Ispitivanje proizvodav.as.mr. Samir Leme
Ispitivanje penetrantima
Ispitivanje proizvoda
Ispitivanje penetrantimaPodruje upotrebe Fiziki princip rada
Vrste penetranata Opis procesa ispitivanja Vrste penetranata Izbor
metode Oprema Lane indikacije
Ispitivanje penetrantima 2/31
1
Ispitivanje proizvoda
Podruje upotrebeOtkrivanje otvorenih diskontinuiteta na
povrinama vrstih i neporoznih materijala Zasniva se na kapilarnim
pojavama Ispitivanje odlivaka od gvoa i obojenih metala, proizvoda
prakaste metalurgije, proizvoda od keramike, plastike i stakla
Ispitivanje penetrantima 3/31
Ispitivanje proizvoda
Podruje upotrebeIspitivanje alata i kalupa Ispitivanje
rezervoara, posuda, reaktora, cijevi, pumpi,... Ispitivanje
dijelova vozila: osovina, tokova, zupanika, propelera,...
Ispitivanje zavarenih spojeva Ispitivanje opreme u procesnoj
industriji Ispitivanje livenih i kovanih proizvoda
Ispitivanje penetrantima 4/31
2
Ispitivanje proizvoda
Fiziki princip radaNajvanija osobina penetranta je sposobnost
kvaenja povrine Povrinu koja se ispituje penetrant treba da
prekrije jednoliko i kontinuirano, nakon ega ulazi u pukotine
Ispitivanje penetrantima 5/31
Ispitivanje proizvoda
Fiziki princip radaNa tok tenosti po povrini utjeu:istoa povrine
Konfiguracija pukotine istoa pukotine Veliina otvora pukotine
Povrinski napon tenosti Sposobnost tenosti da kvasi povrinu
Kontaktni ugao tenosti
Ispitivanje penetrantima 6/31
3
Ispitivanje proizvoda
Fiziki princip rada
Ispitivanje penetrantima 7/31
Ispitivanje proizvoda
Fiziki princip radaSile kohezije izmeu molekula tenosti
izazivaju povrinski napon Kapljica zbog tog napona tei da formira
sferni oblik Povrinskom naponu se suprotstavlja hidrostatiki
pritisak tenosti Silama kohezije se suprotstavljaju i sile adhezije
s povrinom u kontaktu Te sile odreuju kontaktni ugao
Ispitivanje penetrantima 8/31
4
Ispitivanje proizvoda
Fiziki princip radaKontaktni ugao izmeu tenosti i povrine: <
90: tenost dobro kvasi povrinu 90: tenost loe kvasi povrinu
Ispitivanje penetrantima 9/31
Ispitivanje proizvoda
Fiziki princip radaKapilarni efekat:Ako je kontaktni ugao <
90, tenost kvasi zid kapilara konkavna povrina tenosti, tenost
raste Ako je kontaktni ugao = 90, nema kapilanog efekta Ako je
kontaktni ugao > 90, tenost ne kvasi zid kapilara konveksna
povrina tenosti, tenost se sputa niz kapilar
Ispitivanje penetrantima 10/31
5
Ispitivanje proizvoda
Fiziki princip rada < 90 = 90 > 90
Ispitivanje penetrantima 11/31
Ispitivanje proizvoda
Fiziki princip radaSila koja djeluje prema dole jednaka je teini
stuba tenosti: Fd = 2r2hg Sila koja djeluje prema gore je proizvod
povrinskog napona i obima: Fu = (Tcos)2r
Ispitivanje penetrantima 12/31
6
Ispitivanje proizvoda
Fiziki princip radaPukotine nisu kapilarne cijevi, ali se tenost
prema zidovima pukotine ponaa slino kao prema zidu kapilara
Viskozitet tenosti ne utjee na kapilarni efekat Jako viskozne
tenosti nisu pogodne kao penetranti jer se sporo razlijevaju po
povrini
Ispitivanje penetrantima 13/31
Ispitivanje proizvoda
Fiziki princip radaRazvija (developer) se koristi da bi formirao
fino porozni povrinski sloj Koriste se 4 tipa razvijaa (A, B, C, D)
Razvija upija penetrant koji izlazi iz pukotine jer je porozan
Ispitivanje penetrantima 14/31
7
Ispitivanje proizvoda
Vrste penetranataPrvi materijal koji je koriten kao penetrant je
kerozin Ima malu viskoznost i dobro kvaenje Nedostatak: premale
pukotine se teko uoavaju Vapnena voda (whitewash) se koristi da
povea kontrast Udarcem ekia tokom testa se izvlai kerozin iz
pukotine na vapnenu vodu
Ispitivanje penetrantima 15/31
Ispitivanje proizvoda
Vrste penetranataOsnovni utjecajni faktori:Stanje povrine
objekta Karakteristike greaka koje se otkrivaju Vrijeme i mjesto
ispitivanja Veliina objekta Potrebna osjetljivostA. B. C. D.
etiri metode: Koji se mogu ispirati vodom Lipofilni
postemulzifilni Koji se uklanjaju otapalom Hidrofilni
postemulzifilni
Ispitivanje penetrantima 16/31
8
Ispitivanje proizvoda
Vodeni penetranti (metoda A)Ovi penetranti se mogu ispirati
vodom Ne zahtijevaju poseban korak emulzifikacije (nanoenja
emulzije) Potreban oprez da se ne ispere previe penetranta
Ispitivanje penetrantima 17/31
Ispitivanje proizvoda
Postemulzifilni penetrantiPrije finalnog ispiranja nanosi se
emulzija koja ostatak penetranta ini topivim u vodi (metode B i D)
Oprez da se samo penetrant izvan pukotine uini topivim u vodi
Ispitivanje penetrantima 18/31
9
Ispitivanje proizvoda
Hidrofilni penetranti (metoda D)
Ispitivanje penetrantima 19/31
Ispitivanje proizvoda
Solventni penetranti (metoda C)Umjesto vode se za ispranje
koristi otapalo (razvija, solvent) Koriste se kod lokalnog
ispitivanja i kod ispitivanja na terenu Ima najveu osjetljivost
Ispitivanje penetrantima 20/31
10
Ispitivanje proizvoda
Opis procesa ispitivanja1. 2. 3. 4. 5.
Priprema povrine Nanoenje penetranta Uklanjanje vika penetranta
Razvijanje Pregled (ispitivanje)
Ispitivanje penetrantima 21/31
Ispitivanje proizvoda
Vrste penetranataFluoresentni (tip I)jako svijetle (najee
zeleno) pod UV svjetlom (talasne duine 320-400 nm) Razliiti nivoi
osjetljivosti: (ultraniska), 1, 2, 3, 4 (ultravisoka)
Vidljivi (tip II)najee crveni, radi kontrasta s podlogom
osjetljivost je nivoa 1 (niska)Ispitivanje penetrantima 22/31
11
Ispitivanje proizvoda
Izbor metodeNa izbor metode utjeu veliina, oblik i masa objekta
koji se ispituje, te broj razliitih objekata Najvaniji faktor kod
izbora je balans zahtijevane osjetljivosti i cijene Fluorescentni
tip se koristi ee, dok se vidljivi penetranti koriste uglavnom za
lokalizirane testove
Ispitivanje penetrantima 23/31
Ispitivanje proizvoda
Izbor metodeVodeni Postemulz. Vodeni fluoresc. fluoresc.
vidljivi Visoka osjetljivost Visoka vidljivost Visoka brzina
Ponovljivost Portabilnost Sloeni dijelovi Plitki defekti Veliki
dijelovi Kontaminirani dijelovi x x x x x x x x x x x x x x x
Postemulz. vidljivi
Ispitivanje penetrantima 24/31
12
Ispitivanje proizvoda
Izbor metodeVodeni Postemulz. Vodeni fluoresc. fluoresc.
vidljivi Potrebna UV lampa Loa ponovljivost Veliki zahtjevi za
osoblje Potrebno ispiranje Niska brzina Loi rezultati kod plitkih
defekata Loi rezultati kod grube povrine x x x x x x x x x x x x x
x x Postemulz. vidljivi
Ispitivanje penetrantima 25/31
Ispitivanje proizvoda
OpremaPrenosiva (portabl) oprema se koristi za lokalizirane
testove na terenu Postoje setovi i za vidljive i za fluorescentne
penetrante Za ispitivanje proizvoda bolji su stacionarni setovi
Ispitivanje penetrantima 26/31
13
Ispitivanje proizvoda
OpremaStacionarno postrojenje ima posebne jedinice:Za cijeenje
Za nanoenje penetranta i emulzije Za pranje Za razvijanje Za
ispitivanje Za ienje
Ispitivanje penetrantima 27/31
Ispitivanje proizvoda
Oprema
Ispitivanje penetrantima 28/31
14
Ispitivanje proizvoda
Oprema
Ispitivanje penetrantima 29/31
Ispitivanje proizvoda
Oprema
Ispitivanje penetrantima 30/31
15
Ispitivanje proizvoda
Lane indikacijeOsim stvarnih greaka, penetranti mogu dati i lane
indikacije:Zaostale kapi penetranta Indikacije usljed dizajna ili
geometrije objekta koji se ispituje Zaprljanost stola za
ispitivanje Zaprljanost ruku ispitivaa Zaprljanost povrine koja se
ispituje (zaostala piljevina od obrade rezanjem)
Ispitivanje penetrantima 31/31
16
