IŞIK YOKSA RENK YOKTUR! Cisimler

üzerlerine düşen ışığı yansıttıkları zaman onları görür ve rengini söyleriz. Eğer ışık yoksa renk de yoktur

Bir cisimden yansıyan ışınlar gözümüzün retina tabakasındaki koni hücrelerini uyarır. Bu uyarı

renk olarak algılanır. Renk farkları yansıyan ışığın farkından dolayı

oluşur.

RENK NEDİR?

RENK

Bu sunuda size rengin ne olduğunu ve nasıl ölçüldüğünü anlatacağız. Bu kavram anlaşıldıktan sonra ikinci

sunumuz olan “Diş Rengi, Alınması ve Laboratuvara Aktarılması” sunumuza

geçilmesi konunun daha iyi anlaşılmasını sağlayacaktır.

İnsanlar bazı dalga boylarını renk olarak algılarlar

Görünür ışık bir cam prizmadan geçirilirse kırılır ve farklı dalga boylarında ayrılır. Gözümüz bu farklı dalga boylarını farklı renkler olarak algılar. Gökkuşağı da ışığın yağmur damlaları tarafından kırılması ile oluşur.

Radyo dalgaları

Radar

İnfrared

Görünür ışık

Ultraviole

X-ışınları

Gama ışınları

Kozmik ışınlar

Cisimler üzerlerine düşen ışığın içindeki dalga boylarının bir kısmını emerken bir kısmını yansıtırlar. Renk olgusu yansıtılan dalga boyuna göre ortaya çıkar

Elma Limon

Örneğin elma 600-700 nm dalga boyundaki ışığı yansıttığı için kırmızı, limon 500-550 nm dalga boyundaki ışığı yansıttığı için sarı olarak algılanır.

ANCAK BİR DİZİ OLAY RENGİN FARKLI ALGILANMASINA YOL AÇAR!

Gözlemci farkları,Işık kaynağı farkları,Cismin büyüklüğündeki farklar,Arka fon farklılığı,Yönsel farklılıklardır.

Bunlar:

BENCE KIRMIZI...

ATEŞ KIRMIZISI

BAYRAK KIRMIZISI

ŞARAP KIRMIZISI

PARLAK KIRMIZI

GÖZLEMCİ FARKI

Gözlemcinin görme yetisi, yaşa bağlı değişmeler gibi etkenler rengin farklı tanımlanmasına yolaçar.

Rengi farklı ışık kaynaklarında farklı algılarız..

IŞIK KAYNAĞI FARKI

Büyük cisimlerin rengini daha parlak algılarız

BÜYÜKLÜK FARKI

Örneğin küçük bir parçasını görerek seçtiğimiz bir duvar kağıdının duvara yapıştırıldığı zaman daha parlak ve açık renkli olduğunu görürüz.

Arka fon açıksa cisim daha mat ve koyu renkli, koyuysa parlak ve açık renkli algılanır..

ARKA FON FARKI

Rengi tanımlayabilmek için tüm bu şartları sabit tutmamız gerekir

Rengini ölçebilecek bir şey yok mu?

Rengi ölçebilmek için 3 adet parametremiz vardır:

Hue Value Chroma

Renk bu 3 parametrenin bileşimidir..

Hue: Rengin adıdır. Kırmızı,sarı,yeşil,mavi.. Value: Rengin parlaklığıdır. Örneğin limon

ve greyfurtun ikisi de sarıdır ama limon daha parlak görünür.

Chroma: Rengin canlılığı yada yoğunluğu. Örneğin limon armuttan daha sarıdır yani daha yoğun bir rengi vardır.

Renk parametreleri birlikte gösterilirse

Munsell diagramı

Renk Tanımlamanın Tarihçesi

Rengin parametreleri ilk defa Amerikalı bir sanatçı Munsell tarafından tanımlanmıştır. Daha sonra kurulan bir uluslararası organizasyon (CIE) XYZ ve L*a*b diye adlandırılan renk tanımlamasını yapmışlardır. Dünyada artık renk bilgisi iletişiminde bu sistemler kullanılmaktadır. Rengin tanımlanmasında colorimetre ve spektrometre adlı cihazlardan yararlanılmaktadır.

Colorimetre

001 X 21.21

Y 13.37 Z 9.32

001 L 21.21

A+13.3 b+ 9.32

Colorimetre ile eşitlenmiş şartlarda parametreler ölçülür

L*a*b* renk alanıBugün en çok kullanılan renk sistemi L*a*b* sistemidir. Sarı Value

+b*

Hue

+a* Kırmızı

Mavi

Yeşil1 L 43.31

A+47.63 b+14.12

Örneğin elmanın rengi ölçüldüğü zaman parametreleri belirlenir

Renk Uzayı: Renkler ayrı ayrı değil, akışkandır. Bu bileşimden renk uzayı ortaya çıkar

BEYAZ

SARI

YEŞİL KIRMIZI

YEŞİL

SİYAH

Calorimetre ile renk farkları da ölçülebilir

E 5.16 L +4.03

a –3.05 b +1.04

E 5.16 L +4.03

a –2.595 b +1.92

Renk Farkı:

E= ( L*)2+( a*)2+( b*)2

İki rengin arasındaki fark ölçülebilir. Bu fark bir formül ile hesaplanır

Renk ölçümünde daha gelişmiş bir araç ise SPECTROPHOTOMETRE’dir

Colorimetrede 3 adet renk sensorü ile ölçüm yapılırken spectrophotometrede spektral sensor ile çok sayıda ölçüm yapılarak veriler bir mikrokomputere aktarılır.

Spectrophotometre ile hem L*a*b değerleri hem de spektral dağılım eğrisi elde edilir

400 500 600 700

Dalga boyu

Yan

sım

a

Yü

zdesi

E 5.16 L +4.03

a –3.05 b +1.04

Cisimler üzerlerine düşen ışığın içindeki dalga boylarının bir kısmını emerken bir kısmını yansıtırlar. Renk olgusu yansıtılan dalga boyuna göre ortaya çıkar

0

10

20

30

40

50

60

70

limonelma

Elma Limon

Spektral dağılım eğrileri hangi dalga boyunun ne miktarda yansıtıldığını gösterir. Aşağıdaki örneklerde görüldüğü gibi kırmızı diye algıladığımız elma her dalga boyunu ama özellikle kırmızı olarak algılanan 600-700 nm dalga boyunu en çok yansıtır.

elma

limon

L* 43.31

a* 47.63

b* 14.12

L* 75.34

a* 4.11

b* 68.54 0

10

20

30

40

50

60

70

limonelma

Farklı ışık kaynaklarının spektral dağılımı farklıdır

0

50

100

150

200

250

UV'li günışığı

UV'sizgünışığıakkor lamba

Floresan lambaların spektral dağılımı çok karmaşıktır.

0

20

40

60

80

100

120

140

160

floresan

GÜNIŞIĞI

0

10

20

30

40

50

60

AKKOR LAMBA

0

10

20

30

40

50

60

70

0

10

20

30

40

50

60

70

0

10

20

30

40

50

60

70ELMANIN AKKOR LAMBA

ALTINDA SPEKTRAL DAĞILIMI

0

10

20

30

40

50

60

70

80

ELMANIN GÜNIŞIĞINDAKİ SPEKTRAL DAĞILIMI

0

510

1520

25

3035

4045

50

Gün ışığında gözlenen elma akkor lamba altında gözlenen elmaya göre daha az kırmızı görünür.

X

X =

=

Işığın spektral dağılımı

Cismin spektral dağılımı

Algılanan spektral dağılım

X =

Elma

Elma

Metamerism: İki cismin belli bir ışık kaynağı altında renkleri aynı iken farklı bir ışık kaynağı altında farklı renkte görünmesidir.

Çantalarımız aynı renk

Çantalarımız şimdi farklı renk

GÜNIŞIĞI

0

10

20

30

40

50

60

AKKOR LAMBA

0

10

20

30

40

50

60

70

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

canta A

çanta B

Metamerism colorimetre ile anlaşılamaz. Spectrophotometre ile anlaşılır.

L*=50.93

A*=4.54

B*=-5.12

L*=50.93

A*=4.54

B*=-5.12

L*=50.94

A*=3.42

B*=-5.60

L*=53.95

A*=10.80

B*=-2.00

Çanta B

Çanta A

Çanta A

Çanta B

E*ab=0

E*ab=8.7

Çantaların spektral dağılımları

En belirgin dalga boyu

En düşük dalga boyu

Value= Çizginin altındaki alan

Chroma= En belirgin dalga boyu-En düşük dalga boyu

Kırmızı

Enerji

Spektral dağılım eğrisi

Hue400 nmMor

700 nm

Dalga boyu