , D o c . s l a v o - r o m e l n e , p a g . , 3 9 s i 3 2 5 . D i n a c e a s t i l c t i s A t o r i e s ' a n t i s e u t

D a n c i u l N e a g o e B a s a r a b . O a l t A i n c u s c r i r e m i r e T e p e l u

i C r a i o v e s t i s e f a c e

p r i n c A s t i t o r i a s u r o r e i l u i , A n c a , c u S t a n c i u l d i n G l o g o v a . * t e t u l e s c u , T i s n u m a

1 9 0 3 , p . 1 7 0 .

 

Page 135: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 135/293

C E I D I 4 P H t i r t b d . A N I A L D f l M N I I . I L U I 1 . 1 . V A N C F I , M A I L 1

1 R 1 i

a t a c e C h i n a , s i d e o c a r n d a t a s ' a s t a b i l i t c u p o p o r a l s i l u s u b

m u r t t i , a s t e p t ä n d v e n i r e a T u r c i l o r " 1 ° 3 .

A t u n c i d á

t e f a n c e l M a r c c e l e d o u ä p r o c l a r n a t i i d i t r e

. b o i e r i i

B u z o e n i , i n c a r e l e s p u n e e h ' a I u a t p e I f i n g 5

e l p e f i u l s u n M i r c e a V o e v o d

i n ' a r e s 5 - 1 l a s e d e l ä n g 5 e l , s i v a

s t a n d p e n t r u b i n e l e l u i c a

i p e a r l ' i n s u s i W i l d e s a r i , c a

d o b i l n d i a s c 5 b a s t i n a s a , T a r a - R o m ä n e a s c 5 , c i l c i I i e s t e b a s t i n 5 '

c I r e a p t r i , C u m

i D u m n e z e u s t i e

i v o i b l e d P r o c l a m a t i a

a c e a s t a i i a t r a g e , d i n p a r t e a a m b e i o r c e t e d e b o i e r i , u n r i l s y n n s

d e o n e c u v i i n t 5 f i i r 5 s a m ä n , s i c a r e a f o s t d e s i g u r [ ' t e n t   r r

. 3 t 1 1 5

d e a m b e l e t a b e r c , f i i n d i d e n t i c i n r o s t i r i l e l u i . P c n t r -

l u i i l r e p r o d u c e m :

S c r i e m t i e , S t e f a n V o e v o d : A i

m a c c r i a c n i e ,

i i t u

t n i n t e , a i t u c r e i e r , d e ' t i p r ä p à d e t

1 1 a A i h ä r t i e p e n t r u

c o p i l

p e n t r u f i u l C p u n .

c r e t i ( : s t r , f i n ? D a c ä

t i - e f i u

i v r e i f a c i b i n e , a t u j i c

s i f i n & n i l a i o a r t e a t a

d o n u t i n l o c a l t a u s i p e m u r n A - s a

- , c - o s r

D o a r n a 5 , c u m

a u t i n u t ' o i n t a r a R o a s t e d t o t i p e s

, " . , .

i n v a t 5 4 i

t a r a c u m s á t e s l u j a s c 5 . , c d c i d e n o i

e f e r e s t i , c u d d a c á r a u t i

p e n a i b a , a i s 5 - 1 g à s e t i .

. i a s ù s A

t i i c á t o t , p e c a p c t e , v o m v e n i

i m p o t r i v a t a

i v o r n l u p t à a l ä t u r i d e D o m n u l n o s t r u B a s a r a b

V o e v o d , p ä r t 5 i n r u p t u l c a p e t e l o r n o a s t r e " 1 0 4

D a r , c u m s p u m e p o e t u l g e r m a n S c h i l l e r :

G e f ä h r l i c h i s t ' s d e n L e u z u w e c k e n " ,

L e u l m o l d o v c a n , z 5 d A r i t , s p u l b e r à i n e r t o d a t 5 p e t o t i d u s -

m a n i i s á i , T u r d

i M u n t e n i ; z d r o b e s t e o s t i r e a I u i T e p e l u s l a

R . ä m n i c u l - S 5 . r a t s i - 1 a l u n g 5 d i n t r e n , d u p i l c u m s e v e d e i u c r u i

d i n i n s c r i p t i a p u s i l d e S t e f a n I n b i s e r i c a d e l a R r i d r i u 0 i n c a r e

s e a r a t 5 c a I n 8 L u n e 1 4 8 1 a b 5 t u t p e n e a s t ä m p 5 i r a t u l B a s a r a b

V o e v o d n u m i t T e p e l u s

C r o n i c a r i i s p u n g r e s i t c A T e p c l u s a r

I i f o s t " ' c i s i n a c e a b 5 t ä l i e 1 0 6 , d e o a r e c e V l a d C u l u g á r u l c e l p u s

d e S t e f a n i n l o c u l l u i T e p e l u s i n M u n t e n i a i n o s c r i s o a r e c i l t r e

B r a s o v e n i , s c r i s t i d u p i i b ä t ä l i a d e l a R ä m n i c , s p u n e c a n u s e

s t i e n i m i c d e s p r e T e p e l 4 "

B a a c e s t a r e v i n e c b i a r p e n t r u

s c u r t t i m p l a d o m n i e , c u 1 - t u t t o r u l p r i e t e n i l o r

i i n c u s c r i t i l o r c u

e l b o i e r i i c r a i o v e n i . . A t u n c i s e r i e T e p e l u s d i n s c a u n i n 1 6 N o e m -

b r i e s i i n D c c e m v r i e 1 4 8 1 d o u 5 s c r i s o r i c a r e B r a s o v e n i , i a r i n

1 4 8 2 M a r t i e i n 2 ( I A u n h r i s o v i n c a r e s e v i l e / s u b s e m n a t i B a r b u

. 5 0 t

1 - . . T e i e l d , X I I , p . 1 7 3 , a p u d . P i c o t , C h r o n i q u e d ' U r e c h c , p . 1 6 1 .

N i e o l a e s c u , D a r r u n e n i e s l a v o - r o m d n e , p . 1 3 8 - 1 4 5 . A c e s t M i r c e a e r A n i t

f l u a l i u i V l a d D r a c u l , [ r a t e b u n c u ' r e m s i c u F l a t l e t c e l F r u m p s ; p o a t e u n f l u

n a t u r a l a 1 l u i D r a c u l , f a c u t c u C a l / u n a , d e s p r e i u o i e r i l I n u n t e n i s p u n , c , 1 a r f i

f a s t p r i e t e n a t u t u r o r p c s c a r l l o r d i n 1 3 r a i l a . V e z i n o t a d - J u i 1 . B o g d a n l a o s c r i s o a r e

l u l M i r c e a c a t r e B r o o v e n i , D o c u m e n t e f E e g e s t c , p . 1 0 8 .

R e p r o d u s n d e N . B e l d i e c a n u i n A r h i v a d i n l a g , V I , 1 8 9 5 , p . 4 7 6 .

U r e e h e I n L e l o p i s e l e , 1 , p . 1 3 2 .

B o g d a n , D o c . g l i e g e s t e ,

p .

s a - s i

s t i t i " .

r

d e c . . . . ,

i

s a - i

t i

B r a i l a ,

1 0 5

1 1 1 .

Page 136: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 136/293

1 4 0

I B T O R T A R O I S L I N T L O R

s i P a r v u m a r e V o r n i c , d i n t r e C r a i o v e s t i 1 0 8 . C A l u g A r u l I n s à s e

r e t r a g e l a B r a s o v d a r i z g o n e s t e c u r a n d i a r a § i p e T e p e l u § § i a c e s t a i

f u g i n d d i n n o u I n O l t e n i a , e s t e u c i s d e M e h e d i a t e n i l a s a t u l

G l o g o v a , c u m s p u n n C A l u g A r u l I n o s c r i s o a r e & A r e B r a s o v e n i . 1 5 5

S i - a a j u n s a t u n c i t i n t a z b u c i u m A r i l o r p 5 m A n t e s t i , f o r m u l a t A

a s h d e m a e s t r u d e C a n t e m i r , c A n e s A t u r a n d u - s e d e s l a v ä s 5 s e

s a t u r e d e l u t " n o .

V l a d a l 1 1 1 - l e a C A l u g A r u l , 1 4 8 1 1 4 9 4 e r a f i u l l u i V l a d

D r a c u l d e c i f r a t e c u V l a d T e p e s § i c u R a d u c e F r u m o s . A c e a s t A

f i l i a t i e s e d o v e d e s t e p r i f t m a i m u l t e d o c u m e n t e I n c a r e C A l u g A r u l

s e ( I A d r e p t f i u l l u i V l a d c e l M a r e V o e v o d 1 1 1 . C A a c e s t V l a d e e l '

N a t e n u e s t e c u n w a T e p e s , c i D r a c u l , s e v e d e d e p e a c e e a . c A e l

n u m e s t e I n u n u l d i n e l f r a t e a l s A u p e R a d u ( c e l F r a m o s ) ' 1 1 8

A l t d o c u m e n t d i n 1 4 9 3 a m i n t e § t e p e m o s u l ( b u n i c u l ) s A u M i r c e a

V o e v o d s i p e p g r i n t e l e s n V l a d V o e v o d ( D r a c u l ) 1 1 3 § 1 1 p e f r a t i i

s i V l a d V o e v o d ( T e p e s ) § i . R a d u V o e v o d ( c e l F r u m o s ) .

V l a d C A l u g ' ä r u l , n u m i t a § a f i i n d c A f u s e s e c A l u g A r I n t i n e -

r e t e 1 1 4 , m i r t h d i n c A l u g A r i e n u m e l e d e m o n a h u l P a h o m i e 1 1 5 ; d a r

m a i t a r z i u l e p A d a s e r a s s a . E l s t A t u s e m u l t t i m p a d A p o s t i t

T r a n s i l v a n i a , d e u n d e u n e l t i s e f ä r A I n c e t a r e p e n t r u a - o b t i n e a

t r o n u l T A r e i - R o m a n e s t i , m a i a l e s p e t i m p u l l u i T e p e l u § V o c I A ,

p e c a r e , l ' a m v A z u t a t a t d e I n g r i j i t d e b u n a t r a t a r é d e c a r e s e

b u c u r à C A l u g g r u l l a U n g u r i i s i S a s i i d i n T r a u s i l v a i í i P e - l a n g A

n u m e r o a s e l e s c r i s o r i a l e l u i B a s a r a b c e l T â n a ' r , I n c 4 e i ê b o m e -

f t e § t e d e s p r e p e t r e c e r e a l u í C A l u g A r u l . p r i n B r a s o v ` s i p e a i u r e a , .

m a i a d u c e m I n c A o s c r i s o a r e a l u i V l a d C A l u g A r u l h i s . u § i c a r e v o r - t .

b e § t e , I n t r ' u n r a n d , d e s p r e t i m p u l c a n d e r a m - n o i l a v o i " 1 1 6 : 1

C u t o a t e s t A r u i n t e l e l u i T e p e l u § p e l a n g A p A r i n t e l e s A u " B a t o r

I s t v a n , e l n u a í z b u t i t a f a c e c a V l a d C A l u g A r u l a - f i g I n d e p A r t a t

t e 8 o r i g i n a l u l h r i s o v u l u i d i n 1 4 8 2 l a A r h i v a S t a t u l u i , c i t a t d e L a p e d a t ,

c .

p , 4 3 2 , n o t a 3 .

i s s B o g d a n , 1 .

c . p . 1 1 4 .

1 1 9 D i v a t z u l l u m e i i I n I e l e p t u l , v o l . V a l O p e r i l o r . c o m p l e c t e , p . 9 3 .

I l i 1 4 8 3 , V e n c l i n , V l a h o b o l g a r s k a i a g r a m o t g , p . 1 2 4 ; 1 4 8 3 , A r h . i s t . ; r ,

1 , p , 3 7 , 1 4 8 6 , C o l . l u i T r a i a n , 1 8 7 6 , p . 4 6 8 ; 1 4 9 0 , A r h . i s t . , I , 1 , p . P . 6 6 ; 1 4 9 0 ,

I b i d e m , 1 , 1 , p . 5 ; 1 4 9 1 , V e n e l i n , 1 .

p . 1 2 9 ; . 1 4 9 2 , E n g e l , G e s c h . d e r W a l a c h e y ,

p . 1 8 3 : 1 4 9 4 , F o a i a s o c . R o m d n i s m u l , 1 8 7 0 , p . 1 5 6 .

l i s G h i b i l n e s c u I n A r h i v a d i n 1 0 , V I I I , 1 8 9 7 , p . 3 8 4 .

" $ A r h . S t ^ t u l u i , d o c . T i s m a n e i , a p u d . L a p e d a t , V l a d V o n C d l u g i t r u t

I n C o n o . l i l e r a r e , X X X V I I , 1 9 0 3 , p . 4 2 5 . S e I r w i n d e c l d . I . B o g d a n ( I l i a d T e p e s ) p .

5 0 c u m m A I n s e l a s e m

l e u I n e d i t i a I ( I I , p . 4 2 5 ) a n d p e V l a d G l i l u g A r u l c a f i u

l u i T e r e s .

u s V i e d T e p e s I n o s e r i s o a r e d a r e S A b l e n i , d i n 1 4 1 1 1 1 r t i e 1 4 5 7 ( A r c h t t i

f u r s i e b . L a n d e s k u n d e , N e u e P o k e , X X I , p a g . 3 5 1 ) s e p l i t n g e d e u n s a c e r d o s

w a l a c h o r u m q u i s e n o m i n t , f i l l i u m - V o l v o d a e " , f i t r i t l u d o ' V l a d C § l u g A r u l .

1 2 5 S u b a c e s t n u m e e p o m e n i t I t i p o m e l n i c u l n u l n A s t i r i l G o v o r a , r e p r o d u s

p e n t r u a c e a s t l i p a r t e d e N i c o l a e s c u , D o c . s l a v o - r o m . , P . 2 3 7 .

 

Page 137: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 137/293

O P T D E P E M I N X A N I A I D O N N I E I L U I O T E R A N C E L M A R E

1 4 1

d i n A r d e a l ,

i d u p ä b l t A l i a d e l a R a m n i c u l - S g r a t I l v e d e m o c u -

p f i n d t r o n u l p r e i R o m f i n e s t i .

N e - a m f i a s t e p t a t c a s t e f a n s l f i e p u s i n t r o n p e a c e l M i r -

c e a , f i u l l u i n a t u r a l a l V l a d D r a c u l , a l c A r u i p r o t e g u i t o r a l d u -

r o s s e a r A t a s e a f i , I n p r o c l a m a t i a l u i c l t r e b o i e r i i m u n t e n i . D a r

s e v e d e e l s t k u i n t e l e l u i M a t e i C o r v i n h o t k a s c p e * t e f a n

I n c r e d i n t e z e t r o n u l l u i V l a d C 5 l u g A r u l . A p o i s e v e d e a b o i e r i i

m u n t e n i , p e c a r i i - a m v A z u t c a c e d i s p r e t v o r b i a u d e s p r e p r o t e -

g u i t u l l u i * t e f a n , v o r f i f k u t a c e s t u i a o f m p o t r i v i r e p r e a m a r e ,

M e a t e l e a ' s e I n c u m e t e a l e i m p u n e p e M i r c e a 1 1 7 s i s e v a f i I n t e l e s

c u C o m i n s l s p r i j i n e p e V l a d C A l u g A r u l . D e a c e e a i U r e c h e

s p u n e , e l , . a u p u s s t e f a n V o d à D o m n p i e i - M u n t e n e s t i p e V l a d

V o d à C A l u g A r u l . 1 1 8

V l a d C t i l u g k u l , d e s i p u s s i e l I n t r o n d e * t e f a n c e l M a r e ,

u r m e a z 6 c l i n e i o b i s n u i t e a l u c r u r i l o r d e a t u n c i s i s e d l I n p a r t e s

T u r c i l o r , s t a n d u - l e I n a j u t o r I n p g g u b i r e a c e a m a i c u m p l i t 4 p e

c a r e p A g a n i i o i m p u s e r l M o l d o v e i , I n r A p i r e a c e t A t i l o r e i s u d i c e ;

a p o i I n t o v A r g s e s t e p e c a p i i d e b a n d à T u r c i I n p a d k i u n i l e I n -

t i n s e d e e i a s u p r a t k e i l u i * t e f a n . A c e s t a s l l b i t p r i n p i e r d e r e a

c e t / I l l o r

i c r u n t e l o r l u p t e d u s e c u n e c r e d i n c i o s i i , n u s e p o a t e

r l z b u n l s i p e M u g / 1 . u ' p e n t r u n e c r e d i n t a l i d , c u m o M u s e e n

L a i o t - B a s a r a b i c u T e p e l u s . C A l u g A r u l p o a t e - d o m n i d e s t u l d e

l i n i t i t p a n l l a 1 4 9 4 , d u d e s t e a l u n g a t d i n d o m n i e d e f i u l s l u

R a d a p r o n u m i t d e c l e r , c e l M a r e d e o a r e c e s e I n g r i j i f o a r t e

m u l t d e e l .

C a d r k u l e s c , V l a d C l l u g A r u l e s t e d u s m g n i t d e b o i e r i i

C r a i o v e s t i , m a i a l e s d e B a r b u b a n u l s i d e f r a t e l e s à u D r I g h i c i

c a r e p i e r d d i n a c e a s t 6 p r i c i n l s a t e l e l o r B A r b r i t e s t i

i B r a n i s -

t e a , l u a t e d e l a e i p e n t r u h i c l e n i e 1 1 9 .

I n t o t t i m p u l a c e s t o r d o m n i i t u r b u r a t e s i n e s t a t o r n i c e s e

I n t i n d e c a o a l p / m a r e p i f r u m o a s 6 , i n M o l d o v a , d o m n i a n e i n t r e -

r u p t l

i g l o r i o a s I a l u i * f a n c e l M a r e .

1 1 8 B o g d r n , I .

c . , p . 1 2 2 .

1 1 7 S e v e d e c l i s t e f a n t n r o c c a s e l u c r u l , d e o c r e c e M i r c e a t r I m I t e B r y o n -

v e n l l o r o s c r i s o a r e , I n c a r e s e t n t i t u l e r z l i , , D o m n a l I n t r e g e l t A r l a U n g r o - V I r h i e r

0 I n c a r e l e s p u n e c i f a d o b i n d i t d o m n l a a c e s t e l I A n

l s c a u n u l p á r i n t e l u l W i n

V l a i . . ) , B g d r n ,

I .

c . , p . 1 0 7 .

1 1 8 U t e c h e L e t o p i s r f e , I , p . 1 3 2 .

1 1 7 A s u p r a l u i V I d G A l u g A r u l v e a l m o n o g r a f i a l u l A I . L a p e d a t I n C o n n . ,

l i t . , X X X V I 1 9 0 3 , p . 4 2 2 s i u r m . ; G h . G h i b l i n e s c u i n A r h i v a d i n l a y i , V I I I . 1 8 9 8 .

N . I o r g a I n S t u d i t § I d o e . , I I I , p . X X X V I I I 0 u r m . H r i s o v u l c u s a t e l e e s t e d i n

1 5 3 2 d e l a V l a d V i n t i l L N I c o l a e s c u d . e . , p . 2 3 8 .

Page 138: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 138/293

I V

O R G A N I Z A R E A M I L I T A R A A T A R I L O R

R O M A N E

, . .

1 . E L I M E N ' I ' E L E S O C I A L E

I n t r e t i n e r e a o § t i r e i . D e l a d e , s c a l e c a r e a t a r i l o r r o m a n e

p a n a l a m o a r t e a l u i S t e f a n c e l M a r e , s e i n t i n d e p a r t e a c e a m a i

d e s a m a d i n e p o c a e r o i c a a i s t o r i e i r o m a n e § t i . P e n t r u a f n d e -

p l i n i c e r c e t a r e a e i , r a m a n e s a n e o c u p a m c u e l e m e n t u l d e c a p e -

t e n i e c a r u i a e a f § i d a t o r e § t e f i i n a , o r g c u z i z a r e a m i l i t a r

C a t t i m p s p i r i t u l s t a p e l o c I n u n p o p o r , a § e z a m i n t e l e s a l e ,

d e § i s e p o t s c h i m b i t , m o d i f i c n i l e f n c e r c a t e d e e l e s u n t m u l t m a i

f n c e t e , d e c a t a t u n c i c a n d o f r a m a n t a r e a m i n t i i v i n e § i g r a b e § t e

p r e f a c e r e a f o r m e l o r d i n a f a r a . L a p o p o r u l r o m a n p o r n i r e a M o n -

t r i c a a g a n d i r e i l i p s a n d f u c e a m a i m a r e p a r t e d i n d e s t a § u r a r e a

v i e t e i s a l e , . a § e z a m i n t e l e l u i s e v o r s c h i m b a f n c e t § i v o r s t a r u i , I n

f o r m a t i i l e l o r p r i m i t i v e , p a n a a d a n c I n v r e m i l e m a i n o u e . D e

a c e e a , d u p a c u m a m u r m a t § i m a i s u s , l a c e r c e t a r e a a § e z a m i n t e -

l o r p o l i t i c e , s l u j i n d u - n e , I n l i p s a d e i z v o a r e c o n t h n p o r a n e , d e

a c e l e m a i t â r z l i , s p r e a s t a b i l i c a r a c t e r u l § i n a t u r a l o r I n t i m p u r i l e

p r i m i t i v e a l e d e s v o l t a r e i

s o c i e t a t e i r o m a n e § t i 1 ,

a s t f e l § i a i c i

v o m r e c u r g e a d e s e o r i l a d o c u m e n t e m a i n o u e , s p r e a r e c o n s t i t u i

a § e z a m i n t e l e m i l i t a r e a l e R o m a n i l o r d i n p e r i o a d a v i e t e i l o r s t u -

d i a t a V i t a a c u m a . N u r a m a n e n i c i o i n d o i a l a c a a § e z a m i n t e l e

m i l i t a r e , a l e c a r o r u r m e l e f n t a l n i m p a n g t a r z i u i n W i l e r o m â n e ,

d a t e a z a i n e l e d i n v r e m u r i f o a r t e v e c h i , a v a n d u - § i r a d a c i n a c h i a r

I n e p o c a a n t e r i o a r t i d e s c a l e c a r e i , f n t r u c a t v i a t a p o p o r u l u i r o m a n ,

f i i n d f a r a f n c e t a r e o v i a t a d e l u p t a , o r g a n i z a r e a m i l i t a r a c a t a

s a f i p r e c e d a t l a e l p e t o a t e c e l e l a l t e .

0 § t i r e a t a r i l o r r o m a n e s ' a c o m p u s , p o a t e c h i a r d i n c e l

4 I i n t f f i t i m p a l f o t e m e i e r e i S t a t e l o r l o r , d i n d o u e e l e m e n t e , u n u l

I M a l s u s , V o l . I I , p , 1 5 0 g i V o l . I I I , p . 1 4 6 s l u r m .

 

Page 139: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 139/293

O R O A N I Z A R E A a n t x r A n a A T X R I L O R R O M A N E

1 4 . 4

d e b a § t i n 5 n u m i t ( ) a s k d e f a r 6

i c e l a l t a l c A t u i t d i n s t r A i n i p 1 5 - i

t i t i c u l e a f A § i n u m i t i l e f e g i i 2 . C o r p u r i l e s t r A i n e c u c a r e d o m n i i

î i I n t k i a u p r o p r i i l e l o r t r u p e t r e b u i a u p l A t i t e , f i e c A I n s u § k

d o m n u l s A . l e f i a d u n a t I n j u r u l s u , f i e c 5 s A f i l o s t t r i m i s e I n

a j u t o r d e a l t i p r i n c i p i . P e a t u n c i n u s e p r i v i à e a v i n 5 f a p t / I I d e

a s e I n r o l à I n o a r m a t 5 s t r A i n 5 , c e e a c e a s t b i a d u c e p i e r d e r e a

d r e p t u l u i d e c e t ä t e n i e , n i c i c h i a r a c e l a d e a l u p t i c o n t r a p r o -

p r i e i s a l e t k i , a s t 5 z i p r i v i t d r e p t c r i m A d e I n n a l t A t r A d a r e . D d

a c e e a I n t A l n i m a d e s e o r i i n a r m a t e l e d o m n i l o r r o m A n i , U n g u r i

s a u P o l o n i n ä i m i 1 , l u p t â n d c o n t r a S t a t e l o r u n g u r e § t i s a u p o l o n e ;

n u m a i p u t i n M o l d o v e n i s l u j i n d p e l e a l l I n a r m a t e l e m u n t e n e ;

p e t i m p u l d u § m 5 n i i 1 o r d i n t r e V a s i l e L u p u § i M a t e i B a s a r a b 3

L a I n c e p u t i n s 5 p u t e r e a d e c g p i t e n i e a t k i l o r r o m â n e

I n t e m e i à p e a r m a t a b r i § t i n a § 5 , c A u t a n d I n s t r 5 i n i n u m a i u n a j u -

t o r . A O * t e f a n c e l M a r e I n l u p t a d e l a R a c o v a , p e I â n g 5 4 0 . 0 0 0

d e M o l d o v e n i , g r e u l a r m a t e i s a l e , m a i a v e a 5 . 0 0 0 d e S e c u i l u a t i

p e l e a f 5 d i n T r a n s i l v a n i a § i 2 . 0 0 0 d e P o l o n i . C u t i m p u I

e l e m e n t u l m i l i t a r b A § t i n a § s l A b e § t e d i n c e I n c e , d i n p r i c i n i

c a r e l e y a m e x p u n e l a l o c u l l o r , § i l e f e g i i d e v i n t ô t m a i m u l t

p a r t e a d e c A p e t e n i e a o § t i r i l o r r o m A n e , r u i n â n d p u t e r e a l o r

t a r 5 c a r e n u p u t e à f i t e m e i n i c A § i I n s e m n a t a d e c a t a t u n c i c A n d l

e r ' a l e g a t g d e t a r a p e c a r e t r e b u i à s ' o a p e r e .

C u s A n g e c u m p k a t n u s e o c r o t e § t e n e a t k n a r e a § i e x i s t e n t 6 1

u n u i p o p o r .

D a r s A n u a p u c K m l u c r u r i l e i n n a i n t e , c i s A n e I n t o a r c e m

i a r g § i a c o l o u n d e n e t r a g e r â n d u l .

N u n u m a i . 5 t e f a n c e l M a r e a v u s e l e f e g i i I n a r m a t e l e s a l e , .

c i p r o b a b i l § i p r e d e c e s o r i i s 5 i , M i r c e a c e l B ä ' t r A n

í V l a d T e p e § :

D e a c e e a b u n g ° a i l c A n d a c e s t d i n u r m 5 r e c l a m 5 a j u t o r d e l a '

c u s c r u l s A u M a t e i C o r v i n f m p o t r i v a T u r c i l o r , r e g e l e U n g a r i e i

t r i m i t e r n d a t 5 l a p a l : A s 5 c e a r 5 p e n t r u r u d e n i a s a , d o m n u l M u n - f

t e n i e i , 2 0 . 0 0 0 d e g a l b e n i 3 T o t d i n n e v o i a m a i a l e s d e t t - § i

a l m a t e l e n 5 i m i t e , s e e x p l i c 5 s t 5 r u i n t e l e c e l e a t a t d e m a r i p u s e

d e S , e f a n a l M o l d o v e i p e M O V e n e t i a § i s c a u n u l p a p a l , P e n t r n

a d o b A n d i a j u t o r b r m e s c .

D e a l t m i n t r e l e a r A z b o a e l e p e a t u n c i n u p r e a c o s t a u b a n i

p e d o m n u l c e l e p u r t A . O a s t e a n u e r à t i n u t 5 p e p i c i o r I n t i m p d e

p a c e , c i f i e c a r e o m f § i c A u t . A d e t r e b i l e l u i c a n d n u e r i t r g z b o i u ,

§ i n u m a i c A n d a c e s t a r A s u n h , a l e r g a s u b a r m e . S t r f i n g e r e a a r m a - 1

t e i e l l m a i n u m e r o a s 5 s a u m a i r e s t r A n s t i , d u p à n e v o i a m o m e n -

t u l u i , f A r A d e n i c i o r e g u l à a l t a d e c A t g A n d u l § i b u n u l p l a e

M l r o n C o s t i n I n L e t o p i s e f e , I , I t 3 1 0 O a s t e d e t a r a I l l e t e g n .

I b i d e m , I , p . 2 7 8 : M t e l V o d l i : w e l t § i c a l a r l d e a l n o t ? ' M o l d o v e n i

a c o l o m e r l i I n l e a f a , c a r o r a e r a n u m e l e L e v i r d i .

P e t r u s d e T h o m a s l i s c . s e n a t I n K a t i e 1 4 6 2 , C o l . t u t T r a t a n 1 8 8 3 .

p a g . 3 4 .

Page 140: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 140/293

1 4 4

f i r r o u t i . R O M A N I L O R

p r i n c i p e l u i , d e u n d e s i c u m v a a d u n i e l ° s t i l e s a l e . D e o a r m a t ä

p e r t n a n e n t ä n u p o a t e f i v o r b a l a R o m a n i O r a m a i t a r z i u , c a n d

l e f e g i i t i n u t i i n t a r ä q i i n l i m p d e p a c e , p e n t r u p a z a d o m n u l u i ,

l u a u c a r a c t e r u l u n e i a r m a t e s t a t o r n i c e c a r e n u a v e à a l t ä i n d e l e t -

n i c i r e d e c A t m e s t e s u g u l a r m e l o r 6 .

D a r c h i a r i n t i m p d e r ä z I r i u , n u d o m n u l i n g r i j i a d e c e l e

d e t r e b u i n t ä s p r e i n t r e t i n e r e a

i a r m a r e a t r u p e l o r . I m b d i c a r e a

o s t e a n u l u i i n a r m a r e a l u i

i

c e c a

c e p o a t e v a ' A r e a m a i e x t r a -

o r d i n a r , c h i a r s i h r a n a , e r a u p e s o c o t e a l a l u i p r i v a n .

V n i f o r m ä n u e r a ; a r m e l e c o n s t a u , a d e s e o d d i n c e c g d e a

s u b m ä n ä : a r c u r i

i s ä g e t i , g h i o a c e s a u c i o m e g e , . c o a s e s a u t o -

p o a r e , u n e l t e c e s e a f l a u l ä n g 6 c a s a f i e - c ä r u i a , s a u c h i a r c ä n d e l e .

e r a u s ä b i i , s u l i t i , p a v e z e , n u c o s t a u p r e a m u l t . N u m a i a r t i l e -

r i a , i n t r o d u s ä i n v e a c u l a l X V - l e a d i n a p u s u l E u r o p e i , e r a p e

s o c o t e a l a d o m n u l u i .

A s u p r a f a p t u l u i c

i n s u s i ' r a n a s o l d a t u l u i e r a l ä s a t ä

s a r c i n a l u i , p 3 s e d ä m d o u ' ä m ä r t u r i i p o z i t i v e . A n u m e a t u n c i c a n d

* t e f a n c e l M a r e d á i n v o k e m i l i t i i l o r s a l e s ä m e a r g ä s ä - s i p u n r i

f a m i l i i l e

i c o p i i l a a d ä p o s t d e n ä v ä l i r e a T ä t a r i l o r , e l l e i n d a t o -

r e s t e s ä s e I n t o a r d i l a D u n ä r e , p e s t e 1 5 z i l e , c a p r o v i z i i d e m d n -

c a r e 6 A p o i i s t o r i c u l p o l o n M a r t i n B i e l s k i c a r e l u a s e e l i n s u s i p a r t e

e a o s t a s i n b ä t ä l i a P o l o n i l o r c o n t r a l u i P e t r u R a r e s d e l a O b e r t i n

I n 1 5 3 1 , i n d e s c r i e r e a a r t e i m i l i t a r e l a m a i m u l t e p o p o a r e v e c i n e

r e g a t u l u i p o l o n , a p u n e d e s p r e M o l d o v e n i c h r a n ä p o a r i d p e

o b l e i n c u l § d l e i , b r d r a d d e b u r d u f § i p d n e a l b á , p r e c u m a m v ä z u t

e u i n s u m i i n b ä t ä l i a d e l a O b e r t i n 7 . D a c ä s o l d a t i i p u r t a u h r a n a

p e o b l a n c u l s ä l e i , e s t e i n v e d e r a t c g f i e - c a r e d i n e i o a d u e e a d e

a c a s ä ,

i c ä n u e r a i m p ä r t i n d e o a d m i n i s t r a t i e m i l i t a r à , d u d

a t u n c i a r f i t r e b u i t s ä o i c e c o m u n . D e a c e e a n u i n t a l n i m n i c i o

d a t ä i n c r o n i c a r i p o m e n i t ä i n g r i j i r e a p e n t r u h r a n a

o s t i r i l o r

p i i m a n t e n e , p e a n d a c e a p e n t r u z a h a r e a u a t r e b u i t o a r e a c e l o r

t u r c e s t i n e i n t i m p i n ä f o a r t e d e s , d u p ä c ä d e r e a t ä r i l o r r o m â n e ,

s u b i n p i i n i r e a o t o m a n ä . C h i a r l e f e g i i l o r n u l i s e d ä d e a h r a n . ä ,

c i n u m a i l e f i , r ä r n a n a n d s ä ' s i p r o c u r e e i s i n g u r i i n t r e t i n e r e a .

D e a c e e a g ä s i m i n u n d o c u m e n t c e v a p o s t e r i o r b ä g a r e a d e s a m r i

ç à I n M o l d o v a s i V a l a h i a e s t e a - M a m â n c a r e c ä p o t i f a c e c e v i t

s E s t e c u n o s c u t c A I n t A l e t a t e a a r m a t e l p e r m a n e n t e l a R o m i t n i , d i n t r e t o a t e

p o p o a r e l e e u r o p e n e e i â u n a d i n d o g m e l e i s t o r i c e z e i c n i a i a c r e d i t a t e l a n n i . E a

a t o s t p u s t i I n c u r s , d a c A n u n e t n s e l A m , d e r A p o s a t u i A . T r . L l u r i a n . E s t e d e I n -

s e m n a t c A c o n t i m j o r z n u l s A u B A l c e s c u ,

c a r e s e I n d e l e t n i c e s t e i n d e o s e b i c u

s t u d i a r e a a r m a t c i r o m A n e ( P u t e r e a a r m a l d p l a r t a m i l i t a r á l a M o l d o v e n i I n t t r p p u l -

a z a r l r e l l o r , I n M a g . M I . , I I , p . 3 6 - 6 4 ) , n u o s u s j i n e .

R e l a j l u n e a l u i B a l t h a z a r d e P i s c i a I n C o l . l t z i

T r a í a n , 1 8 7 6 , p . 3 7 8 :

  a d q u I n d e c i m d i e s e o s d i m i s i t , i t a t r m e n q u o d a d D a n u b i u m e x p o s t c u m c o m -

i n e a l u r e d i r e d e b e r e n t » . M i s u s , p . 7 5 .

M . r t i n B l e i s k i , . A r t a m i l l i a r d l a p o p o a r e l e n z o d e r n e ( t i p A r i t A p e n t r u h a

t a l a o a r A I n C r a c o v i a I n 1 5 6 9 ) , r e p r o d u s A I n t e x t u l o r i g i n a l p o l o n

t t r a d u c e r

r o m A n t l i n A r h .

I , 2 , p . 1 6 8 .

 

Page 141: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 141/293

c u o . a r m a t a , i a r I n U n g a r i a u n d e e l i p s g , d a c g I m p a r a t u l v a

m e r g e a c o l o , n u v a f a c e m a r e i s p r a v a 8 C e f a c e a i n s a s o l d a t u l

a n d r g z b o i u l s e I n d e l u n g a , § i e l i s t o v i a p f i n i l e § i b u r d u f u l d e

b r a n z a c e a d u s e s e c u s i n e ? S a u s e t i n e a p r i n s a t e d i n b u n a v o i n t a

a l o c u i t o r i l o r , s a u s e p u n e a p e p r g d a t o r i a n d e s ' a r f i a f l a t , f i e

I n t a r g , f i e I n s t r a i n i , d a c a o a m e n i i n u s e h o t a r i a u a - i d a d e b u n g

v o i e . O t i r e f o a r t e c a r a c t e r i s t i c a I n a c e a s t a p r i v i r e e s t e c o n t i -

n u t a I n o d a r e d e s a m a a u n u i o s t a § i t a l i a n c a r e l u a s e p a r t e l a

l u p t e l e d i n 1 6 0 3 a l e l u i R a d u * e r b a n . O s t a § u l s p u n e c á f i i n d

c â m p i a d e l a n g a D u n g r e a p r o a p e d e s p o p o r a t g d i n c a u z a f r i g u -

r i l o r , s o l d a t i i e r a u s i l i t i p e n t r u a s e h r a n i a - § i c a u t a l o c u i n i i p r i n

s a t e l e d i n m u n t e , d e s t u l d e i n d e p a r t a t e u n e l e d e u l t e l e . C A s e

h o t a r a s e c a ' M u l l 0 ' f i e a t a c a t i d u p a d e s g h e t u l D u n a r e i ; d a r

d i n p r i c i n a g r e u t g t e i d e a a d u n a o a m e n i i § i d i n a c e a a l i p s e i

c e l e i m a r i d e h r a n g , d e n u s e p u t e a u h r a n i n i c i o w n e d , n i c i

d o b i t o a c e , a t a c u l a t r e b u i t a m a n a t . . A c e a s t a p r e a I n s e m n a t a

§ t i r e a r u n c a o v i e l u m i n a a s u p r a I n t o c m i r e i v e c h i a o § t i r i l o r

r o m a n e . 0 § t e n i i , c h i a r d e t a r g e r a u n e v o i t i , p e n t r u a p u t e t t t a d ,

s a s e r i s i p i a s c a p r i n s a t e I n d e p a r t a t e ; a c e a s t a I n d a u n a p r e g a -

t i r e i l o r d e l u p t a . § i a d i s c i p l i n e i . D a c ä I n s a c h i a r o § t e n i i d e t a r g

t r e b u i a u s a ' § i c a u t e h r a n a p r i n o r i c e m i j l o a c e , l a c a t a s i l n i c i e

n u t r e b u i a u s a r e c u r g a a c e i s t r a i n i I

a c e s t a e r a o b i c e i u l n u n u m a i l a R o m a n i , c i § i l a m u l t e

d i n p o p o a r e l e e u r o p e n e , I n n a i n t e d e I n t r o d u c e r e a a r m a t e l o r

p e r m a n e n t e , t i n u t e § i h r a n i t e p e s o c o t e a l a S t a t u l u i . A m v a z u t

m a i s u s c u m P o l o n i i n u s e p o t t i n e h d e I m p a c a r e a M e l i a d e

$ t e f a n c e l M a r e , d e a s e I n t o a r c e p e a n d e v e n i s e r g , d i n p r i c i n g

c á t a r a f i i n d c u t o t u l p r a d a t g p e a c o l o , n u § i - a r m a i f i g a s i t I n

e a p u t i n t a t r a i u l u i . P r g d a c i u n e a t a r i l o r § i a l o c u i t o r i l o r l o r , f i e

p r i e t e n i , f i e d u § m a n i , i a t g p r i n c i p i u l r g z b o i u l u i v e c h i u , u n p r i n -

c i p i u c e t i n d e a d i s p a r e i t o t m a i m u l t I n v r e m i l e n o a s t r e , u n d e

S t a t u l I n g r i j e § t e c u a m a r u n t i m e d e ( * i d l e s a l e , i a r I n t a r a

n a v a l i t a e s t e p r i v i t c a d u § m a n n u m a i a c e l a c a r e a r e a r m a I n

m i n i . P o t r i v i t c u s t a r e a l u c r u r i l o r d i n v r e m i l e t r e c u t e m a i I n t l ) . -

n i m I n c a u n s i t e m d e c h e m a r e l a a r m a t a , i n d o b d n c i l l , a d e c g p e

s p e r a n t a p r g z e i c e s e v a l u a f i e d e l a a r m a t a , f i e d i n t a r a d n § m a n g ,

§ i u n c r o n i c a r o b s e r v a d e s p r e M o l d o v e n i c a , , a r f i d i n f i r e a l o r

l a c o m i l a d o b a n d a

I n t e u n a s e m e n e a s i s t e m i n t e l e g e m c u m p e S t a t , a d e c g p e

d o m n , t r e b u i i s a - 1 c o s t e r g z b o i u l i e f t i n . D e a c e e a

i e r a e l s t a r e a

o b i § n u i t a a s o c i e t a t e i .

L n i d c l i t r e F e r d i n a n d 1 0 M , 1 1 5 1 1 H u r m . , D o c . , I I , 1 . p . 1 6 8 .

O d s s c r i e r e a l u p t e l d e l a B r a § o v d i n a n u l 1 6 0 3 . I o r g a , S l i z d l i

i d o c .

I V . P .

1 1 5 '

l e M i r o n C o s t l n , I n L e t o p i s e t e , I , p . 2 9 2 .

A . D . M o n o p o l . l a t o r i a R o m l i n l i o r . V o l . 1 1 1 .

1 0

O R G A N I Z A R R A M I L I T A R À A T A R T L O R R O M A N R

1 4 b

Page 142: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 142/293

1 4 6 M O R T & R O M A N I L O R

A l c i l t u i r e a o § t i r e i .

0 § t i r e a d e t a r a s e a l c a t u i a d i n b o i e r i i

c u r t e n i , s l u j i t o r i ( c a l a r a 0

i d a r a b a n i )

i g l o a t e .

B o i e r i i , n u m i t i

i e i u n e o r i c u r t e s a u c u r t e n i , e r a u d a t o r i

a u r m a t o t d e a u n a p e d o m n i n r a z b o i u . E r a u i n s o t i t i d e c e t e l e l o r ,

o a m e n i d e s l u j b a d e p e m o § i i l e l o r . U n p r e a i n t e r e s a n t d o c u m e n t

d e l a * t e f a n c e M a r e d i n 1 4 8 4 s a u 1 4 8 5 n e a r a t a p e d o m n i t o r

d a r u i n d n i § t e l o c u r i p u s t i i l a p a t r u i n i a r a t a t i c a f i i n d d i n r e a l e r

b o i e r u l u i G a n g u r . A c e a s t a m u l t a m i t a l i s e d a p e n t r u s l u j b g

l o r i n f o l o s u l t a r e i

i c a s a f i e d e p u n i m p o t r i v a T ä t a r i l o r "

C h i a r d r e g a t o r i i c e i m a r i , c u c a d e r i a n u m i t e , e r a n t i n u p

s a i a s a l a l u p t a . A § a v o r n i c u l d e t a r a d e ¡ o s , i n l o c d e a c a u t a d e

j u d e c ä t i l e s a l e i n B a r l a d , l o c u l r e § e d i n t e i l u i , l a s a a c o l o n i § t e

o a m e n i d e a i l u i , i a r e l u m b l à p r e t u t i n d e n i d u p a d o m n i n e x p e d i -

t i i l e s a l e 1 2 . A m v a z u t a , d u p a l u p t a d i n p a d u r e a C o s m i n u l u i ,

t e f a n c e M a r e s f a r m a a j u t o r u l c e v e n i i i r e g e l u i d i n P o l o n i a ;

p r i n v o r n i c u l B o l d u r 1 3 , I n t i m p u l p r i m e i n a v a l i r i a T u r c i l o r i n

M o l d o v a , d i n 1 4 7 5 , i n t a l n i m p e p a h a r n i c u l C o s t e a c o m a n d a n d

m a i m u l t e o § t i 1 4 , § i i n t i m p u l c e l e i d e a d o u a e x p e d i t i i t u r c e § t i ,

1 0 0 0 d e c a l a r e t i m o l d o v e n i e r a u p u § i s u b I u g a v i s t i e r n i c u l 4 5 , § i

a § à m a i d e p a r t e . T o t i b o i e r i l c e i l a l t i s a u n o b i l i i i a r a d r e g a t o r i i

a v e a u a c e a s t a s i n g u r a i n d a t o r i r e , d e a m e r g e l a r a z b o i u 4

C u r t e n i i p r o p r i u z i § i e r a u o § t i r e a d e c a p i t e n i e , g r e u l e i

s l u j i a u c u t o t i i c a l a r i , p e n t r u c a r e e r a n n u m i t i i c d l ä r a . l i . I n

v r e m i l e m a i v e c h i p u r t a u i n u m e l e d e v i t e j i , i a r I n c e l e r n a i n o u e

e r a u c u p r i n § i I n t e r m e n u l m a i o b § t e s c d e s l u j i t o r i c a r e s e f n t i n -

d e a i a s u p r a p e d e s t r i m e i

i i n s e m n a i n d e o b § t e W i r e . C A c u r t e n i

n u c u p r i n d e a u n u m a i p e b o i e r i , c u t o a t a d e r i v a r e a c u v A n t u l u i

d i n c u r t e , s e v e d e i n t a i d i n a c e e a c a U r e c h e n e s p u n e c a * t e f a n

c e M a r e r a m a s e l a D u n a r e d u p a p a r a s i r e a m i l i t i i l o r s a l e , n u i p a i

c u 1 0 . 0 0 0 d e c u r t e n . i . U n n u m a r a * i d e m a r e d e b o i e r i n u a a v u t i

n i c i ° d a t a M o l d o v a . C u r t e n i i e r a u t o c m a i i n c e a m a i m a r e p a r t e

c a l a r a § i i d e r a n d . D e o s e b i r e a l o r d e b o i e r i s e m a i v e d e d i n r e p c ,

t a t e l e r o s t i r i a l e c r o n i c a r i l o r : v e n i r a s c r i s o r i c a m u l t e p e c e t e

d e l a b o i e r t § i d e l a c u r t e n i " ; c a n d j u d e c a d o m n u l p e u n b o i e r

1 1 P u b l i c a t W i l l d e Z . A r b o r e . R e p r o d u s d e d . I . B o g d a n i n D o c u m e n t a l

R d z e n i l o r d i n 1 4 8 4 I n A n . A c a d . r o m . , I I , t o m . X X X , 1 9 0 8 , p . 3 6 2 ( 2 )

" t C u a t e m i r , D e s c r . M o l d . , p . 7 8 .

1 3 M a l s u s , p . 1 0 1 .

1 4 U r e c h e , I n L e t o p i s e t i , j , p . 1 2 7 .

R e l a t i a J u i a t i t h a z a r d e P i s c i a , C o L l u i T r a i a n , 1 8 7 6 , p . 3 7 9 . N u I n -

t e l e g e m e x c l a m a l l a d l u i N . I o r g . t , I n t r o d . l a d o c . H u r m . , X I , p . 4 : u n m i n i s t r n

d e e x t e r n e s l u n m i n i s t r u d e j u s t i t l e ( n o s t e i n i c u l I v o r n i c u l ) I n f r u n t e a

t e i o r " 1 p e a n d e r h a s i t s i s t e m u l o b i s n u i t ( ? ) C u r t e n i l I n M u n t e n i a s e n u m e a u s l R o g ,

d u p l i a r A t a r e a l u i M i r o n C o s t i n . ( L e l o p i s e l e I , p . 3 1 2 : M . x t e i V o d h d i n d r e p t a a

p u s c u r t e s t , c e s e A c e l a d i n s i l R o s i i * * . R i p o r t u l m i s i o n a r u l u i c a t o l i c , p a r e a c o n -

f i r m & a c e a s t h d e n u m i r e p a r t i c u l u r i l p e n t r u c u r t e n l i d i n M u n t e n i a , s p u n A n d

, , s u n t R o s c i d e n t a r a I d e s t R u b e l p r o v i n c i a e g u t o h m f u e r u n t d i l i s s i m i n o b i k s

n u n c v i d e o I p s o s n i g e r r i m o s " ( ? ) M a g . 1 s t . , V , p . 5 7 .

 

Page 143: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 143/293

O R G A N I Z A R E & M I L I T A R Á

T X R I L O R = M A N E

1 4 7

c u u n c u n e a n " ; d a r c u r t e n i i s e d e o s e b i a u § . 1 d e t a r a n i , a c i t o t

c r o n i c a r i i s p u n a a t u n c i a n d s e p a r a § t e u n c u n e a n c u u n

n n u n u m a i c u d e a c i

j f d r d n i m e a " . S e v e d e d e c i c a c u r t e a s a u

c u r t e n i i e r a n o c l a s a i n t e r m e d i a r a f n t r e b o i e r i m e § i a z a § i m e ,

p e c a r e C a n t e m i r n u § t i e u n d e a o c l a s e z e , f n t r e b o i e r i s a u f n t r e

t a r a n i . C u r t e n i i s a u s l u j i t o r i i e r a u d i n c l a s a m o § n e n i l o r a d e c a

a t a r a n i l o r p r o p r i e t a r i d e p a m â n t , c u c o n d i t i e c a s a s l u j a s c a I n

a r m a t a p e s o c o t e a l a l o r , a d e a f a r a l e a f a . I n v a t a t u l d o m n i t o r

a l M o l d o v e i , C a n t e m i r , f a c e a n u m e d e o s e b i r e a f a r e b o i e r i § i

e a l a r a § i , s p u n a n d c á c e i d i n t a i a r f i t i n u t i a u r m A p e d o m n I n

r a z b o i u , f i i n d c a a r f i c a p a t a t m o § i i d e m o § t e n i r e d e l a s t r a b u n i ,

t a r c a l a r a § i i f i i n d a d o m n u l l e - a r f i c o n c e d a l s t A p a n i r e a p a m a n t u -

r i l o r l o r " ( p e c a r e e i l e a v e a u d i n a i n t e d e d e s c a l e c a r e ) 1 6 .

D a c a n u s e I n t e l e g e a s t f e l t e x t u l l u i C a n t e m i r , c o n f u z § i

a i c i e a i n m u l t e a l t e l o c u r i , a t u n c i n u m a i e x i s t a n i c i o d e o s e b i r e

I n t r o c u r t e n i § i b o i e r i ; c ä c i i b o i e n i i n u ' § i d o b a n d i s e r l O m a n -

t u r i l e t o r , d e c a t d e l a d a r u i r e a d o m n e a s a , § i l a o r i g i n e a f i e - a r e i

r n o § t e n i r i s e I n t a l r a o a s e m e n e a d a r u i r e . D a a § i c u r t e n i i § i

a l a r a § i i a r f i f o s t I n d a t o r i t i a i e § i l a a r m a t a d i n p r i c i n a O m a n -

t m i l o r d a r u i t e i o n s a u s t r a b u n i l o r l o r , a t u n c i n u Y n t e l e g e m p e n t r u

c e C a n t e m i r f i d e s p a r t e § t e I n d o u e r o s t i r i ,

§ i n u - i c u p r i n d e I n

u n a s i n g u a . N u r a m a n e d e c i a n t i i n t e r p r e t a r e c u p u t i n t a a

t e x t u l u i l u i C a n t e m i r , d e c a t a o § t e n i i n u m i t i a l a r a § i e r a u

r e c n i t a t i d i n t r e m o § n e n i i ä n i l o r r o m â n e , a r o r a d o m n u l l e c o n -

c e d a s e s t a p a n i r e a l i b e i a a p a m a n t u r i l o r t o n , s p r e a - i I n d a t o r i

a s h i p c a l a r i

i f a r a p l a t a l a v r e m e d e r a z b o i u . A c e a s t a d e o s e -

b i r e f § i g a s e § t e e x p l i c a r e a I n o r i g i n e a d e o s e b i t a a p r o p r i e t a t e i

b o i e r e § t i § i a c e l e i m o § n e n e § t i s a u r a z t i § e § t i . C e a b o i e r e a s c a s e

t r a g a t o t d e a u n a d i n d a r u i r i d o m n é § t i . N u t o t a § A s t a u l u c r u -

r i l é c u p r o p r i e t a t e a r a z a § a s c a . E a e l - A c e l e m a i d e m u l t e o r i ( a f a r a

d e m a z i l i ) m a i v e c h e d e a t d e s a l e c a r e a , c u m e r i f A r á I n d o i a l i i

a c e a a l o c u i t o r i l o r V r a n c e i , a C a m p u l u n g u l u i § i a p o p o r a t i e i

& l i e I n M u n t e n i a l a I n f i i n t a r e a d o m n i e i 1 7 ; i a r a n d s e I n t a m p l à

C a n t e m i r , D e s c . M o l d . , p . 1 1 4 : , , C u r l e n i v e l w i l d , q u l u n u m a l t e

r u m v e p a g u m h e r e d i t a t e a m a j o r i b u s a c c e p e r u n t . C a l a r a s s i , e q u i t e s , q u i p r o

t e r r a r u m , q u a s i p s i s p r i n c i p e s c o n c e s s e r e , u s u s e m p e r e o s d e m i n e x p e d l t i o n i b u s

s u l s e x p e n s i s s e q u i t e n e n t u r " . T e r m e n u l d e s l u j i l o r i n u i n s a m n i l u n f e l d e o s e b l t

t i e t r u p e , c l e s t e s i n o n i m C u o s t a s . A $ i I n j u s a m a n t u l f A c u t d e o . s t I r e a l u i M a t e l

B a s a r a b , a t â t d o m n u l u i c a t

l p r i n c l p e l u i A r d e a l u l u i R a c o t i ( v o l . I I I , p . 6 ¡ ) . j u r a

s u j i t o r i l a t i l t c i l l a r i m e c a t

I p e d e s t r i m e " . M i r o n C o s t i n t n L e f o p i s e l e , I , p . 3 2 7

c o n f i n e u r m a t o r u l l o e d i n c a r e s e v e d e c A t e r m i n u l d e s l u j i t o r l d e s e m n o o r i c e

f e l d e o s t i r e : E r a s e l m e n l i t o l l c a r e i n f o s t S i d e l a V a s l l e V o d a I n s h i p A 1 0 0 0 ,

N m i 4 0 0 s i L e s ' c a l a r i 2 0 0 s i M o l d o v e n i e n L e a l a m e K t e c a t i 3 0 0 s i l e f e g i l d e

; a r i l 4 0 0 . A l d l a s a m d d e o a s l e s l u f i l o r i f i l n d S t e f a n V o d i i " . I n m a l m u l t e l o c u r i

p r i n c r o n l c a r i s e v o r b e s t e d e s l u l i l o r i N e m l i . C A l A r a l l e r a u s o c o t i t i a n d I n t r e

c u r t e n l , d i n p r i c i n a c A e r a u c A l A r l , a n d f a r e s l u j i t o r i . s a m l i n a n d e u c e a l a l t a a r -

m a t A m r i d e J o s . p r i n c l i t s a d i n c a r e e r a r e c r u t a t a . T e r m e n i s t i n t s o v a l t o r l .

a * M a i s u s , v o l . I I , p . 2 0 7 .

Page 144: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 144/293

1 4 8

1 8 1 ' o n t o R O M A N I L O R

c a d o m n u l s ä d A r u i a s c A o c i n i l a v i t e j l e i e r a n r A d i c a t i p r i n

a c e a s t a i n s A s i i n r a n g u l b o i e r i l o r . D e a c e e a I n t A l n i m c A l A r a s i I n

s a t e a r A t a t e c a d o m n e s t i d e s p r e c a r e s e s p u n e a n u m i t c A e r a n

m e g i e s i s a u r A z e s i , c e e a c e e s t e a c e l a s i l u c r u 1 8 . A s a u n d o c . d i n

1 6 6 0 s p u n e c A I n a i n t e a l u i S t e f a n f i u l l u i L u p u v i n n i s t e

r a s i c a r e a u f o s t s A z A n d I n s a t I n / v a n c e a , a n u m e F l e c o , T u g o -

l e a i A l b u l f e c i o r u l S i m e i s i a l f i r t i z e 0 a i l o r , s p u n A n d a c e s t i

c A l ä r a s i c A a u s e z u t I n I v a n c e a c a

i p A r i n t i i l o r , f i i n d s a t d o m -

n e s c d i n o c o l u l O r h e i u l u i . A l t d o c . d i n 1 6 9 3 v o r b e s t e d e m c g i e #

s l u j i t o r i c u o c i n i l e l o r d i n s a t d i n S o r o c a s i a u f o s t i n p a c e s i

s l o b o z i d e r u m A n i e

i p ä r i n i i l o r

i e i . A c e s t i s l u j i t o r i e r a u d e c i

r A z e s i , m o s n e n i , m e g i e s i c u m o 0 i l e l o r 0 I n a c e a s t A I n s u s i r e e r a n

d e c i c A l A r a s i I n o s t i r e a d o n m e a s c A 1 9 .

A r A t a r e , a l u i C a n t e m i r c A t r u p a c A l A r a s i l o r s l u j i i M x % p l a n

s e p o a t e a d e v e r i i n t A i u p r i n u n l o o d i n r a p o r t u l l u i P o l o M i n i o

d i n 1 6 2 0 c a r e , v o r b i n d d e s t a r e a M o l d o v e i , s p u n e c A p o a t e p u n e

p e p i c i o r 1 0 . 0 0 0 d e c a v a l e r i

a r c a s i , c e a m a i v i t e a z A g i n t e d i n

a c e l p r i n c i p a t , t o a t A I n d a t o r i t A a s l u j i p r i n c i p e l u i f à r ä a l t 6 l e a f A

d e c A t o a r e c a r i s c u t i r i d e c a r e s e . b u c u r A d e o b i c e i u ' 0 . A p o i

p r i n u n l o c d i n M i r o n C o s t i n , u n d e e l a p u n e , c A r e v o l t A n d u - s e

b o i e r i i i m p o t r i v a l u i S t e f a n T o m a , a u t r a s l a e i p e s l u j i t o r i ,

l a c a r e s ' a u . a d a o s i c A t e v a r o a t e d e c A l g r a s i v e n i t i d i n t a r a d e

. j o s . S t e f a n , p e n t r u a d e s f a c e a r m a t a r A s c u l a t i l o r , . o f e r i l e f i

c A l A r a s i l o r , c a r e a t u n c i a u z i n d d e l e a f A p A r A s i r A g l o a t e l e b o i e x i -

l o r 2 1 . D a c A e i p A r ä s i r l p e b o i e r i , a u z i n d c A l i s e d a s i l o r l e a f A ,

e s t e i n v i d e r a t c . 1 d e o b i c e i u n u o p r i m e a u .

I n a f a r A i n s A d e s l u j i t o r i i c A l A r i , e r a u s l u j i t o r i i p e d e s t r i ,

n u m i t i I n a m b e l e t a ' r i d e ï r d b a n i s a u d o r o b a n j i . P e n t m M o l d o v a

O s i m a m i n t i t i a d e s e o r i I n c r o n i c a r i i a c e s t e i O H ; p e n t r u

M u n t e n i a I n r a p o r t u l m i s i o n a r u l u i c a t o l i c d i n 1 6 8 8 2 2 . D c

h a n t i i e r a u o s t i r i p e d e s t r e , c u m r e i e s A d i n m a i m u l t e l o c u r i a l e

I - ;

1

M a l s u s , v o l . I I I , P . 5 2 .

  9 I . B o g d a n , 1 . c . , p . 3 8 6 I r a s o c o t e § t e c a o g r e p l A c A a § s n s t i n e A c A

t r e b u i n t e l e m i l i t a r e a u d a t n a § t e r e c l a s e i r i i z e i l o r . N i c i o d a t A r u a m s u s t i n u t a § A

c e v A , c l n u m a l a t f i t a c a p r o p r i e t a t e , a r A z i l p t s t A e s t e a n t e r i o c : A d e s c A l e c i i r e i . D - s a

s u s t i n e f A r A n i d o d o v a d A c l i d o m n u l p l A t i f i c A l A r e i i J u l c u l e a n s r u c u m i c f

f e u d e i n s a t e l e d o m n q t i . ( l b i d e m , p . 4 0 3 ) . D - l u i d e c i I m p A r t A § e g e p A r e r e a g r c § i t A

p e c a r e m i - o a t r i b u e r u l e . D o c . d i n 1 6 6 0 , A c a d . r o m . , X X I I , 1 3 1 . C e l d i n 1 6 9 3

C o n d i c a l o g o f e f i e i t u t B r e I n c o o e a n u , I n A r h i v a S t a t u l u i , p . 3 5 .

H u r m . , D o c . , V I I I , p . 3 9 1 . M i r o n C o s t i n I n L e l o p i s e f e , I , p . 2 3 2 . N o

p u t e m p r i m ' p A r e r e a d - l u i I . B o g d a n ( I . c . m t I s u s n d t a 1 1 ) p . 4 0 7 ( 4 7 ) . A r . 0 n u -

m a l c u r t e n i i I n d e o b § t e , d a r c h i a r l b o l e t i ' p r i m e a u l e f i I n e x p e d i t i h e o f e n s i v e .

M i r o n C o s t i n , I n L e l o p i s e l e , p . 2 3 2 .

9 9 V e z i L e t o p i s e j e l e , I , p . 2 3 2 , 2 7 8 , 3 0 6 , 3 1 2 . . L a p . 3 1 1 , g A s i m p e M i r o n

C o s t i n I n t r e b u i n t A n d t e r m i n u l D o t o b a n i I n l o c c i e D a r a b a n : n i c i s t i n t s r i m e n i k

B a r b i s a u u n g u r i o t o r m a i c u j o e u l C r z a c h o r , c u m p h i D o r o b c t n ( u t m u n t e n e s c .

F i a p o r t u l m i s i o n a r u l u i c a t o l i c ( M a g . i s t . , V , p . 5 8 ) ,

f i n u m e § t e t o t D o r o b a n t i

S u n t e t i a m . C a r a b a n c i , s u n t m i l l e c r u c e s , a n t e a e r a n t 2 0 0 0 .

 

Page 145: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 145/293

O R G A N I Z A R E A M I L I T A R Á A T A R I L O R R O M A N I C

1 4 9

c r o n i c e i l u i M i r e n C o s t i n . L a d o m n i a l u i S t e f a n T o m a , e l s p u n e

c a e r a l a S t e f a n V o d a d e i r a b a n i i f o a r t e i m b r a c a t i b i n e , c u m n ' a

f o s t l a n i e l o d o m n i e i n g r i j i t a a 0 d e b i n e p e d e s t r i m e a , c u h a i n e

t o t d e f e l e a n d r a * ( p o s t a v d e F l a n d r a ) , c u n a s t u r i i c u c e p r a g e

d e a r g i n t , i n p i l d a h a i d u c i l o r d i n t a r a L e . l a s c a , c u p e n e d e a r g i n t

l a c o m a n a c e i e a t a b l e d e a r g i n t l a § o l d u r i p r e l a d u n c i ( c a r t u -

v i e r e ) 2 3 . D i n a c e a s t a d e s c r i e r e a i m b r a c a m i n t e i d a r a b a n i l o r ,

s e v e d e c a e i e r a u , p e t i m p u l l u i S t e f a n T o m a , p a n a l a u n p u n c t

o s e b i t i c h i a r p r i n u n f e l d e u n i f o r m a . I n t i m p u d m a i v e c h i ,

a s e m e n e a l u x e r a n e c u n o s c u t § i M a r t i n B i e l s k i s p u n e c à A r m u -

r e l e s u n t p u t i n e , p e v e z e l e s u n t s i m p l e s u l i t e l e f à r ä f l a m u r e : i n

a c e s t m o d a r m a t a e i n t u n e c o a s a l a v e d e r e

A i u r e a M i r o n C o s t i n s p u n e c a o § t i r e a l u i M a t e i u B a s a r a b

n u m a r i t m a i a l e s p e d e s t r i m e , f i e c a n d c a t e 1 0 0 0 i n l e a f a , M a r à

d e d a r a b a n i i d e l a r d 2 8 , c a r e s e i n t e l e g e e a e r a u

i e i I n a c e a

n u m e r o a s a p e d e s t r i m e . T o t d e s p r e M a t e i V o d a i n l u p t a d e l a

H i n t a ( F i n t a ) c u V a s i l e L u p a , a d a u g a c r o n i c a r u l c a d o m n u l

m u n t e n e s c a u s t a t u t l a m i j l o c c a l e v i n t i i i c u d a r a b a n i i

i c u

o s a m a d e s e i m e n i c u p u § t i ( t u n u r i ) t o c m i t e p e n t r u p e d e s t r i m e 2 8 ,

d i n c a r e l o c r e i e s A d e a s e m e n e a c à d a r a b a n i i e r a u p e d e s t r i . A i u -

r e a i a r a § i a l g a c u m o s a m à d e d a r a b a n i c u m a u v a z u t c a s e

s t a m p A r a f o c u l § i . T a t a r i i t o t s t a u , u n i i d i n c o a d a a u p l e c a t f u g a .

i n a p o i , p r e c a r e , c u m i - a u z a r i t T a t a r i i c a f u g , o r b a u a v a i l . ,

§ i a u i n t r a t i n p e d e s t r i m e c u s a b i i l e z m u l s e . A i c i c u v i n t e l e d e

d a r a b a n i i p e d e s t r i m e s u n t l u a t e c a a v a n d a c e e a § i i n s e m n a r e 2 2 .

D i n f a p t u l d i s e a r a t A i n c h i p e x c e p t i o n a l d e C a n t e m i r

s l u j b a f A r à l e a f a a c A l ä r a § i l o r , u r m e a z a c a c e i l a l t i s l u j i t o r i p r e -

c u m e r a u d a r a b a n i i , e r a u p l a t i t i ,

t i n t e a d e v a r i n t e o r e l a t i e

t a r z i e c a r e a m i n t e § t e d e s p r e r e s t u r i l e d e s c o m p u s e a l e v e c h i l o r

d ä r a b a n i , c u m e r a u p e v r e m u r i l e F a n a r i o t i l o r , s e s p u r t e d e s p r e

e i c

a r p u r t à a r m e l e d i n t a t a i n f i u , a r f i s c u t i t i d e d a d , p r i m e s e

u n t a i n d e p a n e i d e c a r n e § i d e P a § t i c A t e u n p o s t a v g r o s ; i n

a f a r % d e a c e a s t a c a t e 3 l e i p e ' a r i a 2 8 . C o n f o r m c u a c e a s t a m a r -

t u r i e n e s p u n e U r e c h e d e s p r e p e d e s t r i m e a m o l d o v e n e a s c a , a

l u i l o a n V o d a c e l C u m p l i t , c A e r à c a l a 2 0 . 0 0 0 a d u n a t a m a i m u l t

I n d o b a n d a d e c a t i n l e a t a , a d e c a d a r a b a n i , c a r e d e c i e r a u p i a -

t i t i 2 9 1 3 6 r 6 b a n i i t r e b u e A f i f o s t

n e l i b e r i , a c e i s u p u § i m a n g s r

  M i r o n C o s t i n , I n L e : o p t s * , I , p . 2 3 2 ,

2 1 A r h . I s l . , p . I , 2 . p . 1 6 8 .

M I r o n C o s t i n , I n L e t o p i s e t e , I , p . 2 7 8 .

t e I b i d e m , p . 3 1 2 . A s u p r a L e v i n t l l o r , v e z t m a l s u s , n o t a 3 .

I b i d e m , p . 3 4 7 . S ' a r n u . 1 p u t e i a d u c e I n c l i a l t e m u l t e l o c u r l p e n t r u

d o v e d i r e a a c e s t u l f a p t . A § f t b u n f t o a r ä a c e l d a l a p . 3 0 6 , u n d e s p u n e c I l V a s l l e

V o d 9 a u t r a s p e d i i r l i b c n I v i i z i n d u l I n p r i n i d d i e § i x u t o c / n i t d e a m b e p i i r t i l e

d e d r u m c i t l i i r l m e e , I n v i d e r a t s p r e a a p A r t s c u e a p e d e s t r i m e a

n l l o r .

I s B a l e r , M E : n o i r e s h i s t o r i r t e s e t g l o g r a n h ' q u e s s u r l a { W a t t l e , a n e p t e

/ a H i s t o i r e d e l a M o l d a v i e e l d e l a V a l a e h i e p a r M C ( t r r a ) . N e u f e b b t e l , 1 7 8 1 , p .

2 6 7 . R a i c e v l s c h , O s s e r v a z i o n t i n t o r n o l a V a l a r h i a e l M o l d a v i a , N a p o l i , 1 7 8 8 , p . 2 1 9

Page 146: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 146/293

1 6 0

' M O R I R O M A N I L O R

t i r i l o r s a u v t e u n u i b o i e r . S i i n t e a d e v A r i n t r u c A t c A l A r a s i i e r a n

r A z e s i , c e a l t A c l a s A m a i r A m A n e a p e n t r u a p r o c u r i i n a r m a t §

p e d A r A b a n i , d e c a t a c e a a t g r a n i l o r s u p u s i ?

P o t r i v i t c u a c e a s t A i n c h e i e r e , d e d u s 5 d i n d e o s e b i r e a c o r -

p u r i l o r d e a i m a t I ,

i i n t A l n i m i n d o c u m e r i t e l e v e c h i i n d a t o r i -

r e a p e n t r u l o c u i t o r i i d i n s a t e l e m A n A s t i r e s t i s a u b o i e r e s t i d e a

m e r g e I n o a s t e . A s a p r i n u n d o c u m e n t d e l a V l a d V o d A

g A r u l d i n 1 4 9 4 , d o m n u l s c u t e s t e s a t e l e h A r A z i t e m A n r i s t i r e i B i s -

t r i t a d e c t i t o r i i e i , B a r b u C r a i o v e a n u

i f r a t i i l u i , a n u m e s a t e l e

P l A v i c e n i i , B r a n c o v e n i i

i G A n d i e n i i d e t o a t e s l u j b i l e , d A j d i i l e ,

a f a r d d e b i r f i d e o a s t e " 8 ° , d e u n d e r e z u l t à c A o a m e n i i d i n a c e l e

s a t e c e f u s e s e r A b o i e r e s t i ,

i a t u n c i e r a n m A n A s t i r e s t i , a d e c A

t A r a n i i s u p u s i , e r a u i n d a t o r i t i a i e s i l a o a s t e . U n a l t d o c u m e n t

d e l a S t e f a n c e M a r e d i n 1 4 5 8 , s c u t e s t e s a t u l B o r h i n e s t i i a l m 5 -

r i A s t i r e i M o l d o v i t a , d e c i l o c u i t i a r d e t A r a n i s u p u s i , d e m a i

m u l t e i n d a t o r i r i ' c A t r e d o m n i e , d i s p u n A n d t a r e a l t e l e c a o a m e -

n i l d i n a c e l s a t s d n u m e a r g d l a o a s t e , d e a l t a t u n c i c d n d l u s t *

d o m n u l v a m e r g e " 3 1 . S A s e o b s e r v e c A n u p o a t e f i v o r b a a i c i d e

r i d i c a r e a u n e i o s t i i n d o b A n d A , p r e c u m v o m v e d e a c A s e f A c e a

c u g l o a t e l e , d e o a r e c e i n a s e m e n e a c a z o s c u t i r e a r f i f o s t i d e a -

t i c A c u o d e f a v o a r e . E r a l i b e r a r e a d e o I n d a t o r i r e , p r i n u r m a r e

M I s e p o a t e r a p o r t a c l e a t l a o o s t i r e r i d i c a l d d i n o r d i n d o m n e s c ,

c a r e n u S e p o a t e i n t e l e g e d e c A t c a d A r A b a n i , d u p A c e l e s p u s e

p A n A a i c i .

I n t i m p u r i l e m a i n o u e e s t e c u n o s c u t c à t A r a n i i n e l i b e r i

e r a u s c u t i t i d e i n d a t o r i r e a m i l i t a r A

i n e r A m A n e d e a r A t a t p e n t r u

c e o a s e m e n e a s c u t i r e n u s e i n t a l n e s t e i n v r e m l e m a i v e c h i ,

S t a r e a t A r a n i l o r s u p u s i i n a c e l e v r e m i e r a d e p a r t e d e a f i

a s a d e r e a

i d e c A z u t A , p r e c u m o i n t A l n i m i n t i m p u r i l e m a i n o u e .

S u p u s i a t A r a n u l u i r o m A n n u i m p l i c a p e a t A t a p i e r d e r e a p r o p r i e -

t A t e i , c a t r e s t r A n g e r e a l i b e r t A t e i l u i , p r i n i n d a t o r i r e a p r e s t A r e i

u n e i c A t i m i d e m u n c i . s i l i t e s t A p A n u l u i s u b c a r e c A d e a , a d e c A

m a i i n t A i d o m n u l ,

i a p o i p r i n d A r u i r e , b o i e r i i s a u m A n A s t i r i l e 3 2 .

T à r a n u l s u p u s p á s t r a d e a l t f e l s t r m A n i r e a p r o p r i e t A t e i l u i 3 3 .

T A r a n u l s u p u s , a v A n d d e c i s i e l o p a r t e d i n m o s i a c e a m a r e ,

p a t r i a , i n a l u i s t A p a n i r e , c a i a c e l l i b e r

d u p A i d e i l e d e a t u n c i ,

c à n u m a i a c e l a c e p o s e d a o p a r t e d i n p A m A n t u l t A r e i , e r a d a t o r

a d a o g i i c

d i t r A b a n l i a r f i i n d a t o r i j i a f a c e s l u j b a o s A p t i i m A n i i d i n d o u l f ; c A a r

I n s i t t r i t e ° s t a r e m i z e r a b i l A , I n t r e b u i n t a i l l a s a l t h o r i e , n u l a a r m a t A , d e § i a r p u t e t t

f o r m i o t r u p A f o a r t e b u n i i . C o m p . i M i r o n C o s t i n I n L e / o p t s * , I , p . 3 4 4 .

2 9 i r a t e , I n L e l o p i s e i e ,

I ,

p . 1 9 5 .

F l a ' a S o c i e l d j e t R o m i l n i s m u l , 1 8 7 0 ( s i n g u r u l a n c e a a p i i r u t , M a d s u b

d i r e c t i a

l u i H a s d e u , p . ' 1 9 5 .

" W a n i t z k i . p . 9 5 .

V e z i

M a t

s u s , p .

5 1 .

4 $ C h e s t i e c a r e s e v a d o v e d i p e d e p l I n m a l j o s v o l . V I , c a p i t o l u l & a r e a

g r a n t i o r .

 

Page 147: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 147/293

O R G A N I Z A R K A M I L I T A R A A T X R I L O R R O M A N I C

1 6 1

s A s a l % i n t m a e i a p N r a r e

n u . p u t e a f i s c u t i t d e f n d a t o r i r e a

d e a i e s i l a o a s t e , s i d e a c e e a i n t a l n i m p e d 5 r 5 b a n i r e c r u t a t i m a i

a l e s d i n c l a s a t A r a n i l o r c e ' s i p i e r d u s e r 5 l i b e r t a t e a .

S e h i m b a r e a a l e a t u i r e i o s t i r i l o r .

C u t i m p u l M g s e i n d r u -

m 5 o s c h i m b a r e , a t a t i n c o n d i t i a t A r a n i l o r s u p u s i , c a t s i i n i n d a -

t o r i r e a l o r d e a p r e s t a s l u j b a m i l i t a r à . I n v e c h i n d u - s e e i p e m o s i a

c e d e v e n i s e b o i e r e a s c 5 , m u l t e d i n f a m i l i i l e l o r s t i n g a n d u - s e s a u

p r e f 5 c a n d u - s e , p o p o r a t i a s a t u l u i a p o i a d g o g a n d u - s e c u

l o c u i t o r i , i n t e u n c u v a n t t i m p u l a t o t c o t r o p i t o r i n v g l u i n d s i

m e s t e c a n d r e l a l l i l e p r i m i t i v e , s e p i e r d a c u i n c e t u l a m i n t i r e a

a c e c a c e f i e c a r e r u m a n s a u v e c i n s t ä p a n i a a n d i n c A p u s e i n

a c e a s t a r e , s i t A r a n i s u p u s i n u m a i f u r % p r i v i t i d e c a t c a n i s t e

o a m e n i c e s e h r d n i a u p e m o f i i l e p r o p r i e t a r i l o r 3 4

P a r a l e l c u a c e a s t à s t a n g e r e i n c e a t à s i n e s i m t i t à a p r o - .

p r i e t A t e i l o r , e i c g z u r à i n s t 5 p a n i r e a t o t m a i d e p l i n A a a c e l o r a

p e m o § i a c d r o r a s t 6 t e a u , s i l a n t u r i l e c e - i i n c A t u s i a u d e v e n i r A t o t

m a i g r e l e . p r a n i i a p i i s a t i p e m o s i a u n u i p r o p r i e t a r m a i f A r 5

i n i m 5 , s e c i n e m a p e a l t e l e a l e c e l o r c u r e p u t a t i e m a i o m e n o a s à .

P r o p r i e t a r i i r e i

s i a c e s t i a e r a u m a j o r i t a t e a f § i v e d e a u d e s - ,

g o l i n d u - s e m o s i i l e l o r d e l o c u i t o r i . I n c e p u r à d e c i a I m p i e d e c i

s t r A m u t k i l e , s i a p o i a r e a d u c e c u s i l a p e a c e i f u g i t i l a s A l g s l u i n -

t e l e l o r . A s t f e l s e s t a b i l i c u i n c e t u l o b i c e i u l , c A t k a n u l s u p u s ,

n u a r e v o i e s A s e s t r A m u t e d e p e o m o s i e p e a l t a , M I i n g A d u i r e a

p r o p r i e t a r u l u i . * e r b i r e a i n l o c u i s i m p l a s t a r e d e s u p u s i e a O r a - .

n i l o r n e l i b e r i .

A c e a s t 5 s c h i m b a r e I n c o n d i t i a t A r a n i l o r s u p u s i a d u s e s c u -

t i r e a l o r d i n c e i n c e m a i r o s t i t 5 d e s l u j b a m i l i t a r à . A n u m e p r o -

p r i e t a r u l c a r e a v e a a d e s e o r i g r e u t a t e : d e a r e t i n e i P e m o s i a l u i

p e O m n i d i n c e i n c e m a i r o b i t i , n u p u t e a s l l e i n v o i e a s c l m e r -

g e r e a l o r i n a r m a t 5 , u n d e m a i i n t a i e i p u t e a u s A m o a r A , a p o i s 5

d i s p a r l , s p r e a s e s t r 5 m u t i t a i u r e a , a d u c a n d I n a m b e l e c a z u r i

d e s p o p o r a r e a m o s i e i s a l e .

S u n t i n d i c i i c a r e i n t 5 r e s c a c e s t i n t e r e s a l p r o p r i e t a r i l o r

d e a n u l A s a p e s à r b i i l o r s A f a c A s l u j b a o s t A s a s c à . A s a u n d o c u -

m e n t d i n 1 6 3 2 a r a t à p e e g u m e n u l S n e a g o v u l u i , p o p a I g n a t i e

c A n u s ' a s u p u s s 5 f i e n u n a n i i m a n A s t i r e i c A l A r a s i , a n u m e u n

B r 5 t u l e a a f o s t u m b l a t c u i n s A l A c i u n e s d s c a p e d e r u r n d n i e

0 5 1 6 1 . 5 0 a . C A l A r a s i i f i i n d m o s n e n i , B r a t u l e a c A u t a s e s A e a ' s -

t i g e l i b e r t a t e a l u i , d a n d u - s e d r e p t u n u l d i n o s t a s i i r e c m t a t i d i n

  P a r e r e a d - l u i R a d u R o s e t t i ( D e s p r e c l a s s i c a g r i c o l e d i n M o l d o v a I n

R e v i s t a N o u d a l u i H i s d e u , a n u l I , 1 8 8 8 , N o . 1 2 ) . d i t f t r a n i i s u p u s t a r f i f o s t n u m a i

n i $ t e u z u f r u c t u a r t p e m o § i f l e b o i e r i l o r , e s t e c u t o t u l n e l n d r e p t t i l i t i l . C e e r i u m o -

n e n i l d e v e n i i i I n u r m A v e c i n i s a u r u m A n i , f n n a i n t e d e a i n t . ] A I n s t a r e a d e s u p u s i

c a r e b o l a ' ? T o t u z u f r u c t u a r i ? D a r p e p A m A n t u l c u l ? I n t r e b a r e p e c a r e n u

s i - a p u s - o d . R a d u R o s e t t i . I n P d m i l t d u l , s a t e n t i

i s U i p d n i i , p . 1 9 0 . d . R o s e t t i

a p i t r A s i t

C u

t o t u l a c e a s t A ' c o n c e p t i e .

Page 148: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 148/293

1 6 2

I S T O R I A R O M A N I I . O R

r â n d u l m o s n e n i l o r . U n a l t d o c u m e n t d i n 1 6 7 3 d i s p u n e c a r u m à -

n i l

a r v r e a s . f u g a s a u s a s e s e r i e l a s l u j b a ( o s t a s a s e a ) s g

f i e v o l n i c e g u m e n u l , s n u - i t a s e s á f u g t i , n i c i s t i s e s c r i e l a s l u j b t f 3 5 .

U n a l t r e i l e a d i n 1 7 0 3 a r a t a c a u n i i r u m â n i f a c a n d u - s e c à s u n t

s l u j i t o r i z i c e a u c a s ' a u r a s c u m p a r a t c a s a s c a p e d e r u m a n i e . I n

l o c d e a f u g l d e o v t i r e s e i n g r a m ä d i a u i n e a , ' e a s a s c a p e d e a s u -

p r i t o a r e a r u m ä n i e . D a r s i c e l e p e t r e c u t e i n T r a n s i l v a n i a s i c o n s -

t a t a t e a i M p r i n d o c u m e n t e n e i n d o i e l n i c e , p o t s a n e s l u j i a s c a

d e a r g u m e n t s p r e i n t a r i r e a p g r e r e i n o a s t r e . I n t e a d e v a r s i i n

T r a n s i l v a n i a , t a r a n i i m a i a l e s c e i r o m a n i f u r a r e d u s i i n c u r a n d

i n s t a r e d e i o b a g i e . D u p a c u m p l i t a r e v o l u t i e d i n 1 4 3 7 a c a r e i a

i m p r e j u r a r i v o r f i i s t o r i s i t e m a i t a r z i u 3 6 , t a r a n i i c r e z u r g a I

u n n o n m i j l o c p e n t r u a i e s ì d i n m i z e r i a i n c a r e t i t i m a n e o m e -

n o s u l j u g a l s t a p a n i l o r l o r . P r o c l a m a n d u - s e p e l a 1 4 4 1 u n f e l

d e c r a c i a t a i n c o n t r a T u m i l o r , t a r a n i i v e r b i d i n U n g a r i a i T r a n -

s i l v a n i a a l e r g a r a c u g r g m a d a s u b s t e a g u r i s i s e a d u n a r a l a P e s t a .

N o b i l i i t e m a n d u - s e c a , p r i n i n r o l a r e a § e r b i l o r l o r I n a r m a t g , s a

n u - i p i a r d à d i n m â n i , c a c i c i n e s t i e a , d a c a s e r b u l d e v e n i t o t e a n

n u m u r i a i n b a t a l l e , s a u e m i g r a , s a u s e d u c e a p e a l t a m o s i e , i n c e p

a s e o p u n e c u p u t e r e a l a i n r o l a r e a v o l u n t a r a a s e r b i l o r . A c e s t i a

c a r e v e d e a u r a p i n d u - l i - s e u l t i m a s p e r a n t a d e s c a p a r e , s e r e v o l t a

c u m p l i t s u b c o n d u c e r e a u n u i S e c u i , D o s z a , § i p r o v o a c g s c e n e

s a n g e r o a s e s i m a i c u m p l i t e i n c a d e c a t a c e l e d i n 1 4 3 7 . E i s u n t

l u s a b r i t u t i

i r e d u s i i a r a s i I i a s c u l t a r e , i n n a p o i a t i c u s i l a p e

m o s i l l e n o b i l i l o r , u n d e l i s e m a i r e s t r a n g g r e l e l e l a n t u r i a l e l o b a -

g i e i c e l e p u r t a s e r a p a n a a t u n c i 8 7 . I n c a I n 1 4 4 3 i n t a l n i m b b a g i

I n T r a n s i l v a n i a , c e t r e b u e s à f i e s c u t i t i d e r e g e l e d e i o b a g i e , s p r e

a p u t e i m e r g e I n c o n t r a T u r c i l o r , d o v a d a c ä t a r a n u l i o b a g n u

e à i n v o i t a i e s 1 l a o a s t e 3 8 .

V e d e m d e c i c u m i n t a r a v e c i n a , u n d e p r e d o m n i a

a c e e a s i s t a r e d e l u c r u r i , t a r a n i i v e r b i f u g d e l a s t a p a n i i l o r s p r e

a s e l u m i a I n a r m a n , s i c u m a c e s t i a s e o p u n a - i l a s e t . C u c a t

c a r a c t e r u l s e r b i e i i n t a r i l e r o m a n e , i n d e p a r t a n d u - s e d e v e c h e a

s u p u s i e , l u à c a i a c t e r u l l o b a g i e i d e p e s t e m u n t i , c u a f t a b o i e r i i

r e s t r a n g e a u t o t m a i m u l t i e s i r e a l a o a s t e a o a m e n i l o r l o r .

D a c a t u l g a s i m o a m e n i c a r e , p e n t r u a s c a p a d e n u n a n i e ,

c a n t a n s a f i e l u a t i i n o s t i r e , a c e a s t a o f a c e a u m a i m u l t c a u n

m i j l o c p e n t r u a r e d o b a n d l l i b e r t a t e a p i e r d u t a . D e a l t f e l s l u j b a

m i l i t a r a d e v e n l i n g r e u i e t o a r e v i m u l t i r a z e s i c a u t a u s a s c a p e

d e e a . C u r t e n i i p a r a s i a u o c i n e l e l o r s i s e a s e z a u p e m o s i i l e b o i e -

r e s t i p e n t r u a f i a p g r a t i d e s t a p a n i i l o r , d e i n d a t o r i r i l e m i l i -

4 4 1 6 3 2 A c a d . r o m . , X X , 1 0 7 ; 1 6 7 3 I b i d e m , M a n u s e r i s e , 5 0 0 , p . 6 ; 1 7 0 3

I b i d e m , p . 7 4 .

s e M . i J . » , v o l . V . c a p t a : M i h a t V i t e a z u l s i R o m d n i i A r d e a l u l u i .

s i D a c u m e n t e l e p r i v i t o a r e l a a d e a s t i l r e v o l u l i e , I b i d r m .

u r D o c . d i n 1 4 3 3 , d i n c o l e c t l a K é m e n y i n T r a n s i l v a n i a , I V , 1 8 7 3 , p . 6 5 .

 

Page 149: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 149/293

O R G A N I Z A R E A M I L I T A R A A T A R I L O g n n s a w e :

1 5 3

t a r e . A s a M i r o n C o s t i n a r a t a l a d o m n i a l u i B a r n o v s k i V o e v o d

( 1 6 2 6 . - 1 6 2 7 ) c a a c e s t d o m n M u s e o m a r e v o l n i c i e f n t a i c u r t e i

s a d e e b i r n u m a i ° d a t a I n a n s i v e r i c i n e d i n c u r t e n i d e n e v o i e

a r f i r a s a r a ( s ' a r f i a s e z a t ) d i n o c i n e l e s a l e l a s a t b o i e r e s c , l a s a t

d o m n e s c , p r e t o t i i - a u a d u s l a b r e s l e l e s a l e s i l a l o c u r i l e s a l e 8 9 .

B a r n o v s k i c a n t a s e p r i n f m p u t i n a r e a d ' a r i l o r s A r e a d u c a p e c u r t e n i

l a p a m a n t u r i l e l o r s i l a s l u j b a l o r d e o s t e n i , l u c r u i n c a r e d e s i g u r

n u a p u t u t i z b u t i , c a c i I n d e p A r t a r e a l o r d e e l e e r a o u r m a r e f a t a l a

a p a s a r e i f m p r e j u r a r i l o r , u n c u r e n t s o c i a l c o n t r a c a r u i a n i m e n i

n u s e p u t e à f m p c t i v i .

A c e e a s i l e p a d a r e a u n o r c u r t e n i d e r a z a s i i l e l o r s e v e d e I n

u n I n s e m n a t z a p i s t o t d i n v r e m i l e l u i B a r n o v s k i , 1 6 2 6 , p r i n

c a r e G h e o r g h e f e c i o r u l l u i S t e f a n d i n T o d i r e s t i s e t o c m e s t e c u

D u m i t r a s c u F u l g e r , c a s a r a z a d i n c u r t e n j e p e G h e o r g h e l i u l l u i

, 5 1 e f a n s i s d i e e F u l g u c a s a l u i G h e o r g h e c u p a r t e a d e l o c s i d e a c u m

i n n a i n t e s e t ' f i e g r i l a l u i F u l g e r d e a c e a c u r t e n i e , i a r G h e o r g h e s a

1 e s l o b o d n u m a i s a p l a t i a s c a c i s l a f a r a n e a s c a . G h e o r g h e d e c i s e

l e p i l d à d a c a s a s i d e m o s i a p A r i n t e a s c a i . r a m a n e a t a r a n s u p u s

c i l s e i , n u m a i c a s ' A s c a p e d e f n d a t o r i r i l e o s t a s e s t i . U n a l t d o c u -

m e n t d i n a n u l 1 6 2 7 n e a r a t a p e u n u l S t e f a n D a d a ) r u g a n d u - s e

d e D u m i t r a s c u D i a c i a r A i p e n t r u o t r e c e r e a c u r t e n i e i l u i c a

f n d a t o r i r e p e n t r u c e l c e p r i m e à o c i n a s i c a s a , c a s A d e a s a m a

d e c u r t e n i a l u i D a n c o 4 0

N e r A m a n e d e c e r c e t a t a t r e i l e a e l e m n t d i n c a r e s e a l c a -

t u i a u o s t i r i l e r o m a n e , g l o a t e l e s a n o s t i r e a c e m e r g e à I n d o b a n d a .

S l u j i t o r i i , a t a t c a l a r a s i i a c e i c e n u e r a u p l a t i t i , c a t s i m a i

a l e s d a r a b a n i i c a r e p r i m e a u o s o l d a , e r a n s c r i s i a d e c a r e c r u t a t i

d u p a n i s t e n o r m e c a r e a u r A m a s n e c u n o s c u t e . I n a f a r 6 I n s A d e

a c e a s t a a r m a t a i n t r u c a t v a m a i r e g u l a t a , l a ' v r e m e d e n e v o i e

d o m n u l f o r m a g l o a t e l e f a g a d u i n d u - l e c a r a s p l a t a a i z b a n z e i l o r

p r a d a M u l t a d e l a d u m a n . A c e a s t a s e n u m i a a c h e r n a o a s t e i n

d o b a n d ä . C A o a s t e a I n d o b a n d a e r a d e o s e b i t a d e s l u j i t o r i , s i m a i

a l e s d e d a r a b a n i c u c a r e s e p u t e a m a i u s o r a m e s t e c à , f i i n d

g l o a t e l e c e l e m a i a d e s e o r i o s t i r i p e d e s t r e , s e d o v e d e s t e d i n u r -

m a t o a r e l e l o c u r i a l e c r o n i c a r i l o r c e l o r m a i v e c h i a i M o l d o v e i .

M i r o n C o s t i n s p u n e d e s p r e V a s i l e V o d a c a a f l a n d e l c u m c A

T ' A t a r a s ' a r i n t o a r c e d i n P o l o n i a c u p r ä z i ,

i f i i n d v e s e l a l a o m a s 5 ,

s e s c u l a d e ° d a t a

i p o r u n c i s a c e r c e t e z e d i n t a r g s i d i n s l u g i l e

b o i e r e s t i c i n e a r v r e a s a m e a r g a I n d o b a n d a f m p o t r i v a T a t a r i l o r ,

n e a m u l M o l d o v e n i l o r f i i n d d e n u r e a l o r l a d o b a n d a l a c o m i ,

8 9 L e f o p f s e f e l e ,

I , p . 2 6 6 .

4 8 1 6 2 6 G h i t i A n e s c u , I s p i s o a c e s i Z a p t s e , I , 2 , p . 1 7 1 ; 1 6 2 7 ,

I b l d e m p .

1 7 2 .

C o m p . u n d o c . 1 n t l i t i t o r a l m e s t o r a d i n 1 6 3 0 , l b i d e m p .

2 3 3 .

  M i r o n C o s t i n , I n L e l o p i s e f e , I , p . 3 1 5 : s p u n e c A V a s i l e V o c l i i

d u p l i

l u p t a d e l a F i n t a t o t n e l A s a n d u - s e , s c r i e d s l u j i t o r i i .

Page 150: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 150/293

1 5 4

1 8 T O R 1 A R O M A N I L O R

f l i n d - o r a s u l p l i n d e o a m e n i d e t o a t A s a m a s i d e s l u g i b o i e r e s t i ,

o m u l t i m e a u m e r s i m p r e u n e l i c u s l u j i l o r i i d e a u l o v i t p r e V i t a r r 4 2 .

U r e c h e d e a s e m e n e a l a d o m n i a l u i l o a n V o d A c e l C u m p l i t , s p u n e

c A a v a p e I A n g A e l c a l a 2 0 . 0 0 0 d e o s t a s i p e d c s t r i m e m o l d o v e -

n e a s c A , a d u n a f i m a i m u l l i n d o b ä n d d d e a l t i n l e a / ä " 4 8 I n a m b e l e

l o c u r i s e f a c e o d e o s e b i r e t n t r e o s t i r e a i n d o n n a c j a c e a i n

l e a f A , c a r e o s t i m c A n u p u t e a u f i d e c A t d A r A b a n i i , i n t r u c A t e

v o r b a d e o s t i r e p e d e s t r a , s A .

O s t i r e a d e c i a t A r i l o r r o m A n e e r A c o m p u s A i n m a j o r i t a -

t e a e i d i n . t A r a n i : c A l A r a s i , d A r A b a n i i g l o a t e i n d o b A n c 1 5 . A c e s t i

t A r a n i n u e r a u s o l d a t i , d e d a t i n u m a i l a m e s t e s u g u l a r m e l o r , c i

e r a u l u c r A t o r i d e p A m A n t , p e c a r e p r i l e j u l b A t A l i i l o r I i p r e f A c e A

I n o s t e n i , c A c i n i c i c A l A r a s i i , n i c i d A r A b a n i i n u s l u j i a u i n c h i p

r e g u l a t , d e s i e r i o o s t i r e c e t r e b u i à s A i a s A l a r A z b o i u , n u c a

a c e i i n d o b A n d A , c a r e i e s i a u n u m a i d a c A v o i a u .

I m p r e j u r A r i l e c A R o m A n i i , i n t i m p u r i l e d i n t A i a l e i s t o r i e i

l o r , a u r e p u r t a t v i c t o r i i l e l o r c e l e m a i s t r A l u c i t e c u t A r a n i l u a t i

d e l a p l u g " , e s t e a d e v e r i t A d e m a i m u l t e i z v o a r e , c a r e a r a t A

a l c A t u i r e a o s t i r i l o r r o m A n e . A s t f e l a m v A z u t m a i s u s , l a d o m n i a

l u i V l a d T e p e s , c u m a m b a s a d o r u l v e n e t i a n l a c u r t e a u n g u r e a s c A ,

P e t r u s d e T h o m a s i i s , f a c e d e o s e b i r e a f a r e a r m a t a l u i T e p e s

ç i a c e a a T u r c i l o r , c A a c c e a a d o m n u l u i m u n t e a n a r f i p o p o r , i a r

a c e e a a T u r c i l o r o a m e n i d c p r i n s i c u m e s t e s u g u l a r m e l o r 4 4 . U n

a l t d o c u m e n t v e n e t i a n d e p e t i m p u l l u i * t e f a n c e M a r c , r e l a t i a

l u i B a l t h a s a r d e P i s c i a , s p u n e c A a r m a t a c u c a r e * t e f a n s e p r e -

g A t i s e a i n t A m p i n A a d o u a n A v A l i r e t u r c e a s a , s e c o m p u n e A d i n

4 0 . 0 0 0 d e o s t e n i a t A t n o b i l i a i l

i f i l r a n i , c a r e i n c e a m a i m a r e

p a r l e p u r l a u a r c u l , s a b i a f i s u l i f a , l i p s i f i f i i n d d e a l l e l e . A c e l a s i

d o c u m e n t , d A n d a p o i p e n t r u c u r t e n i , a d e c A o s t i r e a c A l a r e , n u -

m A r u l d e 1 0 . 0 0 0 , - a r a t à p r i n a c e a s t a i n s u s i c A r e s t u l p A n A l a

4 0 . 0 0 0 e r A a l c A t u i t d i n r A n d u r i l e d e j o s 4 5 . C e e r a u a c e s t i t A r a n i

n e - o s p u n e m a r e l e i s t o r i c a l P o l o n i e i , D l u g o s , c o n t i m p o r a n c u

* t e f a n c e l M a r e . E l a r a t A c A a r m a t a l u i * t e f a n l a R a c o v a e r h

a b i a d e 4 0 . 0 0 0 d e o s t a s i , c i a c e s t i a i n s 5 m a i t o t i p r o f t i

i l u c r e l l o r i

d e K u n d r z t 4 6 A l t i s t o r i c p o l o n M a r t i n B i e l s k i , s p u n e i n s c r i e r e a

l u i c o m p a r a t i v A a s u p r a a r m a t e i l a d e o s e b i t e p o p o a r e e u r o p e n e

d e s p r e c e a m o l d o v e n e a s c A , c A a f a r % d e c u r t c n i m a i t o t r e s t u l

s u n l ( ( I r a n i , c u f e l e n e a c o p e r i t e

i c u s c ( I r i d e s l e f a r , I n s 6 v o i n i c i

I n a t a c u l c u s u l i t a " 4 7 . L u c a C A r j A , i n c u v A n t a r e a l u i r o s t i t A

i n n a i n t e a r e g e l u i p o l o n i n 1 5 2 3 , s p u n e c A d o m n u l s A u . 5 t e f a n

" I d e m , p . 2 9 2 .

" U r e c h e , I n L e l o p l s e f e , I , p . 1 9 5 . A d i c A m a i m u l t A e a s t e i n d e b A n d A d e c A t

d A r A b a n i .

4 4

M S

s u s , p . 2 3 .

" R e i n t i a l u l B o t h a z a r d e P l s c i a d i n C o l . l u i T r a t a n , 1 8 7 6 , p . 3 7 6 - 3 8 0 .

4 4 a u g e s z , a d . u n . 1 4 7 5 , I I , p . 5 7 5 .

4 ? A r h . ¡ s i . ,

I , 2 , p . 1 6 8 .

 

Page 151: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 151/293

Page 152: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 152/293

1 5 6

O I T O R T A R O M A N I , O R

s t i p u s , s e f m p g r t g s i g l a p r o p r i e t a t e a e i . A i c i e r g s e c r e t u l e r o i c e i

l o r b r a v u r i p e c â m p u l d e b g t a i e , a l c i e r g f o c u l c r a r e - i i n s u f l e t a ;

c g ' c i C u t o t i i s e s i m t i a u f i i a i u n e i m u m e c o m m i e , p a t r i a c e - i

o p l o § i g .

C u t i m p u l c e d e v e n i a c e a s t g a n n a t g ? C â n d b o i e r i i s e v o r

f i d e p r i n s a s t g m a i m u l t p e d i v a n § i p r i n c a n c e l a r i i d e c g t p e

c t i n p u l d e b g t a i e

; c â n d s c g d e r e a n r m ä r u l u i p r o p r i e t a r i l o r

l i b e r i , m o § n e n i s a u r g z e § i , v a r e d u c e n u m g r u l c g l g r a § i l o r 5 2 , c â n d

p r o p g § i r e a a s u p r i r e i b o i e r e § t i v a í m p i e d e c h i n r o l a r e a d g ' r g b a -

n i l o r § i a q t i l o r i n d o b â n d g , a t u n c i v a f i s u n a t o a r a o § t i r e i

r c m â n e ,

i d e s f i i n t a r e a e i v a f i n u m a i t r e a b a a t o t d e s t r u g g t o -

r u l u i f i n p . V o m v e d e à m a i i n c o l o , c u m m a i i n t g i s e s l A b i e l e -

m e n t u l t g r g n e s c , i n l o c u i n d u - s e p r e t u t i n d e n i c u l e f e g i i ; a p o i c u m

§ i b o i e r i i u i t a r g s a b i a p e n t r u c i u b u c i s p r i n t e n u l m i n t e a n p e n t r u

a n t e r e u .

C g t d e s p r e p l g i e § i e i e r a u u n f e l d e p g z i t o r i a i p o t e c i l o r

m u n t i l o r c a s g n u s e i n t r o d u c g ' p e d e o p a r t e o a m e u i r e i I n t a r g ,

p e d e a l t a a i m p i e d e c g f u g a d i n e a a r u m ä n i l o r § i a v e c i n i l o r 5 2 .

2 E L E M E N T E L E O S T 4 E g I

O r i n d u i r e a t a e t i e f i .

P u t e r e a d e c g p e t e n i e a a r m a t e i r o -

n i g n e s t g t e à i n c a v a l e r i e ; c ä c i m a i I n t a i t o t i c u r t e n i i s a u n o b i l i i

e r a u c g l g r i , a p o i o b u n g p a r t e d i n s l u j i t o r i m e l u p t g d e a s e m e n e a

d e c g l g r e , C g l g r a § i i . A m v g z u t m a i s u s c u m d o c t m e n t u l v e n e t i a n

d i n 1 5 0 2 , s p u n e c g M o l d o v a a r p u t e h . r i d i c g 4 0 . 0 0 0 d e

c g l g r e t i

§ i 2 0 . 0 0 0 d e p e d e s t r i , c e e a c e a r a t g , f g r g a l u g i n b g g a r e d e s c m g

c i f r a t o t a l g c a r e n e p a r e e x a g e r a t g , a b u n g p a r t e d i n m i l i t i i

t r e b u i a u s ä f i e c g l g r i . A p o i M a r t i n B i e l s k i , c â n d d e s c r i e o a s t e a

r o n â n g , o a r a t à t o t c a a l a t u i t à c h i a r i n m i l i t i i i n m a r e p a r t e

d i n c A l g r i . E l s p u n e : a f a r g d e c u r t e n i , m a i t o t i c e i l a l t i s u n t

t g r a n i c u

n e a c o p e r i t e § i c u s a i d d e s t e j a r , d a r v o i n i c i i n a t a c u l

c u s u l i t a 5 4 .

A r g t a r e a

i s t o r i c i l o r p o l o n i , G o r e c k i § i

P a p r o c k i , c g i n

a r m a t a l u i l o a n V o d g c e l C u m p l i t , c a v a l e r i a e r a c o m p u s g

d i n n o b i l i , i a r p e d e s t r i e r a u t g r a n i , n u t r e b u e l u a t g a d l i t e r a m ,

c g c i s e p u t e g s g f i e c g l g r i

i t g r a n i c a r e

i n s g d i s p g r e a u i n

c e a t a

i v a z a c e a m a i m a r e a n o b i l i l o r .

S e i n t e l e g e d e l a

s i n e c g p e d e s t r i m e a , e g g e l % s e c o m p u n e t t n u m a i d i n t g r a n i ,

V o m v e d a t m a l j o s p e u n i s t o r i c s p u n A n d c à M a l d o v e n l i v r e m i l o r

v e c h l n u i u b e a u a s t a p e s a l t e a l u c r u c e t o c m a i l o a r t e p l A c c A b o i e r i m e i n o u e .

5 2 A m N t i z u t p e m i s i o n a r u l c a t o l i c , s p u n A n d c à n u m A r u l d o r o b : n t i l o r

s e r e d u c e I n 1 6 8 8 d e l a 2 0 0 0 l a 1 0 0 0 d e c r u c i . ( N o t a 2 2 ) . T o t e l s p u n e

I n n t i n t e e r a u m a t m u l l í , a c u m a

l a 1 6 5 3 , N . l o r g a , S l u d i t f i d o c . , V , p . 1 2 0 .

5 4 A r h . , I , 2 , p . 1 6 8 .

 

Page 153: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 153/293

O R G A N I Z A R R A M I L I T A R A A T A R I L O R R O M A N I C

4 5 7

c a n u s e i n t a l n i i

n i c i u n n o b i l p e d e s t r u .

P r e t u t i n d e n e

u n d e s e a m i n t e s c a r m a t e l e r o m a n e , s e p u n e i n n a i n t e d e t o a t e

c a v a l e r i a c a o a s t e a c e a m a i d e s a m a . ' A s h a m b a s a d o r u l t r a n s i t -

v a n p e l a n g a p a p a C l e m e n t a l V I I I - l e a , e x p u n a n d u - i p u t e r i l e

t a r i l o r r o m a n e , s p u n e c a m b i l e i m p r e u n a p o t s c o a t e i n c a m p

c a l a 3 0 . 0 0 0 d e c a v a l e r i , a f a r % d e p e d e s t r i m e " 5 5 . M o l d o v a e r à

v e s t i t a m s a i p e n t r u b u n a e i r a s a d e c a i , m i c i d a r i u t i " , c u m

s p u n e B i e ' s k i 5 6 . T o t d e a s e m e n e a l a u d a

i R e i c h e r s d o r f , c a r e

s c r i e l a a n u l 1 5 5 0 o c a r t e i n t i t u l a t a C h o r o g r a f i a T r a n s y l v a n i a e ,

c a t a r i l e r o m a n e d e s u b m u n t e a r h r a n i c a l f o a r t e b u n i 5 7 . U n

d o c u m e n t v e n e t i a n a r a t a c a r e n u m e d e o s e b i t a l M o l d o v e i , c a

e a a r p u t e a n u t r i p e i n t i n s e l e e i p a s u n i p ä n a l a 1 0 0 . 0 0 0 d e c a i 5 8 ,

' T o t d i n c a u z a i n s e m n a t a t e i c a v a l e r i e i , s e e x p l i c k ' p e n t r u c e a s e -

z a m i n t e l e c o m e r c i a l e a l e l u i A l e x a n d r u c e l B u n s i * t e f a n c e l

M a r e , o p r e s c e x p o r t a r e a c a i l o r b u n i m o l d o v e n e . g i 5 9 . C a v a l e r i a

r c m a n a i n s a l u p t a a d e s e o r i c a i n f a n t e r i e . E a s e c o b o r à d e p e

c a i , p e d e s t r i n d u - s e " , c u m s e s p u n e a p e a t u n c i ,

i t r 5 g e i c u

a r c u l , p e c a n d d e p e c a l l u p t a m a i m u l t c u s u l i t a , d u p a c u m a r a t a

M a r t i n B i e l s k i i n l o c u l r a p o r t a t m a i s u s . A s u p r a a c e s t e i i n d o i t e

i n t r e b u i n t a r i a c a v a l e r i e i r o m a n e a v e m o p r e t i o a s a m a r t u r i e

p a s t r a t a d e c r o n i c a r u l U r e c h e , c a r e n e s p u n e c a a j u t o r u l d e 4 0 0

d e c a l a r i t r i m i s d e A l e x a n d r u c e B u n r e g e l u i V l a d i s l a v a l P o l o -

n i e i , c o n t r a c a v a l e r i l o r T e u t o n i , i n l u p t a d e l a M a r i e n b u r g , a u

i n t r e b u i n t a t u r m a t o r u l m e s t c s u g p e n t r u a r a p u n e p e c a v a l e r i i

f e o d a l i : i n t a i s ' a u f a c u t a f u g i d e s ' a u i n s i r a t , g o n i n d u ' i s p r e

o p a d u r e ,

i i n d a t ä p e d e s t r i n d u - s e a u s a g e t a t c a i i s u b N e m t i , d e

a u c a u t a t a d a r e d o s , s i a c e s t i a a i n o s t r i s ' a u i n c a l e c a t s i m a r e

m o a r t e a u f a c u t i n t e i n s i i " . T o t d e a s e m e n e a d i s p u n e * t e f a n

c e l M a r e , c a i n s u s i c u r t e n i i s a i s a s e p e d e s t r i a s c a i n p a d u r e a

d e l a V a l e a A l b a , s p r e a n u p u t e a n a d a j d u l i n f u g a c i n u m a i i n

a r m e " , c u m s p u n e a c e l a s c r o n i c a r 6 5 .

A r m a n a t u r a l a a c a v a l e r i e i e s t e s u l i t a . M o l d o v e n i i d u p a

a r a t a r e a l u i B i e l s k i , a v e a u u n f e l d e s u l i t a c u d o u l v a r f u r i , u n u l

" A r h .

i s l . , I , 2 ,

p .

1 5 0 .

6 6 A r h .

i s l . , I , 2 ,

p .

1 6 8 .

0 1 C h o r o g r a p h i a T r a n s y l v a n i a e q u a e D a c i a o h m a p p e l a l a a G e o r g i o R e y -

c h e r s d o r t f t r a n s y l v a n o a u t o r e , V i e n n s e , 1 5 5 0 , p . 2 8 : E i . d c m q u o q u e r e g i o a l i t

I n s i g n e s e q u o s " . D i n t r e n u m e r o a s e l e c e l e l n i t e r a p o a r t e , a s u p r a b u n A t i n e i c r i l o r

, d i n t , a r l l e r o m A n e s i m a i a l e s a c e l o r d i n M o l d o v a , m a i c i t A r n C u r i o s e B e s e h r e h m g

v o n d e r M o l d a u u n d V a l a c h r y w 7 r i n n e n d e r s e l b e n Z u s l a n d u n B e s c h a l l e n h a l l

B o l i c h e . L a l e r ,

u n d S c h l o s s e r

b e s c h r i b e n e r d 1 6 9 9 , n e p : g i m . 1 1 1 .

A r a d . c o l . S t u r z a , N o . 4 3 2 9 ) s u b c a p . X I : w l e d e n d i e s e s L a n d ( M o l d a u ) s c h o n e

P t e r d e O d e r . V e z i s i l o c u l d i n B i n i s e d e V i g e n è r e d i n 1 5 7 3 , m i . 1 s u s , V o l . I I I .

p . 2 7 1 .

a l E r t r h u , C o l e c t i a h i t M a r i n S a n u d o V I I , 7 D e e e m b r i e 1 5 0 2 , p . 9 2 .

g A r h . ¡ s i . , I , I . p . 1 3 1 s i I I , p . 1 7 4 . V e z i s i d o c . d i n 1 5 4 5 , I , i b i d e m , 1 , p . 8 3 .

U r e c h e , i n L e l o p i s e t e , I , p . 1 0 7 s t 1 3 1 .

Page 154: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 154/293

1 5 8

I B T O R I A R O S I A N I L 0 1 2

d r e p t

i a s c u t i t c a u n s t i l e t , C e l a l a l t s t r â m b

i i n c h l i g a t . T r e - .

c ä n d r e p e d e l a n g ä d u § m a n i , c u v a r f a l c e l d r e p t s t r ä p u n g e a u ,

i a r c u c e l s t r â m b t r ä g e a u d e p e c a l § i a s t f e l f ä c e a u m a r i p a g u b e 6 1 .

A c e a s t ä t r a g e r e a d u § m a n u l u i d e p e c a l p u t e h s ä l e s l u j a s c ä

m a l t , m a i a l e s c â n d l u p t a u c u a r m a t e f e o d a l e , a l e c A r o r c a v a l e r i

i m b r A c a t i c u g r e l e z a l e , o d a t à a r u n c a t i j o s , n u s e m a i p u t e a n

n i c i

A r m e l e s p e c i a l e a l e p e d e s t r i m e i e r a n a r c u l , g h i o a g a ,

c i u c a s a u f u s t u l ( f u t u r a )

i c o a s a . G h i o a g a e r à m a i s u b t i r e

c ä t r e m â n e r , m a i g r o a s ä l a c a p ä t u l c u c a r e l o v i à , a d e s e o r i t i n -

t u i t ä c u c u i e , i e r a o a r m ä t e r i b i l ä i n m A n a R o m â n u l u i c a r e e r à

d e p r i n s c u e a d i n c o p i l ä r i a l u i . C o a s e l e e r a n i a r A § i f o a r t e p e r i c u . -

l o a s e d u § m a n u l u i , m a i a l e s c h i l d l u p t à i n f a n t e r i a r o m â n ä c u o

c a v a l e r i e s t r ä i n ä , c ä c i c u e l e t ä i a u p i c i o a r e l e c a i l o r . A à n e s p u n e

U r e c h e c g i n l u p t a d a t ä i n t r e B o g d a n a l I I - l e a t a f ä l l u i * t e f a n

c e l M a r e § i p r e t e n d e n t u l A l e x a n d r u c e l s u s t i n u t d e P o l o n i , n ä -

v ä l i n d g l o a t e l e d e p e d e s t r i m e , a u f ä c u t l a s t r A m t o a r e m a r e v ä r - -

s a r e d e s A n g e i n L e v i , M i n d c u c o a s e l e v i n e l e c a i l o r 6 2

P u § t E e i n s e n s u l d e a s t ä z i a l c u v â n t u l u i e r a n p u t i n f n t r e -

b u i n t a t e , f i i n d t n l o c u i t e p r i n a r c u r i . T u n u r i l e i n s ä c a r e p e a t u n c i

p a r t a n e l e n u m e l e d e p u § t i , e r a u c u n o s c u t e . T u n u r i l e m o l d o -

v e n e § t i d e s c r i s e d e B i e l s k i e r a u d e d o u ä s o i u r i : m a i m a r i d e s p i j ä

m a i m i c i d e f i e r . A c e s t e d i n u r m ä e r a u c u r i o a s e p r i n f o r m a

l o r ; e l e s u n t c u m s p u n e B i e l s k i , a t e 6 s a u 8 l a u n l o c , p e d o u 5

r o t i c e l e w a r e , i n c h t n i m i c n u p o a t e f i m a i t r e b u i n c i o s p e n t r u

i n f a n t e r i e , c a r e b e d u c e d u p ä s i n e o r i u n d e m e r g e , l e i n t o a r c e

c u m v r e a § i , i n c u n j u r â n d u - s e c u e l e i n m a r ' , n u s e t e m e d e n i c i

u n a t a c d e c a v a l c r i e . T u b u r i l e s u n t a s t f e l a § e z a t e , M a t s e a p r i n d

r e p e d e u n u l d e l a a l t u l . I n c A r c a r e a e g r a b n i c A ; c a r t u § e l e s u n t

i n v e l i t e i n h â r t i e . L u n g i m e a t u b e l o r e s t e c e v a p e s t e u n c o t .

G l o a n t e l e s u n t o r d i n a r e , d e f i e r s a u d e p l u m b 6 3 . E s t e I n d e s t u l

d e s t r a n i u c a R o m â n i i s ä f i c u n o s c u t a r m a p e c a r e F r a n c e z i i o

d e s c o p e r i r à a c u m a d i n n o u , n u m i n d - o m i t r a i l l e u s e , i n c 6 d i n

v e a c u l a l X V I - l e a , p o a t e c h i a r d i n a l X V - l e a . P r a f u l s e f a b r i c h

I n t a r ä d e o a r e c e g ä s i m n e c o i r t e n i n t c u m p ä r ä t u r i d e s i l i t r à d i n

P o l o n i a § i d e a i u r e a 6 4 A r m e l e d e a p ä r a r e e r a u s c u t u r i l e , z e a u a

c o i f u r i l e .

D u p ä c e a m s t u d i a t a r m a t a r o m â n ä , i n p i n a c o m p u -

n e r e i e i , § i a m a r ä t a t a r m e l e c u c a r e s e s l u j i h , s t i v e d e m a c u m

c u m e r à i m p r i r t i t ä , s p r e a p u t e h e x e c u t h m i § c A r i l e p e c A m p u l .

d e b ä t ä l i e .

A r h . , I , 2 , p . 1 6 8 .

U r e c h e , I n L e l o p i s e f e , I , p . 1 1 5 .

  A r h . i s l . ,

I .

2 , p . 1 6 9 .

  N . I o r g a , R e l a t i t l e c u L e r n b e r g u l , p . 1 2 .

 

Page 155: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 155/293

O R G N I Z R B M I L I T R X T X R I L O R R O M N C

1 6 9

S A l A m u r i m i n t a i , p e c a t n e v a i e r t a O r A c i a i z v o a r e l o r ,

c a d r e l e o s t i r i l o r r o m A n e s t i . I n f r u n t e a o s t i r e i f i e - c g r e i t , l l r i s t 5 -

t e a b i n e i n t e l e s d o m n u l , c c m a n d a n t s u p r e m a l a r m a t e l o r . I n

M o l d o v a , s e i n f i i n t e a z 5 d e p e l a s f a r s i t u l v e a c u l u i X V I - l e a , d r e -

g A t o r i a h a t m a n u l u i i m p r u m u t a t 5 d e l a C a z a d , c a r e p e l a n g 5

i n s A r c i n a r e a c i v i 1 5 , d e a f i m a r e p o r t a r d e S u c e a v a , m a i e r a s i

i s p r a v n i c p e s t e t o a t e o s t i l e t 5 r e i " 6 5 I n t a r a r o m A n e a s c A M u n -

t e n i a n u s e a f l A a c e a s t A d r e g g t o r i e , c i e r a i n l o c u i t A p r i n S p d t a r u t

c e l M a r e , a d e c 5 d u c e l e d e r g z b o i u s a u g e n e r a l u l s u p r e m , c a r e

a v d i s u b e l t o a t 5 o s t i r e a W a r e . I n c A m p e s t e c e l i n t a i d u p 5

p r i n c i p e , a f a r A d e b a n s i d e v o r n i c " 6 6 . ' I n M o l d o v a d i n p o t r i v 5

s p A t a r u l e r a o d r e g 5 t o r i e c a r e i m p l i n e i m a i m u l t s e r v i c i u l p e r -

s o n a l d e a t i n e a s p a d a d c m n u l u i , c a n d e l s e a f l a i n b i s e r i c A s o u

6 t h t e t t l a m a s 5 . 6 7 , c e e a c e n u - 1 v a f i i m p i e d e c a t a s A v a r s i s i u n

s e r v i d u a c t i v i n a r m a t 5 l a v r e m e d e n e v o i e . A m g ä s i t d o a r A d e

c o m a n d a n t i p e l a n g 6 p r i n c i p e , v o r n i c i , p a h a r n i c i , v i s t e r n i c i

a l t i d r e a t o r i c i v i l i p e r s o n a n d e a i p r i n c i p e l u i 6 6 . I n d e o b s t e n u

n e p u t e m a s t e p t a p e n t r u a c e l e t i m p u r i l a d e o s e b i r i l e p r e c i s e

p u s e i n t r e c o m a n d a n t i i d e a s t A z i a i c o r p u r i l o r d e o s t i r e . N e f i i n d

I n l u p t 5 n e v o i e d e s t i i n t r i , c i n u m a i d e v i t e j i e , s e p u n e a u d r e p t

c o m a n d a n t i b o i e r i i c e i m a i v i t e j i , s 5 f i f o s t e i i n f u n c t i i l a c u r t e

s a u n u . I n o r i c e c a z a c e s t i a e r a u O p i t a n i i c e i m a r i , s u b c a r e s e

i n s i r a u m a i s t a t o r n i c

i m a i r e g u l a t g r a d e l e c e l e m a i m i c i . U n

d o c u m e n t d e l a M i h a i R a c o v i t A , c a r e s e r e f e r 5 , l a t r e b i m i l i t a r e ,

s p u n e : s e d a n d o m n i a m e a l a t o t i c d p i t a n i i

i h o l f l o g i i § i l a

c l z i h ä i , § i l a s i e g a n , § i l a t o t i s l u j i t o r i i d i n t i n u t u l T e c u c i , . . . . v 5

f a c e m s t i r e t u t u r o r i a r , c 5 d o m n i a m e a m ' a m m i l o s t i v i t , s i a m

m i l u i t

i v ' a m p u s O p i t a n m a r e p e S t a m a t e G h e u c a " 6 6 . D i n

c e s t d o c u m e n t r e z u l t A u r m A t o a r e a i e r a r h i e m i l i t a r A

V e O p i -

t a n u l , c 5 p i t a n u l , h o t n o g u l , c h i h a i a

i s t e g a r i u , s u b c a r e s t A t e a u

s l u j i t o r i i s a u a r m a t a . D i n a c e s t i a , c h i h a i a n u e x i s t à c a n u m i r e i n

t i m p u r i l e a n t e - t u r c e s t i , d e o a r e c e e s t e d e a t a r e o r i g i n e , s i a

f o s t i n t r o d u s d u p 5 O d e r e a t A r i l o r r o m â n e s u b T u r c i . G r a d u l

i n s 5 m i l i t a r e x i s t a i i n v r e m i l e . m a i v e c h i , p u r t a n d n u m i r e a d e

U r e c h e , n e s p u n e c 5 § t e f a n c e M a r e , n u a c e r c a t s 5

a s e z e t a r a , c i d e r A z b o a i e s ' a O t t , i m p 5 r t i n d o s i i r e i s a l e s t e a g u r i ,

h o t n o g i

i c A p i t a n i " . H o t n o g u l c a r e p o a r t A u n n u m e d e o r i g i n e

m a g h i a r A , a p u t u t e x i s t a i n a r m a t a r o m a n A d i n t i m p u r i l e c e l e

H a t m a n u l n u e x i s t & s u b A i e x n n d r u c e l B u n c u m s p u n e U r e c h e , L e -

S o p i s e i e ,

I , p . 1 0 4 . V e z i L T a n o v i c e a n u , I s v o d u l s p d l a r u l u i U l l m a n I n A r h i v a d i n

J a i , I I I , 1 8 9 2 , p . 4 8 2 .

" B i p o r t u l m I s i o n a r u l u i c a t o l l c d i n V a l a c h i a d i n 1 6 8 8 , I n M a g . i s i . , . . V

p a g . 4 4 .

" C - I n t e m i r , D e s c r i p l i o M o l d a v i a e , p . 7 9 .

" M / 1 s u s p . 1 4 6 .

" i s o v d i n 1 7 0 8 , A u g u s t 2 4 I n A r h i v a r o m d r k e a s c d a d - l u i M . C o g l i n i p

c e a n u . I , p . 5 6 .

Page 156: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 156/293

1 6 0

I S T O R I A R O M A N I L O R

m a i v e c h i . S t e g a r u l n u e r a u n g r a d , d a r u n s o l d a t m a i d e o s e b i t ,

c a r u i a i s e I n c r e d i n t a o n o a r e a d e a p u r t a s t e a g u l . S u b i m p a r t i r e a

c o r p u r i l o r d e a r m a t a I n g r u p e m a i m i c i c o m a n d a t e d e a c e s t e

g r a d e , s e l a m a d u p a c i f r e l e z e c i m a l e . A s u p r a a c e s t e i I m p r e j u r a r i

a v e m m a i m u l t e i n d i c a t i i . A s a a m v a z u t m a i s u s c a v i s t i e r n i c u l

I s a c c o m a n d a i n a r m a t a l u i S t e f a n p e s t e 1 0 0 0 d e c a l ä r a s i . M a i

t a r z i u g a s i m p e B u l u k - p a s a , c u m f i z i c e a u p e t u r c i e , c o m a n d â n d

1 0 0 d e s e g b a n i s a u l e f e g i i , i a r p e s t e 1 0 B u l u k - b a § i e r a u n B a § -

b u l u k b a s , c a r e d e c i e r a m a i m a r e p e s t e 1 0 0 0 d e o s t a § i . D e a s e -

m e n e a l a m i l i t i a b a § t i n a s a , c a r e m a i e x i s t à p e t i m p u l l u i C a n t e -

m i r , s e v a d r e g i m e n t e d e a t e 1 0 0 0 d e o a m e n i , s u b f m p ä r t i t e I n

1 0 c o m p r m i i , p e s t e c a r e e r a u n s u t a q 7 ° . D a c a a d m i t e m a c u m a e l

u n c a p i t a n c o m a n d a 1 0 0 0 d e o a m e n i , a t u n c i h o t n o g u l s a u s u t a -

s u l c o m a n d a 1 0 0 , i a r c h i h a i a , s a u I n t i m p u r i l e m a i v e c h i c a u s e l u l ,

c o m a n d à s u b I m p a r t i r i l e c e l e m a i m i c i , d e c a t e 1 0 o a m e n i . B i n e

f n t e l e s a c e a s t a i n t i m p u l c a n d a r m a t e l e r o m a n e e r a u I n t o a t a

f l o a r e a l o r . M a i t f i r z i u

c a d r e l e d e s o r g a n i z a n d u - s e , s i n u m a t u l

m i l i t a r i l o r s c a z a n d , c a p i t a n i i , s u t a s i i s i c h i h a i i r a m a s e r a n u m a i

c u n u m e l e , s o m a n d a n t i a i u n o r c o r p u r i n e c o m p l e c t e . I n r e a l i t a t e ,

c u m s p u n 6 C a n t e m i r , n u m a i I n v e c h i m e s u t a s i i c o r e s p u n d e a u

n u m c l u i l o r , d e a c o m a n d à a d e c a 1 0 0 d e s o l d a t i ; p e t i m p u l l u i

n u m a r u l a c e t o r a e r a f o a r t e s c a z u t . U r e e h e n e s p u n e d e a s e m e -

n e a c a l o a n V o d a c e C u m p l i t a I m p a r t i t o a s t e a l u i I n 3 0 d e

p â l c u r i , i a r t o a t a o a s t e a l u i e r a d e 3 0 . 0 0 0 d e o a m e n i 7 1 .

I n s u § i r i l e o s t a s e s t i a l e R o m f m i l o r .

A s t f e l e r a o r g a n i z a -

r e a c e a s i m p l a a o s t i r e i r c m â n e ; a s a f i e r a u a i m e l e s i m a j o r i t a t e a

e i e r a c c m p u s a d i n s i m p l i 1 = 1 - M o r i d e p a m â n t . A c e s t i m u n c i t o r i

a v e a u I n s a I n s u s i r i r a z b o i n i c e m i n u n a t e p e n t r u a c e l e t i m p u r i ,

I n c a r e v a r t u t e a s i v i t e j i a p e r s o n a l a h o t a r i a u s o a r t a u n e i I n t a l -

n i r i . R o m a n i i s u n t a r a t a t i d e t o t i

s c r i i t o r i i c o n t i m p o r a n i c a

o n a t i e e n e r g i c a , p i i n g d e c u r a j l a l u p t a , d e o c o n s t i t u t i e f i z i c a

d i n c e l e m a i p u t e r n i c e , s i f n s u f l e t i t i c u t o t i i d e o a d a n c ' ä i u b i r e

d e p a t r i e s i d e n e a t a r n a r e .

A s t f e l o s c r i s o a r e d e p e U m p u l l u i M a t e i C o r v i n ( 1 4 5 7 - 1 4 9 0 )

s p u n e d e s p r e R c m a n i i d i n A r d e a l c à s u n t l a u d a t i m a i m u l t c l e a t

o r i c a r e I n l u p t a c o n t r a T u r c i l o r 7 2 U n d o c u m e n t v e n e t i a n d i n

1 5 0 2 s p u n e d e s p r e b o c u i t o r l i M o 1 d o v e i c ä a r f i o a m e n i v a l o r o s i ,

g a t a d e l u p t a s i n u d e a s t a p e s a l t e a , c i I n c a m p u l d e r a z b o i u 7 ° .

O s c r i s o a r e a l u i S i g i m u n d c a t r e p a p a L e o a l X - l e a d i n 1 5 1 4

7 . C a n t e m i r , D e s c r i p i t ° M o l d a v i a e , p . 8 8 - 9 0 .

7 1 I b i d e m , p . 8 9 . U r e c h c , L o t o p i s e l e , I , p . 1 9 5 .

7 7 N . l o r g a , L u c r u r i n o u e d e s p r e V l a d r e p e g , I n C o n o . l i t . , X X X V , 1 9 0 1

p . 1 5 4 .

E x i r h u , C o l e c t i a l u t M a r i n S a n u d o , D o c . V I I , S u c e a v a , 7 D e c . 1 5 0 2 ,

p . 9 2 : L i s u b d i t i t u t t i v a l e n t i h o m i n l d a L A U e t n o n d a s t a r s o l i p i m a g l , m a a

l a c a m p a g n a " .

 

Page 157: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 157/293

O R O A N I Z A R E A M I L I T A R A A T A R I L O R R O R A N R

1 6 1

a p u n e c A

M o l d o v a t a r d i s p u n e d e 1 5 . 0 0 0 d e o s t a § i c e i m a i a l e § i

c e i m a i a p r i g i " , i a r d e s p r e v o e v o d u l m u n t e a n a d a u g ì c ä p u -

t e r e a l u i n u e s t e d e d e s p r e t u i t " 7 4 . I s t o r i c u l p o l o n B i e l s k i , c a r e

c u n o s c u s e p e M o l d o v e n i I n l u p t a d e l a O b e r t i n d i n 1 5 2 1 , a p u n e

d e s p r e e i , c A o s t a § i i m o l d o v e n i s u n t v i t e j i § i m e § t e r i d e a m A n u i

s u l i t a § i d e a s e a / 0 4 1 . A c u s c u t u l , d e § i r s u n t n i § t e - W a r d p r o § t i

l u a t i d e l a p l u g " 7 5 . D e a s e m e n e a d e s P r e p u t e r e a m i l i t a r 5 a M o l -

d o v e i p e t i m p u l l u i P e t r u R a r e § , m A r t u r i s e § t e i s t o r i c u l u n g u r

B r u t i c A I m p g r a t u l F e r d i n a n d p r e f e r % s 5 a i b A a l i a n t a M o l d o -

v e i , r e g i u n e f o a r t e r A z b o i n i c 5 § i I m b e l § u g a t A I n c a i § i o a m e n i ;

c A d a c A i - a r t r i m i t e n u m a i 1 0 . 0 0 0 d e c 5 l A r c l i I n a j u t o r , C u a c e i

4 0 . 0 0 0 d e c A l 5 r e t i a l e § i , p e c a r e M o l d o v a i - a r a v e à s u b a r m e , e l

n u s ' a r I n d o i n i c i d e c A t d e i z b A n d 5 " 7 6 . A l t 5 r e l a t i e p o l o n A a s u -

p r a l u p t e i d e l a O b e r t i n s p u n e c 5 . P e t r u R a r e § a r f i p u s I n I a n -

t u r i p e n t r u a - i d a m o r t e i p e d o i c A p i t a n i a i s 5 i c a r e p n i s i s e r 5

c â m p u l d e l a t a i e , a d A o g A n d a p o i c A a c e s t a e s t e o b i c c i u l V a l a -

h i l o r c r t t o t i a c e i e t a r e f u g d i n l u p t 5 s u n t m a i r A u p e d e p s i t i c l e a t

d a c 5 a r f i s u f e r i t m o a r t e a I n r 5 z b o i u , c e c a c e f a c e c a V a l a h i i s 5

f i e I n b ä t ä l i e m u l t m a i a p r i g i c l e a t a l t e n a t i i " 7 7 . S a s u l R e i c h e r s -

d o r f f I n d e s c r i e r e a T r a n s i l v a n i e i , t i p g r i t A I n 1 5 5 0 , m A r t u r i s e § t e

c 5 n e a m u l m o l d o v e n e s c e a p r i g , c a m b a r b a r , d a r f o a r t e a g e r ,

" d u p t i f e l u l s A u d e a f i I n a r t a m i l i t a r A " 7 8 . S e b a s t i a n M i i n s t e r

I n v e s t i t a l u i g e o g r a f i e , t i p 5 r i t A I n B a s e l t o t I n a n u l 1 5 5 0 , a r a t 5

d e s p r e M o l d o v e n i c 5 . a r f i a s p r i § i a p r i g i § i u n g r e u b i c i u p e n t r u

T r a n s i l v a n i a ; C A a r f i o a m e n i r à z b o i n i c i i v i t e j i , I n t o t d e a u n a

g a t a d e l u p t A " " . M i e d z i l e s k i s p u n e d e a s e m e n e a c A d o m n u l

M o l d o v e i , a r e 3 0 . 0 0 0 d e o s t a § i , d i n c a r e 1 5 . 0 0 0 s u n t l u p t A t o r i d i n

c e i m a i b u n i , § i c e i m a i v i t e j i " 8 0 . O r z e c h o w s k i d e s c r i e t o t a s t f e l

p e M o l d o v e n i c a o a m e n i g r o a z n i c i i f o a r t e v i t e j i

i c A n i c i

s e a f l à p e f a t a p 5 m a n t u l u i a l t p o p o r c a r e p e n t r u g l o r i a r A z b o i -

n i c A i e r o i z m , s ä " a p e r e o - p r i § o a r A m a i m i c 5 c o n t r a m a i m u l t o r

d u § m a r i , a t a c â n d u - i f A r à f n c e t a r e " 8 1 G r a t i a n i , I n v i a t a l u i

I a c o b H e r a c l i d e D e s p o t u l ( 1 5 6 1 - 1 5 6 3 ) , s p u n e d e a s e m e n e a d e s -

1 4 H u r m . , D o c . , H , 3 , p . 1 7 0 : D i l e c t i s s i m o r u m m i l i t u m e t f e r o c i s s i m o -

r u m p u g n a t o r u m " .

T a A r h . 1 s t . ,

I , 2 , P . 1 6 8 .

v i B r u t , U n g a r i c a r u m r e r u m l i b r t I n M o n u m e n t o H u n g a r i a e h i s t o r i c a ,

X I V , p . 2 6 : , , C a e s a r i s M o l d a v i c m l i e u

a c c e s i o n c m v h i r m m a i u i t , r e g i o n c m

f e r o c i s s i m a m a t q u e e q u i s v i r i s q u e a b u n d r n t c m . S i e q u i t u m X m h i a s u b s i d i o

m i t t a n t u r c u m ' p s i s e q u i t u m d e l e c t o r u m X L m u j a h a b e a n t i n a r m i s , s e d e b e l l '

e v e n t u m i n i m e d u b i t a r e " .

1 7 N . l o r g a , A c t e s i F r a g m e n t e , I , p . 1 1 .

" R e y s c h e r s d o r f f , C h o r o g r a p h i a T r a n s i t r a n i a e , V i e n n e , 1 5 5 0 , p . 2 7 .

" S e b a s t i a n u s k i i i n s t e r u s , C o s m o g r a p h i a , B a s i l e a e 1 5 5 0 , p . 9 1 8 . N o t i / l i

c o m u n i c a n d e d . l o a n R u s s u d i n B o t o s a n i .

M i e d z i e l e s k i , A c t a T o m i c i a n a , I I I , p . . 1 7 0 ; a p . H a s d e u , l o a n W M e e l

C u m p l i t . B u c u r e s i . 1 8 6 5 . p . 7 9 .

6 1 O r Z e C h O W O k l , A n n a l e s a d c a l c e m D l u g o s z l , a d a u s e l a s c r i e r e a l u i D l u g o s z ,

H i s t o r i a p o l o n i c a , L i p s i a e , 1 7 1 1 , I I , p . 1 5 5 5 ; a p . H a s d e u , ( b i d e t & p . 8 0 .

A . D . X e n o p o l . I s t 3 r 1 a R , o m A n l i o r . V o L I V .

i t

Page 158: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 158/293

Page 159: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 159/293

O R G A N I Z A R E A M I L I T A R Á A ' A R M O R R O M A I N E )

1 6 3

r e g e l u i A u g a s t a l I I - l e a a l S a x o n i e i d i r e c o m i t e l e d e S a x a l a u d à

m u l t c o m p a n i i l e d e V a l a h i , c a v a l e r i e u s o a r à , p e c a r e l e - a r a v e 4

i n o s t i r e a l u i , s p u n A n d c 5 . e l e f i l c e a u m i n u n i 8 9

* 1 c u d r e p t c u v â n t c o n c h i d e R a i c e v i c i d e l a v i r t u t e a o s t a -

s i l o r r o m â n i d i n T r a n s i l v a n i a , l a a c e a a d o r o b a n t i l o r d i n M u n -

t e n i a , c a u n i i c e t o t d e u n n e a m , s i d e u n s A n g e e r a u . D e a c e e a

c u t o a t e d i n u g 5 s i m m k t u r i s i r i a s h d e n u m e r o a s e s i d e o b s t e s t i

a s u p r a v i t e j i e i M u n t e n i l o r c a a s u p r a a c e l e i a M o l d o v e n i l o r

c r e d e m c à p u t e m , u r m â n d e x e m p l u l l u i R a i c e v I c i , t r a g e a s u p r a

i n t r e g u l u i n e a m l a u d e l e d e c a r e i s t o r i a a a c o p e r i t p e M o l d o v e n i .

D e s i i n d e o b s t e t o a t e p o p o a r e l e s u n t v i t e z e , i n t i m p u r i

b a r b a r e d i s p r e t u l d e m o a r t e e s t e i n c à m a i p r o n u n t a t d e c a i n

v r e m i l e c i v i l i z a t e . P e n t r u c a i n . s s á o a m e n i i d i n t i m p u r i p l i n e d e

v i t e j i e s à r e c u n o a s c A o a s e m e n e a i n s u s i r e u n u i p o p o r c u c a r e

a d e s e o r i e r a u c h i a r i n l u p t ä , i d e c i a v e á u m a i c u r a n d m o t i v

a - I p o n e g r i d e a l a - 1 I r m a , t r e b u e i n t e a d e v s k c à v i t e j i a l u i

f i f o s t e x t r a o r d i n a r A . D e a c e e a n u e l - A c l e a t f i r e s c l u c r u , c a e a ,

c h i a r d u p r t o a m o r t e a l à s e c u l a r à s ' a r e a p a r t i l a l u m i n à , a t u n c i

( l a n d p r i l e j u l i s e d a d a ; c k i c a l i n t i l e m o r a l e a l e i n d i v i z i l o r c a s i

a l e p o p o a r e l o r s u n t i n n i i s c u t e

i n u m a i p r e a p u t i n m o d i f i c a b i l e

p r i n i m p r e j u r k i l e e x t e r i o a r e .

R e p r o d u s i i d e G . P h e r e k y d e I n C o n o . l i t . , X X X , 1 8 9 6 , p . 2 6 7 .

3 . B A c h i a r A n t o n i n V e r a n c i u s , K o v a c h i c h , S c r i p l o r e s r e r u m l i u n g a r i c a r u r n

i n i n o r e s , 1 7 9 8 , I I , p . 1 0 3 , a p u n e

M o l d o v e n i l s u n t m a i r l i z b o i n i c i d e c a t M u n t e n i i ,

c a r e t i I n t r e c t n s ä I n o s p e t i e . U n r a p o r t a l u i P o l o M i n i o d i n 1 6 2 0 a p u n e c i i

p u o c a v a r I I p r i n c i p e v a l a c o ( m u n t e a n ) 8 m i l , s o l d a t i s i m i l i a l l ' M o l d a v i , m a n o n

t a n t o v a l o r o g i , H u r a . , D o c . , V I I I , p . 3 9 1 .

Page 160: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 160/293

C A P U L I V

I S T O R I A 1 1 1 1 1 1 0 1 M A R E O E L A M O A R T E A L O I S T I T H E E L M A R E

1 4 1 1 A L A A E U A L l l l P E T R O B A R E S

1 5 0 4 - 1 5 4 6

1

I S T O R I A M U N T E N I E I

D E L A R A D U A L I V - L E A P A N A L A M O A R T E A L U 1 R A D U P A I S I E

1 4 9 4 - 1 5 4 9

1 . D W I N D L E E V L A V I O A S E A L E L U I R A D U A L I V - l e a

S I N E A G O E B A S A R A B

A m v s á z u t c u m , i n - U n a r m " s t r A l u c i t e i d a M n i i a l u i S t e f a n

c e M a r e i n - M o l d o v a , M u n t e n i a p i e r d e a p r o a p e d e s g v A r § i t s i t u -

a t i a e i d e o s e b i t ä , § i i n t r 6 c u t o t u l i n c u r e n t u l i s t o r i e i m o l d o v e n e .

S t e f a n c e M a r e e s t e a c e l a c a r e d e t e r m i n 6 s o a r t a e i d i r e c t s a u

i n d i r e c t . A O e l p r i c i u n e § t e s c o a t e r e a l u i V l a d T e p e d i n s c a u n u l

m u n t e a n , s i n g t r r n l d o m n c e a r f i m e r i t a t s á s t e e § i e l a l 5 t u r e a c u

e r o u l M o l d o v e i . L a i o t B a s a r a b c e l p u s t o t d e S t e f a n i n l o c u l

o m u l u i T u r c i l o r , R a d u c e l F r u m o s , d u p á c e t r e c e l a O t o m a n i ,

p A r A s i n d p e a c e l c e - i ( M u s e c o r o a n a , e s t e a l u n g a t d e S t e f a n ,

d u p à r e s p i n g e r e a c e l e i d e a d o u a

ä v ä I i r i t u r c e § t i ,

§ i i n l o c i l i t

c u V l a d T e p e § c a r e s e u r e a ' i n c h i p t r e c A t o r p e t r o n u l c e - 1 o c u -

p a s e o d a t l c u a t a a s t f a l u c i r e . D u p à i n t r o n a r e a i n M u n t e n i a

t o t p r i n s p r i j i n u l l u i S t e f a n a n e p o t u l u i l u i L a i o t , T e p e l u § , a c e s t a

t r e c A n d § i e l i n p a r t e a T u r c i l o r e s t e b i i t u t d e S t e f a n § i a l u n g a t

d i n M u n t e n i a i n 1 4 8 1 , d o m n u l M o l d o v e i p u n a n d i n l o c u - i p e

V l a d G ä l u g 6 r u l c a r e . § i e l t r A d 6 p e S t e f a n , a j u t A n d T u r c i l o r l a

m a r e a C h i l i e i , 1 4 8 4 . I n z a d a r d e c i s e s i l e a S t e f a n c e l M a r e s A

 

Page 161: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 161/293

I S T O R I A M I I N T E N I R I

1 6 5

t r a g a M u n t e n i a I n s f e r a i n t e r e s e l o r s a l e . D o m n i i a s t e p t a u n u m a i

s a f i e p u s i d e e l I n s c a u n u l a c e l e i t a r i , s p r e a t r e c e ' M e t a l a T u r c i ,

a c a r o r p u t e r e c r e s t e a p e f i e c e z i , c u c a t M o l d o v a , p a r a s i t a

d e t o t i , s l a b i a I n a e i i m p o t r i v i r e .

M u n t e n i a u r m a c l i n e f a t a l a a c a d e r e i t o t m a i a d a n c i s u b

s t a p a n i r e a t u r c e a s c a , I n c a r e i n c a p u s e a c u m a d e a t a t a t i m p .

S t c r a n c e M a r e s e s a l e i n z a d a r s ' a o o p r i a s c a ; s ä - s i f e e l d i n e a

s c u t d e a p a r a r e c o n t r a p a g a n u l u i . E a a d a o g e . 4 n u m a i g r e u t a -

t e a p o z i I i e i l u i , u n i n d i n t o t d e a u n a a n n a t e l e s a l e c u a c e l e a l e

n e c r e d i n c i o s i l o r c o n t r a M o l d o v e i c a r e I n c a v e g h i e . S e p a r e a c a

M u n t e n i a e r a o b o s i t a d e i m p o t r i v i r e

i d o r i a s ' a s e o d i h n i a s c a ,

s i d e a c e e a s e d a d e a i n p a r t e a c e l u i m a i t a r e , u n d e p u t e . 4 s p e c k

c h i a r d a c a a r m a i f i l u p t a t , c a s t i g s i n u j e r t f e . I n c u r a n d _ e r a

i n s á s a - i f i e f a c u t p e v o i e . S t e f a n c o b o r a n d u - s e I n g r o a p a , n u

m a i f u n i m e n i c a r e s a c e r c e a o i m p i e d e c à d e a - s i a s t e r n e c a p u l

l a p i c i o a r e l e T u r c i l o r , i a c e a s t a s e s i i n t a m p l a I n c h i p u l c e l m a i

d e p l i n s u b d o m n i i l e p e c a r e a v e m s a l e c e r c e t a m , a n u m e a c c l e

a l e l u i R a d u a l I V - l e a s i N e a g o e B a s a r a b , c a r e p e e a t s u n t d e

h a r n i c e i n s p r i j i n i r e a b i s e r i c e i , p e a t a t s u n t d e b i c i s n i c e I n p r i -

v i n t a p o l i t i c a .

R a d u a l 1 V - l e a e e l M a r e , 1 4 9 1 - 1 5 0 7 , . a s a n u m i t d e b i s e -

p e n t r u c a r e e l e v i l m u l t à p l e c a r e , n u m e r i t a p r i n n i c i o

i n s u s i r e a c e s t s u p r a n u m e d e o s e b i t o r . R a n a l a 1 5 0 4 e l d o m n e s t e

p a r a l e l c u S t e f a n c e M a r e , a p o i d e l a m o a r t e a a c e s t u i a , c u f i u l

s a u B o g d a n p a n a l a 1 5 0 7 , c a n d e l i n s u s i t r e c e d i n a c e a s t a l u m e 1 .

C A a c e s t R a d u a l I V - l e a e r a f i u l l u i V l a d C a l u g a r u l , a c e a s t a

s e v e d e d i n u n d o c u m e n t d i n 1 6 M a r t i e 1 4 9 4 i n c a r e V l a d

v o r b e s t e d e f i i l u i : R a d u

i M i r c e a ; a p o i R a d u a l I V - l e a ,

I n s c r i s o r i l e s a l e c a t r e B r a s o v c n i , s p u n e c a a t a t a v r e m e c a t a

f o s t i n v i a t a p a r i n t e l e m e u V l a d V o e v o d , a a v u t p a c e C u I n A l -

t i m e a s a d o m n u l c r a i u l m e u , l a r d u p a m o a r t e a p a r i n t e l u i m e u

V l a d V o e v o d D u m n e z e u s a l i e r t e , m ' a d a r u i t D u m n e z e u c u t i n u t u l

m e t ; T a r a R o m a n c e s c a " 2 .

A c e s t d o m n i t o r d i n f a m i l i a d r a c u l e a s c a t r a e s t e i n d e s t u l ä

a d e c a s u p u s c o r o a n e i u n g u r e s t i

i M a t i n p a c e d e T u r c i

s z d e S t e f a n c e M a r e , o c u p a t p e a t u r r i c i l u p t e l e s a l e c u P o l o n i i

V l a d C d l u g A r u l t a t u l J u l R a d u m o a r e i n 1 4 9 6 d u p i i c u m s p u n e L e t o p i -

s c f u l s d r b e s c i n N i c o l a e s c u , D o c . s l a c o - r o m . p . 5 s i i n s c r i p l i d z i d i r e i m A n . G l a v a -

c i o c u l : m u r i n d V l a d V o e v o d l a 6 9 0 4 ( 1 4 9 6 ) a i s p r f i v i t ' o f l u l s a l t R a d u V o e v o d " .

L e p A d a t u , V l a d V o d ä a l u g i i r u 1 I n C o n n . l i t . , X X X V I I , 1 9 0 3 , p . 6 2 3 . I n 1 5 0 7 n r t

a r f i p u t u t s p i t n e f i u l d e s p r e t a t A l s A u , m o r t I n 1 4 9 6 , , n o v i s s i r n e d e f u n c t e " . V e z i

m a i j o s , n o t a 3 .

B o g d a n , f . e . , D o c . f l R e g e s l e , p . 1 3 0 s i d o c . d i n 1 4 9 4 . F o a l a S o c . R o m a -

i d s m u l , 1 8 7 0 , p . 1 5 6 . V e z i s i u n a l t d o c . d i n 1 5 0 2 r e p r o d u s f n o t r a d u c e r ° d i n

1 6 9 2 d e N i c o l a e s c u , 1 .

c . , p a g . 9 .

Page 162: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 162/293

1 6 6 I B T O R I A R O M A N I L O R

s i C u i n e e r c A r i l e l u i d e a i n j g h e b à l i g a a n t i - t u r c e a s c A , c a r e i s t o -

v e s c u l t i m e l e p u t e r i a l e m a r e l u i d o m n .

D e § i n u m i t d e T u r c i , R a d u e s t e n e v o i t i n c u r A n d , p e n t r u

a - § i a s i g u r à d c m n i a d i n s p r e n o r d , a & A k a p e u r m e l e t a t A l u i

s A u § i a s e p u n e b i n e c u U n g u r i i c a r e , & A n d p A r i n t e l u i s A u a d g -

p o s t i r e I n T r a n s i l v a n i a , a v e a u i n p e r s o a n a a c e s t u i a u n m i j l o c

d e c o n s t r A n g e r e m i n u n a t c o n t r a l u i R a d u , p r i n t e a m a r e s t i t u i -

r e i l u i V l a d I n s c a u n u l m u n t e a n . I n t o a r c e r e a l u i R a d u c A t r e U n -

g u r i s e f A c i l i n d a t à d u p A i n t r o n a r e a l u i , i n t r u c A t l ' a m

v ' ä z u t

d i n a n u l 1 4 9 4 , c A s e d A d r e p t s u p u s u l r e g e l u i u n g u r e s c , § i I n

1 4 9 5 i z b u t e s t e p r i n j u r u i n t i d e s u p u n e r e § i r e c u n o a s t e r e a s u z e -

r a n i t A t e i m a g h i a r e , a f a c e p e r e g e l e V l a d i s l a v s ä o r d o n e t a t A l u i

s A u V l a d a i e s i d i n T r a n s i l v a n i a . A c e s t e r e l a t i i p r i e t i n o a s e a l e

l u i R a d u c u U n g u r i i , c a r e t i n O r a l a m o a r t e a l u i , s e v A d e s c

d i n t r a t a t u l i n c h e i a t d e e l c u S a s i i t r a n s i l v A n e n i , c a r e t r a t a t

I n t A r e s t e t o t o d a t A § i d o v a d a f i l i a t i u n e i l u i R a d u d i n V l a d

g A r u l , c e l f u g i t p e s t e m , u n t i . T r a t a t u l s u n A a s t f e l : N o i R a d u ,

p r i n n i l a l u i D u m n e z e u d o m n u l M u n t e n i e i r e c u n o a s t e m p r i n

a c e a s t A c a r t e a n o a s t r A , c A p r e d e c e s o r i i n o s t r i a u f o s t t o t d e a u n a

c r e d i n c i o s i s f i n t e i c o r o a n e s i c e l o r d e f e r i c i t A m e m o r i e r e g i , s i

c A l e - a u f A c u t t o t d e a u n a s l u j b e c r e d i n c i o a s e § i c A t a r a n o a s t r A

e s t e n u m a i o p a r t e a d o m n i e i U n g a r i e i . D e a c e e a v r o i m a n e

t i n e A p e u r m a p r e d e c e s o r i l o r n o s t r i d e f e r i c i t A m e m o r i e , s i m a i

a l e s a f o s t u l u i n o s t r u . p A r i n t e V l a d V o e v o d c e l u i m o r t c h i a r

a c u m d e c u r d n d , d o m n u l a c e s t e i d o m n i i t r a n s a l p i n e " 3 .

R a d u a r A t A n d , p e c A n d e r A d o m n , c A t a t u l s A u m u r i s e

d e c u r A n d , r e i e s A c A V l a d m u r i s e a f a r / d i n s c a u n u l m u n t e a n ,

a n u m e I n T r a n s i l v a n i a u n d e c A u t a s e a d A p o s t i r e d u p g d e t r o n a r e a

l u i d i n p a r t e a f i u l u i s A u .

F a p t u l c A R a d u v o r b e s t e , I n t r a t a t u l c u S a s i i , c a o a r e c a r e

p i e t a t e d e m e m o r i a t a t A l u i g m , d e § i 1 1 d e t r o n a s e , n u t r e b u e s A

. n e m i r e . T o t a s a v o m v e d e a m a i t A r z i n p e G h e o r g h e * t e f a n , d e

s i a l u n g i i p e V a s i l e L u p u d i n s c a u n , p o m e n i n d i n t r ' u n d o c u m e n t

c u d e s t u l r e s p e c t d e s p r e d c m n u l d e t r o n a t d e e l 4 , l a c a r e s ' a r

p u t e ä . a d A o g i § i a l t e e x e m p l e .

I n t o a r c e r e a l u i R a d u a l I V - l e a c e M a r e c A t r e U n g u r i ,

I n d r u m a t A I n c A d i n a n u l 1 4 9 4 , 5 i c a r e Î i g A s e s t e I n c u n u n a r e a

I n t r a t a t u l c u . S a s i i , a v u s e d e u i w a r e , i n g a t % d e o r d i n u l d a t d e

I E n g e l , G e s c h . d e r W a l a c h e i , p i 1 8 7 : N o s R a d u l D e i g r a t i a W a y w o d a

t r a n s a l p i n u s r e c o g n o v i m u s p e r

p r a e s e n t e s q u o d

p r e d e c e s s o r e s n o s t r i S a c r e

c o r o n a e d i v i s q u e r e g i b u s s e m p e r f i d e l e s f u e r u n t , f i d e l i a q u e s e r v i t i a u b i q u e l o c o r u m

s e m p e r e x h i b u r e r u n t e t q u o d e t i t m r e g n u m n o s t r u m e s t m c m b r u m r e g n i H u n -

g a r i a 2 . I g i t u r v o i u m u s n o s I m i t a n v e s t i g i a d i v o r u m p r e d e c e s s o r u m n o s t r o r u m ,

p r e t i p u e q u o n d a m g e n i t o r i s n o s t r i W l a d W o y w o d a e n o v i s s i m e d e f u n c l l h u i u s

r e g n i n o s t r i t r a n s a l p i n i d o m i n u s " . D a t a t r a t a t u l u i e s t e d a t a d e E n g e l e a 1 5 0 7

d e s i g u r g r e s i t , h a r m c a t V I ' d m u r i s e I n 1 9 9 6 , d u p h c u m r m v h z u t i n n o t a 1 .

f l r i s o v u l l u i G h . S t e f a n d i n 1 6 5 6 I n U r i c a r u l , 1 1 1 , p . 2 7 9 .

 

Page 163: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 163/293

I S T O E I A M U N T E N I E I

1 6 7

V l a d i s l a v t a t a l u i l u i R a d u d e a p a r a s i T r a n s i l v a n i a , i c u p r i n -

d e r e a d c m n i t o r u l u i M u n t e n i e i i n l e g a t u r i l e d e a l i a n t a i n c h e i a t e

i n t r e r e g i i U n g a r i e i § i P o l o n i e i i n a n i i 1 4 9 9 § i 1 5 0 7 , p r e c u m

m a r e a i n g r i j i r e d e s p r e c e e a c e a r t r e b u i f a c u t c u s c a u n u l m u n t e a n ,

a n d s e a f l a d e s p r e b o a l a c e a g r e a a l u i R a d u 6 . R a d u a l I V - l e a ,

t e m a n d u - s e d e u n n a r i l e p o l i t i c e i s a l e a n t i - t u r c e § t i , a t a s e s p r i -

j i n i n a m b e l e p u t e r i n o r d i c e c a r e p e a t u n c i p u t e a u p a n a l a u n

p u n c t s a i n d r a z n i a s c a a i n f r u n t a f u r i a m u z u l m a n a . I n a m a n -

d o t & a c e l e t r a t a t e s e p r e v e d e c a t e u n a r t i c o l i n c a r e s e s p u n e ,

c à d a a s ' a r i n t a m p l a c a T u r c i i s a n a v a l i a s c a i n V a l a h i a , a t u n c i

n o i l o a n A l b e r t ( r e g e l e P o l o n i e i ) c u n u m i t u l r e g e a l U n g a r i e i

m a r e l e d u c e a l L i t v a n i e i v o m t r e b u i s ä v e n i m i n a j u t o r v o e v o -

d u l u i e i 6 .

C U M s e f a c e d e r e g e l e U n g a r i e i s e u n i a c u a l P o l o n i e i s p r e

a a p a r a p e u n d o m n i t o r r o m a n , e i c a r e r e f u z a s e r a s p r i j i n u l l o r

l u i S t e f a n c e l M a r e , e s t e u § o r d e i n t e l e s . D i n n a i n t e a c a p u l u i l u i

R a d u , a d â n c p l e c a t s u b p i c i o a r e l e l o r , n ' a v e a u d e c e s e t e m e , h a

n i c i c h i a r a s e m a i c e r t à a l a n t i s u p u s s a f i e ; a c i § t i e a u c ä n ' a -

v e a u c l e a t s ä d o r i a s c a , p e n t r u a - 1 v e d e a t a v a l i n d u - s e i n p u l b e r e

i n n a i n t e a a m a n d o r o r a . D u l c e e s t e i n s a n u m a i r o d u l c e l o p r i t .

R a d u i n s a î i l u a s e i n z a d a r t o a t e m a s u r i l e s p r e

a s i g u r a

d o m n i a d i n p a r t e a T u r c i l o r ,

c a c i a l t d u § m a n m a i n e i m p a c a t ,

m n a r t e a , I l s u p r i n s e p e n e a . 5 t e p t a t e i n A p r i l i e 1 5 0 8 7 .

P e t i m p u l l u i R a d u a l I V - l e a , i s t o r i a M u n t e n i e i d e v i n e

i n t e r e s a n t a , n u p r i n i a p t e l e e i p o l i t i c e , p e c a r e l e - a m v a z u t

s u n t d e j o s n i c e f a t A c u U n g u r i i , p e a n d f a t a c u T u r c i i t r i b u t u l

d e s a n g e u r m à i n n a i n t e a f i i n c h i n a t , c i p r i n d e s v o l t a r e a u n o r

i m p r e j u r a r i p r i v i t o a r e l a v i a t a b i s e r i c e a s c a .

A n u m e p a t r i a r h u l N i f o n a l C o n s t a n t i n o p o l e i f u s e s e d e s t i -

t u i t d e T u r c i , f i i u d c ä , d u p ä c u m r a p o r t a n i § t e a n a l e c h i a r a l e

p a t r i a r h i e i , s ' a r f i d a t f a r a d r e p t c a r u d a i m o § t e n i t o r u l p r e -

d e c e s o r u l u i s ' a u , p a t r i a r h u l S i m i o n , c a r e b a s a s e m u l t e a v e r i ,

i n t a r i n d a c e a s t a i n r u d i r e a l u i p r i n j u r a m â n t u l a t r e i m a r t o r i

. f a l § i , u n e l t i r e c a r e , f i i n d d e s c o p e r i t a d e a u t o r i t a t i l e t u r c e § t i , a d u -

s e s e m a z i l i r e a l u i N i f o n 8 . R a d u , c a r e p o a t e p e t r e c u s e c h i a r i n

C c i n s t a n t i n o p o l e

i a v u s e p r i l e j u l a c u n o a § t e p e r s o n a l p e N i f o n ,

v a z a n d u - 1 I n n e n o r o c i r e , s e h o t a r i s a - i v i e i n t e a j u t o r c u t o a t a

h u l a a r u n c a t a p e e l d i n p a r t e a T u r c i l o r , c a r e i a l u m e a c r e t i n a ,

. t o c m a i d i n p r i c i n a p a r t e i d e u n d e - i v e n i à i n v i n u i r e a , n u - i d a d e i t

c r e z a r e ,

i s o c o t i a p e N i f o n d e m a r t i r

i d e s f â n t . R a d u V o c l a

R e g e l e . V l a d i s l a v c A t r e S a s i , 1 2 M a r t i e 1 5 0 8 , H u r m . , D o c . , X V , p . 1 8 0 .

D o g h l e l , C o d e x d i p l . , I , p . 9 9 , a n n o 1 4 9 9 , A p r . 1 4 .

3 M A I 1 5 0 8 , H u r m . , D o c . X V , p . 1 8 2 , V i c . d I s l a v s e r i e : F i d e l l s n o s -

t e r , m p g n i f i c u s s p e c t a b h i t R c d u W u y v o d a n o s t e r t r a n s a l p i n u s m o r t u u s e s t .

E x t r a c t d i n a i n d u r i I m p e r i l o r i e n t a l i s l i b r i V I I I P a r i s i i s 1 7 1 1 , r e p r o d u s

I n M a q . I s l . I V p . 3 7 3 .

Page 164: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 164/293

c a r e e r A d e c u r A n d n u m i t d o m n d e T u r c i i p r i n u r m a r e I n b u n e

r e l a t i i c u d â n i i , c e r i l p e N i f o n d i n s u r g u n d e l a A d r i a n o p o l e

l a e l I n t a r A , c e e a c e s u l t a n u l I i i n v o i .

N i f o n e r A G r e c ,

i I á r ä I n d o i a l A c A e l y e n I n t a r A i n s o t i t

d e c A l u g A r i g r e c i . A c e s t i a I n c e p u s e r A

d e s c h i d e c a l e a c A t r e

r o m A n e i l i a d e p e t i m p u l c e l o r t u t : A i d o m n i a i M u n t e n i e i

c a r e s t A t u s e r A I n c e l e m a i b u n e r e l a t i i c u b i s e r i c a d i n C o n s t a n -

t i n o p o l e , s i c a r e a d u s e s e r A M o l d o v a a s e p l e c A a c e l e i p a t r i a r h i i

o d a t A c u s u i r e a l u i A l e x a n d r u c e B u n p e t r o n u l a c e s t e i t A r i .

A d A p o s t i r e a l u i N i f o n c u m a r e a l u i v a z A d e p a t r i a r h s i d e

m a r t i r a l p A g A n i l o r , I n M u n t e n i a , u n d e i n c u r A n d s e u r c A I n

s c a u n u l m i t r o p o l i t a n , d A d a u n n o u a v A n t 1 n r i u r i r e i b i s e r i c e i

a c l e r u l u i g r e c e s c i n a c e a s t A t a T A 9 .

N i f o n , c u m v e n i n M u n t e n i a a d u n A p e t o t i e g u m e n i i

p e t o t c l e r u l l a u n s o b o r , i n c a r e h i r o t o n i s i d o i e p i s c o p i , r A n d u i n -

d u - l e e p a r h i i d e o s e b i t e .

P a t r i a r h u l a b u z A n d I n s A d e a l u i p u t e r e c A u t A s à 1 n c a l c e

p e a c e a a d o m n u l u i c a r e n i c i o d a t A n ' a f o s t s u p u s , I n t ä r i l e r o m A n e

a u t o r i t A t e i s p i r i t u a l e . I n n A l t a r e a f o s t u l u i p a t r i a r h p e s t e a t o t

p u t e r e a d o m n e a s c A t r e b u i s ' A d i s p l a c A i n c u r A n d l u i R a d u .

N e i n t e l e g e r e a i n t r e e l s i m i t r o p o l i t u l N i f o n s e i v i c u u r m A -

t o a r e a 1 m p r e j u r a r e : R a d u V o d A a v e A o s o r A p e c a r e v o i A s ' o

m A r i t e d u p 6 u n b o i e r d e l a c u r t e a l u i , n u m i t B o g d a n , c a r e s e

v e d e s u b s e m n a t I n t r a t a t u l l u i R a d u c u S a i i , c a s u p r e m u s

c a n c e l a r i u s e t s e c r e t a r i u s " , c e c a c e p e r o m A n e s t e 1 n s a m n A c A

e r A b o i e r u l c e l m a i d e f r u n t e a l d o m n u l u i p l o g o f A t u l l u i c e m a r e .

B o g d a n I n s A f i i n d i n s u r a t , R a d u % e a s A s e r o s t i a s c A d e s p A r -

t e n i a f a r e B o g d a n s i s o t i a l u i , d u p g c A t s e p a r e f A r A n i c i u n m o t i v ,

d A d a d u p ä a c e e a p e s o r a s a d u p A f a v o r i t u l s à u . N i f o n s e i n f u r i e

p e n t r u a c e a s t A f a p t 6 n e l e g i u i t A , s i e l c a r e n u g A s i s e c A e r A l u c r u

a s & d e n e d r e p t

I n s u s i a v e r e a p a t r i a r h u l u i S i m i o n , m u s t ' A

c u m p l i t p e s o r a l u i R a d u p e n t r u c A l u a s e p e b A r b a t u l a l t e i a ,

c h i a r p e R a d u 1 1 - d o j e n i i n f a t a , r e f u z A n d s ' A r e c u n o a s c A t A r i a

n o u e i c A s A t o r i i .

R o m A n i i c a r e a v u s e s e r A I n t o t d e a u n a a s e z A m A n t u l d e s -

p A r t e n i e i ,

i a b u z a s e r A d e e l d u p A p l a c , I n c o n t r a s e x u l u i s l a b ,

g A s i r A I n d r A z n e t i n e p o t r i v i t a c e s t a m e s t e c a l l u i N i f o n I n d e p r i n -

d e r i l e t A r e i . R a d u d e c i I i s p u s e a e l n u m a i p o a t e s t a I n M u n t e n i a ,

i n t r u c A t d i s t r i a o b i c e i u r i l e e i , I i o f e r i o p e n s i e p e t o a t A v i a t a

l u i , r u g A s A s e d e p A r t e z e , s p u n A n d u - i c A I n c e c a c e p r i v e s t e

c A s A t o r i a l u i B o g d a n , e a a p r i m i t b i n e c u v A n t a r e a d e l a a l t i

p r e a s f i n t i t i a r h i e r e i " 1 0 .

M a l s u s V o l . I I I c a p I t o l u l B i s e r l e a . M a g n i f i e s p a t r . N t I o n t u A r h . i s t .

I , 2 , p . 1 3 7 . V a l § I A n o n i m u l r o r n d n e s c i n M a g . 1 s t .

I V p . 2 3 4 .

l M a g . i s t .

I V , p . 2 3 9 .

1 8 8

I B T O R I A R O M A N I L O R

 

Page 165: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 165/293

I S T O R I A I N U N T E N I S I

1 6 9

N i f o n s e d u s e i n m u n t e l e A t o s , u n d e m u r i p u t i n t i m p d u p a

a c e e a , I n 1 5 0 8 n . C u m o a r t e a a c e s t u i s f a n t n u s e s f a r § e § t e

f u g i n f l u e n t a l u i a s u p r a M u n t e n i e i , § i o a s e l e - s a l e ' t r e b u i a u s a

a i b a a s u p r a a c e l e i t a d u n a m u l t m a i m a r e d e c u m a v u s e v i a

s a f i i n t a .

D u p a N i f o n s t a p e - s c a u n u l m i t r o p o l i e i d i n - B u c u r e § t i u n

c a l u g a r s a r b , n e a m c u r e g e l e S a r b i e i , a n u m e M a x i m , p e c a r e 1 1

v o m v e d e a m i j l o c i n d o p a c e i n t r e R a d u a l I V - l e a § i B o g d a n ,

d o m n u l M o l d o v e i 1 2 .

M i h n e a e e l R a u , 1 5 0 7 - 1 5 1 0 . - - S a c e r c e t a r n i n t a i c i n e

e r a a c e s t n o u d o m n i t o r ? O i n s e m n a r e d i n 1 0 N o e m v r i e 1 5 0 8

d e p e o L i t u r g h i e s l a v o n a . ' z i c e c a s ' a s a v a r § i t a c e a s t a c a r t e d i n

p o r u n c a l u i M i h n e a , m a r e l e V o e v o d a t o a t a T a r a R o m a n e a s c a

§ i a p a r t i l o r d e p e s t e D u n a r e , f i u l m a r e l u i V l a d V o e v o d 1 2 . C a

a c e s t V l a d e r a V l a d D r a c u l n e - o s p u n e o s c r i s o a r e d i n 2 1 I u l i e

1 5 0 8 a r e g e l u i V l a d i s l a v a l U n g a r i e i c a t r e S i g i s m u n d a l P o l o n i e i ,

I n c a r e I i s p u n e , c a T u r c i i a u i m p u s d o m n i n T a r a R o m a n e a s c a

p e ; , u n f i u a l r a p o s a t u l u i D r a c u l a n u m i t M i h n e a 1 4 . S e § t i e

I r m a c a i z v o a r e l e u n g u r e § t i n u m i a u D r a c u l a § i p e V l a d D r a c u l

§ i p e V l a d T e p e , § i e v o r b a a c u m a c a r e d i n d o i e s t e t a t a l l u i

M i h n e a . N o i c r e d e m , c a t a t a l l u i M i h n e a t r e b u e s a f i e V l a d T e p e §

§ i n u t a t ä l a c e s t u i a V l a d D r a c u l , d e o a r e c e , i n u n d o c u m e n t d i n

1 N o c m v r i e 1 5 0 8 , M i h n e a , d u p a c e r e p e t a t i t u l a t u r a l u i d e f i u l

l u i V l a d , m a r e l e V o e v o d , a d a o g a m a i j o s , c a a m v a z u t § i

c a r t e a u n c h i u l u i d o m n i e i m e l e V l a d V o e v o d C a l u g a r u l . E s t e

t u n a c u n o s c u t c a a c e s t C a l u g a r u l e r a f r a t e l e l u i V a l d T e p e § 1 6

A c e s t M i h n e a V o i l a d i n f a m i l i a D r a c u l e a s c a v i n e I n t r o n u l

M u n t e n i e i , c u a j u t o r t u r c e s c , i n c o n t r a a l t u i p r e t e n d e n t d i n

B a s a r a b e a s c a , f i u l l u i T e p e l u § s a u B a s a r a b c e l

M a r , s u s t i n u t d e U n g u r i , § i a i c i l u p t a i n t r e r e p r e z e n t a n t i i

c e l o r d o t & f a m i i i i d e v i n e i n t e r e s a n t a , f i i n d c a s e i n t r u p e a z a d e

° d a t a i n d o i c o m p e l i t o r i , c a r e r a v n e s c t r o n u l , u n u l s p r i j i n i t d e

T u r c i § i c e l a l t d e U n g u r i . C a t e v a d o c u m e n t e i n s e m n a t e l a m u -

r e s c i i n p r e j u r a r i l e : A O m a i I n t a i u n o r d i n a l l u i V l a d i s l a v , r e g e l e

U n g a k i e i , c a t r e E m e r i k C z o b o r , V o e v o d u l T r a n s i l v a n i e i , z i c e

c a a f l A n d r e g e l e c ' a m u r i t R a d u , V o e v o d u l V a l a h i e i , § i c a b o i e -

r i i § i t o a t a t a r a T r a n s a l p i n a , f i i n d i n m a r e c r e d i n t a c a t r e n o i ,

1 1 B l o g r a f i a l u i N i f o n i n A r h . i s t . , I 2 p . 1 4 0 .

1 2 V i a t a m i t r o p . M a X i M , l b i d e m , I I p . 6 5 . U r e c h e L e t o p . , I , p . 1 4 8 I I

n u m e s t e : M a x i m l a n .

1 8 O d o b e s c u , i n R e v . R o m t h u l , I , p . 8 1 9 ; r e p r o d u s i t p r e f a t a i n t r e a g i l i n

r o m t i n c a s e d v e c h e , 1 5 0 8 - 1 8 3 0 , d e I . B l c u u

i N e r v a H o d o s I p . 6 - 7 .

D o b r o g l a c e a P d a o s A d e R a d u a l . 1 1 - l e a

I s t A p A n i t i l d e A l I r c e a ( m a l s u s v o l .

I I I

p . 6 3 s i 8 8 ) , n u f u s e s e t r a i t p l e r d u t A .

1 1 H u r m . , D o c . , I I , 2 , p . 5 7 4 .

1 4 N l c o l a e s c u , D o c . s t a u o - r o m a n e , p . 1 2 , s i 2 5 1 . ( V e z 1 m a l s u s , p . 1 3 ) .

Page 166: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 166/293

1 7 0 i S T O R T A

a r d o n i s a a l e a g A d e v o e v o d p e u n f i u a l l u i T e p e 1 u , p o r u n c i n d

l u i C z o b o r s A m e a r g A I n a p A r a r e a l o r d e V o e v o d u l c e T u r c i i a r

v o l s 5 l e i m p u n A 1 6 C i n e e r a V o e v o d u l i m p u s d e T u r c i , n e s p u n e

s c r i s o a r e a r e g e l u i V l a d i s l a v , a d u s 6 m a i s u s . D i n e a a f l A m , c A

I n t r u . c a t I n a c e s t e z i l e V o e v o d u l d i n ' r a f f l e T r a n s a l p i n e s a n

d e p e s t e m u n t i , s c h i m b a s e v i a t a c u m o a r t e a ,

i I n t r u c a t t o t i

b o i e r i i , d u p A p i l d a i n n a i n t a 0 l o r I o n , n e e r a u p l e c a t i § i c r e d i n c i o 0

0 n u v o i a u s a s u f e r e v r e u n v o e v o d I n m i j l o c u l l o r , d e c a t c a r e

a r f i a l e s c u c o n s i m t i m a n t u l n o s t r u , a c e i b o i e r i a u f o s t I n g r o z i t i ,

a n d a u v A z u t c a T u r c i i y i n d e o d a t A c u u n f i u a l r A p o s a t u l u i

D r a c u l a , n u m i t M i h n e a , p e c a r e a u f o s t n e v o i t i a - 1 p r i m i 0 a i s e

s u p u n e . N o i a v e a m I n T r a n s i l v a n i a p r e g A t i t A o o § t i r e a n o a s t r A ,

0 n u v o i a m c u n i c i u n p r e t a i n g A d u l u n a s t f e l d e v o e v o d a c o l o ;

d a r e l I n c e p a s A s e r o a g e d e n o i c u s t A r u i n t A , o f e r i n d u - n e I n t a i n A

a f a v o r i z a p e C r e § t i n i , d e

i e s t e s c h i s m a t i c , n u m a i s A n u - 1 s c o a -

t e m d i n d o m n i e . A p o i n o i n e t e m e m c a , I n c a z u l c a n d a m a l u n g a

p e n u m i t u l v o e v o d , T u r c i i s A n u v r e e a - 1 * A A 1 7 .

D i n c e s t e d o u à a c t e a u t e n t i c e 0 m a i p r e s u s d e o r i c e

a f l A r n d e c i c A u n B a s a r a b , f i u l l u i T e p e l u § , e r a s p r i j i -

n i t d e U n g u r i I n c o n t r a u n u i p r e t e n d e n t d r A c u l e s c , s u s t i n u t d e

T u r c i , c a r e 0 p u n e m a n a p e c o r o a n A

i c a u t A a p o i a s e I m b u n a

C u U n g u r i i , s p r e a n u - 0 p r i m e j d u l d o m n i a d i n p a r t e a l o r . D e

a c e e a

i g A s i m o s c r i s o a r e a l u i M i h n e a c A t r e B r a § o v e n i , I n c a r e

e l l e a d u c e a m i n t e d e s p r e v r e m e a c a n d m ' a m f o s t M a t i n t r e v o i

0 a m l o c u i t i t r a i t c u p A r i n t i i m e i , p r e c u m § t i u e e i - c e s u n t m a i

b A t r a n i h a r e v o i , p a n A c e a d a t D u m n e z e u d e m ' a m f A c u t d o m n

a l 1 1 1 . 6 R o m A n e § t i . M i h n e a a p o i s e P l u e § t e c A a f o s t f i r i t i s i t

d e t o t i v e c i n i i d e p r i n p r e j u r , i a r n u m a i d e l a S a 0 n u i - a v e n i t

n i c i o v o r b A p r i e t e n e a s c r ; h a m a i m u l t M e g , s e p l a n g e c A .

B r a § o v e n i i a r a d A p o s t i l a e i p e c e i c e s u n t v r A j m a 0 i

i n e p r i e -

t e n i i n o § t r i i . R e i e s A d i n a c e a s t A s c r i s o a r e , c A M i h n e a t r A i s e I n

v r e m u r i m a i d e m u l t I n A r d e a l , p e c a n d t a t A l s 5 u , V l a d T e p e ,

s e a d a p o s t i s e a c o l o ( I n a i n t e d e 1 4 7 6 ) 1 8 d e c i c u m a i b i n e d e 3 0 d e

a n i I n u r m a . D e a c e e a

i s p u n e e l , a b A t r ' a n i i f 0 m a i p o t a m i n t i

f a p t u l . S e v e d e a p o i c l r e l a t i i l e l u i M i h n e a c u B r a § o v e n i i n u

e r a u d i n c e l e m a i b u n e , i e l e s e I m b u n A t A t i r A n u m a i c a t m a i

t a r z i u , c a n d v e d e m p e M i h n e a p o f t i n d p e B r a § o v e n i s A v i e s 5

c u m p e r e c e a r à & L A v r e a u d i n d e p o z i t e l e d e l a C â m p u l u n g

1 6 H u r m . , D o c , . I I , 2 , p . 5 7 3 ; q u e n d a m M u m W a y w o d a e C h y p e l l e s .

S u b a c e s t n u m e n k i o d a t A U n g u r i i n u a u I n s t m n a t p e T e p e § c u m v r e a d .

I . B o g d a n

( V l a d r e p e $ , p . 6 9 - 7 2 ) .

L I H u r m u z k i , c i t a t m a i s u s , I n n o t a 1 4 .

V i e d T e p e s t r A i s e I n T r a n s i l v a n i a p e l a 1 4 7 5 - 1 4 7 6 d u p l l c e s c A p a s e

d i n I n c h i s o a r e . M a i s u s , p . 8 0 .

A m b e l e s c r i s o r i a l e W I M i h n e a , I n B o g d a n , D o c . p i R e g . , p . 1 3 8 - 1 4 0 .

V e a l o a l t a I n H u r m . , D o c . , X V p . 1 8 3 .

 

Page 167: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 167/293

I S T O R T A . M I I N T R N I K I

1 7 1

C e i n t e l e s i n s a s a a i b à c u v i u t e l e d e § i e s t e s c h i s m a t i c d i n

s c r i s o a r e a r e g e l u i U n g a r i e i c a t r e a c e l a l P o l o n i e i ? C u t o a t e c a

t e r m i n u l d e s c h i s m a t i c , i n i z v o a r e l e u n g u r e § t i , i n s a m n a d e o b i -

c e i u o r t o d o x , f a r a i n d o i a l a c a n u a c e s t a e s t e i n t e l e s u l c e t r e b u e

a l i p i t d e e l , i n d o c u m e n t u l d e c a r e e v o r b a ; c a c i n u p u t e a s a i

s e p a r a s t r a n i u r e g e l u i u n g u r e s c c a d o m n u l M u n t e n i e i s a l i e

o r t o d o x , d e o a r e c e t o t i d o m n i t o r i i a c e s t e i t a l i n u i m p a r t a § i s e r a

n i c i ° d a t a a l t ä r e l i g i e , . § i m a i a l e s n u f u s e s e r a c a t o l i c i , I n c a t s a

a p a r a o r t o d o x u l M i h n e a o e x c e p t i e I n § i r u l d o m n i t o r i l o r m u n t e n i .

C u v a n t u l s c h i s m a t i c § i a r e a l t i n t e l e s s u b p a n a l u i V l a d i s l a v . L u i

M i h n e a I i i e § i s e v e s t e a c a s e t u r c i s e , p r e c u m o f a c e , M a I n d o i a l a

c o b o r a t o r u l s a u , d e m a i t a r z i u M i h n e a T u r c i t u l

  1 5 7 7 - 1 5 8 3

1 5 8 5 - 1 5 9 1 ) ,

c a e l 1 § i v a f i d a t a r a t a r e a d e a t r e c e l a r e l i g i a

t u r c e a s c a , n u p r e a a r t r e b u i e a ' n e m i r e , d a d I l v e d e m , c u r a n d

d u p a c e v i n e i n t a r a , c a p e n t r u a f i r e c u n o s c u t d o m n d e U n g u r i ,

s e p o a t e p r e f a c e a t r e c e c u a c e e a § i u § u r i n t a l a b i s e r i c a r o m a n a ,

a § à c a u n c a l u g a r c a t o l i c c a r e s c r i e p e l a

1 7 6 1

o i s t o r i e a m a n a s -

t i r e i c a t o l i c e d i n T a r g o v i § t e , d u p a c e s p u n e d e s p r e M i h n e a , c a

a r f i u c i s p e m u l t i b o i e r i , a r a t a c a e l a l o s t c a t o l i c § i n o i s t a t e a m

p r e a b i n e i n a c e l e t i m p u r i 2 ° A n o n i m u l r o m f i n e s c a d a u g a c a

M i h n e a s e M e u s e p a p i s t a 2 1 . D e § i M i h n e a s e a r a t a a t a t d e

p l e c a t C a t o l i c i z m u l u i , p e n t r u a p l a c e a r e g e l u i u n u g r e s c , e l e r a

b a n u i t , c r i a r u m b l a s a i n t r o d u c a I n T a r a R o m a n e a s c a , o a r m a t a

d i n T u r c i a , c a § i l e g i l e § i r e l i g i a t u r c e a s c a , c u m s p u n e o s c r i -

s o a r e a l u i V l a d i s l a v , r e g e l e P o l o n i e i , c a t r e S i g i s m u n d a l U n g a -

r i e i , d i n 1 A u g u s t 1 5 0 8

2 2 . E s t e a b s o l u t i n d i f e r e n t p e n t r u l u t e -

l e g e r e a p o r n i r e i b o i e r i l o r i n c o n t r a l u i M i h n e a , d a c a a c e s t e i n v i -

n u i r i e r a u a d e v a r a t e s a u n u ; d e s t u l c a e l e e x i s t a u § i e r a u c r e -

z u t e ;

c a c i I n d e s v o l t a r e a e v e n e m e n t e l o r , n u n u m a i a d e v a r u l ,

c i § i e r o a r e a , c a l o m u i e a § i m i n c i u n a p o t s a d e v i e p r i c i n u i t o a r e d e

f a p t e . C u t o a t e a c e s t e a M i h n e a n u s e i n d e p a r t a s e c u t o t u l d e

b i s e r i c a o r t o d o x a , c a u t a n d s r i i m p a c e a s t f e l . § i c e r i n t e l e p r o t e -

g u i t o r u l u i u n g u r § i p e a c e l e a l e b o i e r i l o r s a i . B i n e i n t e l e s c a o

a s e m e n e a p o l i t i c a c u d o u à f e t e , m a i a l e s I n o a f a c e r e a § a d e s u b -

t i r e c a r e l i g i a , t r e b u i a s r i n e m u l t a i n i a s c a p e t o t i § i m a i a l e s p e

c e i d i n l a u n t r u , i n t r u c a t o r i c e c o n c e s i i s e f a c e a u C a t o l i c i l o r , n u

p u t e a u f i p r i v i t e d e O r t o d o x i , d e C a t c a r u p t e d i n d r e p t u r i l e l o r .

C r i M i h n e a s e i n g r i j a § i d e r e l i g i a O r e l , s e v e d e l a m u r i t d i n i m p r e -

j u r a r e a c a - e l s f a r § e § t e . , t i p a r i r e a L i t u r g h i e i s l a v o n e , a m i n t i t a

m a i s u s 2 8 .

D a r a c e a s t a a b a t e r e , m a c a r i n t r u c a t v a a l u i M i h n e a

V o e v o d , d e l a c r e d i n t a t a r e i , a f o s t n u m a i o p a r t e d i n p a c a t e l e ,

  A r h . j c t . , 1 , 2 , p . 4 7 .

t i

M a g . ¿ s i . , I V , p . 2 4 7 . S e t i í e ù M i l m e a V o ( 1 1 1 p a p i s t a . A t u n e l t i n e a u

U n g u r i i

l

S a 5 i i l e g e a p a p i s t i t p a s c i i .

e s

H u r m . , D o c . , H , 2 , p . 5 7 5 .

t a

M a l

S U

n o t a 1 3 .

Page 168: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 168/293

1 7 2

V I T O R I A R O Y A N I L O R

m u l t m a i g r e l e c e - i s e p u n e a u i n s a m g . C r o n i c a r i i i a n u m e a u t o r u l

b i o g r a f i e i p a t r i a r h u l u i N i f o n , d e s t u l d e b u n c u n o s c a t o r a l i n t a i n : .

p l a r i l o r c o n t i m p o r a n e I n u n t e n e , p e c a r e l e d e s c r i e , f a c e d i n M i h -

n e a V o e v o d u n u l d i n c e i m a i c r u z i t i r a n i . C u m a p u c a d o m n i a ,

z i c e e l , i n d a t g s e d e s b r a c a l u p u l d e p i e l e a c e a d e o a i e

a s t u p a

u r e c h i l e c a a s p i d a s i e a v a s i l i s c u l , i a r a r c u l

i n c o r d a

s g g e t i d e s a g e t a t s i s a b i a s i - o f u l g e r a i m a n a

i n t a r t a s p r e

r a n e .

i p r i n s e p e t o t i b o i e r i i c e i m a r i i a l e s i s i - i m u n c i c u m u l t e

m u n c i c u m p l i t e s i l e l u g t o a t g a v u t i a

i n e c i n s t i j u p a n e s e l e

f e t e l e l o r i n n a i n t e a o c h i l o r l o r . A d i u n o r a l e t a i e n a s u r i l e ,

i b u -

z e l e , p e a l t i i f i t i m e d ' s i p e a l t i i I i s p a n z u r a 2 4

N u a m d a c r e z a r e a c e s t o r c r i m e p u s e I n s a m a u n u i d o m -

n i t o r , s t i i n d c e u s o r s e i n c r u n t a p a n a c r o n i c a r i l o r p a t i m a s i

d a d i n s u s i M i h n e a n u l e - a r f i i n t g r i t i n p a r t e p r i n p i s a n i a c e

p u s s a i - o s a p e p e m o r m â n t u l l u i , I n c a i n n a i n t e d e a s e c o b o r i

i n e l . I n e a , M i h n e a p a r e a n e s p u n e , d e d i n c o l o d e m o a r t e , c u m :

A c o p e r i t d o m n i a m e u d e c i n s t e s i m u l t A s l m a r e

I n a p A r i n t e l u i s c a m ) c u s t r a s n i c u l s c h i p t r u I n m A n A

T o a t A - a m e a 1 . a r t i , d e m i n e , I n t r e m u r I m i s t a I n p i c i o a r e

S i s e t e m e a u d e - a l m e u n u m e p A n ' s i v e c i n e l e O t t

m o a r t e l u s e s e m , t a l h a r i i s i m l i s e a l m e u b i c i u ,

r i n e c u n p u t e r n i c l n m d n d , a c u m p e n e i d r e p t e g r e u p a l o

C A n d m A a r u n c A d i n s c a u n c e a g i n t A m u l t t n s e l A t o a r e .

C a r e p e T u r d s p r i j i n i t i t m A ' n d e p A r t A l a S A b l u 2

D a r a p o i m a c e l u l b o i e r i l o r e s t e c o n f i r m a t d e o s c r i s o a r e

a B r a s o v e n i l o r c a t r e S a b i e n i s i d e u n M i f f e i p a s t r a t l a S o f i a , i n

c a r e s e c e t e s t e n o t i t a c a s ' a s c r i s i n a n u l 7 0 1 7 c a n d a u c i s M i h -

n e a V o e v o d p e b o i e r i i m u n t e n i

C a r e f u s e s e r a i n s a m o t i v e l e a c e s t e i a s p r i m i a l u i M i h n e a

T o t b i o g r a f i a p a t r i a r h u l u i N i f o n v a r g s p u n d e l a a c e a s t g f l a r e -

b a r e . E a i n c e p e a p o v e s t i i n t â m p l a r i l e a c e s t e i d o m n i i , p r i n a r a -

t a r e a , c a d u i : A m o a r t e a l u i R a d u , b o i e r i i n u s e p u t e a u i n v o i

p e c i n e v o r p u n e . d o m n ; c a u n i i z i c e a u s t i f i e c e s t a , i a r a l t i i c e l a ,

s i e r a g a l c e a v g i c e a r t g i n t r e d A n s i i d i n c a r e s p u s e s e v e d e c a

e r a u c e l p u t i n d o u g p a r t i d e c a r e s u s t i n e a u c a n d i d a t i i d e o s e b i t i

d i n c a r e a c e a c e s u s t i n e a p e M i h n e a i e l i n v i n g a t o a r e c u a j u t o r u l

T u r c i l o r , a p o i s p r i j i n i t a s i d e U n g u r i . S e v e d e i n s g c a i n d e o s e -

b i r e d e c e s e f a c e a a l t a d a t a , c ä n d b o i e r i i p a r t i d e i p r o t i v n i c e

i n c h i n a u s t e a g u l , i n d a t a c e s i m t i a u b a t a l i a p i e r d u t a , e i u r m a r g

  A r h . l s t . , L 2 , p . 1 4 0 .

R e p r o d u s A d e E n g e l , G e s c h i c h l e d e r W a l a c h e y , p . 1 9 3 . E a e s t e r e d a c t a t i l

l a t i n e s t e .

J a t A d o u A v e r s u i l :

P r a c d o n u m f u e r a m d o m i t o r , f u r u m q u e f l a g e l l u m

J u s t i t i a m f o r t i t e r r i g l d o e n s e c o l e u s .

  I o r g a , S t u d i t p i d o c . , I I I , p . X L I I I .

 

Page 169: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 169/293

I B T O R T A M U N 1 H I N I N 1

1 7 3

d e a s t a d a t a m a i d e p a r t e , . i d u p a i n t r o n a r e a l u i , a & m i a u ' p e

M i h n e a , c e c a c e a p r i g u l d o m n i t o r l e r a s p l a t l c u f o c

i C u s ä n g e .

C i n e e r a n I r i s a b o i e r i i n e m u l t u m i t i c u d o m n i a l u i M i h -

n e a ? A i c i b i o g r a f i a p a t r i a r h u l u i N i f o n d e v i n e c a d e ò s e b i r e i n t e -

r e s a n t a c a n d

n e

d e s t a i n u e § t e , c a .

e i s e

t i n e a u d e u n

n e a m , c a r e e r á m a i a l e s § i m a i t e m a t o r d e D u m n e z e u , c a r o r a

l e e r à n u m e l e d e m o § i i B a n o v e f i , a d e c a B d s d r d b e § i i ; p r e e i i - a

m u n c i t c u f e l u r i t e m u n c i ; p r e u n i i i - a § i o m o r ä t " . A c e a s t a p r i -

g o n i r e e r à i m b i n a t a c a u n a i m p o t r i v ä a c e l o r c e b a n u i a u d o m n i t o -

r u l u i s p r i j i n u l i n c u v i i n t a t C a t o l i c i l o r , d e o a r e c e a c e e a § i c r o n i c g

n e s p u n e c a p r e o t i l o r d e p r i n s a t e t u t u r o r l e - a t a i a t n a s u r i l e ,

s p r e b a t j o c u r a b i s e r i c e i , § i s e i s p i t i i § i s e s f a t u i ä s a a r d a p e t o t i

e g u m e n i i d e l a t o a t e m â n a s t i r i l e " 2 7 . A r a t a r e a , c u t o a t e e x a g e -

r a r i l e e i , t r e b u e s ä ( l i b a u n f o n d d e a d e v g r , d a c a n e g A n d i m l a

m u l t a m i r e a C a t o l i c i l o r c u d o m n i a l u i M i h n e a .

D a r s i l v e d e m a c u m a d e u n d e § i c e e r i a c e a s t a f a m i l i e a

B a n o v e t i l o r s a u B a s a r a b i l o r ? N u m e l e d e B a n o v a t , d i m i n u t i v

s l a v o n d i n b a n 2 8 n e I n d r e a p t a n u m a i d e c a t c a t r e b a n a t u l C r a i o -

v e i . A m a s a f a m i l i e m a i p o a r t a i n d o c u m e n t e § i c r o n i c a r i a l t e

d o u a n u m i r i , a c e e a d e f a m i l i a P d r v u l e a s c d , d e l a u n u l d i n m e m -

b r i i e i c e i m a i d e s e a m a , P a r v u l c e B a t e a n , b a n u l C r a i o v e i . A l

d o i l e a n u m e a l e i s e t r a g e d e l a o r a § u l I n c a r e e a t r a i à ,

i m e m -

b r i i e i e r a n c u n o s c u t i s u b n u m e l e d e b o i e r i i C r a i o v e § i i . L a t i m -

p u l c ä n d a m a j u n s , a c e § t i m e m b r i e r a u : B a r b u , b a n u l C r a i o v e i ,

P r e d a v o r n i c u l , P d r v u , m a r e v o r n i c , D a n c i u c o m i s , R a d u p o s - .

t e l n i c , N e a g o e p o s t e l n i c i D r d g h i c i , ' A r a t i t l u d e b o i e r i e c u n o s c u t .

C a m e m b r i i r i i p o s a t i , g g s i m a m i n t i t i i n u n d o c u m e n t d i n 1 5 0 1

p e B a r b u , V l a s c a n

i N e a g o e . A c e s t a d i n u r m i l e s t e a r á t a t d e a l t

d o c u m e n t d i n 1 5 8 8 c a t a t a c e l o r 7 f r a t i e n u m a r a t i m a i s u s , d e

a n d e u r m e a z a c ä B a r b u i V l a s c a n s a f i f o s t s a u b u n § i s t r a b u n

s a u u n c h i , f r u t i d e a i t a t a l u i , N e a g o e . M a r a d e a c e § t i n a i n t a § i

a i C r a i o v e § t i l o r d i n v r e m i l e l u i M i h n e a , d o c u m e n t u l d i n 1 5 8 8

m a i a m i n t e § t e § i d e r g p o s a t u l P a r v u , d i n v r e m e a a l t o r d o m n i

b a t r â n i 2 9 , n u s e § t i e p e c â n d , d a r I n o r i c e c a z I n c e p a t o r u l s a u

p e r s o n a j u l a c e l I n s e m n a t c a r e a d a t n u m e l e i n t r e g e i f a m i l i i . S e

v e d e , d i n a c e a s t a e n u m g r a r e a m e m b r i l o r I n v i a t a p e t i m p u l

l u i M i h n e a , a f a m i l i a P a r v u l e a s c a e x - A p u t e r n i c i n r a m u r a t a

 

i s t . , I , 2 p . 1 4 0 , e i t a t A , r e p r o d u s i t s i I n C r o n l e a a n o n t m d , I n M a g .

1 s t . , I V , p . 2 4 3 . C 5 p i t a n u l , I b i d e m , I , p . 1 1 2 . a r a t A p e p a r t i d u l b o l e r l l o r n c m u l -

t á m l f i c u c u v i n t e l e : B a r r a ' B a r b u C r a l o v e s c u l c u r u d e n f f l e b u

l c u a l t l t c e a t l i

d e b o i e r l " .

" H a s d e u , E l u m , m a g n u m , I I I , p . 2 4 6 5 . S e v a m t r A p o a t e c i n e v a d e u n

v o l u m d e 2 4 6 5 d e p a g i n i ; d a r H a s d e u . I n l o c d e a n u m o e r o t f t p a g l n i l e d i c t i o n a -

r u l u i s A u , t I p A r t t I n d o u l i c o l o a n e , n u m e r o t e a z i i c o l o n n e l e .

" A s u r a f a m i l i e l G r a i o v e s t i l o r 1 1 a m e m b r i l o r a m i n t i l l v e z ' d o c u m e n t e l e

s p r l j i n t t o a r e I n N i c o l a e s e u . D o c . s l a o o - r o m d n e ; r e z u m a t u l d e l a p a g . 3 2 5 s t d o c u -

m e n t e l e a d u s e I n s p r i j i n u l a c e s t u i r e z u m a t l a p . 1 0 , 3 9 , 6 1 , 2 3 8 , 2 3 9 f t 2 5 4 .

Page 170: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 170/293

1 7 4

1 8 T O R T A R O M i N I L O R

d e c i c u m a r e a u t o r i t a t e

i

i n r i u r i r e , n u n u m a i p e s t e O l t , d a r

§ i i n d e o b § t e , i n S t a t u l r n u n t e a n ; a p o i e a e r à a § e z a t A d i n y e c h i m e

I n b a n a t u l C r a i o v e i ,

( l a t i d p e s c a u n u l a c e s t u i t i n u t , V a s & a l

M u n t e n i e i M a r i , o s u c c e s i u n e d e b a n i d e C r a i o v a .

D a r d e u n d e l u a s e a c e a s t A f a m i l i e b A n e a s c A d i n O l t e n i a

n u r n e l e d e B A s i i r A b e § t i ? D a d l u á r n i n p r i v i r e f a p t u l c

l a 1 2 4 1

c r o n i c a r u l F a z e l - U l a h - R a i d a r a t A p e u n B a s a r a b c a b a n a l

O l t e n i e i i d a c à m a i t r a g e m a l A t u r e a § i . l o c u l d i n A n o n i m u l r o m A -

n e s c , c a r e v o r b e § t e d e i n c h i n a r e a B A s A r A b e § t i l o r , a d i d a b o i e -

r h n e i d e p e s t e O l t , c A t r e R a d u N e g r a 3 8 , a m f i d i s p u § i s á p r i m i m

i p o t e z a c A f a m i l i a B a n o v e t i l o r s e t r A g e à d i n v e c h i i B a s a r a b i ,

s t A p A n i t o r i a i O l t e n i e i i n c A d i n a i n t e d e d e s c A l e c a r e . C h i a r i n s A

d a d a r f i a § A , i n d l e g A t u r a d e i n r u d i r e f u t r e f a m i l i a C r a i o v e a s d

§ i c o b o r A t o r i i l u i D a n I , s e r u p s e s e c u t o t u l . D o v a d a c e a m a i

b u n à e s t e f a p t u l c A N e a g a , s o r a c e l o r 7 f r a t i C r a i o v e § t i , s e m A r i -

t a s e c u B a s a r a b c e T A n A r s a u T e p e l u § 8 1 C A s A t o r i a n ' a r f i p u t u t

a v e A l o c d a d . P A r v u l e § t i i a r f i f o s t r u d e c u N e a g o e B a s a r a b . D e

a c e e a n o i a m i n c l i n a a p r i m i p A r e r e a c A n u m e l e d e B A s A r A b e § t i

s e d A d h . f a m i l i e i B a n o v e t i l o r , n u d i n p r i c i n a o r i g i n e i l o r , c i d i n

p r i c i n a i n c u s c r i r e i a c e s t e i f a m i l i i c u B a s a r a b c e T A n A r . A p o i

I n d o c u m e n t e l e c e r c e t a t e p A n A a c u m , n u s e i n t A l n e § t e

n i c i c e a m a i u § o a r A m ' A t a r e , d . f a m i l i a P A r v u l e § t i l o r s ' a r t i n e i t

d e B a s a r a b i .

C u t o a t e a c e s t e a , n u m e l e d e B A s A r A b e § t i d a t a c e s t e i f a m i -

I i i s ' a r A s p A n d i t i n i n t r e b u i n t a r e a l u m e i , d e o a r e c e I l v e d e m

O s t r a § i d e t r a d i t i e . E l n u e s t e n u m a i o i m p o d o b i r e a a c e s t e i

f a m i l i i , f A c u t A d e b i o g r a f u l p a t r i a r h u l u i N i f o n , p e n t r u a o i n n A l t à

I n v a z A , c a u n a c e s p r i j i n e à p e d o m n u l i d e a l i z a t d e a c e l b i o g r a f ,

e v l a v i o s u l N e a g o e B a s a r a b . D o v a d A c A P A r v u l e § t i i e r a u i n d e o b -

§ t e c u n o s c u t i § i s u b n u m e l e d e B a s a r a b i n e - o d A i n t A i C r o n i c a

a n o n i m A , c A n d v o r b e § t e d e B A s A r A b e § t i c a b o i e r i m e d e p e s t e

O l t , s t r A m u t A n d , d e s i g u r p r i n u n a n a c r o n i s m , e x i s t e n t a a c e s t e i

n u m i r i p e t i m p u l l u i R a d u N e g r u ; a p o i o i n s c r i p t i e d i n 1 2 S e p t .

1 6 8 2 d e l a m A n A s t i r e a B i s t r i t a d i n T a r a R o m A n e a s c A , s p u n e

d e s p r e s p r i t a r u l C o n s t a n t i n , n e p o t u l l u i B r A n c o v a n u , c A s ' a r

Ar a g e d i n v e c h e a d u n g _ a C r a i o v e § t i l o r c a r e B e i s t i r l i b e i t i s e

c h i a m e r 3 2 .

F a m i l i a P A r v u l e a s c A s l u j i s e i n v r e m u r i m a i v e c h i e a d e s -

t u l A c r e d i n t à t u t u r o r d o m n i l o r M u n t e n i e i , M ' A d e o s e b i r e d e s t i r -

p e a d i n c a r e s A t r A g e a u , f i e e a d r A c u l e a s c A s a u b A s A r A b e a s c A .

A § A , p e t i m p u l l u i V l a d C à l u g à r u L d i n j i n i a . d r A c u l e a s c A , g h s h n

a l , M a l s u s , V o l . - I I , p . 1 9 6 s i 2 0 9 l V o l . - I I I , p . " 6 0 s i - 2 3 3 .

N i c o l a e s c u , D o c . s l a v o - r o m d n e , v e z i m a i s u s , p a g . 1 3 8 . n o t a P 2 0 .

R a p o r l u l l u l G r . T o c i l e s c u a s u p r a m a l m u l t o r m i l n A s t i r i d i n M u n t e n i a

I n A n a l e t e A r a d . R o m . , V I I I , 1 8 8 8 , p . 1 9 1 a s u p r a I n c u r s r i r e i f u i B R s a r a b c e l T i i n 5 r

c u C r a i o v e 5 t i i , v e z i m a l s u s .

p .

1 3 9 .

 

Page 171: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 171/293

' S T O R M ) L V N T E N I E I

1 7 6

I n d i v a n u l d o m n e s c i n r e p e t a t e r A n d u r i m e m b r i d i n m a r e a f a m i -

l i e o l t e a n g , p r e c u m p e B a r b u C r a i o v e s c u l , a r A t a t d e u n d o c u . -

m e n t d i n 2 0 A p r i l i e 1 4 9 6 c a B a r b u b a n u l , p e c a r e I l m a i a f l A m

I n d o c u m e n t e l e d i n 3 1 I u l i e 1 4 8 7 , 3 I u n i e 1 4 9 3 , 1 0 I u n i e 1 4 9 3

s i 1 6 M a r t i e 1 4 9 4 . I n a c e s t d i n u r m A d o c u m e n t i e a u p a r t e l a a

l u i i n t g r i r e , a f a r % d e B a r b u , M e g i f r a t i i l u i : P a r v u , D a n c i u

R a d u 3 3 . T o t a s à s e a f l à b a n i i B a r b u i P a r v u K r a l e v s k i i n d i v a n u l

l u i R a d u c e l M a r e 3 4 . S e i n t a l n e s c , n u e v o r b 5 , u n e o r i b o i e r i

C r a i o v e s t i r g s v a t i t i c o n t r a d o m n i e i . A s a c h i a r p e t i m p u l l u i

V l a d a l u g - d r u l , s u b c a r e a m v à z u t d e m a i m u l t e o r i p e b o i e r i i

C r a i o v e s t i i n t A r i n d h r i s o a v e l e d o m n u l u i , i n t a l n i m o a s e m e n e a

r g s v r ä t i r e , a r a t a t à d e u n d o c u m e n t c e v a p o s t e r i o r , d i n 2 9 D e c e m -

v r i e 1 5 2 3 , i n c a r e s e v o r b e s t e d e n i s t e m o s i i B A r b A t e s t i l i B r à -

p a r t e a B a r b u l u i b a n s i a f r a t e l u i s A u D r 5 g h i c i , p e c a r e

l e - a r f i p i e r d u t c u v i c l e n i e d e l a V l a d V o e v o d , i a r b o i e r u l j u p a n

V l a i c u C l u c e r u l l e - a a j u n s c u d r e a p t 5 i c r e d i n c i o a s 5 s l u j b A d e

l a V l a d V o e v o d " 3 5 . A c e a s t à e d s v r A t i r e i n s 6 p o a t e s 5 f i a v u t

p r i c i n i s p e c i a l e , n u c a r a c t e r u l u n e i i m p o t r i v i r i i n c o n t r a u n e i

d i n a s t i i d o m n i t o a r e i s p r i j i n i r e a a l t e i a , c u m p r i n d a s e a r 5 t a

f a p t e l e p e t i m p u l l u i M i h n e a c e R 5 u s i d e l a e l i n n a i n t e .

A v e m d e i g s p u n s I n a l a o u l t i m 5 . i n t r e b a r e .

C 5 r e i i m p r e j u r 6 r i o a r e s 5 f i e d a t o r i t ä a c e a s t à p l e c a r e a

b o i e r i m e i o l t e n e c A t r e c o b o r a t o r i i l u i D a n I ? Z i c e m a b o i e r i m i i

o l t e n e , c ä c i c u t o a t e c 6 P a r v u t e s t i i n u o c o n s t i t u i a u e i s i n g u r i ,

i n s ä e i , p r i n n u m k u l i v a z a l o r , t a r a u d u p 5 e i c e e a c e u n i i c r o -

u i c a r i n u m e s c s i c e a l a l t 5 c m - a d e b o i e r i " . N o i n u c r e d e m a s e

p u t e a g 5 s i d e o c a m d a t à a l t à e x p l i c a r e d e c a t i n i p o t e z a i m p A r -

t i r e i d o m n i e i T A r e i R o m 5 n e s t i i n t r e c e i d o i B a s a r a b i , T e p e l u s

L a i o t , p e t i m p u l s t g p a n i r e i c e l u i d i n t a i , u n i t 5 c u c g a t o r i a l u i

T e p e l u § c u P a r v u l e a s c a N e a g a .

D e a c e e a i v e q e m p e P a r v u l e s t i ( l a n d t o t s p r i j i n u l l o r

f i u l u i l u i T e p e l u s , p e c a r e I l r i d i c A i n c o n t r a l u i M i h n e a , l u a n d

i n a j u t o r p e U n g u r i i n c o n t r a T u r c i l o r c e a j u t a u c o b o r a t o r u l u i

l u i V l a d D r a c u l . D a r a m v A z u t c u m U n g u r i i , t e m a n d u - s e a n u

s u p s á r a p e T u r c i , p r i m e s c i n c h i n a r e a c e l e - o f k u s e M i h n e a V o d 5

r e c u n o s c d e d o m n a l M i i n t e n i e i . A t u n c i a c e s t a i n c e p a n d o

s t r a s n i c 6 r A z b u n a r e i n c o n t r a p a r t i d u l u i b r t s g r A b e s c , r e p r e z e n -

t a t p r i n b o i e r i i C r a i o v e s t i , s ' a u r i d i c a t o s a m A d e b o i e r i c u

B a n u l B a r b u C r a i o v e s c u l

i c u f r a t i i l u i i c u a l t n e a m a l l u i

a u p r i b e g i t i n T a r a T u r c e a s c 5 , c a r e W a n d j a l b I l a i m p A r a t u l

d e r A u t A t i l e c e l e f 5 c e a M i h n e a , l - a m a z i l i t s i a p u s i n l o e u l l u i

l a V e z i r e z u l t a t u l d o c u m e n t e l o r d i n d o m n i a l u i V l a d C i l i n g l i r u l , f f i c u t

d e d . A l . L i i p l i d a t u I n a r t i c o l u l s f i u V l a d C i l l u g l i r u l d i n C o n o . l i t . , X X X V I I 1 9 0 3 ,

p . 1 1 4 8 - 1 1 5 4 .

3 4 S b o r n i k , I X , p . 3 4 7 - 3 5 5 c i t a t d e C o n d u r a t u , p . 2 2 5 . C e l d o t b a n i t r e b u l e

b a l d e s t

u n u l f o s t 4 I s i t u I n M O .

" R e p r o d u s _ d e N i c o l a e s c u , D o c . o l a y o - r o m n , p . 2 3 8 .

Page 172: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 172/293

1 7 6

I t I A R O I O N 1 1 . 0 1 1

p e V l a d V o d á , f r a t e l e R a d u l u i V o d á "

M i h n e a s e a d á p o s t e s t e

i n T r a n s i l v a n i a . A i c i i n s á d u s m a n i i l u i d i n f a m i l i a b á s á r á b e a s c A ,

a n u m e D a n c i u , f i u l l u i T e p e l u s ,

i u n u l A l b u v i s t e r n i c u l , i n u n i r e

c u u n n o b i l s a r b , i n r u d i t p r i n c á s á t o r i e c u f a m i l i a b á s á r a b e a s c 5 ,

D i m i t r i e I a c s i h , I l u r m á r e s c i I l u c i d , d a r s i D a n c i u e s t e u c i s

d e o a m e n i i l u i M i h n e a 3 7 . O m o r u l s ' a p e t r e c u t i n c h i p c r u d , c u m

n u m a i v r e m i l e d e a t u n c i p u t e a u s 6 - 1 i n v o i a s c á . C A n d M i h n e a

s e i n t o r c e ä d e l a b i s e r i c á i n z i v a d e 1 2 M a r t e , d e c i i n p l i n 6 l u m i n á

e l f u a t a c a t d e I a c s i h s i d e f i u l l u i T e p e l u s , u c i s i c a p u l l u i t g i a t .

F i u l l u i M i h n e a , M i r c e a , c a r e v e n i ä t o c m a i l a b i s e r i c 6 s 6 i e e p e

t a t á l s á u a c a s á , i n d a t á a s k i t d e p e c a l s i a a l u n g a t p e D a n c i u ,

t á i n d u ' l I n d o u 5 , u c i g ä n d s i p e t o t i t o v a r á s i i l u i c u a j u t o r u l

S á b i e n i l o r c a r e a u i n c h i s p o r t i l e i i m p r e u n á c u m a g i s t r a t u l a u

s á r i t i n a j u t o r u l l u i M i r c e a . D i n a c e s t r a g e d s ' a u a l e s t r e i m o r t i :

M i h n e a , D a n c i u

i I a c s i h s i o m u l t i m e d e r á n i t i d i n t r e o r g s e n i .

M i h n e a d u s e s e C u e l i n M i t t p e f e m e i a l u i V o i c a s i p e c o p i i

s á i . D u p ä m o a r t e a s o t u l u i e i , e a e s t e l u a t á s u b p r o t e g u i r e a l u i

V l a d i s l a v c a r e p o r u n c e s t e c u s t r á s n i c i e S ä b i e n i l o r s ' o a p e r e s i

s ' o h i g r i j a s c á . V l a d V o d á c l á v o i e f e m e i l o r c e i n s o t i a u p e V o i c a ,

s á s e i n t o a r c á i n t a r á , i a r d o a m n a V o i c a m u l t á m e s t e S á b i e n i l o r

p e n t r u b u n a e i t r a t a r e 8 8 _ O n o t / b l ä n d à

i o m e n e a s e ä i n s / . 1 1 A -

t i c i a a c e s t u i t i m p c a r e a r a t á t o t a s ä d e l i m p e d e c a i a s t á z i , c e l e

d o u g f e t e a l e o m e n i r e i , c e a d e f i a r á s i c e a d u m n e z e c a s c g .

V l a d I V e e l ' T h a w ( V I i i d u t ) , 1 5 1 0 - 1 5 1 2 . -

B á s á r á b e s t i i ,

d e s i a l u n g a s e r á d i n d o m n i e p e M i h n e a , n u i z b u t i s e r á a p u n e i n

l o c u - i p e N e a g o e B a s a r a b , s i n g u r u l f i u a l l u i T e p e l u s , c e r ä m á -

s e s e d u p á m o a r t e a l u i D a n c i u : c á c i T u r c i i r a n d u i s e r á i n s c a u n u l

m u n t e a n p e u n u l V l á d u t , f r a t e l e l u i R a d u c e l M a r e s i d e c i f i u l

l u i V l a d V o d á C A l u g g r u l , d u p á c u m s e v e d e d i n i n s c r i p t i a d e p e

m o r m ä n t u l l u i r e p r o d u s 6 m a i j o s . M a i % d e C o n s t a n t i n C á p i -

t a n u l s i d e B i o g r a f i a p a t r i a r h u l u i N i f o n , c a r e , a r á t ä n d a c e a s t á

i n r u d i r e a l u i V l á d u t , a d a u g á c á e l f u i n t r o d u s i n d o m n i e d e

T u r c i , i n s u s i V l k l u t m á r t u r i s e s t e l u c r u l I n o s c r i s o a r e c á t r e

B r a s o v e n i , i n c a r e s p u n e c á , c u v o i a l u i D u m n e z e u s i d i n p o -

r u n c a c i n s t i t u l u i i m p á r a t , s u n t d o m n a l T ä r e i - R o m â n e s t i " 3 9 .

V l A d u t , p e n t r u a M A s p r i j i n u l p e c a r e N e a g o e B a s a r a b 1 - a r f i

8 4 . C o n s t . C 5 p i t a n u l I n M a g . i s t . , 1 , p . 1 1 2 .

t i 1 5 1 0 H t u l n . , D o c . , X V , p . 1 9 7 : D a n c h u l M i l q u o n d a m C y p e l l e s e t

A l b w y s t e r " . A l t A r e l a t i e a l u i S t e f a n , d i n G a l a l i i A r d e a l u l u i e l i t r e B i s t r i l e n i , 1 5

k t i r t i e 1 5 1 0 , l i n d e m , p . 1 9 9 . I s t o r i a m a n . c a l o l i c e d i n T a r g o v i s l e I n A r h . I s l . ,

I , 2

p . 4 7 . t h r o n . I t i c s i o - l u n i n o o l l a r d i n u m , L p . 4 3 , z i e e d e I a k s y h c A e l l R a s c l a -

p l u s " . P e n t r u a m t i r u n t i m i v e r l n o t a l u i N . I o r g a l a p . 2 0 0 a D o c . H u r m . . X V .

a . B o g d a n , D o c . s i l i r g e s l e , p . 1 4 4 . A r h . i s l . , I . 2 , p . 1 4 1 . C l p i t a n u l , t .

c . ,

m a l s u s , n o t a 3 6 . S c r i s o a r e a V o i c e l d i n 9 A u g u s t 1 5 1 1 , H u r m . , D o c . , X V , p a g .

2 1 2 b i 1 3 n g d u n . : D o c .

R e g D . 1 4 3 - 1 4 4 ]

E f i g 3 1 , G e s c h . d e r W a i f c h e f , P . 1 9 7

 

Page 173: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 173/293

p u t u t a f l à I n U n g u r i , s e g r A b e s t e a l e r e c u n o a s t e s u p r e m a t i a ;

a c i s e & e s t e o d i p l o m A 1 a t i n e a s c . 1 d i n 1 5 1 1 , I n c a r e V l l í d u t .

s p u n e c t n o i V l a d d i n m i l a l u i D u m n e z e u v o e v o d t r a n s a l p i n

r e c u n o a s t c m c t d o m n u l n o s t r u p r e a I n d u r n o r , V l a d i s l a v , e a u

m i l o s t i v i t a n e l n t ä r ì I n d o m n i a n o a s t r g p g r i n t e a s c . , 1 s i d e m o s -

t e n i r e 4 0 .

1 3 5 s 6 r A b e s t i i s u b a p A s a r e a i m p r e j u r A r i l o r s e f a c c A s e t r n p a c g

c u d o m n u l d i n f a m i l i a p r o t i v n i c 4 l o r , l e g A n d u - s e p r i n j u r A m a n t ,

; .

R a d u a l I V - l e a s i s o l f a l u i D e s p i n a

f A c u t I t n a i n t e a l u i M a h o m e d p a s a a l D u n A r e i , c a t A t e i s 6 n u .

f a c I v i c l e s u g

i s I s l u j a s c 6 c u d r e p t a t e d o m n u l a i n o s t r u V l a d " ,

t a r V l a d l a r A n d u l s à u c A ì 1 t v a f a c e n i c i u n r A u a c e l u i n e a m " 4 1 ,

m a r )

.

4 0 - -

;

,

7

o

.

P . 1

1 . 4 . ; e I l

. D o c . d i n 1 7 A u g . 1 5 1 1 . H u r m . , D o . , X V , p . 2 1 3 .

1 . B l o g r . p a t r . N i t o n , A r h . 1 s t . , 1 , 2 . p . 1 4 1 :

j u r l i m a n t I n a I n t e a l t d M e h m e t p a s a a l M i n a r a

S I A s e n e a m u l B A s f l r a b e $ t i l o r : D e v o m u m b l a n o l C u v i e l e ; u g s i d e n u v o m s l u , 1 1

D o m n u l u l n o s t r u V l a d u l u l - V o d a I n d r e p t a t e , a S p i a r a n e u m u l

I n u m e l e n o s t r u

d i n t e n c e a s t a t a r a d e v e d . . . V l a d - V o d a z i s e c a t r e M c l i m e t - p a p : D e v o t u f a c e e n

a c e s t u l n e a m v r e - u n

s a b i a t a s i t a l e c a p u l m e u c u m a r e r u § i n e s i

t s p l e r z l

n e a m u l m e u d I n t e a c e a s t a

A . . D . X o n o p o l . I s t o r t a R o m a n 1 o r . V o 1 . 1 V .

1 1

I S T O R I A M U N T E N I F . 1

1 7 7

,

, -

t i

t

[ B a s a r a b e s t i l . . . f i c u r i -

r l i u . .

t a r a .

Page 174: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 174/293

1 7 8

I S T O R I A R O M I N I L O R

a m b e l e j u r a m i n t e s e r s e p e a p a , c a t o a t e a c e l e f a g a d u i e l i c e

c a u t a s a a c o p e i e c u m a n t i a p r i e t e n i e i , i n v e c h i t e § i i n c l a r a i n i c e

d u § m a n i i . S e v e d e c a N e a g o e B a s a r a b , c a p u l B a s a r a b e § t i l o r

f u p a r a t l a V l a d u t , c u s a u f a r a d r e p t , c à u m b l a d u p a d o m n i e ,

c e e a c e i r n p i n s e p e d o m n l a g a n d u l d e a - 1 d a m o r t e i . N e a g o e

p r i n d e d e v e s t e l a t i m p , f u g e p e s t e D u n a r e , § i r e v e n i n d c u a j u -

t o r u l T u r c i l o r c a r i u r g i s i a u p e V l a d u t , d e c a n d s e i n c h i n a s e U n g u -

r i / o r , I l b a t e § i - 1 u c i d e . L u c r u l e s t e a r a t a t d e i n s c r i p t i a p u s a p e

m o r m â n t u l l u i V l a d u t : I n a n u l 1 5 1 2 G h e n a r i e 2 3 a u r a p o s a t

r o b u l l u i D u m n e z e u F t V l a d V o e v o d , f r a t e l e l u i I

R a d u l V o e -

v o d , f i u l p r e a b u n u l u i § i m a r e l u i I 6 ) V l a d V o e v o d § i i n t e a l 2 6

a n a l v a r s t e i § e z i r p e S c a u n u l d o m n e s c . S i a v e n i t d o m n 1 6 ) B a s a -

r a b V o e v o d § i , f i i n d l u p t a ' , a u M a t c a p u l l u i V l a d V o e v o d i n

c e t a t e a B u c u r e § t i " " .

B a s i l r ä b e § t i i a j u n s e r a i n s f a r § i t , d u p a m u l t a t r u d a , s a a i b a

I n t r o n u l m u n t e n e s c u n d o m n d u i : a i n i m a l o r .

N e a g o e B a s a r a b , 1 5 1 2 - 1 5 2 1 .

N e a g o e B a s a r a b s e i n t i -

t u l e a z a p e u n E v a n g h e l i a r d i n 1 5 1 2 : I 6 . ) B a s a r a b m a r e l e V o e -

v o d f i u l p r e a b u n u l u i m a r e l u i d o m n I t h B a s a r a b V o e v o d " 4 3 .

A c e s t m a r e l e § i b u n u l B a s a r a b , t a t a l l u i N e a g o e B a s a r a b , n u

p o s t e f i c l e a t B a s a r a b c e T a n a r , d u p a d o c u m e n t e l e a d u s e m a i

s u s . N e a g o e a t a t p r i n f i l i a t i a l u i , c a t

i p r i n n u m e l e c e - 1 p u r t a ,

e r a v e d e r a t d i n f a m i l i a b a s a r a b e a s c a .

N e a g o e B a s a r a b , d u p a f i r e a l u i e v l a v i o a s a § i p l e c a t ä c a t r e

s a r b a t o r i r e a c l e r u l u i § i i n f r u m u s e t a r e a b i s e r i c i l o r , n u p r e a a y e &

r a g a z u l t r e b u i t o r p e n t r u a s e m a i i n d e l e t n i c i § i c u a l t e a f a c e r i ,

i n c a t d o m n i a l u i n u i n f i l t i § a z a c l e a t o l u n g a u r m a r e d e c e r e -

m o n i i r e l i g i o a s e . C u t o a t e c a p u s d e T u r c i i n d o m n i e , e l s e p u n e

b i n e § i c u U n g u r i i . A à 1 1 v e d e m i n t a i i n b u n e l e g a t u r i c u S a § i i ,

d u p a c u m r a s a r e l u c r u l d i n m a i m u l t e s c r i s o r i d e a f a c e r i , t r i -

m i s e d e d o m n u l M u n t e n i e i s t a t u l u i o r a § e n e s c d i n B r a § o v 4 4 .

T o t a c e s t e s c r i s o r i d o v e d e s c a p o i

i p l e e , a r e a l u i N e a g o e B a s a r a b

c a t r e U n g m i , d e o a r e c e d o m n u l s p u n e i n u n a d i n e l e , c a a m

j u r a t s a f i m d o m n u l u i n o s t r u , I n n a l t i m e i s a l e C r a i u l u i L a e §

( L a j o s s a u L u d o v i c ) , c r e d i n c i o § i § i d r e p t i § i c u d r e a p t a s l u j b a , . . . .

c a c i d o m n u l m e u , I n n ' ä l t i m e a s a C r a m l L a e § , m ' a i n t a r i t i n

t a r a d o m n i e i m e l e § i m i - a i l e a d r e p t a t e i n t r u t o a t e " . B a a c e a s t a

i n c h i n a r e e s t e i n d r e p t a t a e h i a r I n c o n t r a T u r c i l o r , a d a o g a n d

4

N i c o l a e s c u , I . c . , p . 5 . C o m p . v i c e - v o e v o d u l A r d e a l u l u i c l i t r e

1 7 I a n . 1 5 1 2 . H u r m . , D o c . , X V , p . 2 1 7 : I n 1 4 F e v r . 1 5 1 2 V l a d i s l a v I n s t i i n t e a z i l

p e

d e s p r e u c i d e r e a l u i V i a d ( u 1 . )

i 4 n t r o n a r e a l u i N e r g o e . l b i d e m , p . 2 1 8 .

4 3 B i b t i o g r a t i a r o m . , v e c h e , I , p . 1 7 . T i t u l a t u r l i i d e n t i c l i I n t r ' u n h r i s o v a l

s u d i n 1 5 1 2 B . s a r a b V o d f i u l b u n u l u i B s a r a b V o d 5 " , A r h . i s t . , I , I , p . 1 4 3 .

N u s e p o a t e p r i m i a r l i t a r e a l u i C 5 p i t a n u l e l l N e r g o e a r f i f i u l P i r v u l u i V o r n i c u l

n e p o t d e i r a t e a l b a n u l u i B . . r b u C r a i o v e s c u l , M a g . i d . , I , p . 1 5 2 .

a I . B o g d a n , D o c . § i R e g . , p a g . 1 4 9 - 1 6 0 .

 

Page 175: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 175/293

' S T O M A l a O N T R N I I I

1 7 1 1

r a a i d e p a r t e , c 6 d a d s ' a r f n t a m p l a c a p g g . a n i i s i v r 5 j m a s i i s f i n -

t e i c r u c i s i a i s f i n t e i c o r o a n e s 6 v r e e s 6 t r e a d p e s t e p l a i u r i , s p t e

p 5 r t i 1 e u n g u r e s t i , c a s 6 p r a d e , d o m n i a m e a s i c u b o i e r i i d o m n i e i

m e l e s i c u t o a t à t a r a , d a d n i s e v a ' A r e a c A p u t e m s t a I n n a i n t e t t

f o r , s l - i o p r i m s i s 6 s t 6 m

s A o f a c e m ;

i a r d a d

L

v o m v e d e A c 5 n u p u t e m ,

'

i a i k i i l 1 -

,

t i m u

' u

' , ' x t r . o

'

- , - -

s A d A r n d e s t i r e d o m n u -

p r e g u i t o

-

I M

"

4 , . .

l u i n o s t r u , I n n i l l t i m e i

4 . 4 .

O t . - - -

'

s a l e c r a i u l u i s i B r a s o v e -

N

r s 4 , . . .

n i l o r

s i

p r e i B f i r s e i " 4 5 .

-

D a r I n a c e l a s t i m p , N e a -

t

g o e c u l t i v A p e T u r c i , a s a

p r e c u m s e v e d e d i n a r a -

. _

t a r e a u n e i a l t e s c r i s o r i

I n c a r e s p u n e c A a v e n i t

l a m i n e u n n e g u s t o r t u r c

i ; , .

. 4 1 , ' '

u m a r f A b u n A s i m u l t à

;

s i e u n b u n p r i e t e n a l

- 8 . . 4

. . . 4

-

d o m n i e i m e l e " 4 6

3

B o i e r i i l u i N e a g o e B a -

,

4

f

- . '

'

* I

g i

s a r a b s u n t b i n e f n t . e l e s

, . ,

1

P A r v i l l e s t i i s i

o a m e n i i

- '

. . , - . .

. ,

z " :

. .

L :

-

l o r . A s h . I n s c r i s o a r e a c u

1 , I t c i , ,

p l e c a r e a

c 5 . t r e U n g u r i ,

e n u m e r A N e a g o e , p e b o -

i e r i i B a r b a b a n u l C r a i o -

4

t t y : b . 4 ,

- I

6

v e i , C a l o t l , H o r v a t , D u -

d i n 1 5 1 2 a d a u g 4 p e l o a n ,

,

. . . . ; i . A ,

, , e ` - . : - ' i i .

. -

m i t r u .

U n D o c u m e n t

D r 5 g h i c i , H a m z a , B a r b u

,

,

s i R a d u p o s t e l n i e u f r a -

t e l e l u i B a r b u b a n a l 0 .

0 .

. 1 ; . I . ' . , \ ;

r - J

-

i

1 7 . . " I N V ' e

1

N e a g a e B a s a r a b e r a

. .

. , , _ . , t , o , r _

7 9 b

,

e

e a

s i

p r e d e c e s o r u l s u

u n p r i n c i p e f o a r t e b i g o t

' I

.

c a r e ' s i i n t A r i s e f n c A a -

c . i

c e a s t A

p l e c a r e

s t i f l e - f

t e a s c A f i i n d I n t i n e r e t e

s o c o t i t o r u l " ( s e c r e t a -

N e a g o e V o d a B a s a r a b

m l ) p a t r i a r h u l u i N i f o n , a c e l c a r e s e r e f u g i a s e . f n M u n t e n i a .

4 4 B o g d , n , D o c .

i R e f . , p . 1 5 1 .

I b i d e m , p . 1 5 4 .

B t r b u S m u t s l P a r v a V o r n i c u l s u n t a r a t a t i c a C u d e o s e b l r e a p r o a p e

d e - d o n u t I n o s c r l s o a r c a l t d N e a g o e c a t r o . S a b i c n i , 4 D e c . 1 5 1 2 . H u r r n . , D o c

X V , p . 2 2 1 .

Page 176: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 176/293

1 8 0

I B T O R I A R O M A N i L O R

U n s u f l e t a t A t d e t e m g t o r d e D u m n e z e u t r e b u i s g s e c g i a s c g

i n c u r â n d d e a s p r i m e a c e o a r g t a s e t n p r i m e l e m o m e n t e . a l e i z b A n -

z e i s a l e , u c i g a n d p e V l g d u t § i p e B o g d a n . D e a c e e a n e s p u n e u n

c r o n i c a r , c à B a s a r a b V o d g c g i n d u - s e d e m o a r t e a l u i V l g d u t ,

a u c h e m a t p e p a t r i a r h i , a r h i e p i s c o p i ,

e p i s c o p i

i t a r g o v e t i , c a

p r i n g A t i r e a s f A n t u l u i m i r s á i m b l â n z e a s c g m A n i a l u i D u m n e z e u 4 8

P a t r i a r h u l P a h o m i e , l u a n d c l e r i c i

i m i r e n i ( b i n e i n t e l e s G r e c i ) ,

a u m e r s I n V a l a h i a

i I n M o l d o v a . A c o l o l - a u p r i m i t e a t o a t g

e v l a v i a

i p r i n t i i a c e l o r t g r i

i b o i e r i i § i t o t n o r o d u l 4 8 . C u p r i -

l e j u l a c e s t e i i n n a l t e v i z i t e a p a t r i a r h u l u i , N e a g o e p u n e s á s e

s f i n t e a s c g d e c g t r e e l m i t r o p o l i t p e M a c a r i e

5 9

D e a b i a s e s f A r § i s e c e r e m o n i a a c e a s t a , f g c u t g p e n t r u i e r t a -

r e a p g c a t e l o r l u i N e a g o e ,

i I n m i n t e a d o m n u l u i s e n g s c t i d e e a

u n e i a l t e i a § i m a i p o m p o a s g .

i m i n u n a t g , I m p g c a r e a - m e m o r i e i

l u i N i f o n c a r e f u s e s e a l u n g a t c u ° c a l % d i n T a r a R o m g n e a s c g

m u r i s e i n s u r g u n l a m u n t e l e A t o s . E l t i p u s e i n g i i n d s g a d u a l

m o a § t e l e s f A n t i f l u i f r i n a p o i I n M u n t e n i a . T r i m i s e d e c i l a S f A n t u l

M u n t e p e m a i m u l t i b o i e r i c a r i , c A n d a j u n s e r g l a m o r m â n t u l

s f a n t u l u i , f u r g c u p r i n § i , a - L i t e i c g t

i c ä l u g g r i i c e - i i n s a t i a n , , . d e

o t a i n i c g g r o a z g , n e i n d r g z n i n d n i m e n i s à p u n g s a p a i n p g m â n t

s p r e a d e s g r o p a m o a § t e l e . U n u l d i n e i 1 § i l u g m i m a ,

a s g p à p g n g a j u n s e l a r n o a § t e l e s f a n t u l u i , p e c a r e l e p u s e T u t e o

r a c l g d e I ( m n m i r o s i t o r . I m p r e u n g c u o a s e l e l u i N i f o n p l e c a r g

s p r e T a r a R o i n g n e a s c g § i k i r N e o f i t

i a l t i c g l u g g r i d e l a m â n g s -

t i r e . N e a g o e a d u n g c l e r u l

i b o i e r i i a § t e p t â n d s g i n g . 5 i t e l e p g r i n -

t e l u i s g u s u f l e t e s c . C â n d d o m n u l v g z ù c o s c i u g u l , s e , r e p e z i l a

e l , 1 1 c u p r i n s e i n b r a t e s g r u t â n d u - 1 c u l a c r g m i d e b u c u r i e ,

i t o t

p o p o r u l p l a n g e A i m p r e u n g c u e l , e m o t i u n e d e s i g u r s i n c e r g , . . d e

a s t g z i n e v i n e g r e u a n e - o I n c h i p u l . E s t e c u r i o s i n s g d e

a c o n s -

t a t a , c g u n b o i e r d e l a c u r t e a l u i N e a g o e , n u s ' A r a - a m o a § t e l e

s f f i n t u l u i , d a r n e i n d r g z n i n d a d a n e c r e d i n t a l u i p e f a t g , s e s t r e -

c u r g c u m e § t e § u g p r i n t r e i n c h i n g t o r i , c a s g n u - I b a g e n i m e n i i n

s a m g . P g c a t a n u n i s ' a p g s t r a t n u m e l e a c e s t u i V o l t e r i a n d i n

M u n t e n i a d e l a i n c e p u t u l v e a c u l u i a l X V I - l e a . D o m n u l d e t e

s g s e f a c ä u n s i c r i u d e a r g i n t i m p o d o b i t c u

a u r , i n g r g g r i t a r e

p i e t r e s c u m p e , p e c a r e p u s e s g s e z u g r g v e a s c g c h i p u l s f a n t u l u i

§ i a l s g u , r u g a n d u - s e l u i i n g e n u n c h i , § i - 1 t r i m i s e l a m â n g s t i r e a

D i o n i z i a t d i n S f â n t u l M u n t e , c a m u l m i t ä p e n t r u p r e t i o s u l d a r

a l m o a § t e l o r l u i N i f o n

5

C g l u g g r i i d e l a M a u i M u n t e , v g z a n d

p e N e a g o e a t A t

d e b i n e d i s p u s i n f a v o a r e a l o r , n u i n t g r z i a r g d e a - 1 c e r c e t à

c u

i s F i L s t i h , i n , $ i n c a i , I I , p . 1 3 3 .

M a l a x a I n

I I , p . 1 3 2 .

  A n o n . r o m a n e s c , I n M a g .

p . 2 5 1 . B l o g r . I n A r h . 1 s t , I , 2 , p . 1 4 3 .

  D e s c r i e r e a a d u c e r e i m o a g e l o r s f A n t u l u i i n B l o g r a f l a t u l N i f o ñ , A r h .

I d . , I , 2 , p . 1 4 4 - 1 4 5 . A m l u a t n u m a l p a r t e a m a l m u l t i s t o r k ä , c m i l A n d m l . .

n u n e l e .

 

Page 177: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 177/293

' S T O R M M U N T E N I E I

1 8 1

n i g m i n i l e l o r , p e n t r u d e o s e b i t e f n f r u m u s e t g r i s a u z i d i r i d e

t r e b u i n t a . p e c a r e N e a g o e s e g r a b i a l e I n d e p l i n i . B i o g r a f i a p a t r i a r -

h u l u i N i f o n c o n t i n e o l u n g l e n u m a r a r e a d a r u r i l o r , l u c r g r i l o r

f o l o s i t o a r e § i d e l m p o d o b i r e p e c a r e N e a g o e l e f a c a d i n b a n i i

T g r e i R o m a n e § t i , l a . m â n a s t i r i l e d i n S f â n t u l M u n t e . V o m a m i n t i

d i n e l e p e c e l e m a i d e c g p e t e n i e .

E l s a v a r § e § t e d e z i d i t m a n g s t i r e a C o l t u m u z u l u i , c e s f n c e -

p u g d e R a d u V o d a , c a r e d e v e n i n t a r e a l a v r a r o m a n e a s e g ; z i d e -

§ t e d i n t e m e l i e b i s e r i c a S f â n t u l u i N e c u l a i c u t r a p e z a r e , p i v n i t a ,

b o l n i t a § i o s p a t a r i e , c h i l l i

I n j u r u l e i , g r a d i n g , e t c ; s a p g u n p o r t

I n A s c a l o n l a m a r e , I n t a r i n d p o r t u l c u t u n u r i c a s a f i e d e p a z a ;

l a l a v r a I v e r u l u i a d u c e a p g p e u r l o a e d e p a r t a r e d e o l a g d e

l o c ; d e a s e m e n e a § i l a l a v r a C h i l i n d a r u l u i . P e t o a t e a c e s t e b i s e -

r i c i z i d i t e d e d a n s u l , p r e c u m § i p e c e l e l a l t e , l e I m p o d o b e § t e c u

i c o a n e f m b r a c a t e i n a r g i n t , c u v a s e d e a u r , c u v e s t m i n t e c u s u t e

c u s i r m a § i l a u n e l e d i n e l e m a i f a c e § i m e r t i c ( d a r e a n u a l a ) c a t e

o s u m a d e b a n i 5 2 S i f u c t i t o r m a r e a t o a t a S v e t a g o r a " s f a r -

§ e . t e b i o g r a f i a l u i N i f o n e m u n e r a r e , a a c e s t o r l u c r g r i , f n s e m n a t e

p e n t r u a c e l e t i m p u r i . i I n t e a d e v a r d e m u l t n u d a d u s e r a c a l u -

g a r i i d i n S f a n t u l M u n t e p e s t e o m a n a a § a d e d a r n i c g d e d o m n i t o r ,

c a r e p e n t r u e i s t a p u r u r e a d e s c h i s a , n e r e f u z a n d u - l e n i c i o c e r e r e .

D a r n u n u m a i l a m u n t e l e A t o s f n t i n s e N e a g o e B a s a r a b

f n d u r a t o a r e a s a l i b e r a l i t a t e . D e d a n s a s e f o l o s i § i b i s e r i c a s o b o r -

n i c e a s c a d i n T a r i g r a d , p e c a r e o a c o p r i t o a t a d e i z n o a v a c u p l u m b ,

r e i n n o l t o a t e c h i l i i l e p a t r i a r h i e i § i o I m b o g a t i c u m a i m u l t e d a -

r u r i . N u m a i p u t i n m a n a s t i r i l e d e p e m u n t e l e S i n a i , a c e l e d i n

c e t a t e a I e r u s a l i m u l u i c u m u n t e l e S i o n u l u i ; a p o i a l t e m a n a s t i r i ,

c u m e x c l a m a c u e n t u z i a s m b i o g r a f i a p a t r i a r h u l u i N i f o n , l a

t o a t e c a t e s u n t I n E u r o p a , I n T r a c i a , I n E l a d a , I n A c h a i a , I n

I l i r i u , I n C a m b a n i a ( ? ) I n E l i s p o n t , I n M i s i a , I n M a c h e d o n i a ,

I n T i t u l i a ( ? ) I n S i r m i a , i n L u g d u n i a , I n P a f l a g o n i a , I n D a l -

m a t i a § i I n t o t e l a t u r i l e , d e l a r a s a r i t p a n g l a a p u s § i d e l a m i a -

z g - z i p a n g l a m i a z a - n o a p t e " , F r u m o a s a a m i d e , d a r m a r e r i s i p a

a b a n i l o r t a r e i p e n t r u i n t e r e s e s t r a i n e I D a r c e e r à t a r a p e a t u n c i

d e c a t o p o r t i e d i n m a r e l e f n t r e g c a r e s e n u m i a C r e § t i n g t a t e a ?

D e a c e e a f u e l f n n a i n t e d e N e a g o e B a s a r a b , I n t a l n i m d e a c e s t e

l u c r g r i f a c u t e d e d o m n i i r o m a n i l a m g n a s t i r i l e d i n R a s a r i t § i m a i

a l e s l a c e l e a t a t d e s l a v i t e d i n S f a n t u l M u n t e a l A t o s u l u i .

a m v a z u t m a i s u s a R a d u V o d a c e M a r e f n c e p u s e s a z i d i a s c a

m a n g s t i r e a C o l t u m u z u l u i , § i c a t e v a i n s c r i p t i i , c e r c e t a t e d e c u r a n d ,

a r a t a c a § i S t e f a n c e l M a r e r i d i c a s e m a i m u l t e c o n s t m c t i i

s f t E n u m e r a r e n a c e s t o r l u c r i i r i I n A r h . I s l . ,

1 , 2 , p . 1 4 7 . 0 h i s c r i p t i e p e

u n t u r n a l m i n . P a v l o v s l c a d i n S f A n t u l M o n t e s p u n e c A I n 1 5 2 2 : N e r g o e v o e v .

f l u l s A n T h e o d o s i e v o e v . d o m n l i O r e l U n g r o - v l a c h i e i a u f l i c u t a c e s t t a r n " .

N i c o l a e s c u , D o c . s l a v o - r o t r u t n e , p . 2 3 .

Page 178: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 178/293

1 8 2

M A R I A R O M A N i i . O R

M e u s e d r u u r i l a a c e l e s f i n t e a s e z r u n i n t e 5 3 , t o a t e i n s t i i n t u n e c a t c

s i M a t e i n u r m A d e b o g a t a i p A r A d u i t o a r e a a m i d e a l u i N e a g o e .

N e a g o e ' M A i n g r i j i s i d e b i s e r i c e l e

i m A n t i s t i r i l e t A r e i . E l

a c o p e n i c u p l u m b m i n A s t i r e a T i s m a n a , i m p o d o b i c u p r e t i o a s e

d a r u r i N u c e t u l , a d u c A n d a i c i c u m u l t A c h e l t u i a l g o i c o a n A W A -

t o a r e d e m i n u n i " d i n C o n s t a n t i n o p o l e , i m p o d o b i n d - o c u c u n u n A

d e a u r b A t u t A i n p i e t r e s c u m p e ; z i d i o m a r e m i t r o p o l i e i n T a r -

g o v i s t e u n d e s t r A m u t 5 s c a u n u l m i t r o p o l i t a n c e p A n A a t u n c i

s t A t e A i n A r g e s ;

i n s f A r s i t r i d i c A l f r u m o a s a r n â n A s t i r e d i n a c e s t

4 7 7

,

J V ; 1 , 7 .

, r

.

Y k e

P L 1 6 1 1

,

" :

I

. . . : 4 , ,

, -

- . " - - - - - -

' . , ,

, . _ , - .

- y - ,

,

, , , , - , ,

,

E , "

i - , - . . . - , . . r . ' - -

i

1 4 . . .

-

' ' . , i i i S f q - ) . P . ' / - `

r V

c

"

,

1

' ' ' ' i i ; , ' ' ' ' 4 . -

' -

4 . :

I .

.

.

i

'

. 1

* S ' ' -

. .

. . . .

'

- - - .

h . .

. , . . . -

-

.

.

ç

Z . '

t

n .

, I l f 4 .

: 1 i

, . . . . . . t ,

,

. .

4 . - . . . ,

; -

1

. ; - , g t - - , , - _ .

I

. -

. . . , , t ; . " . .

. . .

: i i , , , w " . ' -

-

- i . -

.

. :

1

A .

4 2 i r

i f i ; . o

, . .

r t

. . . .

r . . . .

.

. ,

' .

, , 3 1 L .

N o a

a . ' ,

,

r

' 1

' .

'

'

.

' 2 * ' . . .

- i

-

'

1 , 1

r i E l

L

. .

4 . . A . :

r

t - f t s ' z

i

1

r . , ,

1 . 1

[ 1 . 7

,

, I s e

r

1

p .

. . .

' I t '

f

. ,

;

d

1

r . z i

1

I

1 , e

r

'

M A n l i s t i r e a C u r t c a d e A r g e . 5

o r a s , c a r e s t r A l u c e s t e

i a s t A z i c a m o n u m e n t a l c e l i n a i d e f a l A

a i n t r e g e i n o a s t r e % A d , m t m A s t i r e a d e l a C u r t e a d e A r g e s 5 4 .

I n 1 5 2 0 c A n d f u s A s e s f i n t a s c A a c e a s t A b i s e r i c A , c a r e e r a

p r i v i t A c h i a r d e n e c u l t i i c o n t i m p o r a n i e a o a d e v A r a t A m i n u n e " ,

M . , I

a s u p r a c h e s t i e l I n v o l . V I , c a p . S p o r u t t n r i u r i r e i g r e c c s t i .

V e z i i m a l s u s , p . 1 2 8 .

A s u p r a a c e s t e l a m a l ' m u l t e l a s f i l r 5 i t u l v o l . V I a l a c e s t e i s e x i e r ' , s u b .

c a p i t o l u l A r t a " .

C l i p i t a n u l s p u n e d e s p r e e a I n M a g . 1 s t . , I , p . 1 5 2 : I n s a l u t e c u v I n t e

t n t u n e n u s e v a m a i a l l á a l t a c a a c e a s t a " , l a r b l o g r a f l a p a t r . b l i t o n a d a o g A :

v o m p u t e t t s p u n e c u a d e v A r a t c A n u e s t e a s a m a r e s i s o b o r n i c A c a S i o n u l c a r e ' l

f A c u s e S o l o m o n , n i c i c a S - t a S o f i a c a r e o f i l c h I u s t i n i a n I m p A r a t u l ; l a r c a I r u m u s c i d

e s t e m a i p e d e a s u p r a d e a l t a c e l e " . A r h . I s t . , I , 2 , p . 1 4 8 .

C A s i l r i p r e a s ' a [ A c i d I n 1 5 2 0 , v e z i p o t t l r e a l a a c e a s t l i s e r b a r e d i n p a r t e o

V o d i l _ c A t r e B r a 5 o v e n 1 , _ 2 6 A p r . _ 1 5 2 0 . H u r m . , D o c X V , p . 2 4 3 .

J I t

4 .

- , - - 7 - - -

, .

: r , . . k f , . . . .

, ' . 4

1

A . . A

%

, .

j o s , r e v e n i m

a y a

I n I , N e a g o e

 

Page 179: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 179/293

N e a g o e B a s a r a b s e h o t g r i s a f a c a i a r A § i o s e r b a r e s t r A l u c i t A

g A s i n d p r i l e j u l d e a m u l t A m i d i n n o u g u s t u l s A u p e n t r u c e r e m o -

r e l i g i o a s e . E l p o f t i m a i i n t A i n p e i u b i t i i s ä i e g u m e n i d e l a

m a n A s t i r i l e A t o s u l u i , p r i m o i n v i t a r e i n d r e p t a t a c a t r e

G a v r i l

P r o t u l , a u t o r u l b i o g r a f i e i l u i N i f o n , d e l a c a r e i m p r u m u t A m a c e s t e

p r e t i o a s e a m A r u n t i m i ; § i a c e s t a c h e m A p r e t o t i e g u m e n i i d e

l a m A n A s t i r i l e c e l e m a r i , d e l a V a t o p e d , d e l a I v e r , d e l a C h i l a n -

d a r , d e l a X e r o p o t a m , d e l a C a r a c a l , d e l a b i s e r i e , a l u i A l i m -

p i e , d e l a C o l t m n u z c a r e e s t e l a v r a r o m A n e a s c A , d e l a b i s e r i c a

l u i F i l o t e i u , d e l a X e n o f , d e l a Z o g r a f c a r e e s t e l a v r a b u l g a r e s c A ,

d e l a S i m e n c a , d e l a D o c h i a r § i d e l a l a v r a r u s e a s c A P a n d o c r a -

t o r , d e l a C o s t a m u n i t , d e l a S f . P a v e l , d e l a D i o n i s i e , d e l a b i s e -

r i c a l u i S I . G r i g o r i e § i d e l a S i m i o n P e t r a . A c e § t i e g u m e n i t o t i

v e n i r a l a i g h e m o n u l N e a g o e i n T a r a R o m a n e a s a c u G a v r i l

P r o t u l c a r e f u z i s m a i s u s . D e a i c i c h e m a d o m n a l § i p r e T e o l i p t

p a t r i a r h u l T a r i g r a d u l u i , § i c u d A n s u l p e p a t r u m i t r o p o l i t i : d e

l a S e r i s i n , d e l a S a r d i c a , d e l a M i d i a § i d e l a M i t i l e n e , § . 1 c h e r n a

I n c a p e t o t i e g u m e n i i d i n T a r a , R o m a n e a s c A , § i c u t o t c l i r o s u l

i m p r e u n ' A , l a i g h e m o n u l N e a g o e 5 6 D a c A n e i n c h i p u i m c a t o t i

a c e § t i a , p a t r i a r h , m i t r o p o l i t i , e g u m e n i , p r e o t i , - n u v e n i a u s i n -

g u r i c i i n s o t i t i d e o a m e n i i l o r d e s l u j b A , c u a t A t m a i n u m e r o § i

c u c a t r a n g u l e r à m a i m a r e , a t u n c i n u v o m g A s i e x a g e r a t n u m A -

r u l d e 1 0 0 0 d e f e t e b i s e r i c e § t i c e s e s p u n e d i n t r a d i t i e e l a u f o s t

f a t a È l a s f i n t i r e a b i s e r i c e i . D i n a c e § t i a o m a r e t . p a i t e - t r a u G e e d ,

' d i n c a r e m a i m u l t i f i i n d a § A d e b i n e t r a t a t i

i p r i m i t i d e N e a -

g o e , r A m a s e r A p e I â n g 4 e l § i d u p A s a v i t r § i r e a c e r e m o n i e i , c u t o a t e

c A b i o g r a f i a l u i N i f o n n e a s i g u r g , c A d u p A c e s e m A n t u i t A r n o s i -

r e a b i s e r i c e i e i s e c h i s e l % t o t i c a r e p e l a l o c u l s A u 5 7 .

D e l a a c e s - t d o m n m a i a l e s c r e d e m e a s ' a i n t r o d u a o b i c e i u l

d e a s e i n c h i n i m A n A s t i r i l e t A r e i c a t r e a c e l e d i n R A s A r i t , p u n A n -

d u - s e s u b p r o t e c t i a u n e i m a i m a r i s f i n t e n i i , i m p r e j u r a r e c a r e

a t r a s e t o t m a i m u l t p e G r e c i i n t ä r i l e r o m A n e ,

i a d u s e c h i a r

i n n a i n t e d e t i m p u l F a n a r i o t i l o r m a i t o a t e m A n A s t i r i l e t A r e i , c u

u r i a § e l e l o r a v u t i i , I n m a u l l e e g l u g n i l o r s t r A i n i 6 8

R e z u l t a t u l d o m n i e i l u i N e a g o e f u f a t a l M u n t e n i e i l C h e l -

t u e l i l e e x a g e r a t e f A c u t e c u t r e b i l e b i s e r i c e § t i s A r A c i a u p o p o r u l :

p e c A n d i n p r i v i n t a p o l i t i c a t a r a e r A i n t e o m a r e i n j o s i r e . T r i b u - 1

t u l d e s A n g e u r m a i n n a i n t e a s e l u i d i n t u g , i a r a c e l d e b a n i

s e s p o r i à m e r e u . C A t r e T u r c i s l u g g r i e i n j o g i t o a r e , c A t r e U n g t u i

i n c h i n a r e , . d u p a p r i n c i p i u l b i s e r i c e s c , p e c a r e - 1 p r a c t i e l i c u t o a t A

g e A r h . I s t . , I , 2 , p . 1 4 9 .

I b i d e r n , p . 1 5 0 .

U E n g e l , G e s e h . I r o n B e l v i e u u n d B o s n i e n , p . 4 5 4 . D e s p r e s c r i e r i l e l u i N e a p °

y a m t r a b l i I n v o t e V I I , s u b c a p i t o l u l :

M i p e a r e a i n l e i e c l u a M .

I 8 T O R I A M I I N T I B N I E l

1 8 3

Page 180: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 180/293

o s a r d i a e v l a v i o s u l N e a g o e : c a p u l p l e c a t s a b i a n u ' l t a i e . R e z u l -

t a t u l f u g c e l m a i f a t a l a l a c e s t e i d o m n i i f u s p o r i r e a n e m a s u r a t a

a I n r i u r i r e i g r e c e s t i , . , i a n u m e p e c a l e a a c e e a , p r i n c a r e a c e s t

. e l e m e n t s e p u t e i m a i u s o r a l i p i d e s i n u l t a r i l o r r o m A n e , a c e a

r e l i g i o a s a .

, N e a g o e B a s a r a b a v e i d e s o t i e p e M i l i c a s a u D e s p i n a , f i i c a

l u i L a z a r B r a n c o v i c i d e s p o t u l

S e r b i e i . E a t r a i i ¡ f l e a I n 1 5 3 8 ,

c a n d s e g a s e s t e o r e c l a m a t i e a e i c o n t r a u n u i g i u v a e r g i u d i n

S O W , p e n t r u o c o r o a n a c e ' i d a d u s e s à r e p a r e .

E s t e i n t e r e s a n t d e c o n s t a t a t c a f n a i n t e d e a

s e f n e p e

I n c h i n a r e a m a n a s t i r i l o r r o m â n e c a t r e c e l e d i n R a s a r i t , s e o b i s

n u l a a s e f n c h i n a m a n a s t i r i m a i m i c i d i n W i l e r o m a n e c a t r e

a l t e l e m a i m a i i t o t d e a i c i . U n d o c . d i n 1 4 9 0 d e l a * t e f a n c e l M a r e

a r a t a c a m a n a s t i r e a H o r o d n i c u l s ' a f n c h i n a t I m p r e u n a c u m o s i a

e i B a l a s e s t i i , m a n a s t i r e i c e l e i m a r i a P u t n e i i a l t d o c . d i n 1 7 5 0

a r a t a c a s c h i t u l C e r n i c a c a z a n d l a m a r e s c a p a t a c i u n e f n c a t a

f o s t l i p s i t d e p r e o t s i d e s l u j b a s f i n t e i l i t u r g h i i , a u f n c h i n a t n e p o J

t i i c t i t o t u l u i a c e s t s c h i t c a t r e s f a n t a m i t r o p o l i e p e t i m p u l l u i

* e r b a n C a n t a c u z i n o V o e v o d 5 9 .

2 . D E L A 1 1 1 0 A R T E A L U I N E A G O E B A S A R A B L A A C E A

A L i l l B A D U P A I S I E 1 5 2 1 - 1 5 4 6

T e o d o s i e , 1 5 2 1 - 1 5 2 2 . P u t i n e z i l e t r e b u i a s a d o m n i a s c a

o d r a s l a , l u i N e a g o e B a s a r a b . T e o d o s i e , f i i n d , m i n o r , e s t e p p i -

t r o p i s i t d e u n C r a i o v e s c , v o r n i c u l P r e d a , c a r e e s t e d a t d e u n e l e

i z v o a r e d r e p t f r a t e l e l u i N e a g o e B a s a r a b . A c e a s t a f n r u d i r e ,

d a t a l u i P r e d a , a r a v e a f a t e l e s , n u m a i d a c a a u a p r i m l s p u s e l e ,

c r o n i c a r u l u i C a p i t a n u l , c a , N e a g o e , B a s a r a b I n s u s i n ' a r f i f o s t

c l e a t , , f i u l v o m i c u l u i P a r v u , n e p o t d e , f r a t e , B a n u l u i B a r b u

C r a i o v e s c u l 6 ° , f i l i a t i e c e a m v a z u t d i n u p o a t e s t a , I n t r u c a t

N e a g o e B a s a r a b n u e r a u n s i m p l u b o i e r , c i f i u , d e d o m n , a l l u i

L u

6 9 1 4 9 0 B a r t o l o m e u M l i z i i r e a n u , I n A n . A r a d . r o u t : , I I , t o m . X V I I I , 1 9 1 1 ,

I x 3 1 2 ( 7 0 ) ; 1 7 5 0 l o r g a , S l u d i l f i d o c . , V . p . 4 9 8 .

  , . P r e d a c e z i c s

f i f o n t ( r a t e l u i N e n g o e V o d l i . C l i p i t a n u l , t n M a g .

p . 1 5 8 . , . U n o t r a t e l l o d e l p a d r e d i d i t t o T h e o d o s i o . n o m i n a t o P e d r a . R a -

P o r t u i o r a t o r u l u i v e n e t i a n d i n P e s t a , d i n 1 0 N o e m v r i e 1 5 2 1 . H u r m . D o c . V I I I ,

P . 5 1 . T e o d o s i e e r k d e 1 8 a n t . A l t r a p o r t a l a c e l u l a s d i n 3 0 O c t . 1 5 2 1 . I b l d e m :

P a g . 5 0 .

1 8 4

I B T O I L I A R O M A N I L O R

 

Page 181: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 181/293

B a s a r a b ( c e l U n K r ) . P r e d a e r i t - u n c h i u l l u i f l i e a g o e , f i i n d f r a t e

c u m u m a l u i , N e a g a e x .

D e a b i a i n s 6 s e u r c a s e i n t r o n T e o d o s i e , c g b o i e r i i d i n p a r -

t i d u l d r A c u l e s c , a c e i a l l u i V l A d u t , a c e i c a r e p r i b e g i s e r A i n M o l -

d o v a , a u z i n d p o f t i t a d e d a q i i m o a r t e a a l u i N e a g o e V o d g , a u

v e n i t I n t a r g , i i m p r e u n i t c u B u z o e n i i a u r A d i c a t p e a l t d o m n ,

p e u n R a d u V o d A C A l u g A r u l § i a u m e r s d e s ' a u b A t u t c t P r e d a

c a r e e r i c u c e a l a l t A c e a t i i d e b o i e r i . . . P r e d a a p i e r d u t i r A z b o i u l

§ 1 c a p u l ' ? 6 2 . R A z b o i u l a f o s t l a T A r g o v i § t e . * U r e a c r o n i c a r u l u i

e s t e a d e v e r i t A i n p a r t e d e u n d o c u m e n t . A n u m e o s c r i s o a r e d i n

1 5 2 1 ( l u n a ? ) a r e g e n t ' L u d o v i c c A t r e S A b i e n i , i n c a r e s e s p u n e ,

c A s ' a d a t o r d i n V o e v o d u l u i T r a n s i l v a n i e i s A r e s t i t u i e I n s c a u n

p e T e o d o a i e c e l a l u n g a t d e D r a g o m i r C A l u g A r u l ' t 6 8 .

R a d u C M u g A r u l a l l u i C A p i t a n U l

i D r a g o m i r C A l u g A r a l a l

l u i L u d o v i c s u n t u n a § i a c e e a § i p e r s o a n A . A c e s t R a d u s a u D r a -

g o m i r C A l u g A r u l e r i f i u l l u i V l a d c e T A n A r s a u V l A d u t

i d e c i

d i n f a m i l i a d r A c u l e a s c A 6 4 . C A p i t a n u l i n s A n e d A p r e t i o a s e § t i r i

a s u p r a b o i e r i l o r p r i b e g i t i I n M o l d o v a p e t i m p u l l u i N e a g o e i a s u -

B a r b a . ,

T o t - V e a l

m a i

s u s

p a g r A 8 6 , l a t i l a r b o r e l e g e n e a l o g i c a l P A r v u i e s t n o r m a l n o f

I N e a g o s

F r e d a

I

P a r v i l

I B a u c h i ] I

K e n n

I s T r u g a .

e s l e . c o

B o a s r a b

r l a n t i r

I N e a g o e

I

B a s a r a b

r e o d o e l e i

C i l p f t a n u l I . c . , p . 1 5 8 . C r o n . a n o n i m I n

M a g . 1 s t .

I V , p . 2 6 7 , s p u n e

b o i e r l i a u / * H e a t d o m n p e R a d u V o n C i f l u g i f r u l d e s p r e p a r t e a B u z l i u l u i . C o m p .

L u d o v i c . a l I I - l e a r e g e l e U n g . c A t r e S i g i s m u n d a l P o l o n l e i I n E n g e l , G e s c h . d e r

B r a l a c h e g , p . 2 0 0 : M a g n u m q u o q u e e x p a r t i b u s T r a n s a l p i n i ; n o s t r a e T r a n s i l -

w a n i a e e t t o t i r e g n i p e r i c u l u m . Q u i q u i d a m T e o d o s i u s c u m s i t l e g i t i m u s h e r e s e t

T e r n o s c o n f i r m a t u s v o l v o d a , s t a t u l m u s , e l i n o m n e m e v e n t u m s u c c e d e r e " .

L u d o v i c c i l t r e S i b l e n i ( a d C i b i n e n s e s ) , 1 5 2 1 . H u r m . , D o c . , I I , 3 , p . 3 7 5 :

, , C a l a g e r i l l e D r a g o m i r c a l e . m i t a t c m T e o d o s l e W o y v o d e i n t u l i t " + C o m p . a l t a

c A t r e $ I b l e n i , i d e n t i c A 2 4 O c t . 1 5 2 1 . I b r c l e m , X V , p . 2 5 4 .

" N i c o l a e s c u , I . c l l . , p . 5 6 1 2 4 8 . S o c o t e l f l e B r a g o v u l u t m u n e s e p e C i l l u g l i r u i

C a

C A p I t a n u l , V i a d . H u r m . , D o c . , H , 3 , p . 3 8 8 . A t r a g e m m a r e a a m i n t e a s u p r a

i d e n t f t i l t e l n u m e l o r R a d u s i D r a g o m i r s a u T u g o m l r , p e n t r u a t n t i r t v a l e S p U s e

d e s p r e F t a d u N e g r u d e s c A l e c A t o r u i M u n t e n i a M a i s u s , v o l . I I I , p , 3 1 .

1 8 T O R I A M I D I T E N I R I

1 5

Page 182: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 182/293

i 8 6

1 8 T O R I A R O M I N I L O R

p r a u n i r e i l o r c u . b o i e r i i d i n B u z a u , d e c i d i n M u n t e n i a M a r e ,

p e n t r u a s p r i j i n i u n d o m n d i n p a r t i d a d r a c u l e a s c a , c u m e r a

D r a g o m i r s a u R a d u C a l u g a r u l , s i a s u p r a l u p t e i l o r c u c e a t a

_ c e a l a l t a d e b q i e r i ( O f t e n ' ) c a r e i n c u n j u r a u p e T e o d o s i e s i p e

P r e d a , . L u p t a i n t r e c e l e d o u à p a r t i c l e m u n t e n e p e b a z a t e r i t o -

r i a l a r e i e s a . i n p / i n . p e a c e e a s i v e d e a c a T e o d o s i e , c a n d e s t e

, a t a c a t , s e r e t r a g e s p r e O l t e n i a , s i s c r i e c a t r e B r a s o v e n i : S a n u

c r e d e t i c i n e s t i e c e , f i i n d a m ' a m d u s I n c e c a p a r t e a W e i , l a

S l a t i n a ( p e O l t ) ; m ' a m d u s f l i n c i c a t a r a e m â n c a t a d e p a r k a

c a e a l t e l d e a c e i v r a j m a s i , p r e c u m s t i t i d e m n i a v o a s t r a 6 5 D i n

a c e a s t a s c r i s o a r e r e i e s a i n t e u n c h i p i n v e d e r a t , c a T e o d o s i e ( B a g -

r a b e s c u p f c a n d a f o s t l o v i t d e p r i b e g i i d r a c u l e s t i s i d e B u z o i e n i ,

a c a u t a t a d a p o s t d e a c e e a p a r t e a f e i n t , i n O l t e n i a , t i n d e - i e r a

b a s t i n a s i a p a r a r e a . D r a g o m i r C a l u g a r u l i n s a f u i n c u r a n d o r n o -

r a t d e T u r c i t a l i v e n i s e r g s g s p r i j i n e p e T e o d o s i e i c a c i , s p u n e o

s c r i s o a r e d i n 2 7 D e c e m v r i e 1 5 2 1 a r e g e l u i L u d o v i c , c a M e h m e t -

B e i , p r e f e c t u l T u r c i l o r , d u p a c e a c u n o s c u t c e l e c e s e p e t r e c i n

. T r a n s a l p i n a , c a s a i n d a t o r i a s c a p e T e o d o s i e , a v e n i t i n a j u t o r u l

l u i c u C a t e v a m i l d e T u r c i , s i l o v m d p e d u s m a n , a o m o r i t p e

a c e l c a r e d o r i a ( l e m m a , i a r p e c o p i l C u m u m a l u i 1 - a d u s i n T u r c i a

i m p r e u n g c u v i s t e r i a l u i s i 3 2 d e t u n t u r . A d a u g a i n s a s c r i s o a r e a ,

c g M e h m e t - B e i l u c r a s e n u m a i c u u n g a u d a s c u n s , d e o a r e c e ,

d u p a i n d e p a r t a r e a l u i T e o d o s i e , M e h m e t - B e i c u T u r c i i a u p u s

m a n a p e p u t e r e i n V a l a h i a , . c u t o a t e c g V a l a h h t u r b u r a u t o a t g

p r o v i n c i a p r i n r a s c o a l e s i i m p e r e c h e r i l a u n t r i c e

6 6

A c e s t M e h m e t - B e i , c a r e c u p r i l e j u l a c e s t o r t u r b u r g ' r i v r e a

  S I p u n a m a n a p e t r o n u l M t n i t e n i e i , a p u c a t u r a n e o b i s n u i t a

l a T u r c i , e r a u n R e m a n r e n e g a t t r e c u t l a r e l i g i a t u r c e a s c a s i

a j u n s l a r a n g u l d e p a s a i n o s t i r e a o t c m a n a . D e s p r e e l n e s p u n e

I . T r e c h e , c a s e t r ä g e i d i n s e m i n t i a l u i B a s a r a b V o d g ; c a p e n t r u

l e g e a l u i c e a i n t u n e c a t a o a m e n h s ' a u s c a r b i t d e ( M i t s u i 6 7 . N u

s t i m d i n c a r e B a s a r a b s e c o b o r a M e h m e t - B e i ;

d a r p l a n u l l u i

n u p u t e a d i s p l a c e a P o r t e i , c a r e a r f i v a z u t c u m u f t a r n i r e p e u n

p a s g a l e i a p u c a n d c o r o a n a T a r e i - R o m â n e s t i , s u b c u v a n t c a s i - a r

t & a g e n e a m u l d i n d o m n i i c e i v e c i i i .

P r i m e j d i a e r a m a r e . N u n u m a i t a r a , d a r s i l e g e a e r a a m e -

n i n t a t g . * i c u t o a t e a c e s t e a , v o m v e d e a c u m z a v i s t i a s i i n c l u s m a -

n i r e a p a r t i d e l o r i m m t e n e n u s e c u r i n g , n i c i f a t a C u a c e a s t g p r i -

m e j d i e , d e a v e d e a t a r a c a z u t a s u b u n p a s a t u r c e s c . I n a d e v a r ,

a p ' g r a t o r t i l n e a t a r n a r e i S t a t u l u i m u n t e a n , R a d a d e l a A f u m a t i ,

a r e d e l u p t a t n u n u m a i i m p o t r i v a l u i M e h m e t - B e i , d a r , i i r n p o -

t r i v a i n s u s i u n u i f r a t e a l g u t B a d i c a V o e v o d , s p r i j i n i t l a i n c e p u t

  I . B o g d a n , D o c . f i R e g . , p a g . 1 6 1 .

  J i u r m D o e , I I , 3 , p . 3 7 4 . C o m p . I b i d e m , p . 3 8 1 : V a l a c h i a m e n =

T r a n s a l p i n s m M e c b m e t b c g o c c u p a v i t e t W I p r o a r b i t r i o s u o d o m i n a n t u r

L e l o p t s e f e l e , I , p . 1 6 4 .

 

Page 183: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 183/293

I S T O R I A I I I T I N T P ? t i E T

1 8 7

c h i a r d e p a r t i d a c r a i o v e a s c a c a r e n u \ T o a p e R a d u . A s u p r a a c e s -

t e i I m p r e j u r a r i s e a b a t e g a n d u l l u i L u c a C a r j a a m b a s a d o r u l l u i

* t e r ä n i t i i l a c u r t e a p o l o n a , c á n d s p u n e c a , I n c e c a c e s e a t i n g e

d e M u n t e n i a , T u r c i i o s t r i c a r A i p u s e r a I n c a p t a e i p e u n T u r c ,

M o h a m e t ,

i t a l a r á b o i e r i m e a , j u p f i n e s e

i c o p i i . O s a m a t t e

M u n t e n i a l e s e r a d o m n p e i m u l R a d i i V o d a ; d a r M o h a m e t

a l u n g a I n T a r a U n g u r e a s c a 6 8 .

R a d u d e l a A f u m a t i , 1 5 2 2 - 1 5 2 3 . R a d u d e l a A f u m a t a

e s t e f i u l l u i R a d u V o d a c e l M a r e ' s i a l s o t i e i l u i C a t a l i n a 6 8 .

a c e a s t a r e i e s a d i n d o t a d o c u m e n t e ; u n u l d i n 1 6 I u l i e 1 5 3 8 ,

d i n c a r e s e v e d e e a R a d u d e l a A f u m a t i e r a f r a t e l e l u i R a d u

P a i s i e , i a r R a d u P a i s i e , c a r e s e m a i n u m i a

1 P e t r u d i n A r g e s ,

I n u n a l t d o c u m e n t d i n 2 3 F e v r u a r i e 1 5 4 0 , s e d a d r e p t f i u l m a r e -

l u i R a d u V o e v o d 7 0 A t a t P e t r u d i n A r g e l c á t

i R a d u d e l a

A f u m a t i e r a u d e c i i i i l u i R a d u V o e v o d c e l M a r e i d e c i d i n f a m i -

l i a d r k u l e a s c a , s i d e a c e e a e l l a i n c e p u t u l d o m n i e i e s t e d u s m á n i t

d e P a r v u l e s t i ; c a c i s p u n e R a d u I n o s c r i s o a r e a l u i c a t r e B r a s o -

v e n i , c a c a v o l u t a l u i D u m n e z e u a m s o s i t I n t a r a ; d a r P d r v u -

l o t i i v o r s 4 s e b a t à c u d o m n i a m e a § i f o a r t e n e p r e g a t i m d e r 5 z -

b o i u . T u r c i m u l t i n u a u ; d a r s e f a l e s t e B a d e a ( a d e a B a d i c a

' V o e v o d , f r a t e l e l u i R a d u d e l a A f u m a t i , c a r e B a d i c a l u c r a a l a -

t a r e a c u P a r v u l e s t i i c o n t r a l u i R a d u ) , e a v a I n d u p l e c i p e s a n -

g i a c u l d i n V i d i n s i p e s a n g i a c u l d i n N i c o p o l e s 6 s e l u p t e c u d o n i -

l a i a m e a , s i d a c a m i s e v a I n t a m p l a v r e o s m i n t e a l a , t e i v o r v e n i

I m p r e u n a c u B a d e a p a n a I n t a r a R a r s e i s i p a n a I n t a r a A r d e a -

J u l u i s i l a B r a s o v . I n u r m a a c e s t o r v e s t i s e r o a g a d e B r a s o v e n i

s à - i y i n ä I n a j u t o r 7 1 .

R a d u d e

l a A r u m a t i a v u s e d e s u s t i n u t g r e l e l u p t e C u

M e h m e t - B e i ; f u s e s e b á t u t I n p r i m e l e I n t a l n i r i

i f u g i s e c u m u l t i

o a m e n i I n B r a s o v . V o e v o d u l T r a n s i l v a n i e i Z a p o l i a v e n i I n B r a -

s o v , p e n t r u a a j u t a l u i R a d u 7 2 .

N u s t i m c e f n s e m n a t a t e a a v u t a j u t o r u l u n g u r e s c I n e r a n -

c e n e l e I m p o t r i v i r i a l e l u i R a d u d e l a A f u m a t i c o n t r a l u i M e h m e t -

B e i ; d a r e s t e n e t g g a d u i t c a R a d u a d u s o l u p t á d i n c e l e m a i

i n v e r s u n a t e c o n t r a a c e s t u i R o m a n r e n e g a t . I n s c r i p t i a p u s 1 p e

m o r m a n t u l l u i , c a r e , n u e v o r b a p o a t e a u m f l a t l u c r u r i l e , s p u n e

e a a s u s t i n u t l u p t e - l a G l u b a v i , l a * t e f a n i p e N e a j l o v , l a C l e j a n i ,

M a l ) o s I a c a p i t o l u i

S l e f a n c e l t a n d r .

4 1 N i c o l a e s c u , D o c . s t a v o - r o m d n e , p 6 5 .

7 6 C i t a t d e N i c o l a e s c u a . c . , p 5 1 s i 6 5 . C f . u n d o c . d i n 1 5 2 6 M a l I z § . p u n n e k t

I n C o n o . l i t . , X X X V I , 1 9 0 2 , p . 1 0 3 6 - 1 0 4 3 . 1

7 1 I B o g d a n , D o c . g z R c g , p . 1 7 0 .

7 * D i n g o c o t e l i l e B r a s o v u l u i p e 1 5 2 2 : H u r m . , D o c . , I I , 3 , p . 4 1 7 ( p e l a

t . G h e o r g h e ) . A s u p r a a c e s t o r t e x t e a a t r a s l u a r e a a m i n t e d . C o n d u r a t u , L t . ,

p . 2 9 6 . C o m p . . u n d o c . d i n 1 5 2 1 O d . 2 5 i b i d . , X V , p . 2 5 5 V i a d i s s a m W a y v o d u m

o m n i n o M e c h m i t b e c h c u m s e r v i t o r i b u s I l i l u s i n t e r f e c i s s e t , r .

Page 184: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 184/293

1 8 8

W O R M , R o m A N T L O R

l a C i o a n e s t i , l a , B u c u r e s t i , l a T A r g o v i s t e , l a r A u l A r g e s e l , l a

A l i m A n e s t i p e T e l e o r x x i a n , l a G r u m a z i , c e l m a i i u t e d i n t o a t e

A z b o a i e l e , p u r t a t p u 7 s a n g e a c u r i , l a N i c o p o l i , l a S i s t o v , s u b

c e t a t e a P o e n a r i l o r ,

l

G h e o r g h i t a , i a r l a B u c u r e s t i , l a S l a t i n a ,

i a r l a B u c u r e s t i , l a R u a r 7 3 0 I n s f A r s i t l a D i d r i h " . A p o i i n s c r i p -

t i a a d a o g r t , c a i a n d R a d u V o d A a r v o r b l e l I n s u s i d i n m o r m A n t

S i a t u n c i m ' a d A r u i t D u m n e z e u c u s t A p A n i r e a

i s c h i p t r u l W e i

s i m ' a I n c i n s c u c a f t a n m o h o r A t i c u c u n u n ä m ' a I n c u n u n a t

c m i c i n s t e a b o g A t i e i

i c u m u l t A m A r i r e d e d a r a d u a t o a r e s i c u

m u l t i m e a o s t t l o r M u d f n c u n j u r a t s i l a m u l t i a m I n t i n s m A n A

l e a j u t o r c u f n d u r a r e . A c u m z a c s i n g u r a c 1 i n t e a c e s t m i c m o r -

" a k a , a s t e p t A n d g l a s u l A r h a n g h e l u l u i , c e a d e p e u r m r t t r â m b i t A ,

I , n v i e r e a a t o a t 4 l u m e a s i a s t i h i i l o r p r i m e n i r e . R o g p e c e i c e

D u l i n n e z e u t i v a I n g ä d u l s A v i n à d u p A m i n e s A p A z e a s a a c e s t

x n i c l o c

e o d i h n r t i . c a s A a o a s e l o r m e l e c a s A f i e n e s t r i c a t " 7 4 .

I n o a l t A i n s c r i p t i e p u s A I n a m i n t i r e a s A v A r s i r e i b i s e r i c e i l u i . f e a -

g o e , R a d u , a d a u g A a m ' a I n n A l t a t D u m n e z e u p e s c a u n u l d o m -

n e s c

i s ' a u n A p A d i t T u r c i a c u m u l t e g r e u t A t i

i e r a n s A i c e t a r a

n o a s t r A ,

i s a r i d i c a t d o m m a m e a s i

u b o i e n i , m u l t e r A z b o a i e

a p A r A n d , a t e o c l a t i l f i i n d g o n i t i

i a t e o d a t A g o n i n d , p A n A a n d

p u t e r e a

i a j t t o r u l c e l u i d e s u s n e - a d a t h 1 1 1 1 1 1 1 0 , " 7 3 .

S i I n a d e v A r i n 1 5 2 3 , r e g e l e L u d o v i c s c r i e l u i

S i g i s m u n d

a i P o l o m e i , a a u v e n i t v e s t i d i n R o d o s d e s p r e f a p t e l e

i n o r o a -

c e l e C e z a r u l u i c u m s i , d e s p r e f e r i c i t a i n t o a r c e r e a v o e v o d u l u i

V a l a h i e i s i d e a l u n g a r e a j u i M e h m e t - B e i S A v A r s i t A g l e d o m n u l

y o e v o d y a l a h " r t . D u p A m u l t s A n g e v r A r s a t , R a d u I n c h e l a s e

p a c e , C u T u r c i i

l u s e s e r e c u n o s c u t I n d o m n i e 7 7 , d e c a r e f o a r t e

s e b u c u r a r A B r a s o v e n i i t a r e n u s e m a i t e m e a u a f i e x . s p u s i i e i

p r A d g e i u n i , d i i p r i e i n a I n c ó r d A r e i d i n t r e R a d u

T u r c i . B u c u -

y - n 1

4 P e a r n l u p t a d e 1 0 R u c A r , a V e n i u n d o c t t a l l u i M i h n e a e e l R A u c a r e

a p u n e ¿

R a d u V o t w o d a d A r u i t l u l D r a g u s p A t a r u i s a t u l C o m a n U p e n t r u c A l - a

s l u j i t s u v A r s a r e d t i n g e J a B r a n ( l A n g A R u c A r ) r a n d s ' a f o s t l o v i t R a d u V o d A

e t a T u r c i i " , N i c o l a e s c u , i . c

p . 3 5 .

' M a t r a d i n 1 5 2 9 i a e m o r m A n t u l 1 u 1 R a d u d e t a A f u m a t i r e p r e z i n t A ' p e

t i o n a n e A l a r e , v c u t o p u z u l I d m A n A

I m a n t l a f l i i f t l i n d I n v A n t ( m a l j o A p . 1 9 2 ) .

B l u n t - a e p i s e o p a l d a m a n d s l z r e l C u r f e i - d e - A r g e g , B u c u r e s t l , 1 8 8 6 , p . 4 6 . C r o n i c a r u l

C A p i t a n u l s i C r o n . a n o n i t n a m i n t e s c n u m a i l u p t a l e d e l a G l u b a v i , C l e j a n t

I G r u m a z i

( M a g . I s l . , I , p . 1 6 0 ; I V , p . 2 6 8 - 2 6 9 ) . U n a l t d o c , d i n 1 5 6 9 s p u n e c A R a d u

a l u p t a t c u T u r c i l p A g A n t , c u M e h m e t - B c i c a s A n u d o m n l a t i c i t T t F c i t I n T a r a - R o m a -

n e a s c A , N i c o l a e s c u , D o c . s l a v a T r o m , p . 2 7 8 .

B l u r b : a . e p l e e o p a l l t , p . 4 5 .

1 6 H u r r n , , b t i c . , I I , 3 , p . 4 2 8 .

, p . 4 4 9 - ( d i n s o c o t e i l l e

B r a s o v u l u l ) . , : , , f i t e m t r M o g o l b o y a r o n r e -

f e r e n t b o n a m p a c e m . U r m a t a m d o m t n i R a d u l w a y w p d a e T r a n s a l p I n e n s i s c u m

C a e , s p r e T h u r c o r t i m , p r e b o n o R u n t i o p a n n u r a d a t u m p r o f l o r , p j ; ç 4 G p n d u r a t u

e . , p . 2 4 7 .

 

Page 185: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 185/293

I S T O R I

t T h T E N I E

1 8 9

r i a I n s g n u t i n i t m u l t ; c g c i i n c u r f i n d s o s i § t i o a c l R a d u f u s e s e

. s c o s

i i n l o c u i t c u V l a d i s l a v V o d g F 8

V l a d i s l a v a l

1 5 2 3 - 1 5 2 6 . M 4 C a r e s g f i l o s t p r i , -

c i n a a c e s t e i g r a b n i c e . r g s t u r n g r i a u n u i d c m a c e s e m I n t i n u s e

l a i n c e p u t c u g a t a e n e r g i e i n c o n t r a T u r o i l o r , n u s e p o a t e

d i n l i p a d e p l i n g d e i z v o a r e 7 9 . V l a d i s l a v I n 2 4 I u l i e 1 5 2 4 d g u n

h r i s o v p r i n c a r e i n t g r e § t e o s p i t i u l u i d e b o l n a v i d e l a S h n - M r -

t r e n i

i c e l u i d e s g r a c i d e l a m i n g s t i r e a A r g e p l u i , n i . 5 t e b r A n z e -

t u r i t c e s e c u v e n i a u d o m n i e i . B o i e r i i r t e a d e v e r e s c a c e s t h r i s o v

( s u n t ç P a r v u l - m 9 r e B a n d e C r a i o v a , J u g t u t a n u m a r e ' v o r n i c ,

T e o d o r , m a r e l o g o f g t . C a i p o v i s t i e r , , D r g g a n s p g t a r , B g d i c a c o m i s ,

S g r b a r i s t o l n i c , D r g g a n p o s t e l n i c

i T r i f u . l o g o f g t 8 O .

S e v e d e

d e c i c g P g r v u l B a n u l e r i I n b u n e T e l a t i i c u V l a d i s l a v , e a u n u l

c e e r à d i n r a m u r a b g s g r g b e a s c g , f i u , n e p o t i s t r g n e p o t a l V l a -

d i s l a v i l o r B a s a r a b i c e s e p e r i n d a s e r g p e t r o n u l M u n t e n i e i . T o -

s t u . s i p r i e t e n i a a c e a s t a e r à n u m a i a p a r e n % c g c i C g p i t a n u l n e

s p u n e I n t h i u , c g , P g r v u l b a n u l C r a i o v e i a v e n i t , c u o a m e n i i s g i

d e s ' a i n c h i n a t l u i V l a d i s l a v V o d g 9 1 ; a p O i c à V l a d i s l a v V o d g ,

w r a n d s k p u j e a l t B a n , a z i s s g f a c g p e P h r v u b a n u l , p o s t e l n i c

m a r e , § i s g f i e i n t o a t g v r e m e a l a n g g d h n s u l l a s f a t , C r o n i c a

a n o n i m g i n s g d g p e f a t g g a n d u l a d e v g r a t a l l u i V l a d i s l a v , a n u m e

c g a v r u t s g - § i b a t g j o c V l a d i s l a v d e P a r v a b a n u l ( . 5 i c A a c e s t a

m i n i i n d u - s e a f u g a c u o a m e n i i l u i l a C r a i o v a

i p e s t e s c u r t A

v r e m e l s ' a g g t r t d e o a s t e

i a v e n i t d e s ' a b g t u t c u V l a d i s l a v

V o d g

i h a

b i r u i t p e d o m n § i l ' a g o n i t p e s t e D u n g r e ' s

f i n »

F a p t e l e s t a u c a m a l t f e l a n u m e , i n c o n t r a , l u i V l a d i s l a v ,

s e s c o a l g i n t h i u a c e l B g d i c g R a d u , f r a t e l e l u i R a d u d e l a A f u m a t i

d u § m a n u l l u i i a l i a t u l P h r v u l e . 5 t i l o r d e l a i n c e p u t u l d o m n i e i .

A c e s t B g d i c g . R a d u i s e a r g t a s e t ' A A i m u l t g m i t c

d o m n i a J u l

V l a d i s l a v V o d g , d c m n , O r e . 5 t i n d e l e g e a m a s t r g ; d a r i n c e p t i n d

( V a l a d i s l a v ) s g o m o a r e p e b o i e r i i c e i d e f r u n t e § i b g t r i n i a i T i i r e i -

n ' a u v o i t s g s e l a s e s g l e p i a r z g c a p e t e l e

i l ' a u

p r i m i t p e e l B g d i c a l s g l e f i e d o m n . M a i , d e p a r t e a p u n e B g d i c g

I n i n t e r e s a n t a l u i s o r i s o a r e c g t r e B r a v v e n i , c g S ' a l ; I n c l u n a t

I t I n 9 M d u 1 5 2 3 v i c e - v o e t r o d u f A r d e a l u l u i s e r i e t r a v o v e n i l o r ) d e s p r e

i i r t m l r e a c e e s t e a s e f a c e f u g a r u l u l R a d n V o d A , H u r m . , D o c

, X V , p . 2 6 7 ; L a

M a g . 1 s t , I , p . 1 6 5 . H u r m . , D e c . , I I , 3 , p . 4 4 9 v i N i c o l a e s c u 1 5 2 3 , d o c . d e l a V i a -

d i s i n v V o d A , p . 2 5 3 .

v t A n o n . r o r n

I n M a g . 1 s t . , I V , p . 2 7 0 , s p u n e c A d u c l i n d u - s e R a d u V o d A

l a T a r i g r a d c a s A s e 1 m p a c e c u T u r c i i , S u l t a n u l l ' a r f i r e t i n u t I n I n c h i s o a r é , d u p A

p A r a u i M e h m e t - B e y L a r f i d a t d o m a k l u i V l a d I s l a v . A c e a s t A v t l r e c o n t r a z i c e

I n s A t o s t e d o c u m e n t e l e a d u s e d e s p r e I m p A c a r e a l u i R a d u . c u T u r c i i i

s e A r h 1 s t . , I , 1 , p . 1 0 4 . B A d l c a c o m i s u l e s t e m r A t a t d e C r o n . a n o n . ,

M a g . t s t i t I V , p . 2 6 8 , c a , , v i r p r e a m a r e f f ( p r i m a r ) a l f u i H u l a r a b V o e v o d .

P A C A p i t a n u i I n M a g . 1 s t .

I , p . 1 6 5 , t O r o n . a n o n . d b l d e n t y I V , p . 2 7 0 e

C p l t n n u i I b i d e m , p 2 7 0 . D o m c a r e o c O n s t a t i

f i l i a l l a l u l

V l a d i s l a v

h i N k o l a e s c u ( I n D o c . S t a v o - R o m , p a g . 2 5 3 - 5 4 ) .

Page 186: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 186/293

i n n A l t i m e i s a l e c r a i u l u i i p g r i n t e l u i s u I a n o s V o e v o d ( Z a p o l i a ) ,

s i - a t r i m i s s i

l a i m p 5 r a t u l t u r c e s c p e n t r u s t e a g ; d a r i a t 5 c A s ' a

r A d i c a t n u d e m u l t , d i n m i j l o c u l i C u t 5 r i a v o a s t r A , u n v r A j m a s

a s u p r a c a p u l u i m e u , R a d u v o e v o d ( d e l a A f u m a t i ) s i a v e n i t s 5 - m i

p i a r z 5 c a p u l . S t i u c ' d v a g r 5 i m u l t e v o r b e r e l e

i d e s a r t e t c A t r e

d o m n i i l e v o a s t r e , c u m a d o m n i a m e a a s f i a s e z a t p e T u r c i I n T a r a -

R o m a n e a s e 5 . . . , d e c i n ' a m a d u s n o i p e T u r c i I n t a r 5 , c i e i s i n g u r i

a u i n t r a t , c u m a u i n t r a t i n a l t e t A r i m a z p u t e r n i c e c l e a t a n o a s -

t r i t . . . 4 1 , 5 s a t i p e a c e l v r à j m a

ì m l - i m a i d a t i a j u t o r . . . c A c i v o m

a v e a i n o i a j u t o r , d e a c o l o d e u n d e s t i m c A p u t e m s 5 a v e m

8 3 .

T o t I n a c e l a s i s e n s s c r i u

i b o i e r i i l u i B A d i c a R a d u , I n o

s c r i s o a r e t 5 t r e B r a s o v e n i : - , s t i p b i n e c e s ' a I n t i m p l a t c u T a r a -

R o m a n e a s c 5 c u n o i , p A n A c e a v e n i t d e l a P o a r t A V l a d i s l a v

S A n e f i e d o m n . N o i a m v A z u t b i n e a t u n c e a , c 5 e r a i n t e l e s c u

T u r c i i s à n e p i a r z 5 c a p e t e l e , c i s t i e a m d e m u l t p r i n t r e n o i u n

a d e v A r a t f e c i o r d e d o m n , p e R a d u v o e v o d ( B A c l i c a R a d u )

f a i n l u a t p e e l s A n e f i e d o m n d u p 5 l e g e . . . D a r e s t e a c o l o i n t r e

v o i , R a d u l v o e v o d ( d e l a A f u m a t i )

i p a n 5 a c u m a c a t a p e t r e -

c u t t l f a r e V o i , c u * U i n t a n o a s t r A a t u t u r o r a a p e t r e c u t , c 5 c i

' i n t r a s e m i n m a r i n e v r 5 j m a s u l u i i n e g a n d i a m n u m a i c u m a v e a m

8 5 n e m a n t u i m d e e l ; d a r d e c a n d a m s c 5 p a t c u t o t i t e f e r i

a m v e n i t

i n e - a m a d u n a t i m p r e j u r u l d o m n u l u i n o s t r u . . 4 ( B A -

d i c a R a d u ) n u m a i v r e m n i c i d e d u m c a R a d u v o e v o d s 5 m a i

p e t r e a c 5 I n t r e v o l ' 8 4 . C a t t i m p b m e r i i s e a f l a u s u b t i r a n i a l u i

V l a d i s l a v V o e v o d , v r o i a u s A r e c a p e t e p e R a d u d e l a A f u m a t i .

B 5 d i c a R ä d u c a r e s e a f l a I n s 5 I n T a r A - R o m a n e a s c A , a d e m e n i n -

d u - i s 5 - / l e e d e d c m n , e i n n m a i a u n e v o i e d e R a d u d e l a A f u m a t i

c e r d e l a B r a s o v e n i s 5 - 1 a l u n g e d i n t r e e i .

S i R a d i i d e l a A f u m a t t i t r a t 5 l u c r u r i l e c a a s t f e l p e t r e c u t e ,

c A n d s p u u e , i n o s c r i s o a r e L c A t r e B r a s o v e n i , c A m a i a n t a i u a

v e n i t V l a d i s l a v V o e v o d i n T a r a - R o m a n e a s c A , i a r a s u p r a l u i s ' a

r a d i e , a t B 5 d i c a V o e v o d s i a t r i m i s j o , b o i e r i l a P o a r t a i m p g r A -

t e a s c A s ä ' i a d u c 5 s t e a g i p a c e .

a d u s e r A T u r m i , s t e a g . D a r

a n d e r a 8 4 1 1 p r i m i a s e A s t e a g u l i n m a n g , T u r c i i i - a u t 5 i a t c a p u l

s i I m p r e u n g c u e l a u t à i a t s i 1 0 b o i e r i l . I n a l t 5 s c r i s o a r e a d a o g 5

c á l u i R a d u d e l a A f u m a t i i ' a v e n i t r A s p l u i s d e l a T u r c i s A m e a r g a

i m p r e u n 5 C 1 4 b o i e r i i l a v a d u l G i u r g i u l u i , s 5 - i d e e s t e a g u l ; d a r c 5

e l n e a v a n d i n c r e d e r e I n p A g a n i ,

r A s p u n s c

o i e r i i s ' a u i n s -

p 5 i m a n t a t i . n u p o t v e n d

8 5 i

i h B o g d a n , D o c .

n i R e r y e s t e p .

1 6 7 , 4 6 9 . S c r i s o a r e a d a t a t i t n u r n a i d i n 1 9

I a n u a r i e , e s t e d e s i g u r d i n 4 5 2 6 , n u c u m o p u n e d . B o g d a n d i n 1 6 2 4 , d e c a r e c e

I n 1 5 2 4 % / u l i e I n - 2 I c d a m n i t i I n M u n t e n i a V i a d i s l a V V o c i A ; v e z i m a l s u s , p . p r e c ,

d o c u m e n t u l l u i V l a d i s l a i n v o d t t d i n a c e a d a t A .

v 4 B o g d a n . D o c , $ z R e a , p 4 2 2 7 .

I + A i r b o r n e % I n B o g d a n , / . 0 . 1 7 1 - 4 7 2 . C o n f i r m a t , d e s o c c i t e l f l e S i i b i u l u i ,

H u m . , D o c . , X L p . 8 4 6 :

i p s a B a d y c a V a y w o d a e b a n d e r i u m i n h p e r a t o r i s

o b t u l i s s e n t e t t a n d e m i d e m y B a d y k a p e r e o s d e m c u m p l u r i b u s b o y a r o n i b u s s i n s

l a t e r e m p t u s f u i s s e t

1 9 0

7 8 T O R T A

i t o m i s i t o u

 

Page 187: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 187/293

I B T O R I A N U N T F N I S I

1 9 1

R a d u d e l a A f u m a t i a d o u a ° a r a . 1 5 2 6 - 4 5 2 9 . R a d u

v a z a n d c a n u e c h i p d e r e d o b a n d i t a l t f e l d o m n i a d e c a t p r i n

C o n s t a n t i n o p o l e , î i i e à i n i m a i n , d i n t i " s i s e d u c e l a s u l t a n u l .

l a t a c u m p o v e s t e s t e i n s u s i R a d a d e l a A f u m a t i i s p r a v i l e l u i i n

n o s c r i s o a r e c a t r e S a b i e n i : P n n v o i a l u i D u m n e z e u i p r i n c u r a t a

M a i c a a l u i D u m n e z e u , M a r i a , s i c u n o r o c u l m a r i t u l u i c r a i u

s i

s f i n t e i c o r o a n e s i a p a n n t e l u i m e u s l a v i t u l u i d o m n a l A r d e a -

l u l u i , I a n o s V o e v o d ,

c u n o r o c u l

i c u r u g a c i u n e a

i t r u d a

b u n a t a t e a d o m n i i l o r v o a s t r e , a m m e r s l a P o a r t a T u r c e a s c a

a m s t a t d e f a t a c u i m p a r a t u l t u r c e s c

i c u t o t i d o m n i i T a r e i -

T u r c e s t i , c e - m i d a r u i i n t A i D c m n u l D u m n e z e u , d u p 4 a c e e a

i m p a r a t u l t u r c e s c , n u e d o m n i a r c m a n ä ,

i i a r m ' a m t n t o r s l a

d o m n i e C u . v i a t a

i s a n a t a t e , i m p r e u m a C u t o t i b o i e r i i c a t i a u

f o s t c u m i n e , s i m ' a m a s e z a t I n t r o n u l

i d o m n i a r o m a n a " . S e

r o a g a d e S a b i e n i s a d e e v o i e b o i e r i l o r c e f u g i s e r a c u e l i n n a i n t e a

l u i V l a d i s l a v V o d a , s ' a s e i n t o a r c a i n t a r a 8 8 . C u t o l d a a c e a s t a

p l e c a r e a l u i R a d u c a t r e T u r c i , e l f g g a d u e s t e i n a s c u n s a j u t o r

C r e s t m i l o r i c a a c e l p n l e j n u n c i u l B u r g i o c a r e r a p o a r t a a c e s t

s c o p a l d o m n u l u i M u n t e n i e i , b a g g d e s a m a c a d c m n u l r o m a n ,

c a n d e p u t e r n i c T u r c u l , a s c u l t r t d e e l , d a r c u t o a t e a c e s t e f i i n d

c r e s t i n , n u l i p s e s t e d e a d a s t i r i s i . d e a a j u t a p e u n g u r i p e s u b

m a n a . C A n d e s t e r e g e l e U n g a r i e i m a i p u t e r n i c , s e s u p u n e l u i ,

d a r s l u j e s t e s i p e l a c o m i i T u r c i " 8 7 :

t . C u p r i l e j u l r e i n t u r n a r e i l u i i n s c a u n u l m u n t e a n , R a d u d e l a

A f u m a t i i n c e p e s i o C . t o t u l a l t a p o l i t i c a l a u n t r i c a . E l c a u t a s a

i m p a c e p e P a r v u l e s t i c u d o m n i a l u i , i p e n t r u a o b t i n e a l u c r u l ,

e l s e c a s a t o r e s t e c u R u x a n d a M e a l u i N e a g o e B a s a r a b . A s u p r a

a c e s t e i i n s e m n a t e c a s a t o i i i a v e m o d o v a d a I n s o c o t e l i l e S à b i u -

l u i a d u c l a 1 5 I a n u a r i e 1 5 2 6 s t i r e a , e a s ' a d a t u n v a s d e

v i n , 2 0 d e b o j g r a s i s i o p t m a s t u i d e l e m n e l a n u n t a f e t e i c e l e i

m a i m i c i a l u i B a s a r a b , l o g o d n i c a d o m n u l u i v o e v o d a l T r a n s a l -

p i n e i " . I n 1 7 a a c e l e i a s i l u n i s e d a u n v a s d e v i n t r i m i s i l o r v o e v o -

d u l u i t r a n s a l p i n c a r i v e n i s e r a a i c i ( l a S a b i u ) p e n t r u a l u a p e

l a t a l u i B a s a r a b " 8 8 . D e a c e e a i c r o n i c e l e v e c h i m u n t e n e d a u

a m a n d o u à p e R a d u d e l a A f u m a t i c a g i n e r e a l l u i N e a g o e B a s a -

r a b 8 9 ,

e e . : 1 . c e a r p u t e a s a n e f a c a s a c r e d e m , c à R a d u e r a g i n e -

r e l e l u i , N e a g o e i n c a d i n t i m p u l v i e t e i s a c e s t u i a , l u c r u c e n u e s t e

L . 1 7

e s N i c o l a e s c u . D o c . s l a n o - r o m d n e , p . 3 1 . N u n c i u l B u r g i o c A t r e F t a d u l V o d i t :

c h e p r i e r e a l n o s t r o e t n u v a m e n t e s í e f a t t e d e l T u r c h o , e r a a n d a t o a l T u r c h e

a i p r e s e n t e e t o r n a t o I n T r a n s a l p i n a " . H u r m . , D o c . , I I , 2 , p . 1 5 3 .

S T H u r m , D o c . , I I , 3 , p . 4 9 7 .

l ? H u r m . , D o c . , X I , p . 8 4 9 , s i d . N l e o l a e s c u D o c . s l a v o - r o m d n e , p . 1 7 4 ,

i . s p u n e . c A R a d u d e l a A f m a ' a l u a t I n c d s l i t o r l e p e R u x a n d r a u t a l u l N e a g o e

' I n . 1 1 f a n u a r i e 1 5 2 6 , u l t A n d I n s i t s A a d u c A d o c u m e n t u l d o v e d i t o r , I n c o n t r a b u -

n u l u i s i i u n b i c e i u d e a - i l d o v e d l t o t d e a u n a s p r I j i n i r l i e s a l e . Z i p o l y a I n 2 I a n u a r i e

1 5 2 6 , H u r i n . . D o c , X V , p . 2 8 6 , a r a t i t a c e a s t A c i t g A t o r i e c a a p r o p i a t A .

' 1 C A p I t a n u l , M a g . ( 3 t , I , p . 1 5 4 § I A n o n i m u l , M a g . 1 s t . , 1 V , p . 2 7 0 .

Page 188: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 188/293

1 9 2

I F T O M A R O M I N M O R

t r i g a s t f e l . R a d i i e s t e n u m a i g i n e r e l e s ä ú p o s t u m , § i a n u m e

d u p A c e v i n e a d o u a o a r 6 n s c a u n .

J M e 1 n U s e i n t e l e g e d u § m A n i a

d e l a i n c e p u t a P A r v u l e § t i l o r i n c o n t r a l u i . R a d i i d e v e n i n d

d i t c u P A r v u l e § t i i , i n t e l e g c m c u m s e f a c e c A V l a d i s l a v r e v e n i n d

d i n n o u

s u p e r e I n d o m n i e , e l t r i m i t e I n j u d . M e h e d i n t i p e

P A r v u l b a n u l c a r e b a t e p e v r A j m a § , I i t a i e c a p u l s i a d u c e I n

m A n a l u i R a d u t o a t A o a s t e a c o m p e t i t o r u l u i " 9 0 .

A s t f e l R a d i i . d e l a A f u m a t i ,

d r A c u l e s c

p r i n

o b A r § i a l u i ,

d e v i n e p r i n c g s A t o r i e p a r t i z a n

a l B A g r A b e § t i l o r . E l c r e d e A

M A ' p n n a c e a s t 6 u n i r e

i n t 6 r i a s c g d o m n i a

d a r e l n u

i e g l a

a l t

c a p A t c l e a t s 6

g s t r A m u t e d u § m A n i a i n c o n -

t r a l u i , d i n t a b A r a M g r &

b e § t i l o r , I n a c e e a a D r à ' c u -

l e § t i l o r c a r i , n e p u t â n d r à b d 4

f a v o r i z a r e a p a r t i d u l u i u r g i s i t

d e e i , s e i n t e l e g s à s e t a n -

t u i e d e d o m m t o r u l l o r p r i n

m o a r t e . E l f u a n u m e u c i s

' f a t e °

r A s c o a l ä

u n e l t i t 6 d e

d o i b o i e r i a i

: N e a g o e V o r -

n i c u l § i D r 5 g a n P o s t e l n i c u l

D e s p r e e i ,

C A p i t a n u l s p u n e

c g s t r A n g â n d o § t i

i n t a i n 6 ,

n e § t i i n d n i m i c a R a d a V o d 6 ,

a u v e n i t a s u p r a l u i , z a r e n e -

f i i n d g a t a a u f u g i t c A t r e B a -

n a t a l

C r a i o v e i .

V r A j m a § i i

f l g o n i a u t a r e ,

s i l ' a u a j u n s

l a R A m n i c u l - d e - s u s ( V A l c e a ) ,

p r i n z a n d u - 1 p e e l s i p e f i u - g u

V l a d , a m f i n d u r o r a l e - a u t l i a t

c a p e t e l e " 9 1 .

C r o n . a n o n i m A

a r a t l m a i 1 5 m u r i t c A R a d u d e l a A f u m a t i a f u g i t l a B a n a l

P a r v u l d i n C r a i o v a 9 2 .

P e D r A g a n p o s t e l n i c u l 1 - a m i n t A l n i t I n d i v a n u l l u i N l a d i s l a v 9 3 .

I t l

r s r ,

m y

> H I t i k V , 0 4 1

g i l 4 A V A / k k 4 . 0 . ;

0 . 1 1 k ? 1 , 1 4 ( . , ' N .

A a l i i 1 1 4 1 1

f M I D ? 4 1 1 , 1 W i

t E t t l e i r L i

m a t y 0 T . , I O W

N o v t

p m o m m r t s 0 4 1 v s o u n A t v a r

g i g i n t r a x i e r o N h i t t i r t i l i i t

M e . , , , n r k i k ) , : q 1 1 . 0 4 1 . 1 , 1 3 . f e h . V . i i r 7 s

U i t t a ' 4 ' , ' A r i r E r v e g i r a

' I m o ; w a i n

4 1 * - -

R a d i i d e l a A f u m a t i

S n i s o a r e a l a d R a d i i c A t r e B r a l o v e n i , N m o l a e s c u , D o c . s l a v o - r o m . , p . 3 8 .

M a o .

¡ s i

I , p 1 6 6 . I n n i g e s o c o t e l i a l e S A b l u l u i W h i m I n 4 I a n 1 5 2 9

o I n s e m n a r e p e n t r u t r i m i t e r e a - t u t u ' o m l a C l u j , r u t l o n e t r u c i d a t I o n i s R a d u l l

V a y d a e t 1 1 1 1 1 " . T h u m . , D o c . , X I , p . 8 5 2 . N i s t e n o t i t e c o n t i m p o r a n e 1 5 2 9 I a n . 4

s p u n : F t e d u l V a y d a t r a n s a l p I n e n s i s c u m s u b p e r s o u l d ) l o s E t r u a c a t u s e s t c a p i t e " .

H u r m . , D o c . , I I , 3 , p . 6 4 5 .

M a g . 1 s , I V , p . 2 7 0

M a i s u s , p . 1 8 9 .

s g ' l

s g i

 

Page 189: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 189/293

/ I S T O R I A M U N T E N I B I

1 9 3

A s u p r a l u i N e a g o e V o r n i c u l , d e s i n u p o s e d ä m i n c i o a r a -

t a r e p r i n d o c u m e n t e , - t r e b u e s

f i f o s t s i e l u n p a r t i z a n a l D r &

c u l e s t i l o r .

R a d u d e l a A f u m a t i c a g i n e r e a l l u i N e a g o e s f ä r s e s t e i n c e -

p ä t u r a s o c r u l u i s ä u , z u g r ä v i n d m ä n ä s t i r e a A r g e s u l u i p e c a r e

N e a g o e n u a p u c , a s e a o i s p r ä v i . E l a f o s t n u i n d d u p ä m o a r t e

R u d a c e l V i t e a z s u p r a n u m e c e i s e c u v i n e c u d r e p t u l 0 4 d u p ä

c r , A n c e n e l e l u i l u p t e c a T u r c i i p r i n c a r e a s a p a t t a r a l u i d ' a f i

p r e f ä c u t ä I n p a s a l â o .

I n a c e s t r ä s t i m p s e r o s t e s t e t r e c e r e a r i v a l i t ä t e i c e l o r d o t e d

m a r i , f a m i l i i m u n t e n e , d i n o s t a r e p e r s o n a % I n u n a t e r r t o r i a l ä ;

a c i b o i e r i i d i n O l t e n i a i n f r u n t e c a m a r e a f a m i h e a P a r v u l e s t i -

l o r , d a n s p r i j i n u l b o d o m n i l o r d i n r a m u r a b ä r s ä r ä b e a s a . , p e a n d

c c i d i n t a b ä r a D i l c u l e s t i l o r g ä s e s c a u t o r ; i n b o i e r i m e a . M u n t e -

n i e i M a r i . A O v e d e r n i n t a i p e M i h n e a i n l u p t ä c u u n c o m p e t i t o r

d i n f a n l i l i a B a s a r a b , D a n c i u f i u l l u i T e p e l i 4 , V o d ä s a u B a s a r a b

c e T f i n ä r . D u s m g r u a m e r g e e a t d e d e p a r t e , c g s e u r m ä r e s t e

c h i a r d u p ä c e M i h n e a p i e r d e t r o n u l s i n u i n c e t e a z 6 i n t r e a c e s t e

, d o u 6 f e t e , c l e a t a t u n c i a n d i n c e t e a z ä o r i c e p o r n i r i o m e n e s t i ,

s u b c r u n t a l o v i t u r ä a m o r t e i . B ä s ä r ä b e s t i i t u g n u i z b u t e s c a

p u n e u n p a r t i z a n d d a i l o r p e s c a u n u l p r e i - R o m a n e s t i , I n c a r e

T u r d ' a § a z A p e V l ä d u t . B ä s ä r ä b e s t i i i I i t i d e i m p r e j u r ä r i s e

p r e f a c a s e i m p A a c u n o u l d o m n i t o r , p e a n d i n u m b r ä e i u n e -

t a u r ä d i c a r e a l u i N e a g o e B a s a r a b , f r a t e l e m o r t u l u i D a n c i u .

N e a g o e a m e n i n t a t c u m o a r t e a d e l V 1 6 d u t c e l s ä p a t d e e l , f u g e

l a T u r d ç i r e v e n i n d c a a j u t o t , b a t e s i u c i d e p e V l à d u t , l u a n d

e l d o r n n i T . S u b N e a g o e B a s a r a b s t ä l a p u t e r e p a r t i d u l B ä s i i r g -

b e s t i l o r . F i u l l u i N e a g o e , T e o d o s i e c e l e p i t r o p i s i t d e b o i e r u l c r a i o -

v e s c , P r e d a v o r r n c u l , e s t e l o v i t

i r ä s t u r n a t i m p r e u n ä c u e p i t r o -

p u l s ä u d e b o i e r i i d r ä c u l e s t i p r i b e g i t i I n M o l d o v a , u n i t i c u c e i

d i n M u n t e n i a M a r e , d i n j u d e V u l B u z ä u , c a r i r a d i e l l a d o m n i e p e

R a d a s a u D r a g o m i r C ä l u g ä r u l d i n p a r t i d a d r A c u l e a s a . U n n e a m

d e d o m n d i n p a r t i d u l b ä s ä r ä b e s c , l u g t u r c i t , M e h m e t - B e i , l o v e s t e

p e D r a g o m i r - a l u g ä r u l , s p r i j i n i n d c h i p p e , T e o d o s i e , d a r d u p ä

c e b a t e p e p r o t i v m c u l a c e s t u i d i n u r m ä , v r e a s ä p u n ä e l s i n g u r

m a n a p e d o m n i e . S e s c o a l à a t u n c i u n d o m n d i n f a m i l i a d r A -

c u l e a s c g , c a r e d e § i i c à a p A r a r e a O r e i c o n t r a u n e i m a r i a m e n i n -

t g r i d i n p a r t e a p g g A n i l o r , e s t e t o t u § d u § m s ä m t d e C r a i o v e § t i p e

c a r i n u ' i p o a t e i m b l ä n z i c l e a t a s ä t o r m d u - s e e a o f e m e i e

n e a m u l p ä r v u l e s e . A c e s t a e s t e R a d u d e l a A f u m a t i . P ä r v u l e s t i i

c a r i v ä z u s e r g c e r g u f u s e s e r ' ä t r a t a t i d e V l a d i s l a v , s e a l i p e s c

d e d o m n i t o r u l c e s e i n c u s c r i s e c a e i ,

i a n d s e r i d i a d i n n o u

v e c h i u l p r e t e n d e n t V l a d i s l a v , R a d u d e l a A f u m a t i i n s ä r c i n i a z g

p e u n c r a i o v e s c , p e v o r n i c u l P ä r v u , c u r ä p u n e r e a

1 4 A 5 i i I I n u r n W e u n d o c , d e l a : M i h n e r i T u r c i t u l d i n 1 5 8 8 . N i c o l a e s c u I n

R e v . p e n t r u I s t o r t e , 1 9 0 9 , i p

8 1 .

A . D . X e n o p o l . I s t o r i s R o m i n i l o t . V o l I V .

I S

Page 190: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 190/293

I n v e r § u n a r e a b o i e r i l o r M u n t e m e i M a r i c o n t r a d o m n u l u i

l o r c a r e t r e c u s e p r i n a s A t o r i e i n p a r t i d u l B A s 6 r 6 b e § t i l o r , s e v e d e

I n f a p t a l o r s i l n i d , c a r e p u n e c a p A t z i l e l o r l u i R a d u d e l a A f u -

m a t i .

E s t e i n v e d e r a t c p r i n a c e s t e f a p t e s t r A b a t e s e r i a o b § t e a s c g

a r i v a l i t A t e i c e l o r d o u 6 p a r t i d e d i n M u n t e n i a , s u b o n o u 6

f o r m A , a c e a r e z e m a t 6 n u n u m a i p e l e g 6 t u r i l e p e r s o n a l e d i n t r e

p r e t e n d e r * i b o i e r i c e ' l s u s t m e a u , c i p e i n j g h e b A r i l e t e r i t o r i a l e

a l e t a g m e l o r b o i e r e § t i d i n M u n t e n i a M a r e § i d i n O l t e n i a .

I n t i r n p u l d o m m e i a d o u a a l u i R a d u d e l a A f i u n a t i , s e

p e t r e c ù u n m a r e e v e n i m e n t c a r e t r e b u i à s 6 a i b 6 u r m A r i i n s e m -

n a t e a s u p r a s o a r t e i p r e i - R o m a n e § t i . A n u m e T u r c i i z d r o b i s e r à

a r m a t a r e g e l u i u n g u r e s c L u d o v i c a l I I - l e a , l a M o h a c i , I n 1 5 2 6 ,

u n c l e , i m p r e u n 6 e a a c e s t r e g e p i e r i

i v i a t a n e a t a r n a t 6 a p o p o r u h u

m a g h i a r . J n l o c u l U n g a r i e i , a c e l e i O n l a c a r e , i n v r e m e d e n e ,

v o i e , d o m n i i M u n t e r u e i g A s i a u u n s p r i j i n I n c o n t r a T u r c i l o r , s e

i n t e m e i a z 4 d e a c u m i n U n g a r i a , p r o p r i u z i s A , u n p a § a l a c t u r -

c e s e ( d e l a 1 5 4 1 i n a i n t e ) , i a r i n T r a n s i l v a n i a u n p r i n c i p a t i s u p u s

t r i b u t a r s u l t a n u l u i , a r u n c a t c a m 6 r u l d i s c o r d i e i i n t r e

r A t i a T u r c e a s a i c e a G e r m a n g , t r e c â n d d u p A c o l o a r e a p r i n c i -

p i l o r s ä i , c a n d l a p o l i t i c a g e r m a n g , c a n d l a c e a t u r c e a s c 6 , § i

d e t e r m m a n d a s t f e l

i c u r e n t e l e s c h i m b A t o a r e a l e p o l i t i c e i d i n

M u n t e n i a . A c e a s t 6 s t a r e n e s i g u r 6 d e l a n o r d u l e i

i p r e f a c e r i l e

n e i n c e t a t e i n t I m p l a t e i n

d i n t r e T r a n s i l v a n i a , G e r m a -

n i a § . 1 T u r c i a a u o I n r i u r i r e d e t o t d i s t r u g g t o a r e a s u p r a m e r s u l u i

d o m n i e i i n T a r a - R o m â n e a s c à . D o m m i c a r i p a n 4 a c u m i n c e p u -

s e a % a s e s c h i m b a c u o m a r e r e p e j u n e , s u n t r g p i t i d e u n a d e v A r a t

v a r t e j

c a r e i n g r o a p i l

t o t m a i m u l t M u n t e m a s u b s t 6 p A z u r e a

o t o m a n 6 , B a r u i l u m p a j u c i l u n r o l d i n c e f i n c e m a i m a r e l a n u -

n u r e a d o m n i l o r ,

i i n c u r a n d T u r c i i i n u v o r m a i v e d e à , i n I n l o -

c u i r e a a c e s t o r a , d e c a t u n m i j l o c d e i m b o g A t i r e . A t u n c i v a a j u n g e

d o m n i a m u n t e a n g o a d e v k a t . . 1 , j u a r i e n m â n i l e O t o m a n d o r ,

f o l o s i n d u - s e d e a c e a s t g . i m p r e j u r a r e , c o m p e t i t o r i i l a d o m n i e

v o r p u t e A s à - § i p o a r t e i n t r i g u e c u m d e v a i v e n i m a i b i n e l a s o c o -

t e a l à , i n g r i j i n d a t â t a n u m a i , c a e l e s A f i e t o t d e a u n a s p r i j m i t e

p e s u m e i r i s e m n 6 t o a r e c a r e s 6 s a t u r e l A c o m i a t u r c e a s c g . A s t f e l

s e v a i n d r u m à j u g u l d e f i e r a l s t A p â n i r e i o t o m a n e a s u p r a M u n t e -

n i e i I n t â i , d i n c a r e a p o i v a t r e c e I n c u r a n d i a s u p r a M o l d o v e i .

E f e c t u l e e l c l i n t A i c e ' l a v ù b 6 t 6 l i a d e l a M o h a c i a s u p r a

m e r s u l u i t r e b i l o r d i n T a r a - R o m â n e a s c A f u d e a d e s f a c e t r e p 7

t a t , i n s A t o t m a i m u l t , p r o a s p l i t i n j g h e b a t a r i v a l i t a t e t e r r t o -

r i a l 6 a D r A c u l e 4 t i l o r s i a D g n e § t i l o r o i n u n a i a r à § i p e r s o n a 1 6 .

S t a d i i l e a c e s t o r d e s f a c e d n e v o r f i d a t e d e d o m n i i l e c e s e v o r

p e r i n c l à d e l a m o a r t e a l u i R a d u d e l a A f u m a t i p a n 6 l a M i r c e a

C i o b a n u l , s u b c a r e j o c u l c e l o r d o u 6 p a r t i c l e m u n t e n e e s t e c u

t o t a l s g r A m a t d e p r e c u m p e n i r e a t u r c e a s e 5 .

1 9 4 I B T O R I A R O M A N I L O R

 

Page 191: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 191/293

I S T O R L 4 . / 1 1 7 N T E N I E I

1 9 6

M o i s i , 1 5 2 9 - 1 5 3 0 .

L a m o a r t e a l u i R a d u d e l a A f u m a t i

s e s c o a l a u n B a s a r a b a l c a r u i m i m e d e b o t e z n u n e - a f o s t p a s .

t r a t , p e n t r u a p u n e m a n a p e t r o n u l m u n t e a n . A c e s t B a s a r a b

e s t e i n s a a r a t a t , d e o s c r i s o a r e d i n 6 I a n u a n e 1 5 2 9 a n a t i e i s a s e s t i

c a t r e I m p a r a t u l F e r d i n a n d , p r i n c a r e c e r e a j u t o r , e a f i u l c e l u i

d i n u r m a B a s a r a b 9 5 , d e c i c a f i u a l l u i N e a g o e O d o v a d a i n d i .

r e c t a a I n c e r c a n l o r l u i n e e s t e d a t a d e s o c o t e l i l e S a b i u l u i , c a r i

s p u n , s u b d a t a d e - 1 6 M a r n e 1 5 2 9 , c a s ' a t i m e s I o n K i n e z u l

I n V a l a h i a s p r e a v e d e a p e n o u l v o e v o d ( M o i s i e ) , a c e r c e t a c u g e -

t e l e b o i e r i l o r a s u p r a d o m n i t o r i l o r i c e g a u d a u T u r c i i c u v o e -

v o z i i e x i s t e n t i ; i a r l a 3 0 A p n l i e S e , t n m i t e a c e l a s p e r s o n a j I n

M u n t e n i a , s p r e a v e d e a d a t a T u r c i i s ' a u d u s d e l a M o i s i

v o e v o d

N o t i t a y o r b e s t e d e d o i v o e v o z i , f i i n d c a a l t l o i l e a e r a a c e l

B a s a r a b c a r e l u s e s e u c i s j n c u r a n d , f a r a i n d o i a l a d e a o e i a s i

c a r e p u s e s e c a p a t z i l e l o r l u i R a d n

9 7 .

p r o t e g u i t u l T u r c i l o r , r a m â n e d e t i s i n g u r d o m m t o r .

E l e s t e f i u l l u i V l a c h s l a v V o d a d i n 1 5 2 4 , d u p a c u m o a r a t a a m - ,

b e l e c r o n i c i m u n t e n e ,

i d u i : 4 c u m s e a d e v e r e s t e l u c r u l d i n t r ' u n

d o c u m e n t a l l u i M o i s i d i n 1 5 2 9 M a i I n 1 2 , I n c a r e , e l s e d a d r e p t

f i n i m a r e l u i

i p r e a b u n u l u i V l a d i s l a v V o e v o d 9 8 i

M o i s i e s t e i n r e l e r e l a t i i c u S a s i i A r d e a l u l u i , c a r e r e f u z a -

s e r a I n c h i n a r e a l u i , Z a p o l i a , o m u l T u r c i l o r . V o e v o d u l t r i m i t e c h i a r

o e x p e d i t i e p e s t e m u n t i , p e n t r u a o c u p a d o u à c e n t ' k i * V i n t u l

V u r p a r i i l ( 1 3 6 r b e r e k ) . L a a c e a s t a e x p e d i t i e s e A b a t e g a n d u l

l u i M o i s i , I n t e o s c n s o a r e c a t r e B r a s o v e n i i n c a r e l e s p u n e ; D a r

d o m n i i l é v o a s t r e n ' a t i v o i t n i c i c u m s a v a I n c h i n a t i c r a i u l u i

I a n o s ( Z a p o l i a ) . A s t f e l a m f a c u t d o m n i a m e a , d u p a p o r u n c a

I m p a r a t u l u i t u r c e s c , s i a m t n m i s d o m n i a m e a p e b o i e r i i

i o a s -

t e a d o m n i e i m e l e I n t i n u t u l A r d e a l u l u i i m u l t e a u i p r a d a a u

f a c u t 9 9 . B o i e r i i p e c a r e i i t n m i s e s e M o i s i I m p o t r i v a S a s i l o r e r a n

N e a g o e V o r m c u l

i D r a g a n P o s t e l n i c u l , a c e i c e ' i d e s c h i r e s e r a

c a l e a s p r e t r e n p r i n u c i d e r e a l u i R a d u d e l a A f u m a t i . D u p a c e

I n s a e x p e d i t i a t u r c e a s c a I n d r e p t a t a c o n t r a V i e n e i l a 1 5 2 9 c a d e ,

M o i s i s e p l e a c a c a t r e F e r d i n a n d c e e a c e ' i s l a b e s t e p o z i t i a l u i l a

P o a r t a . B o i e r i i d r a c u l e s t i I n t r e c a r e t o c m a i N e a g o e i c u D r a g a n ,

  e o l e c t i a d e d o c u m e n t e a l u i S c h u l l e r i n A r a n ° 1 D r s i e b e n b e r g i s e h e L a n -

d e s k u n d e . X X V I , 1 8 9 4 , p . 6 2 8 .

e t H u r m . , D o c . X I , p a g 8 5 2 .

N n m u t t c r e d e d . I o r g a S t u d i i

z d o . , I H 6 f i p e a c e s t B a s a r a b 1 1

v o r 1 1 t i l i a t O l t e n i l , d e o a r e c e n u e s t e d e c r e z u t c a u n B a s a r a b S t f i e a c t s d e

O l t e n l .

9 8 C . A p I t a n u l M a g . i s t , I , p . 1 6 6 1 1 C r o n . A n o n . : W e n : . I V , p . 2 7 1 . D o c u -

m e n t u l I n A r h i h t . I 1 p a g 3 9

9 9 B o g d a n . D o e . , s i R e q . , p . 1 7 4 . A c e s t V l a d i s l a v , t a t t l l l u l M a s i , n u p o n t e

f i V l a d I s l a v I I , d o m n u l d l n t r e a n t i 1 4 4 9 - 1 5 5 1 , a c t e s t e p r e a I n d e p A r t u t I n U r a l )

p e n t r u a l f i W A . A c e s t V l a d i s l a v e s t e d e s i g u r d o m n i t o r u l e f e m e r d i n t r e c e l e

d o u l i d o m n i l a l e l u l R a d a d e l a A l u m a i i

Page 192: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 192/293

1 9 6

I S T O B I A R O M A R I L O R

s e f o l o s e s c - d e a c e a s t à i c h i m b a r e p e n t r u a - p o r n i u n e l t i r i é o n t r a

l u i

A c e s t a a t u n c i s t r a n g e i a r A s i l e g A t u r i l e c u b o i e r i i c r a i o -

v e n i , a l l á p e s o r a l u i I n c g s l t o r i e d u p à B a r b a B a n u l C r a i o v e i

u c i d e l a m a s a n u n t e i p e c e i d o i b o i e r i t r ä d A t o r i 1 0 I n t o a r c e r e a

l u i M o i s i a t r e p a r t i d a b A s ä r A b e a s c 6 c g r e i a e l a p a r t m e A p r i n

n a s t e r e a l u x , i n d e a m n g I n s ä p e c e i l a l t i b o i e r i d r A c u l e s t i c e , n u

f u s e s e r á . m k e l á r i t i , s 6 a l u n g e p e M o i s i d i n M u n t e m a . F u g i n d

l a B r a s o v e l r e v i n e c u o o a s t e ; d a r e t a t u t

i u c i s d e V l a d , l a

V i i s o a r a o i m p r e u n 6 c u c u m n a t u l s g u , B a r b u b a n u l C r a i o v e i 1 0 1 J

V l a d a l V - l e I n n e e a t u l , 1 5 3 0 - 1 5 3 2 .

V l a d e s t e h u i l u i

d o m n i t o r u l d i n t r e 1 5 1 0 - 1 5 1 3 , d u p à c u m n e s p u n e u n

d o c u m e n t d i n 2 6 I u n i e 1 5 8 8 , I n c a r e M i h n e a V o e v o d s p u n e c a

a t r e c u t i n p o m e l n i c u l m ' A n 6 s t i r e i d i n D e a l s i p e V I A d u t V o e -

v o d , A r i n t e

l u i V l a d V o e v o d I n n e c a t u l . A l t d o c u m e n t , d i n

1 2 F e v r u a r i e . 1 5 8 3 , I n f ä r e s t e a c e a s t ä f i l i a t i e 1 0 2 . D a r a c e s t V l a d

n u d o m n e s t e m u l t t i m p

i m o a r e d i n o i n t A m p l a r e , i n n e c a n d u - s e

I n D ' a m b o v i t a i n 1 5 3 2 , d e u n d e i s e t r a g e s u p r a n u m e l e l u i o s e -

b i t o r 1 0 3 .

D u p 6 V l a d I n n e c a t u l v e r i l u n a l t V l a d , c u n o s c u t c u s u p r a -

n u m e l e d e V i r d i l d .

V l a d a l V I - l e V i n t i l k 1 5 3 2 - 1 5 3 5 .

A s u p r a a c e s t u i d o m -

n i t o r a v e r h s t i r e c r i e r à d i n o r a s d i n S l a t i n a . C r o n i c e l e c h i a r n e

s p u n , c A V i n t i l 6 e r i j u d e t d i n a c e l o r a s 1 0 4 .

V l a d V i n t i l 6 e r i f i u l l u i R a d u c e l M a r e , d e o a r e c e , i n t r ' u n

d o c i i m e n t a l & d ' u d i n 2 9 D e c e m v r i e 1 5 3 2 , e l v o r b e s t e d e m o s u l

i o S o c o t e l i l e

á b i u i u i I n H u r m . , D o c . , X I , p . 8 5 3 B e l l i d u c t o r i b u s T r a n s -

a l p i n i e n s i b u s N a g o V d w o r n y k e t D r a g a n p o z t h e l m k . C o m p . O s t e r m a y e r , K r o -

m k , I n D e u t s c h e F u n d g r u b e n v o n G I . K e m é n y , 1 8 3 9 , p 1 5 . C a p i t a n u l , M a g t s t

1 , p . 0 : 6 6

§ 1 A n o n i m a M a g t s t I V p . 2 7 1 n u c u n o s c r e l a t i i l e d e l a f r i c e p u t

f u t r e b o i e r l i f u c i g A t o r i a l l u i R a d u d e l a A f u m a t i i M o i s i ,

i a p i l a c ä M o i s i a r f i

u e i s p e a c e . 5 t x

o i b o i e r i s p r e a T i l z b u n k n o t t r t e a l u i R a d u , c e c a c e e s t e p u

t 9 t t d n e e x a c t l

A l a C r o r n c l l e c í t a t e O s c r i s o a r e a l i n M a r c u s P e m f l i n g e r c l i t r e M a r t i n S y -

d o n i u s d i n 6 N o e m b r i e 1 5 3 0 , I n t i i r e s t e s p u s e l e c r o n i c a r i l o r , A r c h i o 1 . 1 2 r s i e b e n b a r -

g t s c h e L c u i d e s k u n d e X X V I I I , 1 8 9 8 , p . 3 0 2 : u n d M a y l a d f o l k h m i t s a m b t d e m

a u s g e t r i e b e n e n k o y z e s W a y d a i n d i e W a l a c h e y g e z o g e n , u n d M o y z e s . W a y d a ,

w i e d e r u m b i n d a s R e g i m e n t e i n s e t z e n h a b e n v e l l e n , d a s i n d d i e W a l a p h e n , d e r

n e u W a y d a , l u i d , d i e B o i e r e n m i t d e n g a n z e n L a n d a u f g e b e s e n u n d m i t H i l f d e r

T d r k e n , m d b a b e n d e i M o y s e s W a y d a e r s c h l a g e n . ( G o l e c t i a d e d o c u m e n t e

l u i S c h u l l e r ) A s u p r a l u i M o m i o v e z i m o n o g r a h a d - l u i U r s u p u b l i c a t t t I n A n a l e t e

A c c t d . r o m d n e , 1 q 1 3 .

  s t

N i c o l a e s c u , D o c . s l a o o - r o m t i n e , p . 2 4 7 5 i 2 6 2 .

l e s O s t e r m e y e r , , K r o n t k ,

c t , p , 1 9 5 : 4 , A l s d e r V i a d W a y d a 4 c h . e i r u n a l

y o l L g e s o f f e n , 1 s t e h W . a p e r s a m t d e m R o s s e r s o f f e n ; M o r t f u D e c . 1 5 3 2 , S o c c i t

B r a s o v i d a l i

4 , P . A 7 . 4

l e C r o n . a n o n . , M a g . t s t , I V , , p 4 7 k j i C 4 P i t a l l u i 6 M a r i .

1 , p . 1 6 0

 

Page 193: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 193/293

I S T O R I L M I I N T E N I E I

1 9 7

( b u n u l s a u ) V l a d V o e v o d C a l u g a r u l , d u p a c u m s e s t i e , t a t a l l u i

R a d u l c e l M a r e

I n d o u à d o c u m e n t e , u n u l d i n 2 2 F e v r u a r i e

1 5 3 1 s i c e l a l a l t d i n 1 2 S e p t e m v r i e 1 5 3 4 s i p e p e c e t i , e l t e i n t i t u - 1

l e a z a : 1 w V l a d V o e v o d , h u i l u i R a d u V o e v o d i d o m n ( J . V l a d

V i n t i l a e r a d e c i f a r a i i n d o e a l a d i n t r e C r a i o v e s t i , c a u z a p e n t r u

c a r e g a s u n I n h r i s o v u l l u i , d i n 1 2 V e b r u a r i e 1 5 7 3 , p e H a r r i z a

c a m a r e l e b a n a l C r a i o v e b n 7 , n u m e c i i t o t u l n e o b i s n u i t i n f a m i l i a

P a r v u l e a s c a

i c a r e l a s a a s e i n t e l e g e l c a b a n i a f u s e s e z m u l s a d e

l a d e t i n a t o r i i e i o b i s n u i t i s i d a t a u n u i b o i e r c u t o t u l n o u i n O l t e -

n i a . C u r a n d f u s a d i v a a c e e a , v e d e m p e V l a d V m t i l ä r e i n t o r c a n i

d u - s e c a t r e C r a i o v e s t i , d e o a r e c e i n d o c u m e n t u l s a u d i n 3 A p r i -

l i e 1 5 3 4 , e n u m a r a f u t r e b o i e r i i n t a r i t o r i i , p e l a n g a T o m a b a n u l

s i p e j u p a n B a r b u , f i u l l u i P r e d a ; m a r e b a n d e C r a i o v a ' ? ' 1 0 8 , C r o -

n i c a r u l a n o n i m , p e c A t i C a p i t a n u l , n e m a i s p u n c a V i n t i l a m e r s e i

i n t r ' u n r a n d l a o v a n a t o a r e , i n s p r e C r a i o v a , p e n t r u á s i g m a c e r b i

a l t e v a n a - h u i . A c e a s t a p r e u m b l a r e a l u i V i n t i l a t a t r e C r a i o v a

p o a t e f i i n t e l e a s a c a o S n t a r i r e a i m p a c a r e i . l u i e u C r a i o v e s t i .

B o i e r i i M u n t e n i e i M a r i f n c e p a n d a m u r m i t r i s i ( r o s t i r e

i m p r u m u t a t a d e l a u n c r o n i c a r m o l d o v e a n )

i d o m n u l I n t e l e g a n -

d u - s e c u C r a i o v e s t u c a s a f a c a

i e i o t a i a r e , p r e c u m f a c u s e l a

i n c e p u t I n r a n d u r i l e C r a i o v e s t i l o r

b o i e r i i M u n t e n i e i M a r i a p l i c a

i n m u t e

t o c m a i , l a v a n a t o a r e a a c , e e a p e c a r e l o o r g a n i z a s e , n u

f a r a s c o p , V i n t i l a V o d a i n p a r t i l e O l t e n i e i , v a n e a z a e i p e m a r e l e

c e r b I n . p a d u r e a i n t u n e c a t l a r i v a l i t a t i l o r p i e r i a t o a r e d e l a r a .

A s t f e l p i e d V l a d V i n t i l s k i n 1 5 3 4 s a u , 1 5 3 5 1 0 9

P e t r u

1 S 3 5 - 0 5 4 G ,

C e l e p e t r e c u t e c u

p r i l e j u l

i n t r o n a r e i a c e s t u i n o u d o n u u t o r s i a l u p t e l o r c e a v 4 d e s u s t i n u t

p e n t r u a d o b a n d i t r o n u l , v i n s a i n t k i a s c a m e r s u l d o m n i e i l u i

V l a d l l i n t i l ä , I n c e p u t c u D r a c i d e s t i i

i s f a r s i t c u B a s a r a b e s t i i .

D a r a c e s t P e t r a P a i s i e s e i n f a t i s e a z a I n i s t o r i e s i s u b a l t

n u m e , a l c a r u i r a p o r t c a t r e a c e e a s i p e r s o n a t r e b u e l i m p e z i t ,

p e n t r u a s e s o c o t i t o t a s u p r a l u i s t u i l e c o n t i n u t e i n d o c u m e n t e l e

c u c e l e d o n a n u m e a l e s a l e . E l e r a c a l u g a r , e g u m e n u l m a n a s t i r e i

A r g e s u l , s i d i n c a l u g a r i e s e n u m i a P a i s i e , l a r n u m e l e l i d d e b o t e z

m i r e n e s c e r a P e t r u , d a r i n d o m n i e j s ' a s c h i m b a t n u m e l e

a l V I I I R e 6 r o d u s J e M c o l h e s e l n , D o 5 . s l a v o l r o t n , R ' 3 2 3 8 - 2 3 9 i

l b 1 d e n r ,

2 4 2 , 2 4 7 $ 1 2 6 1

' r e

r n ; 1

N i c o l a e s c u , 1 .

l

2 6 4

A c e s t f l a i n z a b a n u r e s t e a r e u n i t i t / n _ 9 j A t i t -

s c h 4 a I n i / V 1 a d Y h i t i l i t , c l i n 5 3 3 , F e b r 1 2 , N t I o r f a l S t q c 1 1 1 e D o f f 1 , 1 1 w 1 3 .

  r m

1 s t N i c o r a e s c u , p 4 .

b i t & ' D o S o c o t e h l e

f u m e 1 . 5 3 8 1 V l a d s s i I n t e r r e m p i r h

. D O C . , I I , 4 , p 9 1 .

Page 194: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 194/293

1 9 8

I B T O R I A O h L t N I L O R

s ' a z i s R a d u V o d 6 3 - 1 ° . A f a r A d e c r o n i c a r a c a r e r a p o r t e a z A c A e l

a r f i f o s t e A l u g A n d P a i s i e 1 a c e s t f a p t m a i e s t e I n t A r i t s i d e u n

d o c u m e n t d i n 1 5 M a n i 1 6 1 5 , d e l a R a d a , f i u l l u i M i h n e a , c a r e

s p u n e c A s c h i t u l S t A n e s t i f u s e s e z i d i t d e n i s t e b o i e r i I n c A d i n

z i l e l e r A p o s a t u l u i P e t r a V o d A c e s ' a n u m i t p e c A l u g A r i e P a i s i e

C A a c e s t P e t r a V o e v o d s e n i m i a x R a d u , o s p u n e e l I n s u s I n t e u n

d o c u m e n t d i n 2 3 F e v r u a n e 1 5 4 0 , c A a f o s t p o r e c h t R a d u V o e v o d

p a e h u l m a r e l u i R a d u V o e v o d 1 1 2 , d e c i f r a t e c u R a d u d e l a

A f u m a t i , e u B A d i c a R a d u , e u V l a d V i n t i l A

i , c u m v o m v e d e A ,

c u M i r c e a C i o b a n u l .

A c e s t P e t r a V o e v o d P a i s i e c u m v i n e l a d o m m e , c a u t A s A

s e , r A z b u n e p e b o i e r i i . M u n t e n i e i M i c i , c e i a m e n i n t a t i d e V l a d

V i n t i l A p e c a r e r a m , v A z u t c A , d e s i D r A c u l e s c , s e ( M u s e I n p a r t e a

B A s A r A b e s t i l o r . P e t r a P a i s i e t a l e

s i e l , d i n t r e C r a i o v e s t i , p e

T o m a b a n a l s i

c - V i a l c u l o g o f k u l . S o c o t e l i l e S A b i u l u i s p u n s i

e l e a a u f o s t t r i m i i d o i i s c o d i t o r i d i n T r a n s i l v a n i a I n M u . n t e n i a ,

s p r e a c e r c e t A v u e t e l e d e s p r e r d s c o a l a I t - d e m e n t i a & l i r e b a n f i

v o e v o d

  3

P a r t i d a B A s A r A b e s t i l o r f u g i I n A r d e a l , d e u n d e s e I n t o a r s e

f i t c u r A n d I m p r e u n A c u u n p r e t e n d e n t l a & A n n i e d i n t a b g r a l o r ,

L a i o t B a s a r a b , c u m a i m u l t i p n b e g i , p r e c u m S t r o i a , M a n o l e

M i h a l c e a , c a r e a l u n g à p e P e t r u P a i s i e d i n s c a u n

f u g A r e s e

O a l a 4 T i c o p o l e , d e u n d e e l , I n t o r c A n d u - s e s p r i j i m t d e T u r c i ,

b a t e s i u c i d e a t A t p e c o m p e t i t o r u l s A u l a t r o n , c A t s i p e a c e i c e - 1

s u s p n e a u , l a l o c u l n u m i t F f i n t A n a T i g a n u l u i 1 1 4 . S e v e d e c A

o d a t A c u a c e a s t A n A v M i r e a n e m u l t A m i t i l o r d i n A r d e a l , s ' a r A s -

c u l a t i * A r b a n b a n a l c a r e u r m a s e , I n b a l m l u i T o m a , c e l u c i s

d e P a i s i e c a r e u r m a r e I n b o i e r i a ' o l t e a n A , d u p A c u m s e v e d e ,

n u f u s e s e r e c u n o s c u t A d e P a i s i e , c A c i u n d o c u m e n t d i n 1 5 l u n i e

1 5 4 3 a r a t A p e * A r b a n b a n u l , e a p i e r z A n d u n s A l a s d e T i g a m

1 1 4 C a u z a s e / u m / A r a n u m e l u i l a u n i t d o m n i t o r i , a t l i t m u n t e n t c i i t s i m o l -

d o v e n i ( P e t r u S t o l n i c u l n u m i t d i n d o m n i e A l e x a n d r u ) , v a X I a t i n s i i m a i j o s l a

d o m n i a J u l A l e x . L A p u s n e a n u , V o l . V .

f i t N i c o l a e s c u , D o c s l a v o r o m . , p . 5 6

i t s ' W a n , p . 6 5 . M a i v e z i s i u n d o c d i n 1 6 5 5 I b i d e m , p . 2 4 4 .

1 1 4 H u r m . , D o c . , X I , p . 8 5 6 : r u m o r i b u s p e r s e c u t a n d i s r a t i o n e s e d i c i o n i s

q u e i n t e r c e s s i t z n i e r b a n u m e t v o t o o d a m .

1 1 4 O s t e r m a y e r ' s H r o n i k , p . 2 9 A n n o 1 5 4 4 : U m b d i e s e Z e i t i s t e i n w a l a -

c h i s c h e r V a y d a a u s K a r a n s e b e s n a h m e n s B a s a r a b a V a y d a i n d i e W a i a c h e y m i t

H u s s a r e n u n d T r a b a t e n a u f d e n R a d u l V a y d a g e z o g e n u n d I h n a u s d e m L a n d

v e r t z i a b e n ; a b e r d i e s e r R a d u l i s t m i t v i e l e r T u r k e n u n d ' l a t e n a u f d e n B a s s a r a b a

k o m m e n u n i t j e n e n s a m t s e i n e n V o l k e r s c h l a g e n . C o m p . A n o n z m u l I n M a g .

¡ s i . , I V , p . 2 / 2 - s i C l i p i t n n u l i b i d e m , I , p . 1 6 9 . S i s o c o t e l i l e S l i b i u l u i , I . e . , v o r b e s c

d e t r e c e r e a D u n i i r e i d e c A t r e P a i s i e ; I d e i n t o a r e r e a l u i I n d A r l i t I n 1 5 3 9 , c A n d

e s t e f e l i c i t a t d e S t i b i e n i

 

Page 195: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 195/293

a t u n c i c a n d e l s e r i d i c a s e p e s t e c a p u l l u i P a i s i e 1 1 6 . A t a c u l d i n

T r a n s i l v a n i a f r a p o r t a t d e c r o n i c a r i e s t e i n s a a d e v e r i t d e d o u à

d o c u m e n t e u n u l d i n 2 3 , O c t o m v r i e 1 5 4 4 , i n c a r e P e t r u P a i s i e ,

c e - s i d a I n c a i n d o c u m e n t e n u m e l e s a u d e d o m n , d e R a d u ,

m a r e l u i

i p r e a b u n u l u i R a d u v o d a , d a r u e s t e l u i R a d u v i s t i e r -

n i c u l m a i m u l t e s a t e , p e n t r u a l u i c r e d i n c i o a s a i d r e a p t a s l u j b a

i n t a m p l a t a i n b a t a l i a d i n t â i c u S t r o e P r i b e a g u l , c a n d n e b i r u i s e

S t r o e

i i n v i n s e s e o s t i r i l e n o a s t r e

i i m p r a s t i i n d u - s e a i n o s t r i ,

d e t e r a d o s u l , l a s a n d v i s t i e r i a d o m m e k i n e l e , d e i n c e p u s e r ä d u s -

m a n i i a p r a d à v i s t i e r i a d o m n i e i m e l e , s t r i c a n d c a r u t e l e ;

l a r

v i s t i e r u l R a d u n u l a s a a t u n c i v i s t i e r i a d o m n i e i m ' e l e

i o s c a p a

p r i n b a r b a t i a s a , r e i n t o c m i c a r u t e l e

i a d u s e t o a t a v i s t i e r i a

l a . d o m n i a m e a , l a T u r n u l d e l a N i c o p o l e

1 1 6 4 . M d o i l e a d o c u m e n t

e s t e d i n 1 2 O c t o m v r i e 1 5 8 6 , d e l a M i h n e a V o d ä c a r e i n t a r e s t e

l u i I v a s c i t s a t e l e c a s t i g a t e d e t a t a l s a u R a d u , m a r e l e c l u c e r ,

p e n t r i b d r e a p t a

i c r e d i n c i o a s a I t u s l u j b a , c a n d I i v a r s a s e g s a n -

g e l e i n b a t a l i a . d e l a F d n t e i n a T i g a n u l u i , u n d e s ' a l u p t a t R a d u

V o d a ( C a l u g a r u 1 = - - P e t r u s a u R a d u P a i s i e , f o s t e g u m e n d e A r g e s ) ,

c u S t r o e P r i b e a g u l 4 1 7 . A c e a s t a c o n c o r d a n t a d e p l i n a a c r o n i c a - r

r i l o r m u n t e n i c u d o c u m e n t e l e , p u n e l u t e ° l u n u n à f a v o r a b i l a

r a p o r t u l

c r o n i c i l o r s i

l e d a c r e z a r e

i a t u n c i A c A n d n u p o t f i

a d e v e r i t e p r i n m a r t u r i i d o c u i n e n t a l e .

A c e a s t à l o v i t u r a p e c a r e D r a c u l e s c u l P e t r a - P a l m o p r i m ] ,

d e l a c o b o r a t o r u l l u i B a s a r a b e s t e a d e v e r i t a

i d e N i c o l a e O l a h u l ,

v e s t i t u l e p i s c o p c , a t o l i c u n g u r d e o r i g i n e R o m a n . I n o S c r i s o a r e

a l u i d i n 1 5 3 6 , e l s p u n e ; c a O l a h o m e d a n u m r e p e P e t r u d i n

A r g e s ( a s h n u m e s t e O l a h u l p e P e t r u s a u R a d u P a i s i e ) d o m n a l

V a l a h i e i , c a r e n u s e a s e z a s e b i n e i n s c , a i m

i s ' a u r a d i c a t a s u p r a

l u i u n u l d i n c e a l a l t a p a r t e ? 1 1 8 D i n c e a l a l t d p a r t e i n s e m n e a z a

M I % i n d o e a l a d i n p a r t e a C r a i o v e i , d u p a c u m a m v a z u t m a i s u s

p e T e o d o s i e c a a t u n c i c a n d f u g e s p r e O l t e n i a , d u s m a n u l l u i

D r a g o m i r C a l u g ä r u l s p u n e c a s ' a d u s s p r e c e a l a l t a p a r t e 4 , 1 1 9 .

D o m i n a l u i R a d u P a i s i e c a r e t i n e n e o b i s n u i t d e l u n g ( 1 0 a n i ) 1

a r e m u l t e c o m p l i c a t i i c u T r a n s i l v a n i a

i c u Z a p o l i a , c a r e v o r

a t i n s e l a i s t o r i a l u i P e t r u R a r e s . R a d u e s t e l a s f A r s i t d i s g r a t i a t

d e T u r c i

i m o a r e i n E g i p t .

' N u N I c o l a e s c u ,

1 .

c . , p . 6 2 - 6 3 .

u s i I n s d e u , A r h . 1 e 1 . 4 I 1 ) , p . 4 9 . D o c u m e n t n 1 I n s A e s t e p u s c u d a t a g r e s I t A ,

1 5 4 6 , 1 n t r u c A t v o i l a v e d e i c A , I n c A t u 1 5 4 5 , P e t r u P a i s i e f u s e s e I n l o c u l t e c u 5 1 1 r 4

e s a C i o b a n u l .

I h l d e r n I 1 p . 4 9 .

u

R e p r o d u s d e S l u c a l , 7 r o n 1 o a , I I , p . 1 7 0 . E n g e l ,

q e s h i e h l e d e r W a l a c h e y

p . 2 1 4

M a l s u s , p . 1 8 5 .

I S T O R I A m u N T

1 8 1

1 0 9

Page 196: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 196/293

2 0 0

I B T O R I A B O M A N I L O R

D i n c e r c e t a r e a d e x n a i s u s r e i e s 1 c & i n i s t o r i a M u n t e n i e i ,

I n a c e a s t á p e r i o a d g , s e I n t â m p l A n u o s i m p l 6 a l u n g a r e 4 r i n l o c u r r e

d e a m b i t i i p e r s o n a l e c i . 4 o l u p t ä c r a n c e n á s i . i n c 6 p A t i n a t 6 i n t r e i

d o u g m a r l p a r t i d e d e b o r e d c a r e v o r a u s 6 a l b & p e t r o n r e p r e z e n -

t a n t i i i n t e r e s e l o r l o r . A c e a s t 6 l u p t & i s i a r e o r i g i n e a h i e & d e l a

s u r e a . l u i M i r c e a c e l M a r e i n s c a u n , a j u n s l a d o m n i e i n u r m a

f r a t e l u i W I D a n 1 2 , f o s t d u p g t o a t e p r o b a b i h t 6 t i l e m a r e b a n d e

C r a i o v a , s i a l a r u i g r m a s i , B 6 s A r 6 b e s t r i , s e m à n t i n p a n & t a r z i u

I n a c e l d u c a t , m a i c u r A n d v a s a l d e c A t i n c o r p o r a t i n S t a t u l m u n -

t e a n . L u p t a d i n t r e u r m a s i i l u i M i r c e a , D r A c u l e s t i i s i D g n e s t n ,

n u e s t e c l e a t p a r t e a , i n t á r a a c e s t e i r i v a 1 i t 4 i , c a r e s i e a t r e b u r à

s & - s i a i b á r A d A c i m l e e i i n d t z t r i n t a c o b o r i t o n l o r l u i D a n , d e a

s e o a t e d i n , s c a u n u l O r e l p e c o b o r i t o r i i l u i M i r c e a . A s a a m v g z u t

c u m D a n a l I I - l e a S i u l l u i D a n I , a l u n g á d i n s c a u n p e f i u l u r

K i r c e a , M r h a i l . D u p g o l u p t ä " t r e a t o a r e ¡ l i t r e D a n a l I I - l e a . s i

f r a t e l e s A u R a d u a l 1 1 1 - l e a , r i v a l i t a t e c u r a t p e r s o n a l & c a r e v i n e

s 6 m a i c o m p l i c e I n c & p e r i p e t r i l e d o m n i e i m u n t e n e , D a n a l I I - l e a

r e p r e z e n t a n t u l B A s 6 r 6 b e s t i l o r e s t e s c o s d e a l d o i l e a f i u a l l u i

M u m , V l a d p r o n u m i t D r a c u l . A c e s t a e s t e d e t r o n a t l a r A n d u l

s A u d e D a n a l I I I - l e a f i u l l u i D a r r a l I I - l e a , c a r e e s t e i a r g s i d a t

a f a r & d e V l a d D r a c u l . D u p & o r e i n t o a r c e r e a l u i D a n a l I I I - l e a

I n s c a u n u l u c i s u l t u D r a c u l - f i u l l u i D a n , V l a d r s l a v a l I I I - l e a , e s t e

i a r 6 s i s c o s d e r e p r e z e n t a n t u l c e l m a i e n e r g i c a l D r g c u l e s t i l o r ,

V l a d a l I V - l e a T e p e s 1 2 1 .

P e t i m p u l l u i S t e f a n c e l M a r e , i n f l u r i r e a c o v A r s i t o a r e p e ,

c a r e e r o u l M o l d o v a o e x e r c i t A a s u p r a i n t r e g e i l u m i c e s e a t i n g e A

d e m i c a l u i d o m n i e , M e t s i i n M u n t e n i a c a p a r t i d e l e D A n e s t i l o r

s a u B 6 s 6 r A b e s t i 1 o r s i a D r k u l e s t i l o r s A n u m a i d e t e r m i n e s c h i m - /

b a r e a d o m n i l o r . T r o n u l M u n t e n i e i n u m a r m m H á d e j o c u l p a r t i -

d e l o r m a l e , c i d e f I c e l a m u l t m a i c u m p l r t a l l u p t e i l u i S t e f a n c a

T u r c h . A s h d o m n u l M o l d o v e r s c o a t e i d i n d o m n i e p e V l a d T e p e s ,

s i d u p à a c e e a s i p e R a d a c e l F r u m o s , f r a t e l e l u i , c e l r A n d u i t d e

T u r c i , § i ' l i n l o c u e s t e e r r L a i o t B a s a r a b f i u l l u i D a n a l 1 1 1 - l e a ,

i n c A t s ' a r p g r e a c 4 ' S t e f a n c e l M a r e , a n d a f a r & p e u n d o m n d i n

p a r t i d a D r g c u l e s t r l o r , s i i n l o c u i n d u - I c u u n u l , d i n a c e a b g s g r 6 -

b e a s c g , s ' a r f i d a t i n p a r t e a a c e s t e r a , c a a t a t m a i m u l t c A v e d e m

p e S t e f a n a p A r A n d p e L a i o t c o n t r a i n t r e p r m d e r i l o r l u i R a d u c e l

F r u m o s . M u r i n d i n s & R a d u c e l F r u m o s , s i L a i o t B a s a r a b t r e c A n d

I n p a r t e a T u r c i l o r , e l e s t e s c o s d e S t e f a n s i i n l o c u i t c u V l a d T e p e s .

D i n a c e a s t 6 s c h i m b a r e s e v e d e a S t e f a n i s i c 6 u t a d e i n t e r e s e l e

s a l e i n l u p t a c u T u r c r i s i p u d e a c e l e a l e p a r t i d e l o r M u n t e n i e i .

A l t B a s a r a b ; T e p e l u s , v e n i n d i n - d o m m e , i m p r e u n 4 c u L a r o t

M a i s u p V o l . I I I , p . 9 6 .

' 1 2 1 M a l s u s , V o l

I I I , p . 9 5 , c a p u l 1 . 1 r m a g t i l u z M i m e o .

 

Page 197: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 197/293

( a c e s t a I n O l t e ñ i a d u p a c a t s e p a r e ) , e s t e a l u n g a t d e S t e f a n c e l

M a r e I n b a t a l i a d e l a R a m n i e I n 1 4 8 1 , s i e l p u n e i n s c a u n u l m u n -

t e a n p e f i u l l u i D r a c u . V l a d C a l u g a r u l

z a d a r n i c a f n e e r e a r e d e

a o r a n d u i M u n t e n i a s u b a l u i a s c u l t a r e , e a c i i V l a d C a l u g a r u l

s e I n t o a r c e c a t r e T u r c i . S a r p a r e h e a t o t S t e f a n c e l M a r e a j u -

t a s e f m l u i a d e s t u i a , R a d u c e l M a r e , a d e t r o n a p e t a t a l s a u , f n t r u

c a t g ä s i m p e d o m n u l m o l d o v e a n I n b u n e r e l a t i i c u a c e l a a l M u n -

t e n i e i c a r e d a l u i S t e f a n a j u t o r I n l u p t a l u i c u P o l o n i i d i n p a d u -

r e a C o s m i n u l u i 1 2 2 .

D u p a m o a r t e a l u i S t e f a n , - W i l e r o m a n e i n t r a n d i a r ä i I n

v i a t a l o r n o r m a l a , z d r u n c i n a t a I n t i m p d e 5 0 d e a n i d e v a l u l e e l

f r i n a l t r i d i c a t I n e l e d e m a n a l u i S t e f a n c e l M a r e , j o c u l p a r t i d e l o r

M u n t e n i e i f n c e p e a s e r e s i m t i I n v i a t a a c e l e i t a r i . T r o n u l f n c e p e

d i n n o n a s e c l a t i n h f r i t r e D a n e s t i s a u B a s a r a b e s t i i u r m a s i i l u i

V l a d T e p e s . s A s h a m v a z u t e m u d u p a m o a r t e a l u i R a d u a l

I V - l e a , f i u l C a l u g a r u l u i i n e p o t u l l u f V l a d D r a c u l , d e c i d i n

p a r t e a D r a e u l e a s c a , u r m e a z a M i h n e a c e l R a u , v a r u l l u i R a d u ,

l i n a c e e a s i p a r t i d a , c a r e f u n d c o m b a t u t d e b o i e r d O l t e n i , p a r -

t i z a n i a i B a s a r a b e s t i l o r , , a c e s t i a a t r a g p e c a p e t e l e l o r u r g i a

= d o m n u l u i . D u p a v a l u r i d e s i n g e v a r s a t e d e d o m n s p r e a l u n g -

b u s i m i s c a r e a , e a t o t i z b u t e s t e a - 1 r ä s t u r n h , s i u n p a r t i z a n a l

f a m i l i e i B a s a r a b i l o r p u n e c h i a r u n c a p a t v i o l e n t z i l e l o r l u i M i h n e a ,

c a r e c a u t a s e s c a p a r e a I n S a b i u . B a s a r a b e s t i i i n s a d e s i x a s t u r -

n a s e r a p e M i h n e a , n u i z b u t e s c a p u n e d e I n d a t a I n s c a u n p e

u n d o m n d i n p a r t i d a l o r , c i u r m e a z ä t o t u n u l d i n a c e a a D r a -

c u l e s t i l o r , V l a d u t , c a r e e s t e i m p u s d e T u r c i I n c o n t r a v o i n t e

B a s a r a b e s t i l o r ,

A m o b s e r v a t

i m a i s u s c a a l t e r n a r e a p u t e r e i I n t r e p a r t i -

d e l e m u , n t e n e s u f e r e i a d e s e o r i z d r u n c m a r e , d i n p r i c i n a i n r i u r i r e i

t u r e e s t i , c a r e m a i c o n s t a n t a

i m a i I n d e l u n g a t a d e c a t d o m n i a

l u i S t e f a n , c a r e

i e l p r o v o c a s e a c e e a s i t u r b u r a r e , i z b u t e s t e l a

s f a r s i t a s t r a m u t k c u t o t u l a c e a a l t e r n a r e , a n i m i c i a c e l f l u x s i

r e f l u x c a r e a d u c e h p e r a n d i n t r o n u l M u n t e n i e i d o m n i d i n a c e s t e

f d o u a p a r t i c l e .

4 . 1

D u p a V l a d u t I n s a , B a s a r a b e s t u v i n d a p u t e r e c u N e a g o e

B a s a r a b i a n u m e c u a j u t o r u n g u r e s e i c a r e m a i t o t d e a u n a f i

s p r i j u u s e I n c o n t r a D r a c u l e s t i l o r m a i a d e s e o r i a j u t a t i d e T u r c i i .

L a m o a r t e a l u i N e a g o e , b o i e r i i M u n t e n i e i M a r i a l u n g a p e T e o -

d o s i e , f i u l s a u , c e l e p i t r o p i s i t d e f a m i l i a P a r v u l e a s c a , v o i n d s a

p u n a I n t r o n p e R a d u s a u D r a g o m i r C a l u g a r u l , p r o b a b i l f i u l

l u i V l a d u t . T u r c h c a r i v e n i s e r a I n a j u t o r u l l u i T e o d o s i e , v r o i n d

s a p u n a d o m n p e c o m a n d a n t u l l o r , u n b o i e r b a s a r a b e s e t r e c u t

1 2 s M a l s u s ? p 9 5 .

I S T O R I A

2 0 1

Page 198: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 198/293

2 0 2

I B T O R I A B O N A N I L O R

l a r e l i g t a p g g â n à , M e h m e t - B e i , c a r e a c i d e p e R a d u C A l u g A r u l ,

b o i e n i a m b e l o r p a r t i d e s p A i m â n t a t i a l e g p e R a d u d e l a A f u m a t i 1

c a r e , d u p à c e r A s p i n g e p n n u n s i r d e l u p t e s A n g e r o a s e p e T u r c i

p e o m u l l o r , c A n d s e d u c e l a C o n s t a n t i n o p o l e s p r e a s e i m p à c h

c a T u r c a , e s t e p u s d e e l l a i n c h i s o a r e . T u r c a s u n t â n d i n s 6

i n c e r c a r e a l o r d e a p r e f a c e M u n t e n i a i n p a s a l a c s e l o v i à d e m a r i

g r e u t A t i , s e l e a p 5 d 6 d e p l a n u l i n t r o n k e i l u i M e h e m e t - B e i s i r â n -

d u e s c d e d o m n p e V l a d i s l a v V o d g . B o i e r n ° i t e m s i m a i a l e s

i n s e m n a t a f a m i n e a P â r v u l e s t a l o r s e p r e f a c a - 1 p r i m i d e o c a m

d a t a ' , d a r d u s m ` á n i n d u - I i n a s c u n s , a c e a s t à a l o r p u r t a r e i m p i n g e

p e d o m n a c e r c h s à s c o a t à p e a c e a f a m i l i e d i n b a n a t u l C r a i o v e i ,

s p r e a d e s r g a c i n 6 o p o z i t i a d i n c t u b u l d e p e s t e O l t . P â r v u a t u n c i

s 6 r A s c o a l à

i a l u n g 5 . p e V l a d i s l a v , t a r R a d a d e l a A f u m a t i g i n e -

r e l e h u N e a g o e B a s a r a h , r e v i n e i n s c a u n . A M A i n s A r e i n t o r s i n

d o m i n e , s i c ä b o i e r n M u n t e r n e i M a r i s e p o r n e s c i n c o n t r a

r 5 s t o a r r a s i - 1 u c i d .

D u p ä c k t s e v e d e e i v r o l a u s A p u n g d o m n p e u n f l u a l l u i

V l a d a l I V - l e a ( V 1 6 d u t ) , V l a d a l V - l e a , T u r c i i i n s g , c A s t i g a t i p n n

d a r e d e b a n i d e c A t r e M o i s i , r A n d u e s c p e a c e s t a

i n d o m i n a

p r e i M u n t e n e s t i , i n c o n t r a v o i n t e i p a r t i d e i D r k u l e s t i l o r . M o i s i

c a u t 4 a t u n c i u n s p n i i n i n p a r t i d a b o i e n l o r d e p e s t e O l t , c a r e ' l

a j u t s p r e a v e n i l a t r o n ,

i a p o i & L T A c e e r g s t u r n a t d e V l a d , t o t

p r i n e i c a u t à M o i 5 i a r e d o b A n d i p u t e r e a . A i c i s e v e d e c u m a - t o t -

p u t e r n i c i a T u r c i l o r , i n c e p e - a s t r i c A p a d f i r e s c a l p a r t i d e l o r m u n -

t e n e . I m p u n k i d , e i p e d o m n , s e p u t e . A i n t â m p l à , c u m s e p e t r e -

c u s e t o c m a i l u c r u l c u M o i s i ,

c a m e m b r i l i n s u s i a i p a r t i d e l d i n

c a r e e l s e t i n e à s A n u v r e e s 6 - I p n i n i a s c 5 ,

i a t u n c i r â n d u i t u l

- c a r e a v e , . . k o , m u l t i m e d e m i j l o a c e d e c a p t i v a r e a v o i n t e l o r , c à u t à

u n s p r i l i n ' f i a r t i d a a t I v e r g , c e e a c e t o c m a i s e v e d e a f i f o s t

a I c A r u i t a t a f u s e s e r g s t u r n a t d e p a r t i d a b A s à r à -

l i e a s c A i l a r e P c A n d e s t e a l u n g a t d e V l a d , s e s p r i j i n e p e & L i s a

p e n t r u a e e r c A i e d o b A n d i r e a s c a u n u l u i . D u p à M o i s i v i n e V l a d

p a r t i z a n a l D r A c u l e s t i l o r ; a p o l V i n t i l 5 c u t o a t e c g d i n S l a t i n a

d e p e s t e O l t , t o t u i s f i r A c u l e s c , f i u a l l u i R a d u a l V - l e a . D u p g

, R a d u f o s t e g u m e n d e A r g e § , f i u l l u i R a d u a l I V - l e a ,

i a r g s i

_ . d i n t r e

c a r c r u c i d e p e T e m a - b a n u l C r a i o v e i .

t o a t e e x c e p t i l l e c e l e i n t A l n i m t o t m a i d e s e , § i p r o v o -

c a t e a m n

i n c e m a i m u l t p r i n i m e s t e c u l T u r c i l o r , n u s e p o a t e

t A g A d u i d A i n a c e a s t à p e n o a d ä a d o m r n e i m u n t e n e , s c h i m b 6 r i l b

d o m n i l o r s e f a c m a i m u l t d u p à p r o v o a r d e i n t e r n e - d a t o n t e

r i v a l i t A t e i c e l e i i n v e r v n a t e i n t r e p a r t i d a D r k f t l e s t i l o r i a c e a a B A -

1 2 8 S u n t d o u t i c o m u n e - c u n u m e l e d e d / u n z a l l i n M u n t e n i a , u n a I n A d I l f o y

s t a l t a I n a c e N a l D o l j u l u t . V e z i P r u n n s c u , s . y , N o t c r e d e m e l l A f 1 m a I d i n c a r e

e r : 1 R a d u . g i n e r e l e t u t N e a g o e , a J o s t a c e e a d m j u d e l u l D o l j u l u i .

 

Page 199: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 199/293

I B T O R I A h f L I N T M i n t

2 0 3

s à e ä b e s t i l o r , d e c a r e s e f o l o s e s c a t A t l i n g u a c A t s i r n a l a l e s T u r a ' ,

s p r e a s e a m : s s t e c h t o t m a i m u l t i n d e s r ä s u r a r e a v i e t e i p o p o r u l u r

m u n t e a n . C A d e r e a U n g a r r e i s u b T u r c r s i u r m A r r l e f a t a l e a l e a c e s -

t e i i n t A r u l a p o z i t i e i l o r a s u p r a s t A r e i M u n t e r u e i , a d u c e o p r e -

c u m p e n i r e t o t m a i d e p l i n 6 a l o r i n i m p 6 r t i r e a s c a u n u l u i l u r m u n -

t e a n , s i s u b a c e a s t t i a p g s a r e u n e s 6 s e d e s f a c e s i s e s t r ä m u t à t o t

m a i m u l t j o c u l p a r t i d e l o r m u n t e n e , ' A r a c e i n c e t e a 7 6 C u t o t u l ,

f á c â n d J o e p u r s i s u n p l u c o m p e t i r i l o r p e r s o n a l e 1 2 4

V l a d I I T e p e §

1 4 5 6 - 6 2 , 1 4 7 6 - 7 7

I

M i t t n e a c e R A u

1 5 0 7 - 1 0

F t a d u c e F r u m o s

1 4 6 2 - 1 4 7 2

R a d u I V ( c e M a r e )

1 4 9 4 - 1 5 0 7

V l a d V l n n e c a t u l

1 5 3 0 - 3 2

V l a d I I I C A l u g A r u l

1 4 3 1 - 9 4

V l a d I V ( V t A d u l )

1 5 1 0 - 1 2

R a d u ( D r a g o m t r )

C A l u g l i r u l

R a d u d e l a A f u m a t t B A d i c a R a d u V l a d V I V i n t l l i t F t a d u ( P e t r u ) M i r c e a C i o b a n u l

1 5 2 2 - 2 3 , 1 5 2 6 - 2 9

1 5 3 2 - 3 5 P a i s t e

1 5 3 5 - 4 6

 

R e c o n s t l t u i m t a b e l a g e n e n l o g i c A a p r o x l m a t i v i a c e l o r d o u A f a m i l i t

r m a t e

1

D r A e u l e s t l i :

M t r c e a c e B A t r A R

1 3 8 6 - 1 4 1 8

I

M t h a i l

V l a d I D r a c u t

A l e x . A l d e a

1 4 1 8 - 2 0

1 4 3 5 - 3 9 , 1 4 4 1 - 4 6

1 4 3 1 - 3 5

1

Page 200: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 200/293

2 0 4

I S T O R T A R O M I N I L O R

D i n p r i c i n a a c e s t o r I n t r i g i

i r i v a l i t i n e f n c e t a t e d e l a

o c u p a r e a s c a u n u l u i , i s t o n a M u n t e n i e i r A m a n e

i i n a c e s t r A s t i m p

d e j u n f d t a t e d e v e a c c a r e d e s p a r t e m o a r t e a l m S t e f a n c e l M a r e

d e a c e a a l u i P e t r u R a r e s , c a s i p e t n n p u l m a r e l m d o m n , m u l t

m a i p u t i n i n s e m n a t 6 d e c a t a c e a a M o l d o v e i D e s i a v u s e d o m n i

d e o n e t A g A d u i t à v a l o a r e p e r s o n a 1 6 , p r e c u m M i h n e a c e R à u

i

R a d u d e l a A f u m a t i , i n s u s i n l e l o r n u s e p u t u r à d e s f A s u r à , f u n d

a r u n c a t i d i n s c a u n p u t m t u l i p d u p à f n t r o n a r e a l o r . D i m p o t r i v A

I n M o l d o v a v o m v e d e à m k i t i n â n d u - s e f n c i l n A z u i n t a d u p à n e a -

t A r n a r e , n A z u i n t à p A s t r a t à i n s i n u l p o p o r u l u i M o l d o v e i

p r o a s p ä t a a n u n t i r e a l u i S t e f a n c e M a r e , a l c g r u i a o d i a s l e o

s t ä ' p â n i a u , p r e c u m

i p n n d e m n i i m a i i n d e l u n g a t e .

D a n I I I

1 4 3 9 - 4 1 ; 1 4 4 6 - 4 9

s i

T e o d o s i e

1 5 2 9 - 3 0 1 5 2 1 - 2 2

2

B A s i i r A b e t t l

D a n I f r a t e l e l u l M i r c c a c e l B A t r d n

1 3 8 5 - 4 3 8 6

V l a d I s l a v H

1 4 4 9 - 5 6

B a s a r a b c e l a l t r i n

( L a l o t )

1 4 7 2 - 7 6

B a s a r a b c e l

T e p e l u $

1 4 7 6 - 8 1

o f a t A % r R a d a d e l a A f u m a t i

1 5 2 2 - 2 3 ; 1 5 2 6 - 2 9

D a n / I

R a d u I I I P r a s n a g l a v a

1 4 2 0 - 3 1

1 4 2 5 - 2 7

V l a d I s l a s

N e a g o e B a s a r a b

D a n c i u

1 5 2 3 - 2 6

1 5 1 2 - 2 1

 

Page 201: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 201/293

1 1

I S T O R I A M O L D O V E I

D E L A M O A R T E A L U I S T E F A N C E L M A R E L A A C E A A L U I P E T R U R A R E

1 5 0 4 - 1 5 4 6

1 . B O G D A N I N C R U C I $ A T U L

B o g d a n a l 1 1 1 - l e a , 1 5 0 4 - 1 5 1 7 , s i n g u r u l d i n t r e f i i l e g i u i t i

a i l u i S t e f a n c e M a r e c a r e i - a s u p r a v i e t u i t , f u s e s e a s o c i a t l a

d o m n i e i n c á d e t a t u l s á u , d u p g ' o b i c e m l d e a t u n c i , d e a f a c e s g

s e d e p r i n d g v i i t o r u l o b l A d u i t o r

C u

s a r c m a o c A r m u i r e i . A s t f e l

a m b a s a d o r u l t r i m i s l a V e n e t i a i n 1 5 0 3 p e n t r u a c g u t à u n m e d i c

l u i S t e f a n , p o s t e l n i c u l T e o d o r , a p a r e a i c i c a d i n p a r t e a l u i S t e -

f a n § i a f r u l u i s g u " 1 . A c e a s t a s e f g c u s e d e S t e f a n c u a t A t m a i

c u r â n d , c u c g t b o a l a l u i I l s i l i g s g - § i i c e u n a m t o r , * 1 B o g d a n

a j u n s e s e i n c g p e l a 1 5 0 2 I n v A r s t g d e 2 5 d e a m . A m v g z u t c u m , l a

m o a r t e a l u i S t e f a n ,

b o i e r i i i n c e p u r g a s e c e r t à d e l a c i n e s g - i

f i e u r m a § u l , c g c i u n i i d i n e i t i n e a u a S t e f a n n e p o t u l l u i S t e f a n

c e l M a r e , R i l l f i u l u i a c e s t u i a A l e x a n d r u , c a r e n e p o t p e t r e c e g l a

C o n s t a n t i n o p o l e . S t i m i n s ä § i c u m S t e f a n c e l M a r e f g c u s e s g s e

r e s p e c t e v o i n t a l u i , d e a l l i s h t r o n u l f m l u i s g u c e l u i m a i m a r e

n g s c u t d i n l e g i t i m a i n s o t i r e c a f i i c a d o m n u l u i M u n t e n i e i ,

R a d u c e F r u m o s 2 .

C u m s e a § e a z g i n s c a u n , B o g d a n s e g a n d e § t e a s e i n c u s c r i

c u r e g e l e P o l o m e i , c e r a n d i n c g s g t o r i e p e s o r a l u i E l t s a b e t a .

P e n t r u a - i d o b A n d i i n g n a ,

e l d g r u e § t e c e t g t i l e T i s m e n i c i a § i

C e s i b i c i u l d i n P o c u t i a , c a r e r g i n g s e s e r g n e i n n a p o i a t e d e t a t u l

1 E x a r h u , C o l e c j z a l u t M a n n S a n u c l o , I X , V e n e t i a , 2 1 D e c . 1 5 0 3 , p . 9 6 :

D a p a r t e d i d i t t o W a l a c h o e t s u o

I n o s c r i s o a r e t r i m i s i t d i n F a g l i r a s B r a -

s o v e n i l o r d e c a t r e c a s t e l a n u l B u d e i , s e s p u n e : B o g d a n a d o m n i t t m p r e u n d c u

f l u l s i t u " . R e g e l e \ r i n d : s l a y c o n f i r m a C i c e m l l u i S t e f a n

i h u l u i s i t u B o g d a n i n

1 5 0 3 , c i t a t e d e I

M a r i n e s c u , B o g d a n c e i O r b , p . 2 2 .

a M a : s u s , p 1 2 9 A l p p r e t e n d e n % v e z I n M a r i n e s c u , 1 .

c . , p . 2 3 .

Page 202: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 202/293

s u P o l o m e i , d u p à p ä a s i r e a P o c u t i e i d e * t e f a n i n a n u l 1 5 0 3 3 .

E l s p e r à s ä i e e i n n a p o i t o a t à a c e a s t à p r o v i n c i e c a z e s t r e a E l i s a -

b e t e i . M u m a f e t e ' i n s ä s e o p u n e k B o g d a n f i i n d o r t o d o x . * i t o t u § i

a t a t a f r i c g i n s p i r a s e P o l o m l o r u l t i m u l r A z b o m c u M o l d o v e n n ,

c 6 e i n u I n d r A z n i r à s ä r e s p i n g A p r o p u n e r e a p e f a t t i , c i m u l t u m m d

l u i B o g d a n p e n t r u d a r u l f ä c u t ( a l c e l o r d o u ' ä c e n t ' ) I i d e t e r à

I n p r i v i n t a c A s 6 t o n e i u n r r i s p u n s i n g A i m a t

M u r i n d i n s ä r e g i n a m u m 6 , § i B o g d a n c r e z a n d c 6 c a d â n s a

d i s p à r u s e

i p i e d i c a c e s e o p u n e à I n s o t i r e i s a l e , t r u n i t e a d o u a

o a r à s A p e t a s c A p e E l i s a b e t a . F a t a i n s ä a t u n c i s e o p u n e , f u n d

c g B o g d a n e r à i n c r u c i § a t 5 . A t u n c i B o g d a n f u r i o s p e n t r u a c e s t

r e f u z , § i t o t o d a t à p e n t r u c à , I n s p e r a n t a c ä s ä t o n e i p r o i e c t a t e ,

e l d g r u i s e c e a t i l e P o l o n i l o r , I n t l % c u o a r m a t à I n P o l o n i a § i o

p r A d à c u m p l i t , c e c a c e P o l o n i i v r o i n d s ä r A z b u n e , p u s t i e s c § i

M o l d o v a 6 . D u p à a c e s t e d u § m 6 n i i m u t u a l e , r e g e l e A l e x a n d r u ,

c o n s t r ä n s d e B o g d a n , c o n s i m t e l a c à s ä t o n e , c a c o n d i t i e c a B o g -

d a n s ä i n v o i a s a c l ä d i r e a u n e i b i s e r i c i § i p r i m i r e a u n l i t e p i s c o p

c a t o h c ,

i s ä t r u n i t à l a s u p r e m u l p o n t i f i c e o d e c l a r a t i e , c à a c e a s t à

c à s ä t o r i e s ' a r f a c e p e n t r u b i n e l e C r e § t i n ä t ä t e i

i u n i r e a p u t e r i -

l o r c o n t r a p ä g ä n i l o r , p e c a r e e l a r c o n t r a c t ä - o c u p r i n c i p i i c r e § -

t u n 7 . U r e c h e d e c i g r e § e § t e c A n d s p u n e c á i n t r e c o n d i t i i e r à

§ i a c e e a c ' á B o g d a n s ä d e v i n g c a t o l i c ; t o t a t ä t d e p u t m p o m e -

n e § t e a c t u l c e v a d e s p r e o i n c h i n a r e a l u i B o g d a n c ä t r e r e g a t u l

p o l o n , d e s p r e c a r e v o r b e § t e a c e l a § i c r o m c a r . I n d e o b § t e v o m

v e d e à c á l e g A t u n l e c e e x i s t a u i n t r e P o l o n i a § i M o l d o v a , n u n u m a i

I n t i m p u l l u i B o g d a n , d a r § i s u b * t e f ä n i t à , P e t r u R a r e § § i f i n

s ä i , p ä n ä l a A l e x a n d r u L A p u § n e a n u , s u n t t o t a c e l e s t a b i l i t e d e

. $ t e f a n c e l M a r e p r i n t r a t a t u l s g u d i n 1 4 9 9 D o m n i i M o l d o v e i

M a i s u s , p 1 1 0 .

6 C . r o m e r , p . 4 5 4 : N e c t a m e n r e p u l s a i r r i t a r e p l a c e b a t h o m I n e m e t e x

a m i c o h o s t e m l a c e r e . I t a q u e p r o m u n e r e q u i d e m g r a t i a m a c t a m B o g d a n ° ; d e

c o n j u g l o v e r o a m b i g u u m r e s p o n s u m d a t u m . O f B i e l s k i , p . 4 4 8

B o g d a n n u e r a o r b d e u n ° c h i n c u m s p u n e U r e c h e ( L e l o p i s e f e l e , I ,

p . 1 4 7 ) , c a d a t u n c t d u p i l o b i c e i u l c e p r e d o m m i t , n u a r f i p u t u t o c u p i t r o n u l , h i n d

o m t n s e n u t a l , * m a c u s e m n A s t f e l A n o n i m u l r o m a n e s c p u n e p e b o i e r u l B o g d a n

s i t s p u n a d o m n u l u i M u n t e t n e i R a d u a l I V - l e a D o a m n e e u a m M e t e s c A N e a g o e

v r e a s i t t e s c o a t i t d i n s c a u n ; t a t % t u n e v o e § t e s A - 1 s h l r a m i c a p u l s a u s i t - I t a l

n a s u l , s a u

s c o j i u n o c l u u ( M a g . M . , I V , p 2 4 8 - 4 9 ) , c a s t i - 1 I m p i e d e c e a s t f e l

d e a n 5 z u l l a t r o n P r I c i n a p e n t r u c a r e u n o m t n s e m n a l n u p u t e a o c u p i t r o n u l ,

e r a c A d o m n u l t r e b u i t t s i t f i e n e a t i n s d e l i p s u r i h r e s t i G f G r a z i a n i , D e l o a n n e H e -

r a c l t d e D e s n o t a , l i b r i t r e s , p 2 3 O r i c h o v i u s c o n t i n u a t o r u l l u t D i u g o s 7 , s p u n e

S o l o I o i d a a d i n f a m i a m a f f e c t a t i p r i n c i p a t u s n a r i b u s m u t i l a t o , q u o d i t a n o t a t i

a p u d D a c o s i n f a m e s h a b e a n t u r , e t a d p r i n c i p a t u m n e q u e a n t a d s p i r a r e . B o g d a n

f i u l l u i 5 t e f a n c e l M a r e , p u t e t t f i n u m a i I n c r u c l a t D i s c u l t a d a c a B o g d a n e r a c h i o r

d e u n o c h l u v e z i I n M a r I n e s c u , /

c . , p . 2 4 .

I n 1 5 0 0 h a t m a n u l K a m e n i t e l , S t a n i s l a u B e j e l t i n u u n l u n g d i s c u r s

i n l i m b a l a t i n l p e n t r u a p r e a m a r l b b a n d a r e g e l u i c o n t r a n e a m u l u i m u r d a r a l

M o l d o v e n i l o r s a l b a t e c i . N . I o r g a , I n C o n o , l i t , X X X V , 1 9 0 1 , p 3 2 8

I n v e n l a r t u t n , p . 1 4 0 , I n e x t r a c t , A c t u l d a t d i n L u b l i n . 1 5 0 6 , p u b l I c a t

i n e x t e n s o I n A c t a T o r n i c i a n a , R e p r o d u s s i d e H u r m , D o c ,

I I , 2 , p 7 2 4

2 0 6

I S T O R I A R O M I N I L O R

 

Page 203: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 203/293

I f I T O R I A M O L D O V E I

2 0 7

ä m ä n p a n ä a t u n c i p r i e t e n i i c e i i u b i t i a l r e g e l u i p o l o n ,

a m i n t i r e a i n c h i n ä r e i § i a l e g ä t u r i l o r d e v a s a l i t a t e e s t e c u t o t u l

i n l ä t u r a t ä . T o c m a i A l e x a n d r u L ä p u n e a n u f a c e s ä i n g e n u n c h e

l a r A § i t a r a s u b e l - A n a P o l o n i e i . C a t d e s p r e o b l i g a n a l u i B o g d a n

d e a m i l o b i s e r i c ä c a t o l i c A , § i a i n t r e t i n e à u n e p i s c o p a l a c e l u i

r i t , e a s e e x p l i c 6 d i n a c e e a e a * e p i s c o p a t u l i n t e m e i a t d e L a t c u

I n o r a p l S i r e t i u ,

i a p o i t r a n s f e r a t l a B a c A u p e t i m p u l l u i A l e x a n -

d r u c e l B u n 8 , c ä z u s e i n p ä r ä s i r e

i e h * e r à d e m o d e t r e b u i n t A r e i n -

n o i r e a l u i

I n 1 9 A u g u s t 1 5 0 6 m o a r e i n s ä r e g e l e p o l o n A l e x a n d r u

C o n s i l i e r i i s c a u n u l u i , t o n ' i n d u - s e c a B o g d a n s ä n u c o n s i d e r e

t r a t a t u l c a r A ' s u f l a t i p o a t e c h i a r s ä r e i n c e a p à d u § m ä n i i l e ,

m i t I n d a t ä o s o l i e l a e l , p r i n c a r e î i c e r c a s ä r e s p e c t e z e t r a t a t u l

e x i s t e n t , s p u n â n d u - i i n t r e a l t e l e , p e n t r u

d i s p u t e m a l b i n e

I n f a v o a r e a P o l o n i e i , c ä d u p ä m o a r t e a p ä r i n t e l u i s ä u S t e f a n ,

v o e v o d u l m u n t e a n R a d a a l I V - l e a t r i m i s e s e l a r e g e l e A l e x a n d r a

u n s o l c u m u l t e d a r u r i § i f ä g A d u e l i , c e r ä n d

a i u t e P o l o n i a l a

c u c e i i r e a M o l d o v e i

i l a r ä s t u r n a r e a l u i B o g d a n , d a r c A r e g e l e

r ä p o s a t r e f u z a s e s ä d e e a s c u l t a r e u n o r a s e m e n e a s t ä r u i n t i .

4 ' o t p r i n a c e s t d o c u m e n t , p e n t r u a s e p u n e § 1 m a i b i n e i n i m m a

l u i B o g d a n , f i f a c P o l o n i i o n o a r e a c o n s i d e r a c a p e u n m e m b n i

a l r e g a t u l u i l o r , c a r e t r e b u i à s ä i c e § i e l p a r t e l a a l e g e r e a n o u l u i

r e g e I n s c r i s o a r e a t r i m i s ä l u i B o g d a n , s e s p u n e i n t r e a l t e l e c ä

p u r t a r e a l u i p r i e t i n o a s ä c ä t r e P o l o n i , n u n u m a i v a I n t ä r ì b u n a

v o i n t ä a c o n s i l i e r d o r c a r e d u c e a u t r e b i l e P o l o n i e i d u p ä m o a r t e a

l u i A l e x a n d r u , c i v a d i s p u n e * i p e r e g e l e p e c a r e C u a j u t o r u l l u i

D u m n e z e u d u p t i v e c h i u l o b i c e i u I m p r e u n d c a t t n e 1 1 v o m a l e g e ,

c a s ä s e a r a t e c ä t r e t i n e b i n e v o i t o r § i p r i e t e n o s , a d ä o g ä n d u - s e

m a i J o s c ä B o g d a n v a f i i n § t i i n t a t d e z i v a h o t ä r i t ä a a l e g e r e i ,

p e n t r u c a i m p r e u n d c u s f e t n i c i t p o l o n i s á p r o c e a d t i l a a l e g e r e a

n o u l u t r e g e - 9 . A c e a s t a e r a i n s ä n u m a i u n m i i l o c d e a c â § t i g a

p r i e t e n i a d o m n u l u i M o l d o v e i , c a r e n i c i n u § t i m d e s e v a f i c r e z u t

p r e a o n o r a t p r i n p o f t i r e a d e a s ä v ä r § i a c e s t a c t d e v a s a l i t a t e

n e i n d o i e l n i c A c A t r e r e g a t u l p o l o n , a c u m a c â n d t a t u l l u i B o g d a n ,

S t e f a n ,

i n v ä t a s e p e P o l o n i a m a i m ä r g i n ì p r e t e n n i l e l o r f a t ä

c u M o l d o v a . N i c i o d a t ä u n a s e m e n e a d r e p t n u f u s e s e p u s i n

l u c r a r e d e d o m n i i M o l d o v e i ; n i c i o d a t ä e i n u l u a s e r ä p a r t e l a

a l e g e r e a r e g e l u i p o l o n , p r e c u m o m ä r t u n s e s c s c r i i t o r i l p o l o n i

m a i d e s i n t e r e s a n i n c a u z ä 1 ° , d e c k d o c u m e n t e l e § i a m b a s a d e l e

I M a i s u s , v o l .

I i i ,

p

1 1 3

A c t a M a m m a , I , p 5 - 6 R e p r o d u s , i n t r a d . r o m A n k d e i n t . 1 s t

1 , 1 , p

I I S i m o n s S t a r o v o l c i , P o l o n i a , W o l f e r b u t i , 1 6 5 6 , p . 8 6 : T r e s p r a e c i p u e

v a s a l i s u n t r e g n i P o l o n i a e , d u x R u s s i s t e d u x C u r l a n d i a e e t p r i n c e p s V a l a c h i a e ,

q u i o m n e s e l l I m r e g e m t a n q u a m r e g n i f e u d a t a r i i s u p e r i o r e m a g n o s c u n t e t h o -

n o r a r i a p e n s i o n e s a u e d e b i t a s i n s i g n u m s u b j e c t i o n i s s t a t i s t e m p o r i b u s p r a e s e n -

t e n t , n o n s u r d l a m e n o r n a m e m b r a r e g n i t r t e a e t e r t z n e o l a e P o l o n i a e , n o n v e r m i n (

Page 204: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 204/293

2 0 8

I S T O R I A R O M I N I L O R

r e g e s t i . T o t a s à v o m v e d e à m a l t A r z i u p e U n g u n s p u n â n d ,

a r f i f o s t t o t d e a u n a l e z e r v a t e i n d i e t a , T r a n s i l v a m e i , s c a u n e

p e n t r u v a s a l n l o r , v o e v o z i i t k i l o r r o m â n e , f u n d

i a c e a s t a t o t

a t A t d e a d e v k a t c a

i p a r t i c i p a r e a d o m n i l o r M o l d o v e i l a a l e -

g e r e a r e g e l i n p o l o n .

R a d u a l I V - l e a n u a v u s e a t A t a i n g A n d c u c e n r e a i n t r e g e i

M o l d o v e , c u m s p u n P o l o n n i n a m b a s a d a l o r , c a t r e d o b A n d i r e a

t i n u t u l u i P u t n e i , c e l r à p i t d e l a M u n t e m d e * t e f a n c e M a r e ,

p e n t r u c a r e s e s i i s c a s e i n t r e R a d u s i B o g d a n u n r k b o i u c a r e

s e s t A r s i p r i n i n t e r p u n e r e a c g l u g k u l u i M a x i m , v i r t o r u l m i t r o p o l i t

a l M u n t e m e i , c a r e m i j l o c i p a c e a i n t r e R a d u s i B o g d a n i n 1 5 0 7 1 1 .

A c e a s t A p a c e f u s e s e I n s A I n c h e t a t à i p r i n i n t e r v e r a r e a U n g u t i l o r ,

c s á t r e c a r e s e I n d r e p t a s e c u c e r e n d e a j u t o r a t ' a t B o g d a n , p r i n

s o l u l , p A r c W a b u l B e r n h a r d , c A t

i R a d u 1 2

S i g i s m u n d , u r m a s u l l u i A l e x a n d r u i n t r o n u l P o l o m e i , r e -

f u z 6 i n s 6 a i n c u v i i n t à c A s k o n a , c e e a c e p r o v o a c A n o u e l u p t e

p u s t i e n m u t u a l e I n c u r s u l a d o i a m d e z i l e , 1 5 0 8 - 1 5 1 0 . B o g d a n

d e v a s t e a z à P e e n - V i a x a j u n g e I n x 4 v a t e a L e m \ s e n , \ A \ ,

c a r e - I a s e d i a z A ; ì a r P o l o n i i n A v A l e s c c u m a r e f u n e I n M o l d o v a ,

p u s t i e s c t o a t à t a r a p r i n f o c i o m o r ,

i r e d u c i n c e n u s 6 o r a s e l e ,

C e r n s ä u t i , D o r o h o i u , B o t o s a n i , * t e f ä n e s t i , H o t i n

i a l t e l e d i n

M o l d o v a d e s u s , u n d e s e i n t i n s e s e r à p r A d 6 c i u n i l e l o r . A p r o a p e

n u m a l S u c e a v a r A m a s e n e a t i n s à , n e p u t â n d - o l u à d i n c a u z à c A

l e l i p s e h a r t i l e n a d e a s e d i u . C â n d P o l o n n s e r e t r A g e a u d i n M o l -

d o v a s i t r e c e a u r i u l N i s t r u , R o m â n i i I i a t a c a r à , d a r f u r % b 6 t u t i ,

1 5 s A n d I n m â n i l e d u s m a n u l u i c a p r i n s i p e l o g o R i t u l H u m i e n i c ,

C k s t e a v i s t i e r s i p e b m e n i P e t r i c 6

i D o b r o s t e f . E s t e c u n o s C a '

z i v a i n c a r e P o l o m i , r e p u r t a r 6 a c e a s t ä i z b A n a c o n t r a M o l d o -

v e n d o r , 4 O c t o m v n e , z n i a s f â n t u l u i F r a n c i s c , a f o s t d u i : a a c e e a

s k b k o r i t à t o t d e a u n a i n P o l o n i a 1 3 . S e v e d e d e c i c 6 a s e m e n e a

v i c t o n i n u p r e a f u s e s e p â n à a t u n c i l u c r u o b i s n u i t d e o a r e c e

P o l o n n p r A z n u l a u c A s t i g a r e a u n e i a

U n g u r i i ,

i n t e r p u n â n d u - s e

i n t r e a m b u r à z b o i t o n , m i j l o -

c e s c i n c h e i e r e a u n e i p A c i i n 1 7 I a n n a n e 1 5 1 0 I n t r o d u c e r e a t r a -

a d c o m i l i a r e g i z i u t p r i n c i p e s c o n s i l i a r i i , n o n h a b e n t s u l l r a g t a i n e l e c l i o n e r e g i s , n e e

p a r t e m I n g u b e r n a t i o n e r e g n i , n e c p r o d o l m a n n a t u r a l i b u s h a b e n t t i r s e d p r o

e x t r a n e l s s i c u t v e r e s u n t , q u i a d e f i c i e n t e i n r i b s p r o l e m a s c u l a ( V a l a c h l a e x c e p t a )

p r i n c i p a t u s i l l e a d c o r o n a m d i r e c t e t a n q u a m m e m b r a a d s u u m c o r p u s a d j u n g e n t t u

N o n i t e m i a m M o l d a v i a e s e u V a l a c h i a e p o p u l i , q u i a p r i n c i p e s i p s o r u m ' h y m n '

p o t i u s s u p r e m u m d o m i n u m r e c o g n o s c u n t , n o n u t a n t e P o l o n u m " .

1 1 1 M a i s u s , p . 1 , 6 9

A m b a s a d a l u i B e r n h a r d . C o l . l u i T r a t a n , 1 8 7 4 , p 2 8 . A c e a U m i a k d e

R a d u i t

S c t n u d o , I I , p . 1 4 7 , c i t a t d e P i c o t . C h r o n i q u e d ' U r e c h e , p 2 3 1 . N u m e l e

d e B e r n h a r d a l p a r c r t l a b u l u i l u i B o g d a n a r a t i l c à e r a s t r A i n , d e o r i g i n e g e i m a n A .

1 1 S t a n i s l a u G o r q d , i n r e z u m a t u l f a p t e l o r r f i z b o i u l u i d u p l a c t e o f i c i a l e ,

A r h i s t , I , 2 , p . 1 8 5 R e p r o d u c e m l o c u l p r i v i t o r l a s e r b a r e a a n i v e r s d r e l v i c t o r i e i

a s u p r a M o l d o v e n i l o r

A c , c i d i t e a p u g n a I V O c t o b r i s , g u t d i e s e r a t s a c e r d i e s

F r a n c i s c o e t o b v i c t o r i a m e o d i e p a r t a m , d i e s s a n c t i F r a n c i s c i s o l e m n i s i n P o -

I o n i a a g i c e p t u s e s t " ,

 

Page 205: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 205/293

Page 206: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 206/293

2 1 0

V I T O R I A n o m A N I t o n

' M a n i n u m a i n v à l i s e r i i n M o l d o v a d e l a a d o u a e x p e d i -

t i e t u r c e a s c i , i n t i m p l a t i p e t i m p u l l u i * t e f a n c e M a r e I n 1 4 7 6 ,

h i n d d e a t u n c i i n c o a c e i n b u n e r e l a t n c u M o l d o v a , p n n p u r t a r e a

i n t e l e a p t g u r m a t i d e $ t e f a n c e l M a r e f a t i d e e i . S e v e d e c i B o g -

d a n , i n t i m p u l r g z b o i u l u i c u P o l o m i , n e i n g r i j i s e d e l e g i t u r i l e c u

T i t a r i i c a r e , p e n t r u c e a m a i m i c i p r i c i n i e r a u g a t a l a n i v i h r i

c e l e a d u c e a u a v u i , s i a s á I n a n u l 1 5 1 0 , I n d a t i d u p g i n c h e i e r e a

p i c e i c u P o l o n i i , e i f a c I n M o l d o v a o c u m p l i t i n i v i h r e a m i n t i t i

a s t f e l d e U r e c h e i n c r o n i c a l u i I n a n u l 7 0 1 8 ( 1 5 1 0 ) B e t G h e r a i f i u l

h a n u l u i a u i n t r a t I n M o l d o v a d e a u p r i d a t t a r a p i n g l a I a s i , s i

a u a r s t á r g u l

i t i n u t u l C i r l i g i t u r a ; a u a j u n s i p i n i l a D o r o h o m

p f i n i l a * t e f g n e s t i , l a r a l t i i a u p r i d a t I n j o s l a L i p u s n a s i f a

T i g h e c i u s i d e s i r g v r i n d s i i a s g c u r o b i , m u l t e s u f l e t e I n N i s t r u

s ' a u I n n e c a t , i r o b i d e a i s i i " 1 5 . N u m i r u l r o b i l o r r g p i t i d e T i t a n

d i n M o l d o v a e s t e d a t d e W a p o v s k i l a 7 4 0 0 0 1 6 B o g d a n c e r n s e

a j u t o r u l P o l o n i l o r p e n t r u a r i s p i n g e n i v i l i r e a . A c e s t i a i n s g ,

t e m i n d u - s e d e a n u s u p g r à p e T i t a n

i a - i a t r a g e i a s u p r a O r e l

l o r , s e m i r g i n e s c a o r d o m l l u i L a n c z k o r o v s k i c g p i t a n d e C a m e n i t a

l u i C h o d o c z p a l a t i n u l P o d o l i e i a s e i n t e l e g e c a B o g d a n a s u p r a

m o d u l u i d e a p i r a r e . C á p i t a n i i p o l o n i , I n l o e d e a t n m i t e a j u -

t o r u l c e n i t i n c e a m a i m a r e g r a b g d e B o g d a n , m u s t r i p e t r i m i s u l

m o l d o v e n e s c , p e n t r u c i B o g d a n n u a r f i c o m b m a t u n p l a n i m p r e u n i

c u P o l o n i i . I n t r e a c e s t e M a r i ] . p r i d a s e r i M o l d o v a , s i i e s i s e r i

d i n e a . S i g i s m u n d i n s i , p e n t r u a l l f a c e f a t i , a r a t i l u i B o g d a n

p i r e n l e s a l e d e r i l l p e n t r u n e n o r o c i r e a s u f e r i t i . B o g d a n t r i m i t e

a t u n c i l a r e g e l e P o l o m e i , s t i r u i n d s i d e e l i b e r t a t e u n u i p r i n c i p e

M a r c a r e e l - A r e t i n u t i n P o l o n i a ,

i s i f a v o r i z e z e p r e t e n t i i l e s a l e l a

c h a n a t u l P e r e c o p u l u i , s p r e a s t i i r n i a s t f e l T g t a r i l o r g r e u t i t i I n

f n s u s i t a r a l o r , i a - i i m p i e d e c A d e a r e i n n o i a s u p r a M o l d o v e i

s c e n e l e d e g r o z i v i e c g r o r a f u s e s e e x p u s i . S i g i s m u n d r i s p u n d e

a c e s t e i s o l i i c u c u v i n t e d u l c i , f i t % a d a m c i o u r m a r e c e r e n l o r

l u i B o g d a n . L a a t i t a n u m a i s e h o t i r e s t e , d e a t r i m i t e o a m b a s a d i

p o l o n i a l i t u r a t i p e l i n g i c e a m o l d o v e n e a s c i c g t r e t a r u l M o s c o -

v e i , s p r e a - 1 s c u l á c o n t r a T i t a r i l o r , c a r e . s o l i e a j u n g e a c o l o p e

l a 1 5 F e v r u a r i e 1 7 .

I n N o e m v r i e a c e l m a s i a n T i t a r i i f a c o n o u i p r e g i t i r e d e

n i v i l i r e . S i g i s m u n d d e s i i n s t i i n t a z i p e B o g d a n d e s p r e a c e a s t a ,

U r e c h e , L e t o p i s e t e , J , p 1 5 0 [ I n a n u l 7 0 1 8 B e t - G h e r a i f e c i o r u l h a n u l m ,

f A r l i d e v e s t e c u m u l j i m e d e M a r i , p e & e l l o c u r i a u i n t r a t I n j a r A s i a u p r i l d a t

d e j a O r c h e i O W l a D o r o h o i s i p e P r u t i n s u s d e a u f A c u t m u l t A r o b l e g i p l e a n ,

m a l a p m s u l t a n u l B i n d s A g e t a t f o a r t e r A u a m u r i t .

' 0 W a p o v s k i , a p . P i c o t , C r o n t q u e d ' U r e c h e , n 2 4 4 : S e p t u a g i n t a q u a t t u o r

m i l l a h o m i n u m e x M o l d a v i a i m m a n i s s i m i T A r t a r i i n s e r v i t u t e m p e r p e t u a m a b -

d u x e r u n t " . C o m p . V l a d i s l a v c l i t r e

S A b i e n i , 2 0 M a i u 1 5 1 0 , H u r m , D o c , X V ,

p 2 0 2 A l t e l e p . 2 0 4 - 2 0 8 I

P e n t r u a c e a s t A e x p u n e r e a r e l a j i i l o r t i t r e P o l o n i a

s i M o l d o v a v e z

' A r t a T o m i e t a n a , I , p 1 0 3 - 1 0 5 , 1 2 3 , 1 2 5 , 1 2 7 , 1 5 3 . C o m p . 1 5 1 1 S i g . c . B o g d a n

H u r m . , D o e ,

I I , 3 , p 1 1

 

Page 207: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 207/293

I S T O R I A M O L D O V r i

2 1 1

f a c e n u m a i p e n t r u c a d o m n u l , p r e g a t i n d u - s e d i n v r e m e , s ' a ' o

p o a t a r a s p i n g e , c a s à n u a j u n g a ' s i p e m a r g i n e l e P o l o n i e i . l u s a

r e g e l e p o l o n s e g a n d e s t e n u m a i l a a p a r a r e a S t a t e l o r s a l e , s i c o n -

c e n t r e a z a o s t i r e a l u i n u m a i i n j u r u l L e m b e r g u l u i , p r e t e x t â n d

c a P o d o l i a c a r e e r a m a l a p r o a p e d e M o l d o v a , n u a r p u t e i h r a n i

a r m a t a 1 8 A p o i r a c e a l a P o l m u e i c a t r e M o l d o v a s e v e d e d i n

m a i m u l t e a c t e d e n e p n e t e n i e M e n t a d e c e a d ' a l a i c o n t r a c e l e i

d e a d o n a . .

A s t f e l r e g e l e p o l o n o p r e s t e p e p r e o t n r u s e s t i d e a m a i p r i -

m i h i r o t o m a i n M o l d o v a , m o t i v a n d a c e a s t a m ' A s u r a p r i n a c e e a ,

c à e i a r o b i s n u i a f a c e e x c u r s i i i n M o l d o v a s i i n a l t e p a r t i s t r a i n e ,

p o v e s t i n d ' a c o l o d u § m a n d o r , f e l u n t e l u c r u r i d e s p r e s t a r e a P o l o -

n i e i , t r a d a n d a s t f e l r e g a t u l " " . A p o i e l r e f u z a a d a l u i B o g d a n

p l u m b u l p e c a r e 1 1 c e r e à p e n t r u a r e p a r a a c o p e r e m a n t u l u n e '

b i s e r i c i

p e n t r u c à

a t i n e i s e m n a t a t e a t a a r i n t r e b u i n t a a c e l

p l u m b i n r a i d

i d a u n a n o a s t r a , p e d ' i d n o i

v o m f i d a t s p r e

i r n . p o d o b i . b i s e n c a " . P e d e a l t a p a r t e g a s i m p e B o g d a n m a r i n d

c a 6 a s p r i t a x e l e v a m a l e a l e m a r f u n l o r d i n P o l o m a , i n c a t v e d e m

c a r e l a t i i l e f u t r e P o l o m a s i M o l d o v a s e i n g s p r i a u 2 ° .

D a c a ' ¡ l i s a p a n a a c u m . " ' M a u i a m e n i n t a s e r a M o l d o v a m i -

m a " c a p r a d a c i u n i l e l o r , o i m p r e j u r a r e i n t e r v i n e c a r e s c h i m b à

d i n p a r t e a l o r p e n c o l u l p u s t i e t o r I n u n u l p o l i t i c , i n d r e p t a t i n

c o n t r a e x i s t e n t e ' c i l i a r a S t a t u l u i M o l d o v a n . A n u r n e S e l u n f i u l

s u l t a n u l u i B a i a z e t a l I I - l e a , r e v o l t a n d u - s e c o n t r a t a t a l u i s a n . ,

e s t e b a t u t d e e l l a C i o r l i ,

i s c a p a i n C n m e e a l a s o c r u l s a u M e n g l i

G h e r a i c a r e - i f a g a d u e s t e a j u t o r c o n t r a

p a r i n t e l u i s a l ( 1 5 1 1

A u g u s t ) 2 1 H a n u l t a t a r e s c î i p u n e a t u n c i i n m i n t e s a c u c e n a s c a .

M o l d o v a ,

i s ' A f a c a d i n e a b a z a o p e r a t u l o r s a l e c o n t r a t a t a i l u i

g i n e r e l u i s a n . U n p e n c o l m a r e s e a p r o p i a d e P o l o n i a ; a n u m e

p r i n c u c e n r e a M o l d o v e i ,

T ' A t a n " a j u n g e a u v e c h u i e i

R e g e l e S i g i s m u n d l a a u z u l a c e s t e i s t i n , s e s p e r i e ,

i s e r i e

c a p i t a n u l u i d e C a m e n i t a , i n 7 I u m e 1 5 1 2 : A c u m a v e d e m

v o e v o d u l V a l a h l e i s e p o a r t a c u n o i m a i d u p a d r e p t a t e d e c a t

i n n a m t e . D e a c e e a e l t r e b u e r e t m u t i n c r e d i n t a

i p r i e t e n i a

n o a s t r a , s i l a n e v m e n u t r e b u e l i p s i t , d e a j u t o r u l n o s t r u " . F u n d

e a i n t e r e s u l P o l o m e i e r a a c u m i n j o c , d e i n d a t a r e g e l e e i s e c o n -

v i n s e s e e a ' B o g d a n s ' a r p u r t à c u p r i e t e n i e c a t r e e l , s i v r o i a

d e j e a j u t o r S e t n m i t e i n t e a d e v a r l u i B o g d a n u n c o r p d e 4 . 0 0 0

d e c a l a n 2 2 . T a l a r a i n s a s u n t i n t o r s i d e l a n a v a l i r e a l o r a s u p r a

1 . A c t a T o r t u c t a n a , 1 , p . 1 5 4 s i I n f j u r m , D o c . , I I , 3 , p 1 5 . R e p r o d u s I n

t r a d u c e r e ) d e H a s d e u , I n A r h 1 s t . , I , 1 , p . 8 .

" A c t a T o r n i c t a n a , I , p . 1 5 4 - 5 5 . C o m p . d o u l i a c t e d i n H u r m , D o c ,

3 , p 1 3 s i p . 1 5

S . Z i n k e i s e n , G e s c h t c h l e d e s o u n a n i s c h e n R e l c i s s , I I , p 5 6 2

4

 

A c t a T o m t c t a n a , I , p . 1 9 7 V e z i

i S i g , c . r e g e l e U n g a r i e i , 1 5 1 1 B u r i l ) .

p 2 4 .

" W a p o w s k i , p 5 4 7 a p P i c o t , C h r o n i q u e d ' U r e c h e , p 2 5 0

Page 208: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 208/293

2 1 2

I S T O R I A R O M I N I L O R

M o l d o v e i , p r i n a t a c u l p e c a r e o a l t ä o a r d à d e p o p o a r e s e m i - n o -

m a d e , ' M a n i N o g a i , o f a c e a s u p r a C r i m e e i . I n r e t r a g e r e a l o r

p r i p i t g p e s t e N i s t r u , B o g d a n I i l o v e s t e s i l e u c i d e o m u l t i m e d e

o a m e n i ( M a u i 1 5 1 2 ) . S i g i s m u n d m u l t à m e s t e l u i B o g d a n , I i h i v e -

e s t e a d u c e r e a d e p l u m b d i n P o l o n i a ,

p o f t e s t e l a n u n t a l u i 2 3

S c ' ä p ä n d T h a n i d e n à v ä l i r e a N o g a i l o r , s e p r e a t e s c l a r 6 s i d e

a c u c e r i M o l d o v a . S e l i m r A p e s t e d e l a t a t 6 1 s h u s t à p â n i r e a C h i h e i

s i a C e t A t e i - A l b e , p r i n c a r e ' M a n i d e v i n v e c i m i a p r o p i a t i a i

M o l d o v e i . B o g d a n c e r e i a r à i g r a b n i c a j u t o r l a P o l o n i . R e g e l e

P o l o n i e i n e i n d r ä z m n d s A p l e c e s i n g u r c o n t r a T h t a r i l o r r t r i m i t e

d e s ä r g s 6 i m b i e s i p e V l a d i s l a v a l U n g a r i e i l a e x p e d i t i e , r o s t m -

d u - i t e m e r e a , c ' ä B o g d a n , a d u s l a d i s p e r a r e , s A n u f a c ä p a c e c a

' M a n i

i s ä n e f i e d u s m a n , p r e c u m a f o s t m a i i n n a i n t e , c â n d

v a v e d e h c A n o i i n a j u t o r a r e a a p k A r e i l u i s t 6 i n l a i n d o i a l i i s a u

i n t a r z i e m 2 4 .

B o g d a n i n s ä n u e r a s à f a c 6 p a c e c u M a n i , c i s ä u r m e z e

o p o l i t i c : 1 m u l t m a i i n t e l e a p t ä , c a u n a c e e r à f a t a l g i n e a p 6 r a t ä ,

a c e a r e c o m a n d a t ä l u i d e t a t u l s k i p e p a t u l l u i d e m o a r t e ; e r à

s A s e i n c h i n e T u r c i l o r . A v u s e e l d o a r à t i m p u l , c u p n l e j u l r i á v á -

l i n l o r V ä t ä r A s t i , s ä s e c o n v i n g 6 d e s p r e a d e v A r u l c o n t i n u t i n s p u -

s e l e h u S t e f a n , e l p r i n c i p i i c r e s t n u a r g ä n d i n u m a i l a i n t e r e s e l e

l o r , ç i c ' ä n u s ' a r p u t e h a s t e p t h m c i ° d a t a ' d e l a e i u n a j u t o r s e n o s .

A p o i r e l a t n l e c u T u r c i i s e s c h i m b a s e r ä a s h f e l , M e a t n e v o i a u

n u m a i d e c a t s a u o l u p t 6 c u d ä n s i i s a u o s u p u n e r e s u b a u t o r i t a t e a

l o r . A n u m e i e n i c e r n r e v o l t â n d u - s e , s i l i r à p e B a i a z e t s ä a b d i c e

s ä c e d e z e d o m n i a f m l u i s ä u , r A s v r A t i t o r u l S a m . A c e s t a c a r e

i n c e p u s e d u s m A n n l e a s u p r a M o k l o v e i , p e c A n d e r à r e f u g i t i n

C n m e e a , e r à s ä s e u r c e c a m a r e p a d i s a h p e s t r o n u l O t o m a n i l o r .

B o g d a n p e n t r u a p r e v e n i d u s m A n n l e t ä t ä r e s t i , i n c h e i e c a M a n i

s i c u . S e l u n u n t r a t a t p e n t r u s i g u r a n t a M o l d o v e i , t r a t a t c e n e l i n i s -

t e s t e m u l t p e P o l o n i 2 5 . D u p à c e S e i m a j u n g e s u l t a n ( i n A p r i l i e

1 5 1 2 ) , e r à f i r e s c l u c r u c a i m p h c a r e a p e c a r e e l o M o u s e e a M o l d o v a

d e p e c â n d s e O h i n C r i m e e a s à f i e n i g n t i n u t A m a i d e p a r t e , s i

d e a c e e a B o g d a n t r i m i t e i n 1 5 1 3 p e l o g o f k u l T h n t u l a C o n s t a n -

t i n o p o l e , c u u n d a r d e 1 0 p u n g i d e b a n i , o f e n n d T u r c i l o r i n c h m a r e a

d e b u n ä v o i e a O r e l M o l d o v e i 2 6 .

  A c t a T o m z c i a n a , I , p . 1 9 9 - 2 0 0 , I I , p . 1 1 - 1 2 .

2 4 I b t d e m , I I , p . 4 3 .

2 5 M a i m u l t e d o c . d i n 1 5 1 1 s i 1 5 1 2 I n H u r m , D o c , J , 3 , p . 3 0 5 1 u r m .

M a l a l e s p . 5 9 .

  C h e s t i a f n c h i n A r e i M o l d o v e i s u b T u r c : a p r o v o c a t m a i m u l t e c e l c e L i r i

a l e t i n e : 1 1 ° r i s t o r i c i : C . G i u r e s c u , C a p n u l a l i d e M o l d o v e z C u P o a r l a O t o r n a n d , 1 9 0 8 ,

N . A . C o n s t a n t m e s c u , I n c e p u t u n l e

l s t a b d i r e a s u z e r a n a l d l u r c e p I n M o l d o v a ,

1 0 1 4 s i c e l m a i n o u G h . Z a g o r l t z S t a b f f i r e a s u z e r a n a d f e z l u r c e $ l z I n M o l d o v a , C o n v

I i i , X L V I I I , 1 9 1 4 . G i t v e s c u , f a c e s n I n c e a p n s u p u n e r e a M o l d o v e i s u b P e t r u A r o n

i n 1 4 5 6 $ 1 s A c o n t i n u e s u b 5 t e f a n c e l M a r e $ 1 s u b u r m a $ 1 1 s l i . C o n s t a r i t i n e s e u ,

f l i c A n d o d e o s e b i r e i n t r e s t a r e a d e t r i b u t a r $ 1 d e v a s a l , p u n e I n c e p u t u l s u l e r a -

n i t l i r e i t o c m a i s u b P e t r u R a r e . $ 1 5 5 8 . Z a g o r i t z , b a z A n d u - s e m a i a l e s p e t r a d i l i a

 

Page 209: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 209/293

I S T O R I A M O L D O v R i

2 1 3

S e s p u n e k C u a c e s t p r i l e j u r m ä t o a r e a a n e e d o t ä a s u p r a

p r i m i r e i l u i T ä u t u l a C o n s ' t a n t m o p o l :

B i e t u l b o i e r m o l d o v a n

t r e b u l s ä l a s e s ä i s e t r a g ' ä c i s m e l e d i n p i c i o a r e , s p r e a s e p u n e

t u r c e s t e p e d i v a n u l v i z i r u l u i , i d ' A n d u - i - s e c a f e a , n u s t i a c u m

s à o b e e , s i a u i n c e p u t a i n c l u n a r e

t r g i a s e ä i m p ä r a t u l

v i z i r u l

i , i n c h i n â n d , a u s o r b r t f e l e g e a n u l c a a l t ä b ä u t u r g . P .

S e h m c e r e d e i n d a t ä X m p k a r e a l u i B o g d a n c u T à t a r n , c e c a c e

d o m n u l h i d e p l i n e s t e , c u a f a t a m a i m u l t e á p e a t u n c i e l n u s e

a f l à I n b u n e r e l a i i c u n o u l d o m n a l V a l a h i e i , M i h n e a 2 8

P o l o n i i a t a c a t i , l a r a n d u l l o r d e ' M a r i , c e r a j u t o r u l l u i

B o g d a n , l u c r u c e e l n u m a r p u t e b . I n c u v i i n t à . I n s 6 d u p à c e P o l o r n i

i z b u t e s c a b a t e p e T ä t a r i , l e t r i m i t e u n a m b a s a d o r , p e L u c a

D r a c e a , c a r e s 5 . - i f e l i c i t e z e p e n t r u i z b ä n d ä

2 9 , p r e c u m a l t ä

c â n d M o l d o v a f u . s e s e p r k l a t ä , P o l o n u I i t n m i s e s e a r ä t ä r i d e

p ä r e r e d e a u . S i g i s m u n d m u s t a p r i n o s c n s o a r e p e B o g d a n , l a

c a r e d o m n u l , p e n t r u a s e i n d r e p a t i , r ä s p u n d e I n 1 5 1 4 e ä . e l

a f o s t o r d o n a t d e S e l i m - b e y c a s ä f a c ä p a c e c u ' M a n i d i n P e r e -

k o p 3 0 . A c e a s t a i n v i d e r e a z 6 e ä i n c h i n a r e a d t r e T u r c i s e M e u s e

m a i i n n a i n t e .

T e x t u l h a t i s e n f u l u i d a t d e S e l i m M o l d o v e i a e ä m a s i n f u n -

d a t i n a r h i v e l e t u r c e s t i ,

i n u s ' a d a t h i e d l a l u m i n ä . E l t r e b u e

i n s ä s ä f i e x i s t a t i I n h â r t n l e M o l d o v e i . S e s p u n e d e u n i i c r o n i -

c a r i , e ä p e t i m p u l d u d r e g e l e P o l o m e i l o a n S o b i e s k i c u c e r i M o l -

d o v a , s i v e n t p ä n ä l a I a i , u n d e e r à p e a t u n c i I n 1 6 8 6 s c a u n u l

- W e i , a c e r u t s à v a i ä h a t i s e n f u l d e i n c h i n a r e , s i a p r i n s

d e u r à n e s p u s ä c e a v e a a s u p r a . T u r c i l o r , a u p o r u n c i t c a s ä s e

a r z g i n m i j l o c u l t ä r g u l u i , z i c â n d , c u m e ä M o l d o v a n u v a a v e à

m a i m u l t t r e b u i n t ä d e a c e s t h a t i s e r i f , b u n d e n i m i c a , p r i n r ä ' z -

l o g o r á t u l M u h l a r f i z i d i t b i s c r i c a d i n B á m l e s t i , 1 4 9 9 , ( i n s c r i p l i a i n s e r i c e i d i n a c e l

a n , v e z i B u l e t m o n u m . z s t . , I V , 1 9 1 1 , p 2 1 2 ) , c u d a r u l c e i ' l d e n s e s u l t a n u l d i n

t r i b u t u l M o l d o v e i d u s d e e l l a C o n s t a n t m o p o l e , s t r á m u t á s o l i a l u i ' M u f t i p e n t r u

i n c h i n a r e a M o l d o v e i s u b S t e f a n c e l M a r e c h i a r ,

i a n u m e I n 1 4 9 7 c á n d c u l u p t a

c o n t r a P o l o n d o r N o l c r e d e m c a t r e b u i e f á c u t o d e o s e b i r e i n t r e s t a r e a d e t r i b u t a r á

i n t e r m i t e n t A , c u m a f o s t M o l d o v a h m a n i t e d e B o g d a n a l I I I - l e a ,

i a c e a d e t r i -

b u t a r á s t a t o r n i a , h a i n c á i s u p u s á l a a m e s t e c u l T u r c i l o r i n p u n e r e a

i s c o a t e r e a

d o m m l o r , c u m s ' a I n t á m p l a t c u P e t r i ' R a r e s

I c u u r m a s n l u i S e i n t e l e g e c á s u p u -

n e r e a M o l d o v e i s u b T i t r e ] a u r m a t o e v o l u t i e c a r e a i n c e p u t c u P e t r u A r o n , t r e c a n d

T u r e s t u n p u r i s i s u b 5 t e f a n c e l M a r e a j u n g á n d l a d e p l m á t a t e s u b P e t r u R a r e , .

L a n t u l i n t e r m e d i a r a f a s t B o g d a n a l 1 1 1 - l e a L a a r g u m e n t u l

Z a g o r i t z c á t r I -

b u t u l a r f t f o s t u r c a t d e l a 2 0 0 0 d e g a l b e n i s u b A r o n , l a 4 0 0 0 s u b S t e f a n , s i l a 8 0 0 0

s u b R a r e s , o b s e r v i l m c á c h i a r S t e f a n c e l M a r e a p l a t i t i n t e u n r á n d 8 0 0 0 d e g a l -

b e n i ( m a i s u s p . 9 8 , n o t a 1 0 ) . V e z i s i G . M a r i n e s c u , B o g d a n c e l O r b , p 5 - 7 .

  O s a m d d e i y u m n t e d e l o a n N e c u l c e a , L e l o p i s e f e , I I , p . 2 0 0 .

2 1 A c t a T o m i c z a n a , I I , p . 5 2 - 5 3 .

2 ° l l n d e m , I I , p . 1 1 2 .

a . A c t a T o n u c t a n a , I I , p 9 3 : V o e v o d a M o i d a v i a e p r o f i t e t u r s e t a n q u a m

j u s s u s e s s e t a S c l i m b e g h q u o d p a c e m c u n T a r t a r o P r e c o p e n s i f e c e r i t . 1 5 1 2 .

Page 210: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 210/293

2 1 4

M ' O R L A B O M A N I L O R

b o a e l e c e e : 4 4 A C r e s t i n n a s u p r a T m c i l o r , s i c u m c d L e s u e r a

p r e a d e a j u n s a o a p g r a d e d ä n s i i " 3 1 .

N e c u l a t C o s t i n i n s d n e - a p d s t r a t c e l p u t i n I n t e l e s u l p u n -

t e l o r c o n v e n i t e f u t r e M o l d o v a s i P o a r t a O t o m a n d . A c e s t e s u n t :

P o a r t a c u n o a s t e p e M o l d o v a d e p ä m ä n t s l o b o d s i n e s u -

p u s .

L e g e a c r e s t i n e a s c d c a r e s e t i n e I n M o l d o v a n u v a f i n i c i

o d i m o a r d c d 1 c , a t d s a u t u r b u r a t d , c i i n c d n o r o d u l v a a v e A s / o b o d e

b i s e r i c i l e s a l e c a s i I n n a i n t e . P o a r t a s e i n d a t o r e s t e d e a a p A r à

M o l d o v a d e t o t i c e i c e a r p u t e a s d o c a l c e , p ä z i n d ' o I n s t a r e a

i n t r u c a r e a u f o s t m a i i n n a i n t e , M i % a i s e f a c e v r e o n e l e g i u i r e ,

s a u s d s u f e r e c a s d i s e f a c d v r e o d i n i o a r d c e a m a i m i c d d e s b i -

n a r e s a u , d e s p d r t i r e .

M o l d o v a v a f i s t d p a n i t d s i o c a r m u i t à

d u p d p r a v i l e l e s i c a n o a n e l e s a l e , M i l s d s e a m e s t e c e P o a r t a e ä t

d e p u t i n .

D o m m i v o r f i a l e s i d e n o r o d s i i n t d r i t i d e P o a r t d ,

c a s d s t d p ä r n a s e ä I n c á ' t v o r t r d i

D o m m i v o r f i o c a r m u i t o r n

a t o t p d m â n t u l M o l d o v e l , s i v o r p u t e a s d a i b d i n t r u s t d p a n i r e a

l o r o s t a s i c u p l a t i i d e l a s i n e , p A n d l a 2 0 . 0 0 0 p d m ä n t e n i s a u o a -

m e n i s t r d i n i .

M o l d o v e n n v o r p u t e à t i n e à s i c u m p A r à o c a s d

l a T a n g r a d , p e n t r u s e d e r e a c a p u c h i h a i l o r l o r , u n d e v o r p u t e . 4

f a c e s i o b i s e r i c d .

T u r c i i n u v o r p u t e à c u m p A r à p d m â n t u r i

i n M o l d o v a , o n a a v e à , s a u a s e a s e z a , m c i a a v e A s a u a f a c e g e a m i i

n i c i i n t e u n c h i p . D o m n u l I m p r e u n ä c u t o t n o r o d u l , p e n t r u

s e m i d e s u p u n e r e , v a a v e A p u r t a r e d e g r i j d a t r i m i t e p e t o t a n u l ,

p r i n d o i b o i e n a i M o l d o v e l l a P o a r t d , 4 0 0 0 d e g a l b e n i t u r c e s t l ,

a d i c d 1 1 . 0 0 0 d e l e ' , 4 0 d e s o n n i s i 4 0 d e l e p e f a d t o a r e A c e s t e

L o a t e c u n u m e l e d e p e c h e s a d e c d d a r . I n v r e m d e o s t i r e ,

d o m n u l M o l d o v e i a s e m e n e a , d u p d c u m i s ' a r p o r u n d d e l a P o a r t d ,

v a f i a j u t o r c u o s t i l e s a l e l a s l u j b a I m p A r d t e a s c d " 8 2

C a n t e m i r r e z u m d a s t f e l t r a t a t u l M o l d o v e i c u T u r c i t - I n

t o t a n u l s d d e e P o r t e ' 4 0 0 0 d e g a l b e n i , 4 0 d e c a i s i 2 4 d e s o u n i ,

d a r n u c a t n b u t c i c a d a r , i n s e m n d e f e u d d ; l a r c â n d s u l t a n u i

v a m e r g e I n s u s i I n p e r s o a n d i n v r e - o e x p e d i t i e r d z b o n u c d , a t u n c i

s d t r i m i t à I n c a s t r e l e t u r c e s t i 4 0 0 0 d e M o l d o v e m , c a r e s d f i e

p e n t r u d e s c h i s u l c d i l o r s i r e p a r a r e a p o d u n l o r " 3 3 . S e v e d e d i n

r e d a r e a i n t e u n c h i p c a m s c h i m b a t a u n o r a d i n c o n d i t n , e d p r i n -

c i p e l e C a n t e m i r c u l e s e s e * t u l l e s a l e d i n u n a l t i t v o r , d e c A t N e c u -

l a i C o s t a l . C o n c o r d a n t a I n p n n c i p m a s p u s e l o r l u i C a n t e m i r c u

a c e l e a l e l u i C o s t i n a s u p r a a c e s t u i p u n t , i n s u f l d I n c r e d e r e a c d s i

c e l e l a l t e c o n d i t i i a d u s e d e C o s t m , v o r f i a d e v d r a t e .

" D i n i z v o a r e l e r d p o s a t u l u i N e c u l a i C o s t i n c e a t o s t v e l l o g o t i t , i n A r l d v a

r o n i c l n e a s c d a d - l u i K o g A l m c e a n u , I I , p . 2 6 6 .

" A r l d v a r o n d l n e a s e d , I I , p 2 6 4 - 2 6 6 , ( A c e l a § i z v o d a l U d N e c u l a l C o s t i n )

V e z i § 1 G a r r a , I l i s l o z r e d e l a M o l d a v i e e l d e l a V a l a c h i e , I a s i , 1 7 7 7 , p . 1 4 . C A n d

N e c u l a i C o s t i n ( 1 7 1 2 ) r e d d v a l o a r e a a 4 0 0 0 d e g a l b e n i p r i n 1 1 , 0 0 . ) d e l e i , e l i e a

d e n o r m a v a l o a r e a g a l b e n u l m p e v r e m i l e l u i , a d i c A d e m a i b i n e d e 2 V s l e , n u

c u m e r a p e l a 1 5 1 3 , d e s i g u r r a l l m ' I n

" C a n t e m i r , D e s c r z p l l o M o l d a v t a e , p 1 1 8

 

Page 211: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 211/293

. 4 M a l s u , v o l

I I I , p 9 0

W O R M b i O L D O v E 0

2 6

a p o i s e O a p a n a l a u n p u n t u n m u l o c d e c o n t r o l a l

e x i s t e n t e i a c e s t o r a l c a t u i n , a n u m e a p l i c a r e a l o r I n u r m a , c u m a m

v a z u t a c e a s t a m a i s u s , l a I n c h i n a r e a l u i M i r c e a , I n p r i v i r e a a l e - .

g e r e i d o m n u l u i 3 4 . A p o i c o n d i t i a c a T u r d ' n ' a u v o l e a s e a § e z a

i n t a r a , a c u m p a r à p a m â n t s i a l a c e g e a m i i , a f o s t I n f r a n t a n u -

m a i f o a r t e ' r a r , s i t o t d e a u n a T u r c n a u r e c u n o s c u t c a n u a v e a u

a s e m e n e a d r e p t u r i a s u p r a t a n l o r r o m a n e , c u t o a t a d e g r a d a -

t o a r e a r o b i e I n c a r e e l e c a z u s e r a l a s f a r § i t f a t a e a P o a r t a O t o -

m a n a . D e a s e m e n e a c o n d i t i a c a d o m n i i s a s e a l e a g a d e t a i l a

3 4 y - s

T

e

- 1 * - 1 E I I , .

S u l t a n u l S e i m

f o s t d e m a i m u l t e o n p u s a i n a p l i c a r e , c h i a r I n t i m p u l d o m i n a -

t i e i t u r c e § t i .

C a a u t r e b u i t s a e x i s t e n i § t e a l c a t u i r i s c r i s e T a r e P o a r t a

O t o m a n a s i M o l d o v a , p r e c u m a u t r e b u i t s a s e a f l e

a c e s t e a

p e n t r u M u n t e n i a , s e m a i v e d e I n c a s i d i n f a p t u l c a I n t o a t e

t r a t a t e l e m a i n o u e a l e P o r t e i c u R u s i a , § i a p o i c u p u t e n l e e u r o -

p e n e , e a r e c u n o a § t e c a a u e x i s t a t c a p i t u l a f u

I n c h e i a t e d e a m -

b e l e t a r i r c m a n e c u P o a r t a O t o m a n ä . A s a i n t r a t a t u l d e A d r i a -

n o p o l e a r t . 5 , h a t i § e r i f u l d i n 1 8 3 4 s i C o n v e n t i a d i n P a n s d i n

1 8 5 8 a r t . 2 .

C u m a m s p u s - o § 1 l a i s t o n a M u n t e n i e i , t e x t u l p r e c i z a l

c o n d i t i i l o r I n c h i n a r e i t ä r i l o r r o m â n e c a t r e T u r c i , e s t e I n c a n e c u -

d e

Page 212: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 212/293

2 1 0

I S T O R I A R O M A N O O R

n o s c u t E x i s t e n t a a c e s t o r t e x t e e s t e M s à m a i p r e s u s d e o r i c e

i n d o e a l g , s i i n t e l e s u l s t i p u l a t i l l o r l o r n u p o a t e f i a l t u l c l e a t

a c e l d a t d e N e c u l a i C o s t i n s i F o t m o .

D u p g c e i s i i n t o c m e s t e a s t f e l a f a c e n l e p o l i t i c e , B o g d a n

s e i n s o a r g c u o p r i n c i p e s 6 R u x a n d a , p e c a r e o c o n d u s e l a a l t a r

I n 1 5 A u g u s t 1 5 1 3 3 5 . I n t u n -

p u l p e t r e c e n l o r n u n t e i , M a -

n i n g v g l e s c i n M o l d o v a . S i -

g i s m u n d , s p r o

a - s i r g z b u n A

c o n t r a l m B o g d a n , p e n t r u

l i p s a d e a i u t o r i n c a r e - 1 l g s a s e

I n a n u l t r e c u t , c A n d T A t a r n

i r u p s e s e r g i n P o l o n i a ,

i i t n -

m i t e o s c n s o a r e d e m â n g g e r e ,

s c u z A n d u - s e c g n u 1 - a r f i p u -

t u t a i u t à , c g c i s i d â n s u l a r f i

f o s t i n p o z i t i a a c e e a i n c a r e

s e a f l a s e B o g d a n , & A n d r e g e l e

i i c e r u s e a i u t o r , a n u m e i n c h e -

i e s e u n a r m i s t i t i u c u ' M a n i .

P e c â n d d o m m i i n s g s e p g c g -

b a n m u t u a l , p o p o a r e l e s u f e -

n a u t o a t e g r o z g v i l l e a c e l o r

n e o m e n o a s e n r i V A l l r l 3 6

I n 1 5 1 4 B o g d a n e s t e t u r -

b u r a t d i n a l t à p r i c i n g . U n

a g e n t a l

l u i P e t r u

R a r e s ,

7 ' r i f i f i r d ,

n g v g l e s t e i n

M o l -

d o v a ; e s t e i n s g b g t u t s i u m .

P o l o n i i , d u p g t r a t a t u l c u B o g -

d a n d i n 1 5 1 0 , i n s e m n a s e l u i

P e t r u R a r e § c a l o c d e p a r e -

c e r e c e t a t e a M a r i e n b u r g , u n d e

S i g i s m u n d

i i

t r i m i t e i n 1 2

N o e m v n e 1 5 1 4 , u r m g t o a r e a

s c r i s o a r e : N u s u n t e m m u l -

t u r n i p . c g t u d i n l o c u l a c e l a

u n d e t e a s e z a s e m c a s g s t a i

s i g u r s i

l i n i s t i t , f a c i e x c u r s i

d g u n g t o a r e o a m e n i l o r p e i c i

. 5 A c l a T o n u c t a n a , I I , p 2 2 6 - 2 2 7 U n d o c u m e n t d i n 1 5 1 5 , A p r i l i e 2 0

  A t l i

I v , 1 , 1 , p 5 8 ) , p o m e n e s t e p e d o a m n a n o a s t r à R u x a n d a s i c o p i i n o s t r i

L o a n , S t e f a n , P e t r u s i I l i a s " . B o g d a n h i n d i n s u r a t l a d a t a a c e s t u i d o c u m e n t d e

a b i a d e u n a n s i 8 l u n i , u r m e a z A c A e e l m u l t a c e i d o i m a i m i c i , P e t r u p M a s i , p o t

f i c o r m l e g u n j i , W i s c u j i c u R u x a n d a . , c e i l a l t i d o , l o a n p 5 t e f a n , s u n t c o w l n a -

t u r a l D e u n d e v a f i f o s t a c e a s t A p r i n c i p e s l i R u x a n d a , n u s e ' t i e

' I I m p r e j u r a r e a d e N e r l t i l d e m a i m u l t e d o c d i n 1 5 1 3 M u n n ,

D o c ,

I I ,

3 p 9 8 A i n p r a i n U m e l M a r e I n t i m p u l n u n l . e l N I B o g d a n , a n d e m , p 1 0 6 .

B o g d a n f a l l i m s t e f a n c a l m a r e

,

I

i

-

i

 

Page 213: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 213/293

Page 214: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 214/293

2 1 8 I 8 T O R I A R O M A N I L O R

s t o l n i c , C g t g l e a n u c o r n ' s 4 2 D i n a c e a s t g i n s i r a r e a l u i A r b o r e

l a o l a l t ä C u c e i l a l t i b o l e t i s i i n u r m a c l u a r a m a i m u l t o r a , s e

v e d e a e l n u s e d e o s e b i à i n c h i p l e g a l n i c i i n t e u n m o d i n s f a t u l

a u t o r i t a t e a d e c a r e e l s e b u c u r à i n t i m p u l m i n o r i t ä t e i

l i n S t e f a n , e r à d a t o r i t g v a z e i s a l e p e r s o n a l e . D o c u m e n t u l e s t e

d a t i n n u m e l e l u i S t e f a n , d e s i e r à u n c o p i l ,

i l a s f O r s i t s e p u n e :

c r e d i n t a d o m m e i m e l e m a i s u s s c r i s u l l o a n S t e f a n v o e v o d

c r e d i n t a p r e a i u b i t u l u i f r a t e a l d o m n i e i m e l e P e t r u

i c r e d i n t n

p a n i l o r ( i n s i r a t i m a i s u s ) . S e v e d e d e c i c c h i a r i n v r e m e a m i n o -

r i t t i t e i , t o t d o i n n u l f i g u r à c a s t g p ä n u l t g r e i ; c à n u s e i n s t i t u i à

o r e g e n t ä a n u m i t g , c i c à s f a t u l b o i e r i l o r c o n d u c e à a f a c e r i l e . D e

a c e e a i S t e f a n , c u t o a t e c à m i n o r , e s t e m i r u i t d e T e o c t i s t

I n t a r g u l S u c e v e i 4 2 . C a n t e m i r a d a u g g a l a i n c o r o n a -

r e a l u i S t e f g n i t g , s u l t a n u l t r i m i s e p e m a i m a r e l e c o m i s a l p a l a -

t u l u i i n c h i p d e s o l c a r e s g - I h i r i t i s a s c g p e n t r u v e n i r e a l a d o m n i e

a d u c d i n s e m u e l e s t g p a n i r e i : c o z i l e d e c a l , s a n d j a c u l ( s t e a -

g u l ) c u c a , t o g a c e a m a r e s i c a l u l i m p g r g t e s c 4 4 .

M o l d o v a , d e s i i n c h i n a t à P o r t e ' , e r à i n a J u t e ° p o z i l l e

C u t o t u l d e o s e b i t g d e a c e a i n g e n u n c h i a t g i n c a r e s e a f l à M u n t e n i a ,

c a r e , i n c à d e p e a t u n c i , i n a p u s e f a t à c a P o a r t a i n t e o a d e v ä r a t g

r o b i e , t r e b u i n d s g d e e p e t i m p u l l u i N e a g o e , c o n t i m p o r a n c u

S t e r ä n i t ä , 5 0 0 d e c o p i i i n c o r p u l i e n i c e r i l o r . D e a c e e a i v e d e m

c w n c u t o a t g i n c h i n a r e a p e c a r e M o l d o v a o M e u s e c g t r e T u r c i ,

s f a t u l b o i e r i l o r , d u p g ' i n d e m n u l l u i L u c a A r b o r e , i n c h e i e i n 1 5 1 8

. u n t r a t a t c u P o l o n i i . I n t r o d u c e r e a a c e s t u i t r a t a t , i n c a r e P o l o -

m i u r m e a z g i n a i n t e a r e s p e c t à n e a t A r n a r e a d o t - A u d i - O . d e M o l -

d o v a d u i : A l u p t a d i n p ' g d i v e a C o s m i n u l u i , s u n g : F i i n d a m a g -

n i f i c u l d o m n l o a n S t e f a n v o e v o d u l M o l d o v e i , p r i e t e n u l n o s t r u

c e l s u i c e r L a i l , a u a p u c a t s c a u n u l p g r i n t e s c , a m a g n i f i c u l u i

l o a n B o g d a n s i a u c e n i t d e l a n o i p r i n n o b i l u l s g u L u c a C e i r j t i

a j u t o r u l c o n t r a m a r e i p u t e r i a d u s m a m l o r C r e s t i n g t 4 e i , a p o i

s e s t i p u l e a z g

: 1 ) s g s e a j u t e u n u l p e a l t u l c o n t r a d i . . 4 m a n i l o r , ,

2 ) p r i e t e n n u n u i a s à f i e s i a i c e l t u l a l t ; 3 ) s g n u s e a d g p o s t i a s c g

p r e t e n d e n t i l a t r o n u r i l e l o r i n t a r a c e a l a l t r i ; 4 ) S t e f a n l a c a z d e

i z g o n t r e s g f i e p r i m i t i n P o l o n i a ; 5 ) s g - s i d e n u n t e u n u l a l t u i a

d u s m a n i i ; 6 ) I n c a z u l a n d n o i a m v r e a s g f a c e m o e x p e d i t i e

g e n e r a l g c o n t r a i m p g r a t u l u i t u r c e s c , S t e f a n v o e v o d v a t r e b u i

s g i a s g i n p e r s o a n g c u t o a t à t a r a s a m o l d o v e n e a s a i m p r e u n g

c u n o i . N i e l S t e f a n , n i c i P e t r e f r a t e l e l u i , n u v o r d a a j u t o r T u r -

c i l o r , c i p e a t v o r p u t e à m a i m u l t l e v o r f i d u s m a n i 4 5 .

A r h i s t ,

I , 1 , p 2 7 .

  a U r e c h e , t u L e t o p i s e i c , I , p 1 5 3 .

4 4 C a n t e m i r , D e s c r i p h o M o l d a v i a e , p . 6 6

  D o g h i e l , I , p . 6 1 0 : , , Q u i a c u m m a g n i f i c u s d o m i n u s I o a n n e s S t e p h a n u b

v o e v o d a M o l d a v i a e a m i c u s n o b i s s i n c e r e d t l e c h i s , s e d e m p a t r i s m a g n i f i c i o h m

I o a n n i B o h d a n i v o e v o d a e a s s e c u t u s , a n o b i s p e r s u u m n o L i l e m L u c a m K i r z a

o r a t o r e m e t o f i c l a l e m s u u m p o s t u l a s s e t , p r o p t e r i n i n v a m e n t u m i n d i e s m a g i s h a s -

t h u n C h r i s t i a n o r u m p o t e n t l a m , e t c .

 

Page 215: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 215/293

1 8 T O R I A M O L D O V I I I I

2 1 9

D m a c e s t t r a t a t s e v e d e i n t k :

c ä . " r e l a t h l e i n t r e M o l d o v a

§ i P o l o n i a r A m 6 s e s e r à p ä n 5 a c u m a t o t p e p i c i o r u l a c e l a , p e c a r e

l e a v e z a s e S t e f a n . c e M a r e p r i n t r a t a t u l s k i . d i n 1 4 9 6 ; a p o i c A

S t e f a n , a d e c A r s f a t u l s k i , s e i n d r e p t à c u c e r e r e d e a h a n t 5 a t r e

P o l o n i § i i n s f a r § i t c A , c u t o a t 5 i n c h i n a r e a c 5 t r e T u r c i , M o l d o v a

n u u r n i à m a i p u t i n o p o l i t i c 5 d u § m 5 n e a s c 5 a c e s t o r a , p e c a r e

T u r c h a u t a u s ' o i n l 5 t u r e p n n o p u r t a r e p r i e t i n o a s 5 c 5 t r e c o p i -

l u l c e a p u c a s e c o r o a n a O r e l .

I n a c e s t a n i n s 5 . ' M a n i n A v A l e s c i n M o l d o v a , p r o b a b i l d u p 5

i n t e t i r e a T u r c i l o r c a r e v o r f i v r u t s 5 o p e d e p s e a s a i n d i r e c t p e n t r u

a h a n t a e i c u P o l o n i a . E i y i n p A n A l a S t e f ä n e § t i , u n d e s u n t i n t u n -

p i n a t i § i . b A t u t i d e v o r m c u l d e t a r à d e J o s P e t r e a C l i r d b i 1 i 4 6 I S t O -

r i c i i p o l o n i s p u n c A , i n a c e a s t à l u p t 5 , M o l d o v e n n s 5 f i f o s t a r i l -

t a t i d e 3 0 0 0 d e c A l k e t i p o l o m 4 7 .

P o l i t i c a l u i A r b o r e e r à i n t e m e i a t à p e p n e t e n i a P o l o r n e i .

C A t t i n y e l c o n d u s e t r e b i l e , a b u t i a o p A s t r à , § i a o i n t o a r c e I n

f o l o s u l M o l d o v e i . A § A P o l o n n p n v i g h e a u p e P e t r u R a r e § c a r e

n u i n c e t à d e a p A n d i m o m e n t u l c a n d a r f i p u t u t i n c 5 p e A I n

t r o n u l m o l d o v e n e s c . I n 1 5 1 2 v i c e - c a n c e l a r u l T o m i c z k i s c r i e

p a l a t i n u l u i d e l a I n o w r a c l a w c a s 5 t r i m i t 5 . p e P e t r u V a l a c u l

d i n c a s t e l u l s 5 u , c 5 c i n u a r a v e a i n c r e d e r e i n e l M a i e s t a t e a S a " 4 5

L u c a A r b o r e l a r â n d u l s r m i n f o , i n à p e P o l o n i d e s p r e m i § c g r i l e

T A t a n l o r 4 6 .

I n 1 5 2 2 i n s 6 S t e f g n i t à i n v ä i s t à d e 1 6 a m , l u A n d I n m a n 5

c o n d u c e r e a t r e b i l o r , s e s u p A r 5 . p e P o l o n i p e n t r u a d A p o s t u l c e ' l

d A d e A u n o r h o l e d . p r i b e g i , I s a c § i B A r l a n , c a r e s e v e d e c A s u s t i -

n e a u p r e t e n t n l e l u i R a r e § l a d o m n i a M o l d o v e i I n c u r A n d u n a l

t r e i l e a b o i e r , C o s m a S e r p e , e m i g r e a z 5 § i e l i n P o l o n i a , s p o r i n d

n e m u l t A m i r e a l u i S t e f A n i t à 5 0 E l f a c e r e m u s t r 5 n P o l o n i l o r p e n t r u

a c e a s t r i c A l c a r e a t r a t a t u l u i i n c h e i a t . R e g e l e c a r e , t e m â n d u - s e

d e u n a t a c a l T u r c i l o r c o n t r a t A r e i s a l e , d o r i à s 5 m e n t i n 5 ' e g g -

t u n p n e t e n o a s e c u M o l d o v a , h r A s p u n d e c 5 n u a r a v e a c u n o § -

t i n t à d e s p r e a f l a r e a a c e l m b o i e n i n S t a t u l s i l t ' , § i c A I n o n c e

c a z n u v a f a v o r i z A i n t r e p r i n d e n l e l o r , t n m i t â n d , p e n t r u a a s i -

g u r à p e S t e f A n i t à , u n s o l a n u m e l a e l 5 1 . D o m n u l v r o m d a p o i s A

i e e d e s o t i e p e o f l i c A n a t u r a l g a l u i S i g i s m u n d , r e g e l e n u § t i m

t e U r e c h e , I n L e t o p t i e l e , I , p 1 5 3 . C r o n

p u t n e a n i i , I n A r h

1 s t , ' I I ,

4 f W a p o w s k i % p . 5 7 1 a p . P i c o t , C h r o n . d ' U r c c h t , p . 2 6 2 .

4 1 A c t a T o m l e t a n a , V . p . 1 4 3 . L a 1 5 2 1 I n t i l l n i m p r i n V e n e t i a p e t u t u )

D u c a I o n d e M o l d a v i a c a r e s e d i l d r e p t f r a t e a l d o m n u l u i a l u n g a t d e c A t i v a a n t

d e a c o l o . H u r m . , D o c . , V I I I , p . 4 9 C i n e s A t i e 7

4 0 A c t a T o m , V , p . 2 7 2 .

i I h t d e m , V I , p . 2 4 . C o m U r e c h e , L e t o p t s e ( e , I , p 1 5 4

s ' A r t a T o m I c t a n a , V I , 2 4 s i 5 4 .

p 1 0

Page 216: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 216/293

2 2 0

I S T O R I A R O M A N I L O R

d i n c e p r i c i n ä r e f u i ä c e r u t a i n c u s c r i r e 5 2 , l u c r u c e b i n e i n t e l e s

d u c e l a c u l m e s u p k a r e a l u i $ t e t k i r t g i n c o n t r a P o l o m l o r .

T o c m a i p e c A n d s e t u r b u r a u a s t f e l r e l a t i i l e i n t r e c o p i l u l

p u s i n f r u n t e a M o l d o v e i s i r e g e l e P o l o n i e i , M u n t e n i a . c k l e 4 I n

p e r i c o l u l d e a i n t r à c u t o t u l s u b s f ä p A n i r e a t u r c e a s c 6 , p n n a c e l

B a s a r a b t u r c i t , M o h a m e d - B e i , c a r e u c i g A n d p e R a d u C A l u g k u l ,

c e r u s e d e l a s u l t a n d o m n i a p e s a m a l u i . 5 3 . A r b o r e I n s 6 c a r e

v e d e à i n c ' ä d e r e a M u n t e n i e i s e m n u l c k l e r e i i n s u s i a M o l d o v e i ,

s i c , a r e n u g 5 s i à a l t 6 s c A p a r e i n c o n t r a u n e i a s e m e n e a p u t i n t i ,

d e c k a s t a I n b u n e l e g A t u n c u P o l o n i i , t r e c e p e s t e a c e s t e s u p 6 -

r k i p e r s o n a l e a l e d o m n u l u i s g u , s i t n m i t e i n 1 5 2 3 p e L u c a C ä r j g ,

a c e l c e n e g o c i a s e t r a t a t u l d i n 1 5 1 8 , l a r e g e l e S i g i s m u n d i n s o l i e ,

p e n t r u a r e i n o i l e g g t u r i l e d e p r i e t e n i e . L u c a C k i à i n c u v â n t a r e a

e l o c v e n t ä c a r e n e - a f o s t O s t r a t 5 , e x p u n e r e g e l u i n e v o i a u n . e i

a l i a n t e c o m u n e i n c o n t r a T u r c u l u i . B o i e r u l m o l d o V e a n v o r b i a

b i n e i n t e l e s , c a t n m i s d i n p a r t e a d o m n u l u i s i i n n u m e l l e a c e s t u i a ,

d e s i e l n u i n d e p l i n i à d e c k v o i n t a , s i r e p r o d u c e h g ä ' n d u r i l e l u i

A r b o r e .

D o m n u l m e u $ t e f a n v o d 6 , p r i e t e n u l M k i e i v o a s t r e , i n c e p h

a m b a s a d o r u l , p r e c u m i n r ä n d u r i l e t r e c u t e a s t f e l s i a c u m a , v à

t r i m i t e v o r b ä s i a m i n t i r e d e s p r e p s á g a m , c u m b a t C r e s t i n A -

t a t e a , c u m o a p a s à , c u m f i r ' ä p e s c p A m â n t u r i , l o v e s c s i c u p r i n d

o r a s e , p e c A n d n o ; C r e s t i n i i n i c i n e g ä n d i m l a u n e l t u i l e l o r .

D u p 4 a c e e a a r a t 6 c u m T u r c i i a u l u a t B e l g r a d u l d i n c a u z a n e u -

n i r e i C r e s t i n i l o r , i n A u g u s t 1 5 2 1 . A m b a s a d o r u l d o m n u l u i m e u

s e a f l à l a c u r t e a s u l t a n u l u i t o c m a i a t u n c i c A n d a c e s t a s e g ' ä t i à

e a r k b o n t a s u p r a B e l g r a d u l u i . M a i i n n a i n t e d e a - 1 s l o b o z i , v o r -

b i t u - i - a P e n - p a s a i n u r m A t o r u l c h i p ; s p u n e d o m n u l u i t ä u * t e -

f a n , c a s ä e x e c u t e o r i c e p o r u n e ä f i v a d a s u l t a n u l , s i n u m a i

a s à s e v a b u c u r à d e g r a t i a i m p A r k e a s e ä . I n t e l e g a n d f 6 a r t e b i n e

c e s c o p p o t a v e à u n e l e a t a r i c u v i n t e , d o m n u l m e u s i c u t o t d i v a -

n u l s t ä t u r ä p e g a n d u r i c e e d e f ä c u t , a p o i i n g r a b à s t r A n s e r à

o a s t e a s i o t r i m i s e r à c o n t r a T ä t a n l o r , p e n t r u c a a s t f e l M k i a

S a s ä a i b ä c u v ä n t i n n a i n t e a s u l t a n u l u i d e h p s a o a m e n i l o r . C u r ä n d

d u p à a c e e a s u l t a n u l s e m i s c 5 . s p r e B e l g r a d , t r m u t ä n d l a d o m n u l

m e u u n o l k a r , s 5 - i d e e s t i r e , s i s c n i n d i n s c n s o a r e a s à : i a r t u

* t e f a n v o e v o d , s ä i n g n j e s t i , n ä v ä l i n d a s u p r a t k e i S e c u e s t i

d i m p r e u r a c u B a s a r a b a d o m n u l m u n t e n e s c s i c u M o h a m e d s a n -

g i a c u l N i c o p o l e i . M u l t s e m a h n l s i s e t u r b u r à d o m n u l m e u s i c u

d i v a n u l s k i , s i i n c e p u e d a s e O u c h l a c h i p u n l e d e a s c A p à d i n

n A p a s t e . D ' i n t a i r ä s p u n s e M k i a S a c A t a r a s t à i n r k b o m c u

  A c t a T o n u c i a n a , V I , p 1 1 9 D e a c e e a n u p o a t e f i a d e v a r a t ' c a 5 t e f a n

s A l i I I l u a t d o a m n i i c u m s p l i n e U r e c h e , d u p A l u p t a c u ' M a r t i , i n t A m p l a t A

I n 1 5 1 8 ( L e t o p t s e f e , I , p 1 5 4 ) c u a t A t a m a i m u l t a I n a c e l a n 5 t e f A n i l A e q n u m a l

d e 1 2 - 1 3 a m .

i s M a i s u s , p . 1 8 6 - 1 8 8

 

Page 217: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 217/293

I S T O R I A M O L D O V E I

2 2 1

T ä t a r i i ; a p o i v r b i p e t n m i s u l t u r c e s c c a d a r u r i , c a f t a n e , b a n i ,

c a i ; m i n k n u c r u t á p e n t r u C r e s t m ä t a t e . A c u m v o d á t i c o n c e -

d i a s e o a s t e a i p l e c a s e l a S u c e a v a , d e u n d e d u p i o s e d e r e c a d e

d o u á s á p t ä m ä n i , p u r c e s e s p r e f l ä r l á u . A i c i i n d r u m , t o c m a i l ä n g ä

p o d u l S i r e t u l u i , t i a j u n g e u n á m b l á t o r d e l a v o r n i c u l t á r e i d e j o s ,

a d u c â n d a - i v e , s t e a d e s p r e v e n i r e a u n u i a m b a s a d o r t u r c e s c . A u -

z i n d a c e a s t a , d o m n u l m e u e x p e d i á I n p r i p 6 p o r u n c i d o m n e s t i

p e l a b o i e r i § t p e l a ¡ d r a i n , c h e m a n d u - i l a o a s t e c o n t r a T á t a r i l o r ,

T u r c u l f u t r á g á n a t i n c a l e , c u u n a , c u a l t a , i n c a t s o s i d u p á

s t r ä n g e r e a u n e i p á r t i d e o a s t e , i d e t e d o m n u l u i u r m á t o a r e a

s c n s o a r e d e l a s u l t a n u l , p l i n 6 d e o s t r a s n i d i m a i m : E t r á d á t o r

c i n e s e a b a t e d e l a v o m t a i m p á r á t e a s c á ; p r i n u r m a r e n u c u m v i

s ä c u t e z i a n u a s c u l t à , c i d i n c o n t r á f á r á z á b a v á , s u b ( ) c h i ' s i

p n v e g h e r e a a c e s t m a l m e u c r e d i n c i o s

i c m s t i t S i n a n C e l e b i ,

s ä o c u p i , s à p r á z i , s 6 s u p u i T a r a S e c t u a s c á . M u l t s e i n t r i s t á

d o m n u l i c u d i v a n u l l a a c e s t e v o r b e , i d u p á f e l d e f e l d e i n c u r c á -

t u n , f u s i l i t a i g s p u n d e d e a d r e p t u l s u l t a n u l u i : N u m á p o t

b a t e c u . S e c u i i , d ' i n t ä i p e n t r u c á a v e m I e g á t u n d e p a c e c u r e g e l e

u n g u r e s c ; a l d o i l e a p e n t r u c á r e g e l e u n g u r e s c h i n d n e p o t r e g e -

l u i p o l o n , a p o i P o l o n i a t i n e c a U n g a n a , l a r L i t v a n i a t i n e c u

P o l o n i a

i n e v o r c o t r o p i t a r a , v g z a n d u - n e i n S e c u i m e ; a l t r e l l e a

p e n t r u e a ' n e a m e n i n t A

i T á t a r i i . F i - v a p l ä c u t s u l t a n u l t u s r i n i

s e p u s t i a s c á i s 6 n i s e p i a r d i i t a r a ? d a r a t u n c i c i n e - i v a O W

t r i b u t u l ? I n s á a m b a s a d o n d t u r c e s c n u s e p l e c á l a a c e s t e c u v i n t e .

D o m n u l m e a t r i m i s e a t u n c i i n s e c r e t l a s o l u l S i n a n C e l e b i p e

v t o n - l o g o f á t s i p e v t o n - v i s t i e r c a s ä s e i n t e l e a g á .

T u r c u l

s e f á c e a s u r d , d a r m a l p e u r m á z i s e a s à v o m l u à e u t o a t á g r e u -

t a t e a d e p e c a p u l v o s t r u a s u p r a s p e t e l o r m e l e ; n u m a i s r i n e d a t i

1 0 0 . 0 0 0 d e p i a s t r i p e s t e c e l e l a l t e d a r u r i . S t á t u r ä l a m i j l o c a c e i

d o i b o i e n ,

i f á c u r á s ä f i e n u m a i 6 0 . 0 0 0 d e a s p n s i 5 0 0 d e c A r -

l a n i , p e s t e c e l e l a l t e d a r u r i , a d e c á c a f t a n e a u n t e , p a t r u s u t e d e

a s p n , c a l

i b l á n i .

i a s t f e l c u m i l a l u i D u m n e z e u

i c u n o r o c u l

C r e s t m i l o r n e - a s c á p a t d i n n e v o i e a c e l S m a n C e l e b i , c a r e s i e l

e r à M o l d o v a n d e n a s t e r e , d i n n e a m b o i e r e s c , p r i n s r o b d i n t a r a

d e j o s . D u p 6 a c e e a s a n g i a c u l S i l i s t r e i , a l c á r u i a u t o r i t a t e s e

i n t i n d e d e a l u n g u l D u n ä r e i i n f a t a T á r e i R o m á n e s t i i a n o a s t r á ,

t r i m i s e l a d o m n a l m e u u n s o l , p a r - M . 0 r u n e i s c n s o n d e l a s u l t a -

m i l , c e r ä n d W I d e e a j u t o r

i a i s e i n v o i a s c á t r e c e r e a p r i n t a r a

n o a s t r ä c a s ä * m e a r g á s p r e t a r a M á n e i V o a s t r e , c i d o m n u l m e u

n ' u . s e i n d u p l e c á , c i t r i m i s e t ä n g u i n l a C o n s t a n t i n o p o l e p e v o r -

n i c u l I u n e c a r e , d u p ' d m u l t e a l e r g á r i ,

i d u p ä c e p l á t i s e l a p a t r u

p a s i C a t e 3 0 . 0 0 0 d e a s p n l a f i e c a r e , i z b u t i c a m i l a l u i D u m n e z e u

c a s ä f a c á a s e d e s t i t u i a c e l s a n g i a c . C e s e a t i n g e d e t a r a s i d e

d o m n i a m u n t e n e a s c á , a p o i s t l m c á T u r c u o s t n c a r ä , o v á t á m a r á

s i o r ä s i p i r á ,

p u s e r á i n c a p u n T u r c , p e u n u l M o h a m e d , s i

t r i a r á b o i e t i m e a , j u p A r t e s e

i c o p . ] ,

i r o b i r á a v e n l e , a r s e r á

d e v a s t a r á s a t e l e .

Page 218: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 218/293

2 2 2 I B T O R I A 1 1 , 0 7 A N I L O R

D u p t a c c a s t à e x p u n e r e a r o l u l u i d e p a n g ( a c u m a a l M o l -

d o v e i , i n d u s m A n n l e d i n t r e T u r c i s i C r e s t i n i , a m b a s a d o r u l m a i

c a u t a a i n t e r e s a C u d e o s e b i r e p e P o l o n i l a c e r e n l e s a l e , s p u n a n -

d u - l e d e s p r e o m i s i u n e s e c r e t 5 a T u r c i l o r I n M o l d o v a , I n s c o p u l

d e a a f l à r e l a t i i a s u p r a p u t e n l o r P o l o m e i , c e e a c e a r p a n e I n p e r s -

p e c t i v A u n a p r o p i a t r A z b o m a l T u r c i l o r c o n t r a a c e l e i O n

d e

s i g u r u n m e s t e s u g i n t r e b u i n t a t d e a m b a s a d o r p e n t r u a s p e r i à

p e P o l o n i , s i a - i f a c e m a i p l e c a t i a p r i m i p r o p u n e r i l e M o l d o v e i .

E l s f a r s e s t e p r i n o c a l d u r o a s à p e r o r a t i e , i m b u n d p e r e g e l e p o l o n

s a i n i g h e b e i m p r e u n A c u p a p a o M a r e l i g a c o n t r a p g g a n i l o r .

S 5

v A m a i s p u n M A r i e i V o a s t r e , c à d o m n u l m e u , a m i c u l M g r i e i

V o a s t r e , t i n a a c u m a s f a t c u c o n s i l i e r n s 5 1 d e s p r e r e g u s i d o m m i

c r e s t i n i , p e n t r u c a s A h o t A r a s c 5 . , c a r e d i n e i a r f i a t a t d e v r e d n i c

s i i n t e l e p t h i c k s A f i e I n s t a r e d e a i n c e p e , d e a I n t o c r n i , d e a

c o n d u c e m a r e a a f a c e r e a i m p 5 c i u i r e i C r e s t i n i l o r c o n t r a d u s m a n i -

l o r p ' a g a n i a i C r e s t i r a t a t e i ;

s i n i c i d o m n u l m e u n i c i c o n s i l i e r i i

s a g n u s e p u t u r 5 d u m e n d e a g A s i u n r e g e s i d o m n a t a t d e v r e d -

n i c s i i n t e l e p t p e n t r u a c e a s t à t r e a b A , a f a r à n u m a i p e M A r i a V o a s -

t r 5 . I n f i n e r u g g m p e N a n a V o a s t r a d e a M O i n s a m 5 c u v i n t e l e

n o a s t r e , g a n d i n d u - s ä b i n e m a i i n n a i n t e d e t o a t e A n u s e p i a r d 5

C r e s t i n g t a t e a t o c m a i I n z i l e l e M A r i e i v o a s t r e ;

c A c i d a c 5 , a s t A z i

D u m n e z e u v a p e d e p s i t a r a n o a s t r 5 , M o l d o v a , s A n u v s á i n d o r t i

M ' A r i a V o a s t r à c A m a n e a r e s A v i n A r a n d u l s i p e n t r u a l t e t 5 n

c r e s t m e . N u t r e c e t i c u u s u n n t 5 a s u p r a a m b a s a d e i n o a s t r e , f u n d

d e c e a m a i m a r e i m p o r t a n t a . M A n a V o a s t r A a v e t i o d o m n i e

m a r e s i u n d i v a n m a r e § i n u m e r o s ; c o n s u l t a t i - v A s i c h i b z u i t i l 5 4 .

A c e s t m o n u m e n t a l e l o c v e n t e i p o l i t i c e a s t r A b u n i l o r n o s -

t n , e s t e i n s c m n a t § i p e n t r u d i b A c i a c u c a r e e s t e a l c a t u i t , s i

p e n t r u p r e t i o a s e l e d e s t a i n u i n i s t o r i c e c e c o n t i n e . T o a t e m i j l o a -

c e l e , s p a i m a d e T u r c i , a m e n i n t a r e a P o l o n i e i d e e i , c u r t e n i r e a

r e g e l u i , s u n t p u s e i n p c d e , a m b a s a d o r p e n t r a a i z b u t i . T o a t e

s i l i n t e l e s a l e f u r à i n s 5 z a d a r n i c e , n u a t a t d i n p r i c i n a P o l o n i l o r

c a r e p o a t e s ' a r f i i n d u p l e c a t d e a s t à d a t à a n u m a i s t a n e p g s a t o i i

M O c u p r i m e j d u i r e a M o l d o v e i , c i d i n a c e a a l u i S t e f a n i t à c a r e

s e i n f u r i e c u m p l i t , d i n d a u z i d e a m b a s a d a t r i m i s 5 l a d u p n a n i i s i l l ,

f 5 r à a l u i i n v o k e . N u e v o r b A , a m b a s a d o r u l c a r e v e n i a I n a p a -

r e n t à d i n p a r t e a d o m n u l u i M o l d o v e i , p u n e I n s o c o t e a l a l u i t o a t a

a c e a i n t e l e a p t 5 p u r t a r e , p r i n c a r e M o l d o v a i z b u t i s e p e n t r u u n

s c u l l m o m e n t a s e s u b s t r a g e d e l a i n d a t o r i r e a , l u a t a p r i n M e h l -

n a r e a f 5 c u t a d e B o g d a n T u r c i l o r , d e a l e v e n i I n a j u t o r c u ° s t i l e

s a l e l a v r e m e d e r A z b o i . E s t e I n s 5 i n v e d e r e t c A l a t o a t e a c e l e

f a p t e e n u m 5 r a t e d e C a r p , d o m n u l s 5 u c a r e a v e a a b i à p e a t u n c i ,

1 5 2 1 , v a r s t a d e 1 4 - 1 5 a n i , n u p u t u s e l u a o p a r t e h o t A r â t o a r e .

D e a c e e a C a r i à n u u i t a a p o m e n i t o t d e a u n a , a l a t u m a c u d o r n -

n u l , s i d i v a n u l t 5 r e i c a r e i n t e a d e v A r , s u b i n s u f l a r e a l u i A r b o r e ,

  A l h I S 1 . , 1 , 1 , p 9 - - - 1 3

 

Page 219: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 219/293

1 8 T O R I A M O L D ° V E I

2 2 3

c o n d u s e s e t o a t e a f a c e r i l e . R e g e l e S i g i s m u n d r a s p u n d e a c e s t e i

s o l d , t r i r n i t a n d l a S t e r m i t a p e G e o r g e K r u p s k i s à - i s p u n a c a a

a s c u l t a t p e C a r l a ( K i r z a ) s i i - a d a t h r i s o v u l t r a t a t u l u i i n t A r i t c u

j u r a m a n t , c e r a n d c a s i v o e v o d u l s a d e e s o l u l u i

a . i . i u n l i r i s o v

c u a c e l a s i c u p r i n s i n t g r i t c u j u r 5 m a n t u l s à u s i a c e l a l s f e t n i c i l o r

s à i 5 6 .

A c u m a b a g S t e r a m t a d e v e n i s e d o m n , s i e r a c u t o t u l i n d r a z -

n e t d i n p a r t e a l u i A r b o r e , a v r o i s ä u r m e z e i n n a i n t e f a t a C u

P o l o n u p o l i t i c a c e a d e p a c e s i d e i n f r a t i r e , p a t r o n a t ä d e e l , a n d

s t a . p a n u l s a i l s e a f l a o f e n s a t p e r s o n a l d e e i , s i d u d i n e l f i e r b e a

g a n d u l d e r a z b u n a r e . D u p a c e S i g i s m u n d r e f u z a s e l u i S t e f a n

m a i m f e t e i s a l e , s i s e s c h i r n b a s e p e n t r u a c e a s t a o c o r e s p o n d e n t a

i n d e s t u l d e i n v e n i n a t a i n t r e e l s i S t e f a n , a c e s t a s ä t n m i t a d i n

p r o p r i a l u i i n i t i a t i v a o a m b a s a d a a s a d e c u r t e n i t o a r e a c e l u i a

c a r e i l o f e n s a s e ?

I n i n c e r c a r e a f a c u t a d e A r b o r e d e a c o n d u c e t o t p r i n s i n e

d e s t m e l e p a t r i e i s a l e , s i d u i : a c e c o p i l a n d r u l p e c a r e - 1 p o v g t u i s e

I A A a t u n c i a p u c a s e i n m â n i o c a r m u n e a W e i , s i v r o i a s a - i i m -

p r i m e o i n d r e p t a r e c o n f o r m a c a s i m t i m i n t e l e s a l e

p e r s o n a l e ,

i n s a p r o t i v n i c a i n t e r e s e l o r e i ; i n d u r e r e a a c e a s t a d e t a i l , c a r e

f a c e a p e r n i n i s t r u s a n u c a t e l a i n i m a s t a p a n u l u i , s i s a s t e e n u -

m a i c u g a n d u l p i r o n i t a s u p r a p r i m e j d i e i c g r e i a t a r a e r a e x p u s a

I n a c e s t e i m p r e j u r a r i s t a p e d e o p a r t e m g r i m e a l u i A r b o r e , p e

d e a l t a s i e x p l i c a r e a r a t i o n a l a a t r a g i c u l u i s a i l s f a r s i t .

U r e c h e r a p o r t e a z a c a p r i c i n a p ' e n t r u c a r e * t e r m 4 6 a t g i a t

p e A r b o r e , n i c i j u d e c a t , m c i d o v e d i t a r f i c a l ' a a f l a t c a v i c l e -

n i e 6 6 M a a p r e c i z a ' M O c u c e f e l d e v i c l e m e a r f i u m b l a t A r b o r e .

S ' a r p u t e à g a n d i l a o s p r i j i n i r e a p r e t e n t u l o r l u i R a r e § c a r e i m -

p i n s e s e p e m a i m u l t i b o i e r i l a p r i b e g i r i i n P o l o n i a . A c e a s t a i n s a

e s t e c u t o t u l n e p r o b a b i l . A r b o r e c a r e f u s e s e a - t o t - p u t e r n i c I n

t i m p u l c o p i l a r i e i l u i

t e r m i t a , s i c a r e c r e d e h c a v a p u t e à p a s -

t r a s i a m n i a , d u p a c e e l l u a s e t r e b i l e i n m â n i , c o n d u c e r e a M i l d -

r u l u i p r i n c i p e , s a v r e e a - 1 r a s t u r n a , p e n t r u a a d u c e i n l o c u - i p e

u n o m f a c u t c a r e n u i - a r m a i f i M a t n i c i o M a m a d e a u t o r i t a t e ?

M o a r t e a l u i A r b o r e p e c a r e b o i e r i i o s o c o t i a u

n e d r e a p t a ,

c a f i i n d f a c u t a W A j u d e c a t a , i m p u l s e p e m u l t i d i n e l s a p r i b e -

g i a s c a i n P o l o n i a . U n u l d i n e i , * e r p e , p r e v A z a n d c a t a s t r o f a i e s i s e

I n P o l o n i a i n c a i n n a i n t e d e t k a r e a l u i A r b o r e 5 7 . S i g i s m u n d

s f ä r u e s t e i n 1 5 2 3 1 a t e r m i t a s a i e r t e p e p r i b e g i s i s 6 - i r e p r i m i a s c A

I n t a i l

6 8 , d e s i g u r i n s a f t u a i z b a n d à , d e o a r e c e i n 7 S e p -

t e m v r i e 1 5 2 4 g A s i m p e b o i e r i c a s e r A s c o a l a c o n t r a d o m n u l u i .

4 1 A c t a T o r r u c t a t i a , 1 V , p . 1 5 2 T r a t a t u l l a p . 1 5 3

l a U r e c h e , I , . p . 1 5 4 M o a r t e a l u l A r b o r e s ' a 1 n t A m p l a t I n A p t i l l e 1 5 2 3

P r i n u r i n a r e a m b a s a d a l u i M I A c a r e e s t e d i n a c e l a t i a n , f A r A d a t A l u n a r A , t r a m

s i i

f i e d i n I a n u a r i e s a u P e v r u a r i e

6 7 U r e c h e , M o n t s * , I , p 1 5 4 .

I t A c t a T o m t c i c u t a , V I , p 2 8 4 . H u r m

, D o c , X V , p 2 7 3 ( f u g a

b o i e r i l o r )

Page 220: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 220/293

2 2 4

' S T O M A R O M A N I L O R

D a r S t e r ä n 0 c h e m â n d i n a j u t o r m i l i t i l l e t i l f ä n e § t i , i n n A b u 1

r e z m i r r t a b o i e r i l o r c a r e , v A z A n d u - s e b A t u t r , I § i s c a p ä v i a t a f u g i n d

I n a l t e O H . P e c a t i i n s i l a u a p u c a t a - r p r i n d e , p r e c u m p e C o s -

t e a p A r c A l a b u l , p e I v a § c u l o g o r á t u l , p e S i m a v i s t i e r n i c u l § i p e

a l p ' i n c 5 , l e - a u V a l a t c a p e t e l e i n t a r g i n R o m a n . P e T r o t u § a n

i l p u s e i n i n c h i s o a r e . S p u s e l e l u i U r e c h e a s u p r a r A s c o a l e i h m e -

n l o r l u i S t e g n i t à , s u n t a d e v e r i t e p r i n t r e i d o c u m e n t e t o a t e d e l a

P e t r u R a r e § . P r i n u n u l d i n 1 5 2 8 , d o m m t o r u l s e c h e s t r e a z A s a t u l

S f ä r o § i e § t i i a l l u i M a x i m U d i e a § i s a t u l S t 5 b 5 r c e r n i a l l u i S e c u -

i a n u p a h a r r n c u l p e n t r u h i c l e r n e c a n d s e r i d i c a s e c u a l t i i n e c r e -

d i n c i o § i a s u p r a n e p o t u l u i & m a i m n o a s t r e S t e f a n V o e v o d . A l

d o i l e a d o c u m e n t e s t e d i n 1 5 3 0 . P m , e l P e t r u R a r e § d i t m â n g s -

t i r e i T a z l i M I s a t u l P a § c a n u s e c h e s t r a t p e n t r u c r i m a t r A d A r e i

d e l a S i m a v i s t i e r u l c â n d a c e s t a s ' a f o s t r e v o l t a t c o n t r a n e p o t u l u i

n o s t r u d e f r a t e S t e f a n V o d à c e l T a n k . A l t r e i l e a d o c u m e n t

d i n 1 5 3 4 c o n f i s c 6 m o § n l e h u L u c a A r b o r e I n s u § r S o c A § a r n i , T o f i -

l a r u i § i G r e c e a n n p e n t r u v i c l e r n e s u b S t e f a n V o d à 6 9 .

A r b o r e f u n d u c i s § i b o i e r n c m m a i d e § a i r i à i m p r 5 § t i e t i ,

S t e n n i t 6 p u t e A s ä d e e l i b e r c u r s u r e r s a l e c o n t r a P o l m u l o r . A c e § -

t i a s e t e m e a u f o a r t e , c a e l s 5 n u s e a r u n c e i n p a r t e a T u r c i l o r .

P o l o n n i n c e a r c ä d e c i a r e c a § t i g à b u n d l e l u i d i s p o z i t n , t r i m i t A n d

p e L a u r e n t i u s M i e d z i l e s k i , e p i s c o p d e C a m e n i t a § i p e G h e o r g h e

K r u p s k i , c a s t e l a n u l d e C r a c o v i a , c a 0 I m p a c e p e S t e f a n c u

b m e r n s g i , s p r e a ' l i n d r u m A a s t f e l i n c e t i a r c 5 t r e a l i a n t a p o l o n 5 .

S t e f 5 r u t à p u n e i r f s 6 p e e p i s c o p l a i n c h i s o a r e 6 9 . B o i e r n s p 5 i m â n -

t a t i d e a p u c g t u r i l e d i n c e i n c e m a i s i l m c e a l e d o m n u l u i , r o a g 5

p e r e g e l e p o l o n s i l I n t e l v i n g , c 5 c i l a d i m p o t r i v ä , e l s e v o r d a

U n g u r i l o r s a u c l u a r T u r c i l o r 6 1 S i g i s m u n d c e r e a t u n c i m t e r v e -

m r e a n e p o t t i l i n s g u , r e g e l e U n g a r i e i L u d o v i c a l

I I - l e a . E l i i

s a l e : A i p u t u t i n t e l e g e d i n r e l a t n l e a m b a s a d o r u l u i t g u c e l e

c e s e f a c I n M o l d o v a ;

C a ' a c e l v o e v o d , p r i n i n s o l e n t a § i n e b u n i a

l i n , s e p i e r d e p e d a n s u l § i p e a i s i l l . N o i t e m â n d u - n e , i n a c e s t e

i m p r e j u r i l n e n t i c e , c a n u p r i n r A z b u n a r e a n o a s t r à , a c e a t a r 5 s ' , 1

i n c a p ä m a i c u r â n d i n p u t e r e a d u § m a n u l u i n o s t r u c o m u n , s u n -

t e m t m u t i a t r e c e c u v e d e r e a g r e l e l e ' i l i u m c 5 r o r a m f o s t e x p u § i 6 2 .

S t e f a n a f l a n d d e i n c e r c a r e a r e g e l t u P o l o r n e i , d e a - r a r u n c a i n

s p a t e p e a c e l a l U n g a r i e i , a m e r u n t ä d e a d r e p t u l p e S i g i s m u n d

C u a h a n t a t u r c e a s c 5 , c e r a n d c a m a r e s t ä r u i n t i l p e p r i b e a g u l

C o s m a S e r p e c a r e s f A t u i s e p e S i g i s m u n d s ' a c o n v o a c e p e t o t i

p r i b e g n d i n P o l o n i a § i d i n U n g a r i a § i . W I i n t r e b e p e c i n e v o e s c

a a v e a d o n m § i p e a c e l a s ' ä - 1 s p r i j i n e , f u n d c A d a c A n u v a f a c e

  1 5 2 8 U r z c a r u l , X I V , p 7 8 , 1 5 3 0 A r k 1 s t , I , - 1 , q p . 1 3 2 ; 1 5 3 6 . I o g a

S t u d i z , 1 d o e , V , p 2 1 2 .

  A c t a T o n u c z a n a , V I , p . 2 8 4 , 3 0 7 , i 3 0 8

 

V I , p . 3 0 8 .

t a A a i u n , p . 3 0 8 .

 

Page 221: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 221/293

I B T O R I A t i O L D o v a i

2 2 6

a c e a s t a , b o i e r i i v o r f i n e v o i t i , s ä s e i n d r e p t e c a t r e T u r c i 6 3 . C o n s i -

l i e r i i p o l o n i t e m a n d u - s e c a f a p t e s a n u u r m e z e a m e n i n p r e i l u i

t e f t i n i t a , s u n t d e p ä r e r e a i n d e p a r t a p e § e r p e d i n r e g a t . S i g i s -

m u n d t o t u s i s e s f a t u e s t e c u b m e r u l m o l d o v a n , c e a r f i d e f a c u t

c u a c e s t n e b u n c a r e a m e n i n t a l i n i s t e a l u m e i i n t r e g i . * e r p e i i

r a s p u n d e c a d a c a P o l o n n s i U n g u r i i n u v o r f a c e i n c e p u t u l u n e i

i n t e r v e m r i , T u r c i i a r i n t r à n u m a i d e c a t , c a d l u i t e f a r r i t a n u - i

r a m a n e a a l t ä c a l e c l e a t a - i c h e m a . E l a d a u g a c a r e g e l e a r f a c e

b i n e s a i n t r u n i a s c a p r i b e g i i , s i s a a l e a g a i m p r e u n a c u e i u n a l t

e a n d i d a t l a t r o n u l M o l d o v e i . T o t d e a c e a s t a p a r e r e e r a u s i b o i e r n

p r i b e g i t i l a B r a s o v , d u p a c u m a l l á S i g i s m u n d p r i n u n a g e n t a l

s r m T o m a , t r i m i s i n a c e a p a r t e 6 4 . R e g e l e U n g u r i l o r r e c o m a n d a

i n s a c u m p a t a r e a s i l a s a r e a d e o c a r a d a t a i n p a c e a l u i * t e f a n i t i l ,

s p r e a n u - 1 p r o v o c a l a r u p t u r a , c e e a c e e r a C u a t a t m a r i n t e l e p t

c u c a t T u r c i i n a v a l i s e r a i n P o d o l i a s i R u s i a , s i

p u t e a u p r e a

l e s n e t r e c e i n P o l o n i a . S e v e d e i n s a c a * t e f a n i t a n u e r a a s ù d e

n e b u n p r e c u m 1 1 c r e d e a u P o l o m i s i U n g u r i i , c a d c â n d s o s i m o -

m e n t u l h o t a r a t o r , c a n d T u r c i i r e s p i n s i d e P o l o n i s e r e t r a g e a u

c a t r e D u n a r e , d o m n u l M o l d o v e i i n l o c d e a l e d a a j u t o r , S i a t a c a

s i - i b a t e c u m p l i t , r a p i n d u - l e t o a t a p r a d a f a c u t a 6 6 E l i n t r e b u i n -

t a s e d e c i a m e n i n t a r i l e s a l e d e a l i a n t a c u T u r c i i , n u m a i a p r e a

s p e r i à p e P o l o n i ; d a r p e n t r u c a e i s a n u c r e a d a c á s i - a r f i s c h i m b a t

g a n d u l f a t a c u & u s u p r i n a j u t o r u l c e l e d a d u s e l a r ä p u n e r e a

T u r c i l o r , i n s c r i s o a r e a c e o t r i r n i t e l u i S i g i s m u n d s p r e a - i v e s t i

i z b a n d a , 1 1 i n s u l t a , t r a t a n d p e P o l o n i d e t r a n d a v i 6 6 D i n c a u z a

a c e s t e i p u r t a n n e c u v i i n c i o a s e , a p r o p i e r e a i n t r e M o l d o v e n i

s i

P o l o n i , c a r e ' A r e a i n d r u m a t a p r i n i z b a n d a l u i t e f a n i t a a s u p r a

T u r c i l o r , l a r a s i s e r i s i p e s t e , s i n e i n c r e d e r e a i n e l d i n p a r t e a P o - -

l o n i l o r i s i u r m e a z r t c u r s u l s a r i m a i d e p a r t e .

I n 1 5 2 6 * t e f a n i t ä a t a c a p e R a d a d e l a A f u m a t i , s i p r a d a

c u m p l i t M u n t e n i a , i n t o r c a n d u - s e i n n a p o i E r a a s u f e r i n i c i o

m p o t r i v i r e 6 7 A c e a s t a l o v i t u r a d a t a p r e i R o m a n e s t i p o a t e s h

f i f o s t , t o t s p r e a s e r a z b u n a p e n t r u a d a p o s t i r e a u n o r b o i e r i

p r i b e g i c a r e s e s t i e c a u m p l u s e r a l u m e a , d u p a s t a n g e r e a r a s -

e o a l e i .

D u p a c a t s e v e d e i n s a P o l o r n i , p e n t r u a p u n e ° d a t a c a p a t

t e m e r e i l o r , c a t e r ä n i t a i n t e u n m o m e n t a l f u r i e i c a r e - 1 s t a p a -

n i a o b i s n u i t , s a n u s e l e g e e r t T u r c h i n c o n t r a l o r , s e h o t a r a s c s a - i

I ' N I o i g a , S t u c h t

L d o c , I , p 2

4 A c t a T o m , V I , p . 3 2 3 - 3 2 4 s i 3 2 5 .

6 6 W a p o w s k l , p . 5 5 8 a p . P i c o t , G l i r o r n q u e d ' U r e c h r , p .

2 i 5 . 5 t e t 4 n i i 4

l a c e a c e a s t a c u n o s c u t l u i S i g i s m u n d p r i n o S c r i s o a r e d i n 1 5 2 4 , A c t a , V I I , p . 4 3 .

6 4 A r t a T o m i c i a n a , V I I , p . 6 1 : S c r i s o a r e a l u i I o m i c z k i c l i t r e L u c a G o r s k i

d i n 2 2 A u g u s t 1 5 2 4 : E x b o c i n c l u s o e x e m p t ° r e s p o n s i o n i s m o l d a v i c a e N e s t r a

M a g n i f i c e n t i a f a c i l e c c g n o s c e t q u o i n p r e t i o a p u d i p s u m M o l d a v u m s i m n s , o b

I g n a m o m n o s t r a m q u e m o d u m e t f a c u l t a t e m d e f e n s i o n t s n o b i s a d e m i t

U r e c h e , I e l o p t s e f e , I , p . 1 5 6 .

A D S e n o p o l , l e t o n a R o m a n i l o r . V o l I V

I S

Page 222: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 222/293

2 2 6

I 8 T O R I A R O M A N I L O U

p u n g c a p A t z i l e l o r

i d e t e r m i n g p e i n s u s i s o t i a l u t s g - t d e e o t r a v g .

Z g u d e t r e a b g j u p g n e a s g m o l d o v a n c g , s g - s i o m o a r e b g r b a t u l " 1

e x c l a m g C g p i t a n u l , r a p o r t A n d a c e s t e v e n e m e n t d i n i s t o r i a M o l -

d o v e i

A s t f e l s e s f a r 5 i d i n v i a t g , i n v a r s t g a b i a d e 2 1 d e a m , a c e s t

p r m c i p e c a r e s i e l c a

i t a t g l s g u B o g d a n , s g m g i t à l u i S t e f a n c e l

M a r e , i n s g p r i n p ä r t i l e c e l e r e l e a l e c a r a c t e r u l u i s g u :

i u t e

p o r m t , c r u d I n m ' A n t e , a u t o r i t a r § i n e s u p u s . I n s g p e c f i n d l a

S t e f a n c e l M a r e a s e m e n e a i n s u s i r i p e r i c u l o a s e s l u j i a u c a s u b -

s t r a t d e e n e r g i e p e n t r u e l e m e n t e l e c e l e b u n e a l e s u f l e t u l u i s g u ,

I n f i u l s i m a i a l e s i n n e p o t u l l u i , d e s b r g c a t e d e o n c e n o b i l e s i

i n n a l t e a v â n t u r i , e l e m a n i f e s t a u l a l u m e u r i c i o a s a l o r f i i n t g

n u m a i p r i n p o r n i r i s A n g e r o a s e

i a p u c r i t u r i n e b u n e s t i

3 . P E T R U A L 1 V - l e a R A R F 4 I N T A I A D O M N I E

P e t r u a l I V - l e a R a r e * , 1 5 2 7 - 1 5 3 8 .

F i u l n a t u r a l a l l u i

S t e f a n c e l M a r e u m b l a d e m u l t d u p g d o m r u e . I n d a t à d u p g m i -

m a f r a t e l u i s g u B o g d a n i n t r o n , R a r e § t r e c e i n P o l o n i a p e n t r u

a f i m a i i n a p r o p i e r e d e c o r o a n a p e c a r e o p A n d e à . I n t r a t a t u l

d i n t r e B o g d a n s i S i g i s m u n d d i n 1 5 1 0 , s e v o r b e s t e d e u n p r e t e n -

d e n t P e t r u . I n 1 5 1 4 g g s i m p e S i g i s r a u n d r e g e l e P o l o m e i s c r i i n d

l u i P e t r u e g e n e m u l t u m i t c g p g r g s i s e l o c u i n t a p e c a r e i - o i n s e m -

n a s e e a r e s e d i n t ä ; i n 1 5 1 6 r e g e l e s e r i e u n u i c a s t e l a n a l s g u c g a r

& t i b u c u r o s c a P e t r u s g a j u n g ä d o m n i n M o l d o v a , d a r a e

r e t i n u t p r i n t r a t a t d e a ' i d a s p r i j i n 6 9 I n 1 5 1 7 , l a m o a r t e a l u i

B o g d a n , P e t r u B a r e s , d u p g c u m a f l g i n d i n o s c r i s o a r e a l u i P e t r u

T o m i c z k i c g t r e p a l a t i n u l d e S a n d o m i r , s e r o a g g c u s t g r u i n t g

c a r e g e l e s g - i i n v o i a s c g s g m e a r g g l a m a r g i n i l e r e g a t u l u i ,

s p e r e a z g s g p o a t g i n c u r ä n d c A s t i g à b u n a v o i n t g a , o a m e m l o i

d i n t a r a M o l d o v e i , s i a s t f e l s g d e v i n g s t g p A n u l a c e l e i t g r i " 9 0 .

I i i a c e l a s i a n g g s i m c g n g z u m t e l e l i u P e t r a f a c e p r o p g s i r e i n

m o n t e a r e g e l u i , i n f r a a t e l i n v i t g p e c a n c e l a r a l s g u s g s e s f g -

t u i a s c g c u a l t e p e r s o a n e c u m s ' a r p u t e A d a u n a j u t o r p r e t e n -

d e n t u l u i P e t r u c a r e v o e s t e s r i s c o a t à d i n d o m m a M o l d o v e i p e

f i u l l u i B o g d a n 9 1 . P e l a 1 5 2 2 s e v g d m a i m u l t i b o i e r i d m p a r t i d a

l u i P e t r u e m i g r A n d i n P o l o n i a , s t i n s f a r s i t & d ' I d e m i g r a n t i i p r o -

p u n r e g e l u t a i n l o c u i p e S t e f g n i t g c u a l t p r e t e n d e n t , f à r á i n d o i a l g

e g e i a v e a u i n v e d e r e t o t p e P e t r u R a r e s

i s I l r e e h e , O l e t e a ' C d p l t a n u l I n M a g . u t ,

I , p . 1 6 2

S t e f i l n i t i l m o a r e

1 2 l a u t i a r l e 1 5 2 7 V e z I n s c r i p t l a d e p e m o r m i n t u l t u l l a m i l n i c t i r e a P u t n a I n

A r h r o m a n e a s c l t , I I , p 3 0 9 U r e e h e ( I , p 1 5 6 ) , p u n e d i n g r e f a l A d a t a m o r t e l I t u

l a 2 0 S e p t . 1 5 2 6 .

8 1 H u r r a , D o c . , I I , 3 , p 1 8 3 * i 2 4 8

7 6 A c t a T o m I c t a n a , I V , p . 6 0 - 6 1

H u r m , D o c ,

I I , 3 , p 2 5 7

 

Page 223: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 223/293

I S T O R I A M O L D ° V H S 1 2 3 7

A c e s t e s t ä r u i n f i a t a t d e i n c o r d a t e f u l l i n s f ä r s i t i n c u n u n a t e

d e i z b a n d ä , l a m o a r t e a l u i * t e f ä n i f . ä . I n t o r c ä n d u - s e b o i e r i i p r i -

b e g i c a r e s e v e d e c ä e r a u i n n u m ä r i n s e m n a t , v e n i r g ' c u c a n d i -

d a t u l l o r d i n P o l o n i a ; l a r a c e i d i n f a r g a d e v e r i n d s i e i a P e t r u

e r à d i n o s u l l u i * t e f a n V o d à , c u t o l i i l ' a u r i d i c a t d o m n 7 2 . * t e -

f ä n i f g f i i n d u c i s i n 1 4 I a n u a r i e 1 5 2 7 , i a r u n d o c u m e n t d e l a

P e t r u R a r e § d a t ä n d d i n 1 5 M a r t e a c e l a s i a n 7 3 , u r m e a z A c ä e l

a p u c g d o m n i a i n r ä s t i m p u l d e d o u ä l u n i , d e l a 1 4 I a n u a r i e p ä n ä

l a 1 5 M a r t i e a l a n u l u i 1 5 2 7 , E l f u p r o c l a m a t d o m n i n H a r l ä u

o r a s u l n a s t e r e i s a l e 7 4 , u n d e s e r e i n t o r n a s e , p r o b a b i l p e n t r u a

r e v e d e A p e m u m a l u i .

P e t r u c a r e t r ä i s e a t ä t a t i m p a d A p o s t i t i n P o l o m a , t r e b u i à

l a i n c e p u t c e l p u f i n , s ä u r m e z e o p o l i t i c A p r i e t e n o a s ä f a f l c u

a c e a s t ä f a r ä . I n 1 3 D e c e m v r i e 1 5 2 7 g i l s i m u n t r a t a t i n c h e i a t

d e e l c u S i g i s m u n d , a l c ä r u i a i n t r o d u c e r e e s t e a s e m e n e a c e l o r c e

a m c e r c e t a t m a i s u s , d e l a 1 4 9 9 i n c o a c e . E l f n c e p e p r i n c u v i n -

t e l e : F i i n d c g m a g n i f i c u l d o m n l o a n P e t r u , v o e v o d u l f ä r e i

1 V I o l d o v e i , p r i e t e n u l n o s t r u c e l s i n c e r i u b i l , a a p u c a t t r o n u l p ä r i n -

t e l u i s ä u I o a n B o g d a n s i a n e p o t u l u i d u l o a n * t e f a n v o e v o d ,

m o r t d e c u r â n d , s i c o n f i n e a c e l e a s i c o n d i f i i c a s i t r a t a t u l c u

t e f t i n i f g , f u n d i n d r e p t a t t o t i n c o n t r a T u r c i l o r . S e a d a u g ä i n s ä

o c l a u z ä T n a i f a v o r a b i l ä d o m n u l u i r o m ä n , a n u m e a c e e a c g d a c ä

i m p A r a t u i T u r c i l o r s i n g u r i n p e r s o a n a l u i a r c o n s t r ä n g e p e P e t r u

p r i n s i l g s i a r m e a - i d a a j u t o r i n c o n t r a f ä r i l o r n o a s t r e , e l n e p u -

t â n d u - s e i m p o t r i v i u n e i a s à d e m a r i p u t e r i , s ä n u s e s t r i c e ; M a n t a

d i n t r e n o i d i n a c e a s t ä p n c i n g 7 6 .

P e t r u R a r e § s e p u s e b i n e c u P o l o m i s i d i n a l t ä p r i c i n g .

E v e n e m e n t e l e c e s e d e s f ä s u r a u p e s t e C a r p a f i a t r a g i n c u r ä n d

i i n t r e a g a l u i l u a r e a m m t e , i n t r u c g t i i d ä d e a u p u t i n t a d e a s e

1 6 t i p r i n c u c e r i r i , i n a c e a p a r t e , s i a m u l f l i m i a s t f e l i m b o l d i r e a

l u i l ä u n t r i c g p e c a r e o m o § t e m s e d e l a t a t i l s ä u , s i n e v o i a d e i n t i n -

d e r e a r e s t r ä n s u l u i s ä u S t a t . S p u n e U r e c h e d e s p r e P e t r u a

s e n e v o i à s ' a ' l t i f i a s c g c e a u a p u c a t , c 5 , n i m i c a d u p ä c e s ' a u a § e z a t

l a d o m n i e n ' a u z ä b o v i t , c i d e r ä z b o m e s ' a u p r e g ' ä t i t s i l a t o a t e

i i m e r g e A c u n o r o c 7 6 .

A n u m e d u p à b ä t ä l i a d e l a M o h a c i , 1 5 2 6 s i m o a r t e a r e g e l m

L u d o v i c , S o l i m a n d e t r a s p r i n o r ä s c o a l à d i n C i l i c i a i n A z i a ,

d e l a u r m ä r i r e a c u c e r i r e i U n g a r i e i , p ä r ä s e s t e e x p e d i f i a § i s e i n -

t o a r c e p e s t e D u n ä r e . U n g a r i a r A m â n â n d f à r à r e g e , s e i v e s c d o i

p r e t e n d e n f i c u p a r t i d e l e l o r , c a r e p r i n o l u p t ä c i v i l ä , S n i p i n g

7 1 U r e c b e , L e l o p i s e l e , I , p . 1 5 6 - 1 5 7

7 ' M e l c h i s e d e k , C r o m c a H i q u l u z , p 1 7

7 4 C r o r u c a p u l n e a n d , I n A r h I V , I I I , p

1 1

C r o i t m o l d o . p o l o n d I n I .

B o g d a n . V e c l u l e c r o n i c i m o l d . , 1 8 9 1 , p . 2 3 0 .

7 6 D o a b l e ' , I , p . 6 1 3 - 6 1 5 . T r a t a t u l ' g a i n d e R a r e , I n O c t . 1 5 2 7 , I n H u m

D o c ,

I r . 3 . p 6 0 2 .

7 6 U r e c h e , L e l o p l s e f e , I , p

1 5 7

Page 224: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 224/293

2 2 8

1 8 T O R I A R O M A N I L O R

i l i a m a t d e p a r t e i n c g d e r e p t e r d u t a U n g a r i e . l o a n Z a p o l i a ,

v o e v o d u i T r a n s i l v a n i e i , c a r e s e b u c u r à s i d e s i m p a t i l e l u i S o l i -

m a n , e s t e a l e s d e p a r t i d a s a c a r e g e , i n z m a d e 1 0 N o e m v n e

1 5 2 6 . I n c o n t r a l u i i n s g s e r g s c o a l g F e r d i n a n d , l o c o t i r t o r u l d e

i m p g r a t ( a l l u i C a r o l a l V - l e a d i n G e r m a n i a ) , f r a t e l e M a r i e i ,

s o t i a r e p o s a t u l u t r e g e L u d o v i c a l I I - l e a , c a r e F e r d i n a n d e r à

s p r i j m i t i n U n g a r i a d e o p a r t i d g , i n f r u n t e a c g r e i a s e a f l à p a l a -

t i n u l S t e f a n B a t o r i . F e r d i n a n d i n t r à c u o a r m a t g i n t a r a , b a t e

p e Z a p o l i a l a T o k a i i n 2 7 S e p t e m v r i e 1 5 2 7 s i - 1 a l u n g g d i n O f e n ,

s i l i n d u - I s g s e r e t r a g g i n T r a n s i l v a n i a , s i d u p g a e e e a s e c o r o n e a z g

e l l i m i t s c a r e g e d e U u g a r i a , i n 3 N o e m v n e 1 5 2 7 . Z a p o l i a c o n -

s t r a n s s e a r u n c g i n b r a t e l e T u r c i l o r , t r i m i t â n d p e L a s k i l a C o n s -

t a n t i u o p o l e , c a r e s g c e a r g s u p u n e r e a s u b T u r c i s i a p g r a r e a d i n

p a r t e a l o r c o n t r a G e r m a n i l o r 7 7 .

I n a c e s t r g s t i m p F e r d i n a n d ,

p g t r u n s e s e c u a r m a t e l e m a i d e p a i t e s p r e l g u n t r u l T r a n s i l v a m e i ,

p e n t r u a s c o a t e p e Z a p o l i a s i d i n a c e a s t g p a r t e . A t u n c i P e t r u

H a r e s s e h o t g n s r t i n t e r v i n g .

A c e s t a i s g A n d i s e a s t f e l p l a n u l s g u

S A s e p r e f a c g a a j u t c 4

l u i Z a p o l i a , s p n j i n i n d u n p r i n c i p e b i n e v g z u t d e s u l t a n u l i n

c o n t r a d u § m a n u l u i T u r c i l o r , s i c u a c e s t p n l e j s g m a i c a p e t e

c â t e v a s t g p a n i n i n A r d e a l , p e s t e a c e l e c e l e p o s e d à c a m o s t e -

n i r e d e l a S t e f a n c e l M a r e ( C i c e m l s ' i C e t a t e a d e B a l t g ) . C a p r e -

t e x t p e n t m a i n d r e p t g t i i n t r a r e a s a i n T r a n s i l v a n i a , e l p u s e

i n a i n t e t o c m a i a p g r a r e a s t g p a n i r e i a c e l o r c e n t ' , a m e n i n t a t e d e

a r m a t e l e l u i F e r d i n a n d . P a u l G i o v i o c e l e b r u l i s t o n c a l v e a c u l u i

a l X V I - l e a , c o n t i m p u r a n , c u d o m n u l m o l d o v a n , s p u n e c g P e t r u

R a r e s a r h p i e t i n s c g s e t e m e a p i e r d e o r a s e l e C r c e u l s i K u -

k u l l o , § i c g n i . . - 1 v i n e l a s o c o t e a l g d e a v e d e a p e t r o n u l U n g a r i e r

p e r e g e l e F e r d i n a n d , v e c i n p r e a p u t e r n i c s t p n n u r m a r e p r e a

p e r i c u l o s , p r i n s i m p a t u l e G e r m a r n e i , s i p r i n f o r t e l e f r g t i n e - s g u

m p g r a t u l C a r o l G i o v i o a d a u g g c à a d e v g r a t u l s g u s c o p e l - A m u l t g -

m i r e a a m b i t i e i l u i c e l e i m a n d e a - s i l A t i t a r a ; e l v i s à c u c e r i r e a

T r a n s i l v a r n e i , f o l o s i n d u - s e d e a n a r b i a i n c a r e f u s e s e a r u n c a t g

U n g a n a 7 8 .

P e t r u R a r e s f u s e s e f o a r t e c u r t e r u t d e F e r d m a n d p e n t r u

a - 1 a t r a g e p e p a r t e a l u i , s i R a r e § s e p l e c a s e i n t g i c a t r e l o c o t u t o r u l

d e i m p g r a t a l G e r m a m e l . D u p g f u g a l u i Z a p o l i a i n s g , R a r e §

i n t e l e s e , u n d e - i s t g t e à a d e v g r a t u l i n t e r e s s i p g r g s i n d p o l i t i c a

T , Z n a k e i s e n , G e s c h i c h t e d e s O s m c u i t s c h e n R e i e l i s , I I , p . 6 5 1 5 1 i n i n

I U 1 s u .

D i e a u s t o t i r t t g e P a i n & P e t e r R a r e . , , 1 9 0 8 , p 1 2 p u n e a l e g e r e a l u i F e r d i n a n d l a

1 7 D e c 1 9 2 6 .

  P a u l i l o v i s ( G i o v i o ) N o v o c o i n e u s i s , O p e r a , B a s i l e a e , 1 5 7 8

R e p r o d u s t ,

l o c u r i l e r e l a t i v e l a P a m R a r e . . ? I n A r h . 1 s t , I I , p 3 1 - 3 2 . U r e c h e 1 s p u n e n u m a l a t i l t a

a t P e t r u B a r e s a r f i p r d d a t U n p r i a , f 6 r A a p o i n e n l n i n t i c d e s p r e s c o p t u i l c s a l e

p o l i t i c e ( L e l o p t s e ( e , 1 , p 1 5 7 )

 

Page 225: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 225/293

J S T O R I A M O L D O V E I

2 2 0

g e r m a n a , i e i a p a r a r e a v o e v o d u l u i T r a n s i l v a n i e i s i s e r o s t e s t e

p e f a t a c o n t r a l u i F e r d i n a n d 7 9 .

I n 2 8 D e c . 1 5 2 8 g a s i m p e B r a s o v e n i i s c n i n d S ä b i e n i l o r ,

S a s i

i u n u

i a l t i i

i i n c l i n a t i d e c i c a t r e F e r d i n a n d , c a r i v a l u l

s a u , Z a p o l i a , s p e r e a z a i n a j u t o r u l M o l d o v e m l o r s i a l M u n t e n i l o r

c o n t r a r e g e l u i l o r ( F e r d i n a n d ) . S a s i i a u z i s e r a l a a c e a d a t a d e s p r e

s c o p u r i l e l u i F l a r e s . I n 4 F e v r u a n e 1 5 2 9 v i c e v o e v o d u l T r a n s i l -

v a n i e i s c n e S a b i e m l o r d e s p r e p r i m e j d i a d i n M o l d o v a , s i B r a s o -

v e n i i i n s t i i n t a z a p e S a b i e n i d e s p r e i n t r a r e a l u i P e t r u V o d ä

p u s t i e r e a t i n u t u l u i S e c u i l o r .

P e t r u V o d ä s e p r e f a c e à a n u c u n o a s t e s c o p u n l e d u s r n a -

- n e s t ] . a l e G e r m a n i l o r d i n T r a n s i l v a n i a s i c e r e à n i s t e p i e t r a r i d e l a

B i s t r i t a p e n t r u r e i n t o c m i r e a C e t a t e i N e a m t u l u i . E l i z b u t i s e a p o i ,

p r i n g r o a z a , a p l e c a p e S e c u i I n p a r t e a l u i 9 9 d u p a a c e e a O r a -

s e s t e T r a n s i l v a n i a s i r e i n t r a i n M o l d o v a , d e u n d e e l i n s a p a t r u n d e

d i n n o n p e s t e m u n t i , d e a s t a d a t a i n s a p e l a B i s t r i t a , p e u n d e

i e s i à l a c e t a t e a l u i , C i c e i u l ,

i p u t e à a v e h u n p u n c t d e r a z i m a l

e x p e d i t i e i s a l e 9 1 .

P a r a n d u - s e i m p e n a l i l o r c a B i s t r i t e n n s p e n a t i , a r s o y a ' ,

g e n e r a l u l d e Z e g e r m a I i m u s t r a

a m e n i n t a c u a s p n m e ( 1 5

I u n i e ) , I n 2 4 I u m e M o l d o v e n i i s u b D a n c i u p a r c a l a b u l s i B a r -

b o v s k i p o r t a r d e S u c e a v a , e r a u i n C i c e u . P e t r u F l a r e s s o m e a z a

i n t e l e p t i i s à i s u p u s i c e t a t e n i d i n B i s t r i t a s ä p r e d e a

p a r c a l a b u l u i s a u d i n C i c e u , c e t a t e a U n g u r a s u l i n z i v a d e 1 I u l i e ,

i a r i n 1 5 . a c e l e i a s i l u n i e l i n s t u n t e a z a p e B i s t r i t e n i e a r e g e l e

l o a n ( Z a p o l i a ) l ' a d a t B i s t n t a

i c a s t e l u l B a l v a n y o s . U r m e a z a

m a i m u l t e s e n s o r ' c u B i s t r i t a , p a n a c a n d l a 2 2 A u g u s t P e t r a

R a r e § o a m e n i n t a c u o s o a r t a g r o z a v a , a m u n e c a o v a d a f o c u l m

s i v a t r a p e o a m e n i i n p a t r u b u c a t i i m p r e u n a C u C o p i i l l o r m a i

s a u m a i m i c i , d a c a n u v o r f i a s c u l t a t o r i . S ä b i e n i i e r a n p r o -

t i v n i c i i

m a i a p r i g i a i l u i P e t r u , i m b i i n d

i p e B i s t r i t e n i l a s t a -

t o r n i c i e c a r e i m p a r a t u l F e r d i n a n d .

I n t r e a c e s t e c a p i t a n i i l u i M o i s i , d o m n u l M u n t e m e i c a r e ,

d e t e a m a T u r c i l o r , s p r i j i m s e

i e l p e Z a p o l i a , a n u m e D r a g a n

p o s t e l n i c u l

i N e a g o e V o r n i c u l , i n c h e i e c u A r d e l e n n u n t r a t a t

p r i n c a r e i s i j u r u e s c u n f e l d e n e u t r a l i t a t e , p i m a

c a n d D u m n e z e u

v a a r a t à c a r u i a d i n d o i , s e v a c u v e n i

d o m n i a ( 4 S e p t . ) . M a i

s t a r u e s t e P e t r a i n z a d a r c a B r a s o v e n i i i S ä b i e n h s ä i s e s u p u n a

- d e b u n a . v o l e . E i r e f u z a n e c o n t e n i t s u p u n e r e a , p a n a l a l u p t a

d e l a F e l d w a r a , u n d e P e t r u V o d a , l o v i n d u - s e c u a r m a t a l u i F e r -

N e g o c i e r i l e c u F e r d i n a n d I n , U r s u , A m w a r t i g e P o h l &

P e t e r

R a r e f

p . 2 1

l u r m

G e r e n d y T I I r O k s a l e I n 1 5 l a m e 1 5 2 9 , H u r m , D o c , X V , p 3 2 0 : Q u o d

a d S i i . u l o s a t t u i e t , s p e r a m u s n o s b e n e c o m p o s i t u r o s A c e l a s I n 2 4 I u h e

1 5 2 9 ,

i b i d e m , p 3 2 6 : i l e a c r e d a m u s S i c u l o s a d s a n i o r e m m e n t e m r e d i t u r o s .

P e t i u r e i n t r a s e d e l a S e c u l i n 8 F e v r u a r i e

t 1 e 4 i s e s p r e B i s t r i t a I n 1 8

I u n i e , I b i d e m , p . 3 1 3

z 3 2 2 a d c a s t r u m C h y c h o f e s t i n a n s

Page 226: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 226/293

2 3 0

1 8 T O R I A R O M A N 1 L O R

d i n a n d , p n n u n a t a e n r i p r a s n i c o s p a r g e c u t o t u l , r g p i n d u - i 5 0

d e t u n u r i m a n d e s p i j g 8 2 I n m A n d r i t p r i n a c e a s t A i z b A n d 6 ,

P e t i u V o a n u v r o i c a a l t i i s i c u l e a g 6 r o a d e l e v i c t o r i e i s a l e , * 1

s e s o c o t i d e c i a c u c e r i e l s i n g u r T r a n s i l v a n i a , p u n â n d s p e r a n t a

l u i m a i a l e s p e a r t i l e r i a d o b â n d i n d e l a ( I n m a n .

L u p t a d e l a F e l d i o a r a s e i n t â m p l a s e i n 2 1 O c t o m v n e 1 5 2 9 ,

t o c m a i p e c a n d S o l i m a n I n e u n j u r à V i e n a , I n c a P e t r u 1 i a c o -

p e r i à c u a t A t m a i b i n e p l a n u n l e s a l e f a t à c u T u r c i i , C u a t e l

p u t e h s ä l e a p a r à c a u n a h a t * 1 a j u t o r 8 4 .

R a r e * d u p à c e i m p u n e B r a * o v u l u i o c o n t r i b u t i e d e r 6 z -

b o i u d e 4 0 0 0 d e f l o r i n i p e c a r e l o c u i t o n i o r A s p u n d I n m a i m u l t e

r a t e 6 5 , v r o e * t e s ä p u n 6 m â n a p e B i s t n t a , s p r e a l l a s i g u r à a s t f e l

o m u l t A m M m a i s t r 5 l u c i t g a o s t e n e l e l o r s a l e . D u p 6 c e B r a r v u l

c a d e i n s t 5 p A n i r e a l u i , S a * i i d i n B i s t r i t a u r m A n d i n a i n t e a

i m p o t r i v i , e l l e t r i m i t e o a d o u a s c r i s o a r e i n c a r e l e s p u n e : C r e -

d e m c 6 n u i g n o r a t i c A c a s t e l n l B a l v a n y o s , n e - a f o s t d a t I n s t . 5 . -

p r u u r e d e a t r e r e g e l e - n o s t r u p r e a m i l o s t i v , * i d e a c o l o o s t a * i i

n o * t r i a u v e r u t l a v o i l a B i s t r i t a , s p r e a o l u à I n s t g p â n i r e . D a c r t

c u m v a v i l y e t i I m p o t n v i , a t u n c i v i i l e v o a s t r e v o r f i z m u l s e d i n

r A d A c i n i , * i c e t a t e a v o a s t r 6 v a f i l a u t r i ; i a r p e v o i i m p r e u n A c u

c o p u v o * t r i v i l v o m t g i à * i s p i n t e d p r i n c a s t e l a n i i n o * t r i , * 1 m a

n u v a t r e c e a n u l , c â n d c a p e t e l e v o a s t r e v o r i n t r à p e m A n i l e m e l e 6 6

I n o a l t 6 s c n s o a r e c A t r e B r a * o v e m , P e t r u R a r e * s e j A l u e * t e

d e u n e l t h i l e a c e s t o r a , s p u n â n d u - l e f o a i t e b o t A r A t c A , p e n t r u

% A r a A r d e a l u l u i v o i * t i t i e A a m d o b â n d i t - o c u s a b i a * i n u v o i d a - o

0 - I n n i 5 t e s o e o t e l i a l e B r a 5 o v u l u i d i n t r e a n t i 1 5 2 9 - 1 5 3 2 g A s u n a d e i e i H A

a e e a s t a r d p i r e a t u n u r i l o r a r m a t e i g e r m a n e d e d a r e P e t r u R a r e s I n 1 5 2 9 P r o -

z o n i s e t f u n i b u s a d b o m b a r d a s e m p t i s d u r n v o e v o d a M o l d a i i e n s I s i r u p i t , i n q u o

m z s e r r u m c o n f l z c l u , n e ( b e a m

  u g t u r p z , b o m b a r d a e o m n e s p a r t t e r c u m g e n t z b u s

n o s t r L s p e r z e r e e l p e r M o l d a n i e n s e s a b d u c t o r s t i n t , t a n t a m c l a d e m B u r c i a n u n q u a m

v i d a s i b i i l l a t a m . ( R e p r o d u s e I n u n a r t i c o ) a l l u i T e u t s c h , H o n t e r u s u n d s e i n e

Z e l l I n A r c h z o I t I r v e i l L a n d e s k u n d e , X I I I , 1 8 7 6 , p . 1 3 1 ) .

  G l o v i o , I n A r h z s t ,

I I , p 3 2 .

8 6 A n a l e l e s 5 p a t e I n b i s e r i c a d i n B i a 5 o v , r e p r o d u s e d e S c h w a n d t n e r , & r i p -

l o p e s r e r u m h u n g a r z c a r u m , I n , p 2 1 2 , s p u n e P u g n a a d o p p l d u m M a r i e n b u r g

( p e u n g u r e s t e F O l d v a r F e l d i o a r a ) I n t e r r a B a r c 7 e n s i c u m M o l d a v i s g e s t a c i z t

m i l e M a r t y r u m . P e t r u s v o y v o d a M o l d a v l a e o p p i d e P r a s 7 m a i i g n e m s u b j 1 ( i t

p r i d i c S i m o n i s e t l u d a e t a n d e m o b s i d e t d i l t a t e m C o r o n e n s e m , a l q u e p o s t i l d i e

S i m i o n i s e t I u d a e a r c e m C o r o n e n s e m N i l e e x p u r g a t e t d i r m i t , 1 5 2 9 .

8 6 I n b o c o t e l i l e B r a s o v u l u i ( e , 1 m a i s u s , n o t a 8 2 a r t i c o l u l l u i T e u l s r h ,

p . 1 3 3 1 . s u b a n u l 1 5 3 0 O s t e n : I o h a n n e m F u x e t M a r t i n u m D r e a d n i M o l d a v i a m

p r i m a h e b d o m a d a q u a d r a g e s i m a e p r o t e c t i e t p e r n o s m i s s i a d V o h o d a m f u n s e n t ,

d u x e r u n t . d o m i n o V o i v o d a e i n s o l u t i o n c m 4 0 0 0 f l o r e n o i u m q u o s e x p a c t a p a c e

d e b e b a m u s , f l

8 0 0 . F 1 d u c t o t o d a t t i b o i e r i l o r m a ) m u l t e d a r u r i : p i n t e n l , s c A r i

d e 1 0 f i o r i n i , 1 4 a s p r i , 1 4 p A l A r l i , 1 5 p e r e c h i d e m A n u s i s i 1 4 l e g a t u r i d e c u l i t e

  1 r a n s z l o c i n t a , 1 8 7 4 , p 1 2 0

v o s u n a c u m p u e r i s v e s t r i s d e t r u n i a r i

a c d e c o l l a r l c a s t e l l a n 1 n o s t i i d e b e a n t . 0 v a r i a n t i l p u b l i c a t i l I n H u r m , D o c . ,

X V , p 3 3 9 ( 3 1 O c t 1 5 2 9 )

t i o l t 6 a m e n i n t a r c c 5 t r e B i s t r I t e n i d i n 5 5 1 2 9 N o e m b r i e

1 5 2 9 , ' b a l m , p 3 4 2 5 1 3 4 5 B i s t r i p s e s u p u s e p e l a I n c e p u t u l l u i 1 5 3 0

1 1 , i l f r m ,

p a e 3 4 9

 

Page 227: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 227/293

I 8 T O R I A D I O L D O V I I I 2 3 1

n i m d r u i , l a n i c i u n r e g e , m c i l u i F e r d i n a n d e l a n d

, a p o i p e n t r u

a - § i a c o p e r i j o c u l , e l a d a u g d c r i , n u m a i l u z I a n o § c r a n d a m s ' o

d a u , c d c i i m i e s t e f r a t e b u n § i p n e t e n 8 7

Z a p o l i a c r e z A n d c d a c t i u n e a l u i R a r e § i n T r a n s i l v a n i a e s t e

I n f o l o s u l s A u , s f A t u e § t e p e B i s t r i t e m s d s e s u p u n d , c e e a c e § i

f a c , a § a c d R a r e § i n c a p e i n s t A p A n i r e a a c e s t e i c e t d t i c a r e - i o p u -

s e s e ' A n d a t u n c i o i m p o t r i v i r e a t A t d e i n d d r A t n i c d 8 8 .

I n u r m a s u p u n e r e i B i s t r i t e i , v i s t i e r n i c u l M a t e i c e r e d e l a

o r d § e n i 3 0 d e c a r d d e p r o v i a n t p e n t r u a r m a t a l u i R a r e § c a r e s ' a r

a f l à l a R o d n a . T o n u l s c r i s o r e i s e v e d e c a t o t u l a l t u l , c a i n d r e p -

t a t d c d t r e n i § t e s u p u § i § i n u c d t r e n i § t e i d s v r A t i t o r t . E a e s t e

b l A n d d i p n e t e n o s c o n c e p u t d C u n o s c a n d v o i c d s t d p a n u l

n o s t r u c e l p r e a g e n e r o s e s t e a c u m l i p s i t l a R o d n a d e c e l e t r e b u i -

t o a r e , m a i a l e s d e p A n e § i d e v i n , V i l c e r e m i n n u m e l e l u i , n u m a t

p u t i n i n s d v i l i n s A r c i n d m

i v d o r d o n d m c a , i n d a t r i c e y e t i v e d e d

a c e s t e r a n d u r i , s i l t r i m i t e t i 3 0 d e c a r d c a t m a ' c u r a n d , s p r e a

d u c e p r o v i z i i l e c e s e v o r v e d e a a f i t r e b u i t o a r e . S d n u c u m v a

s i l f a c e t i a l t f e l d e c u m N i l s c n u , f u n d c d § I t i t b i n e c ä d o m n u l n o s -

t r u c e r e a t i l t d e l a n o i c d t § i d e l a v o i c e a m a i c r e d i n c i o a s t i s l u i b d , § i

d e a c e e a t r e b u e s ' A l s l u j i m c a t o t i i c u c r e d i n t r i . D a t i n c a s t e l u l

B a l v a n y o s i n 2 2 M l l e 1 5 3 0 . ( I s c i M o t ) N o i M a t e ' v i s t i e r n i c u l s a u

t e s a u r a n u l p r e a g e n e r o s u l u i

p r i n c i p e P e t r a , v o e v o d d e M o l -

d o v a 8 8 .

R a r e § s e p u r t a c r t t r e Z a p o l i a i n a p a r e n t r i c u c e l m a i m a t e

r e s p e c t § i c u c e a m a i m a r e c r e d i n t d . I n r e a l i t a t e 1 n s d c d u t à p e

d e o p a r t e s d c A § t i g e s i m p a t i i l e p o p o a r e l o r d i n T r a n s i l v a n i a , p e

d e a l t a s i l m d n i a n d B i s t r i t a i n a h u s t A p A n i r e . D e a c e e a I l v e d e m

s t A r u i n d l a Z a p o l i a p e c a r e - I n u m e § t e d o m n u l s d u p r e a m i l o s -

t i v 9 0 c a s d i e r t e p u r t a r e a B r a § o v e n i l o r . Z a p o h a c a r e , l a i n c e p u t ,

c i r c o n v e n i t d e R a r e § , n u n u m a i c d - i m u l t A r m s e c r i l d u r o s p e n t r u

i z b A n d a d e l a F e l d i o a r a , d a r 1 1 a j u t a s e c h i a r l a s u p u n e r e a B i s -

t r t t e i , s e r d s g A n d e § t e i n c u r A n d , v A z A n d c d R a r e § i t § i i n t i n d e

s t A p A n i r e a a s u p r a a p r o a p c i n t r e g e i T r a n s i l v a n i i

ì , t e m A n d u - s e

c a d o m n u l M o l d o v e i s i l n u l u c r e z e m a i m u l t i n i n t e r e s u l l u i p r o -

p r i u d e c a t i n a l s d u , r o a g d p e R a r e § s d p d r d s a s c t i T r a n s i l v a n i a

§ i

r e s t i t u e t a r a . P e t r u r d s p u n z a n d c u i n g d i m e a l d

i r u g a n d

p e Z a p o l i a s d - i l e s e B i s t n t a , c a

i c u m n u m a i d e e a a r f i f o s t

N i c o l a e s t u , D o c s l a u o - r o m ,

p 1 5 5 ( s c r i s o a r e a t r e b u i e s

i i e d i n 1 5 3 0 )

e l A s u p r a l u p t e l o r c u B i s t r i t a s i r l i p u n e r e a e i v e z i U r s u , 1 . c , p 6 5 - 6 6

S e T r a n s i l v a n i a , 1 8 7 4 , p 1 2 1 . R e p r o d u s s i d e H u r r n . , D o c . , X V , p 3 5 8 .

P i c o t ,

C h r o n t q u e d U r e c h e ,

p 2 8 9 , p r e s u p u n e c g P e t r u a r f i f o s t W i t u t , s i d e -

a c e e a a r f i a d r e s a t e l a c e a s c r i s o a r e , d a n s d e s t e r m e s a s s e z h u m b l e s , g i l l c o n -

t r a s t e n t s i n g u l i è r e m e n t a v e c l e s d e u x l e t t r e s q u e n o u s a v o n s r e p r o d u l t e s p l u s h a u t

D a c i l P e t r u a r f i f o s t b l i t u t d e B i s t r i t c n i , c u m l e - a r f i p u t u t e l

c e r c , c h i a r I n t e r -

m e n l s u p u s l p r o s i a n t f r ä p l a t i i ? A p o l t o n u l s c r i s o a r e i , d e s i p r i e t e n o s , e s t e c u

t o a t e a c e s t e I n d e s t u l d e c n e r g i c E x p l i c a r e a a d e v l i r a t i l e s t e a c c a & A l i i n t e x t

P e t r u F l a r e s e l i t r e Z a p o l i a , 2 A p r i l i e 1 5 3 1 H u r m . , D o c . , X V , p 3 6 2

. D o m i n u m n o s t r u m g r a c i o s i c i m u m

Page 228: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 228/293

2 3 2

I S T O R I A 1 1 0 1 A N 3 L O R

v o r b a , Z a p o l i a i l a m e n i n t 5

C u

p A r ä l a S o l i m a n , c e e a c e f a c e p e

P e t r u R a r e § s A p ä r 5 s e a s c A B i s t r i t a § i c h i a r T r a n s i l v a n i a , § i s t

s e r e t r a g 5 i n M o l d o v a , i n c 5 r c a t

C u

o p r a d 5 n e n u m r i r a t ä , m a i

a l e s d e v i t e 9 1 .

D o m a n c e i m a n § i i n s e m n a t i a l M o l d o v e i i n t e l e s e r à i n

c u r A n d , a c a t a r a l o r , I n m a i g i n i l e i n c a r e s e a f l à , n u s e v a p u t a

i s p r A v i m m i c . D e a c e e a i i v e d e m n e c o n t e n i t l a p â r x 1 5 a s u p r a

c h i p u l u i d e a i n t i n d e h o t a r e l e e i . s t e f a n c e l M a r e s p r e a 1 4 i M o l -

d o v a a t r e s u d u l e i , a t a c a s e C h i t a l u i V l a d T e p e . C â t i v a a m

c l u p 5 a c e e a e l d e s l i p e § t e d e M u n t e n i a t i n u t u l P u t n e i , § i - 1 a d a u g 5

M o l d o v e i . T o t e l d o b A n d e § t e d e l a M a t e i C o r v m a r u i r e a a d o u à

i m p o r t a n t e c e t r i t i i n T r a n s i l v a n i a , d i n t i n u t u r i l e m 5 r g i n a § e . T o t

a § A f a c e § i P e t r u R a r e § , a n d s e a m e s t e a I n l u p t e l e d i n t r e F e r -

d i n a n d § i Z a p o l i a .  

e l a v a i n g A n d i n t i n d e r e a g r a n i t e l o r t . 5 r e i

D e § i n u p u t e m a d m i t e , c u m s p u n e G i o v i o , a e l s 5 f i a v u t d e

s c o p , d e l a i n c e p u t c h i a r , c u c e r i r e a i n t r e g u l u i A r d e a l , d e s i g u r

a e l v r o i à , p r m s t 5 p A n i r e a B i s t n t e i § i a t i n u t u l u i d e p r i n p r e j u r

c a r e s e a t i n g a c u

a c e l a l C i c e u l u i , s à - § i 1 5 t a s a s t 5 p a n i r e a I n

t a r a d e p e s t e m u n t i , § i o d a t l i a c e a s t 5 i n t i n d e r e d o b t i n d i t à , p o f t a

l u i m u l t A r n i t 5 n u s ' a r f i o p r i t a c o l o . A c e a s t à m A r i r e a O n l o r m i c i

e s t e n e a p A r a t r i , d a a e l e v r o e s c a j u a u n r o l I n i s t o r i e , c u a t A t a

m a i m u l t I n a c c l e t i m p u n d e r r a b o a i e § i m i § c 5 r i f i z i c e , i n c a r e

n u s e p u n a n i c i u n p r e t p e d e s v o l t a r e a i n t e l e c t u a l à . p r i l e

c a r e a u p u t u t a j u n g e m a i c u a n d l a o s t A p A n i r e t e n t o r i a l 5 m a i

i n t i n s 5 , a u § i i n c e p u t a a v a u n r o l a c t i v § i h o t ä r A t I n d e t e r m i -

n a r e a d e s t m e l o r l u m e i . A § A a f o s t P r u s i a I n v e a c u l t r e c u t , c a r e ,

I A A l a c u c e r i r e a S i l e z i e i , p u t e r e m i c 5 , s e l i r a ' I n t r e c e l e m a n

d e a c o l o i n n a i n t e .

A c e a s t 5 n e v o i e n e a p k a t 5 a M o l d o v e i , u n i t 5 c u c a r a c t e i i d

i n d r k n e t § i r 5 z b o i n i c a l f i g u r i l o r p r i n c i p a l e c e a u s t A t u t I n s c a u -

n u l e i , e x p l i c 5 i n d e s t u l i n t r e p i i n d e r i l e c u c e n t o a r e i n c e r c a t e _ d e

( M u s a .

P e t r a R a r e § , p e n t r u a s e d e s p A g u b i i n P o l o n i a d e , T h e i z -

b A n d a p l a n u n l o r s a l e a s u p r a T r a n s i l v a m e i , i n d a t 5 d u p g i n t o a r -

c e r e a l u i d i n a c e a s t 5 ¡ a r k c e r e l u i S i g i s m u n d r e g e l e P o l o n i e i

r e s t i t u i r e a P o c u t i e i , p r e t i n z A n d a P o l o n i a a r d e t i n e M I d r e p t

a c e a p r o v i n c i e c e f u s e s e d a t à d e f r a t e l e s k i B o g d a n v o e v o d

r e g a t u l u i p o l o n c a c o n d i t i e a c o n t r a c t 5 r e i c 5 s 5 t o n e i l u i c u E l i s a -

b e t a , a s 5 t o r i e c a r e n u s e i n d e p l i n i s e . D u p 5 u n s c h i m b d e s c r i s o n

D . U r s u , 1 . c , p . 7 6 , I n s A c h e s t i a 1 e 5 i r e i l u i H a r e s d i n T r a n s i l v a n i a n c -

l i n n u r i t A , S u s t i n e c b l a r c A a t a c u l P o c u l i e l a r f i f o s t o u r m a r e a 1 7 b A n z i l o r l u i r e f

d e p e s t e m u n l i 5 1 n u c u m a f o s t I n r e a l i t a t e , c e r c a r e a d e a d o b A n d i o c o m p e n s a r e

p e n t r u p i e r d e r e a T r a n s l h a n i e l

 

Page 229: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 229/293

I S T O R I A M O L D O V E i

2 8 3

t o t m a i a s p r e i n t r e R a r e § § i S i g i s m u n d , d o m n u l M o l d o v e i

P o c u t i a 9 2 .

D e § i P e t r u d a t o r i à P o l o n i l o r r e c u n o § t i n t a p e n t r u a d a p o s t u l

- e e l l u n g i n t a r a l o r , i p e n t r u s p r i j i n u l p e c a r e i - 1 d a d u s e r a l a

a l e g e r e a l u i d e d o m n d i n p a r t e a p r i b e g i l o r , t o t u § i e l , c a u n a d e ,

v a r a t c a p p o l i t i c , § t i u s

p u n a l a o p a r t e t o a t e s i m t i m i n t e l e , § i

a s c u l t A n d n u m a i d e g l a s u l i n t e r e s u l u i , n u s t a t ù l a i n d o i a l a d e

a i n c a l c à t a r a p o l o n a . P e t r u R a r e § , t r i m i t â n d m a i m u l t e c o r p u r i

d e a r m a t a i n P o c u t i a s p r e a o c u p r i n d e , e l e s u n t b a t u t e d e P o l o n i ,

c a r e i n t o r c d u § m a n i a l u i P e t r u , i n c h i z a n d t a r a l o r c o m e r c i u l u i

m o l d o v e n e s c , c e e a c e t r e b u i à s a p r i c i n u i a s c i t m a r i d a u n e M o l -

d o v e i , c a r e - § i t r a g e à v e n i t u l e i m a i a l e s d i n e x p o r t u l c e - 1

c a t r e P o l o n i a , § i , p r i n e a c a t r e a l t e O H d i n d ä r a p t u l e i 9 3 . M o l -

d o v e n i i p u n a n d m â n a p e c e t a t u i a G w o z d z i e c , s u n t a r u n c a t i § i

d e a i c i d e d u § m a n , c e e a c e m o t i v e a z a i n t e r v e n i r e a l u i P e t r u c a r e

a l e a r g i t i n a j u t o r u l o § t i r i l o r s a l e r a s p i n s e . P u t i n e z i l e s t a t u s e

a i c i T a r n o v i u s , c o m a n d a n t u l s u p r e m a l P o l o n i l o r , § i i n c e p u s e

a s e r e t r a g e , c A n d a u z i c ä P e t r u d o m n u l M o l d o v e i c u o m a r e

a r m a t a d e 2 1 0 0 0 d e o a m e n i i c u m u l t e t u n u r i , s e a p r o p i à c u

- m a r e r e p e j u n e ,

i i n t r A n d i n h o t a r e l e

r e g a t u l u i , i § i i n t o c m i s e

l a d a r u l n u d e p a r t e d e a c o l o . G e n e r a l u l p o l e n n u a v e h . d e c A t

4 ( 3 ' 0 0 ( ? ) d e o s t a § i c ä l ä r i

i p e d e s t r i , c a r e p u t e r i e r a u d e s i g u r

d e , s t u l d e m i c i f a t a c u a c e l e a l e d u § m a n u l u i . C e i m a i m u l t i d e c i

e r a u d e p a r e r e c a , M I A a a § t e p t à p e M o l d o v e n i i p a r a s i n d t u n u -

r i l e r e g e § t i , A s e r e y a g a i n m a r § g r a b n i c s p r e N i s t r u § i H a l i c i u ,

§ i a s t f e l s a s e f e r i a s c a d e d u § m a n u l c e v e n i à a s u p r a l o r c u o m a r e

f u r i e . T a r n o v i u s i n s a b a r b a t c a s u f l e t i n n a l t , c a r e n i c i ° d a t a . ' n u

a § t i u t c e e s t e f r i c a i n n a i n t e a d u § m a n u l u i , r a s p i n s e p r o p u n e r e a

d e a s e r e t r a g e . D e p a r t e d e m i n e , s p u s e e l , d e a p ä r a s i t u n u r i l e

r e g e § t i i n c r e d i n t a t e p a z e i m e l e . C h i a r d a c a p a l a t i n u l M o l d o v e i

- v i n e c u . t o a t e p u t e r i l e l u i , n o i t r e b u e s a u s a - 1 i n v i n g e m , s a u s a

1 1 C o r e s p o n d e n t a t u l l e R a r e § § i S i g i s m u n d l a U r s u , 1 . c . , p . 7 6 . S A s e o b -

s e r v e c A p r e t e n t i l l e l u i . R a r e § a s u p r a P o c u t i e i s e d a u p e f a t i l i n 1 5 3 0 d u p A

t o a r c e r e a l u i d i n T r a n s i l v a n i a . V e z i s i I . N i s t o r D i e M o l d a u i s c h e n A n s p a l c h e a u f

P o l c u t i e n , 1 9 1 0 . P e t r u H a r e s s o c o t e i t d e n e a p A r a t p e n t r u i n t A r i r e a g r a n i t e l o r m o l -

d o v e n e , s t A p A n i r e a C a m e n i t e i , c e t a t e n u d e p a r t e d e H o t i n . E l o b i s n u i à a s p u n e

c A s a u C a m e n i t a v a i n g h i t i H o t i n u l s a u a c e s t a C a m e n i t a . V e z i D e s c r i p t i o h e t e r i s

e t n o v a e P o l o n i a e 1 5 8 5 , s u b c u v A n t u l C h o t i r t ( c a r t e a n e f l i n d p a g i n a t A ) . I d e o

P e t r u m V a l a c h i a e p a l a t i n u m f e r u u t d i c t i t a s s e a u t C a m e n i c e C h o t i n u r r 4 a u t C h o -

t i n u m C a m e n e c i a m d e g i u t i e t . ( B i b l . a c a d . , c o l . S t u r d z a , N o . 2 2 9 7 ) . S i P e t r u

R a r e § n u v r o i i i e a c e t a t e a p o l o n A s a I n g b i t A p e c e a r o m k n A .

'

d o c u m e n t d i n 2 0 F e b r . 1 5 3 2 ( T r a l a n , 1 8 6 0 , p . 3 0 8 ) , S i g i s m u n d

M u s t r A p e & L i l l A n d r e i C a r c a c a n d e l a G r e c u l c l i

e t i a m m e r c i b u s w o y w o d a c M o l -

d a v i e n s i s h o s t i s n o s t r i e t s u b d i t o r u m - e j u s n o n s o l u m n e g o c i a n i i n i p s o r e g n o n o s t r o

n o n v e r e a r i s , s e d e t i a m q u a m p l u r i m a s r e s I n e o d e m r e g n o n o s t r o a d u s u m e t

n e c e s s l t a t e m e i u s d e m w o y w o d a e c o m p a r a r e e t a d i l i u m i n M o l d a v i a m t r a n s -

m i t t e r e n o n f o r m i d e s c o n t r a p u b l i c u m e d i c t u m . n o s t r u m q u o c a u t u m e s t , n e q u a

c u m m e r c i a n i t r o e i t r o q u e i n t e r e u n d e m W o y w o d a m a c s u b d i t o s e j u s s u b d i t o s -

q u e n o s t r o s , p r o q u i b u s v i s e r b u s e t m e r c l b u s , h a b e r e n t u r .

Page 230: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 230/293

2 3 4

1 8 1 0 R I A 1 1 0 3 1 A N I L O R

m u n m . P o l o n i i i n s u f l e t i t i p n n a c e s t e c u v i n t e , s e p r e g A t i r d d e

h i p - C A c u m a r e i n f o c a r e ; i n c e p u r à a l l i n t A r i l a g r t r u l p a r t e c u s a n -

t u r i s i v a l u n , p a r t e c u f n , : u n i u r i m e d e m f g . P e d e s t n m e a s e

a s e z A f n a i n t e a c a r t i l o r , a l A r i m e a c e a g r e a s i c e a m o a t % s t ä t a I n

i m j l o c . l o a n T a r n o v i u s n u m e t a d e a i n i n i m a p e a i s 6 i , p e a n d

P e t r u p a l a t i n u l M o l d o v e i c u o s t r a s n i c A p r e g g t i r e r g z b o i n i a

C u p u t e r i u r i a s e , i n c e p a s 6 s e a p r o p i e . s i s g - s i f n t o c m i a s a

l a g 6 r u l i n f a t a P o l o n i l o r . E l h i a s e z 6 a p r o a p e 5 0 d e t u n u n ,

a c e l e r A p i t e l a F e l d i o a r a , I n u n l u n g s i r , s i n u O r a a a v a a l t 6

g r i j à c l e a t c a n u c u m v a P o l o n n s p A i m â n t a t i d e n u m A r u l t r u p e -

l o r s a l e , s ä s c a p e p n n f u g A . D e a c e e a o s t i n l e s a l e f u l l i m p A r t i t e

I n m s ä n u n c h i u r i , s i i n s i r a t e I n j u r u l c a s t r e l o r p o l o n e . D u i - A a c e e a

a u I n c e p u t a b a t e c a s t r e l e p o l o n e , s i t u n u n l e b u b u i a u c u u n v u e t

i n g r o z i t o r ; i n s 6 l o v i t u r i l e c e l e m a i m u l t e d A d e a u g r e s d i n p r i -

m a c o m a n d a n t u l u i l o r , u n p r e o t c a t o l i c , c a r e e r à p r o b a b i l i n t e -

l e s c u c o r e l i p o n a r n g i , P o l o n i i . N u m a i d u p à c e R a r e § f l a m e n i n t à

c u p i e r d e r e a c a p u l u i , I n d r e p t e l c u m s e c u v i n e b A t a i a t u n u r i -

l o r 9 4 . I n t r a p d e c i n c i o a r e c a s t r e l e p o l o n e f u l l M u t e , i n s 6

c u m u l t m a i m a r e p e i r e I n M o l d o v e n t c l e a t i n P o l o n i , t u n a r i i

a c e s t o r a h i n d m a i ' n e s t e d s i p r i n l o v i t u n m a i s i g u r e z d r o b i n d

p e M o l d o v e n i . D e a s e m e n e a s i i n f a n t e r i a c e a a s e z a V i d i n n a i n t e a

c a r A l o r u c i d e a o m u l t i m e d e d u s m a n i , s i d e l a u n t i m p M o l d o -

v e n t ' i n c e p u r à s t i d e e i n d g e c i p t s i p u t e r e a a l e s l A b i c e e a c e v k A n d

T a r n o v m s , a r u n a o c e a t i l d e a l ä n a s u p r a d u s m a n u l u i . M o l d o -

v e n i i p r i m i r A p e P o l o n i c e s e r e p e z i a u I n

e i , n u c u m a i p u t i n A

i n i m . S e a p n n s e o l u p t à i n v e r s u n a t s ä , a z A n d m u l t i d e a m b e l e

p A r t i . T a r n o v i u s t r i m e t a n e c o n t e n i t a j u t o a r e l u p t g t o r i l o r , a r r t -

t â n d u - s e a p i t a n d e o s e b i t s i p u t e r n i c o t e a n . L u p t a s t A t i t a p r o a p e

o o a t % s i j u m A t a t e n e b o t r t r â t r t , a n d T a r n o v i u s M a u d c e a d e p e

u r n i 6 s i l i n t t i , a r u n a t o a t A r e z e r v a s a a s u p r a d u s m a n u l u i , p e

c a r e d e a l t à p a r t e t u n u r i l e f l l o v i a u c u o p u t e r e i n d o r t à . M o l d o -

v e n d n u p u t u r ä s u p o r t à a c e s t a t a c f u r i o s a l P o l o n i l o r ; c a i n c e t u l

i n c e p u r à a s e r e t r a g e , s i d u p A a c e e a p r o r u p s e r à I n f u g A M O O

s i p r i p i t i l . P o l o n i i i n v i n g ä t o r i n u i n c e t a r r i d e a u r m 5 r i s i a u c i d e

p e f u g a n , s t p i e i r e a i n t i m p u l f u g e i l o r f u f o a r t e m a r e . D o m n u l

s t A t e à p e u n c o l n i c i n n a l t , a s t e p t f i n d r e z u l t a t u l l u p t e i . C e t n d

v A z ù c A n u p o a t e o p r l a r m a t a l u i , I n t o a r s e c a l u l s i o r u p s e e l i n s *

d e f u g r t . P u t i n c h a r a l i p s i t ( c u a t A t a f o c 1 1 u r m A r i a u P o l o n i i ) ,

c a s i d â n s u l s 6 f i e p r i n s d e P o l o n i . C a l u l s A u s e a f u n d a s e I n o

m o c i r l à ; t o t u s i s a p à p n n a j u t o r u l o a m e n i l o t s i i u t e a l a f u g a r u l u i .

C a s t r e l e M o l d o v e n d o r f u r r i l u a t e s i

c l A r i i m a t e ; t o a t e t u n u r i l e

i n c A p u r r t i n p u t e r e a P o l o n i l o r . S ' a i n t â m p l a t a c e a s t 6 v i c t o r i e

s t r A l u c i t r t a P o l o n i l o r a s u p r a M o l d o v e n i l o r l a s a t u l O b e r l i n , I n

2 2 A u g u s t

I n n o a p t e a d e i n n a i n t e a p g r u s e p e c e r o c o r n e a

4 1 . I . I r s u , B i d d l i i l e d e l a G w o r d r i e e F i O b e r l i n

§ 1 A n . A c a d . r o m , I I , T o m .

X X X V , 1 9 1 3 , p 4 3 6 ( 8 ) .

 

Page 231: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 231/293

i s z o i i i i M O L D ° v E t 2 3 5

s t r g l u c i t o a r e c a r e a c b s p g r u t a d o u a z i d u p g v i c t o r i c , i n c g t s e

p u t h c r e d e c ä e a f u s e s e s p r e i z b a n d a P o l o n i l o r

i s p r e p e i r e a

g r o a z a M o l d o v e n i l o r ,

i p r e v e s t i s e r e d o b A n d i r e a P o c u t i c i 9 6 .

D e s i M r % i n d o i a l g c g

i s t o r i c u l p o l o n e x a g e r e a z g

l u c r u n l e , r e d u c a n d n u m I -

r u l a r m a t e i p o l o n e n u m a i

l a 4 0 0 0 d e o a m e n i , c â n d

a t u n c i n u p r e a i n t e l e g e m

d e u n d e p u t e 4 s à - s i i e e n e -

c o n t e m t a j u t o a r e s p r e a l e

a r u n c A a s u p r a M o l d o v e n i -

l o r , h a i n c h s g l e m a i e a -

m A n g s i

o

r e z e r v A c a r e ,

i n t e r v e r t i n d l a

s f A r s i t ,

h o t g r a s c g s o a r t a

b g t g l i e i ,

t o t u s i n e p a r e i n v e d e r a t

M o l d o v e n i i a u f o s t m a i n u -

i n e r o s i c l e a t . P o l o n u , i c g

t o c m a i a c e a s t . 1 s u p e r i o n -

t a t e I n n u m A r f u c a u z a c g -

d e r e i J u i P e t r u . U m m a i

i n t . i m e a i n s u f l à M o l d o v e -

n i l o r o i n c r e d e r e a s a d e

m a r e i n i z b f i n d a l o r , h i c k

e i n u l u a r g t o a t e m A s u n l e

t r e b u i t o a r e p e n t r u a a s i -

g u r a v i c t o r i a . A p o i W a -

p o w s k i n e s p u n e c A M o l d o -

v e r u i s e i m p A r t i s e r 6 I n p a l -

c u r i m i c i , v r A n d s g ' M e n u -

j u r e c a s t r e l e p o l o n e , s p r e

a n u s c g p a p e d u s m a n d i n

m a n i . D e

s i M o l d o v e n u

e r a u m a i m u l t i d e c a l P o -

l o n i i , e i n u e r a u i n n u m g r

a s A d e m a r e M a t s g - i p o a t g

i n c u n j u r a c u s u c c e s . S e r e s -

o

r

1

t .

P e t r a R a r e §

W a p o w s k l , p . 6 0 5 - 6 0 6 a p

P i c o t ,

C h r o n i q u e d U r e c h i . P . 2 9 2 - 2 9 4

E m l n e n t a l u c r a r e a d - l u l P i c o t m i - a f o s t d e c e l m a t m a r e a j u t o r , p r i n b o g i t l a

n e s p u s i l a l z v o a r e l o r c e c o n t i n e , l a e x p u n e r e a I s t o r l e i p o l i t i c e a M o l d o v e i , d e l a

i n c e p u t u i e l p i n i l l a A r o n T i r a n u l A l t i r e l a j l e p o l o n i a l u p t e l d e l a O b e r l i n 1 5 3 1 ,

N . f o r g e ,

A c t e

i F r i , I , p . 9 - 1 2 .

U n d o c . p o l o n d i n 1 2 A u g 1 5 3 1 v o r b e s t e d e

V a l a h l m u l t o n u m e r o l o r e s . H u r m , D o c , S u p l . I I , 1 , p . 3 4 . A r m a t a p o l o n A

n u m i l r i I n r e a l i t a t e 8 0 0 0 d e o a m e n i . U r s u , 1 . e

p . 8 3 D . I U r s u b a n u I e , t e c a

H a r e s a r I I f o s t t r i c i a t d e b u i e r i l s i l l i n a c e a s t l i M i l l e , 1 . e . , p 1 1 1 3 .

. i f l T t t M

;

Page 232: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 232/293

2 3 6

I S T O R I A R O M I N I L O R

f i r a r g d e c i t r u p e l e m o l d o v e n e p e o l i n i e p r e a s u b t i r e , s a u s e

i m p á r t i r á i n g r u p u r i p r e a i n d e p á r t a t e , c a r e p u t u r á f i u * o r

t ä i a t e i n

d o u l i d e P o l o r n

D a c á m a i a d á o g i m

l a

a c e a s t a

s u p e r i o r i t a t e a t u n a r i l o r p o l o n t a s u p r a c e l o r m o l d o v e n i , c a r e

e r a u d e p r i m i a m â n u i , d u p á c u m s e v e d e , m a i m u l t t u n u r i l e c e l e

m i c i d e f i e r c u m a ' m u l t e t u b u r i , c l e a t c e l e m a r i d e s p i j á , p r e -

c u m e r a u a c e l e r r i p i t e d e P e t r u R a r e * d e l a F e r d i n a n d i n b á t á l i a

d e l a F e l d i o a r a , a t u n c i a v e m p e d e p h n l á m u r i t r i p r i m a p i e r d e r e t

b á t á l i e i d e l a O b e r t i n d e c i i t r e P e t r u R a r e * , c u t o a t á s u p e r i o n -

t a t e a i n n u m á r u l a r m a t e i s a l e .

P e t r u c u t o a t e a c e s t e a i * 1 f ä c u s e d a t o i l a n u n u m a i d e g e n e -

r a l , d a r c h i a r d e o s t a * . C â n d \ T r a i l c á a l s á i s l r i b e s c , e l s e a r u n c á

î n s u i I n m i j l o c u l l o r , i m b r i r b á t a n d u - i ,

i c A u t a n d s 6 - i o p r e a s c ä .

I n s u * P e t r u , s p u n e u n a l t ' s t o n e c o n t u n p o r a n , P a u l G i o v i o ,

c a r e l e c o m b á t â n d c a u n v i t e a z , a f o s t z d r o b i t a p r o a p e t o t p r i -

m a l r ä n d a l c a v a l e r i e i p o l o n e , f u K i r a * i f u g ' c u p u t m i c à l à r i a l e * i ,

p i e r z ä n d t o a t e t u n u r i l e

9

A m a r á t a t m a i s u s c u m v i c t o r i a r e p u r t a t á d e P o l o m a s n p r a

M o l d o v e n i l o r p e t i m p u l l u i B o g d a n f á c ù s A s e p r á z n u i a s c á a m -

v e r s a r e a c 4 t i g á r e i e i , c a o s e r b a r e n a t i o n a l á 9 7 . N u m a i p u t i n

r á s u n e t a v ù a c e a s t a d e l a O b e r t i n i n s i n u l n a t i e l p o l o n e . O s u m 6

d e s e r i e n , p o e z i i , i a l e g o r n o c e l e b r a r á * i o c A n t a r á

9 8

P o l o n n p e n t r u a r á z b u n A p u s t i e r e a O r e l l o r , p á t r u n s e r á

I n M o l d o v a s p r e a o p r á d à ; f u r á i n s à r á s p i m i c u p i e r d e n . R e g e l e

l o a n Z a p o l i a a l U n g a r i e i p r o p u s e m i j l o c i r e a l u i p e n t r u i m p ä c a -r e a p ä r t i l o r r á z b o i t o a r e ,

i t r i m i s e p e e p i s c o p u l l o a n S t a t i h u s l a

P e t r u R a r e * , s p r e a - 1 h o t á r i s à c e a r á p a c e a . S e v e d e c á p e a t u n c i

s e r e s t a b i l i s e r á b u n e l e r e l a t l i i n t r e Z a p o l i a i d o m n u l M o l d o v e i ;

d e o a r e c e e i î i f á c e a u i n a c e l a p t i m p s l u j b e m u t u a l e , c á c i p e

c â n d a m b a s a d o n i l u i Z a p o l l a s e i n t e r p u n e a u l a P o l o n i , s p r e a s e

i n c h e i à p a c e a c u P e t r a R a r e * , a c e i a i d o m n u l m m o l d o v a n l u a u

p a r t e l a c o n f e r i n t a t i n u t i i h a r e r e p r e z e n t a n t i i I m p e r i u l u i G e r -

m a n * i a c e i a i l u i Z a p o l i a , s p r i j i n i n d d e l e g a t i i m o l d o v e n i c u m a i t à

c r i l d u r á i n t e r e s e l e r e g e l m U n g a r i e i , s p r e p u t e A r e d o b ä n d i

h o t a r e l e s a l e 9 9

  P a u l G i o v i o i n A r h t s t ,

I I , p 3 5 .

9 7

M a l s u s , p 2 0 8

  C a t e v a d i n e l e e n u m e r a t e d e P i c o t , C r o n t q u e d ' U r e e h e , p 2 9 4 M u l t e

r a p o r t u r i l A u d A r o a s e p e n t r u P o l o n i , a s u p r a a c e s t e i M A U I , I n H u r m , D o c , S u p L ,

I I , 1 , p 2 7 , s l u r r n C o m p 5 1 2 s t x i s o r i a l e r e g e l u i S i g i s m u n d d i n 1 5 3 1

W a n

I I , 1 , p . 7 9 - 8 0 .

V e z i s c r i s o a r e a r e g e l u i F e r d i n a n d ( ) A i r e C a r o l a l V l e a , d i n 1 1 I a n u a r i e

1 5 3 2 , I n l i m b a s p a n i o 1 5 V o r b i n d d e c o n f e r i n t a t i n u t l t n t r e r e p ' e z e n t a n t l i s l i t

s t a c e i a i l u i Z a p o l i a , F e r d i n a n d s p u n e f r a t e l u l s l k u : e n l a q u a l s e h a n d e j u n t a r

t o d o s , a s s l / o s d e m i p a r t e c o m e d e J u a n d e S c e p u s i o ( Z a p o l i a ) , y c o n a l l o s l o s

d o s s v o y b o d e s d e W a l a q u i a y M o l d a v i a , l o s q u a l e s

l e n e n c o n y n o m e t o d e d i c h o

J u a n d e S c e p u s i o p a r a d a r m a s c a l o r y a n i m o a l o s U n g a r o s , p r o m e t i e n d o q u e

l a s a y u d a r a n a c o b r a r l o s c o n f i n e s , p a r a a t r a e l l o s p o r e s t a v i a a s u d e v o c i o n ,

M o n R u n g

h t s t ,

d i p l o n t a l a r . a .

I ,

p 1 5 1

 

Page 233: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 233/293

1 S T O R I A M O L D O V E I

2 3 7

I n n a i n t e i n s a c a s ' a s e f i p u t u t p u n e c e v a l a c a l e , a r m a t a

p o l o n a M a t o n o t i a n a v a l t r e I n h o t a r e l e M o l d o v e i ; d a r o s t t r i l e

m o l d o v e n e o l o v i r a l a r v a T ä r a s a u t i , d e n ' a u s c a p a t n i m e n i d i n

e r , 1 0 0 I n t e r v i n n i s t e t r a t a r i t o t a t a t d e l u n g i p e c a t s i d e z a d a r -

n i c e f a r e R a r e § s t P o l o n i , l a i n c e p u t p e n t r u u n a r m i s t i t i u p e c a r e

B a r e s n u v o i a s a - 1 p n m i a s c r t C u n i c i u n p r e t , p e t e r m i n u l d e u n

a n . P e n t r u I n c h e i e r e a p a c e i , R a r e § c e l e a s a u r e s t i t u i r e a P o c u t i e t

s a u , d a c a r e g e l e p o l o n v o i à s a r e t i n a p r o v i n c i a , s a c o n t n b u e c u

6 0 0 0 d e g a l b e n i p e a n l a t r i b u t u l M o l d o v e i c a t r e P o a r t a . N e

a i u n g a n d u - s e l a n i c i o I n t e l e g e r e s t a t o r n i c a , p r a d a c i u n t l e r n u -

t u a l e u r m a r a m a t d e p a r t e . I n u n a d i n a c e s t e , P o l o n i t p i e r d u r a

I n M o l d o v a v r e o 2 0 0 0 d e o a m e n i s i u n m a r e n u m a r d e p r i n s t

i n t r e c a r e n o b i l i i W e z l i n s k i , J i l e c k i s i W h d e s z 1 0 1 P e t r u s e a r a t à

f o a r t e I n d a r p t p e n t r u r e d o b a n d i r e a P o c u t i e i . I n o c o n v o r b i r e

C u e l r e l a t a t a d e u n s o l p o l o n , a c e s t a p u n e I n g u r a l u i P e t r a

c u v i n t e l e : l l a c r t r e g e l e n u o s f A r s e s t e C u m i n e , n u v o i u I n c e t à

s i m a v o i u r r t z b u n A p a n a l a m o a t t e ; n u v o m p a r a s i r a z b u n a l e a

m e a , c h i a r d a c 6 l u m e a i n t r e a g a s ' a r p r a b u s i a s u p r a c a p u l t u

m e n 1 0 2 .

l l i s i u n e a l u i G r i c t i

V a z a n d P o l o n n c a n u m a t p o t h a l a -

d u i d i n p r i c i n a M o l d o v e n t l o r , s e h o t a n r a a s e p l a n g e f m p o t r i v A

a c e s t o r a l a s u z e r a n u l l o r , f i n p a r a t u l t u r c e s c

E i a l e s e r a d e m a r e s o l p e K r a t k o n s k i , c a s t e l a n u l B r e s c u -

l u i , p e c a r e 1 1 I n s a r c i n a r a s ä s p u n a s u l t a n u l u t , c a d e n u v a d e p u n e

p e P e t r a , î l v o r a l u n g a e i c u a r m e l e , i n t r u c a t n u m a i p o t s t i f e r i

s t r â m b r i t a t i l e l u i . S o l i m a n t e m a n d u - s e c a P o l o n i i , & A n d u r m a r e

a m e n i n p r i l o r l o r , s i i n u c u p r i n d a M o l d o v a , I n s a r c i n e a z a p e u n

v e n e t i a n , A l o i s G r i l l z , c u r e g u l a r e a d a r a v e r i l o r m o l d o v e n e s t i .

A c e s t G r i t t i e r a f i u l f o s t u l u i a m b a s a d o r v e n e t i a n d i n C o n s t a n -

t i n o p o l e , m a i p e u r m a d o g e l e A n d r e a s G n a t E l 4 1 c a s t i g a s e ,

p n n t a l e n t e l e s i f n t i n s e l e s a l e c u n o s t i n t i i n t r e b i l e e u r o p e n r ,

i n c r e d e r e a m a r e l m v i z i r , I b r a h i m p a s a , a s . 4 d i a j u n s c s e a - t o t -

p u t e r n i c l a P o a r t a O t o m a n a V r e d n i c f i u a l a c e l o r t i m p u r i , e r a

f o a r t e c o r u p t , f n a t C u b a n i p u t e a i o b t i n e A t o t d e l a e l . P e d â n s u l

f l c a s t i g a s e L a s k i , c a n d f u s e s e t n m i s d e Z a p o l i a I n m i s i u n e l a

C o n s t a n t i n o p o l e , s i t z b u t i s e a o b t i n e f t , n u n u m a i a s i g u r a r e a n j u -

t o r u l u i t u r c e s c , d a r , i d o m n i a l u i Z a p o l i a I n T r a n s i l v a n i a , f a r i l

p l a t a u n t i l t n b u t 2 0 3

1 S p u s e l e l u t

t i r e c h e i n L e t o p t s e l e , I , p 1 6 0 , s u n t I n t l i n t e p r i n m i i r t u -

r i s n e a i s t o r i c u l u i p o l o n , W a p o w s k t , p . 6 0 7 , a p . P i c o t , C h r o n i q u e d ' U r e c h e , p . 2 9 7

0 s o l e d e a c t e H u m . , D o c , s u p l , I I , 1 , p 4 8 s i u r m . M a l a l e s p . 6 4

g i t e v o t r e G r A c e c o n t n b u e a v e c 5 - 6 0 0 0 f l o r i n s p a r a n a u t r i b u t ( t r a d . d i n

l i m b a p o l o n A ) .

  2 J s k r y z i l t i ( l i t r e P e t r u , 1 5 3 3 H u r m , D o c . , s u p t . , I I , 1 , . I ) 7 6

  3 Z i n k o s e n , G e s c h d e s O s r n R e t c h e s , I I , p 6 6 0

Page 234: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 234/293

2 3 8

1 8 T O R L A R O M A N I L O R

G r i t t i , i n s ä r c i n a t c u m a m s p u s C u

p u n e r e a l a c a l e a t r e -

b i l o r M o l d o v e i , m e r g e d e a d r e p t u l I n V a l a h i a I n a n u l 1 5 3 2 , u n d e

p e a t u n c i d o m n i a V l a d a l V I - l e a 1 0 4 . D u p à c e a c e s t d o m n l i M d . '

o p r i m i r e s t r ä l u c i t ä , e l t r e c i i i n M o l d o v a . T r i m i s e s e d e m a i i n a i n t e

p e p a , a d e S i i n f r a c A t r e r e g e l e P o l o n i e i , s ä - 1 r o a g e s ä t r i m i t ä

d e l e g a t i i s ä i l a g r a n i t a M o d o v e ' , s p r e a r e g u l a p u n t e l e d e p r i -

c i n ä . D u p à c e i n t r a s e i n M o l d o v a c a l e d e d o u r i z i l e c ä l a r e , i s e

s p u s e s ä n u I n n a i n t e z e , c ä c i P e t r u I - a r f i p r e g ä t i t o c u r s ä , i n c a r e

a v e a d e g a u d s à - 1 o m o a r e . E l p ä r ä s i d e c i m i s i u n e a l u i O t r e M o l -

d o v a , § i t r e c a I n T r a n s i l v a n i a u n d e d i e t a d i n V i z a k n a i i r e c u n o s c h

t i t l u d e l o c o t e n t e n t g e n e r a l a l r e g e l u i u n g u r e s c 1 ° 5 .

G r i t t i , I n t o r c a n d u - s e l a C o n s t a n t i n o p o l e , n u l i p s i d e a

a r A t a s u l t a n u l u i p u r t a r e a l u i P e t r u R a r e § f a t ä c u e l , c e e a c e

p u s e p e p a d i § a h I n o s t r a § n i c A p o r n i r e c o n t r a d o m n u l u i M o l d o v e i

M a r e l e v i z i r , c r e z a n d 0 d u p g o a s e m e n e a f a p t ä P e t r u v a f i

t r e b u i t s ä p ä r ä s e a s 0 s c a u n u l § i s ä t r e a c ä I n P o l o n i a , s e r i e r e g e -

l u i S i g i E m u n d , p e n t r u a - 1 c e r e m o r t s a u v i u 1 0 6

P e t r u c a r e s t ä t e a r ä u c u P o l o n n , s e s t r i c a s e § 1 c u T u r d ' ,

E l t r e b u i a n u m a i d e c a l s à - § i c a u t e u n s p r i j i n a i u r e a , I n c o n t r a

f u r t u n e i c a r e - 1 a m e n i n t a d e l a n o r d O . d e l a s u d . E l s e I n d r e p t ä

d e o c a m d a t à d a r e t a r u l M o s c o v e i , t r i m i t â n d p e u n s o l a l s 5 u

/ u p u , r u g a n d u - 1 s ä - 1 a p e r e d e S i g i s m u n d r e g e l e P o l o m e i

§ 1 d e

m a r e l e k n e a z a l L i f t e i , § i s ä s t ä r u l a s c A l a s u l t a n u l c a § i a c e s t a

s ä i c e a p ä r a r e a l u i 1 0 7 . S e p a r e 0 I n c e r c a r e a l u i P e t r u R a r e § r ä m a s e

M I

l o c i u n r e z u l t a t . V o m v e d e a 0 n e i z b u t m d l a R ä s ä r i t , e l s e

I n d r e p t r i O t r e A p u s , u n d e e r a u m a l m u l t e i n t e r e s e v i i I n l e g ä -

t u r à c u T u r c i i , § i a d u s e o a p r o p i e r e i n t r e d a n s u l § i I n v i n s u l d e l a

F e l d i o a r a , l o c o t i i t o r u l d e f i n p ä r a t , F e r d i n a n d .

G r i t t i i n t o r s l a C o n s t a n t i n o p o l e , f u . I n s ä r c i n a t i n c u r a n d

d e m a r e l e v i z i r c u o a d o u a m i s i u n e I n W i l e d e l a D u n ä r e . A n u m e

T u r c i i I n c h e i e s e r ä c u F e r d i n a n d o p a c e I n 1 5 3 3 , I n c a r e p r i n t r e

m a i m u l t e p u n t e , e r a m a i a l e s r e g u l a r e a g r a r n t e l o r d i n s p r e G e r -

m a n i a . G r i t t i f u t r i m i s s p r e a p u n e i n r a n d u i a l à § i a c e a s t ä d a r a -

v e r á c a r e a m e n i n t a p u r u r e a s ä d e v i n ä o p r i c i n ä d e d i s c o r d i e .

I n n a i n t e a l u i G r i t t i I n s ä v e n i s e I n U n g a r i a v e s t e a 0 I n s t i r c i n a t u l

t u r c e s e a v e a s c o p u r 1 a s c u n s e , 0 e l t i n t e a a a d u c e p e c a p u l g o t

1 0 4 M a i s u s . p 1 9 e

' " W a p o w s k y , p 6 0 7 C u t o a t e a c e b t c a , i n T r a n s i l v a n i a s e r A s p A n d i s e

v e s t e a c l i G r i t t i i n s o p t d e a j u t o r m o i d o v e n e s c s i m u n t e n e s c , e r a s i i a t a c e t a r e ,

l a d r e p t A n d u - s e a s u p r a S A b i u l u i . S c r i s o a r e a d i n P o j o n , 2 3 M a i u , 1 5 3 2 i n M o n

H u n g . h a l . , d i p l o m a l a r i a , I . p 1 5 6 : T u r c a p r a e m I s i t A l o i s i u m G r i t t i c u m M o l -

d a v i e n s i b u s e t W a l a c h i s i n T r a n s y l v a n i n m a d e x p u g n a n d u m c i v i t a t e m C i b l n i u m

e t o c c u p a n d a m t o t e m T r a n s y l v a n i a m " . 0 a l t 1 1 s c r i s o a r e d e c u p r i n s i d e n t i c a l u i

T h o r n e e p l s c . A g r i e c A t r e I r e d e r l c c o m i t e l e p a l a t i n d i n 2 3 M a i u 1 5 3 2 , I b l d e n t

p a g . 1 5 8 .

t u I n v e n t a r i u m , p . 1 4 6 .

l o t C o r e s p o n d e n t a d i n t r e m a r e i e K n e e z a l M o s c o v e l s i P e t r u R n r e s d i n

1 5 3 2 s i 1 5 3 . 3 r e p r o d u s A d e C o d r e s e u , i n U r i c a r t u l , I I I , p 1 0 1

 

Page 235: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 235/293

I E T O R I A M O L D O V E I

  9

c o r o a n a U n g a r i e i , c e s e a f l ä i n c e a r t a - - § i . a c e s t e s p u s e c a r e

t r e b u i a u s a - 1 f a c a s i a p a r a l u i Z a p o l i a c a u n c o m p e t i t o r § i d u s t n a n

p e r s o n a l , e r a n i n t a n t e p r i n i n s o t i r e a i n c a r e G r i t t i p a § i a c a t r e

U n g a n a , f l u i d u r m a t d e u n n u n & d e s t u l d e i n s e m n a t d e t r u p e ,

i e n i c e r i § i s p a b h , a p r o a p e 7 0 0 0 d e ( ) a m a i n . S o l d l u i R a d u P a i s i e

d o m n u l M u n t e r n e i * I a l l u i P e t r u R a r e § a l M o l d o v e i , i i i e s ä t u n a -

l u t e c u d a r u r i , a p r o a p e d e T a r g o v i l t e , § i . G r i t t i t r e c e m u n t i i l a

B r a § o v i § i s e o p r e § t e p u t i n l a u g h ' s a t u l s a s e s c - i o m a n e s e R a § n o v u l

( R o s e n a u ) 1 0 8 , u n d e e s t e c o m p l i m e n t a t d i n p a r t e a r e g e l u i F e r -

d i n a n d . e a t i v a c a p i u n g u r i , d i n c e i n e m u l t a n u p c u g u v e r n u l

l u i Z a p o h a , v i n l a G r i t t i c a r e o r d o n a a t u n c i m a g n a t i l o r U n g a n e i

s a s e a d u n e c u t o t i i l a d â n s u l . P a r t e a c e a m a i m a r e a l o r , p a r h -

z a m i l u i Z a p o l i a , r e f u z a , a v a n d i n f r u n t e a l a r p e E m e r i c ' f i l m i c ,

n u m i t d e Z a p o h a v o e v o d a l A r d e a l u l u i . A c e s t a n u v r o i a t r a t a

a l t f e l c a G n t t i d e c a t i n c o n j u r a t d e a r m a t a l u i . T n m i s u l t u r c p u s e

a t u n c i p e u n u l d i n c a p i i u n g u r i c e i s e a r a t a s e r a s u p u § i , a n u m e

D o c i a , s ä o m o a r e p e T i b a c , § . 1 D o c i a p a t r u n z a n d i n l a g a r u l v o e -

v o d u l u i , 1 1 t a i e i n b u c a t a i m p r e u n a c a t o t i o a m e n i i c e - i a v e a d e

p a z a , s e a l : r a n d d u p a a c e e a c a p r i n m i n u n e d i n m â n i l e a r m a t e i

a r d e l e n e . A c e s t o m o r f u s e m n u l u n e i c u m p l i t e r a s e o a l e a i n t r e -

g u l u i A r d e a l 1 0 9 S e p a r e c a v o e v o d u l M o l d o v e i § i a c e l a l M u n t e n i e i

p a n d i a u d e a p r o a p e d e s f a § u r a r e a e v e n e m e n t e l o r , c a c i a l a t u r e a

c u t r u p e l e r a s c u l a t e a l e A r d e a l u l u i , c o m p u s e m a i a l e s d i n S e e m

s i d i n S a § i , s e v A d f i g u r a n d d e i n d a t a a r m a t e l e r o m â n e . P e t r u

R a r e § t r i m i s e 1 2 0 0 0 d e c a l ä r e t i . S e f u l a c e s t o r a , n u s e § t i e c i n e ,

v r o i n d s a i n § a l e p e G r i t t i , s a p u n a m a n a p e e l f a r a l u p t a , i i t r i -

m i t e o s c r i s o a r e c a r e m e r i t a a f i r e p r o d u s ä , p e n t r u a

s e v e d e a

c u m j u r á m i n t e l e c e l e m a i c u m p l i t e , e r a u p e a t u n c i i n t r e b u i n t a t e

n u m a i c a n a d a i n § a l a l o a r e : F r a n c e s c o d e l l a V a l l e , d a a s t f e l

c u p r i n s u l a c e s t e i s c r i s o r i : D o m n u l e G r i t t i , v e n i t i a f a r % i n

s i g u r a n t a c u f i i i v o § t r i , c u a v e r e a § i c u s e r v i t o n i v o § t i i § i c u c i n e

V A p l a c e , p e n t r u c a v a f ä g a d u i m p e D u m n e z e u , p e f e c i o a r a M a r i a ,

p e c e l e p a t r u e l e m e n t e , p e p a i n e , p e v i n § i p e s p a d a n o a s t r a , a

y e t i v e n i f a r a p e r i c o § i c a y e t i p u t e a f i i n t o v a r a p t i d e c i n e v e t i

v r o i . I n c r e d i n t a c a r d f a g a d u i n t i v a t r i m e t e m a c e a s t a s c r i s o a r e

a n o a s t r ä , p e c e t l u i t a c u p e c e h a l u i P e t r u M o l d o v a n u l , d o m n u l

n o s t r u " . M a i m u l t i d i n t o v a r a § i i l u i G n t t i , f u r l d e p a r e r e a n u

s e d a u r m a r e a c e s t e i c h e m ä r i , z i c a n d e i : c a n u t r e b u i a s a m e a r g a

I n m a r n l e M o l d o v e n i l o r , p e n t r u c h . § t i e a b i n e c a t i i e r a u d e d u § -

m a n i , a m i n t i n d u - i c u r s a p e c a r e i : o i n t i n s e s e r a i n a n u l t r e c u t ,

. s i a I I v o r M a i n b u c a t i c u t o t i a i s a l " . G r i t t i i n s a n u a s c u l t ä

c i i e § i d i n M e g y a s u n d e s e i n c h i s e s e . D e i n d a t ä c e - 1 v a z u r a , M o l -

d o v e m i s e a r u n c a r ä a s u p r a l u i , I I p r i n s e r a § i - 1 c o n d u s e r a i n c o r -

t u r i l e l a r . U n g u r i i i n s ä , d u p a c u m c o n v e n i s e r ä , 1 1 l u a r a , l ä s a n d

i n s o c o t e l n e s a t u l u i R k n o v , 1 5 3 2 , I n M i n n , D o e , 1 1 ,

1 , p . 3 9

" 9 Z i n k e i s e n , I I , p . 5 1 7

Page 236: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 236/293

  O

t a r n M A - a o s t A x I L O R

a v e r i l e l u i G n t t M o l d o v e r u l o r . I n z a d a r f A g A d u i G n t t i M o I d a -

v e n i l o r 1 0 0 0 0 0 d e g a l b e m , n u m a i s A n u - 1 d e e p e m A n a U n g u r i -

l o r , a m i n t i n d u - l e c A e l e l - A r e p r e z e n t a n t u l s u l t a n u l u i . I n d a t A c e

u n g u n i p u s e r 5 m A n a p e e l ,

I l i n t r e b a r A p e n t r u c e u c i s e s e p c

e p i s c o p u l T i b a c . E l r A s p u n s e c A n u c o m i s e s e u n a s t f e l d e o m o r ;

c à v r o i s e i n t r ' a d e v A r s A - 1 p r i n d A , s p r e a - 1 p u n e s A d e e s a m A p e n -

t i n c e r A s c u l a s e p e p o p o r u l d i n T r a n s i l v a n i a . G r i t t i i n c e r a

a i c i c u a c e e a § i a m e n i n t a r e c a c a r e v r o i s e s A s p e r i e p e M o l d o v e n i ,

i n s ä i n z a d a r ; e l t r e b u i à s A m o a r A . S o l d a t i i U n g u r i c e r e a u a c e a s t a

c u s t r i g A t e i n f i o r A t o a r e :

G n t t i v A z A n d u - s e p i e r d u t , c e r a s A i s e

d e e v o l e s á i c e c o m u n i d i t u r a , s p r e a m u r i c r e § t i n e § t e . I s e i n v o i

a c e a s t à f a v o a r e . C A n d f u l a e x e c u t a r e i n s A , n i c i u n s o l d a t n u

v t o t à s á i c e a s u p r A l i m e s e n a d e c A l A u . A t u n c i s e s c u l A u n c A r g u ,

c a r e s p u s e , c A d a c A i s e v o r d a l u i c i s r a e l e p e c a r e G r i t t i l e a v e i t

I n p i c i o a r e , i t v a M A c a p e , § i a s t f e l m u r ì M o s u l I t a l i a n ( 2 8

S e p t . 1 5 3 4 ) 1 1 ° . C A r A u § u l c a l c u l a s e b i n e ;

i n c i s m e l e v i c t i m e i s e

g A s i r A o m u l t i m e d e p i e t r e s c u m p e p e c a r e G r i t t i , c r e z A n d c A v a

s c A p A , l e a s c u n s e , s e d e l A c o m i a r A p i t o r i l o r .

M o l d o v e n i i § i P e t r u R a r e § d o m n u l l o r l u a s e i A o p a t t e h o

r i t o a i e l a u c i d e r e a l u i G n i t t i . C a p u l l u i i m p r e u n A c u c e i d o i t i i

a i s A i l u r k ' t r i m i § i l u i R a r e § c a r e i n n e d i p e u n u l § i t A i è c a p u l

C a u z a a c e s t e i i m p A r t A § i r i a t a t d e a c t i v A l a m o a r t e a t r i m i -

s u l u i s u l t a n u l u i , l a s A a s e p r e s u p u n e c A a m b i t i o s u l I t a l i a n , a v u s e

d e s c o p a s e f a c e p e s i n e d o m n u l A r d e a l u l u i , § i a a § e z A p e a m b i l

s A i f u i n t r o n u n l e M u n t e n i e i § i a M o l d o v e i .

P e t r a R a r e § s e c o m p r o m i s e s e c u d e s A v A r § i r e i n o c h u T u r -

c i l o r V A z A n d c A l a t a r u l M o s c o v e i n u i z b u t i s e i n n i m i c , e l s e

a p r o p i e d e a l d o t l e a r e g e a l U n g d r i e i , F e r d i n a n d , c A c i l a U n g u r i

e r a u p e a t u n c i , c a a l t á d a t A i n a n t i c a S p a r t A d o i r e g i , c u d e o s e -

b i t e n u r n a i c A p e c â n d a c e i a e r a u I n t e l e § i , a c e § t i a e r a u

I n 1 5 3 5 R a r e § i n c h e i e u n t r a t a t c u F e r d i n a n d , i n c a r e a c e s t a

s p u n e : N o i F e r d i n a n d i n c r e d i n t A m c A c r e d n i c i o s u l n o s t r u ,

r e s p e c t a b i l u l i m a g n i f i c u l P e t r a v o e v o d a l M a l d o v e r , n e - a f A g A -

d u d a n e s l u j i p A n A l a s f A r § i t u l v i e t e i s a l e c o n t r a d u § m a n i l o r r e p u -

b l i c e i c r e § t i n e ,

i n o t i - a m l A s a t i n s t A p A n i r e c e t A t i l e C i c e u l , K u -

B a l v a n y o s § i B i s t r i t a 1 1 1 . F u n d c 6 t o c m a i p e a t u n c i F e r -

d i n a n d t r i m i s e s e s o h l a Z a p o l i a , s p r e a i n c e r c h o i m p A c a r e , a p o i

P e t r u R a r e § t r i m i t e § i e l a c o l o p e v i s t i e r n i c u l M a t e i 1 1

, a c e l a

I t e l a i l u n c a l u t F r a n c e s c o d e l l a V a l l e I n M a g y a r

t o r t e n e l m e

7 d r ,

p . 9 - 6 0 C o m p . S i n c e ' , 1 1 , p 1 6 8 E x i s t . 6 o d e s c r l e r e c o n t i m p u r a n A

i d e s e n z a l l e

a s u p r a m o r t e l l u l ( i r i t t i s u b M i l l

W a h r h a f t e

  e s c h i c h t e

w i e H e r r I a d m i r e °

G r i t t i D o n C o n s l a n t u t o p o l e

i n

d i e W a l a c h e y a n k o m m e n u n d i n S i e b e n t a r g e n e r s c h I a g e n

I s d e n 2 8 S e p t e m b e r 1 5 3 4 . D i n a c e a s t 6 c u r i o a s 6 r e l a t t e s e a t I A u n e x e m p l a r I n

B l b l a c e d

c o l . S t u r d z a , N o . 2 1 9 0 .

l U K a t o n s , h i s t o r i a c r i t i c a r e g u m H u n g a r i a e X X , 2 , p 9 4 1 s i 1 2 8 9 r c -

p r o d u s I n H u r r n . , D o c . , I I , 1 , p 9 1

n , * W i l l , 1 1 , p 1 7 1 , d u p t i V e r a n t i u s ; I a n a l e l e S e t t i e s t i t

 

Page 237: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 237/293

p e c a r e 1 - a m v ä z u t m a i s u s c e i A n d p e n t r u d o m n u l s u p r o v i a n t

d e l a o r ä s e n i i d i n B i s t r i t a u s , c a s A s t A r u i a s c 5 I n c o n t r a f i n p i i -

e i i r e i a m b i l o r r e g i a i U n g a r i e i . D e s p r e a c e s t s o l a l l u i P e t r u ,

e e s e r i e e p i s c o p u l d e L u n d a m b a s a d o r u l l u i C a r o l a l V - l e a s u v e -

r a n u l u i s u : S e a f l § a i c i v i s t i e r n i c u l v o e v o d u l u i m o l d o v e n e s c ,

p r i n c i p e f A r 5 f n d o i a l i i f o a r t e p u t e r n i c . A c e s t v i s t i e r n i c a d e s e a

o r i m A v i z i , t e a z g I n t a i n ä ,

i s o l i c i t e a z i i d e a n u s e f r i c h e i i l p a c e a

o u l o a n V o e v o d . P r o m i t e c

l a o r i c a r e c e r e r e a m e a , d o m n u l

g u v a T e n ' c u 3 9 0 0 0 s a u 4 0 0 0 0 d e o s t a s i a 1 e i ,

i v a s u p i n e

l y t t x - A k A u r m p E R W A R I T

g

4

. 1 \

,

-

1

. t i _ e 4 3 3 1 . 7 4 4 4 : - Z _ ) '

N I - 6 b n

S e l m a n a l I I - l e a

T r a n s i l v a n i a , s u b a s c u l t a r e a r e g e l u i F e r d i n a n d ; ; i a r - d a c 5 M a i e s -

t a t e a V o a s t r 5 v a f n t r e p r i n d e c e v a p e u s c a t c o n t r a T u r c i l o r ,

d o m n u l s e v a p r e z i n t A l a s e r v i c i u l M a i e s t A t e i V o a s t r e c u 6 0 0 0 0

p â n I l a 8 0 0 0 0 d e o s t a s i f o a r t e b i n e p r e g g i t i . M ' a m d a t I n m a r e

a m i d e c u a c e s t v i s t i e r n i c , i n e - a m f n v o i t a a v e A t o t d e a u n a o

r e g u l a t A c o r e s p o n d e n t i l . I n a d e v A r e l e s t e u n b A r b a t f o a r t e b u n

m a i a l e s p r u d e n t , s i a t a t d e a g e r i n t r e b i p r e c u m n i c i n u s e a f 1 6

M a l s u s , p . 2 3 1

p D . I l e a o p o l , [ M o r i & R o m a n i l o r - V o l I V

1 6

I S T 0 1 1 E A M O L D D O S I

2 4 1

I

I l i

Page 238: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 238/293

2 4 2

1 8 T o R I A R o b a N n o R

a l t u l I n U n g a r i a . S e s i l e * t e a - * 1 s f ä r * i m a t c u r A n d m i s i u n e a

n i m i c a a l t a n u - I p r e o c u p r " 4

D e s t i t u i r e a l u i R a r e * d e S o H u n a n . - I n r ä s t i m p u l a c e s t o r

t r a t ä r i , r e g e l e F e r d i n a n d s e s i l i à a p u n e l a c a l e p e P e t r u c u . S i g i s -

m u n d i n p r i v i r e a P o c u t i e i . S e M e u s e c l u a r u n p r o i e c t d e t r a t a t

d i n p a r t e a P o l o m e i , c a r e e s t e r ä s p i n s d e R a r e * . I n t e u n m o m e n t

d e s u p r e m ä I n c o r d a r e i n t r e P o l o n i a * i M o l d o v a , R a r e * s c r i e

r e g e l u t : D a c A c h i a r v o i f i i n v i n s d e M a i e s t a t e a V o a s t r ä , v o i

f i r ä p u s d e u n m a r e r e g e s t ä p f i n u l a n t o r c e n t ' ; i a r d a c ä . M a l e s -

t a t e a V o a s t e ä v a f i d a t e ä r n a s , a t u n c i v a f i b A t u t d e m i c u l v o e -

v o d m o l d o v a n , * 1 m a i l a u r n i ä p o t c e r e a j u t o r u l s u l t a n u l u i " 1 1 5 .

S e p 5 * 1 a t u n c i d e l a a m e n i n t r i n l a f a p t e

i i n t r ' u n r ä n d s e I n t ä m p l a

o c i o c n i r e m a t g r e a I n M o l d o v a , l ä n g ä S i r e t , I n c a r e m o r v r e o

8 0 0 d e s o l d a t i i v r e o 4 0 d e n o b i l i p o l o n i 1 1 6 P o l o n i i s e r á l u e s c

s u l t a n u l u i c a r e , n e u i t ä n d I n c 6 u c i d e t e a l u i G r i t t i

i n e p l t i t i r e a

t r i b u t u l u i p e c a r e R a r e * s e l ä u d à c i l - 1 v a r e s c u m p A r à p r i n a r m e 1 1 7 ,

s p o r i à n e c o n t e n i t I n u r ä

i d u * m ä n i e c o n t r a l u i P e t r a , c â n d o

u l t i m ä f i n p r e j u r a r e t r e b u i s ä I m p i n g 6 v u l c a n u l l a i z b u c n i t e , * 1

s ä a r u n c e l a v a l u i a t o t p u s t i e t o a r e a s u p r a M o l d o v e i

i p r e a i n -

d r ä z n e t u l u i e i d o m n . A n u m e o s c r i s o a r e a d o m n u l u i M o l d o v e i c ä t r e

F e r d i n a n d f u s u r p r i n s ä d e Z a p o l i a , p o a t e c h i a r I n t i m p u l t r a -

n r i l o r c u v i s t i e r n i c u l M a t e i , i t r a n s m i s ä s u l t a n u l u i , d u p ä c t u n

n e a r a t ä u n d o c u m e n t p r e a i n t e r e s a n t , c e s e a f l ä I n b i b l i o t e c a

a m b r o s i a n ä d i n M i l a n , c a r e c o n t i n e r e l a t i a u n e i a m b a s a d e a l u i

S t e f a n V o e v o d f i u l l u i R a r e * , u r n a t o r i n t r o n u l f r a t e l u i s ' ä t i I l i e ,

c A t r e r e g e l e F e r d i n a n d d i n a n u l 1 5 5 2 , I n c a r e f a r e a l t e l e I i s p u n ä

c A : f n c 6 t a t u l s ä u , m i * c a t d e s i m p a t i i , d u p ä o b i c e i u l p r e d e c e -

s o r i l o r , p e n t r u M a i e s t a t e a s a r e g e a s c ä

i p e n t r u t o a t ä . G r e * t i n ä -

t a t e a , a f o s t t r i m i s c g t r e a c e s t r e g e u n a m b a s a d o r c u o s c r i s o a r e .

D a r s c r i s o a r e a f u s u r p r m s ä d e r e g e l e l o a n i c o m u n i c a t ä T u r c u -

l u i , c e e a c e i n f u r i e p e s u l t a n f n c ä * i m a i m u l t a s u p r a l u i P e t r u " 1 1 8 .

U t r e t o a t e a c e s t e m o t i v e , c a r e a r f i f o s t p r e a I n d e s t u l à -

t o a r e s p r e a p o r n i p e T u r c i a s u p r a M o l d o v e i , s e m a i a d a u g

p l ä n g e n l e u n o r b o i e r i , n e m u l t ä m i t i c u d o m m a l u i P e t r u c a r e ,

d u p à c a r a c t e r u l s ä t i a s p r u * i v i o l e n t , e r A d e s i n e p u r t a t a c o m i t e

n e d r e p t ä t i . V e r a n c i u s , s c r i i t o r b i n e i n f o r m a t

i c o n t i m p o r a n l u t

P e t r u R a r e * , n e s p u n e c 6 e r à n e d r e p t I n p u r t a r e a l u i , a n t c A t r e

n o b i l i c á t * i c a r e p o p o r , g r e u d e a p r o p i a t , m ä n d i u , n e i n d u p l e c a t

* i g a t a a p e d e p s i I n c h i p u l c e l m a t a s p r u c h i a r p e n t r u g r e * e l i l e

1 1 4 M o n . L l a n o . h i s t o r i a s d t p l o m c d a r t a , I , p . 3 6 7 r c p r o d u s s i t r a d u s d e A r h .

1 s t ,

j , 1 , p . 4 8 .

s i s M u l t e d o c . d i n 1 5 3 1 - 3 3 . H u r m . , D o c , I I , 1 , l a a n i i a r ä t a i . L o c u l c i t a t

J a p 1 9 7

n o H u r m . . D o c . , S u p t ,

I I , 1 , p . 1 0 3 .

1 1 1 P a u l G l o N i o i n A r h . i s t . , I I , p . 3 0 .

1 1 6 P u b l i c a n & p e n t r u u n t i e o a r A d u p t i o c o p i e c o m u n i c a t h d e V A . U r e c h e ,

I n A r h . ¡ s i . ,

I , 2 , p . 1 5 2 .

 

Page 239: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 239/293

1 8 T O S I A M O L D O V e l

2 4 3

c e l e m a i n e i n s e m n a t e . P e m u l t i b o i e n I i s c o a s e d i n b o i e n i l e

( f u n c t i i l e ) l o r , p e a l t i i f i u c i s e , n u o f e n s a t p e n t r u p u r t a r e a l o r ,

n i c i s p r e a ' i p e d e p s i p e n t r u v r e o c r i m a , c i a s à n u m a i s p r e

m u l t a r a i a p r i g a l u i n a t u r a . I n t r e a l t e l e e l u m s e p e u n f r a t e a l

s a u , p e n t r u c a m a i l i n i s t i t s a p o a t a d o m n i . B o i e r i i , v a z â n d a c e a -

s t ä d o m n i e a t A t d e c r u d a s i d e a r b i t r a r a , t n m i s e r a l a S o f i n n a n o

d e p u t a t i e c a r e I i f a g k l u i c a , d a c a v a v e i l ' i n M o l d o v a s p r e a ' i

s c a p ù d e a 4 e 1 t i r a n , f i v o r d a p e m A i n i t o a t e o r a s e l e , c a s t e l e l e

i n t a r i t u n l e . S o l u n a n p r i m i n d p r o p u n e n l e b o i e n l o r , t r i m i t e u n

o r d i n c a t r e l o g o f a t u l T e o d o r , c a s à 1 p r i n d a p e P e t r u

i s a ' l t r i -

m i t a l e g a t l a C o n s t a n t i n o p o l e . B o i e r i i r a s p u n d i n s a a n u a r

p u t e A 1 n d e p l i n i a s e m e n e a c e r e r e ,

i a t u n c i S o l i m a n s e h o t a r ä s t e

a p o r n i i n p e r s o a n a a s u p r a M o l d o v e i 1 1 9 .

S u l t a n u l s e r i e i n 1 5 3 8 c a t r e r e g e l e P o l o m e i N e s c r i e t i

d e s p r e n e l e g i u i n l e V a l a h u l u i a l c a n n a s a r p i r e n e r u g a t i a f a c e ,

v o i d e d i n c o l o i n o i d e d i n c o a c e o p e r A n d . N e - a m h o t a r a t a m e r g e

c o n t r a a c e l u i t A l h a r , a v A n d c u n o i r o a r m a t a p e c a r e p a m a n t u l

a l m a o p o a t e t i n e h . I n c e e a c e p r i v e s t e I n s a a r r n a t a v o a s t r a , n u

c r e d e m t o c m a i d e t r e b u i n t a c a e a s a t r e a c ä h o t a r e l e a c e s t e i

t a n , c i n u m a i s ä s t e e I n U k r a i n a

i a l t e p a r t i , p e n t r u c a a c e l h o t

s a n u s c a p e 1 2 0 .

S e v e d e c a T u r c u l n u a v e à i n c r e d e r e - i n P o l o n i , s i n u v r o i à

c a e i s à c u p r i n d a M o l d o v a ; d e a c e e a m a i i n t a i u v r o i à

s p a i -

m A n t e , s p u n a n d u - l e c a o s t i r e a l u i a r f i a s A d e m a r e d e n u a r

p u t e a - o c u p r i n d e p a m A n t u l , i a p o i I i i n d e m n h n u m a i s a s e M i n a

l a g r a n i t a , s p r e a p r i n d e p e h o t u l d e d o m n a l M o l d o v e i , § i . e a

n u a r c r e d e d e n e v o i e c a e i s a t r e a c a h o t a r u l I n a c e a s t i l t a r a . P e

a t u n c i a n u m e T u r c u î i i n s u s i s e r a i n t e o r i e , a s u p r a a m b e l o r

à r i r o m A n e , u n d r e p t d e p h n d e s t a p â n i r e . S u l t a n u l S o l i m a n s a l e

r e g e l u i P o l o m e i , c a v o e v o z i i M u n t e m e i

i a i M o l d o v e i p r e c i u n

a c e l a l T r a n s i l v a n i e i e r a u r o b i i

i t n b u t a n i s a i i O n l e l o r s u n t

1 1 9 A n t o n i u s V e r a n c i u s , M o n u m e n t a H u n g a r i c r e h i s t o r i c a , s c r i p t o r e s , I I ,

p 7 2 - 7 8 . C o m p a r i i M B r u t i U n g a r t e a r u m r e r u m t a n g , M o r t . h u r i g l u s t , s c r t p -

g o r e s X I V , p 2 7 P e t r u s e l u d e n d o s p a r t f a l l a d a a r b i t r a t u s I n p r a e s e n t i a c o l -

l a n d a t a c s e q u i s e , e t d e i n c e p s o b l i t e r a t i s o f f e n s i o n i b u s d e s e o m m a b e n e s p e r a r e

l u b c t . I n d e c o n v e r s o a n i m o , e t b o i e r o n i b u s q u o s p r i n c i p a l e s c o n j u r a t i o n i s t u i s s e

e t d e s e r t i o n ' s a u c t o r e s c o n s t a n t , i u s s o s c a u s a m d i c e r e , r a p i e n d o s d a m n a t o s a d

s u p p l i c i u m e t p l e c t e n d o r c a p i t e c u r a v i t . M a i v e 7 i s i o s c r i a s o a r e a l u i L o n g o l i u s

c A t r e l o a n l i e n c k e l p a r o c h u l d i n S c h w e i d n i t z d i n 1 5 3 1 , i n M o n . H u n g . h u t . , d i -

p l o m a l a r L a . X X V . p . 1 4 6

T u r c a r u m C a e s a r W a y w 3 d a e M o i d a v i e n s i p l e n a s

m i n a r u m l i t t e r a s s c r i p s i t n i s i i s p r o s i n c i a m o b l a t a m P o l o n i a e r e g i u n a c u m d a m n i s

d a t i s r e s t i t u e r e t , m a n d a s s e s e e i u s d e m b o i a r i s , u t e o i n t e r e m p t o c a p u t a d s e a d -

f e r r e n t . Q u o d n i f a c e r e n t s e i t a v a s t i t u r u m e s s e M o l d a v i a m o m n e r n , u t n e a v e s

q u i d e m s u p e r v o l a n t e s v e l l o c u m l i o s p i t i o c o m m o d o m v o l c i b i q u i c q u a m s i n t r e -

p e r t u r a e . H a s t a n t a s m i n a s c o n t e m n e r e d i c i t u r b a r b a r u s . Q u a m P o l o n i i m c o n t r a

e t u n p a r a n t e t c o l l e c t ' s e x o m n i r e g n o m i l i t i b u s a r m a t i s h o s t e m a g g r e d i e n t u r , .

S I L ' r e c r e L e t o p i s c i e ,

I , p . 1 6 1 a m i n t e s t e d e s p r e p a r a b o i e r i l o r , f A c u t i m p o t r i v a

l u i R u e s l a S o l i m a n .

1 1 . S c r i s o a r e a d i n t u l l e 1 5 3 8 I n H u r m , D o c , S u p t ,

I I , 1 , p . 1 0 8 .

Page 240: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 240/293

i n t r u p a t e i n S t a t u l m e u c a s i B o s n i a s i S e m e n d n a , c a e i n u a u

v o i e a t r i m i t e a m b a s a d o n i n P o l o n i a s i n i c a i r i a m r e a , p r e c u m

n i c i u n a m b a s a d o r n u t r e b u e s a m e a r g ä l a e l ; c i t o a t e a f a c e n l e

l o r s u n t d e t r a t a t p r i n m i j l o c r e a P o r t e i "

1 2 1

S e v e d e d e c i c a t

d e t i m p u r m s e i v i s e i n m i n t e a T u r c i l o r i d e e a c a e i e r a u

d e s a v a r s i t i a i t ä r i l o r r o m â n e . C u m s e f a c e d e n u l e - a u r e d u s I n

p a s a l a c u r i v o m v e d e a m a i t a r z i u . A i u r e a e i r e p e t a a c e l e a s i a r a -

t a n , d u p a a l u n g a r e a l u i P e t r u B a r e s , s p u n â n d c a T a r a M o l -

d o v e i e - a s u l t a n u l u i

i l o c u i t o r i i c e s t a u i n e a s u n t s u p u s i i l u i , c a

s i R e e l a i T u r c i e i s a u a i c e l o r l a l t e S t a t e a l e m e l e "

A c e a s t a i n t e r p r e t a r e t u r c e a s c a a d r e p t u l w d e s u z e r a i n -

t a t e s e p u s e s e c h i a r I n p r a c t i c a , s i d e m u l t t u n p , a s u p r a M u n t e -

n i e i V e n i s e a c u m a i r a n d u l M o l d o v e i d e a r e s u n t i u r r n a n l e e i .

S u l t a n u l S o l i m a n p l e a e a d e c i i n p e r s o a n a i n 1 5 3 8 , a s u p r a

M o l d o v e i , i m p r e j u r a r e c a r e a r a t a c e v a l o a r e d ä c l e a u î n s u t T u r c i i

s u p u n e r e i l u i F l a r e s ,

i

a d e v e r e s t e a p r e t w r e a e p i s c o p u l u i d e

L u n d , c a d o m n u l M o l d o v e i a r f i u n d o m n p u t e r n i c i t e m u t .

A r m a t a p e c a r e s u l t a n u l o d u c e à a s u p r a M o l d o v e i e r a m a r e , c a

a c e l e c e d e o b i c e i u I n t o v a r a s i a u e x p e d i t u l e p e r s o n a l e a l e i m p a -

r a t i l o r o t o m a n i . E a n u m a r a c e p u t i n

1 5 0 0 0 0 d e o a m e n i . I n

a c e l a s i t u l i p s u l t a n u l r a p e d e p e ' M a r i a s u p r a M o l d o v e i ,

i P e t r u

v a z a n d u - s e a t a t d e g r e u a m e n i n t a t , s e g r a b e s t e a s e i m p a c a c u

P o l o n i i , r e n u n t â n d l a s t a p a n i r e a P o c u t i e i , p r i c i n a v a j n i c e i n e -

i n t e l e g e n t r i t e P o l o n i a s i M o l d o v a . D a r t r a t a t u l n u a v u t i m p u l

d e a f i p u s I n l u c r a r e d e P e t r a B a r e s c a r e t r e b u i s a f u g a I n n a i n t e a

l u i S o l i m a n ,

i a c e s t t r a t a t e s t e p r i m i t

i i n t a r i t d e . 5 t e f a n L a -

c u s t a d o m n u l i r n p u s M o l d o v e i d e s u l t a n u l t u r c e s c

1 2 3 . M o l d o v e n i i

v a z a n d s i v o a e l e c u m p l i t e c e a m e n i n t a u s a l e i n g h i t a m o s i a , s e

s f a t u i r a , b o j e n

i

t a r a n i , c e a r f i d e f a c u t , c a s a p o a t a h a l a d u i

d e a t â t e a n e v o i c e s ' a u a t i t a t I n t a r a i r i s i p a a s u p r a l o r . A c e s t e

t o a t e d a c a a u i n t r a t l a u r e c h i l e l u i P e t r u V o d a s i m a i v a r t o s

1 - 1 f i r e a c h e l a r u l , i - a u s p u s c u m s i t a r a ( a d e c a r n i l 4 u l e W a r i e s t )

s e v o r o v e s c c a s a - 1 p a r a s e a s c a , m u l t i s c a r b a a u i n t r a t I n m i m a

l u i s i I n c a m v r e a i n t o a r c e o a s t e a m a i I n t a i u n u p u t e a c u n o a s t e ;

c a L e s i i v e n i s e r a c u t a m , p u t e r e a T u r c i l o r m a r e , m u l t i m e a

i u t i m e a T a t a n l o r n e o p r i t a ; a c e s t i d i n u n t r u s l a b i

i

p l i n i d e

v i c l e s u g . D e c a r e l u c r u i m p a r a t u l m a i v a r t o s a s o c o t i t s a - 1 s c o a t a

p e P e t r a , c a s a n u s e l i p i a s c a l a a l t e p a r t i

I n c l i n e O r a . V a z a n d

P e t r u . V o c l ä c à l ' a u f m p r e s u r a t v r a j m a s i i d i n t o a t e p a r t i l e ,

a i s a l t r a n p a r a s i t t o t i , l a s a t - a u s c a u n u l s i s ' a u d u s s p r e m u n t a ,

S o l i m a n a l I I - l e a c i i t r e r e g e l e S i g i s m u n d . A p i 1 5 3 1 n o r m . ,

D o c , S u p (

I I ,

I , P . 2 6 .

I l i A c e l a s , 1 5 3 8 I i n d e m , p . 1 1 2 .

2

T r a t a t I n t r e S i g i s m u n d s i

d o m n i z

M o l d o v e i , P e t r u ( H a r e s ) s i S t e f a n ,

( L i c u s t i l ) c a s i c 3 n d a r f i f o s t I n c h e i a t c u a m b i t d e o d a t i i , 1 5 3 9 k e b r . 2 0 . H u r m

D o c . , s u p , I I , 1 , p . 1 1 8 C o m p s c r i s o a r e a l u i S i g i s m u n d d i n 1 0 S e p t 1 5 3 8 , H u r m ,

D o c . , I I , 1 , p 1 8 6

2 4 4

i a T O R I A R O m i N I L o a

 

Page 241: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 241/293

I S T O R I A M O L D O V E I

2 4 5

u n d e c u n o s c a n d c ä n i c i a c o l o n u s e v a p u t e k m i s t u i , a u s o c o t i t

s ä t r e a c ä I n t a r a u n g u r e a s c ä . S i a s à a f l a n d c a l e d e s c h i s ä p r i n

t ä r g p r i n P e a t r a , a t r e c u t p e l ä n g A m ä n ä s t i r e a B i s t r i t e i 1 2 4 , § 1

l ä s a n d u - s e c a s ä p o a t ä c e v a s i o d i h n i I n m u n t e , d e a s u p r a m ä n ä s -

t i r e i , v a z u t ' a u u n d e c a u n r o i u d i n t o a t e p ä r t i l e i n c u n j u r a t à

m ä n ä s t i r e a , c a s ä ' l p o a t ä p r i n d e . D e c i c u n o s c a n d e l a c e s t e , a

i n c A l e c a t p r e c a l , s i s i n g u r a f u g i t s i l h ä l ä d u i a s c ä , i n 1 8 S c p -

t e m v r i e , i n t r ä n d I n m u n t e i n t e a d a n c . F ä r ä d r u m , M r % p o v a t à

a u d a t l a s t r i m t o n , c a a c e l e c e n u e r a u n i c i d e c a l n i c i d e p e d e s t r u ,

c e i ' a u c a u t a t a l ä s a r e c a l u l . S i a s a I n e s e z i l e i n v ä l u i n d u - s e

p r i n m u n t e , f l ä m ä n d s i t r u d i t , a n i m e r i t l a u n p a r ä u I n j o s s i

a d a t d e n i s t e p e s c a n , c a r e d a c A t a u l u a t s e a m a , c u d r a g o s t e

l ' a u p r i m i t .

P e t r u V o d a i n f r i c o s a n d u - s e d e e i ,

s ' a s p ä i m a n t a t l a i r e i

C u j u r ä m ä n t s ' a u j u r a t i n n a i n t e - i c u m i i v o i

f i c i i d r e p t a t e s i

n i m i c A s ä s e t e a m ä . P e t r u l e - a u d a t i o n 7 0 d e g a l b e n i b a n i d e

a u n , s i v ä z a n d s i g a l b e n i i , C u b u c u r i e i - a u l u a t , s i 1 - a u d u s l a

o t a c u l l o r d e I - a u o - s p ä t a t c u p a i n e s i C u p e s t e f r i p t , o s p ä t p e s c 5 . -

r e s c d e m a n c a u s i

e i . S i d a c A a i n s e r a t , l ' a u I m b r ä c a t c u h a i n e

p r o a s t e d e a l e l o r , s i i - a u d a t c o m ä n a c I n c a p , s i l - a u s c o s l a A r d e a l ,

s i f i i n d o a s t e u n g u r e a s c A d e s t r a j à l a m a r g i n e i - a u I n t r e b a t p e

( I L O c e o a m e n i s u n t . E i a u z i s . s u n t e m p e s c a n . S i a s a a t r e c u t

p r i n s t r a j a u n g u r e a s c A s i n i m e n i n u 1 - a c u n o s c u t . D e c i p e s c a r i i

1 - a d u s l a c a s a u n i n b o i e r u n g u r e s c c a r e l e a f o s t a v a n d p r i e t e s u g

m a r e c u P e t r u V o d t i , c i p r e b o i e r n u 1 - a a f l a t a c a s ä , n u m a i p r e

j u p ä n e a s a l u i , s i p r e t a i n ä s p u s e r à e i d e P e t r u V o d ä , c a r e ; i n t e -

l e g ä n d d e d a n s u l c u d r a g o s t e 1 - a p n m i t i n c a s ä e i , s i i - a f ä c u t

o s p ä t , U n v o i n i c o a r e c i n e c e f u s e s e a p r o d l a P e t r u V o d r i p r i l e -

j i n d u - s e i n t e a c e l s a t , f i i n d s c l i p a t s i e l d i n t r ' a c e l e r ä u t ä t i , a f l ä n d

d e P e t r u V o d ä , a v e n i t d e i - a s ä r u t a t p i c i o a r e l e . A t u n c i v r i z a n d

P e t r u V o n p e c r e d i n c i o a s a s l u g 4 l u i , m u l t s ' a b u c u r a t s i s ' a

m a n g a i a t , s i m u l t e c u v i n t e d e t a i n ä a v o r o v i t , s i i m b l a n z i n d u - i - s e

M i m a a a d o r m i t p u t i n t e l

N i c i z ä v a b 5 m u l t ä W a n d , p a n ä c e

1 U n h r i s o v a l l u i P e t r u A a r e . , d i n 1 5 4 6 , a d e v e r e s t i . t i e c e r e a a u p e l a

m A n A s t i r e a B i s t r i j a

U r i c a r u l , I V , p . 4 2 1 . I n e l d o m n u l s p u n e c A a m m i l u i t

p i a m I n t i í r l t m A n A s t i t e a B i s t r i t e i e n s a t u l M o j e p t i d i n t i n u t u l C o v u r l u i u l u i , H i n d

c A s i e n a m f o s t ' W h i t t c A n d s e p o r n i s e m i l r u a J u l D u m n e z e u a s u p r n m e a p i p r e

r a r a n o a s t r A a M o l d o v e i , p i i n n p A r a t u l T a r i g r a d u l u i S o l i m a n s u l t a n , s ' a p o r n i t

e a s A v i e c u t o a t i i p u t e r e a S R I n p A m A n t u l n o s t r u , p e n t r u p A c a t e l e n o a s t r e , l a r

m a l v A r t o s a l e m e t e A t u n c i a m v A z u t e A n u v o i u p u t e i i s A l i s t a u I m p o t r i v h ,

p i l A s A n d o s t i l e m e l e a m f u g i t p i a m a j u n s l a m i n A s t i r e a B i s t r i j e l , s i i n t r A n d t a

s f A n t a b i s e r i c A a m c i l z u t l a p i l m A n t I n n a i n t e a s f i n t e l o r i c o a n e , s i m u l t a m p l a n s ,

a s i s d e r e a p i e g u m e n u l p i t o t s o b o r u l p l A n g e s a I m p r e u n A e u m i n e c u f i e r b i n t i

l a c r A m i , p i a m d a t f l i g A e l n i n j i l l u i D u m n e z e u s i p r e a e u r a t e i J u l M a l e e , c i l d e m A v o l t s

I n t o a r e e l a s c a u n n l m e u c u t i m e s ] b i r u i t o r , a t u n e i d i n t c m e l i e v o i u I n n & s f A n t a

- m i n i i s t i r e . s i m ' a m d e s p A r / i t d e d A n s i i s i I l l ' a l a d n s p r i n l o c u r i p u s t l i p i a m

v e n i t l a C i c e n ( C o d r e s c u a c e t i t g r e s i t : l a s i ) , p i e n m i l a l u i D u m n e z e n t i i r u i n d

a m l u a t I a r l i p i s c a u n u l m e t ] . p i m i - a m a d u s a m i n t e d e f l i g A d n i n j a m e a . ( H r i s o v u l

e s t e r e p r o d u s d u p i l C o n d i c a n a t i n d s t B i s t r i ( e t )

Page 242: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 242/293

2 4 . 6

' S T O M A 1 1 0 1 . 1 . 4 . 1 4 1 L O R

o d i h n i s e P e t r u V o d à , a c e a j u p A n e a s A a g A t i t l e a g 6 n c u c a l s i

1 2 v o i n i c i i n t e a r m a t i , s i d a d s ' a d e s t e p t a t a s e z u t i n l e a O n

n u m a i c u a c e l a p r o d s i a m e r s p e l o c u i i M I % d e d r u m , c ä d i n

u r m A p r i n s e s e d e v e s t e o a s t e a c e e r h l a s t r a j a u n g u r e a s c 4 , c u m

P e t r u V o d 6 a t r e c u t p r i n t r e d a n s i i s i n u 1 - a u c u n o s c u t ,

i s ' a u

p o r n i t d u p à d ' a n s u l ,

i c e r c a u p o a t A a j u n g e . C I D u m n e z e u

c e l a c e - i o c h m u i t o r t u t u r o r c e l o r c e i s e r o a g 6 c u c r e d i n t 6 , 1 - a

a c o p e r i t p e P e t r u V o d 6 , i i - a d a t c a l e d e s c h i d , i m e r g a n d c u

n e v o i n t A a s o s r t l a C i e , e u ,

i S A i n b 6 t 6 i n r A s A r i t u l s o a r e l u i S e p -

t e m v r i e i n 2 1 ( 1 5 3 8 ) a i n t r a t P e t r a V o d i l i n c e t a t e a C i c e u l u i ,

a I n c h ' s p o r t i l e 1 5

P e t r a N r o d à a j u n s c l a 1 5 S e p t e m v i i e ( 2 6 s t i l g i e g o r m n )

1 5 3 8 i n o r a s u l V a s a r h e i c u u n n o b i l d i n C i c , p r i e t e n a l j u d e l m

a c e l u i o r a s , c a r e

î i d e s n i n u i p r e z e n t a v o e v o d u l u i . A m â n d o i

p r â n z i r à l a B e r n h a r d T h a m a s y , l A n d v i n d i n p i v n i t e l e j u d e l u i ,

i a r i n 1 6 ( 4 ) d e s d e d i m i n e a t 6 p l e d l a C i c e u u n d e a j u n s e , c u m

s p u n e U r e c h e ,

i n

2 1

S e p t e n w r i e , p o a t e m a i o p r i n d u - s e p e

u n d e v a 1 6 .

A i c i e l p u t t i m b i 4 1 0 p e s o s i a l i t i E l e n a s i p e c o p m l u i .

B i c , S t e f a n

i R n x a n d r a , p e c a r e h t r i m i s e s e d i n a i n t e i n c e t a t e a

s a d i n T r a n s i l v a n i a , i n p r e v e d e r e a e v e n e m e n t e l o r , i a s t f e l p u t h

e l a l i n A i n s i n u l f a m i h e i s a l e , d u r e r e a d u p 6 u n t r o n p i e r d u t .

I n v Z i l m g s a g u l f u g e i v o e v o d u l u i , u n c a s n i c a l l u i 1 1 p r h d à

d e m u l t e l u c r u r i d e p r e t . A c e s t a e r a u n R u t e a n L i e n c o P o p o v i c i

c a r e f u g i l a L e m b e r g u n d e R a r e s , d u p i l r e i n t o a r c e r e a l u i i n s c a u n ,

t r i m i t e p e u n i m p u t e r m e i t a l s A u s 6 - 1 u r m g r i a s d 1 2 7

P e n t r u c e o a r e M o l d o v a n ' a o p u s s i p e t u n p u l l t u R a r e §

e r o i c a i m p o t r i v i r e p e c a r e a m i n t a l r u t - o p e v r e m i l e l u i S t e f a n ?

S u l t a n u l S o l i m a n e r A u n c u c e r i t o r f i o r o s c a r e s f 5 r a r n a s e U n g a r i a ,

i n s h n u p u t e A a p A r e A m a i c u m p l i t i n o c h h l u m e i d e a t u n c i , d e d t

M o h a m e d a l I I - l e a c a r e r ä s t u r n a s e i m p A r A t i a B i z a n t i n g . A t a c u l

a s u p r a M o I d o v e i , d e s i g r e u

i p u r t a t d e t r e i p u t e r i d e o d a t à ,

T u r c i i , ' M a n i

i P o l o n n , n u e r a m a i s t r a s n i c d e c u m f u s e s e

l o v i t u r i l e a d u s e e l p e t i m p u l l u i S t e f a n c a r e s i e l t r e b u i s e s à l u p t e

d e o d a t à c o n t r a T u r c i l o r , T h t a r i l o r

i

M u n t e n i l o r . N u n u m a i

a t A t a , a m v g z u t c 6 , i n a l d o i l e a a t a c a l T u r c i l o r , a r m a t a m o l d o -

v e n e a s d c h i a r s e d e s o r g a n i z a s e

i c à r ä r n A s e s e p e l â n g V d o m n

n u m a i c u r t e n i i ;

i c u t o a t e a c e s t c a e i s e o p u n ,

i M o l d o v e n i i

i n f r a n t i i n t f l i , l a s f a r s i t r e s p i n g p e d u s m a n i . A c u m a v i d e m

t o t i c u r t e n i i i m i l i t n l e , p A r g s e s c p e P e t r u p e n t r u a s e t r i c h i n a

I t o A c e a s t i l f r u m o a s t i p o v e s t h e a f u g e i l u i P . l i u R a r e ; i n U r e c h e ,

e l o -

M s e j e , I , p . 1 b 2 .

i u d e l e V a r a h e l u l u t c . 1 3 1 s t r i l e n l , 2 7 S e p t 1 5 3 8 H u r m , D o c . , X V , p .

3 8 0 . C o m p . ; 1 a l t d o c . c a r e a r a t i l

P e t r i ' a f o s t a l u n g a t d i n M o l d o v a , S e p t .

1 5 3 8 , l i n d e n , I I , 1 , p a g . 1 8 1

I u r m .

I t ,

k t . t u l i n N J o r g e ,

c u L e m b e r g u l , p 3 5

 

Page 243: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 243/293

I B T O R I A M O L D O V E 1

2 4 7

T u r c i l o r , § i c a e l e s t e n e v o i t s a - § i s c a p e v i a t a l u i d e u r m a r i r i l e

p o p o r u l u i s ä u c h i a r , f u g i n d p r i n m u n t i § i p r i n c o d r i .

I n s e m n e a z a o a r e e a M o l d o v a p i e r d u s e i n c r e d e r e a i n p u t e n l e

s a l e d e i m p o t n v i r e ? A m f i p l e c a t i a o a d m i t e , d a c a n u a m i n t a l n i

d u p a P e t r u R a r e § , I n c a o f i g u r ä e r o i c a , l a g l a s u l e a r e i a e a s e

r a s c o a l a i a r a § i c a u n s i n g u r o m , s p r e a z m u l g e d e l a T u r c i v i c -

t o r i i p e s t e v i c t o n i :

l o a n V o d a c e C u m p l i t . M o l d o v a e r a t o t

a c e a l a r k c u m o d e s c r i e V e r a n c i u s : c u m u n t i i r a p o § i , c u

d u n l e n e i u n b l a t e , c u p o n o a r e l e n e s t r a b a t u t e , c u r e p e z i l e 5 i v o a e

§ i r i u r i c a v a d u n l e i n p l a t o a r e , a v a n d o c a l a r i m e n u m e r o a s a

a p r o a p e p a n a l a i n m i n u n a r e " . M o l d o v e n n e r a u t o t a c e l p o p o r

d e o r a s a p u t e r n i c a , g a t a a r a s p i n g e p e d u § m a n , t o c m a i p u n

g e z a r e a c e a m i n u n a t ä a l o c u r i l o r s a l e , i m b r a c a t i i n p o s t a v u l

l o r g a l b u i § i p a r o s , i n c r i l t a t i c u o p i n c i , c u f a t a p a r l i t a d e a r § i t e l e

s o a r e l u i , c u b a r b a i p a r u l i n d e s o r d i n e § i z b u r l i t i , i n a r m a t i c u

p a r i § i c o a s e , t i n a n d p i e p t d u § m a n u l u i c u o b ä r b a t i e § i o i u t i m e

n e m a i p o m e n i t a " 1 9 C e e a c e l i p s i a M o l d o v e i i n a c e s t m o m e n t

c r i t i c e r a , n u p u t e r e a d e a s e o p u n e , n i c i v a r t u t e a i n i m e i ; l i p s i a

o m u l c a r e s ä § t i e a f a c e O . ' r a s a r a s c a n t e i a d i n m a s s e l e p o p o r u l u i .

P e t r u R a r e § e r a f o a r t e v i t e a z , i n d r a z n e t , c l u a r s u m e t . C a r a c -

t e r u l s ä u i n s a e r à d e o e x t r e m a m o b i l i t a t e § i n i m i c n u - i l i p s i a

m a i m u l t d e c a t a p u c a t u r i l e c i n s t i t e . C u g e t u l s a i l s e s e / l i m b &

n e c o n t e n i t ; u n u l c a n d r § e d e a § i a l t u l a n d s e s c u l a i n p i c i o a r e .

T o t d e a u n a c u d o u e g a n d u r i

i p i e z i § i n t o a t e l u c r u r i l e ,

p l a n a

c h i a r c u p r i e t e n i i W . . D e a t a t e a o r i f r a n s e s e s f i n t e n i a c r e d i n t e i ,

I n c a n i m e n i , f i e d i n v e c i n i , f i e d i n t r e a l i a t i , n u m a i p u n e a u

n i c i u n t e m e i u p e j u r t i m m t e l e s a l e , § i a t u n c i s e f e n a u m a i t a r e

c a n d d f t n s u l m a i s t r a § n i c s e j u r a " 1 9 . D u p a ' c a t s e v e d e P e t r u

R a r e § d e p i i § i s e m a s u r a d e s t u l d e l a r g a d e p e r f i d i e p e c a r e o

a d m i t e h p o l i t i c a a c e l u i t h n p , § i d e p a § i n d - o i § i M e u s e r e u , c a c i

i n d e p a r t a s e d e e l i d u § m a n i i d a r § i p r i e t e n i i . S e v e d e a § i a i c i

d e s v o l t a r e a u n i l a t e r a l a a u n o r a d i n i n s u § i r i l e a c e l e c a r e , u m t e

i n t e u n s i n g u r m a n u n c h i u , f ä c u s e r a m a r i m e a l u i S t e f a n c e M a r e .

D e a c e e a t o t d e a u n a p o l i t i c a l u i s e a r a t a § c h i o p a t a n d . I n v e r -

§ u n a r e a l u i c o n t r a P o l o m l o r , a n d a c u r a s e s t r i c a s e c u T u r c i i ,

n u a v e h n i c i u n i n t e l e s , § i f ä r á i n d o i a l a c a u n a t a c d i n d o u a p a r t i

o p u s e , e r a m a i g r e u d e i n t i m p i n a t d e c a t d a c a e l a r f i v e n i t , c h i a r

i n d o i t , d i n a c e e a § i p a r t e , p r e c u m T u r c i i § i M u n t e n i i . A p o i l a

O b e r t i n e l s e u k a s e g e n e r a l n e d e s t o i n i c , p i e r z a n d p o a t , e c e a

m a i m a r e b a t a l i e a l u i , c o n t r a u n u i d u § m a n i n f e r i o r i n n u m a r ,

d i n p r i c i n a r e l e i d i s p o z i t i f a a r m a t e i l u i § i a n e i n g r i j i t o a r e i s a l e

i n g a m f a r i . M o l d o v e n i i a v e a u d e c i t o t d r e p t u l d e a n u p u n e

e l o d e p l i n a i n c r e d e r e , § i d e a c e e a I l p a r a s i r a

1 1 8 A n t o n V e r a n c l u s , I n

M o n u m e n t a H u n g a r m e l u s t o r t c a s e r t p t o r e e

P a g 7 5 .

I " A n t o n V e r a n c I n s , I b i d e m , I I , p 6 9

Page 244: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 244/293

2 4 8 u i T O I i I 4 u o k t A N 4 1 . 0 4

M u I t p o a t e u n o n i m a r e c l u a r c u o t a l l d e c 5 z u t à

i s t i i -

c a t ä . E l s c o a t e a r m a t e l e p e n t r u a z i c e a s t f e l d i n p 5 m f i n t ,

i i s t o -

n a R o m a n i l o r n e a r a t à s i o a s e m e n e a f i g u r à , i n c h i p u l l u i M i h a i

V i t e a z u l . G a u d o m u l i n s A l i p s e s t e , p o p o r u l c e l m a i m a r e i l m a n e

o m a s s à i n e r t 5 . l a r c a n d s e i n t a l n e s c a m a n d o u à : u n e l e m e n t

s A n 5 t o s s i o m i n t e g e n i a 1 5 , a t u n c i i z b a n d a t r e b u e s 5 i n c u n u n e

s i l i n t e l e s a l e . A s a a f o s t i n p A r t i l e r o m t i n e d e d o u e o r i i n d e c u r s u l

s e c o l i l o r , p e t u n p u l l u i M i r e e a c e l B 5 t r A n

i m a i m u l t i n c 5 p e

a c e l a l l u i S t e f a n c e M a r e

4 S T E F A N L A C U S T A , A L E X A N D R U C O R N E A S I A D O U A

D O M N I E A L U I P E T R U R A R E S , 1 5 3 8 1 5 1 6

S t e f a n a l V I - l e a I l e u s t i i , 1 5 3 8

1 5 4 0

S o l i m a n p e d e p s i

O r a M o l d o v e i p e n t r u n e c r e d i n t a d o m n u l u i e i , d a n d - o i n p r a d a

s r i l b a t e c e l o r s a l e t r u p e . B o i e n i v 5 z A n d p r A p r i d e n i a c e v e m s e

a s u p r a O r e l , s e i n t r u n i r ä l a s a t u l 1 1 6 d 5 u t i l a n g ä S u c e a v a , s f d t u -

i n d u - s e c e a r h d e f A c u t i n g r e l e l e i m p r e j u r A n i n c a r e s e a f l a u .

S e h o t k i r à a t r i m i t e u n s o l l a s u l t a n u l S o l i m a n c a r e , d u p 5 c e

a r s e s e I a s n , c u p n n s e s e S u c e a v a , s p r e a - I r u g a d e i e r t a r e . A l e s e r à

d e c i p e b o i e r u l T n f a n C i o l p a n c a r e s ä m e a r g ä l a s u l t a n u l

i s 5 - 1

c e a r ä n u m i r e a u n u i d o m n p e p l a c u l l u i . R u g g m i n t i l e l u i i m b l A n -

z i r 5 m i m a i m p A r a t u l u i t u r c e s c , c a r e t r i m i s e c A t r e b o i e n i n d à -

r A p t p e C i o l p a n , i m p r e u n à t u u n c e a u s p u r a t o r u n o r s c n s o n ,

p r i n c a r e c u t o t i i e r a u c h e m a t i i n n a i n t e a l u i , l a S u c e a v a . B o i e r i i

v e n i r ä s i s e a r u n c a r ä l a p i c i o a r e l e s u l t a n u l u i c a r e I i p r u n i

i e r t à c a p e n i s t e r o b i . S i l e - a u p u s d o m n p r e S t e f a n V o d ä f e c i o -

r u l l u i A l e x a n d r u V o d ä " 1 3 ° . A s t f e l s e c o b o r i r à

i M o l d o v e n i i i n

s t a r e a a c e a d e i n j o s i r e s u b T u r c i , c a s A l i s e i n l p u n ä u n d o m n

f ä r à a l e g e r e a t ä r e i , i n c o n t r a g l A s u i r e i h a t i s e r i f u l u i d i n 1 5 1 3 .

C a t d e i u t e a j u n s e s e M o l d o v a p e s o r a e i m a i m a r e , M u n t e n i a ,

I n v a i e a p l a n g e n l o r , a t r e c a r e a m b e l e f u s e s e r 5 a r u n c a t e , s p r e

a s e a f u n d a a c o l o p e n t r u m u l t i a n i , p e n t r u s e c o h , i n m o c i r l a

t u t u r o r m i z e r h l o r

.

A c e s t S t e f a n p o r e c h t d e p o p o r L e i c u s t a , p e n t r u m u l t e l e

l ä c u s t e c e p u s t i e r ä t a r a i n v r e m i l e l u i " , c e s i a s a r 5 m A s e s e p u s t i e

d e l a T u r c i , e s t e a r k a t d e U r e c h e c a f i u l l u i A l e x a n d r u V o d à .

B i e l s k i i n t ä r e s t e s p u s e l e c r o n i c a r u l u i , n u m i n d u - I $ 1 e f a n A l e x a n -

d r o v i c z . A l e x a n d r u n u p o a t e f i a l t u l d e c a t h u l c e l m a i v a r s t n i c

a l l u i S t e f a n c e l M a r e , c a r e , d u p 5 c u m a m v ä z u t , f u s e s e i n s u r a t

i n c 6 d i n t i m p u l v i e t e i t a t A l u i s k i , d e o a r e c e 1 - a m g A s i t a v a n d

' 3 , U r e c h e L e l o p i s e ( e , I , p

1 , 6 1

 

Page 245: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 245/293

I S T O R I

M O L D O V E T .

2 4 9

u n f i u B o g d a n c a r e m u r i s e i n 1 4 8 0 1 8 1

A l t f i u a l l u i A l e x a n d i u

p o m e n i t a c u m a p e n t r u p r i m a o a r ä , e s t e a c e s t S t e f a n

S t e f a n L i i c u s t i i c u m s e a § a z 5 , I n s c a u n , i n c h e i e u n t r a t a t

d e p r i e t e n i e c u P o l o n i i I n 1 0 F e v r u a n e 1 5 3 9 , i n c a r e § i e l , c a

p r e d e c e s o r i i s ä i , e s t e n u m i t d e P o l o n i , p n e t e n u l n o s t r i l c e l

s i n c e r i u b i t " ' 3 2 , o r A m 5 § 1 t 5 a s i t u a t i e t c a § t i g a t 5 I n 1 4 9 9 . T u r c n

i n t e r v i n l a P o l o n i p e n t r u a r e g u l A d a r a v e r i l e r A m a s e n e l i m p e z i t e

I n c

d e p e v r e m u n l e I n / R a r e § 1 3 3 .

I n t i m p c e S t e f a n a l V I - l e a d o m n i à , s p r i j i n i t p e p u t e r e a

T u r c i l o r c a r e - i d 5 d u s e r ä d o m n i a § i c a r e s t ä p a n i a u i n a d e v 5 r

t a r a , a v â n d c h i a r I n s f a t u l e i c a t i v a T u r c i 1 3 4 , P e t r a R a r e § f n c h i s

I n C i c e u , d u c e ä o v i a t 5

p l i n k d e p n m e j d i i ;

a c i

m a i i n t ä i f n s u p p a r a l a b t i l

a c e l e i c e n t i m o l d o v e n e s t i ,

r a n d u i t d e m a i i n n a m t e

a c o l o d e P e t r a V o d A , u n

b o i e r n u m i t S t a t i o n s i u n

e p i s c o p A t a n a s i e c a r e n u

t i m c u c e i m p r e j u r a r e s e

a f l ä 1 5 1 1 0 d o m n i n C i c e u ,

c o n c e p t ' i d e e a d e a - I d a p e

P e t r u V o d , v i u s a u m o r t ,

p e m â n i l e l u t S t e f a n L A -

c u s t 5 .

P e t r u I n s ä a f l ä n d

d e v i c l e n i a l o r , I i i n s a 1 5 .

s c o a t e a f a r à d i n C i c e n , i n -

c h i z ä n d p o r t i l e d u p ä e i . D e

a b i a s e m a n t u i s e d e t r A d 5 -

t o r i , a n d l o a n

Z a p o l i a

c a r e s e s t n c a s e c u P e t r a d e l a i n c e r a n l e a c e . s t u i a d e a s e d a i n

p a r t e a N e n i t i l o r , s e g r 5 1 3 1 a - 1 a s e d i à c r e z ä n d t i m p u l s o s i t p e n t r u

a - § i r k b u n a t r e c u t e l e o c k i , f k ä n d t o t o d a t à o I n s e m n a t à

l u i S o l i m a n , § i i n d a t o r i n d § i p e n o u l d o m n m o l d o v e n e s c S t e f a n

c a r e , m u l t 5 m i t d e c o r o a n a c e d o b ä n d i s e s i l i n i s t i t p r i n p r o t e g u i r e a

s u l t a n u l u i , e r A m a i b u n v e c i n p e n t r u T r a n s i l v a n i a , d e c k t u r b u r 5 -

t o r u l i n e s t a t o r n i c u l P e t r a V o d A " 1 " A s e d i u l t m n ù p a t r u l u n i

1 3 t e f a n a l V I - l e a I . I i c u s t A

" 1 4 M a l s u b , p 1 1 5 . l ' a u l G l o v i o , ( A r h . t s t ,

I I , p . . 4 7 ) C o m p N i c o l a e s c u ,

1 . c . , p . 1 8 5 h t N a n f i , p . 2 2 1

i A n t o n V e r a n c i u s ( /

c . , p . 8 5 ) , f a c d i n , S t e f a n L A -

c u s t A f r a t e l e l u i P e t r u , d e c i f i u l J u l S t e f a n c e l M a r e , c e e a c e n u p o n t e f i e x a c t ,

t n t r u c A t n u a m 1 n t A l n i t n i e l u n c o p i l a l l u i S t e f a n p u r t A n d n u m e l e t a t A l u i s i t u

C o d i c e l e O s s o l i n s k l , m a n u s c r i p t c i t a t d e E n g e l , G e s c h . d e r M o l d a u , p . 1 8 5 , I I f a c e

f i u l d e d u p A g a r d " a l t u t B o g d a r , a d e c i l

I l

c o n f u n d 5 c u 5 t e f I l m t l i d o m n u l

M o l d o N ( 1 . m o r t i n 1 5 2 7 .

1 " D o g h l e l , i p 6 1 7 .

1 3 . T h o e n t a r i u m , p 1 4 7

1 . 4 1 5 3 9 . H t u m . , D o c . , I I , 4 , p 1 9 0

P a u l G l o v t o , A r h e s , T i , p 3 8

§ i - i

. i ' - -

s l u j b A

d e

Page 246: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 246/293

2 5 0 4 8 T 0 R I A R O M A N I L O I L

z i l e , s i . P e t r u e r à h o t k a t s A s e i m p o t r i v e a s c à p a n A l a c e a d e p e

u r r n A p i c k u r à d e s a n g e ; d a r g a r n i z o a n a l u i , a m e n i n t a t 6 t o a t à c u

m o a r t e a d e Z a p o l i a , l a c a z d e l u a r e s i l n i c á a c e t i i t e i , i n c e p t a

m u r m u r à s i a c e r e d e l a P e t r u V o d s á i n c h i n a r e a . P e t r a v k A n -

d u - s e s i l i t , c a p i t u l 6 s i s e s u p u s e l u i Z a p o l i a , c a r e i n s 6 s e v e d e

e a ' d u i : I A o i n t r e v e d e r e c u d o m n u l m o l d o v a n , i n c a r e a c e s t a p u s e

I n l u c r a r e t o t t a l e n t u l s k i d e v o r b i r e , s e i n d u p l e c g l a o p u r t a r e

b l A n d A , b a c h i a r f a v o r i t o a r e f a t 6 c u P e t r u R a r e s . S i n g u r a c o n -

d i t i e e r à i n n a p o t a r e a C i c e u l t u I n s t ä p â m r e a u n g u r e a s c A , l u c r u

l a c a r e P e t r u s e p l e a b u c u r o s . T o t u s i Z a p o l i a i n v o i l u i P e t r u

a s t a m a i d e p a r t e i n a c e l c a s t e l , O n g s o a r t a l u i s e v a a l e g e .

B e i n t r u n a r e a

l u i P e t r u B a r e s .

I n t r e a c e s t e a L k u s t 6

s c r i s e s e s u l t a n u l u i , r u g A n d u - 1 s A o r d o n e l u i Z a p o l i a s 6 - i d e e p e

P e t r u p e m A n i l e l u i , c k i 0 1 1 6 a t u n c i M o l d o v a n u s ' a r p u t e A

l i n i s t i .

I n a c e l a s t i m p i n s ' A s i P e t r u F l a r e s , v à ' z â t i d c 6 a l t t r u f l o c

d e a r e d o b A n d i d o m n i a n u p o a t e f i d e c A t p r i n T u r c i , m a t a l e s

c 6 T u r c i i c e r u s e r à d e l a Z a p o l t a e x t r k l a r e a l u t P e t r u , a r k A n -

d u - s e f o a r t e s u p k a t i p e n t r u a a p o s t i r e a u n u i d o m m t o r a l u n g a t

d e e i 1 8 6 p u n e p e s o t i a l u i E l e n a , c a r e e r à f a t a u n u i p r i n c i p e s k b ,

s 6 s c r i e p e s k b e s t e o s c r i s o a r e l a i m p k g i e , i n c a r e a r k â n d

r e m u s c a r e p e n t r u f a p t e l e s v â r s i t e d e e l , c e r e ä d e l a s u l t a n u l

v o i a s á s e i n d r e p t e z e i n p e r s o a r a d e c e l e c e c o m i s e s e . D r e g à ' t o r i t

t u r c i c a r e s t i e a u c e i n s e m n a a c e a s t i l c e r e r e a l u i P e t r a , s i c a t

c A . s t i g e r à s 6 l e a d u c 6 v i z i t a l u i l a C o n s t a n L i n o p o l e , s t k u e s c

p e l a u g h ' s u l t a n u l c a s à i e r t e p e f o s t u l d o m n a l M o l d o v e i , s i s 6 - i

i n v o i a s c A r u g A m i n t e a f k u t 5 , S u l t a n u l c e r e a t u n c i c a P e t r u s à

f i e i n s k c i n a t c u o a m b a s a d à p e c a r e Z a p o l i a t r e b u i A s ä o t r i -

m i t A l a C o n s t a n t i n o p o l e . R a r e s p l e a c 6 d e c t s p r e c a p i t a l a i m p A -

A p e ' I n l u n a l u i I a n u a r t e 1 5 4 0 , t r e c a n d i n 2 6 a a c e l e i l u m p r i n

A l b a I u l t a , u n d e 1 1 v k t i V e r a n c i u c a r e s e r i e d e s p r e e l e i t r e r e g i n a

B o n a , c 6 e r a f o a r t e v e s e l , P c i r à v r e o e m o t i e s i p l i n d e o m a r e

s p e r a n t 6 , c 5 . - s i v a d o b A n d i s c a u n u l , n e a v A n d n i m i c d i n o m u l

l o v i t d e o s o w - 0 p r o t i v n i c ä . T o t u s t v e s e l i a l u i e r à m a i m u l t ,

p r e f k u t 6 , s i i n f u n d u l U n m e t s a l e s e l u p t à c u m a r e a t e a m ä a

n e c u n o s c u t u l u i c e - 1 a s t e p t à l a P o a r t a O t o m a n à . D e a c e e a a n d

v e n i v o r b a d e s p r e s o t t a s i c o p t i l i t i , f i g u r a b a r b a r u l u t , s p u n e

a c e l a s i V e r a n c i u , s e s c h u n b ä p e l o c , s i o c h i i l u i s e u m p l u r 6 d e

I a c r i m t T .

C u n o s c a n d e l m o d u l c u m t r e b u t a u T u r c u i m p k a t i s i a d u s t

l a r e p r i m i r e a l u i i n s c a u m i l M o l d o v e i , e l p l e c a s e i n c k c a t d e t o a t e

a v u t i l l e s a l e , d i n c a r e o b u n t i p a r t e p r o v e n i a d i n a c e l e l u a t e d e l a

' I s 1 5 1 0 , H u m , D o c , 1 I ,

I , p 2 1 1 G o n i p 2 1 8 .

I s / A n t o n i u s V e r a n c l u s c a t r e r e g i n a B o n a d i n 2 4 M t a l e 1 5 4 0 , M o n a n e n t a

. 1 1 u n g a r l a e h i c t o r t c a s c r t p l o r e s

I X , p 9 4 r e p r o d u s d e H u r m , D o c , I I , 4 , p 2 1 9

 

Page 247: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 247/293

G r i t t i c u p n l e j u l p r i n d e r e i l u i . A j u n g a n d l a C o n s t a n t m o p o l e ,

e l c a u t g i n t a i s a c a § t i g e f a v o a r e , a l a i L u f t i - b e i , f a v o r i t u l s u l t a -

n u l u i , c a r u i a f i f a c e c e l e m a i s c u m p e d a r u r i , i n t r e a l t e l e d o u g

m a r g a i i t a r e d e m a n m e a u n o r p e r e , p r o v e n i n d § i a c e l e a d i n

a v e n l e l u i G r i t t i , § i c a r e s l u j i r a c a c e r c e i f i i c e i s u l t a n u l u i , l a

c u n u n i a e i c u R u s t a n p a § a . P r i n p r o t e g u i r e a a c e l u i m a r e d r e -

g a t o r , R a r e § o b t i n e o a u d i e n t a l a s u l t a n u l . A i c i e l , t i n ù o c u v a n -

t a r e , I n c a r e d e s f a § u r a C u a t a t a a r t a c a u z e l e § i u r m g r i l e r a z b o a e -

l o r s a l e , l i p s a v i s t i e r i e i m o l d o v e n e § t i , c a t a s t r o f a l u i G r i t t i , v i c l e -

n i a f r a t i n e - s a u , l u i S t e f a n V o d 6 1 8 8 § i a b o i e r i l o r , v e c h i l e c o n d i t n

a l e h o t a r e l o r M o l d o v e i c u P o l o n i a , § i i n s f a q i t s e s c u z a c u a t a a

e l o c v e n t g , M e a t t u t u r o r l e p a r t ' a f i u n o m p e r s e c u t a t d e s o a r t g

f a l l d r e p t a t e . I n a d e v a r c a u n m a r e o s t a § c e e r a e l n u p u t e a s a

n u a p r i n d a i n i m i l e c e l e v i t e z e a l e T u r c i l o r , § i e l i § i a t r a s e s i m -

p a t i a l o r i n t e u n a § a . g r a d , ' M e a t p a § a l e l e , c h i a r d e n u a r f i f o s t

c m u p t i p r i n a u r , t o t i n c g a r f i a p g r a t I n t o a t e c h i p u n l e p e a c e s t

V i t e a z , i h i s t r u p n n a t a t e a f a p t e § i l u p t â n d u - s e e n i n s u § i g o a n a

f a t a l i t a t e r . T o t u § i s u l t a n u l , p r o b a b i l s p r e a - I p u t e a s t o a r c e

p e P e t r a § i m a i b i n e , n u s e r o s t i d e o c a m d a t a n i e l i n t e u n m o d ,

c i - 1 1 r e l e g a i n m a h a l a u a g e n o v e z g a C o n s t a n t i n o p o l e i , u n d e

P e t r a e r a i n c o n j u r a t d e m a i m u l t i U n g a r ' d e o s e b i t i , d e G r e c i § i

c o m e r c i a n l i I t a l i e n i , d e l a c a r e f a r a I n d o i a l a c a i m p r u m u t a s e

b a n d 1 3 9 , § i c h i a r o s a m a d e T u r c i 1 1 v i z i t a u , b a n d v i n i n c a s a

p r i n c i p e l u i , M e a t p r i n a m a b i l i t a t e a § i g e n e r o z i t a t e a s a , P e t r a

V o d a t i n e a c h i a r i n e x i l u n f e l d e c u r t e s u v e r a n a 1 4 0 .

I n t i m p c e R a r e § I § i d r e g e a a s t f e l t r e b i l e l a C o n s a t i n o p o l e ,

M u l d o v e n n n e m u l t u n u t i C u d o m m a l u i S t e f a n L a c u s t a , s e r g s c u -

l a s e r a i n c o n t r a l u i , s u b c o n d u c e r e a a d o i b o i e n , M i h u l h a t m a -

n u t § 1 T r o t u § a n l o g o f a t u l , a j u t a t i d e f a m i l n l e b o i e r e § t i a l e G r a n e § -

t i l o r § i A r b u r e § t i l o r 1 4 1 , c a r e n a v i i h r a c u p a r t e o a m e n i d e r a n d

I n f o i § o r u l d i n S u c e a v a , u n d e o d i h n i a S t e f a n V o d g , § i - I s t r a p u n -

s e r a f a r a a p a r a r e . P r i t i n a n e m u l t ä n u r e i b o i e n l o r c u d o m n i a l i n .

S t e f a n L a c u s t a a r e u n c a r a c t e r d e g r a v i t a t e d e o s e b i t p e n t r u

i s t o r i a * n o r r o m a n e . A n u m e T u r c u , c u p r i l e j u l n u m i r e i l u i

L g c u s t a , d e s h p i s e r a d i n M o l d o v a d i n t r e P r u t § i . N i s t r u , p e s t e

a c e a 1 . 5 1 ) 1 0 . i n 1 4 8 4 c u l u a r e a C h i l i e i § i a G e t a t e i A l b e , I n c a o

1 A m s p u s a G i o v i b d i n e r o a r e f a c e F e S t e f a n L l i c u s t i l f r a t e l e l u i P e t r u

1 3 9 I n t r e c e i c e i m p r u m u t a s e r l i h a u l l u i R a r e ; g 3 i s i m ; 1 o E v r e i c i i d i n C o n -

s t a n t i n o p o l e

L a s k i , c

F e r d i n a n d , 1 1 F ' e t r . 1 5 4 1 . H u r m , D o c , I I , 1 , p 2 i 5 :

m u l i e r l u d e a P e t r u m V o i v o d a i n i v i t e t i l l i q u i n d e c i m m i l i l a f l o r e n o r u m m u t u o

d e d i t

1 4 1 D u p l i s p u s e l e t u t U r e c h e , L e l o p i s e t e ,

I ,

p . 1 6 4 - 1 6 6 ; i P a u l G i o v i o ,

A r h . l e t , I I , p . 3 8 . P e t r u F l a r e ; c a r e p e t r e c u s e m a l m u l t t i m p l a C o n s t a n t i n o p o l e ,

; t i e l l i t u r c e ; t e . I n 1 3 4 0 P e t r u t r i m i t e u n s o l l a Z a p o l i a s i i - i s p u n f l e i a M A f o a r t e

b i n e p r i m i t d e s u l t a n . H u r m . , D o c . , I I , 4 , p . 2 2 3 .

1 f i n a l e , I n L e t o p t s e t e , I , p . 1 6 7 . D e l a a c e ; t i G l i n e g t i s e t r a g d e o s e h l

t e l e r a m u r i a l e f a m i l i e i m o l d o v e n e G a n e a § i a s t l i z i J u d i n u m e r o a s h .

1 5 T O R I A M O L D O V E I

2 5 1

Page 248: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 248/293

2 5 2

I B T O R I A R O M A N I L O R

b u c a t t i a s e z a t a c a t r e n o r d u l c e l e t d i n t a i , c o n s t r t u i n d - o i n s a n -

g i a c . N e i n d r A z n i n d a p r e f a c e i n t r e a g a M o l d o v a i n p a s a l â c , u m b l a -

s e r a c a i n U n g a t i a , u n d e a s e z a s e r a p a s a I n B u d a , l ä s a n d T r a n s i l -

v a n i a t r i b u t a i ä ,

i c o n s t r t a i s e r a

i a i c i u n p a s a l a c m a r g i n a s i n

T i g h i n e a ( B e n d e r c u n u m e l e t u r c e s c ) , i a r p a r c a l a b i a m o l d o v e -

n e a s c a c a r e f u s e s e s t r a m u t a t a i n 1 4 8 4 d i n C h i l i a s e a s e z a i n

S o r o c a

D e s p r e a c e s t f a p t p r e a i n s e m n a t a l d e s m a d u l a r e i M o l d o -

v e i , f a c d o v a d a m a i m u l t e i z v o a r e : i n t a m o s c r i s o a r e d i n 1 5 4 0

a u n o r b o i e r i m o l d o v e n i c a t r e r e g e l e P o l o n i e i i n c a r e s p u n c a

4 t e f a n L a c u s t a c e d a s e i m p a r a t u l u i p a . m â n t u l W e i s i v o i à s a - i

d e e t o a t a c o a s t a d e l a D u n a r e p a n a l a m u n t e p r e c u m i N i s t r u l

i n t r e g T a r a a t u n c i a c u n o s c u t c a v o e v o d u l e r a m a i c u p r i i n t ä

T u r c i l o r c l e a t n o u â , s i d e a c e e a l ' a m u c i s . S u l t a n u l i n t a r e s t e

s p u s e l e b o i e r i l o r , a n d s e j a l u e s t e r e g e l u i p o l o n , c a s u p u . s i i o t o -

m a n i a r f i p r a d a t t m u t u r i l e d i n v e c i n a t a t e a C e t a t e i A l b e s i a

T i g h i n e i

A p o i c r o n i c a m o l d o - p o l o n a v o r b e s t e d e l u a r e a s u b

s t A p a n i r e a T i g h i n e i d e c a t r e T u r c i s i a u n e i j u m a t a t i d e t a r a ,

a f i r m a r e r e p e t a t a d e M i r o n C o s t m , c a n d s p u n e c á S o l i m a n a

l u a t T i g h i n e a T o t a s à a r a t ä i a n a l i s t u l t u r c c â n d l a u d a p e S o h -

m a n c a a r f i i n t i n s h o t a r u l i m p a r a t i e i p a n a l a P r u t , c e c a c e c o n -

f i r m a ì V e r a n c m , G i o v i o , i a l t i i

P r i n i n t r a r e a c e l o r d o u a p o r t u r i m a r i a l e M o l d o v e i i n s t ä -

p a n i r e a t u r c e a s c a , c o m e r t u l e l f u r u m a t s i s e r i d i c a r a m a i t a r =

a l t e p u n c t e d e c o m e r t i n t a r i l e r o m â n e : B r a i l a s i G a l a t i .

A c e a s t a d e s m a d u l a r e a M o l d o v e i p u n e i n c e p u t u l d e o s e -

b n e x O r e l i n d o u a p a r t i , u n a r o m a n e a s e a i a l t a t u r c e a s c a , a s u -

p r a c a t o r a s e i n t i n s e t o t m a i m u l t s p r e n o r d n u m e l e r e g i u n e i

d u n a r e n e d e B a s a r a b i a s a u B u g e a g u l , i n t i n d e r e c e a v a u r m a r e

f a t a l a p e n t r u v n t o r . C h i a r i n t r a t a t u l d e K u c m c - K a i n a r g i , R u s h

d u p a c e r e n u n t A l a a n e x a r e a t a r i l o r r o m â n e , p r e t i n d a i e t i n e

B e n d e r u l , c u a t â t a m a i m u l t c á a c e a s t a c e t a t e n e a p a r t i n â n d

a c e s t o r p r o v i n c i i , c i B a s a r a b z e z , n u p o a t e f i c u p r i n s a i n r e s t i t u -

i r e a l o r 1 4

c u t o a t e c à u c i s e s e r a p e * t e f a n V o d a , n u v r o -

i a u c u I n d u n c h i p s a r e v i n a l a P e t r a R a r e s , p r e c u m i n d e o b s t e

p o p o r u l d e j o s d o r i a i n t o a r c e r e a l u i P e t r u V o d a , i a r b o i e r i i c a r e

1 1 u r i a u p e s t e m a s u r a , p r e f e r a u p e o r i c a r e a l t p r i n c i p e 1 4 8 B o i e r i i

n u - 1 u r a u p e a t a t a , p e c a t s e t e m e a u d e r a z b u n a r e a l t u , f i i n d c a

n u n u m a i I l p ä r A s i s e r a p e t i m p u l v e n i r e i l u i S o l i m a n , c i u m b l a -

s e r a c h i a r s a - 1 d e e p e m â n i l e l u i .

1 4 + P e n t r u d o e u m e n t a r e a a e e s t o r d e s m a d u l a i r t a l e i v I o l d o v e l , v e z i § I N I o r g a ,

C h a l e t

z C e l a / e a A l b a , p 1 9 1 s l u r m . C o m p a c e l a 0 , A c l e s t F r a g . , I I , p . 5 6 ( R e g e l e

P r u s i e i d a r e Z e p e l m , 2 2 D e e 1 7 7 1 )

i t + G i o v t o , I n A r k ,

, I I , p . 3 9

m u l t a t u d I r d s s t u d i a i n P e t r u m v e r t e -

r e n t t u : e t c o n t r a n o b I l l t a s e l v e h e m e n t e r i n t e n s a , q u e m e u r n q u e a l l u m p r a e t e

r e n d u m p u t a r e t . 1 .

 

Page 249: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 249/293

A l e x a n d r a a l I I I - l e a

C o r n e a , 1 5 4 0 - 1 5 4 1 .

R A s c u l a t i i

c h i a n i ä d e c i l a t r o n p e u n u l A l e x a n d r a C o r n e a . A c e s t a p i e t i n -

d e i t § i e l a f i d e n e a m d o m n e a s c , d u p ' ä c u m s p u n e P a u l G i o v i o ,

M I % s k a r a t e i n s 6 d i n a l c m s ä n g e s e t r A g e ä . V a f i l o s t a u f i u

n a t u r a l s a u u n p r e t i n s f l u n a t u r a l a l u n u i d o m n a n t e r i o r . i n o nc e c a z e s t e i n s e m n a t c á p a r a a i e i s e r e s p e c t à p r i n c i p i u l , c á d o m -

n i a n u s e c u . v i n e ä s ä . ' o a i l : 4 d e a t a c e i c e e r a u d i n v i t à d e d o m n

. P e t r u R a r e § , a f l ä n d l a C o n s t a n t i n o p o l e d e s p r e t u r b u r à -

r i l e d i n M o l d o v a , c e r e d e l a S o l i m a n s 6 i s e i n c r e d i n t e z e

d o r m i l a a c e l e i O n , b i n e i n t e l e s s p n i m i n d n o u a s a r u f a m i n t e

p r i n n o u e d a r u n , § i m a i b o g a t e c l e a t a c e l e d a t e p e n t r u r e i n t r a r e a

l i d I n g r a t i i l e s u l t a n u l u i . A l e x a n d r a V o d à t r u n i t ä n d § i e l s o l i

l a P o a r t g s p r e a

4 i n t A n t i n d o m n i e , P e t r a R a r e § s e s i l e § t e i n

t o a t e m o d u r i l e a ' i c o m b a t e , r u g ä n d m a i a l e s p e p a § a l e s 6 n u d e e

c r e z A m ä n t o r i g i n e i , c e l e i d o m n e § t i a i n § 6 1 6 t o r u l u i , o m c u t o t a l

d e r a n d , s i m p l u i n s t r u m e n t p r i n c a r e b o i e n i v r i a u s ä . - 1 d e s p o w e

p e e l d e d o m n i e 1 4 4 V A z a n d A l e x a n d r a § 1 c u b o i e r n c A n u i z b u -

t e s c l a P o a r t à , t r i m i t o s o b e l a C a r o l a l V - l e a § 1 l a r e g e l e F e r d i -

n a n d , f 6 g A d u i n d i n c h i n a r e a § i e e l - A n d v r e o 1 0 0 0 0 d e o s t a § i p e d e s -

t r i m e ; c á c i e i a v ä n d 4 0 0 0 0 d e c a v a l e i i e m o l d o v e n e a s c 6 , a t - p u t e à

s u s t i n e ä ' A v a l a u n e i

r m a t e t u r c e § t i , o r i a t d e m a r i . S p i o n i i

l u i P e t r u V o d A , a f l ä n d d e a c e a s t à a m b a s a d à a l u i C o r n e a , o

r a p o r t a r à d o m n u l u i l o r , c a r e s e g r A b i a o p u n e i n

c a n o § t i n t a

P o r t e i . S o l i m a n , v g z ä n d i n A l e x a n d r a u n t r à d r i f t o i a l i n t e r e s e l o r

t u r c e § t i , s e g r A b i a I n c u v u n t ä c e r e r e a l u i P e t r a , § 1 a - 1 n u m i d o m n

I n M o l d o v a 1 . 4 6 F e r d i n a n d p e d e a l t à p a r t e r à s p i n s e § i e l p r o -

p u n e n l e l u i C o r n e a .

A s t f e l r à m r i s e s e A l e x a n d r a C o r n e a § i b o i e r u s A l u p t e s i n -

g u r t c o n t r a l u i R a r e § c a r e v e n i à a t r e M o l d o v a , i n t o v à r à § i t d e

o p u t e r n i c A o § t i r e t u r c e a s c A B o i e n i i n d a t à c e a f l a r à d e s p r e

i n t o a r c e r e a l u i P e t r u , p ä r à s i r à i n m a r e p a r t e p e A l e x a n d r a ,

l ä n g A c a r e r A m a s e r à n u m a i a c e i c e - 1 a d u s e s e r à d i n P o l o n i a , h a t -

m a n u l M i h a i , l o g o f A t u l T r o t u § a n u , _ § i b o i e n i f A r à b m e n i P A t r a § c u ,

C r a s n e § § i C o z m a . P e t r a o r a n d u l a r m a t a l u i s p r e l u p t à , § i p l e c 6

I n c o n t r a l u i A l e x a n d r a . D e i n d a t ä c e e l s e a p r o p i é , t o t i p a r t i -

z a n i i l u i A l e x a n d r a I l p A r ä s i s e r à , a f a r à d e P A t r a § c u c a r e m a n

I m p r e u n ä c u s t i i p f i n u l s k i A l e x a n d r a s u b s e c u r e a c ä l à u l u i l u i

R a r e . § . N u m a i u n u l s ' a & i t d i n t r e b o i e r h m o l d o v e n i c a r e s à s e

h o t A r a s c à a i m p A r t à § i c u d o m n u l s g u § 1 . s o a r t a n e f e n c i t à ,

i n u - 1

p A r A s i c a c e i l a l t i , s p r e a s e i n c h i n ä s o a r e l u i c e r A g r i ä . A t A t a s e

c o r u p s e s e i n c à d e p e a t u n c i s i m t i m a n t u l o n o a r e i l a b o i e r i i m o l -

d o v e n i P e t r u s e p r e f a c e a s e i m p ä ' c A c u b o i e r u , § i j a i % c h i a r

i n n a m t e a m i t r o p o l i t u l u i c A v a i e r t à p e a c e i c a r e i i g r e § i s e r à , § i

a p o i i e a I n s t d p i M i r e s c a u n u l M o l d o v e i p e n t r u a d o u a o a r à , i n

1 4 4 p a i d G l o v i o , I n A l i t , i s t . , p 3 9 - 4 0

1 I d e m , p 4 0 N C o s t i n , n o t a l a U r e c h e , L e l o p t s e l e b I , p 1 6 8 , n o t a 1

I B T O R I A M O L D O V E I

  5 3

Page 250: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 250/293

2 6 4

I B T O R I A R O M I I I I L O R

F e v r u a r i e 1 5 4 1 " 6 . C u t o t a c e s t j u r ä m a n t , P e t r a î i r a z b u n a p e

c a t i v a d i n b o i e r i i c e i m a i t u r b u r a t o r i , a n u m e p e h a t m a n u l M i h u ,

l o g o f a t u l T r o t u s a n

i p e b o i e n i C r a s n e

i C o z m a ,

d e t r a d a r e . U r e c h e c h i a r d a a i n t e l e g e c a e i a r f i f o s t o s a n d i t i

p e n t r u p u r t a r e a c e o a v u s e r a i n t i m p c e P e t r u e r a a m e n i n t a t

d e S o l i m a n . l a t a c a t p l a t i à j u r i l m â n t u l u n u i d o m n I n a c e s t e

t i m p u n d e n e a g r á r e a c r e d i n t a . D e a c e e a s i b i n e 1 1 j u d e c a p e

P e t r u a m b a s a d o r u l f r a n c e z d i n V e n e t i a , s p u n â n d c a d â n s u l

v a J u r a o r i c e , n u m a i e a s a f i e p r i m i t ,

i a p o i s e v a d e s l e g a e l

i n s u s i " 1 4 7

P e t r u R a r e § a d o t i a

t i a r a , 1 5 4 1 - 1 5 4 6 .

R e i n t o a r c e r e a

l u i R a r e § I n M o l d o v a f a c â n d u - s e p n n T u r c i , i n s e m r a I n c a u n p a s

I n n a i n t e I n c a d e r e a t a r e i s u b e i . D e a c e e a i v e d e m c á c o n d i t n l e

s u b c a r e P e t r u p r i m e s t e d o m m a s u n t m a i g r e l e d e c a t a c e l e c u

c a r e M o l d o v a s e I n c h i n a s e I m p ä r a t i e i O t o r n a n e . I s e i m p u n e s ä

p l a t i a s c a p e a n P o r t e i c a t e 1 2 0 0 0 d e g a l b e n i I n l o c d e 3 0 0 0 , s i

a n u m e n u m a i m u l t c u t r t l u l d e p e s c h e q ( d a r ) c i e u a c e l d e h a r a -

c a l ( t r i b u t ) . P e t r u R a i e s s e m a i o b l i g ä a t i n e à I n O r a 5 0 0 d e

W a d t u r c i , I n c h i p d e p a z a p e n t r u p e r s o a n a l u i ; I n r e a h t a t e I n s a

e a o s u p r a v e g h e r e a p u r t a r e i s a l e , s i s a d e e p e f i u l s ä u o s t a t e c l a

C o n s t a n t i n o p o l e 1 4 4 ,

N u e s t e i n d o i a l a c à , s i f a t % s t a r u i n t e l e l u i P e t r u l a C o n s t a n -

t i n o p o l e , T u r c h e a r f i a j u n s a s e a m e s t e c à I n M o l d o v a I n a c e e a s i

m a s u r a i n c a r e e i s e d e p r i n s e s e r a a c u m d e m u l t a i n t e r v e n i i n

M u n t e n i a . T u r c i i v a z u s e r a c a , d i n r e g u l a r e a c o m p e t i r i l o r l a

L r o n i n M u n t e n i a , i z v o n s e p e n t r u e i o p u t e r n i c a l i a n a d e c a s t i g

S e f o l o s i r a d e c i d e c e I n t a i p n l e j s p r e a s u p u n e l a a c e l a s i r e g i m

s i p e M o l d o v a . D e a c e e a

i p r i m a l % e i c u b r a t e l e d e s c l u s e p e v e l a

p e c a r e m a i i n a i n t e 1 1 n u m i s e r a p e r f i d u l

i a f u n s i t u l P e t r u

V o e v o d " . D e a c e e a u i t a r a e i i r a s v r a t i r e a l u i ,

i t o a t e g r e s e l e l e

c o m i s e I m p o t r i v a s u l t a n u l u i , 1 1 r e p r i m i r á I n g r a t i e

d a d u r a

i a r ä i t r o n u l , d i n c a r e e i I r i s h 1 1 a l u n g a s e r a , p e n t r u e a ' d o r i a u

c a s i M o l d o v a s ä I n c a p a I n p o z i t i a r o b i t a , I n c a r e z a c e a M u n t e n i a

s u b a - t o t - p u t e r n i c i a l o r .

D a c a î n s ä T u r c i i s e f o l o s i r a d e p n l e j , n u e s t e m a i p u t i n

a d e v a r a t c a d o m n u l M o l d o v e i I ' d e n , m e r g a n d s i n g u r l a e i , c u

p u n g i l e . l n m a n i ,

i h r a n i n d c u a v e n l e s a l e l a c o m i a

i c o r u p t i a

l a s E p i s c o p u l d e M o n t p e l l i e r c a t r e F r a n c i s c I , V e n e t i a 1 5 s i 2 C , 1 4 o / r u a r i e ,

7 , 2 1 s i 3 1 M a r t i c s i 3 ; A p r i l i e 1 5 9 1 , I n H a r m , D o c , S u p l , 1 , p 3 P q n u r m a r e

d a t a d o c u m e n t u l u i l u i 5 t e f a n L a c u s t l i r e p r o d u s i n A r h u a s t o m a , 1 , 1 , p . 1 2 5 c a

d i n 5 I u n i e 1 5 4 1 e s t e a r e s i t a . T r e t u i e s l i

f i e 1 5 4 0 .

U r e c h e , I n L e t o p i s e t e , 1 , p 1 6 9 E p i s e o p u l d e M o n t p e l l i e r , c a t r e F r a -

c i s c 1 , . 3 1 A o r t i c 1 5 9 1

I - 1 u m , D o c . , S u p : ,

I . , p . 3 , r e p r o d u s

I

I n A r h

i s t . ,

1 , 1 , p a g 1 5 8 .

E p t s c o p u l d e M o n t p e l l i e r c a l r e F r a n c i s c 1 , 1 5 F e b r u a r i e 1 5 4 1 ,

i c .

r e p r o d i b I n i r h . ¡ s i . ,

7 , 1 ,

I ,

1 5 7 . - 1 5 8

 

Page 251: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 251/293

t u r c e a s c a . O n c u m a r f i l u c r u n l e , n e p a r e i n v i d e r a t c á , d a c á

T u r c i i s ' a u a m e s t e c a t i n d o m n u l e n o a s t r e , d a e g a u a j u n s m a l

t â i z i u a l e d a c e l u i c e ( ) f e r i a m a i m u l t , v i n a a c e s t u i a m e s t e c

p l e r z á t o r i n v i a t a p o p o r u l u i r o m a n , c a d e i n p a r t e a e i c e a m a i

m a r e a s t i p r a i n s u i a c e s t u i a , c á c i e l e r a p r o v o c a t o r u l , i a r T u r c u

n u m a i a c e ' c e p r i m i a u b u c u r o s a s e m e n e a r o l . C e c a c e a c u m M e u s e

P e t r u H a r e s , I l i n d e p l i n i s e r á C u . m u l t i a m i n u n n á d o m n i i m u n -

t e n i , f r i e d i n a i n t e d e d o m n i a a c e l e i s l u g i t u r c e s t i c e s e n u m e s t e

R a d a c e l F r u m o s .

N e s i g u r a n t a u r m a r e i l a t r o n p r o d u s á p r i n n e n o r o c i t u l

s i s t e m e l e c t i v - e r e d i t a r , p r o v o c a d e s b i n a r e a f a r e d e o s e b i l i i c a n -

A c e s t i a n e p u t â n d u - s e i n v i n g e u n u l p e a l t u l n u m a i c u

a j u t o r u l p a r t i d e l o r d i n t a r á , a l e r g a u l a s t r A i n i

U n g u r i , P o l o n i

T u r c i . P e c a n d I r m a ' c e i d i n t a i , m a i s l a b i , d o b a n d i a u p r i n a c e s t e

i n t r i g i

i l u p t e u c i g á t o a r e , n u m a i n i s t e d r e p t u n n o m i n a l e , T u r c h ,

m a r i

i p u t e r n i c i , r e d u c e a u t o t m a i m u l t i n r o b i e c o r p u r i l e s f a -

s l a t e a l e t á r i l o r r o m â n e .

O d a t á c u r e i n t o a r c e r e a l u i P e t r u i n s c a u n , o s c h u n b a r e

i n s e m n t A s e M a i i n p á r t i l e d e p e s t e m u n t i . Z a p o l i a m u r i s e i n

2 2 I u l i a 1 5 4 0 , ' b a n d c a m o s t e m t o r u n c o p i l c e d e a b i a v á z u s e

l u m i n a z i l e i . F e r d i n a n d i n t r o d u c e i n d a t á o a r m a t á i n U n g a r i a ,

p e d u d r e g i n a v a d u v á I s a b e l a , i m p r e u n A c u e p i s c o p u l O r a d i e i

m a r i , G h e o r g l i e U t j e s c e v i e i s a u M a r t i n u z u , t r i m i t , l a S o l u n a n

d u p g a j u t o r . A c e s t a , d u p a ' c e r á s p i n g e o s o l i e a l u i F e r d i n a n d ,

t a r e c a u t h s 6 m á n t i n á p a c e a , p l e a c á c u o a r n i a t á i n c o n t r a G e r -

m a n i l o r . S u l t a n u l p u n e m a n a p e O f e n ,

i a s a z 6 a c i o g a r n i z o a n á

t u r c e a s c á , p r e f á c â n d i n m o s c h e e b i s e n c a c a t e d r a l á . A s t f e l s e

p r e f á c i i p a r t e a U n g a r i e i p a n a l a m u n t u T r a n s i l v a n i e i i n p a s a l a c ,

i m p á r t i t i n 1 2 s a n g i a c u r i , i n u m a i a c e a s t á d e p e u r m á t a r á

r á m a s e i n s t a r e a e i d e r n a i i n n a i n t e , c a p r o v i n c i e t r i b u t a r á a

I m p e r i u l m O t o m a n , s u b d o m m a c o p i l u h u S i g i s m u n d , e p i t r o -

p i s i t d e m u m a l u i I s a b e l a , d e e p i s c o p u l M a r t i n u z z i s i d e n o b i l u l

P e t r o v i c i 9 .

P r e f a c e r e a U n g a r i e i p r o p n u z i s e i n p a s a l a c p r o d u s e i nG e r m a n i a o s p a n n á n e a u z i t g . P r o p á s i r e a p u t e r e i t u r c e s t i ' A r e a

n e i n l á t u r a b i l a , i G e r m a m i p r e v e d e a u c u i n g r o z i r e t i m p u l a n d

I n i n s u s i t a r a l o r v a s t r á l t i c i s e m i - l u n a p e t u r n u r i l e

D i e t a i m p e r i a l á t i n u t á i n 1 5 4 2 I n S p i r a , l e a d e a s t á d a t á o h o t á -

r a r e n e a s t e p t a t á , i n s t a r e d e d e s t r a I á l a r e s i d e n e u m r e i n c a r e

p u t r e z i a p e a t u n c i i m p e r i u l , m a n c a t . d e r i v a h t ä t i l e p r i n c i p i l o r ,

s p o r i t e p r i n a c e l e r e l i g i o a s e . S e v b t e a z á a n u m e u n a j u t o r i n d o i t

I n c o n t r a T u r c i l o r : 4 0 0 0 0 d e p e d e s t n s i 8 0 0 0 d e c á l á r i . P e n t r u

a p t i s t r à u n i r e a t r e b u i t o a r e o p e r a t u l o r r l z b o i n i c e , d i e t a o r d o n g

e a p r e o t u c a t o l i c i i p r e d i c a t o r h p r o t e s t a n t i s 6 s e a b t i n á d e l a

o n c e p r o p a g a n d à s a u h u h r e r e l i g i o a s á , s i s e i n v e s t e s t e p e m a r -

I 4 , Z i n k e i s e n , H , p 8 - 3 5 , g l u r m

1 8 T 0 B .

M O L D O V E L

2 6 6

Page 252: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 252/293

2 5 t i

1 8 T O R I A R O M A N I I , O R

c h i z u l d e B r a n d e n b u r g , l o a c l u m , c u c o m a n d a s u p r e n i k a W i r e '

K u l a t e c o n t r a n e c r e d i n c i o § i l o r 1 5 0 .

I g a r c h i z u l d e B r a n d e n b u r g s e W i n c h i n d a t k , p e n t r u a d a

i n t r e p r i n d e r e i s a l e t o t i s o r t i i i z b a n z e i , a a t r a g e i n l e g A t u r k c o n -

t r a p ' ä g a n i l o r p e d o m n u l M o l d o v e i , P e t r u R a r e § , c a r e a v e à o

r e p u t a t i e f k u t à d e p r i n c i p e p u t e r n i c 1 5 1 , p e l a r g A c u n o § t i n t a c e

e l t r e b u i a s k o a i b a d e s p r e a f a c e r i l e t u r c e § t i . R a r e § i m b i e t d e

c o m a n d a n t u l s u p r e m g e r m a n l a o a l i a n t ä c o n t r a T u r c i l o r , d e

§ i s u p u s a l l o r i r e s t i t u i t d e e i i n s c a u n u l M o l d o v e i , n u p u t e à

r e f u z a a c e a s t k l e g k t u r à d i n m a i m u l t e c a u z e : M a i i n t k i u e l § t i e h

b i n e c A p r o t e g u i r e a T u r c i l o r n u e r a c l e a t o r o b i e ; a p o i d a c k G e r -

m a n i i a r f i i z b u t r t i n c o n t r a T u r c i l o r , i n c e p o z i t i e c r i t i c k l ' a r f i

p u s r e f u z u l s ä u d e a l u a p a r t e l a a h a n t a c e e i I i p r o p u n e a u ? I n

s f A m t s e m a i g A n d a e l c k f a t k c u T u r c n , c e i m a i i n d e p ä r t a t i

§ i m a i p u t i n i i s c o d i t o r i i n t r e b i l e p o l i t i c e , v a i z b u t i a a s c u n d e

m a n o p e r i l e s a l e , M e a t v a p u t e a a c o p e n i p o z i t i a l u i f a t k c u a m b n

d u § m a n i , p ä n k l a m o m e n t u l c e a r b o n d s o a r t a r k z b o i u l u i i n t e o

p a r t e s a u i n a l t a .

D e a c e e a R a i e § c a r e h i c e p u s e a s e p l e c à d i t r e N e m t i , i n d a t à

c e f u s e s e r e i n t r o d u s i n s c a u n u l M o l d o v e i 1 5 i n c h e i e i n 1 M a r t i e

1 5 4 2 u n t r a t a t c u e l e c t o r u l d e B r a n d e n b u r g , i n c a r e e l m o t i -

v e a z A , p e f a p t e n u p r e a e x a c t e , t r e c e r e a l u i i n p a r t e a C r e § t i n i l o r .

E l s p u n e , c ä t i r a n u l t u r c e s c i m p k r a t u l S o l i m a n a n ä v k l i t c a u n

d u § m a n i n a n i i t r e c u t i i n t k r i l e n o a s t r e c u p u t e r e § i c u o a s t e

m a r e , § i p r e n o i l e g a n d u - n e n e l u k c a s i n e l a C o n s t a n t i n o p o l e ( ? )

n e p u s e l a i n c h i s o a r e i n e d e s p o i è

i n e l i p s i d e b u n u r i l e , c a s -

t r e l e § i p o s e s u l e n o a s t r e ,

i a c e e a c e § i m a i m u l t n e d o a r e p e n o '

§ i p e p o p o r u l n o s t r u , n e s u p u s e s e c t e i s a l e m o h a m e t a n e ( 1 1 )

A c e a s t ä e x p u n e r e n e e x a c t ä a u n o r i m p r e j u r k i a s t f e l p e t r e c u t e

c A u t a s á j u s t i f i c e , p o a t e p a n k § i i r i o c h i i l u i P e t r u , t r A d a r e a p e

c a r e e l o p u n e h i n l u c r a r e f a t k c u s u l t a n u l c a r e - I r e s t r t u i s e i n

s c a u n . P e t r a s e o b l i g a c k t r e m a r c h i z u l c a i n t o t c u r s u l r k z b o l u l u i ,

s à O A i n a m u n i t e l o c u r i i s c o d i t o r i c a r e s k p a n d e a s c k p l a n u r i l e

s ä r a p o i t e z e p u t e r i l e T u r c i l o r , § i d a c k i m p ä r a t u l T u r c i l o r

a r v e n i s i n g u r i n p e r s o a n ä ,

i n o t c a s u p u § i i n o § t r i § i C u a l t i c a t i v a

p e c a r e I i v o m p u t e a t r a g e i n p a r t e a n o a s t r à s e v a i n t ä m p l a s k

f i m c a T u r c h , i t i m p u l n i s e v a p k r e h a f i o p o r t u n , a t u n c i n o i

i m p r e u n k c a s u p u § i i n o § t r i , p r e c u m § i c u c e i l a l t i c e v o r f i c u n o i ,

v o m i n t o a r c e t o a t e p u t e r i l e § i o a s t e a n o a s t r ä , § i v o m t r e c e i n

p a r t e a o a s t e i c r e § t i n e , § i - i v o m d a a j u t o r , i d e v a f i n u m a i p r i n

p u t i n t ä , p r e i n s u y i i m p a r a t u l T u r e t l o r f n p e r s o a n d , v i u s o u m o r t ,

l o g o Z i n k e i s e n , U , p 8 4 8

l i t H a r m , D o c . , I I , 4 , p 1 2 9 . M o l d a v u m

i n g e n h

m a n u

i n T r a n s i l -

v a n l a m I r r u e r e v e l l i t ; 1 5 4 2 , t b z d e r n , p . 3 2 5 : t a m q u e v a i l d u m h o s t e m p r o p u l -

S A n d u m .

l i * D o u r ' r a p o a r t e a l e I n i L a s k i e F e r d i n a n d 1 5 4 1

l i n d e n + , I I , I , p . 2 1 8 .

 

Page 253: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 253/293

l i v o m d a p e m a d e p r e a l u m m a t e i d o m n i e l s a l e c d p i t a n u l u i s u p r e m

a l r t v z b o i u l u i 1 5 3 . M a r c h m u l s e o b l i g a l a r â n d u l l u i c a t r e P e t r u

c a s a - i r a s p u n d a d u p a t e r m i n a r e a a f a c e r e i , I n t r ' u n t i m p b o t a -

r a t , o s u m a I n s e m n a t a d e g a l b e n i u n g t u r e s t i I n a u r , d e g r e u t a t e

b u n a

i d r e a p t a , a s a p r e c u m m a i p e l a r g s e c u p r i n d e I n c a r t e a

p r e a l u m i n a t e i d o m n i e i s a l e , c a r e s e a f l a i n p a s t r a r e a n o a s t r a .M a r a d e a c e a s t a m a r c h i z u l s e m a i I n d a t o r a a l u c r a l a M a i e s t a -

t e a S a i m p a r a t u l R o m a n i l o r s i l a c e l e l a l t e S t a t u r i a l e s a c r u l u i

i m p e r i u , c a n o i s i t á r i l e n o a s t r e s á f i m u n i t i , l e g a t i

i I n t r u p a t i

p e n t r u t o t d e a u n a c u s a c r a l I m p e r i u R o m a n , s i p u r t a n d n o i

u r m a s i i n o s t r i s a r c m i l e i m p e n u l t d s ä c a s t i g a r n S t a t

i s c a u n I n

I m p e r i u l R o m a n , v r e d n i c e d e s t a r e a n o a s t r a . A c e a s t a c o n d i t i e

p u n e m a i a l e s I n h u n i n a d i b a c i a l u i R a r e s . E l n u i n t r a I n v a s a l i -

t a t e a I m p a r a t u l u i g e r m a n , c i I n l e g a t u r a c e a m a i s l a b a a c e a a

f e d e r a t i e i g e r m a n e , I n c a r e e l s t i e a c a n u v a p i e r d e n e a t a r n a r e a

c e p e f i e c e z i e r a t o t m a i r a i l s t u b i t a p r i n u z u r p a r i l e T u r c i l o r .

I i s f a r s i t s e m a i o b l i g a P e t r u R a r e § c a s a p r o c u r e a r m a t e i i m p e -

r i a l e 3 0 0 0 0 d e c a p e t e d e v i t a , c u p r e t d r e p t

i c u v i i n c i o s ,

m a r c h i z u l f i M O : 1 m A c a s e v a m t e r p u n e s p r e a I m p a c a d a r a v e -

r i l e n e i s p r a v i t e c e s e a f l a u ' f a r e P o l o n i a s i M o l d o v a .

C u t o a t e c á , p r i n t r a t a t u l I n c h e i a t , s e v e d e c a m a r c h i z u l

f a g a d u i s e l u i P e t r a o 6 u r n i i d e b a n i I n s e m n a t a , v e d e m a e l s e

I m p r u m u t a d e l a d o m n u l M o l d o v e i , c u c i f r a i n d e s t u l d e m a r e

p e n t r u a c e l e t i m p u r i , d e 2 0 0 0 0 0 d e f l o r i n i u n g u r e s t i , d e c l a r a n d

e a i - a p r i m i t , 1 0 0 0 0 0 I n b a r u , J a r 1 0 0 0 0 0 i n v i t e , c a r e v A n z a n d u - l e

p r i n c r e d i n c i o s u l s a u i n I a r o s l a v i a , l e - a u p r e f ä c u t I n b a n i . O b l i -

g a t i a l u i I o a c h i m p e n t r u a c e a s t a s u m a & A r e P e t r u e s t e p u t e r n i c

l e g a t a , I n d a t o r i n d u - s e m a r c h i z u l a r a s p u n d e , l a ' ' r e m e d e n e -

p l a t a , c a t o a t e b u n u n l e s a l e

I a c e l e a l o r s a l ,

i c h i a r c u t r u p u n l e

l o r , a r e n u n t a l a o n c e e x c e p t i i , p r e c u m a c e e a c a b a n u n u s ' a l

f i n u m a r a t , s a u a c c e p t i l a t i a , s a u n o v a t i a , s a r i s o l u t i a , s a u I n v . >

i a l a d e a n u r a s p u n d e d a t o r i a , I n d r e p t a t i n d p e P e t r a d m c a u z a

i n d e p a r t a r e i a p u t e à

i v i n d e l a v r e m e d e n e v o i e o b l i g a t i a c a t r e

o r i c i n e 1 5 4

A m v a z u t e á m a r c h i z u l s e l e g a , p n n t r a t a t u l

a u , a r a s -

p u n d e h u P e t r u o s u m a d e b a n i d u p a t e r m i n a r e a a f a c e r e i ,

p r e c u m s e c u p r i n d e à I n c a r t e a d e o s e b i t ä a m a r c h i z u l u i . A f a c e r e a

e r à p n n d e r e a

i t r a d a r e a s u l t a n u l u i I n m a n t l e f m p a r a t u l u i . C a

m u l t a n u t a p e n t m a c e a s t a s l u j b a , I o a c h i m s e , I n d a t o r a a r a s -

p u n d e l u i P e t r u p r i n t e u n a c t d i n 2 9 I u n i e 1 5 4 2 , s u m a f u s e m n a -

t o a r e d e 3 0 0 0 0 0 d e g a l b e n i , i I n c u r a n d d u p a a c e e a g a s i m o a l t a

I I I D o c u m e n t e e x t r a s e d i n A r h i v u l s e c r e t d i n B e r l i n I n P a p t u , T e s a u r , I I I ,

p . 1 4 ; e t q u a n t u m p o s s i b i l e i p s u m ' f u r c a r u m i m p e r a t o r e m s u a e i l u s t r i s s i m a e

d o m i n a t t o n i u t s u p r e m o b e l l i c a p i t a n e o , v e l v i v u n t N e l m o r t u n t , p e r s o n a l i t e r

, p r a e s e n t a l . i m u s .

O b l i g a i m d i n 2 4 I u n i e 1 5 4 2 I n P a p i u , H I , p . 1 6 - 1 9 .

A . D X e n o p o l , W o r t s R o m á n i l o r . V o l I V

1 7

1 8 T 0 R M . M O L D O V E 1

2 5 7

Page 254: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 254/293

i o b l i g a t i e d i n 6 t u l l e , I n c a r e m a r c h i z u l s e o b l i g a a t r e P e t r u , , , I n

c a z a n d r i m e c a r e l u c r u r i . v o r i z b u t i s a u v o r a d u c e n u p u t i n r i

g i g u r a n t A I m p e r m l u i G e r m a n 0 C r e § t i n ä t ä l e i , s 6 - 1 r A s p u n d à

% u m a i n t e a d e v A r u r i a § 6 d e 5 0 0 0 0 0 d e g a l b e m . P r i n a c e a s t I d e

p e u r m A o b l i g a t i e m a r c h i z u l s e m a i l e g a a p l A t i l u i P e t r u , I n b a n i

s a u p a n u r à , v i t e l e c e a c e s t a l e v a t r i m i t e a r m a t e i , a - 1 f a c e s A f i e

p r i m i t i n c o n f e d e r a t i a g e r m a n A 0 a - 1 i m p A c h c u P o l o n i i 1 5 5 .

E s t e i n v i d e r a t a o b l i g a t i a d e 5 0 0 0 0 0 d e g a l b e n i , a i n l o -

c u l t p e a c e a d e 3 0 0 0 0 0 0 0 a m b e l e a c e s t e e r a u o d a t o r i e a m a r c h i -

z u l u i c A t r e P e t r a , c o n d i t i o n a t 5 p r i n t r A d a r e a l u i S o l i m a n d e c ä t r e

P e t r u I n m a n t l e G e r m a n i l o r

O b l i g a t i a c e a d i n t a l u c o n t i n e a d i n c o n t r A r e c u n o a § t e r e a

u n u i i m p r u m u t f A c u t , p a r t e I n b a n i , p a r t e I n v i t e l u i I o a c h i m .

D e a c e e a i n p r o c e s u l c e s e n a § t e d u p 6 m o a r t e a l u i P e t r u R a r e § ,

p e n t r u p l a t a d a t o n e i a t r e d o m n u l M o l d o v e i , v e d e m f i g u r a n d

n u m a i o b l i g a t i a c e a d e 2 0 0 0 0 0 d e f l o r i m , 0 n u c e l e l a l t e c a r e r à -

m 6 s e s e r à f A i % c a u z A , d e o a r e c e s u l t a n u l n u f u s e s e p r i n s d e R a r e § 1 6 6 .

I n c e m a r e a l u i P e t r i ' , d e a s c u t u r à j u g u l t u r c e s c p r i n o ' e g g . -

t u r 6 c u N e m t i i n u a j u n s e I n s 6 l a n i c i u n c a p n . E x p e d i t i a G e r -

m a n i l o r s e c o m p r o m i s e c u t o t u l l a a s e d i u l P e s t e i , 0 p u t e r e a

T u r c i l o r i a r A § i s e I n t i n s e a - t o t - s t A p a n i t o a r e p e i n t r e a g a U n g a r i e .

F o l o s i n d u - s e d e i n c u r c A t u r i l e T r a n s i l v a n i e i , P e t r u R a r e § ,

u n n à c h i a r I n t i m p u l t r a t ä n l o r c u N e m t i i , j o c u l s k i d u b l u h i

p n v i r e a T u r c i l o r , p e c a r e - 1 p u t e à a c o p e r i c h i a r f a t 6 c u N e m t h ,

p r i n a c e e a a a r t r e b u i s 6 p g s t r e z e i n c r e d e r e a d u § m a n u l u i , s p r e

a p u t e a i n d e p l i n i u n e p i n d a t m i r e l u a t A a s u p r a ' § i , d e a t r a d a p e

s u l t a n u l f n s u § i v i u s a u m o r t I n m â n i l e n e m t i l o r . P l e c a r e a l u t

r e a l 6 c g t r e C r e § t i n i s e v e d e d i n s c n s o a r e a l u i a t r e S t a t u r i l e

T r a n s i l v a m e i I n c a r e s f ä t u e § t e p e i o c u i t o r i i a c e s t e i ' t A r i 0 - 0

a s e u n d a v i t e l e i n d e s i p l p 5 d u r i l o r , i a r , e i c 6 n u s e t e a m A d e m c i o

p r i m e j d i e , n i c i c o p h l o r ; s ä r A m a n A l a l o c u r i l e l o r s i g u n 0 f A r à

g r t i 6 , c A c i v o i m s A v g a p à r A m c a v e c i n i m b i t i 1 5 7

D a r e l f a c e i n 1 5 4 1 , i n t i m p u l e x e p d i t i e i l u i S o l i m a n c o n -

t r a B u d e i , f m p A r A t i e i T u r c e § t i o i n s e m n a t I s l u j b g , c u p r i n d e r e a

v o e v o d u l m d e T r a n s i l v a n i a , M a i l a t c a r e s e r e v o l t a s e c o n t r a

u r m a p l u i l u i Z a p o l i a 0 d e c i 0 i n c o n t r a T u r c i l o r , § i v r o i à s ä

d e e T r a n s i l v a n i a r e g e l u i F e r d i n a n d . P e c a n d T u r c n s u b M o h a -

m e d p a p m e r g e a u c 6 t r e B u d a , s p r e a d e s p r e s u r à c e t a t e a d e

a s e d i u l l u i F e r d i n a n d , P e t r u R a r e § I m p r e u n 4 c u R a d u P a i s i e .

a j u t a l u i M i m e ( s a n g i a c u l N i c o p o l e i c a A p g t r u n d à I n T r a n s i l -

v a n i a , s p r e a s t a m p r i r à r g s c o a l a . M a l l e t s e f n c h i d e I n F a g A r a §

l i e A c e s t e d o u e o b l i g a l i i , d e o s e b i t e d e a c e e a d i n 2 4 l u m , s u n t . e e a d e

3 0 0 0 0 0 d e g a l b e n i d i n 2 9 I u n l e 1 5 4 2 , f i c e a d e 5 0 0 0 0 0 d i n 6 N i l e a c e l a 5 i a n V e r i

P e p l o , I I I , p . 1 9 - 2 3

j i s P i p i u , d o c u m e n t d i n 1 5 6 4 , T c s a u r , I I I , p 2 3

' e l P e t r i ' V o d i l c i i t r e S t a t u r i l e r r a n s i l v a n i e i , 1 7 S e p t 1 5 4 2 , 1 - I u r n i , D o c

I I , 1 , p 2 3 1

r 2 5 1 3 l i r r C i t t s R o m i N I I . O R

 

Page 255: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 255/293

P e t r u B a r e § p a t r u n d e p e l a O i t u z I n T r a n s i l v a n i a § i a j u n g a n

s u b z i d u n l e e e t a t e i , t n m i t e l a M a i l a t n i § t e v o r b i t o r i c a r e

p r o p u n a p a c e a , s p u n â n c h i - i c à S o l i m a n e l i n s u § i a r i n n a i n t a

a s u p r a B u d e i , § i c à d e c i a r f i m u l t m a i i n t e l e p t p e n t r u e l d e a

i n t r à i n g r a t n l e s u l t a n u l w , d e c k a c e r c a s a s e i m p o t r i v e a s c a

n e i n v i n s e i s a l e p u t e n . M a i l a t c e r e a t u n c i c a p i g a r a n t g , s a - i s e

t r i n u t a c a o s t a t e c ,

s a n g i a c u l u i A h m e d . P e t r u s e s c u z a 4 c a

n u a r p u t e a - o f a c e , h i n d e a a r f i d e s t i n a t s l u j b e i l u , i S o l i m a n ,

d a r q a - i v a t r i m i t e d o i p a § i , a c e l d i n V i c h n i a c e l d i n S i l i s t p ,

c a r e f u s e s e r a d i s t i n § i d e I n s u § i . S o l i m a n . T u r c i i i n s a t r i m i t i n

e e t a t e p e d o i o a m e n i d e r a n d i r n b r i i c a t i I n h a i n e a u r i t e ,

c u s p a d e i n d o i t e , d e a s e m e n e a i m p o d o b i t e c u a m ,

i a s t f e h i n d u c

p e M a i l a t a v e n i i n l a g a r u l t u r c e s c A i c i P e t r a R a r e § , v e c h i u

c u n o s c u t , 1 1 p o f t i l a s i n e p e n t r u

o s p i l t a . M a i l a t i n f i e r l a n t a t

p r m p e t r e c e r e , f u Z a d a n t d e t o v a r a § i i l u i P e t r u p r i n v o r b e m u § -

c a t o a r e ; a p o i t r e c u r a l a a t a t a n e c u v i n t a § i b h t a e d e j o c t u c k

M a i l a t , o m d i n f i r e y u t e , s a r i d e l a m a s a f u r i o s , p u n a n d m a n a

p e s a b l e . M o l d o v e n u : s e a r u n c a r a a s u p r a l u i § i I l l e g a r a , P e c a n d

M a i l a t s e z b u c i u m a , s u p r a v e n i , A h m e t , c a r e , m a s c a n d u l i m u l t a -

m i r e a , s e p r e f a c a a d o j a n i . p e P e t r u V o c i ä , p e n t r u c à a r f i i n f r â n t

l e g u e o s p e t i e i ,

i a r f i e x p u s m o r t e i p e f l o a r e a T u r c i l o r t r i r m i § i

o s t a t e c i i n F a g a r a § . P e t r u R a r e § b u t t I i r a s p u n s e r u u n , p r e f a c u t

d i s p r e t , c à p n n d e r e a l u i M a i l a t a v e a c a u z e f o a r t e g r a v e , § 1 . c a

e l v a f i t r i m s n e a t i n s l a C o n s t a n t i n o p o l e , u n c l e i n t e a d e v a r v o e -

v o d u l f u t e x p e d i a t ,

d u s e r e s t u l m i z e r a b i l e l o r s a l e z i l e

t n e h i s o a r e a c e l o r § a p t e t u r n u r i 1 6 8 P a r a i n d o i a l a c ä a c e a s t a

c u r s a f u s e s e c o n v e n i t a i n t r e s a n g i a c u l t u r c § i d o m n u l M o l d o v e i .

C u n o s t a n d m e § t e § u g u l l u i R a r e § , p u s ° d a t a i n a p l i c a r e l a p r i n -

d e r e a l u i G r i t t i , n u v o m s t a l a i n d o i a l a a a t n b u i l u i P e t r u i s c o a d a

a c e s t e i t r a d a r i .

P e t r u R a r e § s e I n t o r s e s e a s t f e l c a t r e T u r c i , v a z a n d

t

d e s l a b d u c e a u N e m t i l l u p t a c o n t r a p a g a n i l o r . D u p a c e e x p e d i t i a

g e r m a n a c a d e c u t o t u l l a a s e d i u l B u d e i , i n 1 5 4 2 , P e t r u R a r e §

î i i n d r e p t a p u r t a r e a l u i I n t o t u l c o n f o r m i n t e r e s e l o r t u r c e § t i .

A n u m e e p i s c o p u l M a r t i n u z z i v r o i à s a r a p i a s c a l a e l t o a t a p u t e -

r e a c e e r a i m p a r t i t à d e o c a m d a t a ' c u r e g i n a m u m a i c u s f 3 t -

n i c u l P e t r o v i c i . M a r t m u z z i i n c e p i t a s e a p l e c a i n p a r t e a

s p r e a c a p a t a u n s p r i j i n i n c o n t r a i n f l u e n t e i t u m e § t i . E l n u

m a t t r i r n i t e t r i b u t u l d e 1 0 0 0 0 d e g a l b e n i , p e c a c e A r d e a l u l I l r a s -

J u l n d e a T u r c i l o r .

P e t r u R a r e § p r u n i s e d e l a s u l t a n u l , c a m u l t u m i t a p e n t n i

p r i n d e r e a l u i M a i l a t , i n d a r a t c e t a t i l e s a l e t r a n s i l v a n e , . d e c a r e

I s t v A n f l , p . 2 4 3 , c o m b i n a t c u P a u t G l o v i o ( A r h . ¿ s i ,

I I , p 2 8 ) , c a r e

I n s / i p u n e g r e s I t a c e a s t A p r m u e r e a l u i M a d a t I n 1 5 2 8 , I n d o m m h I n t l i a l u i P e r u

B a r e § M a i v e z i

i Z I n k e i s e n I I , p 8 4 4 U r e c h e ( L e l o p t s e f e ,

r , p . 1 7 0 ) , a p u n e

M a i l a t o r f i f o s t p r i n s

u r m a u n e i h A t g l i i p i r r d u r e d e e l C o n t r a l u T i P e t r u

1 8 T Q R I A M O L D O V E I

2 6 9

Page 256: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 256/293

2 6 0

1 6 T O B I A 1 1 0 / A N I L O R

e l f u s e s e d e p o s e d a t i n u r m a i n t A m p l A n l o r d i n 1 5 3 8 . I s a b e l a i n s g ,

c u t o t o r d i n u l s u l t a n u l u i , r e f u z A a i l e I n n a p o i à . D o m n u l M o l d o v e i

p r e t e x t A n d a a p A r A m t e r e s e l e s u l t a n u l u i , § i a p e d e p s í p e A r d e l e r n

p e n t r u n e p l a t a t r i b u t u l u i , i n r e a l i t a t e i n s 6 s p r e a - i s i l l l a r e s t i -

t u i r e a c e t A t i l o r s a l e , n A v A l e § t e c A t r e s f A r § i t u l a n u l u i 1 5 4 2 p e s t e

m u n t i . C A P e t r u R a r e § s e s u p ä r a s e p e U n g u r i p e n t r u n e r e s t d u i -

r e a c e t A t i l o r s a l e , c u t o t o r d i n u l s u l t a n u l u i , s e v e d e d e p e a c e e a ,

c A a t u n c i c A n d e l i e s A d i n S u c e a v a , j u r ä c A n i c i o d a t A v a m a i

v r o t b i n e l e U n g u r i l o r t r A d s á t o r i § i p e r f i z i , c i m a i c u r A n d s t r i p A n u l u i

s i t u p r e a m i l o s t i v , i m p A r a t u l u i T u r c i l o r § i p o p o r u l u i s A u , c a r e

e i n u s u n t p A g A n i c i a d e v A r a t i C r e § t i n i 1 5 9 .

G u v e r n u l T r a n s i l v a n i e i , v A z A n d c u m p l i t e l e p u s t i i r i f ä c u t e d e

P e t r u i n t a r A , s e h o t A r A § t e , i n 1 5 4 4 , a - i r e s t i t u i p o s e s i u n i l e c e - i

a p a r t i n u s e r A ; c l A r A r n A i n s ä c e t A t i l e C i c e u l § i C e t a t e a d e B a l t A ,

§ i i l e i n n a p o e § t e n u m a i a s t f e l , i m p r e u n A c u t i n u t u r i l e i n c o n j u r g -

t o a r e 1 .

C u t o a t e a c e s t e a P e t r u § t i a s A d e e i n c u r s i e i s a l e i n A r d e a l

o a s t f e l d e c o l o a r e , i n c A t s A n u s e s t r i c e c u N e m t i i . E s t e p r o -

b a b i l c l i p u r t a r e a i n d o i e l n i c A a l u i M a r t i n u z z i c a r e , i n a c e l a §

t i M p p e c A n d c e r e ä a j u t o r u l l u i F e r d i n a n d c o n t r a I s a b e l e i § i a

p a r t i d e i t u r c e § t i , e r à I n c o r e s p o n d e n t 6 c u S o l i m a n § i s e s c u z A

c A t r e e l c A n u a r p u t e A p o r n í i n c o n t r a l u i F e r d i n a n d , d i n c a u z a

n A v A l i r n l u i P e t r u R a r e § 1 6 1 , i n l e s n ì a c e s t u i a i n t r e t i n e r e a b u n e -

l o r

c u I m p A r ä t i a G e r m a n A . A s t f e l l a m ä r i t a r e a f i i c e i l u i

F e r d i n a n d , E l i s a b e t a d e A u s t r i a , c u S i g i s m u n d A u g u s t , i n 1 5 4 3 ,

a m b a s a d o r m o l d o v e n e s c a p a r e c u d a r u r i l a c u r t e a A u s t r i e i 1 6 2

' P e t r u R a r e § s e i n t o r s e s e i n s 6 p e d e p l i n l a s u p u n e r e a t u r c e a s c A ,

v A z A n d i n c e r c A r i l e s a l e d e a s c u t u r A j u g u l l o r c u a j u t o r u l g e r m a n

i e § i t e l a n i m i o . I n 1 5 4 5 1 1 g A s i m t r i m i t A n d p e d o i b o r e r i C o s m a

e p t e 1 l c i G h e n g e a , j i t n i c e r i u l d e S u c e a v a § i N i c o l a i B u d d , s t a -

r o s t e d e * i p i n , l a M o s c o v a c a s A - c u m p e r e d e a c o l o b l A n i d e

s a l m i . , d i n t i d e p e § t e , e 1

a l t e l u c r u r i , m e n i t e a i m b l A n z i p r i n

d a r u r i p e s u l t a n u l t u r c e s c 1 6 9 M a r e l e d u c e a l L i t v a n i e i d A s o l i -

l o r l u i R a r e § c a r t e a p e n t r u l i b e r a l o r t r e c e r e p r i n S t a t e l e s a l e ,

f a c e d r e p t a t e c i l a a l t e c e r e r i a l e l u i P e t r u , p r e c u m p e n t r u p u n e -

r e a i n j u d e c a t A a d o i n e g u t i t o r i l i t v a n i c a r e n u v o i a u s ' A p l A t i a s c r t

p r e t u l d e 3 0 0 0 d e g a l b e n i , d a t o r i t p e 1 0 0 0 d e b o l ; s e f o l o s e § t e

  i D o c u m e n t d i n 1 5 4 2 c o m u m e a t I n e x t a a c t d e H a s d e u , I n C o l u m n a l u z

T r a z a n , 1 8 7 4 , p 1 2 9 . V e z i t o t a c o l o i a i t e e x t r a c t e c a r e c o n l i r m i i a c e a s t i i e x -

p e d i t i e .

  8 A n a l e l e s e c u e p t i i n 5 l n c a t , I I , p 1 8 3 A s u p r a r e s t i t u i t e l c e t i l t i l o r v e 7 i

H u r m , D o c . , I I , 4 , p . 2 4 3 ( 1 5 4 0 ) s i 2 8 4 ( 1 5 4 2 )

S i m i g i a n u s i n P a p i u , i n t r o d u c e r e l a d o c d i n B e r l i n , T e s a u r , I I I p 1 1

P o n i e s r e r u m g u s t r i c a r u m , s c r i p l o r e s , I , P 3 6 0 , c i t a t d e P i c o t , C r o

n t q u e d ' U r e c h l , p 3 5 1

1 4 8 R e l a t i a d e s p r e a m b a s a d 4 l u l P e t t u R a r e s l a S i g l s m u n d A u g u s t m a r e

p r i n c i p e a l L i v a n l e i d i n 1 5 4 5 , I n A r h

, 1

1 , p 3 4

 

Page 257: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 257/293

1 S T O M I A M O L D O V E I

2 6 1

i n s a d e p n l e j s p r e a s e p l â n g e l u i P e t r u , c à a r I m p i e d e c i p e

n e g u t i t o n i A r m e n i § i E v r e i c e a r t r e c e p r i n M o l d o v a c u c a i i t u r -

c e § t i , § i l e - a r l u a c a i i . P e t r u v a z a n d b u n e l e d i s p o z i t i i a l e m a r e l u

d u c e c a t r e s i n e , t r i m i t e c u r a n d d u p a a c e e a p e u n u m b l a t o r

s a y , A v r a m B a n i l o v s k i g r a m a t i c u l , d o r i n d § i c e r a n d c u s t a . -

r u i n t a c a s u p u § i i s a l f u g i t i d i n M o l d o v a I n u r m a m a i m u l t o r f a p t e

r e l e § i c a r e s e a s c u n d e a u I n L i t v a n i a , a n u m e G l i g a f i u l l u i A r b o r e

§ i l o a n C r a s n q , f u g i t i d i n M o l d o v a c u d o u ä c a l u g a r i t e , V d s c a n

n e p o t u l d e f r a t e a l l u i . F e r p e c u t o v a r a § u l s a u T o a d e r , n a t a l

f i u l l u i P 6 1 r a § c u c u t o v a r a § u l s ä u V 6 s e a n

i V l a d o m d e j o s "

1 6 4

s à f i e p r e d a t i p e m a n a a c e l u i A v r a m , o m u l v o e v o d u l u i . D u p a

c a t s e v e d e a c e a s t a r u g a m i n t e a l u i P e t r u n u f u I n d e p l i n i t a , d i n

c a u z a c ä n i c i P e t r u n u d a d u s e u r m a r e c e r e r e i m a r e l u i d u c e p r i -

- v i t o a r e l a n e g u t i t o r i i d e c a l t u r c e § t i . T r i m i t i n d m a r e l e d u c e I n

1 6 I a n u a i i e 1 5 4 6 p e u n s o l a l s a t ' V i l a m o v s k i , c u o s c r i s o a r e p r i n

c a r e d u c e l e s e t a n g u i a p e n t r u n e d r e p t a t i l e s u f e r i t e d e s u p u § i i

s a l I n M o l d o v a , P e t r u f l p u n e l a o p r e a l a , p r e t e x t a n d c a t o t a s t f e l

a r f i f o s t t r a t a t i § i s o l d . s a i I n d u c a t u l L i t v a n i e i 1 6 5 ; l u g a c e s t e

i n c e p u t u r i d e n e I n t e l e g e r i n u a u m a i d e p a r t e u r m a r e , c a c i P e t r u

R a r e § m o a r e I n S e p t e m b r i e 1 5 4 6

1 6 6 .

P e t r u R a r e § e s t e W A i n d o i a l a o p u t e r n i c a o d r a s l a a l u i

' S t e f a n c e M a r e , a c e l a d i n t r e u r m a § i i l u i , c a r e m o § t e n i s e m a i m u l t

d i n u r e a t a t ä l u i

s a t ' .

N e a s t a m p a r u l , c a r e f a m a n t a I n t r e a g a

a c e a s t a f a m i l i e , s e v e d e s ä d i t

i I n s u f l e t u l l u i P e t r u R a r e § .

I n t o t d e c u r s u l d o m n i a s a l e n u a a v u t u n m o m e n t d e l i n i § t e .

N e c o n t e n i t o c u p a t c u p l a n u l d e a - § i m a r l t a r a , e l p r o v o c a d u § -

m A n i a U n g u r i l o r , P o l o n i l o r § i a T a t a r i l o r . P e c a n d l u g t a t u l

s a u § t i u s e m e § t e § u g u l d e a I n § i r a p e a c e § t i d u § m a n i u n u l d u p a

a l t u l , § i a - i b a t e p e r a n d , P e t r u m a i p u t i n d i b a c i u , f i s t a r n i d e o 4

d a t a ' p e t o t i i m p o t r i v a l u i , § i c a z a s u b p o v a r a f n m u l t i t e i l u i

P e l a n g a c a e l s e a r a t a " m a i p u t i n p o l i t i c , I I a f l a m § i m a i s l a b

g e n e r a l , I n c a t f a r a I n d o i a l a c a p l a n u r i l e s a l e e r a u m a i m a r i d e c a t

m i l l o a c e l e s a l e p e r s o n a l e . D a c a I n s a i i l i p s i a u i n s u p r i l e c e l e m a n

a l e t a t a l u i s à u

f n f l o r i a u I n s u f l e t u l l u t c u o s p l e n d o a r e n e a u -

1 " l i n d e n : , p . 3 5 ( a l t d o c )

1 0 S c r i s o a r e a l u i S i g i s m u n d A u g u s t c i i t r e P e t r u H a r e s d i n 1 6 I a n u a r i e

1 5 4 6 , r e p r o d u s A I n e x t r a c t d e ' m e a l , I I , P . 1 8 4 .

U r e c h e , L e t o p z s e j e , I , p . 1 7 2 . E n g e l p u n e , n u s t i m d u p A c e l z v o a r e , l u n a

( G e s c h z c h l e d c r M o l d a u , p . 1 8 7 ) I n s c r i p t h l e m o r m A n t a l e d e l a m f i n 5 s -

U r e a P o b r a t a , u n d e P e t r u e s t e i n g r o p a t , n u d a u d a t a m o r t e I . V e z I M e l c h i s e d e c ,

N o ( I f e ' V o n a f

t

a r c h e o l o g i c e a d u n a l e d e l a 4 8 d e i n t i n d s l i r t f l b i s e r z c i a n l e c e d i n

M o l d o v a . B u c u r e s t l , 1 8 8 5 , p . 1 5 4 . D a t a l u I E n g e l A p r i l i e 1 5 4 6 e s t e n e e x a c t l i . S e

; I R A I n c A a c t e d e l a e l I n S e p t . a c e s t n n H u r m . , D o c . , X V , p . 4 5 4 . I n N o e m b r i e

I n s A g A s I m p e f i u l s A u H i e I b l d e m , p 4 5 5 V e z l n o t a 2 a l u l N I o r g a d e l a p 9 5 4

I h z d e r n

Page 258: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 258/293

2 6 4

m o a t . * B u m A l m o n

z i t l , c r u z i m e a , c A l c a r e a c u v a n t u l u i , I p o c r i z i a ì i n § e l a r e a E l

a p l i c A a d e s e o r i i n v i a t a l u i m e t o a d e l e p i e z i § e p e n t r u a a p i n g e

s c o p u n l e s a l e , § i t r A d a r e a f u p e n t r u e l a d e s e o n , p r e f e r a b i l A I n t e l

l u p t e f A t i § e . A O a f A c u t c u G r r t t i , a § à c u M a i l a t , a § à . . e u b , o i e r n

c A r o r a l e j u r a s e i e r t a r e i n m a n i l e m i t r o p o l i t u l u í . U r e c h e f a c e

d e s p r e e l u n p o r t r e t c a m l i n g u § i t , c â n d s p u n e c A

e r à c u a d e -

v r i r a t f e c i o r u l l u i S t e f a n V o d i l c e l u i B u n , c A h a m t o t s k r a n g .

t á t f i n e - s 6 u ; c à l a r A z b o a t e I i x n e r g e à C u n o r o c , c ' d t o t a u i z b A n d i t ,

m u l t e l u c r u r i b u n e § i d u m n e z e e § t i a p u c a s e d e f A c e A , T a r a

§ i m o § i a c a u n p g r i n t e o s o c o t i à ; j u d e c a t a c u d r e p t a t e o f a c e a .

l a r l a s f a t e r a o m c u v i o s § i l a t o a t e l u c r u r i l e i n d r l z n e t ,

i l a

c u v a n t g a t a a d a i A s p u n s , d e - 1 c u n o § t e a u t o t i

h a r r u c s t i

d o m n e a s c g t a r a " 1 6 7 C u t o a t e a c e s t e a , P e t r u R a r e j e r à u n d o m n

c o o m a r e v a z à I n l u r n e a p o l i t i c A o r i e n t a 1 4 . A m v a z u t c A 4 t u n c i

c f i n d T u r c i i v r m s e s 6 - 1 d o b o a r e , i n s u § i s u l t a n u l S o l i m a n n u

g r i s e § t e d e p n s o s a s e p u n e i n f r u n t e a e x p e d i t i e i s a l e , , § i c a n d

l i g a c r e § t i n A v i o e § t e s ' a s e i n j g h e b e i n c o n t r a T u r c i l o r , t o t l a

R a r e § e a t r e b u i s 6 r e c u r g A . A p o i e p i s c o p u l d e L u n d , ' c t i n d s p u n e

d e s p r e P e t r u c A e u n d o m n f o a r t e p u t e r n i c , r e p r o d u c e o p i n i a

i n t r e g e i U n g a r n d e s p r e e l , d i n c a r e o p a r t e , T r a n s i l v a n i a , s i m -

t i s e i n r e p e t i t e r f i n d u r i a s c u t i § u l a c e s t e i p u t e r i . M o l d o v a p e

t i m p u l l u i R a r e § n u e r a d e p a r t e d e S t e f a n c e M a r e , § i p u t e r e a

d e s v o l t a t à i n e a d e m a r e l e d o m n e r à i n e à i n p i c i o a r e , a p o i r e p u -

t a t i a p e c a r e a c e s t a o l i i s a s e t A r e i s a l e s e r 5 s f r A n g e a I n c A a s u p r a

u r m a p l o r

P e t r u R a r e § f u i n s u r a t d e d o u à o n i n t A i u % m i l p e M a r t a ,

d e s p r e c a r e n u § t u n d i n c e n e a m e r à . E s t e p r o b a b i l a e l o l u a s e

i n c A i n n a i n t e d e a f i d o m n , c A c i e a m o a r e d o i a n i n u m a i d u p à

s u i r e a l u i i n t r o n , i n 2 8 l u n i e 1 5 2 9 , § i e s t e i n m o r m f m t a t à l a

m â n i i s t i r e a P u t n a 1 6 8 A d o u a s o t i e a l u i f u E l e n a , f i i c a l u i l o a n

E r a c l i d e c o b o r i t o r d i n G g e o r g h e E r a c l i d e p n n c i p e l e S e r b i e i 1 8 9 .

D e s p r e a n s a a m v 6 z u t c u m U r e c h e s p u n e , c ä f u n d s A r b o a i c A ,

s c r i e d i n c e t a t e a

i c u 1 u i , p e n t r u b A r b a t u l e l , o s c r i s o a r e p e i i r n b a

s A r b e a s c A a t r e s u l t a n u l S o l i m a n .

C u M a n a , P e t r a R a r e § , a v a u n s i n g a r f i u , a l c a ' r u i n u m e

s ' a p A s t r a t : B o g d a n , a m i n t i t i n m a i m u l t e h r i s o a v e d i n t r e a n n

1 5 2 8 - 1 5 3 4 1 7 0 .

1 S 7 U r e c h e , L e l o p t s e l e ,

I , p

1 7 2

.

I t s V e z i i n s c r I p t i a e i m o r m t t n t a l i i I n . . 4 . r h

r o m é n e o s a , I I , p

3 f i S

T o V e z i G e n e a l o g i a l u i I a c o b E r a d i d e D e s p o t u l I n A r h . : a . ? T , 1 , p , 9 9

1 1 4 , 1

1 , 4 p o m e n i t I n d o c u m e n t e l e d i n 4 M a r t i e 1 5 2 8 ( M e l c h i s e d e k , C r ' o n A o m

I , p . 1 b 2 ) , 2 2 M a r t t e 1 5 2 8 ( P a p i , 1 H , p 4 7 ) , 3 M a r t i e 1 5 3 0 ( A r h .

, 1 , P . 1 3 2 )

1 1 A p r i l l e 1 5 3 3 , ( W l e k e n h a u s e r , p

7 8 ) , s i 1 5 3 4 ( I d e m , p

8 0

 

Page 259: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 259/293

I S T O W A M O L D O V g I

2 6 5

E l e n a n A s c u l u i R a r e § 5 c o p u

t r e i b i e

ì d o u e f e t e .

s u n t :

h i e § i

c i t a t i t o t d e a u n a i m p r e u n A i n t o a t e d i p l ó -

m e l e , § i c a r e a m b n d o m n i r A d u p A R a r e § i n .

A l t r e i l e a f i u , C o n s t a n t m , c i t a t I n d i p l o m e l e d i n 1 5 4 6 , a l à -

t u r e a c u I h e

i s t e f a n , § i d e s p r e c a r e e p i s c o p u l V e r a n d u , s o l u l

r e g e l u i F e r d i n a n d l a C o n s t a n t i n o p o l e , n e s p u n e c à t r A i n d l a

C o n s t a n t i n o p o l e , d a t d e P e t r a c a

o s t a t e c d u p A r e i n t e g r a r e a

l u i I n d o m n i e , f u o t r A v i t m a i t A r z i u l a 1 5 5 4 i n v A r s t A d e 1 7 a m ,

d u p A u n e l t i r i l e l u i A l e x a n d r u L A p u § n e a n t i . V e r a n c i u s p u n e i n

e p i s t o l a p e c a r e o s c r i e i n z m a d e 3 0 I u n i e a c e l a n c A t r e r e g e l e

s A u , c a p e a n d I l p e t r e c e a u l a m o r m A n t u n m a r e n u m A r d e G r e c i ,

T u r c i i s e r e p e z i r A , z m u l s e r g p e m o r t d i n m A n i l e C r e § t m i l o r ,

p r e t i n A n d c A e i a u d r e p t a - 1 i n g r o p à d u p A l e g e a t u r c e a s c A , i n -

t r u a t e l a r f i f A g A d i u t c A l a m a j o r i t a t e a l u i v a t r e c e l a r e l i g i a

m a b o m e t a n 5 1 7 2 .

F i t c e l e s u n t

c e a m a i m a r e R u x a n d r a a r A t a t A c a f i i c A a

l u i P e t r u R a r e § d e g e n e a l o g i a l u i I a c o b H e r a c l i d e , d e c r o n i c a n

§ i d e o m s c r i p t i e d e l a m A n A s t i r e a S e c u l p u s A d e e a p e m o r m A n -

t u l f r a t e l u i e i , s t e f a n , c a r e s u n g : d o a m n a R u x a n d a , f i i c a

l o a n P e t r a V o e v o d , i a r d o a m n A l u i A l e x a n d r u V o e v o d ( L A p u § -

n e a n u ) a u i n f r u m u s e t a t a c e s t m o r i n A n t f r a t e l u i s A u * t e f a u - v o e -

v o d , - c a r e s ' a s t r ä m t i t a t l a v e § n i c e l e l A c a § u r i i n a n u l 7 0 7 0 S e p t .

1 ( 1 5 5 1 ) 1 D e s p i n a s a u K i r u n a ( a c e s t d i n t i r m A Ï ì u e s t e d e c A t

t r a d u c e r e a s l a v o n A a n u m e l u i g r e c e s c a l D e s p i n e i ) . t a r e s e v e d e

a h f o s t h i c a l u i P e t r u , d i n g e n e a l o g i a l u i P e t r a R a r e § i n t o c m i t A

d e u n p r e t i n s n e p o t d e f i n a l l u i P e t r u R a r e § , n 5 s c u t i n U n g a r i a ,

W o l f g a n g v o e v o d 1 7 4 .

I n a f a r % d e a c e * t i u r m a § i 1 e g i u i i a i l t u P e t r a , r z v o a r e l e

i e - a u r n a i p A s t r a t § i n u m e l e u n u i f i u n a t u r a l , c a r e d o m n e § t e

m a i t A r z i u s u b m u n e l e d e l a n c u V o r k i S a s u l , e , a r e s

d k i n t r s u n

d o c u m e n t d i n 1 5 8 0 d r e p t h u l r A p o s a t u l u i P e t r a V o e v o d , c a r e

n u p o a t e f i a l t u l d e c A t P e t r u R a r e § 1 7 6 . A c e s t a n u e r A S a s m i ns p u n c r o n i c e l e n o a s t r e , c i f u s e s e r a i s e u t d e P e t r i r c u o S A s o a i c A

d i n B r a § o v , i n t i m p u l i n c u r s i i l o r s a l e i n T r a n s i l v a n i a . M a i m u l t i

S a § i , c o n t i m p o g a n i i n c r e d i n t u 7 r t l u c r u l i n C h r o n i c o n F u c h s i a -

L u p i n o - O l t a i d i n u m , c a r e s p u n e c A I a n c u l f u s e s e c r o s c u t d i n

c o p a r i e i ì c e t a t e a B r a § o v u l u i , a v A n d d e p A n n t e , d u p A c u m s e

c r e d e A , p e u n u l W e I s s l o r g , c u r A l a r ; a l t h v r o i a u c a t a t A l s A u

t i L P o m e n i t i i n d o c t u n e n t e l e d i n 2 2 M a r t i e 1 5 3 5 ( M e l c h i s e d e k , C r o n B a -

y l o r , p . 1 0 ) , 1 4 M a i n 1 5 4 6 ( I d e m , p . 2 2 ) , 1 5 4 6 ( I d e m , C h r o n R o m , I , p . 1 7 5 ) ,2 7 M a i u 1 5 4 6 ( i V i c k e n h a u s e r , I , p . 8 3 ) , 3 0 M a l u 1 5 4 6 ( U r i c a r a l , I I , p . 2 5 1 )

1 7 2 M o m u n e n t a H u n g a r i a e h i : s t o m a , r e p r o d u s d e P a p i u , I I I , p . 4 8

  s

M e l c h i s e d e k , N o t . * t s t o r k e s i a r c l u o l o g i c e , p . 2 7

i n A s u p r a a c e s t u i a ; I a p r e t i n s e l s a l e c o b o r l r i d i n u n f l u a l l i d } t a r e s B o g -

d a n C o n s t a n t i n , n e a d e v e r l t p r i n n i c i u n d o c u m e n t , v e z t P a p i u I l l , I N 4 7 - 4 9

, A s s A r h 1 s t ,

1 , 1 , p . 1 2 7

Page 260: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 260/293

s a s e I I n u m i t M y s e n T h y s e n H a n n e s , a l c a r u i a m a e s t r i e o s i

I n v a t a s e . I a n c u c a n d a j u n s e v i a s t n i c , a f l a n d p e c o r p u l s ä u o a r e

c a r e s e m n , i s e s p u s e d e m u m a s a C a t e r i n a c e r a f i u l u n u i v o e -

v o d , l u c r u p e c a r e d a n s u l a f l a n d u - 1 , i d e s c h i z a n c i u - i - s e m a r i

p e r s p e c t i v e , I n v o i A f i e e x c l u s d e l a m o s t e n i r e a p ä r i n t e a s c a ,

s p r e a - s i c a u t a n o r o c u l s a m a n a t I n l e a g a n u l l u i . P l e c a n d l a C o n d -

t a n t i n o p o l e e l a r a t a s e m n e l e , i d u p a m a i m u l t t i m p a f o s t

c a t l a p r i n c i p a t u l M o l d o v e i 1 7 6

C u P e t r u R a r e § s e s f a r s e s c l u p t e l e c a r e c a u t a u s a m e i n f i n d

n e a t a r n a r e a t a r i l o r r o m a n e , i n c e p u t e d e p r i m i i l o r d o m n i . D e

l a e l I n n a i n t e s e I n m o r m a n t a i n e a t a r n a r e a M o l d o v e i , s a u m a i

a d e v a r a t I n c a , a c e a s t a f r â n t u r a d i n o s u l l u

S t e f a n c e l M a r e o

d a s e e l l a m o r m a n t . I n s k i d a c e s t o r l u p t e , c u a t a t m a i I n s e m -

n a t e c u c a t m a i i e s t r a n s a e r a i n t i n d e r e a p o p o r u l u i c e l e p u i t a .

M u n t e n i a c a z u s e c e a d i n t a i , I n c a

d e m u l t , d e s u b M i r c e a c e l

B a t r a n c a r e s e p l e c a s e T u r c i l o r I n 1 4 1 1 , s i a c u m a s u b P e t r u

, R a r e s , m a i b i n e d e 1 0 0 d e a n i d u p a a c e e a , v e n i s e

i t â n d u l M o l -

d o v e i . N e n o r o c i r e a v r o i c a a c e s t e d o u a t a r i s ä l u p t e p e r a n d I n

c o n t r a p u t e r e i o t o m a n e ,

i A f i e z d r o b i t e u n a d u p a a l t a , i n

l o c d e a l l d a m a n a s p r e o c o m u n a i m p o t r i v i r e . S i n g u r a d a t a

c â n d a c e a s t a s ' a r f i p u t u t f a t a l - B O A , p e t i m p u l l u i S t e f a n c e l

M a r e ì V l a d T e p e s , u n i r e a f u z a d a r n i c i t a p r i n o n e n o r o c i t a d u s -

m a n i e . N U

n u m a i a t a t a , d a r V l a d T e p e s , h i n d I n l a t u r a t d i n t r o n

p e n t m a f a c e l o e a l t o r a , a c e s t i a p u s e r a p u t e r i l e M u n t e n i e i I n

s l u j b a T u r c i l o r , t o c m a i s p r e a r a p u n e M o l d o v a , M e a t a s t f e l , I n

l o t d e u m r e a t a r i l o r s u r o r i , i n t a l m m l a I n c e p u t u l e x i s t e n t e i l o r

u r a

i d u s m a n i a d e s b i n a n d u - s e

i p o r n i n d u - l e u n a a s u p r a c e l e i -

l a l t e .

C a t t i m p t r e b u i à s a t r e a e g p a n a s ä a j u n g a e l e a s e c o n v i n g e

c à a l i p i r e a l o r I n t e u n s i n g u r g a n d , m a i a p o i I n t r ' u n s i n g u r c o r p ,

e r a s i n g u r u l l o r l i m a n d e a n a n t u i r e I

1 7 4 C h r o r t i c o n F a c h n o - L u p i n o O l t a r d t n u m C o r o n a e 1 8 9 7 ,

I

p 7 1 J a i &

t a b l o u l f a m i l i a l l u i P e t r u R a r e 5 .

M a r l a % . P e t r u R a r e ; w E l e n a w C a t a r i n a

B o g d a n

-

1 5 3 4

I k e

P l a n

1 5 4 8 - 5 1

1 5 5 1 - 5 2

1 5 2 7 i - 3 8 , 4 1 - 4 8

I a n b u S a s u l

1 5 8 0 - 8 2

C o n s t a n t i n )

1 5 5 4

R u x a n d r a

K l a j n a

s o t t a t u t A l e x .

A s o t i a l u i

U p u p e a n u M i r e e a C i o b a n u l

  6

I S T O R I À R O M A N I L O R

 

Page 261: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 261/293

I S T O R I A M O L D O V E f

2 6 5

A m v A z u t p e s t e f a n c e l M a r e c 6 , d u p 6 c e p i e r d e C h i l i a

s i C e t a t e a A l b s á I n m â n i l e T u r c i l o r , s e s i l e s t e s l l e r e c A s t i g e .

A O f A c u r A s i t A r i l e r o m â n e . D e s i c g z u t e l a p g m a n t n u s c A p a -

s e r á s p a d a d i n ' T a n i , s i t r e b m a u s 6 o m a i r i d i c e I n a d e d o u e o r i ,

o d a t A i n f i e c a r e d i n e l e , s p r e a r e d o b e i n d i p i e r d u t a n e a t a r n a r e .

I n t r e p r i n d e r e a e r à i n v e d e r a t m u l t m a i g r e a , d e c a t a p A s t r à

c e e a c e a v u s e r A . T o t u s i , p e n t r u o n o a r e a n e a m u l u i r o m g n e s c ,

s i a c e a s t 6 u l t i m 6 d a t o r i e f u i n c e r c a t A , d e I o a n v o d A c e C u m -

p l i t I n M o l d o v a , I n M u n t e n i a , f n t r ' u n c h i p m a i m A r e t f n c 4 , d e

M i h a i V i t e a z u l .

D u p A c e a c e a s t ä d e p e u r m g l a n c e v a f i f r A n t 4

p e m o r -

m â n t u l l i b e r t g t e i t ä r i l o r r o m A n e , v u e t u l a r m e l o r v a a m u t i

p e n -

t r u l u n g i s e c u l i , s a u d a c 4 v a m a i r A s u m l v a f i , n u s p r e a p g s t r à , c i

n u m a i s p r e a d i s t r u g e s i c e c a c e m a i r 5 m 6 s e s e .

Page 262: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 262/293

  D U S E

Page 263: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 263/293

S T A B I L I R E A D A T E I P R E C I S E A M E Z A R E I L U I

5 T E F A 1 ' C E L M A R E I N S C A U N

S t a b i l i r e a p r e c i z A a d a t e i a n d s e u r a § t e f a n c e l M a r e i n -

s c a u n e s t e i m p o r t a n t à d i n m a i m u l t e p u n t e d e v i d e r e , 1 d a r m a i

a l e s d i n a c e l a l r e l a t i i l o r s a l e c u d o m n u l M u n t e n i e i , s i d e a c e e a

v o m c e r c e t a c e l e p r i v i t o a r e l a s t a b i l i r e a a c e s t u i p u n t . C o n c o r -

d a n t c u d a t A p r i m i t ä d e 1 4 5 7 , a v e m i n t a i m a i m u l t e i n s c r i p t n

p u s e d e § t e f a n s A s a a c e a d e l a l i A z b o i e n i , c a r e s p u n e

a n u l

a n d o r d o n A § t e f a n s A s e s a p e a c e a i n s c r i p t i e , N o e m v r i e 7 0 0 4 ,

e r e i a l 4 0 - l e a a n c u r g a t o r a l d o m n i e i s a l e . T o t i n a c e a s t 4 i n s c r i p -

t i e s e s p u n e c à b a t à l i a d e l a F r á z b o i e n i , i n t â m p l a t ä i n 6 9 8 4 T u l l e ,

d a t A i n d e n t i c A c a a c e a i n s e m n a t ä . d e U r e c h e , a r f i a v u t I c e i n

a n u l a l 2 0 - l e a c u r g i l t o r a l d o m n i e i l u i § t e f a n § t e f a n ; m a r e

I n s f a r s i t i n 7 0 1 2 I u l i e 2 , d u p g o d o m n i e d e 4 7 d e a n i ,

l u n i

3 s A p t 5 m a n i , a r A t a t 6 a t a t d e U r e c h e c â t s i d e c r o n i c a p u t n e a n g .

A l 4 0 - l e a s i a l 2 0 - l e a a n c u r e d o r i n s a m n W d e c i c á t r e c u s e r A , l a

7 0 0 4 s i l a 6 9 8 4 , 3 9 s i 1 9 a n i , d e l a s u i r e a l u i § t e f a n i n s c a u n , f A i %

a s e i m p l i n i a l 4 0 - l e a s i 2 0 - l e a , d e o a r e c e e r a c u r g A t o r . A d b -

g i n d a t r e 6 9 6 5 , d a t a s u i r e i l u i § t e f a n I n s e , a u n t i l

à r e i M o l d o -

v e i , n u m g r u l d e 3 9 s a u 1 9 , a p A t A i n d a t e l e p u s e d e i n s c r i p t i a

d e l a F l A z b o i e n i a n u m e 7 0 0 4 s i 6 9 8 4 . D a a c a l c u l A m a c u m a r A s -

t i m p u l d e l a 1 2 A p r i l i e 6 9 6 5 O n g l a 2 I u l i e 7 0 1 2 , g A s i m e x a g t

4 7 d e a n i , 2 l u n i s i 3 s g p t A i n â n i . D i n t o a t e a c e s t e c a l c u l e m a t e -

m a t i c e d e o s e b i t e , d a r c o n c o r d a n t e , a r r e z u l t a o s i g u r a n t ä d e -

p l i n A a s u p r a e p o c e i a n d § t e f a n c e l M a r e p u n e m â n a p e s c a u n u l

M o l d o v e i , d a a a l t e a t e v a i z v o a r e , n u s ' a r O r d c à v i n i n c o n t r a

a c e s t e i s t a b i l i r i .

P r i m u l d o c u m e n t c e p a r e a c o n t r a z i c e d a t a d e 1 4 5 7 s i o

p u n e i n 1 4 5 6 e s t e o p r e t i n s A c o r e s p o n d e r r t ä a l u i § t e f a n c e l M a r e

.

M e l c h i s e d e k , t h i s c r I p t l a d e l a n r i h n i l s t i r e a f l l z b o l e n l I n C a n a , / i t , X V I ,

p s t g 3 6 6

Page 264: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 264/293

2 7 0

M O R I & R O P L I N I L O R

c u D o r o t e i u a r h t e p i s c o p u l O h n d e t D a i a c e a s t t i c o r e s p o n d e n t r i

s ' a d o v e d i t a f i f a l s ä

U n d o c u m e n t c e c o n t r a z i c e d a t a d e 1 4 5 7 , e s t e c o n t m u t

I n I n v e n t a r i u l c r a c o v i a n

i s u n ä

. * f a r i p a l a t i n u l M o l d o v e t ,

d u p à s t ä r u i n t e l e r e g e h u , d à ' v o l e l a t r e c e r e a l u i M i c h a i l L o g o -

M a l i f r a t i l o r s à 1 D u m a s i T h e o d o r , d a t i n S u c e a v a 2 8 I u r n e -

1 4 5 6 " 3

I n n a i n t e d e a c e s t e x t r a c t , e s t e u n l i t d m 1 4 5 5 d e l a A l e -

x a n d r a a l I I - l e a , a p o i d u p g c l a u s a l d o u e d o c u m e n t e d e l a P e t r u

a l ¡ I I - l e a A r o n , a n a l d i n 5 I u n i e i a l t u l d i n 2 6 h u m 1 4 5 6 , a c e s t

d i n u n n ä c o n t i n A n d j u r i i m â n t u l l u i P e t r u A r o n s i d a t d i n S u -

c e a v a . C u m e s t e c u p u t i n t à d e a d u l t s c r i i n z i v a d e 2 6 I u n i e ,

P e t r a A r o n s A f i s t a t l i n t s t i t i n , S u c e a v a , o c u p ä n d u - s e c u d a t o r n

d e v a s a l i t a t e , a d o u a z i i n 2 7 ' s r i f i i e s i t l a r g z b o m , t o c m a i l a

J o l d e s t i l l a S i n A a l . . J o t o s a n i l o r , s o f i f o 5 t c i e 1 S t e f a n i n t ä t

a c o l o '

a p o i f a ` 6 1 4 3 1 . t i n ` t h i a t a l N C á m t i l l u t ' a ; I ' M . ' A t i t l a z i I n

2 8 s ' ä v i n g i S t e T A n t u t S u c e a ' v 6 , s r i e ' O c i i p e c u i n v o i r e a d e

l i b e r à t r e c e r e a u n o r b o t e n ? E s t e d e c i e v i d e n t c r t , d i n c r o a r e ,

a c e l c e a M e a t c a t a l o g a l d o c u m e n t e l o r : a p u s i n ' n e s t d o c u m e n t

n u m e l e l u i S t e f a n . : S t i n a d e v i i r d a c ä c a u s a l - O m d o c u m e n t u l

o r i g i n a l d i n ' a r h i v e t e M o s c o v e i 6 , g á s i n l - c 6 a e e a ' c a r t e d e l i b e r à

t r e c e r e ' n ' a f o s t l e l i b e r a t A b o i e r i l o r M d t a i l i f r a t i l o r s ä i d e $ t e f a n

p a t e d i n i d M o l d o o e t , c e e a c e n i c t . n u a r a v e ä i n t e l e s , c a S t e f a n

s ä i n v o i a s a l i b e r a t r e c e r e a u n o r b o i e n p r i n M o l d o v a , a d e c ä

p r i n , t a r a l u t S i a l o r ,

c i d e C a z i m i r r e g e l e P o l o n i e t , c a r e i i i v o i a

a c e l o r W e n d e a p u t e ä t r e c e f r i r r i s u p g r a r e p r i n P o l b n i a ,

n a m a i o c r o a r e i n v e d e r a t i l a c e l u i c e a i n v e n t a r i a t d o c u m e n t e l e

a p u t u t a t r i b u i a c e s t a c t W I a t e f a n

A l t r e i l e a d o c u m e n t , c a r e c o n t m e u n a c t d c - d a m e a l l u t

f i t e f a n e e l M a r e C A t t e m ä n g s t i r e a D i s t r i t a , i n f ä t i O a z ä a f t s m u d e

g r e u t a t e E l e s t e d a t a t 8 S e p t . 6 9 6 5 6 D a c ä a m s c ä d e ä a i l i i d e l a

f a c e r e a l u m e i 5 5 0 8 a m n a v e a 1 4 5 7 L u n a i n e r t b i n d S e p t e n w r i e 8 ,

s e s u s t i n e i n d e c o n a i n c A a n u l d e i s - f a c e r e a l u i n e t I n c e p e A c a

1 - 1 B o g d a n , D o c u m e n t e / a / 0 a t r t b U i t e l u z I t e t a n c e M a r e , i n B o l C o m

v o l 1 , 1 9 1 5 , p ,

h e o e n t a r i u m ,

p 1 3 8

, , S t e R h a n u s p a l a t m u s M o l d a v l a e , a d m a t a u t t a m

r t g i s , d a t e a l v t u n c o n d u c t = l d i h a e l t l o g o p h o t o e t i r a t r i b u s e j u s D u m a e t T h e o -

d o r a D a t u m 5 o r z a v i a e d i n 2 8 l u n l i , a n n o 1 4 5 6 "

F r u i q e s c u , ( D i c t i o n a r V e z i m a l s u s d a t a a d e v A r a t i l a b ä t í l l u J o r d e L a

J o j d e p t i s i O r d n c , p 1 3 4 ,

6 1 J h a ' r r i t z i c 1 , p . 9 2 S a l m i s c o n d u c t u s ' e t s e c u r i l a s

M i c h u l o c a n c e l l a r i o ,

D u m a e e i T h e o d o r t ' d a t a a C a z i n i z r o

e g e : K a z i m i r u s r e x .

s l g n i f i e h m u s n o b i l e s

e t g e n e r o s i M i h u l c a n c e l l a r i u s M o l d a v u t e D u m a e t T h e o c f o y r a t r e s e f u s t a d -

g e n e b n i a r i e t s u b d i t i l n a s t r i d e t e r r h M o l d a v i a e 4 o l e n t e s r e i l l o a a l i q u a i n

r e g n i n b s t r l . d o m t n l i s m a n e x i d i I n s e c u r i t a t i d e t l n e a t r u n b i g u i t a s , c i s d i m

u b i q u e

i n r e g n o n o s t r o s i g n a n t e r a u t e m i n t e r r a c l v i t a t i b u s q u e R u s s t c v i d e l i c e t C a m y e n y e c z ,

D r a h o b u z

g t q u o c i e n s c u n q u e p l a e u e r l t l u i s s t a p d i r m o r a n i d t , p a u

c a n d i , i v i i 1 e n d 1 / 2 . , d a t u m C M C D u l a e d i t ' d o M i n i c o c o n d u c t u s P a s c i c , a n n n J D 1 4 5 6 ' -

A r h 1 5 t . ,

I , 1 , p

1 5 4

 

Page 265: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 265/293

S T A B 1 L I R E A D A T B 1 P R E C I S E A A S E Z A R E 1 L U I V I C I A N O H L M A R E I N S O A U N 2 , 7 1

5 1 . a c e l i n d i c t i o n a l d e l a 1 S e p t e m v n e , s i s e s f A q i à l a 3 1 A u g u s t .

A a d a r t e l i n c e p e a s e t ' 4 ' u m i t m a i n t e a m o d u l u i G u m c a l c u l A m

n w a n i i , - d e l a 1 I a n u a r i e , i n c A t p e n t r u a r e d u c e d a t e l e e r e i v e c h i ,

I n a c e l e a l e e r e i n o u e , t r e b t l e t a i n d a t A c e d a t a a r i t t l u i v e c h i u l

c a d e , d u p A

S e p t e m v r i e ( a n u l , v e c h i u h i n d S p o n t a l o u n i t a t e ,

p e c a n d c e l n o u t o t u n n e a z A c u r s u l S ' A u ' p A n ä l a 1 I a n u r a r i e )

s A s c A d e m 5 5 0 9 i n l o c d e 6 5 0 8 d i n a m i d e l a f a c e r e a l u m e i , s p r e

a a v G a a n n d e l a H r i s t o s , d e i n d a t A c e I n t a l n i r n h m i l e d e l a S e p -

t e m v r i e p A n A

D e c e m v r i e

A r t r e b u i d e c i s s c A z u t d i n d a t a d o c u m e n t u l u i 6 9 6 5 S e p - ,

t e m v n e 8 \ c i f r a d e 5 5 0 9

i a t u n c i a f l A m l a r A s i d a t a L e a d e 1 4 5 6 .

I n c u r c A t u r a s e

d e s l e a g A , d a c A c o n s t a t A m c A r e g u l a c a

a n u l d e l a f a c e r e a l u m e i s ' A f i i n c e p u t , i n c r o n o l o g i a v e c h e , l a 1

S e p t e m v n e n u s e p A z i a i n M o l d o v a i n v e a c u n l e a l X V - l e a s i a l

X V I - l e a . S e g ä s e s c

d o y e z i u w e d e r a t e c á a n u l i n c e p e a , p e n t r u

v r e m i l e a n t e n o a r e v e a c u l u i a l X V I I - a , l a 1 I a n u a n e .

A s a d a c A a n a l i z A m i n s c r i p t i a c i t a t à m a i s u s a b i s e n c e i

d i n R A z b o i e n i , c a r e p o a r t 6 i n e a d o u e d a t e , 7 0 0 4 N o e n w r t e ,

i n d i c a t c a a l 4 0 - l e a a n c u r g A t o r a l d o m n i e i l u i . 5 t e f a n , s i 6 8 9 4

M l l e e a a l 2 0 - l e a c u r g A t o r , a t u n c i s c A z A n d d i n a c e s t e d o n e d a t e

v e c h i , 5 5 0 9 l a d a t a c a N o e m v r i e s i 5 5 0 8 l a c e a c a k a l e , c A p A t A i n

1 4 9 5 s i 1 4 7 6 , d i n c a r e s c A z A n d a n d d o m m e i s a l e 3 9 s i 1 9 , c A p A -

t A m d o u A a r A t A n d e o s e b i t e p e n t r u i n c e p u t u l d o m m e i s a l e .

1 4 5 6 s i 1 4 5 7 , d a t e d e a c e e a v z n s c r i p f i e , c e e a c e e s t e u w e d e r a t a b s u r d

U n e o r i i n s A i z v o a r e l e v e c h i n e d a u i n s A s i e l e m i j l o c u l d e

c o n t r o l , c A n d p u n p e M O d a t a d e l a f a c e r e a l u m e i i a c e a d e l a

H r i s t o s , c u m b u n A o a r A N . C o s t i n c a r e s p u n e c A D a h l i a V o d A

m u d c A n d f u c u r s u l a n i l o r 7 1 7 4 i a r d e l a H n s t o s 1 6 6 6 S e p t e m -

v n e i n 1 1 l a r r e v o l t a l u i H A n c u s e i n t a m p l A l a a n u l 7 1 8 1 s a u

d e l a - H n s t o s 1 6 1 2 N o e m v n e 8 . E s t e i n v i d e r a t c l i i n a m b e / e c a z u n

t r e b u e s c A z u t n u m a i 5 5 0 8 d e s i a v e m i n n a i n t e S e p t e m v r i e i n

1 t

i N o e m v n e , * t e f a n c e l M a r e a m u n t a p o i i n 7 0 1 2 I u l i e

i n

2 . I n s c n p t i a p u s A i n s i l d e B o g d a n p e b i s e r i c a d i n

s p l i n e

G A ' B o g d a n V o d A d u p A m o a r t e a h t i s t e f a n a r A d i c a t f n c e p u t u r i l e

t a t A l u i s A u s i a s f A r s i t d e z i d i t b i s e r i c a i n 7 0 1 2 S e p t e m v r i e . D a c A

a m a p l i c h r e g u l a s c A d e r e i d e 5 5 0 9 d e l a i n c e p u t u l l u i S e p t e m v r i e

p A n A l a D e c e m v n e , a r u r m a c A B o g d a n a s f A r s i t d e z i d i t b i s e r i c a

I n 1 5 6 3 i n n a i n t e a m o r t e i t a t A l u i s r u t c A n d i n s c r i p t i a s p u n e t o c -

m a i d i m p o t r i v A 9 .

7 U n u A t o a r e a t a b e l A v a l A m u r l c h e s t m n e a :

D u p a e r a v e c h e a m a v e a

7 0 0 5 I a n . - S e p t 7 0 0 6 S e p t . - D e c 7 0 0 6 I a n . - S e p t

D u p A e r a n o u n

1 4 9 7 I a n - S e p t . 1 4 9 7 S e p t - D e c 1 4 9 8 l a n - S e p t

N y f t e s c A z u t p . a o p e r a r e d u c 5 5 0 8

5 5 0 9

5 8 9 8

C l t a t e d e G i u r e k u C r a w . * M o l d o v a I n A n . A c a d . r a m , I I , t o m X X V ,

1 9 0 7 7 p . 2 9 2 ,

V e z J a s u p r a a p e s t e 4 c h e s t i i w y r e s c u , A s u p r a c r o n o l o g i c ; m a n r o n n T h e p t s ,

d a u l I i i . , . 7 0 t X 1 V ; 1 9 0 0 , p

6 9 5

Page 266: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 266/293

2 7 2

1 8 T O R I A R O h i A l s 1 L O R

C e v a m a i c u r i o s e s t e i n s h c g u n e o r i a n u l v e c h i u i n c e p e A

l a 1 M a r t i e . A O u n d o c u m e n t d i n 7 1 3 6 a l u i l o a n A l e x a n d r u

V o e v o d s p u n e a p r i a t i n a s e a s e l e a z i a l u n e i c l u d d i u c a r e e s t e

M a r t i e , d a t i n c e t a t e a n o a s t r à , i n B u c u r e s t i 1 ° .

R e z u l t 6 d e c i f n c h e i e r e a a n u t o t d e a u n a c e i v e c h i i n c e -

p e a u a n u m g r à a n u l d e l a 1 S e p t e m v r i e s i c i l i n u n e l e r e g i u n i e i 1 1

s o c o t e a u c a i n c e p A n d l a 1 I a n u a r i e , s i a d e c i n u t r e b u e t o t d e a -

u n a s c A z u t 5 5 0 9 c a n d l u n a e s t e S e p t e m v r i e - D e c e m v r i e . A p h -

c a n d e x c e p t i a s a u m a i b i n e z i s r e g u l a p e n t r u d a t e l e a n t e r i o a r e

v e a c t i l u i a l X V I - l e a l a d o c . d i n 6 9 6 5 S e p t . 8 a d e c 6 s c A z A n d 5 5 0 8

e l l t o a t e a 1 S e p t e m v r i e c 6 p 4 V i m d a t a e x a c t 5 d e 1 4 5 7 .

I s D o c . n e p u b l i c a t A r h . A c a d e m i a p A s t r a t X X , p . 2 7 3 . D . O n e f u l ( 1

e

m a l s u s p 5 4 9 ) , s p u n e e l a c e a s t A n u m d r a r e d e l a 1 M a r t f e s ' a r a f l A d e i n a l m u l t e

o r l , N D o c a n , D e s p r e e l e m n l e l e e r o n o I o g i c e I n d o e r o m , I n A n A e a d r o m , X X X V

1 9 1 0 , p . 4 0 1 ( 4 9 ) D . D w e l t - s u s t l n e c A n u m A r a r e a d e l a 1 I a n u a r t e s e o b i s n u l A

I n M o l d o v a t n n a i n t e a v e a c u l u l a l X V I I - l e a

 

Page 267: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 267/293

N .

1 0

. . - . 1 '

r . . . - -

- -

- N * 1 - ' 1 , . . .

I (

. 1 '

1 . 8 . 1 . 4

; : : . )

( 9 . . . . . . . .

. .

g . . . . . . . . . . . . . . i i r

. , .

. 4 t .

. , ,

, -

.

t , - - . . , - - - - - -

r ,

- r - S 1

- - - f p r l

- P i i . .

f ,

1

t 1 , : ,

I l l

- 1 O

L '

.

-

e '

I l

I N S C R I P T I A D I N B A N I L E S T I

( A d a o a l a n o t a 2 6 p . 2 8 6 )

"

.

4 ,

C I A 4

q g

L i : ,

. 1 ° V

T R A D U C E R E A I N S C R I P T I E I

C u v r e r e a t a t A l u i

§ ) . C u a p i t o r u l f i u l u i

i c u s A v a r v r e a

S f a n t u l u i D u h , D u m n e a l u i l o a n T A u t u l l o g o i l t a i n c e p u t § i a

z i d i t a c e s t h r a m M t n ' n u m e l e a l l u i i n t r e s f i n t i p A r i n t e l u i n o s t r u

a r h i e r a r u l § i f A c A t o r u l d e m i n u n i N i c o l a e , i n z i l e l e b i n e c r e d i n -

c i o s u l u i * i d e H r i s t o s i u b i t o r u l d o m n

S t e f a n V o e v o d f i u l

l u i B o g d a n V o e v o d . S i s ' a s A v A r i t i n a n u l 7 0 0 7 ( 1 4 9 9 ) , l u n a

D e c e m v r i e 6 , ( L e p A d a t u . I n s c r i p f u l e b i s e r i c e i d i n

B e i n t l e s t i

I n

B u l e t i n u l M o n i s t o r t c , I V , p . 2 1 2 )

T r a d t t l a c

b i s e r i c a d i n B A n i l e s t i a r f t t o s t z l d l t A d e l o g o t A t u l T A u t u c u

b e r t h p e r h e s u l u l d e n t d e e l S u l t a n u l u i I n n u r a l e M o l d o v e l , b e n t p e c a r e s u l -

t a n u l i - a r f i d i t r u i t a f o s t p A s t r a t t i d e U r e c h e . ( L e l o p i s e l e k , 1 , p . 1 4 b ) D a d { l e g e n d a

e r r e p r o d u c e u n t a p t r e a l , e l f l i n d c u t o t u l e x t r a o r d i n a r a r f i t r e b u l t s A - s 1 g l i s e a s c A

u n r A s u n e t i n I n s c r I p t l a b i s e r i c e l l u l ' 1 A u t u , l u c r u c e n u s e v c d c

 

Page 268: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 268/293

N O T E L A V O L U M U L I V

D E

1 V L A D E S C U

Page 269: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 269/293

C A P . I I I

E Y O C A L U I * I T E F A N C E L M A R E

N O T E

L U r s u , . e l a n c e M a r e ,

B u c u r e s t i , 1 9 2 5 , P . 4 6 4

I n 1 1 c a p i t o l e s i u n a l 1 2 - l e a d e b i b l i o g r a f i e s e s t u d i a z 4 p e

l a r g i n t r e a g a d o m n i e a l u i S t e f a n c e l M a r e .

1 ) L u p t e l e p e n t r u o c u p a r e a s i c o n s o l i d a r e a t r o n u l u i . 2 ) L u p -

t e l e p e n t r u e m a n c i p a r e a M o l d o v e i d e t r i b u t u l t u r c e s c . 3 ) L u p t e l e

c u P o l o n i i . 4 ) N o i i n c e r c A r t d e e m a n c i p a r e a M o l d o v e r d e t r i b u t u l

t u r c e s c . 5 ) R e l a t i i i n c o r d a t e c u P o l o n i a . 6 ) C o l a b o r a t o r h . 7 ) C o n -

c e p t i a d e s t a t . F u n c t i u n i l e p r i n c i p a l e a d m i n i s t r a t i v e s i J u d e a -

t o r e s t i . 8 ) O a s t e a . 9 ) T a r a .

1 0 ) F a m i l i a 1 1 ) P e r s o n a l i t a t e a .

1 2 ) B i b l i o g r a f i a .

L a f i e c a r e f a p t d i n d o m i n a l u i S t e f a n c e M a r e t r e b u i e a v u t

i n v e d e r e i n t o t d e a u n a a c e s t s t u d i u , c a r e p o r n i n d , d e o b i c e i u s i

m a i a l e s l a p a r t e a p o l i t i c K s i m i l i t a r à , d e l a i s v o a r e l e d e m A n a

i n t f i i a , e s t e b i n e m f o r m a t . D e s e o r i s e r e c t i f i c A l u c r u r i d e a n t à -

n u n t , u n e o r i s e p r o p u n p k e r i n o i c a r e n u t o t d e a u n a p o t f i

p r i m i t e .

C a r t e a e s t e s c r i s 6 s i c u n e m 6 r g i n i t à d r a g o s t e f a g d e p e r -

s o n a l i t a t e a e r o u l u i a a r e i a c t i v i t a t e o s t u d i a z à .

F o a r t e m u l t e l e s i s c u r t e l e p a r a g r a f e I n c a r e s u n t i m p A r -

t i t e c a p i t o l e l e , f a c c a e a s 6 p o a t à f i c e t i a c u t w i l l * s i d e n e -

s p e c i a l i s t i . S t i l u l d e a s e m e n e a . C a p i t o l u l a l 6 - l e a d e s p r e C o l a -

b o r a t o r i " i n c e p e a s t f e l :

C u t o t g e n i u l , p u t e r e a d e m u n c A , & u n t i l p o l i t i c , v i t e j i a s i

s p i r i t u l d e s a c r i f i c i u , S t e f a n n ' a r f i p u t u t o b t i n e a t a t e a v i c t o r i i ,

s i d o m n i a t a t d e s t r a l u c i t , d a c 4 n ' a r f i a v u t c o l a b o r a t o r i c a p a b i h

s i d e v o t a t i . C u p u t e r e a l u i d e s u g e s t i e a c o n c e n t r a t e n e r g t i l e s i

l e - a c a n a l i z a t s p r e t i n t A . T o t i s u p u s i i s ' a u i n c h i n a t g e m u l u i s t

v o i n t e i S a l e . T a r a s ' a a d u n a t I n j u r u l e r o i c u l u i M i n n e u t o a t e

e n e r g h l e e i . F i e c a r e § i - a i n d e p l i n i t r o l u l , I n v r e m u r i l e g r e l e , c u

Page 270: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 270/293

2 7 8

I S T O R I A R O M A N I L O R

a c e l a s s p i r i t d e s a c r i f i c m , p e c a r e l ' a u v g z i t t l a m a r e l e l o r D o m n

D u p a e x e m p l u l a c e s t u i a , t o t i s u p u s n s ' a u a r k a t g a t a f a c r i

d a t o r i a c u p r e t u l

'

C u p r i v i r e l a c o n c e p t i a d e s t a t ( c a p 7 ) s e a f i r m ' d e ä S t a t u l

s e c o n f u n d à p e v r e m e a a c e m c u D o m n u l . T a r a e l - A c o n s i d e r a t à

c a o p r o p r i e t a t e p r i v a t à a l u i . T o p b à i b a t i i , c a r e f i i c e a u p a r t e

d i n d i n a s t i a d o m n i t o a r e , s e c o n s i d e r a u m o s t e n i t o r i l e g i t i m i a i

t r o n u l u i . T o t i m e m b r n b k b ' ä t e s t i a l d i n a s t i e i a v e a u p u t i n t a s ' a . '

a j u n g ä l a s t ä . p a n i r e a t r o n u l u i . T a r a a v e a s à a l e a g à p e u n u l d i n

n u m e r o s n m e m b r u a i d i n a s t i e i .

D e c k r e . 5 t e f a n t r o n u l ' a f o s t o c u p a t i n r e a l i t a t e c u a r r n e l e ,

t a r a a r e c u u o s v u t O w , s i A J e g i t n n a t , , p r i n a l e g e m , T a p t u l i n d e -

p l i n i t . E l s e , c á f i s i d e r k ' a l e S ' a l ' , , , , c h i v i n i t k i i

i / 0 4 - 1 d e d u s p u t e r e a

d e j a D u m n e z e u , d e a c e e a n u a v e à d e d a t s e a m à n i m à ' n u i d e

f a p t e l e s a l e d e c k l u i D u m n e z e u . N i m i c n u - i c o n t r a b a l a n s h . a t o t -

p u t e r n i c i a . C o n s i h u l ( d i v a n u l ) n u e r à d e c k e x p r e s i a v o i n t e i

f u n d n u m i t i d e e l s i r k n A i n d i n c o n s i l i u e a t v o i n e l .

S u v e r a m t a t e a e r à p e r s o m f i c a t à i n d o m n . F u n c t i o n a r u e i a u

d e l e g a t i i s i ' r e p r e z e n t a n t n i h i , D i n t r e a c e s t i a , e e l . : m a i h i m o r t a n t i

e r a u P c i r c t i l a b n c e t k i l o r , c a r e a v e a u p u t e r i ( a d n i i h i s t r a t i v e ,

j u d e a t o r e s t i

i m i l i t a r e p e t o t c u p r h i s u l c e t k n s i a t e r r t o r i r l a r

d e p e n d i n t e d e e a . E i e r a u u n f e l d e m i c i s u v e r a r n , c a n a 9 e a u p e

t e r i t o r i l l e i n c r e d i n t a t e l o r , t o a t e p u t e r i l e s i n u d e d e a u s o c o t e a l i i

d e f a p t e l e l o r d e c k D o m n u l u i , p e c a r e I l r e p r e z e n t a i i .

I n d o c u m e n t e e i s u n t c i t a t i i n f r u n t e , d e c e l e m a i m u l t e

o r i M e g t i t h i r i

L o g o l c I t u l , p i a r e c A e r a l o c t i i t o r u l d o m n u l u i i n c o n s i l i m

a c t e l e e x t e r n e e l e c i t a t i n f r u n t e . V i n a p o i p A r c A l a b i i , . v o r n i c u l ,

s p k a r u l , ' v i s t i e r n i c u l , p o s t e l n i c u l , p a h a r n i c u l , s t o l n i c u l

i c i n n i s u l

E i e r a u i f u n c t i o n a r i p u b l i c i

i p r i v a t i , n e l l i c A n d u - s e d e o s e b i r e

I n t r e S t a t § i D o m n .

M o l d o v a e r a i m p k t i t à I n v r e f r - o - 1 5 t i n u t u r i , a d m i n i s t r a t i v e

d e p f i r c i l l a b i ; c a n a v e a u c a a j u t o a r e p c s t a r o g t , g u v e r n a t o r i i c e -

t k i l o r m a i p u t i n i m p o r t a n t e , p e g l o b r u c t ( i n e a s a u a r n e n z i l e ) ,

p r i p 4 a r i ( i n c a s a u a r n e n z i l e p e n t r u v i t e l e d e p r i p a s ) ; f i e r e r u b l i

( c o n d u c e a u p e o a m e n i l a l u c r u l a c e t k i l e d o m n e s t i , l a s m s a r i : e t c . )

o s l u t i a r i ( M a u a m e n z i l e d e l a c e i c e n ' a u e X e c u t a t ' p o r i n c i l e d o m -

n e s t i ) s i i l u a r i ( s t r â n g e a u 1 1 1 § u 1 )

O r a s e l e t r a i l o r g a n i z a t e d u p 4

m o c l e l u l c e l o r d i n A r d e a l s i P o l o n i a , c u m i p r i m a r ( s o t t u e y ( , s i

c o n s i l i e r i ( p c i r g a r i ) .

J u d e c k o r u l s u p r e m e r à D o n a n u l , l a r e e l m a t t r i a r e m a -

g i s t r a t e r à m a r e t e ' v o r n i c . .

I n t i n u t u r i s i ° r a p j u s t i t i a s e f A c e a s i d e t o t i c e i l a t t i f u n e -

t i o n a r i c a r e a v e a u m i s m n i s i a d m i n i s t r a t i v e s i f i s c a l e .

C e i s c e s e o c u p a u M a i a l e s C 1 , 1 ' ' p r i c i t n i e ( b a r e o a m e n t e r a u

j u d e c a t o r t i s a n l u d f f i i - s i J v o r n i a i l D o n i n u t j u d e o a

i n -

s t a t i t A .

 

Page 271: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 271/293

t i O 1 E

2 7 9 .

V e m t u n l e D o m n u l m c a r e e r a u d e s t u l d e i n s e m n a t e , p r o -

v e n u d i n d o m e n i i l e s a l e , p e c a r e c r e s t e a u t u r m e d e v i t e s i

s e c u l t i v a u c e r e a l e i s t u p i d e a l b i n e . V â n z a r e a p r o d u s e l o r a - ;

d u c e & u n V e n i t i n s e m n a t ,

D e l a ' c a r e l e c u p e s t e e x p o r t a t e i n P o l o n i a , m a p a v a u n

v e n d M a r e . E x p o r t u l c e r n , m o n o p o l i z a t d e D o m n , f o r m g u n

a l t v e m t . P r o d u s e l e d o m n u l u i e r a n s c u t r t e d e v a i n g l a e x p o r t .

C e l m a i i n s e m n a t v e n i t a l v i s t i e r i e i 1 1 d a u v e i n u l e , c a r e a -

v e a u c a r a c t e r m a i m u l t f i s c a l . D a n t e a d u c e a u i a r g . i u n i n s e m n a t

v e n i t . ( B u - u l s a u d a j d e a , i h u l , p o d v a d a , p o s a d a ,

j o l d u l a p o i

D a m & d e l a l o c u i t o r i ( d i n s t u p i , p o r e ' , v a r z g , p e s t e , c e a r g , e t c . )

O c n e l e a d u c e a u i a r g s i u n v e n i t m a r e s i e r a n p r o p r i e t a t e

d o i r r n e a s c g .

M o § t e n u e a a v e r i l o r c e l o r f ä t h m o s t e n i t o r i a d u c e à

i n s e m n a t e v e n i t u r i c a i c o n f i s c a r e a m o s i i l o r b o e r i l o r

A m e n z i l e ( g l o a b e )

i t a x e l e d e j u d e c a t g ( t r e t i n a ) f o r m a u

L o t v e n i t u r t i m p o r t a n t e

C a s t a r e s o c i a l

i n f r u n t e e i g u n t r o p o l i t u l c u e p i s c o p u ,

a p o i b o i e r n d i n c o n s i l i u , c a r e f o r m a u c l a s a c e a m a i p u t e r m c g d i n

t a r g , a v e a u f u n c t i m u l e c e l e m a i i m p o r t a n t e s i a v e a u i s t g p i n i r e a

c e l o r m a i m u l t e s a t e i n c a r e e r a u i j u d e e g t o r i . B o e r i i e a p r o p r i e -

t a r t a i s a t e l o r a v e a u d r e p t l a d i j m e l e d i n p r o d u s e l e s g t e n i l o r ,

l a c o r v e z i u m o n o p o l l a m o a r g .

O r g s e n n n ' a v e a u i n d a t o r i r i c l e a t a t r e , v i s t i e r i e

P r a n i i a u a j u n s c e i m a i m u l t i d e p e n d e n t i d e b o e r i , p r o -

p r l e t a r i i s a t e l o r , c g r o r a l e d a u d i j m a d i n p r o d u s e

i t r e i z l e d e

l u c r u p e a r i . P l g t e a u & A r l i e c g t r e v i s t i e r i e , f g c e a u e , o r v e z i , s t r A j i

m e r g e a u l a o a s t e .

, , C u t o a t e a c e s t e d g r i

i p r e s t a t u % g a m i n - l e a n ' a l o s t d e

s i g u r , i n a c e g v r e m e , i n o s t a r e i n s u p o r t a b i l g . B o e r i i e r a n t i n u t i

i n f i A u d e D o m n i a b u z u r i l e n u p u t e a u s g f e m a r i i n t i m p u l

d o m m e i c u m A n a d e f i e r a m a r e l u i D o m n .

R o b u , f o a r t e n u m e r o s i , e r a u T i g a n i

i M a r i . N ' a v e a u

b e r t a t e p e r s o n a l g . E r a n v a n d u t i s a u d g r u i t i . M u n c e a u i n c o n t i n u

s t g p â n i l o r , p l g t e a u b i r

i d a n o p a r t e d i n p r o d u s e l e m u n -

c i i l o r .

I n c a p . 8 - l e a O a s t e a s e a l i t - m g c g F u n c t i o n a r n d e l a

c a r t e , c o n s i l i e r i i , c a i c e i i a l i f u n c t i o n a r i a i D o m n u l u i e r a u , i n

c a z d e r i l s b o i u , c o m a n d a n t i d e o s t a s i . T o t ' f u n c t i o n a l - 1 u

i t o t i

l o c t t i t o r i i c a p a b i l i s g p o a r t e a r m e l e , e r a u o b l i g a t i i n c a z d e r g s -

b o i u , s à j i . l à a r m e l e i e a u i s g p i e c e l a l u p t g . N u n e n i n u s e p u -

t e à s u s t r a g e d e l a s u p r e m a d a t o r i e d e a a p A r g t a r a i n c O n t r a

T o a t e e n e r g i i / e e r a u m o b i l i z a t e , t a r a i n t r e a g g e r à p u s à

p e p i c i o r d e r g s b o i u , c g c i o a s t e a s e c o n f u n d à c u p o p o r u l , i a r a c e s t a ,

c u o a s t e a .

O a s t e a s e c o u t p u n e k d i n

1 ) V r i e f i , c a r i v e t i . d e e l i t g , s o l d a t i p e r m a n e n t t , c a r i f o i m a u

Page 272: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 272/293

2 8 0

I S T O R I A R O M I N I L O R

g a r d a D o m n u l u i . E r a u p l a t i t i C u l e a f a ( j o l d ) s a u c u m o y i § i e r a u

r e c r u t a t i d i n t a r a n i s a u b o e r i c a r i s e d i s t i n s e s e p e c a m p u l d e

B o i e r t i c e t m a r l , f o r m a u t o t c a v a l e r i a d e e l i t a

a n u m e

e a v a l e r i a g r e a . E r a u f m b r a c a t i I n c u i r a s ä s a u h a i n a d e i n p r i n

c a r e n u p a t r u n d e A s a b i a y n u l e l i p s e A d e s i g u r m c i

Á r m e l e

l o r e r a u l a n c e a , a r c u l , g h i o a g a s a u s a b i a i a r p e n t r u a p a r a r e a v e a u

s c u t u l y

F e c i o r i i , r e c r u t a t i d i n b o e r i m e a m i c a , d i n l o c u i t o r n o r a -

§ e l o r § i d i n V ä r a n i f o r m a u p e d e s t r i m e a u p a r a .

O a s t e a c e a m a r e . G l o t a q i i ,

r e c r u t a t i d i n O m n i f o r m A

e l e m e n t u l p r i n c i p a l a l o a s t e i . A v e a u c a a r m e

a r c u r i , s u l i t e ,

c o a s e , g h i o a g e , I i d u c e a u c u e i h r a n a d e a c a s a ,

H u s a r i i , e r a u f e c i o r i i c a v a l e r i

§ i f o r m a u

c a v a l e r i a

u § o a r a .

C a a r m e , p e L i n g a s u h i t a , s a b i i , a r e , g h i o a g a , c o a s a , s c u t ,

c o i f Y . c a m a § e d e z a l e , a l e p e d e s t r a y l o r § i c a l ä r a y l o r , S t e f a n a

a v u t

i t u n u r i m i c i § i m a r i d e c e t a t e , § i c a r e p e n t r u a p u r t à a r -

t i l e r i a

i s a f n t a r e a s c a f o r t u r i l e .

C a u n i t a t i e r A c e a t a c o m a n d a t a d e u n b o e r . M a i m u l t e c e t e

f o i m a u u n p A l c . F i e c a r e u n i t a t e î i a v e A s t e a g u l e i .

C a m a s u r a d e s t r a t e g i e d e f e n s i v a e r à d e v a s t a r e a s i s t e m a -

t i c a a t a r i i . I n f e l u l a c e s t a i n a m i c u l d e p a r t e d e t a r a

i n e p u t a n -

d u - s e a p r o v i z i o n a , e r A s l a b i t m u l t

i d e r n o r a l i z a t .

S t r a t e g i a l u i S t e f a n a c o n s i s t a t I n o c o l i r e a l u p t e l o r m a r i

I n l o c d e s c h i s , c u t a b e r i l e f a t a I n f a t a § i a t r a g e r e a i n a m i c u l u i I n

u n d e f i l e u I n c a r e e r a p u s I n i m p o s i b i l i t a t e s à 1 i d e s f 4 o a r e f o r -

t e l e § i s a m a n e v r e z e . A t a c u l f l d a d e A a t u n c i I n m o d t u l g e r a t o r

i n m a i m u l t e l o c u r i d e o d a t a . A t a c à c u f o r t e m a i p u t e r n i c e f l a n c u l

s p a t e l e , c a s a - i t a i e r e t r a g e r e a .

G e t t i g e r a u l a t o a t e f r o n t i e r e l e M o l d o v e i , r a r e s e r v e a u c a

s p r i j i n I n l u p t e . I n t i m p d e r a s b o i u e l e e r a u f n t a r i t e c u m u n i -

t i u n i

i g a r n i z o a n e p u t e r n i c e . i a r o § t i l e m a r i d e m a n e v r a e r a u I n

m u n t i § i p a d u r i , a § A c á p e c a n d d u § m a n u i e r A o c u p a t c u a s e d i u l

c e t a t i l o r , S t e f a n f l a t a c A p e l a s p a t e .

C e t a t i I n t a r i t e l a g r a n i t a e r a u : H o t i n u l , S o r o c a , O r h e i u l ,

C e t a t e a A l b a , C h i l i a , C r a c i u n a , S u c e a v a , C e t a t e a N e a m t u l u i ,

R o m a n u l , i a r i n i n t e r i o r D o r o h o i u l , I a u l , V a s l u i u l § i I n T r a n s i l -

v a n i a C i c e u l

i C e t a t e a d e B a l t a .

A c e s t e c e t a t i f o r m a u o r e t e a m e n i t a s a a p e r e t a r a c o n t r a

i n v a z i u n i l o r . D a c a i n a m i c u l i z b u t e a s a i n t r e I n i n t e r i o r , e r à p u n s

d e r e t e a u a d e c e t a t i d i n i n t e r i o r . T o a t e d r u m u r i l e m a r i c o m e r -

d a l e o i m i l i t a r e e r a u p r e s a r a t e a s t f e l c a c e t a t t c a r i I m p a r t e a u

M o l d o v a I n t r e i r a n d u r i d e c e t a t i f o r m a t e d i n l i n i a

l i n i a i n t e r i o a r a D o r o h o i - I a y - V a s l u i i l i n i a N i s t r u l u i .

U n p a r a g r a f v o r b e § t e d e s p r e I n d a t o r i r i l e m i l i t a r e i a r

a l t u l d e s p r e C a l i t a t i l e m i l i t a r e a l e M o l d o v e n i l o r .

 

Page 273: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 273/293

B o g N i i l e M o l d o v e i ( c a p . 9 - l e a ) e r a u : t a l i , b o i i , o i l e , m i e r e a

e a r a , p e § t e l e .

C o m e r f u l d e t r a n s i t d a t o r i t à a § e z k i i i n t r e c o m a e c o m e r -

c i a l e d e l a M a r e a N e a p s i c e n t r e l e c o m e r c i a l e d i n P o l o n i a , e r a

f o a r t e m a r e ,

C ä i l e c o m e r c i a l e e r a n ; t a r e L e m b e r g

i T u r c i a p r i n ; S u -

c e a v a , R o m a n , B a c i l l i , A d j u d s i P u t n a , S i l i s t r a , C o n s t a n t i n o p o l ;

a l t a p r i n S u c e a v a , T a r g u l F r u m o s , V a s l u i , B A r l a d , T e c u c i ,

G a l a t i , I s a c c e a , a p o i p e t ä r m u l m à r i i l a C o n s t a n t i n o p o l . D e l a

L e m b e r g l a o r a s e l e d e l a M a r e a N e a g r 4 s e m e r g e & p r i n

S u c e a v a ,

H a r l A u , I a s i , L ä p u § n a , T i g h i n a , d e u n d e p l e c a s p r e C e t a t e a A M A

i a r a l t a l a O c e a c o v s i C a f f a . D e l a H o t i n d e a l u n g u l N i s t r u l u i e r a

c a l e 0 1 1 6 l a C e t a t e a , A 1 b 6 . D e l a L 6 p u s n a l a C h i n a .

S p r e B i s t r i t a i n , A r d e a l s e m e r g e a p r i n S u c e a v a s p r e C a m -

p u l u n g i M o l d a v i t a p r i n p a s u l S u h a r d s p r e R o d n a s i a p o i B i -

s t r i t a s a u d i n S u c e a v a , l a B a i a , N e a m t , p r i n p a s u l T u l g h e § l a

B i s t r i t a .

S p r e A r d e a l c u c a r e l e s e p u t e a m e r g e d i n S u c e a v a p r i n

R o m a n , B a c A u , A d j u d , T r o t u § p r i n O i t u z l a B r a s o v . ,

E x p o r t u l c o n s t a d i n p r o d u s e l e , p 6 m A n t u l u i

g r a u ,

o r z ,

o v A z , s m a l l s i h r i s c g ; d i n v i t e , p e § t e , m i e r e , c e a r 5 v i n .

I m p o r t u l c o n s t a d i n i n s t r u m e n t e p e n t r u m a n c a c O m p u l u i

l u p t A , u l e i , p o s t a v , s a l i t r à , a r g i n t , c a t i f e a , p a n z e t u r i , m A t A s u r i ,

a r t i c o l e - o r i e n t a t e .

V ä m d e t u t o t v e n i t u l e r a u , a l e D o m n u l u i L s e p i n e a u s a u

d u p 6 v a l o a r e a a n A r f u r i l o r s a u d u p 5 , g r e u t a t e s a u d u p g n u m A r u l

o b i e c t e l o r .

E r a u c l o u 6 f e l u r i d e v A m i : V a i n a c e a . m a r e c a r e s e p l g i a

s i n g u r à d a t à l a S u c e a v a , d u p à v a l o a r e a m à r f u r i l o r . V a i n a c e a

m i c 6 , c a r e s e O A - t e a d u p à t r a n z i t i n d i f e r i t e o r a s e , d u p à v a l o a r e a

m l r f u r i l o r s a u d u p à g r e u t a t e .

C o m e r c i a n i i . C e l m a i m a r e t o m e r c i a n t e r a D o m n u l , v a n -

z f i n d p e l A n g A p r o d u s e l e s a l e , p e s t e l e p r i n s d i n D u n k e , d i n m a r e ,

§ i c e a r a . D u i : A d o m n e r a u b o i e i i , a p o i m a n s á s t i r i l e , s i a p o i c o -

m e r c i a n t i i c e i l a l t i c e i m a i m u l t i r o m â n i . M a i t o t i e r a u c o m e r c i a n t i

a m b u l a n t i c u e a r e l e d i n s a t i n s a t § i a p o i l a t O r g u r i l e a n u a l e

d i n o r a s e .

B a n i i e r a u g r o s i i , g r i v n a s a u m a r c a ( n u e r a o m o n e t 6 c i

u m t a t e a p r i n c a r e s e s t a b i l e a v a l o a r e a g r o s i l o r ) , r u b i a d e a r -

g i n t , z l o t u t 6 a r e s t i , z l o t i i u n g u r e s t i , z l o t i J t u r c e s t i , a s p r i i , d i n a r d .

, M d s u r t § i g r e u t e i f t . C o t u l p e n t r u p A n z 6 , b e r b A n t a p e n t r u

m i e r e , b u t i a , v a d r a , h t r u l p e n t r u v i n , c l o d u l p e n t r u c e r e a l e ,

c â n t a r u l s a u m a j a p e n t r u g r e u a t i l e m a i m a r i , c a r u l s a u c s á r u t a

t o t p e n t r u g r e u a t i m a r i , p i a t r a ( a m a n a ) p e n t r u , c e a r A , f a l c e a

s i f e r t a l u l p e n t r u v i i .

D r e p i u r i . O b t c e i u r i . P e v r e m e a l u i * W a n e r a l e g e a s c r i s à ,

c a r e f o r m a n o r m a d u p 6 c a r e s e f A c e a u j u d e c A t i l e . F e m e i a a v e a .

N O T E

  8

Page 274: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 274/293

2 8 2

1 8 T O R L A R 0 1 1 i N I L O R

, d r e p t c a

b a r b a t u l l a s t a p a n i r e a p a r n a n t u l u i C o p i u d e a m -

b e l e s e x e a v e a u e g a l d r e p t l a m o s t e n i r e . D o n a t i u n i l e n u s e p u -

- t e a u r e v o c a . O m o r u l s e p u t e a r à s c u m p t h à p r i n b u n a i n v o i a l a

B i t p i r e a f e t e l o r e r a s o c o t i t a c a u n a d i n c e l e m a i m a r i c r i m e .

B i s e r i c a a f o s t p e n t r u S t e f a n p a r g h i a p e n t r u c o n s o l i d a r e a

t a r n . I n t r e s t a i

i b i s e r i c a a f o s t o l e g a t u r a c a ¡ n i t r e t r u p

s u f l e t .

M a n i f e s t a r e a p u t e r n i c u l u i s a i l s e n t i m e n t r e l i g i o s , s ' a v a z u t

3 n z i d i r e , a d e l a c a s u r i s f i n t e p e n t r u i n z e s t r a r e a l o r A s t f e l , r n a -

n a s t i r i l e : B i s t r i t a , N e a m t u l , Z o g r a f u , P r o b o t a , P u t n a , V o r o n e t ,

H o r o d n i c , H o m o r , T a z l a u l , D o b r o v a t A c l a d i t b i s e r i c e l e d i n

P a t r a u t i , B a d a u t i , S I .

I l i e d e l a n g a S u c e a v a , m - r e a V o r o n e t ,

b i s e r i c a d i n V a s l u i , S f . N i c o l a e d i n l a s i , b i s e r i o a d i n H a r l a u ,

b i s e r i c a d i n B o r z e s t i , S f . N i c o l a e d i n D o r o h o i , b i s e r i c a d i n H u i ,

m - r e a d e l a R a s b o i e n i , b i s e r i c a S f . N i c o l a e d i n P a p a u t i , m - r e a

T a z l a u l , b i s e r i c a d i n m - r e a N e a m t u l , b i s e r i c a d i n P i a t r a , m - r e a

V o l o v a t , b i s e r i c a d i n B a u s e n i , m - r e a D o b r o v a t , b i s e r i c a d i n

R . - S a r a t , b i s e r i c a A l b a d i n B a i a , b i s e r i c a d i n C h i l i a , . m - r e a d i n

  V a c ] l â n g a D e j ( p o a t e ) , a r e f a c u t m - r e a Z o g r a f u d i n S f . M u n t e , e t c .

C u l t u r i i i - a d a t u n i m b o l d s i p r i n c o p i e r e a

i s c r i e r e a i n m o d

a r t i s t i c a c a r t i l o r M a e d a r u i t e m a n a s t i r i l o r

i p r i n s c r i e r e a

a n a l e l o r .

S ' a s c r i s

a r t i s t i c e v a n g h e l i a s l a v o n a d e l a H o m o r , d e l a

P u t n a , s b o r n i c u l d e l a P u t n a , L i s t v i t a ( P u t n a ) u n m i n e i u s l a v o n ,

c u v a n t a r i l e l u i l o a n G u r a d e a u r , . u n t e t r a v a n g h e l p e n t r u m - r e a

Z o g r a f u , m i t r o p o l i t u l T e o c t i s t a s c r i s o e v a n g h e l i e p e n t i t N e a m t ,

e p i s c o p u l I o a m c h i e d i n R a d a u t i a d i s p u s s c r i e r e a u n u i t n i n e i u

p e n t r u P u t n a , l o g o f a t u l T a u t u a p u s s a s e s u i t u n m i n e i u p e n -

t r u m a n a s t i r e a A d o r m i r e a I a s i . A n a l e l e t a r i i a u f o s t s c r i s e

t o t s u b i m b o l d u l l u i , u n e l e i n c a n c e l a r l a d o m n e a s c a ( B i s t r i t a )

a l t e l e i n m â n a s t i r i ( P u t n a ) .

P e r s o n a l i t a t e a l u i S t e f a n i n c a p . X I

T a l e n t m i l i t a r s i v i t e j l e , p u t e r e d e m u n c t i s i s p i r i t d e s a -

c r i f i c i u , t a l e n t d i p l o m a t i c , s i m t a l r e a l i t a t i i , m a n d r i e s i

i u t e a l a i n a c t i u n e , s e n t i m e n t r a t i o s , c u n o a s t e r e a o a m e -

n i l o r , v o i n t a d e f i e r C a r e v e r s , c r u z i m e , c a r a c t e r i s t i c ä v r e n t i l o r

d e a t u n c i .

P r i r t v i t e j i a i g e n i u i a r a t a t i n r a s b o a i e , p r i n s a c r i f i c u l e

e x c e p t i o n a l e M u t e p e n t r u a p a r a r e

p a r n f i n t u l u i t a r i i s i a c r e s -

t i n a t a t i i , p r i n c a l r t a t i l e s a l e d e W h a t d e s t a t , c a r i a u c o n s i s t a t

p r o f u n d u c u n o a s t e r e a o a m e n i l o r

i i m p r e j u r a r i l o r , p r i n v o -

i n t a d e f i e r , t a l e n t u l d i p l o m a t i c , p u t e r e a l u i e x e e p t i o n a l ä d e

m u n c a , e n e r g i a l u i r a r a , i u t e a l a l u i i n a c t i u n e

i i m b o l d u l d a t

e u l t u r e i

i a r t e i , e l m e r i t a s a f i e a s e z a t c u m a s p u s i c r o n i c a r u l

D l u g o s z , p r i n t r e e r o i i

i o a m e n i i m a r l a i o m e n i r i a .

 

Page 275: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 275/293

N O T E

  8

C A p i t a n R a d a R . R o s e t t i . I n c e r c d r i e n t i c e a s u p r a r d s b o a i e l o r

a z n e m u 1 4 7 5 s i 1 4 7 6 d I n t r e $ t e l c u l c e l M a r e § i T u r c i . B u c u r e s t i ,

1 9 1 4 , p . 4 4 .

R e i e s e u r m á t o r u l I n v A t i m á n t , I n c e e a c e p r i v e s t e c o n d u -

c e r e a u n u i r á s b o i u d e f e n s i v d e c á t r e o a r m a t á m u l t i n f e r i o a r á

n u m e r i c e s t e c e l e i a t a c a t e :

C o n c e n t r a r e a a r m a t e i l a o d i s t a n t á a t a t d e m a r e i n i n t e -

r i o r u l t á r h , f n e a t d u s m a n u l - 3 6 f i e s l á b i t d i n M s . - 4 i c a u z a M a i n -

- a r e i s a l e , i a p o i l u p t a c u t o a t e p u t e r i l e p e o p o z i t i e t a c t i c g a -

l e a s à d i n a i n f e , l u p t ä I n c a r e , d u p à c e f i x e a z á i n a m i c u l c u o m i c g

p a r t e a f o r t e f o r , f i a t a c K , c u m a s s a f o r t e l o r , f l a n c u l s a u s p a t e l e " .

G e n e r a l R . R o s e t t i . S t u d n a s u p r a d u p u l u i c u m s e - l d p i u u l

r t i s b o i u l d e a r e $ t e l a n c e M a r e . ( A n a l e l e A c a d e m i e i ' R o m â n e

M e m . S e c . I s t . s e r i a I I I t o m . I V m e m o r i u 9 .

A u t o r u l p o r n e s t e d e l a c o n c e p t i a c á f i e c a r e p o p o r I s i a r e

c h i p u l s k i d e o s e b i t d e a p u r t à r á s b o i u l " d u p á c u m f s i a r e R o e -

z i a p o p u l a r á , a r t a , e t c . S u b * t e f a n c e l M a r e a f o s t e p o c a c a n d

f e l u l d e a p u r t a r á s b o i u l M o l d o v e n i i s ' a m a n i f e s t a t e e l m a i m i l t .

I n

,

c a p i t o l u l p r i m s e s t u d i a z á p e l a r g a r m a m e n t u l ( s c u t u r i ,

i m b r á c á m i n t e d e f e n s i v á , g h i o a g e , t o p o a r e , s e c e r i

i c o a s e , s A b i i ,

s u l i t i , a r c e c u s á g e t i , a r b a l e t e , a r m e d e f o c ) a j u n g A n d u - s e l a

c o n c l u z i a c á M o l d o v e n i i i v e c m i i l o r a v e a u , I n a d o u a j u m á t a t e

a v e a c u l u i a l X V - l e a , u n a r m a m e n t m a i c u s e a m á p o t r i v i t

c o r p l a c o r p " .

A r m e l e d e c a r e d i s p u n e a u p e n t r u l u p t a d e p á r t a t á l e I n -

g á d u i a a a r u n c a c A t e v a l o v i t u r i i z o l a t e ( a r m e d e f o c s i a r b a l e t e )

p á n á l a c i r c a 9 0 0 m e t r i s i a b a t e e f i c a c e , c u o p l o a i e i e l a t i v d e a s á

d e p r m e c t i l e ( g l o a n t e

i s á g e t i ) o z o n á d e c i r c a 2 0 0 m . f n a i n t e

s i p e f l a n c u r i l e l i m e i l o r d e M t g e ; a c e a s t á z o n 6 I n s á n i p u t e A f i

b á t u t á c l e a t u n t i m p r e l a t i v s c u r t ( c a u z a m i c e i c a n t i a t i d e s A g e t i

d e c a r i d i s p u n e a u t r á g á t o r i i i I n c e t i n e l e i d e t r a g e r e a t u n u r i l o r .

D e i a r m a m e n t u t I n c e a m a i m a r e p a r t e c e l p u t i n

s e f a b r i c h I n M o l d o v a , m a i e r a n e v o i e t o t u s a s e i r e c u r g e p e n t r u

a p r o y i z i o n a r e a l u i , s i l a v e e i n i .

A r m a r n e n t u l v e c i t u l o r

d a l % d e a l T ä t a r i l o r

e r a I n

g e n e r e m a t p u t e r n i c ( m a i a l e s c e l d e f e n s i v l a U n g u r i

i P o I o n i

a r t i l e r i a l a T u r c i , P o l o n i i U n g u r i ) s i m a i n u m e r o s ( l a U n g u r i

T u r c i ) I n a r b a l e t e s i a r m e d e f o c e a a c e l a l M o l d o v e n i l o r .

C a p i t o l u l a l I I - l e a O r g a n i z a r e a " p o r n e s t e d e l a p r e m i s a

c 5 4 , o r g a n i z a r e a f o r t e l o r a r m a t e d e r i v á d i n o r g a n i z a r e a s o c i a l á

p o l i t i c 6 " c a r e a r á t á n d u - s e s u m a r t . c a r e e r à s e a f i r m g p e n t r u

o r g a n i z a r e a m i l i t a r á u r m á t o a r e l e :

D i n f a p t u l p o s e s i u n i i s a u f o l o s u n s o l u l u i d e c i t t r e t o t i ,

r e i e s e à p r i n c i p i u l d e b a z á a l f o r m á r l i o t i r i i , c á c i e x * u n ; p r i n c i p i u ,

a d m i s I n I n t r e g E v u l M e d i u , c á p o s e s i u n e , a s a u f o l o s i r e a u n e i ,

p á r t i c e l e d e p á m á n t a v e a d r e p t c o n s e c i n t á o b l i g a t i v i t a t e a a p i i -

Page 276: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 276/293

2 8 4

I S T O R I A R O M A N I L O U

r a n i m o s i e i d i n c a r e M e e k p a r t e . T o t i M o l d o v e n i i , f u n d ' p r o -

p r i e t a r i s a u u z u f r u c t u a r i p e r p e t u i a i s o l u l u i , a v e a u f n d a t o r i r e a

d e a l u k p a r t e l a a p a r a r e a M o l d o v i i .

O b l i g a t i v i t a t e a a c e a s t , a I n c e p e k , d e d u d t â n a r u l p u t e k

, r n a n u i a r m a s i s e i s p r a v e k c k n d n u m a i p u t e k l u p t a s a u c a n d

I n c e t à p o s e s i u n e a s o l u l u i .

I n t i m p d e p a c e a r m a t a a r e c a s c o p p a z a D o m n u l u i , a g r a -

m t e l o r s i a c e t a t i l o r s i a s i g u r a r e a l i n i s t e i d i n t a r a .

I n t i m p d e p a c e a r m a t a s e c o m p u n e k d i n :

C u r t e n i s a u v i t e j i , p e r s o n a l l e g a t i d e d o m n s i f o r m a u

p a z a d o m n u l u i .

L e f e g i i s a u o a m e m c u p l a t a , f o r m a u p a z a d o m n u l u i s i

a c e t a t i l o r .

L o c u i t o r i l d i n c e t a t i s i o c o a l e l e l o r c a r e p a z e a u c e t a t i l e .

L o c u i t o r i i s a t e l o r d e m a r g i n e , c a r e p a z e a u g r a n i t e l e .

I n r a s b o i u , g r o s u l a r m a t e i f l f o r m A t o a t ä p o p u l a t i a v a l i d a c h e -

m a t a s u b a r m e .

U n i t a t e a o b i s n u i t a ( l o c a l n i c a ) e r k c e a t a , i a r c e a s u p e r i o a r a

e i e l k p ä l c u l .

C o n d u c a t o r i l l o r e r a n d r e g a t o r n t e n t o r i a l i s a u m a r ' p r o -

p n e t a r i l o c a l i s a u c h i a r c l e r i c n .

H r a n a s i - o a d u c e k f i e c a r e d e a c a s a . O a s t e a l u i $ t e f a n s e

r i d i c k l a 5 0 . 0 0 0 6 0 . 0 0 0 d e o a m e n i , d i n c a r e 4 0 - 5 0 . 0 0 0 n u m a i

t a r a n i . M u l t i m e a t a r a n i l o r e x p l i c a c u m d e M o l d o v a a p u t u t r e -

z i s t à a l t o r t a r i m a i m a r i s i i n d k j i r e a M o l d o v e a n u l u i l a l u p t ä .

I n c a p . I I I - l e a s e s t u d i a z a p r i n c i p i i l e t a c t i c e a l e M o l d o v e -

n i l o r s i v e c i n i l o r . P e n t r u $ t e f a n e l - à :

A l e g e r e a p o z i t i e i s i I n t r e b u i n t a r e a t e r e n u l u i .

I n t r e b u i n t a r e a f o r t i f i c a t i e i .

F o l o s i n t a s t ä r e i v r e m e l

L u p t a p e j o s .

F o r m a b a t a l i e i . I m p a r t i r e a f o r t e l o r .

L u p t a d e f i x a r e s i d e u z a r e a v r a j m a s u l u i .

C o n t r a - a t a c u l .

C u m s e c o n d u c e k l u p t a ( l a f n c e p u t c e l p u t m , s e f u l s t à

l a o p a r t e ) .

E x p l o a t a r e a s u c c e s u l u i . U r m a n r e a .

T o a t e a c e s t e p r i n c i p h s e r e z u m a l a s f a r s i t a s t f e l .

A f a c e m a r s u r i l u n g i s i r e p e z i .

A a v e k u n b u n s e r v i c i u d e s i g u r a n t a a t A t I n m a r s u n c k t

. s i i n t i m p u l s t a p o n a r i i .

e ) A a l e g e . p e n t r u M a h e S i n t e r e n a c o p e n t s i t a i a t c a r e s á

i m p i e d i c e p e a d v e r s a r a s e f o l o s i , f i e d e s u p e r i o r i t a t e a s a n u . ,

m e r i c a , f i e d e c a v a l e r i e , s i a l u p t k , p e t e r e n u l a l e s ; m a i i n t k i u

c u a r m e l e p e n t r u l u p t a d e p a r t a t a , a p o i d u p ä u z a r K A s i d e z o r g a -

n i z a r e a d u s m a n u l u i , p r i n s o c u 1 o a s t e i t o c m i t e .

d ) A u n m a n p e d u s m a n c u e n e r g i e .

 

Page 277: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 277/293

P r i v i t o r l a e p o c a l u i S t e f a n c e M a r e d a u § i s f a r § i t u l c a p i -

t o l u l u i A r t M o l d a v e s o u s E t i e n n e - L e - G r a n d " d e N . I o r g a , d i n

L ' a r t r o u m a i n " d e a c e l a § § i G . B a l § ( P a r i s , 1 9 2 2 ) .

C o m m e n ç a n t s o n r è g n e s o u s l e s a u s p i c e s l e s m o i n s f a -

v o r a b l e s , l e s b o l a r s é t a n t p a r t a g é s e n t r e p l u s i e u r s f a c t i o n s e t

l e p a y s r u d e m e n t é p r o u v é p a r l e u r s , l u t t e s f r a t r i c i d e s , E t i e n n e ,

q u i l ' é t e i g n a i t , l e 4 J u i l l e t 1 5 0 4 , d a n s s a r é s i d e n c e d e S u c e a v a ,

n ' a v a i t p a s s e u l e m e n t r e n d u l a p a i x i n t é r i e u r e à s o n p a y s e n l u i

a s s u r a n t u n e i n d é p e n d a n c e d e f a i t A l a q u e l l e l e s T u r c s m é m e s ,

d e v e n u s s u z e r a i n e s d e n o m p a r s a v o l o n t é , d a n s l e b u t d ' a v o i r

u n a l l i é a s s e z p u i s s a n t p o u r r é s i s t e r a u x c o n c u p i s c e n c e s p o l d n a i s e s

e t h o n g r o i s e s , n ' o s è r e n t p a s t o u c h e r p e n d a n t l o n g t e m p s . I l s u t

e m p l o y e r l e s r e v e n u s i m p o r t a n t s d ' u n c o n u n e r c e e u r o p é e n q u i

p a s s a i t à t r a v e r s l a M o l d a v i e p o u r c r é e r d e s a m u n i f i c e n c e r o y a l e

t o u t u n a r t , d a n s l e s d i f f é r e n t s d o m a i n e s d e l a c i v i l i s a t i o n b y -

z a n t i n e , q u i a b i e n u n c a c h e t r o u m a i n , c o r r e s p o n d a n t a u x c o n -

d i t i o n s d u c l i m a t ( t o i t f o r t e m e n t p e n c h é , r e v é t e m e n t d e b r i q u e s

é m a i l l é e s ) , a u x m a t é r i a u x f o u r n i s p a r l a t e r r e m o l d a v e , a u x a p -

t i t u d e s d e l a r a c e , a m o u r e u x d e l a c o u l e u r , m a i t c a p a b l e d ' o r i -

e n t e r s o n p e n c h a n t d ' a p r è s l e s r è g l e s d ' u n g a i t d i s c r e t , e t e n f i n

a u c a r a c t è r e g é o g r a p h i q u e d ' u n e r é g i o n q u i a t t i r a i t e n m e m e

t e m p s l e s i n f l u e n c e s d e l ' O r i e n t e t d e l ' O c c i d e n t . L e p r i n c e d o n t

l e s M i s s e s s ' é t e n d a i e n t d e l a C h a l c i d i q u e a u x f o r a s d e s C a r -

p a t h e s g a l i c i e n s e t d e s v a l l é s d e l a T r a n s y l v a n i e c e n t r a l e a u x

r o c h e r s d u D n i s t e r e t a u x r i v a g e s d e l a M e r N o i r e m é r i t a i t s o u s

c e r a p p o r t a u s s i l e s u r n o m d e G r a n d q u i l u i f u t d o n n é p a r s e s

c o n t e m p o r a i n s e u x - m é m e s " .

G . B a l t i , a s e r i c i l e l u i . 5 1 e f a n c e l M a r e , I n B u l e t i n u l c o r m -

& L u n n m o n u m e n t e l o r i s t o r i c e " a n u l 1 8 - l e a p . 3 3 2 . B u c u r e , t i 1 9 2 5 .

L u c r a r e a e s t e o d e s v o l t a r e a c a p i t o l u l u i d e s p r e A r h i t e c -

f u r a r e l i g i o a A m o l d o v e n e a s a " d i n L ' a r t r o u m a i n " d e N . Y o r g a

§ i G . B a l § .

S e d a u p l a n u r i l e i v e d e r i l e t u t u r o r b i s e r i c i l o r d i n - v r e m e a

l u i S t e f a n c e M a r e , a l e c e l o r m a i v e c b i § i a l e c e l o r d i n v r e m e a

u r m a § i l o r l u i B o g d a n § i S t e r d n i t A , c a L i n d o u r m a r e f i r e a s a a

t e l o r d i n t A i . C a r t e a s e I m p a r t e I n X I c a p i t o l e

i u n r e z u m a t I n

l i m b a f r a n c e z ä .

1 ) C e r c e t a r e a m r a u r i r i l o r . 2 ) D e s c r i p t i a b i s e r i c i l o r . 3 ) F o r -

m e l e . 4 ) C e r c e t a r e a a m A n u n t e l o r . 5 ) M a t e r i a l e l e f n t r e b u i n t a t e

m e t o d e l e d e c o n s t r u c t i u n e . 6 ) M o r m i n t e l e . 7 ) Z u g r A v e a l a .

8 ) C l o p o t e l e . 9 ) M e 4 t e r i i . 1 0 ) C o n c l u z u . 1 1 ) A n e x 6 .

D e l a f n c e p u t s e a f i r m ' a c à v r e m e a l u i § t e f a n c e l M a r e e s t e

c h e i a f n t r e g i i p r o b l e m e a a r h i t e c t u r i i b i s e r i c e § t i m o l d o v e n e § t i ,

d e o a r e c e a t u n c i s t i l u l s e g A s e 4 t e a l a t u i t I n l i n i i l e l u i

p r i n c i -

p a l e § i d a c I n ' a r e f n c l i d e s v o l t a r e a l u i d e s A v i i r § i t g ,

a . c A p 6 -

t a t d e j à f o r m e l e s a l e c a r a c t e r i s t i c e " .

N O T E L

2 8 ' 5 '

Page 278: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 278/293

2 8 0

1 S T O R I A R O M I N I L O E

I n p r i v i n t a i n r A u r i n i o r s t r e m e , i n p r i m u l r A n d s u n t c e l e

n i z a n t i n e s i g o n c e . I n f l u e n t a b i z a n t i n ä , a , d u s ä p r i n d i f e r i t e . c M ,

s e s i m t e h o t ä r k t I n p l a n u l b i s e r i c e i , a s a c u m e r à f i r e s c s ä f i e , v e -

T e n l e c u / t u l u i f i l n d a i c i > p r e d o m i n a n t e . , E l e s u n t c e l e c e d a u ,

c u n r s ' a r z i c e ,

p r o g r a m u l c o n s t r u c p e i , l a e a r e t r e b u e s ä s e

p o t r i v e a s c ä p o s i b i l i t t i l e c o n s t r u c t w e

i t e n d i n t e l e o r n a m e n t a l e s

S e p a r a t i u n i l e c l a s i c e I n a l t a r ( C u a n e x e l e s a l e p r o s c o m i d i a

d i a c o n i c u i ) , n a o s c i p r o n a o s s e r e g ä s e s c l a n o i e a I n t o t d o m e :

n i u l . a r c h i t e c t u r e i b i z a n t m e

D e a s e m e n e a b o l t i r i l e d e c u r g d i n a r t a c o n s t r u c t i v ä b i z a n ,

n i & A r c u r i l e s u n t i n p / i n c i n t r u , n u g ä s u n a r c u r i f r A n t e z i s e

o g i v a l e - - d e c i t I n d e t a l u l e d e o r n a m e n t a t i e ; b o l % i l e . s u r i t i n

c a l a t e , s i n u

a f a r à , d e f o a r t e r a r i e x c e p t i i c o n s t r u i t e p e n e r -

v a r e d u p ä m e t o d a g o t i c ä .

c a r a c t e r i s t i c a h o l t i r e i m o l d o v e n e s t i , c u a r c u r i p i e z i s e

s u p r a p u s e , c e l o r p a t r u a r c u r i a l e n a o s u l u i n u a r e d e a s e m e n e a

n i e l o r e l a t i e c u a r t a g o t i c A . )

A n f l u e n t a b i z a n t i n à s e . m a i v ä d e s t e p r m a b s i d e l e l a t e r a l e

a l e n a o s u l u i , , c a r e I m p r e u n A c n

b s i d a a l t a r u l u i , a l e ä t n e s c

m i l / p l a n t r i l o b a t s a u t r i c o n c h . A c e a s t ä f o r m ä , c a r e e x i s t ä m a i

I n t o t , r ä s ä r i t u l c r e s t i n e s c , n u s e . s e s t e I n s ä c a T e g u l ä , n o m i n a

I n a f a r ä d e , t a r a r o m A n e a s c ä d e c A t I n t r e i r e g i u n i d i n d o r n e n i u l

b i z a n t i n l a m u n t e l e A t o s , l a M e t e o r i s i i n S e r b i a .

S e e r e d e c ä d i n S e r b i a a r f i v e n i t p r i n m e s t e n .

O a l t ä L ' u l t i m e e s t e c e a g o t i c A v e n i t ä d i n P o l o n i a s i T r a n -

s i l v a n i a , - . c a ' r e s e m a n d e s t à p r i n : m a i m a r e a i n ä l t a r e a c l ä p i r e i ,

a c e a s t ä s i m b o l i c 6 e / a n s a r e a b i s e r i c i t o r g o t i c e , I n o p o z i t i e

c o n c e n t r a r e a

i r s i n e o r i e n t a l ä

a

p r o p o r t i l l o r b i z a n t i n e

,

a p a r i t i a

c o n t r a f o r t u r i l o r e x t e r i o n ,

p r i n c i p a l a p u s e a n , r o m a -

m g

g o t i c , c o n t r a r s p i r i t u l u i b i z a n t i n c a r e i n c h i d e I n i n t e -

r i o r u l z i d u n l o r b i s e n c e i , t o a t e r á r t i l e c o n s t r u c t i v e m e n i t e s ä

a n u l e z e i m p i n g e r e a b o l t i l o r , r n o d u l i n f i n e , c u m e t r a t a t t o t c e

e p i a t r ä c m p l i t ä , p r o f i l e l e s o c l u n l o r , t a b l e t e l e c o n t r a f o r t u r i l o r

d a r m a i c u s e a m à c h e n a r e / e u s e l o r s i a l e f e r e s t r e l a r .

A s a b i c a l s ' a p u t u t c a r a c t e r i z a b i s e r i c a m o l d o v e n e a s c á

e a f u n d u n p l a n b i z a n t i n e x e c u t a t d e m A i n i g o t i c e , s i d u p à p r i n -

c i p i l I n p a r t e g o t i c e

O a l t ä i n f l u e n t ä , c e a a r m e n e a s c ä , s ' a r c o n s t a t à n a r c u n l e

p i e z i s e a l e c u p o l e i n a o s u l u i . Z u g r ä v e h l e s u n t b i z a n t i n e i n f a c -

t u r a c a s i I n i c o n o g r a f i a l a r , c u o a r e c a r e u r m e d e e l e m e n t e s t r e m e .

C l i m a a ¡ n r A u n t s i e a l a a c o p e n § c u p a n t e m a r ' c s t r e s i n i

p r o e m i n e n t e s i l a l i p s a t e n c u e l i i

L a s t u d i u t f o r m e l o r b i s e n c i l o r s e f a c e o c l a s a r e i i i c i n c i

g r u p e , a v A n d u - s e I n v e d e r e , c o n s i d e r a - V i p u r I c o n s t r u c t i v e

C l a s a r e a c o n c o r d ä c u d a t e i e c r o n o l o g i c e

i p e r m i t e a O i s t i p g e a

d i f e r i t e l e M a n i e r e , d i f e r i t i m e s t e r i s a u s c o l z c a r i

p u l u c r a t

c e s t e b i s e n c i .

 

Page 279: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 279/293

A n a l i z ä n d u - s e e l e m e n t e l e d e c o r a t i v e s e a j u n g e l a c o n c l u z i a

' c k f a t a d e l e e r a n d e m a t e r i a l e I n g r i j i t e , c A r k m i d k a p a r e n t l i ,

s m k l t u i t k , r o t o c o a l e I m p o d o b i t e , n u p u t e a n 1 h n i c i u n c a z s k f i e

a c o p e r i t e C u t e n c u i a l k

I a r c a s k f i f o s t r e s t u l z i d u l u i t e n c u i t

i a c e s t e p d r t i d e c o -

T a t i v e ' b a t e v k z u t e , l a r n u s e p o a t e a d m i t e a c i s u n t a a e z a t e I n

p l a n u l z i d u l u i p r e c u m s u n t

i f e t e l e p i e t r e l o r c i o p l i t e . S i m o d u l

I n e r e g u l a t c u m s e t e r m i n k c o z i l e c o l t a r i l o r , § i c u m s e I n t A l n e s c

' e u d i s c u r i l e s m ä l t u i t e n e a r a t k i m p o s i b i l i t a t e a u n e i t e n c u e l i

p a t h a l e .

E s t e d e c i u n f a p t c a r e n u s e m a i p o a t e c o n t e s t ä a f a t e -

d e l e b i s e r i c i l o r d i n v r e m e a l u i S t e f a n c e l M a r e e r a n c u m a t e r i a l e

a p a r e n t e § i c k t e n c u e l i l e i f r e s c u r i l e c a r e a c o p e r k a z i u n e l e d i n t r e

t e l e a u f o s t a d k o g i t e m a i t ä r z i u .

S t u d i i n d u - s e z u g r a v e a l a s e a f i r m k

:

T o a t e a c e s t e f r e s c u r i a u

c u r e z e r v a c e l o r s p u s e p e n t r u

p o r t r e t e , t o I n f a t i p r e t u d e s k v ä r § i r e b i z a n t i n k

a c e s t o r z u g r A v e l i C u s u d u l B a k a n i l o r s u n t e v i d e n t e .

D i n n e f e r i c i r e n e l i p s e s e p u n c t e d e c o m p a r a t i e c u M u n t e -

n i a , d i n a c e a s t a v r e m e .

S t u d i u l i c o n o g r a f i c a d u c e l a c o n c l u z i u n i c o n c o r d a n t e , c u

t o a t e c k s ' a r e l e v a t u n e l e i t r ä u r i r i a p u s e n e , I n r ä u r i r i d e a l t m i n -

t r e l e a c a r e s ' a u g k s i t s i l a S f . M u n t e

p o a t e m a i a c c e n t u a t e .

,

P / T o a t e p r o b a b i l i a t i l e s u n t d e c i c k m e § t e r i i z u g r a v i s i t f i

' v e n d d e l a m i a z à - z i ( c u m p a r a a r k t i d o c u m e n t e l e ) . D a r e s t e d e

p r e s u p u s c k n u s ' a p i c t a t I n t r ' u n t i m p r e l a t i v a § a s c u r t a t ä t e a

b i s e r i c i , f á r á c a s k s e f i f o r m a t § i z u g r a v i l o c a l i . S i p e r s i s t e n t e

a c e s t u i s t i l d e p i c t u r k , d e o s e b i t d e c e l r u s e s c , d e o s e b i n d u - s e § i

i n t r u c A t v a d e c e l a t o n i c , n e p e r m i t e s ä c o n c h i d e m l a e x i s t e n t a

n o t e i

§ c o l i m o l d o v e n e § t i ' .

I n p r i v i n t a m e § t e r i l o r s e s p u n e c s á c e i d i n t â i c a r i a u l u e r a t

l a n o i a r f i f o s t G a l i t i e n i § i a u i n t r o d u s f a r e a l t e e l e m e n t e , a c e s t e

I f e r e s t r e m i c i l a c l k d i r i l e c e l e - a u r i d i c a t I n p r i m u l v e a c a l i s t o r i e i

, M o l d o v e i , c l k d i r i c a r e n u s ' a u O s t r a t s a u c a r e n u n i s ' a u p k s t r a t

' d e c k m o d i f i c a t e .

D e l a u n m o m e n t c a r e a r p u t e k c o i n c i d e c u i n c e p e r e a

s t k p a n k i i l u i S t e f a n , I n A r d e a l , l a C i c e i u i C e t a t e a d e b a l t à ,

a d i c k p e l a 1 4 7 6 , a u I n c e p u t a v e n i

i m e . 5 t e r i a r d e l e n i a c k r o r

I n r ä u r t r e s e m a n i f e s t k p r i n i n t r o d u c e r e a u § e i m e d i a n e c u c h e n a r

d r e p t u n g h i u l a r

i b a g h e t e I n c r u c i p t e .

I n p r o n a o s s e i n t r o d u c f e r e s t r e m a i m a r i .

D a r a c e § t i m e § t e r i a p u s e n i e r a n e x e c u t a n t i ; n u p u t e a n

c o n c e p e § i p l a n u l b i s e r i c e i . A i c e a i n t e r v e n e a u c l e r u l

i v A t a f u l

d o m n e s c , s i g u r n u l i p s i t i

i e i d e p r i c e p e r e , c a r e i m p u n e a u

d i s p o z i t i i l e c e r u t e d e r e l i g i e s a u d o r i n t a D o m n u l u i . 1

R o l u l m e § t e r u l u i s t r e i n n i s e v a O m i t c e v a r e d u s § i a j a r

4 1 e s t u l c a s k n u p u t e m

a d u c e m l u i e i n s t e a d e a , f i a u t o r u l

N O T E

u 2 8 7

Page 280: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 280/293

 

I S T O R I A R O M I N I L O R

b i s e r i c e i . Z u g r a v i i a r f i f o s t b i z a n t i n i v e n i n d d i n p a r t i l e d e s u d

a l e B a l c a n i l o r " . E p r 9 b a b i l c à s ' a u f o r m a t s i e l e v i m o l d o v e n i

d i n t r e c l e r i c i s a u

C o n c l u z i i l e u l t i m e s u n t u r m a t o a r e l e :

' , a n d a d e s c a l i c a t , t a r a , B o g d a n s i a v r u t s a z i d e a s c a , d e

s i g u r a n u a p u t u t a d u c e I n t a r a l u i c e a n o u a i I n c a s a l b a t i c a ,

d i n G a l i t i a s a u d i n T r a n s i l v a n i a , I n a c e s t m o m e n t u n d e a r t a

r o m a n i c a e r a I n v i n s a d e c e a g o t i c a , e s t e r i c e i n o i

i c a u t a t i

g o t i c i c i . c e l m u l t c e i m a i m o d e s t i

i f r t l u c r u a i s c o a l e i

p a r í s i t e .

P e u r m a , s u b A l e x a n d r u c e l B u r l , c a r e z i d e s t e d e j a I n m o d

p i u r g o t i c b i s e r i c a d e l a B a i a , s o s e s c I n t a r a m i i d e e m i g r a n t i A r -

m e n i , p e c a r e - i a s e a z a i n s a p t e o r a s e .

P r i n t r e t o t i a c e s t i e m i g r a n t i s e v o r f i & i t . v r e u n i i m e s t e r i

z i d a r i ,

i l o r l e . p u t e m a t r i b u i i n t r o d u c e r e a a r c u r i l o r p i e z i s e d e

o r i g i n e i r a n i c a .

- A d a e g a n d a c e s t e a r c u r i . n a o s u l u i b i s e r i c e i , d i n S i r e t , n e

a p r o p i a m r a u l t _ d e a c e i a d i n P a t r a u t i x a l e ' a r e i r s a n u r i r e p r o d u c

i n e x t e r i o r a r c a d e l e . o a r b e d e l a S i r e t .

A s a n e p u t e m e x p l i c h g e n e z a s t i l u l u i n o s t r u . D a r t o t ° d a t a

a m v a z u t . s i i n f l u e r r t a c l i m e i s i a m a t e r i a l e I o r l o c a l e I n a l e g e r e a

f o r m e l o r

i I n I m p o d o b i r e i , z i d u r i l o r .

D i n c o n t o p i r e a a c e s t o r e k n y m t e , s ' a u , n a s c u t a c e s t e b i s e -

r i c i , c a r e l a I n c e p u t m a i s i m p l e , r e l a t i v s c u n d e , s e i n f r u m u s e -

t e a z a , s e I n a l t a , s e l u n g e s é , a s a c a l a m o a r t e a m a r e l u i l i o e y o d

s t i l u l e p e r f e c t i n c h e g a t s i

c a p a t a t f o r m u l a d e f i n i t i v a .

D e a t u n c e a . I n a i n t e e l v a m a i e v o l u a , b i s e r i c a , s e v a m a i

i n a l t k . s e v a l u n g i s i m a i m u l t , i s e v o r a d a o g a I n c a p e r i r d a r a c e -

s t e m o d i f i c a r i , n u m a i s u n t - d e c , a t i n o v a t i u n i . d e d e t a l i u . N u e s t e

u n a l t s t i l c e s e a l c a t u e s t e , e s t e c o n t i n u a r e a s t i u l u i , l u i S t e f g n

e e l I V I a r e , c a r e s e p r e l u n g e s t e p a n a l a s f a r s i t u l v e a c u l u i a l X V I - l e a

a n d s e a r a t a p r i m e l e s e n m e a l e d e c a d e n t e i .

C a l i t a t i l e . m a i d e s e a m a a l e a c e s t u i s t i l a l l u i § t e f a n c e

M a r e s u n t t l e c i r a t i u n e a , b u n u l s h i r t , c u m p a t a r e a , i n g e n i o z i t a t e a

I n s o l u t i u n i l e t e c h n i e e s i I n g e n e r a l e c h i l i b r u I n t o t - I n t r e g u l

c l a d i r e i " .

G e n e r a l R . R o s e t t i , H o t a r u l M o l d o v e i l a ' S u d , s u b . S t e l a r i

c e l M a r e , I n R e v i s t a i s t o r i c a , X 1 9 2 4 , p . 1 8 6 - 1 9 0 .

M o l d o v a s t a p a n e a d e f a p t , d a c a n u d e d r e p t , c h i a r i n n a -

i n t e d e 1 4 8 2 t o t t e r i t o r i u l p a n a I n M i l c o v

i P l a n a . A n e x a r e a

P u t n e i l a 1 4 8 2 a r f i n u m a i c o n f i r m a r e a i n d r e p t . r e c u n o s c u t a s i

d e M u n t e n i a s t a r e i d e f a p t .

G . I . B r ä t i a n u . L u p i a d e l a B a i a , R e v i s t a i s t o r i c a a n u l V

< 1 9 1 9 ) , p . 2 1 6 , - 2 2 4 .

A n a l i z a n d i s v o a r e l e u n g u r e s t i s e a j u n g e l a c o n c l u z i a . e a

 

Page 281: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 281/293

N O T E

2 8 9

p r i n a c e r e a l o r s e m n i f i c a t i v ä , p r i n e x p r e s i i l e l o r c i u d a t e , e l e

c o n f i r m ä i n f r a n g e r e a " ( U n g u r i l o r ) .

P . P . P a n a i t e s e u . 1 i r i v e n e l i a n e c o n t e m p o r a n e a s u p r a

  N i e l d e l a B a i a , i n R e v i s t a i s t o r i c ä , v i n , ( 1 9 2 2 ) p , 4 7 - 5 0 .

S e a r a t ä c 6 l a V e n e t i a i n 1 4 6 8 s e s t i à d e i n f r ä n g e r e a l u i

M a t i a s , c s á . S t e f a n a r f i i n c e r c a t s ä t a i e r e t r a g e r e a l u i M a t i a s i n

m u n t i , c s ä M a t i a s a r f i f o s t r ä n i t n u n u m a i d e s ä g e a t ä , c i s i d e

l a n c e , c ä V e n e t i e n i i s e b u e u r à d e i n f r a n g e r e a l u i M a t i a s .

N . I o r g a . U n c h i u l l u i

c e l M a r e . R e v i s t a i s t o r i e ä ,

a n u l V ( 1 9 1 9 ) p . 3 6 7 3 7 0 .

P . P . P a n a i t e s e u , I ä r i í i u n c h i u l " l u i

t e l a n e e l M a r e , i n

R e v i s t a i s t o r i e ä , V I I I ( 1 9 2 2 ) p . 4 5 - 4 7 .

S e i d e n t i f i c ä I o a n T a m b l a c P a l e o l o g u l c u K y d o n i d e s a u

T z a m p l a k o n c a r e i n 1 4 5 9 a j u t à p e T o m a P a l e o l o g u l , d e s p o t u l

M o r e i i , i n l u p t e l e i m p o t r i v a f r a t e l u i s ä u . E n u m i t p r e a i u b i t u l

u n c h i u a l s o t i e i s a l e " .

V i c t o r M o t o g n a , S t a p a i r e a l u i $ t e / u n c e t M a r e a s u p r a

C i c e i u l u i , I n R e v i s t a i s t o r i c ä , V I I I ( 1 9 2 2 ) , p . 1 2 8 - 1 3 6 .

A r i n c e p e p r i n c e d a r e a s a c u 6 0 d e s a t e s i a C e t ä t i i d e b a l a

d e c ä t r e M a t i a s C o r v i n u l l a 1 4 8 1 i n u r m a p i e r d e r i i C h i l i e i

i C e -

t ä t e i A l b e d e c h t r e S t e f a n .

V i c t o r M o t o g n a ; U n n o t a r n e c u n o s c u t a l l u i t e l a n c e M a r e ,

I n R e v i s t a i s t o r i c ä , V I I I ( 1 9 2 2 ) , p . 1 9 7 - 1 9 8 .

M a g i s t r u l A n t h o n i u s d e T h a n c z , e p i s c o p d e B a i a , d u p ä

1 5 0 3 , a r f i f o s t n o t a r , n e i d e n t i f i c a t i n e ä a l l u i S t e f a n c e M a r e .

D r . N . D . C h i r i a e . C t i t o r i i l e l u i

t e j a n c e l M a r e , C A m p u l u n g

1 9 2 5 p . 8 6 .

S e d a n A ) C t i t o r i i l e r e l i g i o a s e ( 3 2 ) . B ) C e l e l a l t e c t i t o r i i

n e r e l i g i o a s e ( 5 ) . C ) A l e b o i e r i l o r l u i S t e f a n ( 1 2 ) . D ) C e l e r e l i g i o a s e

a t r i b u i t e l u i S t e f a n ( 5 ) s i a p o i a l t e l e s i g u r e ( 7 ) , a l t e l e a t r i b u i t e ( 6 )

l u i S t e f a n c e l M a r e .

A . D . X e n o p o l . I s t o r i a R o r n t i n i l o r . V o l . I V .

 

Page 282: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 282/293

C A P . I V

I S T O R T A T A R I L O R R O M A N E

D E L A / I O A R T E A L U I k I T E F A N C E L M A R E P A N A L A A C E E A

A L U I P E T R U R A R E

N O T E

A l e x . L f i p f i d a t u . P o l i t i c a l u i R a d u e e l M a r e , ( 1 4 9 5 - 1 5 0 8 )

I n L u i I o n B i a n u "

a m i n t i r e , B u c u r e s t i , 1 9 1 6 , P . 1 9 1 - 2 2 3 .

B u n e r e l a t i i . c u A r d e a l u l

i p o l i t i c 6 d e e c h i l i b r u . i n t r e U n -

g u n i T u r d . R e c u n o a s t e s u z e r a n i t a t e a U n g a r i e i s i f a c e o m a g i u

d e v a s a l i t a t e . , S i n g u r u l r e z u l t a t p o z i t i v a l p o l i t i c e i

a l i p i r e

a l u i R a d u c e

M a r e c 6 t r e U n g a r i a

a f o s t a c e s t a : l i n i s t e a d o m n i e i ,

p r i n i n d e p k t a r e a d e l a h o t a r e i n e t o l e r a r e a i n t i n u t u r i l e d e p e s t e

m u n t i a p r e t e n d e n t i l o r c e s ' a r f i p u t u t r i d i c a o r i c a n d p r i n t r e

A r d e l e n i

u n e l t i n d , a m e n i n t â n d

i t u r b u r â n d t a r a " .

R e g e l e U n g a r i e i I i d A d ù c a f o n d G e o a g i u l .

P r i n p o l i t i c a s a a u r m A r i t : l i n i s t e a d o m n i e i

i s i g u r a n t a

1 . 6 r i i d i n s p r e p r i m e j d i i l e c e i - a r f i p u t u t v e n l , f i e d e p e s t e m u n t i

f i e d e p e s t e D u r M T . S i a c e s t r e z u l t a t a f o s t p e d e p l i n a j u n s . C A c i ,

p r e c u m d i n s p r e T u r c i , t o t a s h d i n s p r e U n g a r i a , R a d u c e M a r e

n u a v i i n i m i c d e d e o s e b i t a s u f e r l i n t o t t i m p u l d o m n i e i s a l e .

D o i s p r e z e c e a n i , o s t i t u r c e s t i n ' a u & M e a t C u s c o p v r N m a s ,

m A n t u l t k i i s a l e s i n i c i p r e t e n d e n t i d o m n e s t i n u s ' a u r i d i c a t

i m p o t r i v A - i . M a i % d e r l s b o i u l c u M o l d o v e n i i , p r o v o c a t d e B o g -

d a n V o d g , i c u r m a t d e R a d u c e l M a r e , T a r a R o m â n e a s c A s ' a

b u c u r a t , i n t o t a c e s t t i m p , d e c e a m a i d e p l i n A l i n i s t e . I n a c e s t

t i m p d e l i n i s t e , I i s I v A r s i o p e r a d e c u l t u r 6 s i o r g a n i z a r e " .

D e u n s e c o l a p r o a p e , d e l a M i r c e a c e l B a r a n , t a r a n u m a i

v A z u s e o d o m n i e a t a t d e t i h n i t g s i d e b o g a t ä i n l u c r A r i b u n e

f o l o s i t o a r e . D e a c e e a , e d e a d m i s c a e p i t e t u l d e , c e l M a r e " d a t

D o m n u l u i n o s t r u , n u v i n e n u m a i d e l a c e i c k t i v a c k l u O r i s c r i i t o r i

a i v e c h i l o r a n a l e a l e t A r i i , c i s i d e l a m u l t i m e a c e a m a r e a c o n t i m -

 

Page 283: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 283/293

p o r a n i l o r , s i n u p r i v e s t e n u m a i o p e r a l u i d e c u l t u r à s i o r g a n i -

z a r e , c i s i p o l i t i c a l u i c u m i n t e , d e e c h i l i b r u a s i g u r ä t o r f n t r e c e l e .

d o u ä m a i m a r i p u t e r i v e c i n e , T u r c i i

i U n g u r i i .

A l e x . I l p e d a t u . M i h n e a - c e l - R a u

i

U n g u r i i 1 5 0 8 - 1 5 1 0

I n A n u a r u l d e i s t o r i e n a t i o n a l a I ( 1 9 2 1 - 2 2 )

p . 4 6 - 7 6 .

A e ä u t a t s ä a l b a a c e i a s i p o l i t i c A c a R a d u c e l M a r e , p r e d e -

c e s o r u l s k i d a r l i p s i t d e f n t e l e p c i u n e a

i a u t o r i t a t e a m o r a l ä a

' a c e l u i a , e l a z a v i c t i m ä f n s ä s i a c e s t e i p o l i t i c i .

. . . A j u n s I n d o m n i e c u c o n c u r s u l T u r c i l o r , e l s o c o t i , c ä p e n t r u

p u t e á p ä s t r á c á t m a i m u l t s ' t m a i s i g u r a c e a s t ä d o m n i e , e n e -

v o i e s ä s e a p r o p i e , c a

i p r e d e c e s o r u l s ä u , d e U n g u r u i , r e c u n o -

s a l i d p r e t e n t i u n i l e d e s u z e r a n i t a t e a l e a c e s t o r a . N e c u p r i n z á n d

I n s à a d e v k a t a v a l o a r e a f a e t o r i l o r p o l i t i c i

i m i l i t a r i p e c a r i

a v e à s ä s e s p r i j i n e

i n e a v A n d n i c i a u t o r i t a t e a m o r a l ä a l u i R a d u

c e l M a r e , f n l ä u n t r u f a t ä d e s u p u s i , I n a f a r ä f a t ä d e a m i c i s i d e

d u s m a n i , M i h n e a V o d ä n u f u i n s t a r e c a

i a c e s t a , s ä s e a p r o p i e

d e U n g u r i , M i l a s e d e p ä r t i , I n a c e l a s t i m p d e T u r c i . D i m p o -

t r i v ä , p e m ä s u r ä c e s e a p r o p i e d e c e i d i n t a i , s e d e p ä r t à d e c e i d i n

u r m ä . A s t f e l a b a n d o n à o f o r y ä r e a l à , a c e a a P a . s i l o r d u n k e n i ,

p e n t r u u n a i l u z o r i e , a c e e a a C o r o a n e i u n g a r e , f à r ä c h i a r s ' o f i

p u t u t c A s t i g a c u t o t u l p e c e a d i n u r m ä .

A c e a s t ä g r e s e a l ä p o l i t i c à f i f a f a t a l ä f i l t r a c k t I n m o m e n t u l

& L i d c o n f l i c t u l c u d u s m a n i i d i n l ä u n t r u s ' a d e c l a r a t , d u s m a n i

c e g ä s i s e r ä m i j l o c u l d e a c á s t i g h d e p a r t e a l o r p e T u r c i , f A l % a

p i e r d e p e U n g u r i , M i h n e a c e l R ä u r ä m a s a b s o l u t i z o l a t , t r e b u i

s ä - s i p ä r ä s e a s c á . S c a u n u l d o m n e s e f r à s e r i o a s ä i m p o t r i v i r e

s à s e r e f u g i e z e l a ' l i s t e v e c i n i i n m i j l o c u l c ä r o r a n u p u t a g ä s i n i c i

m ' A l e a r m â n t u i r e p r o p t i e , C ä d e r e a a c e a s t a , e a r e z u l t a t a l p o l i -

t i c e i s a l e , e p e n t r u i s t o r i c a s a d e e v i d e n t ä , i n c a e l p o a t e a f i r m à

c u c e r t i t u d i n e , c s á d a c à n e n o r o c i t u l f i u a l l u i V l a d T e p e s s i - a r f i

s p r i j i n i t d o r a n i a n u m a i p e T u r c i , a c t i u n e a r i v a l i l o r d i n l ä u n t r u

a r f i f o s t m u l t m a i m i c ä , i a r p r i m e j d i a u n e i r ä s t u r n ä r i d i n U n -

g a n a c u d e s ä v a r s i r e e x c l u s ä .

i I n a s t f e l d e c o n d i t i i , n e g r e s i t ,

M i h n e a V o d ä s i - a r f i p u t u t m e n t i n e r a a i m u l t s i m a i b i n e d o m n i a .

S t . N i c o l a e s e u . D o m n i a l u i N e a g o e B a s a r a b V o e v o d ( 1 5 1 2

1 5 2 1 ) . 0 d a n i e l a m â n ä s t i r e a H i l a n d a r u l d i n S f a n t u l m u n t e

A t h o s . B u c u r e s t i , 1 9 2 4 , p . 1 4 .

C u o c a z i a p u b l i c k e i u n e i d a n i i d i n 1 5 1 7 s e v o r b e s t e d e s p r e

m a n ä s t i r e a d i n A r g e s I n d e o s e b i p e b a z a l u i G a v r i l P r o t u l .

I . P a l a d e . R a d u d e l a A f u m a t i ( i a n u a r i e 1 5 2 2 I a n u a r i e

1 5 2 9 ) . P l o e s t i , 1 9 2 3 , p . 8 0 .

D u p ä u n c a p i t o l i n t r o d u c t i v d e s p r e T a r a R o m d n e a s c a

§ i i m p r e j u r e i r i l e e x t e r n e d e l a m o a r t e a l u z N e a g o e B a s a r a b p d n d

l a

R a d u - d e l a - A f u m a l i s e s t u d i a z A i n a l t u l L u p t e l e p e n t r u

N O T E

2 9 1

Page 284: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 284/293

2 9 2

I S T O R I A R O M A I N T I L O R

d o m n i e " § i a p o i D o m n i a l u i " a j u n g â n d l a c o n c l u z i a a I n -

t r e a g a l u i d o m n i e a f a r % d e r ä s t i m p u l c â t f i u l s u s e g ä s e i o s t a t e c ,

l a T u r c i , n ' a f o s t d e c f i t o l u p t ä c o n t i n u ä p e n t r u a . p ä s t r à n e a t A r -

n a r e a t ä r i i s a l e s i a a p ä r à c a u z a c r e s t i r i ä " .

. . . P r i n a t i t u d i n e a s a R a d u - d e l a - A f u r n a t i o c u p ä i n i s t o r i ap o p o r u l u i n o s t r u , u n l o e d e c i n s t e , à l ä t u r i d e c e i m a i d e s e a m ä

v o e v o z i a i n o s t r i .

P r i n m o a r t e a l u i , a r m a t a c r e s t i n ä n u m ä r ä u n s o l d a t d e -

v o t a t

i d e s t o i n i c m a i p u t i n , i a r p r i n c i p a t e l e n o a s t r e , p i e r z ä n d

I n c a u n v i t e a z , a z u r ä d i n c e i n c e m a i m u l t s u b s t g p a n i r e a t u r -

c e a s c A , d e c a r e n i c i u l t i m e l e s f o r V ä r i a l e l u i l o a n V o d ä c e C u r n -

p l i t i n M o l d o v a s i n i c i b r a v u r a l u i M i h a i V i t e a z u l , i n T a r a R o -

n n â n e a s c ä , n u l e - a u p u t u t s c ä p à " .

V . B o g r e a . N u m e l e l u i A l e x a n d r u c e l B u n § i a l l u i P e t r u -

R a r q , i n R e v i s t a i s t o r i c ä , V I , p f 2 2 6 ' 2 2 8 .

B u n , d e l a A l e x - a n d r u , n u i n s e a m n ä b ä t r â n , c i a r e i n t e l e s u l

. o b i s n u i t .

R a r e s . , e p r o b a b i l , S p A n a ' .

N . I o r g a , . $ t e f a r t L i k u s t i l n u e f i u l l u i 4 S t e I a n c e l M a r e , i n

R e v i s t a i s t o r i c 6 ( N o v . - D e c . 1 9 1 5 ) , P . 2 1 3 .

S t e f a n L A c u s t ä a r f i n u f i u l c i n e p o t u l . ( p r i n f i u l A l e x a n d r u )

a l l u i S t e f a n c e l , M a r e .

N . I o r g a . O d e s c o p e r i r e p r i v i l o a r e l a D i e R a r e § , i n R e v i s t a

i s t o r i c ä , 1 1 ( 1 9 1 6 ) p , 1 7 9 - 1 8 0 . S e d

i n t r a d u c e r e u n p a s a g i u

d i n d i s c u r s u l u n u i c ' ä l u g ä r d i n s e c . X V I i n c a r e s e v o r b e s t e d e s -

p r e p ä r ä s i r e a c r e d i n t e i d e & a r e l i j e .

N . I o r g a . P r e t e n d e n l u l I a n i r e g e a l M o l d o v e i " ( 1 5 1 6

1 5 2 1 ) , i n R e v i s t a i s t o r i a , I , ( F e b r u a r i e 1 9 1 5 ) , p . 2 5 - 2 6 .

S e c r e d o

c ' á . a c e s t

I a n i

p l y a c M n o y S a v f a c c a r e f i g u r à

i n t r e s c o l a r i i g i m n a z i u l u i g r e c e s c d i n R o m a , i n t e m e i a t l a 1 5 1 6 ,

a r f i u n f i u A l l u i A l e x a n d r u ( S a n d r i n ) , H i l l l u i S t e f a n c e M a r e , .

c a r e a m u r i t c a o s t a t e c l a C o n s t a n t i n o p o l .

D . N i i h i t a . C o n l r i b u t i i a s u p r a p c i r c c f l e i b i e i i n M o l d o v a , p e i n a

l a s i c h l i t u l s e c o l u l u i a l X V I , i n A r h i v a d i n I a s i , X X X I I ( 1 9 2 5 )

p . 9 0 - 9 8 .

S e c r e d e c á . a r f i o i n f l u e n t ä p o l o n ä i n M o l d o v a . S t u d i u l

e

I n c o n t i n u a r e .

I . U r s u . p r o f e s o r l a U n i v e r s i t a t e a d i n B u c u r e s t i , P e l r u

B a r e § , i n B i b l i o t e c a - i s t o r i c ä , B u c u r e s t i , 1 9 2 3 , p . 1 4 4 .

S c r i s k p e n t r u a c o n t r i b u i l a d e s v o l t a r e a g u s t u l u i

p e n t r u

c i t i r e a c ä r t i l o r d e i s t o r i e s i l a c u n o a s t e r e a t r e c u t u l u i n o s t r i l '

 

Page 285: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 285/293

s ' a e v i t a t i n g e n e r a l n o t e l e d a r , d u p ä c u m s e a f i r m ä n ' a r a i n -

t e l e s s . s a c r i f i c c a t d e p u t i n o b i e c t i v i t a t e a , i n d i s p e n s a b i l ä a r -

t i l o r d e i s t o r i e , a d e v ä r u l i s t o r i c s i b a z a s t r i c t s t i i n t i f i c ä .

C a r t e a s e i m p a r t e i n 1 4 c a p i t o l e

C a p . I . O s c i l a r e f a r e H a b s b u r g i i Z a p o l y a ; c a p . I I . E x -

p e d i t i i l e M o l d o v e n i l o r , I n A r d e a l ; c a p . I I I . R ä z b o i u l c u P o l o n i i ;

c a p . I V . A l i a n t a c u F e r d i n a n d ; c a p . V . C ä d e r e a l u i R a r e s ; c a p .

S c h i m b a r e a p o l i t i c e i . I m p k a r e a l u i R a r e s c u T u r c i i ; c a p .

S t e f a n L ä c u s t ä ; c a p . V I I I . P e t r u R a r e s i n d o m n i a a d o u a ;

c a p . I X . C o l a b o r a t o r i i l u i R a r e . , ; c a p . X . O a s t e a ; c a p . X I . T a r a .

c a p . X I I . C u l t u r a ;

c a p . X I I I . P e r s o n a l i t a t e a I u i H a r e s ; c a p .

X I V . B i b l i o g r a f i e .

C a p i t o l u l a l I I - l e a s f A r s e s t e a s t f e l

I n r e a l i t a t e R a r e . , e r a s t ä p a n p e t o a t ä p a r t e n d e r ä g r i t

s i c e n t r u l A r d e a l u l u i . T i n u t u r i l e d e l a C i c e u , C e t a t e a d e B a l t ä

B i s t r i t a e r a u d i r e c t s u b s t ä p a n i r e a l u i , p e c a n d T a r a E I g A r a s u l u i ,

T a r a B a r s e i , T A r n a v e l e s i T a r a S e c u i l o r , e r a u s u b p r o t e c f i a f i

i n f l u e n f a l u i . I n a c e l a s t i m p ( 1 5 3 0 ) M u n t e n i a a a j u n s c u t o t u l

s u b i n f l u e n t a l u i R a r e s , c a r e a i s b u t i t a s t f e l s á a d u c ä s u b a s c u l -

t a r e a l u i t o a t e ¡ o c u l t e d e R o m a n i , r e a l i z e m d

d u p e t f o r -

m e t e d e a t u n c i

c e a d i n t & u n i r e a . c e l o r t r e i f ä r i l o c u i t e d e R o -

I n c a p i t o l u l a l V - l e a s e a f i r m ä c A

R a r e s a c ä z u t a s t f e l v i c t i m ä i n c r e d e r i i i n H a b s b u r g i , c a r i

n u s ' a u g r ä b i t s ä - 1 a j u t e l a t i m p , c i l ' a u l ä s a t s ä c a d ä .

A s t f e l j e r t f e l e l u i R a r e s , p o r n i t e d i n i n i m a l u i d e e r o u , a u

r á m a s z a d a r n i c e . B o e r i i , p r i n t r ä d a r e a l o r , l ' a u i n p i e d i c a t s ä - s i

r e a l i z e z e v i s u l , c a r e l ' a c h i n u i t t o a t à v i a t a , i a r H a b s b u r g i i F a u

l ä s a t f i l e d a j u t o r i n m o m e n t e l e c e l e m a i g r e l e . M a r e l e D o m n a

p ä t i m i t s i s ' a j e r t f i t p e n t r u i d e a l u l d i n v r e m u r i l e s a l e , c a r e e r n

m e i n t u i r e a c r e s t i a t t i l i i d e T u r d . V l ä s t a r a l M a r e l u i S t e f a n , e l

s ' a f r ä m a n t a t t o t t i m p u l d o m n i e i s ä s c u t u r e j u g u l t u r c e s c . C a

s i M i h a i V i t e a z u l m a i t a r z i u , e l n u s ' a g a n d i t c ä a r e t a i l

a r m a t ä p u t i n ä , c i i n a z i t d e n o b i l u l i d e a l s i d e i n i m a l u i d e v i -

t e a z . s ' a p r e g a t i t d e l u p t ä , g a t a s ä i n v i n g à s a u s ä m a r g . D i n n e -

f e r i c i r e i n s ä , P o l o n i i i b o i e r i i i - a u z ä d ä r n i c i t i m p l i n i r e a v i s u l u i .

E l i n s ä r ä m a n e p e n t r u n o i e r o u l i m a r t i r u l , c a r e a p ä t i m i t s i s ' a

j e r t f i t p e n t r u i d e a l u l m a n t u i r i i f a t i i s a l e d e T u r c i i p e n t r u i d e a l u l

c r e s t i n ä t ä t i i d i n v r e m u r i l e s a l e .

D i n n e f e r i c i r e v e c i n i i c r e s t i n i a i l u i R a r e

i a l i a t i i s ä i n ' a u

a v u t s u f l e t u l e r o i c a l a c e s t u i a . I n l o e s ä r i d i c e s a b i a i n c h i p e r o i c

c o n t r a T u r c i l o r , d u p ä u n p l a n c h i b z u i t , e i a u p r e f e r a t s ä s e u n e a -

s c ä c u T u r c i i .

I n c a p i t o l u l a l I X - l e a , o c u p a n d u - s e c o l a b o r a t o r i i l u i R a r e s

s e s p u n e

A c e s t c o n s i l i u e o i n s t i t u t i e P a r a m u l t ä p u t e r e C ä c i D o m n u l

c o n c e n t r a s e I n m a i n i l e s a l e t o a t ä p u t e r e a

i b o i e r i i d i n c o n s i l i n

N O T E

2 9 3

Page 286: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 286/293

2 9 4

1 8 T O R I A R O M A N I O R

t r e b u i a u s a s e p l e c e v o i n t e i s a l e . D i n i z v o a r e l e t i m p u l u i r e z u l t a

c a R a r e § a f o s t f o a r t e a u t o r i t a r . D a r n u a c e a s t a a f o s t , d u p a c a t

s e p a r e , c a u z a f u n d a m e n t a l I a n e m u l t u m i r i l o r b o e r i l o r .

D e s i g u r c a p u r t a r e a a u t o r i t a r a a D o m n u l u i n ' a a v u t d a r u l

s a e v i t e n e m u l t u m i r i l e . A c e s t f e l d e p u r t a r e e r a f r i g i n s p i r i t u l

t h n p u l u i s i a l l o c u l u i

i i n t r a s e I n o b i c e i u l p a m a n t u l u i . C a c i d u p a

c o n c e p t i a d e a t u n c i , t a r a e r a c o n s i d e r a t a c a m o s i a D o m n u l u i

s i a c e s t a a v a p u t e r i n e l i m i t a t e a s u p r a s u p u s i l o r s i a v e r i l o r l o r .

C e e a c e a c o n t r i b u i t i n m a s u r a m a i m a r e l a n e m u l t u m i r i l e

b o e r i l o r a t r e b u i t O . f i e f a p t u l c à R a r e § a l u a t a p a r a r e a t a r a n i l o r

s i a c l a s e l o r d e j o s c o n t r a i m p i l a r i i

i l a c o m i e i b o e r i l o r . M u l t i

d i n t r e t a r a n i i l i b e r i s i - a u p i e r d u t p a m â n t u r i l e , c - a r i a u t r e c u t l a

b o e r i . A c e s t i a a u a j u n s s t a p a n i p e m a r i i n t i n d e r ì d e p a m a n t .

I n s t i n c t u l l o r d e i n t i n d e r e t e r i t o r i a l a n u m a i p u t e a f i d o m i n a t .

L a c o m i a d e . p ä i n â n t , a v e r e

p u t e r e , n u m a i p u t e a f i i n f r a n t a .

B o e r i i a m e m n t a u s á r u p a e c h i l i b r u l i n p r o p r i e t a t e s i s a r e d u c a

l a s e r v i e m a r e a m a s s a a t a r a n i l o r . R a r e s a c a u t a t s a p u n a f r a u

a c e s t e i l à c o m i i s i t e n d i n t e d e a s u p r i r e a t a r a n i l o r , a j u t a n d c l a s e l e

d e j o s c o n t r a b o e r i l o r .

E l a u r m a r i t m e n t i n e r e a e c h i l i b r u l u i s o c i a l .

P e l a n g a f a p t u l e a a f o s t t i n u t a i n f r a u s i i m p i e d i c a t a d e l a

e x p l o a t a r e a p o p o r u l u i , b o e r i m e a a f o s t n e m u l t u m i t ä d i n c a u z a

r a s b o a e l o r d e s e , l a c a r i t r e b u i a s á i à p a r t e . A j u n g a n d s t a p a n i p e

m a r i i n t i n d e r i d e p a m â n t , b o e r i i p r e f e r a u s a f i e l a s a t i s a s e b u -

c u r e i n l i n i s t e d e a v e r i l e l o r . I n g e n e r a l m a r i i p r o p r i e t a r i e v i t a

o s t e n e l i l e r a s b o i u l u i . E i p r e f e r a v i a t a l i n i s t i t a s i c o m o d a . R a s -

b o i u l d e v i n e p e n t r u e i o s a r c i n a n e p l a c u t a .

C u m R a r e § a a v u t a p r o a p e i n f i e c a r e a n c a t e u n r a s b o i u

s a u e x p e d i t i e , e r a f i r e s c s a n u - 1 a i b a l a i n i m a .

, , E i a r f i p r e f e r a t , d e s i g u r , u n D o m n , c a r e s a - i l a s e l i n i s t i t i

l a v e t r e . R a r e § l e c e r e a c o n t i n u e s a c r i f i c i i ,

i . a s c u l t a r e n e c o n d i -

t i o n a t a . . F a p t u l a c e s t a a c o n t r i b u f t i n l a r g a m a s u r a l a n e m u l t u -

m i r i l e b o e r i l o r , n e m u l t u m i r i , c a r i a u f o s t e x p l o a t a t e i n c h i p m e -

t o d i c

i s i s t e m a t i c d e l e v a n t i n u l M i h u l , i n s u f l e t u l c a r u i a , n u

p a r e s a . f i a r s c a n d e l a i u b i r i i d e t a r a . E l s ' a p u s i n l e g a t u r i s e c r e t e

c u T u r c i i s i P o l o n i i s i a u r z i t f i r u l t r a d a r i i s a p a n d o p r a p a s t i e

i n t r e D o m n s i b o e r i " .

I n c a p i t o l u l a l X I I - l e a ,

d e s p r e '

, C u l t u r g " s e s p u n e :

P r i n p o r u n c a , c a r e a d a t - o l u i M a c a r i e c a s a s e r i e f a p t e l e

d o m n i i l o r t r e c u t e c a s e i n u r ä n u I n c l i n v t i l u i t e n m o r n u i n t u l

t ä r i i " , f l a r e s a f a c u t s a s e s e r i e c e a d i n t a i c r o n i c a m o l d o v e n e a -

s e ä s i s ä " s e d e a n a s t e r e u n e i s c o l i d e c r o n i c a r i , c a r i f o r m e a z a g l o -

r i a g a n d i r i i r o m a n e s t i d i n s e c o l u l a l X V I - l e a s i X V I I - l e a . * i m a i

d e p a r t e :

P r e c u m a f o s t u n m a r e s p r i j i n i t o r s i i n d r u m i l t o r a l c a r -

t u r a r i l o r , t o t a s a M a r e l e D o m n a f o s t u n z e l o s i n t e m e i e t o r d e

m a n a s t i r i s i b i s e r i c i , s i c a l d u r o s s p r i j i n i t o r a l o p e r e l o r d e a r t a .

 

Page 287: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 287/293

N O T E

  9

U z i c u t o a t e c a a t r e b u i t s s t e à a p r o a p e t o t t i m p u l c a t a d o m n i t

c u s a b i a i n m a n a , t o t u § i v i t e a z u l D o m n a g a s i t , c a § i m a r e l e

t a t a , t i m p u l n e c e s a r p e n t r u c o n s t r u i r e a a § e z a m i n t e l o r n e c e s a r e

r e c r e e r i i s u f l e t u l u i s a u s b u c i u m a t § I p e n t r u i n c u r a j a r e a o p e r e l o r

d e a r t a .

T o a t e a c e s t e m a n a s t i r i a u l o s t i n z e s t r a t e c u d i f e r i t e o -

d o a r e s c u m p e .

C u s a t u r i p r e t i o a s e a u f o s t l u c r a t e d e i n s a § i s o t i a l u i R a r e § ,

d e l a c a r e s ' a p a s t r a t u n a c o p e r a m â n t d e m a t a s e d ä r u i t m a n a s t i -

r e i P u t n a .

N u m e r o a s e l e p i c t u r i m u r a l e , i n c a r i s e r e c u n o a § t e i n f l u e n t a

b i z a n t i n a § i n o u l s i s t e m d e c l a d i r e a m a n a s t i r i l o r n e d o v e d e s c

e a i n t i m p u l l u i R a r e * , M o l d o v a a f a c u t p r o g r e s e m a r i p e t e r e n u l

a r t e l o r .

D a c ' ä s e a d a u g a p e M u g a c e s t e a s c u l p t u r i l e a r t i s t i c e i n

l e m n d i n c a r i n i s ' a p a s t r a t j e t u l l u i R a r e § , m a s a § i t e t r a p o d u l d i n

b i s e r i c a P r o b o t a , c a r i s u n t s i n g u r e l e r e s t u r i c u p r i v i r e l a s c u l p -

t u r a i n l e m n d i n v e a c u l a l X V I - l e a , c e n i s ' a u p ä s t r a t , p u t e m s a

c o n s i d e r a m e p o c a l u i R a r e § c a u n a d i n c e l e m a i i m p o r t a n t e d i n

i s t o r i a v e c h e a M o l d o v e i p e t e r e n u l a r t i s t i c § i c u l t u r a l .

F a t a d e f e l u l c u m e s t e p r i v i t P e t r u R a r e § d e c a t r e X e n o p o l

d a n § i p e a c e s t a r e z u l t a t d i n s t u d i e r e a a m a n u n t i t a a s u b i e c -

t u l u i :

, P e n t r u c a s ä p u t e m a v e . a . o i c o a n a a d e v a r a t a a p e r s o n a l i -

t a t i i f u i R a r e § t r e b u e s a a v e m I n v e d e r e f a p t e l e s a l e § i m a i a l e s

i m p r e j u r a r i l e g r e l e , I n c a r i a d o m n i t . I n s p e c i a l c A n d e v o r b a d e

a s e m a n a r e a c u t a t à s a u , t r e b u e i n t o t d e a u n a t i n u t s o c o t e a l a d e

i m p r e j u r a r i l e , I n c a r i a d o m n i t f i e c a r e .

P e c a n d I n t i m p u l l u i S t e f a n c e l M a r e e r a I n c a i n ¡ l o a r e

r e g a t u l U n g a r i e i , c o n d u s d e u n r e g e a n i m a t d e d o r i n t a d e a l u p t h

c o n t r a T u r c i l o r , i n c a r e S t e f a n a p u t u g a d u n a l i a t , I n t i m p u l l u i

R a r e § , a c e s t r e g a t e r a c a z u t s u b i n f l u e n t a T u r c i l l o r , l a r M o l d o v a

  e r a i n c o n j u r a t a d i n t o a t e p a r t i l e d e s t a t e s u b i n f l u e n t a s a u p r i e -

t e n i a T u r c i l o r . I n a c e l a § t i m p T u r c i a a j u n s e s e , i n t i m p u l l u i R a -

r e § , l a c e a m a i m a r e p u t e r e i e r a c o n c l u s a d e c e l m a i m a r e s u l t a n ,

p e c a r e l ' a a v u t .

, P e c a n d i n t i m p u l l u i S t e f a n c e l M a t e e x i s t i i n E u r o p a u n

e c h i l i b r u

i n t r e s t a t e , p e v r e m e a l u i P e t r u R a r e § , e c h i l i b r u l f u -

s e s e r u p t d e c a s a d e H a b s b u r g , c a r e s u b C a r o l V a a j u n s s t a p a n a

p e G e r m a n i a , M i l e d e j o s , S p a n i a , U n g a r i a , § i o p a r t e d i n I t a l i a ,

i a r I n r a s a r i t d e T u r c i a , c a r e a d i s t r u s v e c h i u l r e g a t a l U n g a r i e i

§ i a s t a b i l i t r a p o r t u r i d e p r i e t e n i e c u P o l o n i a . E c h i l i b r u l E u r o p e i

I n v r e m e a l u i R a r e § e r a c u d e s a v a q i r e n e s t a b i l

i i m p r e j u r a r i l e

e r a u e x t r e m d e n e f a v o r a b i l e . O r i c a t d e m a r i a r f i f o s t p e r s o n a -

l i t a t i l e i n a c e s t t i m p , e l e a r f i f o s t W a l e d e i m p r e j u r a n l e g r e l e ,

p r o v o c a t e d e d e s e c h i l i b r u l i n c a r e c a z u s e E u r o p a .

I m p r e j u r a r i l e . e r a u d e a § a n a t u r a c a n u p u t e a u f i d o m i n a t e

Page 288: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 288/293

2 9 6

I B T O R I A R O M A N I L O R

d e o a r n e n i , o r i a t d e g e n i a l i s i d e p u t e r n i c i a r f i f o s t . A p r o a p e

t o t t i m p u l C a a d o m n i t R a r e s , m a i t o a t e t g r i l e d i n E u r o p a a u

f o s t g r u p a t e i n d o u a l i g i , c a r i a u f o s t a p r o a p e t o t t i m p u l i n r g s b o i .

I n f r u n t e a u n e i g r u p ä r i a f o s t C a r o l V , i m p g r a t u l G e r m a n i e i ,

c a r e a f i r m à c ä l u p t g p e n t r u c r e s t i n ä t a t e i n c o n t r a T u r c i l o r

a l i a t u l u i a c e s t o r a F r a n c i s c I .

I n c e a l a l t ä t a b ä r g e r à S u l t a n u l S o l i m a n , F r a n c i s c I , Z a -

p o l y a

i r e g e l e S i g i s m u n d a l P o l o n i e i .

A c e s t e d o u g t a b e r e a u f o s t i n r ä s b o i m a i t o t t i m p u l d i _ a

c l o m n i t R a r e s , c a r e s ' a v ä z u t i n u n e l e r A n d u r i W i t d e v a l u r i l e

p u t e r n i c e d i n t r ' o t a b ä r ä i n a l t a . N i c i o a l t a p e r s o n a l i t a t e n ' a r f i

p u t u t r e z i s t a a c e s t o r v a l u r i , d a c g a r f i u r m ä r i t i n c h i p s t a t o r n i c

c a R a r e § i d e a l u l d e a s c ä p à t a r a d e i n f l u e n t a T u r c i l o r .

J u d e c a n d a s t f e l l u c r u r i l e s i t i n â n d c o n t d e f a c t o r u l p u t e r n i c

a l i m p r e j u r ä r i l o r n e f a v o r a b i l e , p r o v o c a t e d e e c h i l i h r u l n e s t a b i l

a l E u r o p e i , p u t e m s à n e f a c e m o i d e e m a i e x a c t ä a s u p r a p e r s o n a -

l i t ä t i i l u i R a r e s .

A f i r m g r i l e s c r i i t o r i l o r s t r e i n i c o n t i m p o r a n i t r e b u e c e r n u t e

p r i n s i t a d e a s ä a c r i t i c e i . V e r a n c i c s a f o s t u n u l d i n d u s m a n i i l u i

R a r e s , p e c a r e l ' a c u n o s c u t p r i n p r i s m a n o b i l i l o r u n g u r i , c a r i u r a u

i n a s à m ä s u r ä p e a c e s t n e l e g i u i t V a l a h , i n c A t s ' a g ä n d i t i n

o v r e m e s ä - i d e à o t r a v g c a

g r ä b e a s e ä m o a r t e a

.

I n s u s i

V e r a n c i c s s e t e m e h c a R a r e s s i l n u d e v i n ä s i m a i s u p g r A t o r

p e n t r u U n g u r i

i P o l o n i ,

i s i - a e x p r i m a t r e g r e t u l c g n ' a f o s t

s f ä s i a t d e f i a r e l e s g l b a t i c e a n d a f o s t r ä t ä c i t p r i n m u n t i .

A f i r m ä r i l e l u i V e r a n c i c s a s u p r a c a r a c t e r u l u i l u i R a v e s t r e -

b u e i n t e r p r e t a t e d e c i c u m u l t g p r e c a u t i u n e . E l e p r o v i n d e l a u n

i n a m i c , c a r e n ' a p u t u t a v e à o b i e c t i v i t a t e a c e r u t g . J o v i u s a t r e -

b u i t s ä f i e i n f o r m a t t o t d e v e l i n n o b i l a n c l e r i c d i n A r d e a l s a u

d i n P o l o n i a .

A m â n d o i a r a t à c a t r i l s ä t u r ä c a r a c t e r i s t i c 6 a l u i R a r e s l i p s a

d e s t a t o r n i c i e

i d u p l i c i t a t e .

A c e s t e i n s u s i r i e r a u ' M g t c e r u t e d e i m p r e j u r g r i , c a r i s e

s c h i m b a u n e c o n t e n i t . E l e e r a u o b i s n u i t e a l e t u t u r o r o a m e n i l o r

p o l i t i c i d i n v r e m e a n e c i a .

O t r g s g t u r à c a r a c t e r i s t i c ä f u n d a m e n t a l à a l u i R a r e s a J o s t

t o c m a i i d e a l i s m u l ,

i a r n e s t a t o r n i c i a .

d u p l i c i t a t e a , n ' a u

f o s t

d e c k m i j l o a c e p u s e i n s c o p u l r e a l i z ä r i i i d e a l u l u i s g u . C r i c i R a r e §

a u r m g r i t d i n p r i m u l m o m e n t i d e a l u l c a s à s c a p e d e t r i b u t u l

T u r c i l o r

i n u m a i i m p r é j u r r t r i l e l ' a u f o r t a t s ä t r e a c i l i n t a b ä r a

a c e s t o r a , d i n c a r e a i e s i t i n d a t g c e s ' a u i v i t c o n d i t i i p r i e l n i c e .

, , D e i a s t i u t c ä S u l t a n u l s e p r e g i l t e s t e c u o a s t e c o n t r a l u i ,

t o t t i s i e l a r g m a s c r e d i t i c i o s i d e a l u l u i

i a l i a n t e i c u F e r d i n a n d s i

a p r e f e r a t s ä c a d i l c u s a b i a i n m ä n ä , d e c A t s r i r u p ä c u c r e s t i n i i .

N u e s t e a i c i u n e x e m p l u f r u m o s d e s t a t o r n i c i e ? E a d e v ä r a t c ä

m a i t â r z i u a t r e c u t i a r A 0 d e p a r t e a T u r c i l o r d A R i c u t - o i n s i l s u b

f o r t a i m p r e j u r k i l o r , c A n d s ' a v ä z u t t r ä d a t d e a i s ä i s i O r b i t d e

 

Page 289: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 289/293

N O T E

2 9 7

. c r e v t i n i . C u t o a t e a c e s t e a , d u p g c e v i - a r e c ä v t i g a t t r o n u l p r i n

g r a t i a S u l t a n u l u i , e l n u s ' a s f i i t s k d e c l a r e i n m o d h o t g r ä t c g e

g a t a s g r u p g c ä t u v e l e , c e - 1 l e g a u d e p o a r t g , i n d a t ä c e s e v a i v i u n

p r i n t c r e s t - i n , p e c a r e s ' a r p u t e ä s p r i j i n i .

P u t i n i m i p a s ä c ' g f i u l m e u ( l i j e ) e d u s p e s t e D u n g r e ( c h e -

z a s l a T u r c i )

z i s e e l

c g c i d i n a c e . 4 z i e u I l c o n s i d e r c a m o r t . . .

C u t o a t e a c e s t e a e u a m h o t ä r k e a f e r m ä s g t i n c u c r e v t i n i i O n g

l a p e i r e a c a p u l u i m e u . C à a c e s t e a n ' a u f o s t v o r b e g o a l e , a m c o n -

s t a t a t d i n a l i a n t a p i i n g d e r i s c u r i C u l o a c h i m d e B r a n d e n b u r g

s a c r i f i c i i l e c e l e - a f g e u t c a e x p e d i t i a a c e s t u i a s g f i e i n c u n u n a t ä

d e s u c c e s .

N e r e u v i t a a c e s t e i e x p e d i t i i

i p i e r d e r e a o r i c k e i s p e r a n t e

i n i v i r e a u n u i p r i n t c r e v t i n , c u c a r e s ä s e a l i e z e c a s à s c u t u r e

v a s a l i t a t e a t u r c e a s c g , c a r e a p h ' s à . M o l d o v a d u p g d r a m a d i n 1 5 3 8 ,

l ' a u s i l i t s g p i e c e i n s i l á c a p u l i s g s e r e s e m n e z e l a s i t u a t i a d e

s u p u s a l T u r c i l o r . N u d o v e d e s c a c e s t e f a p t e î n s u . i r i i d e a l i s t e ?

C g c i d a c g t r e b u e s g s o c o t i m p e c i n e v a i d e a l i s t d u p g p u t e r e a l u i

d e s a c r i f i c i u , a t u n c i R a r e v a i n t r u n i t a c e s t e c o n d i t i u n i c u p r i s o -

s i n t g . E l a p ä t i m i t v i s ' a s a c r i f i c a t p e n t r u i d e a l

v i i - a r g m a s

c r e d i n c i o s , c h i a r d u p g s g u d u i t o a r e a d r a m g a s u f l e t u l u i s i i u d i n

v r e m e a p r i b e g i e i .

C a r a c t e r u l s g u s e p o a t e c o n s t a t à d i n d e c l a r a t i a h o t g r â t ä

a e g a t a s à a j u t e p e c r e v t i n i , f g r ä s ä s e g a n d e a s c g c g f i u l s g u e s t e

c h e z a v l a T u r c i

i f á r á s g O n g c o n t c g c r e s t i n d l ' a u p á r g s i t p e e l

i n 1 5 3 8 c a n d a t r e b u i t s g l u p t e s i n g u r c u T u r c i i i a l i a t i i a c e s t o r a .

I n c e p r i v e v t e v i t e j i a I n r g s b o a i e , e l n ' a f o s t m a i p r e j o s d e

m a r e l e s g u t a t g . A c e a s t g i n s u v i r e a s u f l e t u l u i s ä t i i - a f o s t r e c u -

n o s c u t g v i d e s c r i i t o r i i s t r e i n i . N u s e p o a t e n e g g n i c i p r i c e p e r e a

I n c o n d u c e r e a r ä s b o i u l u i . I n f r ä n g e r i l e d e l a O b e r t y n i r e f u g i e r e a

d i n 1 5 3 8 n ' a u f o s t d a t o r i t e i n c a p a c i t g t i i l u i , c i t r A d ä r i i b o e r i l o r .

I n t o a t e c e l e l a l t e n u m e r o a s e l u p t e a f o s t v i c t o r i o s .

D e a s e m e n e a i n c e p r i v e v t e a b i l i t a t e a

i p r i c e p e r e a p o l i t i c g

p o a t e s ä s t e , g a l g t u r i d e t a t g l s u . I m p r e j u r g r i l e i n s g a u f o s t c u

m u l t m a i n e f a v o r a b i l e d i n c a t i z a e c h i l i b r u l u i n e s t a b i l d i n E u r o p a

v i d i n c a u z a d e s e , c h i l i b r u l u i , c a r e a i n c e p u t a s e p r o n u n t à i l l l a r k ' .

C g c i n u t r e b u e u i t a t c g p e d u d n t i m p u l l u i S t e f a n b o e r i m e a

m i d e v e n i s e ' M e g a t ä t d e p u t e r n i c g , p e v r e m e a l u i R a r e § r u p s e s e

e c h i l i b r u l i n p a g u b a t g r a n i l o r . A b i l i t a t e a l u i n ' a f o s t i n t r e c u t ä

d e n i c i u n d o m n . G r a t i e a c e s t e i i n s t i v i r i a s c g p a t c u b i n e i n s i t u a -

t i i l e c e l e m a i d e s p e r a t e , c u m a f o s t l a C i c e u ( 1 5 3 8 ) v i l a C o n s t a n -

t i n o p o l e .

P u t e r e a d e m u n c g

i s p i r i t u l d e s a c r i f i c i u l e - a p o s e d a t , d e

a s e m e n e a , c a

i t a t g l s u , i n c e l m a i m a r e g r a d . C a v i a c e s t a a f o s t

n e c o n t e n i t c u s a b i a i n m â n i i i g a t a d e o n c e s a c r i f i c i u p e n t r u

l A r g i r e a h o t a r e l o r t g r i i s a l e v i p e n i r u i n â n t u i r e a t g r i i d e t r i b u t u l

t u r c e s c .

Page 290: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 290/293

2 9 8

1 8 T O R I A R O M A N I L O R

C a t t i r n p n o i v o m d o m n i s i s o a r e l e v a s t r a l t i c i

s e e x -

p r i m a e l i n 1 5 3 2 n u s e v a i m t a n p l à c a u n p a g a n A . a j u n g a

D o m n a l t a r i i n o a s t r e c r e s t i n e . F r a m a n t a t d e g a n d u l m a n t u i r i i

t a r i i s a l e , e l n ' a e v i t a t n i c i u n s a c r i f i c i u s i a f o s t i n c o n t i n u a a c -

t i v i t a t e .

I u b i r e a s a d e t a r a e c a r a c t e r i s t i c a s i p o a t e s e r v i c a m o d e l

g e n e r a t i i l o r v i i t o a r e c a s i i d e a l i s m u l s a u .

M a n d r i a s i d e m n i t a t e a t r a n s p i r a , c a s i l a t a t a l s a u , d i n

t o a t e s c r i s o r i l e s i d i n t o a t e f a p t e l e s a l e . E l s ' a c o n s i d e r a t p r e a

m a n d r u , c a s a s e r e s e m n e z e l a s i t u a t i a d e t r i b u t a r f a t a d e T u r c i .

G i o v i o s e r i e c a l u i R a r e § i i e r à r u s i n e d e . s i t u a t i a s a d e t r i -

b u t a r , p e c a r e o c o n s i d e r à n e d e m n a d e u n p r i n c i p e , c a c i d e c l a r a s e

c a p r i n v i t e j i a d i n r a s b o i s i - a c a s t i g a t d r e p t u l d e a n u m a i p l a t i

t r i b u t u l .

A t : M a v r e m e c a t t r a i m

s c r i s e R a r e s r e g e l u i p o l o n -

n u v o m s i d e d c a s a f i m t r a t a t i c u d i s p r e t . C u a l t a o c a z i e s e e x -

p r i m A p e a c e l a s t o n : A c u m s e l a u d a R e g e l e c à v a p o r n i C u a r -

m a t a c o n t r a n o a s t r a , d a r s i o a s t e a n o a s t r a s t a g a t a d e ' I T O c o n -

t r a d u s m a n i l o r n o s t r i . . .

S e n t i m e n t u l r e l i g i o s l ' a a v u t i n c e l m a i m a r e g r a d , c e e a c e

s e c o n s t a t a d i n n u m e r o a s e l e c l a d i r i d e l a c a s u r i s f i n t e . I n n e n o r o -

c i r e a d e l a 1 5 3 8 s ' a r e f u g i a t i n m a n a s t i r e a B i s t r i t i i s i s ' a r u g a t l u i

D u m n e z e u f a c a n d u - i p r o m i s i u n e a c a v a r e i n o l b i s e r i c a , d a c a f i

v a a j u t à c a s e r e i n t o a r c a c u b i r u i n t a . § i - a t i n u t c u v a n t u l .

C u o c a z i a d i s c u t i i l o r p e n t r u P o c u t i a , a j u r a t i n a i n t e a i c o a n e i

S f i n t e i I n v i e r i r a s b u n a r e ' A n a l a m o a r t e c h i a r d a c a s ' a r p r a b u s i

t o a t a l u m e a a s u p r a m e a . N i c i d e d a t a a c e a s t a n u s i - a c a l c a t

j u r a m a n t u l .

V o i n t a d e f i e r , c a r a c t e r i s t i c a t u t u r o r o a m e n i l o r m a r i , a

p o s e d a t - o d e a s e m e n e a i n c e l m a i m a r e g r a d .

I n a i n t e a v o i n t e i l u i a u t r e b u i t s a s e p l e c e b o e r i i l u i c e i

m a n d r i . V o i r r t a l u i n u c u n o s t e à o b s t a c o l e .

C u n o a s t e r e a o a m e n i l o r , i n s u s i r e f u n d a m e n t a l a p e n t r u b a r -

b a t i i p o l i t i c i , s e p a r e c a n ' a p o s e d a t ' o i n g r a d s u f i c i e n t . C a d n u

p u t e m e x p l i c a a l t c u m f a p t u l c a n ' a i n t e l e s p e v i c l e a n u l s i t r a -

M o n d M i h u l , s i i - a i n c r e d i n t a t f u n c t i a O k a d e i n c r e d e r e d e

h a t m a n s i p o r t a r a l S u c e v e i , d â n d u - i a s t f e l o c a z i a c a s a - s i p u n ä

I n a p l i c a r e c o m p l o t u l u r z i t i n d e c u r s d e m a i m u l t i a n i .

E a d e v a r a t a s ' a p u r t a t f o a i t e a s p r u c u b o e r i i . R e i c h e r -

s t o r f f e r l a u d a i n s a a c e a s t a c a l i t a t e , d e o a r e c e i n c h i p u l a c e s t a

D o m n u l e r a a s c u l t a t s i o r d i n e a d o m n e a i n t a i l . A s p r i m e a a c e a -

s t a a v e . : I l a b a z a i n t e r e s u l d e s t a t . E a n u e r a p r o d u c t u l u n u i i n -

s t i n c t d e c r u z i m e . D i n c o n t r a H e i c h e r s t o r f f e r n i - I a r e a p l i n d e

g e n e r o z i t a t e p r i m i n d l a c u r t e p e o r b i s i p e t o t i a c e i a , c a r i a u f o s t

p e d e p s i t i p e n t r u t o t f e l u l d e c r i m e .

B o e r i i M i h u l , T r o t u s a n , C r a s n e s s i C o s m a a u f o s t c o n d a m -

n a p l a m o a r t e p e n t r u t r a d a r e , l a r G o n t e a v o r n i c u l , p e n t r u c a a

 

Page 291: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 291/293

N O T E

 

u n e l t i t s a - i i à t r o n u l . T o t d i n m o t i v e p o l i t i c e a u f o s t o c i § i

l u i G r i t t i .

D i n c o n t r a , d e i e r à v i o l e n t § i c a t e ° d a t a a r b i t r a r , e r à f o a r t e

g e n e r o s § i i e r t a t o r , c e e a c e s e c o n s t a t a § i d i n c a z a b o i e r i l o r V l a d

§ i B a m o v s k i , c a r i a u f o s t i e r t a t i i n a r m a r u g a m i n t i l o r § i i n s p e -

c i a l a l u i M i h m .

C a f i z i c e r a f o a r t e s i m p a t i c . A v e & c h i p p r o n u n t a t r o m a n e s c ,

o c h i i m a r i , f r u m o § i , § i t r a s a t u r i d i s t i n s e . I n t r e a g a l u i f i g u r a a -

r a t a h o t a r a r e § i e n e r g i e .

J u d e c a n d d u p a c h i p u l c u m a s u p o r t a t o b o s e a l a c u o c a z i a

r e f u g i e r i i i n A r d e a l , d e i e r à i n v a r s t a i n a i n t a t ä , a t r e b u i t s a i b a

o s a n ä t a t e d e f i e r , c a r e i - a p e r m i s s a s u p o r t e c u u § o r i n t a t o a t e

o b o s e l i l e r a s b o i u l u i . D u p a c a t s e p a r e a f o s t c a l a r e t n e i n t r e c u t .

A § à s e e x p l i c a c a d u § m a n i i s ä i n u l ' a u a j u n s

I n t i m p u l f u g e i

d i n 1 5 3 8

d e i a t r e b u i t s a a l e r g e c a t e v a z i l e .

S e p a r e c a a f o s t u n b u n s o t § i t a t a d e f a m i l i e . I n p r i b e g i a

s a d i n C o n s t a n t i n o p o l e g a n d u l i - a f o s t n e c o n t e n i t l a s o t i e § i c o p i i

c e e a c e s e c o n s t a t a § i d i n s c r i s o r i l e c a t r e Z a p o l y a § i W a l d o r f f e r ,

p e c a r e i - a r u g a t s ä v i n à i n a j u t o r u l f a m i l i e l s a l e d i n C i c e u .

P r i n p u t e r e a d e s a c r i f i c i u , p e c a r e a a r a t a t - o l u p t a n d p e n -

t r u m â n t u i r e a - W U s a l e d e t r i b u t u l t u r c e s c , p r i n s u f e r i n t e l e § i

p a t i m i l e I n d u r a t e p e n t r u a c e s t i d e a l , p r i n i u b i r e a s a n e m a r g i n i t a

p e n t r u M o l d o v a , p r i n l u p t e l e p e n t r u l a r g i r e a h o t a r e l o r O H L p r i n

s p r i j i n u l d a t c u l t u r e i § i a r t e i , p r i n r e n u m e l e l a c a r e a r i d i c a t M o l -

d o v a § i r o l u l d e o s e b i t p e c a r e l ' a j u c a t i n i s t o r i a u n i v e r s a l a , B a r e f

r a m â n e a l a t u r i d e * t e f a n § i M i h a i , u n a d i n c e l e m a i m u r e t e f i g u r i

a l e i s t o r i e i n o a s t r e " .

Page 292: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 292/293

T A B L A D E M A T E R I E

I s t o r i a M u n t e n i e i d e l a R a d i i c l f r u m o s l a R a d u c e l M a r e . R a d u c e l

F r u m o s

1 3 3

L a i o t B a s a r a b

1 3 4

V l a d T e p e s a d o u a o a r A

1 3 6

1 3 a s a r a h c e l T A n i i r s a u T e p e l t n .

1 3 6

V l a d a l I I I - l e a C A l u g A r t i l

1 4 0

I V . O r g a n i z a r e a m i l i t a r a a f t i r i l o r r o m a n c

1 4 2

E l e m e n t e l e s a c i a l e . I n t r e l i n e r e a o s t i r e i

1 4 2

A l c i t t u i r e a o s t i r e i

1 4 6

S c h i m b a r e n a l c A t u i r e i o s l i r i l o r

1 5 1

E l e m e n t e l e o s t A s e s t i . O r A n d u i r e a t u

1 5 6 t t e d

1 6 0

n s u s i r i l e o s t A s e s t i a l e R o m i t n i l o r

P a g i n a

I n t r o d u c e r e

9

C a p u t I I I . E p o c a l u i S t e f a n e e l

f a r e

1 1

T . V l a d T o p e ; ; i l i n e r e r a l u i l e f a n

1 1

1 . S t e f a n o c u p A D o n u t m o l d o v e n e s c . L u p t e l e c u P e t r u A r o n

1 1

C h i n a

2 . V l a d T e p e s d o m n u l M u n t e n i e i C r u z i m i l e l u i V l a d a l I I - l e a T e p e § . .

1 7

L u p t e l e C u M o h a m e d a l I I - l e a

9 2

V l a d T e p e s s c o s d i n d o m n i e d e S t e f a n c e l M a r e

2 9

3 . L u p t e l e c u M a t e i C o r v i n

i R a d u c e l F r u m o s . C a u z a a t a c u l u i C h i l i e i

3 2

E x p e d i t i a l u i M a t e i C o r v i n I n M o l d o v a

3 6

L u p t e l e c u R a d u c e l F r u m o s

4 1

I I . L u p t e l e l u i . 5 t c f a n c u T u r c i i

4 3

I . S t a r e a E u r o p e i . l o a n C o r v i n d e H u n i a d e

4 3

G h e o r g l i e C a s t r i o t a S c a n d e r b e r g

1 9

S l i i b i c i u n e a E u r o p e i

5 1

2 . B A t i l l i a d e l a R a c o v a . L u p t a .

3 4 ,

R a p o a r t e l e a s u p r a b A t A l i e i

5 8

3 . B A t r i l i a d e l a R A z h o i e n i . U n g u r i i s i P o l o n i i f a t A d e p r i i n e j d i a l u i S t e f a n

6 3

V e n e t i a s i P a p a

7 0

L u p t a d e l a V a l e a - A l b A

7 4

R e s p i n g e r e a T u r c l l o r

7 8

D e t r o n a r e a l u i 1 . a i o t 1 3 a s a r a b

8 0

J a r A s i r e l a t i i l e c u V e n e t i a

8 2

4 . P i e r d e r e a C h i l i e i

s i a C e t A t e i - A l b e . I n s e n i n A L a t e a c a l o r c l o u d c e t A t i -

p o r t u r i

8 7

I I I . C c i d e p e E m m a a n i a i d o m n i c i i n i l e l a n

9 5

1 . L u p t e l e c u P o l o n i i

9 5

I n c e r c a r e a l i g e i r A s A r i l e n e

1 0 5

2 . V l a t a p r i v a t A a l u i S t e f a n

1 1 0

3 . C a r a c t e r u l l u i S t e f a n

1 2 1

Page 293: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.4 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol4-adxenopol 293/293

3 0 2

I S T O R I A R O M A N I L O B .