Upload
others
View
2
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
z ในกรณีที่ตองการซื้อเปนจ�านวนมาก เพื่อใช ในการสอน การฝกอบรม การสงเสริมการขาย หรือเปน ของขวญัพเิศษ เปนตน กรณุาตดิตอสอบถามราคาพิเศษไดท่ี ฝายขาย บรษิทั ซเีอด็ยเูคชัน่ จ�ากดั (มหาชน) เลขที่ 1858/87-90 ถนนเทพรัตน แขวงบางนาใต เขตบางนา กรุงเทพฯ 10260
โทรศัพท 0-2826-8222 โทรสาร 0-2826-8356-9
z หากมีค�าแนะน�าหรือติชม สามารถติดตอไดที่ comment@se–ed.com
ติดตั้งท่อและสุขภัณฑ์
โดย อาทิตย สุทธพันธ
ราคา 189 บาท
สงวนลิขสิทธิ์ตามกฎหมาย โดย อาทิตย สุทธพันธ © พ.ศ. 2562
หามคัดลอก ลอกเลียน ดัดแปลง ท�าซ�า้ จัดพิมพ หรือกระท�าอื่นใด โดยวิธีการใดๆ ในรูปแบบใดๆ
ไมวาสวนหนึ่งสวนใดของหนังสือเลมนี้ เพื่อเผยแพรในสื่อทุกประเภท หรือเพื่อวัตถุประสงคใดๆ
นอกจากจะไดรับอนุญาต
4 1 0 - 5 0 6 - 2 6 8
2 6 6 1 0 9 8 7 6 5 4 3 2
ขอมูล ทาง บรรณานุกรม ของหอสมุด แห่ง ชาติ อาทิตย สุทธพันธ.
ติดตั้งทอและสุขภัณฑ. --กรุงเทพฯ : ซ ีเอ็ด ยู เค ชั่น, 2562.
268 หนา.
1. เครื่องสุขภัณฑ. 2. งานทอสุขภัณฑ.
I. ชื่อเรื่อง. 696.1
ISBN : 978-616-08-3469-3
จัดพิมพ และ จัดจ�าหนาย โดย
เลข ที่ 1858/87-90 ถนนเทพรัตน แขวง บางนาใต เขต บางนา กรุงเทพฯ 10260 โทรศัพท 0-2826-8000
พิมพที่ บริษัท วี.พริ้นท (1991) จ�ากัด
เลขที่ 23/71-72 หมู 1 ซอยเทียนทะเล 10 ถนนบางขุนเทียน-ชายทะเล แขวงแสมด�า เขตบางขุนเทียน กรุงเทพฯ 10140 โทรศัพท 0-2451-3010
นายวิชัย กาญจนพัฒนา ผูพิมพผู โฆษณา พ.ศ. 2562
20106–2103ติดตั้งท่อและสุขภัณฑ์ 0– 6 – 2
(Plumping and Sanitary)
จุดประสงค์รายวิชา เพื่อให้
1. เข้าใจหลักการงานระบบท่อ สุขภัณฑ์ การใช้ การบ�ารุงรักษา เครื่องมือ–อุปกรณ ์
งานท่อและสุขภัณฑ์
2. สามารถประกอบติดต้ังท่อน�า้ใช้ท่อระบายน�า้ทิง้ท่อโสโครกท่อระบายอากาศสขุภณัฑ์
และการตรวจสอบงานระบบท่อและสุขภัณฑ์อาคารพักอาศัย
3. มีเจตคติมีความรับผิดชอบและจรรยาบรรณที่ดีในวิชาชีพ
สมรรถนะรายวิชา
1. แสดงความรูเ้กีย่วกบัการใช้งานการบ�ารงุรักษาเคร่ืองมอือุปกรณ์งานท่อระบบสุขภณัฑ์
2. เตรียมความพร้อมของร่างกาย วัสดุ เคร่ืองมือและอุปกรณ์ในการปฏิบัติงานท่อและ
สุขภัณฑ์
3. ประกอบติดตั้งท่อน�า้ดีท่อน�้าทิ้งท่อโสโครกท่อระบายอากาศสุขภัณฑ์
4. ตรวจสอบระบบท่อและสุขภัณฑ์
ค�าอธิบายรายวิชา
ปฏิบัติเกี่ยวกับวิธีการใช้การบ�ารุงรักษาเครื่องมือและอุปกรณ์งานระบบท่อและสุขภัณฑ์
ขั้นตอนวิธีการประกอบติดตั้ง ท่อน�้าใช้ ท่อระบายน�้าทิ้ง ท่อโสโครก ท่อระบายอากาศ สุขภัณฑ์
และการตรวจสอบระบบท่อและสุขภัณฑ์อาคารพักอาศัย
(3)
โครงการสอน
ชื่อวิชา ติดตัั้งทอและสุขภัณฑ รหัสวิชา 20106–2103
ระดับชั้น ปวช. หน่วยกิต 2 จ�านวนชั่วโมงสอน 6 ชั่วโมง : สัปดาห
สัปดาห์ที่ ชั่วโมงที่ ชื่อหน่วย/หัวขอเรื่อง ชื่อใบงาน
1–2 1–8 บทที่ 1 ความรูเบื้องตนในงานระบบทอ
และสุขภัณฑ
1.1 ระบบทอสุขภัณฑภายในอาคาร
พักอาศัย
1.2 สัญลักษณของเสนทอและสุขภัณฑ
1.3 คุณสมบัติและมาตรฐานของ
สุขภัณฑ
1.4 การวางต�าแหน่งหองน�า้ตามฮวงจุย
และการวางผังทอ
ใบงานที่ 1.1 เขียน
สัญลักษณของแนวเสนทอ
และค�ายอของสุขภัณฑ
ใบงานที่ 1.2 เขียนรูป
ไอโซเมตริกระบบ
ทอระบายน�้า
3–4 9–16 บทที่ 2 ชนิดของทอส�าหรับอาคาร
พักอาศัย
2.1 ทอเหล็กกลาและทอเหล็กหลอ
2.2 ทอทองแดงและทอซีเมนตใยหิน
2.3 ทอพีวีซีและทอพีอี
2.4 ทอพีพีอาร
ใบงานที่ 2.1 ฝกประกอบ
ทอพีพีอาร
5–7 17–28 บทที่ 3 การใชและบ�ารุงรักษาเครื่องมือ
ระบบทอและสุขภัณฑ
3.1 เครื่องมือวัดระยะวางแบบ
3.2 เครื่องมืองานทอเหล็กกลา
3.3 เครื่องมืองานทอทองแดง
3.4 เครื่องมืองานทอพลาสติก
3.5 การบ�ารุงรักษาระบบทอ
3.6 การบ�ารุงรักษาสุขภัณฑและอุปกรณ
ใบงานที่ 3.1 ฝกใช
เครื่องมือวัดระยะ
ใบงานที่ 3.2 ฝกใช
เครื่องมือทอเหล็กกลา
ใบงานที่ 3.3 ฝกใช
เครื่องมืองานทอพลาสติก
ใบงานที่ 3.4 ฝกซอมแซม
ทอระบายน�า้
(4)
สัปดาห์ที่ ชั่วโมงที่ ชื่อหน่วย/หัวขอเรื่อง ชื่อใบงาน
8–11 29–44 บทที่ 4 การติดตั้งสุขภัณฑและอุปกรณ
งานระบบทอ
4.1 การติดตั้งวาลวและมาตรวัดน�า้
4.2 การติดตั้งก๊อกน�้าและที่ดักกลิ่น
4.3 การติดตั้งเครื่องสูบน�้าและถังบ�าบัด
น�้าเสีย
4.4 การติดตั้งที่ใสกระดาษช�าระและ
ที่ใสสบู
4.5 การติดตั้งอางลางมือและกระจกเงา
4.6 การติดตั้งโถสวมและฝักบัว
ใบงานที่ 4.1 ฝกประกอบ
และติดตั้งมาตรวัดน�้า
ใบงานที่ 4.2 ฝกประกอบ
และติดตั้งที่ดักกลิ่น
ใบงานที่ 4.3 ฝกประกอบ
และติดตั้งเครื่องสูบน�้า
ใบงานที่ 4.4 ฝกติดตั้ง
ที่ใสกระดาษช�าระและ
ที่ใสสบู
ใบงานที่ 4.5 ฝกประกอบ
และติดตั้งอางลางมือ
ใบงานที่ 4.6 ฝกประกอบ
และติดตั้งกระจกเงา
ใบงานที่ 4.7 ฝกประกอบ
และติดตั้งโถสวมชักโครก
ใบงานที่ 4.8 ฝกประกอบ
และติดตั้งฝักบัว
12–15 45–60 บทที่ 5 การติดตั้งระบบทอส�าหรับ
อาคารพักอาศัย
5.1 การติดตั้งระบบทอน�้าใช
5.2 การติดตั้งระบบทอระบายน�้า
5.3 การติดตั้งระบบทอระบายอากาศ
5.4 การติดตั้งระบบทอโสโครก
ใบงานที่ 5.1 ฝกติดตั้ง
ทอน�้าใช
ใบงานที่ 5.2 ฝกติดตั้ง
ทอระบายน�า้
ใบงานที่ 5.3 ฝกติดตั้ง
ทอระบายอากาศ
โครงการสอน
ชื่อวิชา ติดตั้งทอและสุขภัณฑ รหัสวิชา 20106–2103
ระดับชั้น ปวช. หน่วยกิต 2 จ�านวนชั่วโมงสอน 6 ชั่วโมง : สัปดาห
(5)
สัปดาห์ที่ ชั่วโมงที่ ชื่อหน่วย/หัวขอเรื่อง ชื่อใบงาน
16–17 61–68 บทที่ 6 ทดสอบงานทอส�าหรับอาคาร
พักอาศัย
6.1 เครื่องมือส�าหรับทดสอบระบบทอ
6.2 การทดสอบรอยรั่วดวยควัน
6.3 การทดสอบรอยรั่วดวยกลิ่น
6.4 การทดสอบรอยรั่วดวยน�้า
6.5 การทดสอบรอยรั่วดวยลมอัด
ใบงานที่ 6.1 ฝกติดตั้ง
มาตรวัดความดัน
18 69–72 (สอบปลายภาค) (สอบปลายภาค)
โครงการสอน
ชื่อวิชา ติดตั้งทอและสุขภัณฑ รหัสวิชา 20106–2103
ระดับชั้น ปวช. หน่วยกิต 2 จ�านวนชั่วโมงสอน 6 ชั่วโมง : สัปดาห
(6)
ค�าน�า 7
หนังสือเรียนวิชา ติดตั้งทอและสุขภัณฑ์ (Plumping and Sanitary) รหัสวิชา
20106-2103 เลมนี้ เขียนขึ้นเพื่อใชประกอบการจัดกิจกรรมการเรียนการสอน ตรงตาม
หลักสูตรประกาศนียบัตรวิชาชีพพุทธศักราช 2562 สาขาวิชากอสราง สาขางานกอสราง
ของส�านักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา กระทรวงศึกษาธิการ
หนังสือเลมนี้ประกอบดวย จุดประสงครายวิชา มาตรฐานรายวิชาและค�าอธิบาย
โครงการสอน สวนเนือ้หาประกอบดวย บทที ่1 ความรูเบือ้งตนในงานระบบทอและสขุภณัฑ
บทที่ 2 ชนิดของทอส�าหรับอาคารพักอาศัย บทที่ 3 การใชและบ�ารุงรักษาเครื่องมือระบบ
ทอและสุขภัณฑ บทที่ 4 การติดตั้งสุขภัณฑและอุปกรณงานระบบทอ บทที่ 5 การติดตั้ง
ระบบทอส�าหรับอาคารพักอาศัย บทที่ 6 ทดสอบงานทอส�าหรับอาคารพักอาศัย พรอมทั้ง
ใบงานและแบบฝกหัดซึ่งแทรกเนื้อหาเพื่อใชเปนสื่อใหนักเรียนไดเรียนรูอยางเต็มศักยภาพ
และนักเรียนสามารถใชศึกษาไดดวยตนเอง
ผูเขยีนขอขอบพระคณุทกุทานที่ใหค�าแนะน�าในการจดัท�าหนงัสอืเลมนี ้ทานผูเชีย่วชาญ
ที่ได ใหค�าปรึกษา ขอเสนอแนะ และแนวทางในการจัดท�าหนังสือเลมนี้จนเสร็จสมบูรณ
หากมีขอผิดพลาดประการใด ผูเขียนขอรับค�าติชมดวยความขอบคุณยิ่ง
อาทิตย์ สุทธพันธ์
อีเมล : [email protected]
คํานํา(7)
สารบัญ 9
บทที่ 1 ความรู้เบื้องต้นในงานระบบท่อและสุขภัณฑ์ ....................................1
1.1 ระบบท่อสุขภัณฑ์ส�าหรับอาคารพักอาศัย ...........................................................2
1.2 สัญลักษณ์ของเส้นท่อและสุขภัณฑ์ .....................................................................6
1.3 คุณสมบัติและมาตรฐานของสุขภัณฑ์ .................................................................9
1.4 การวางต�าแหน�งห้องน�้าตามฮวงจุ้ย ................................................................. 11
แบบฝึกหัดท้ายบทที่ 1 ............................................................................................... 16
ใบงานที่ 1.1 เขียนสัญลักษณ์ของแนวเส้นท่อและค�าย่อของสุขภัณฑ์ ............... 18
ใบประเมินผลการปฏิบัติงาน ใบงานที่ 1.1 ............................................................. 20
ใบงานที่ 1.2 เขียนรูปไอโซเมตริกระบบท่อระบายน�้า
และท่อระบายอากาศ ........................................................................................ 21
ใบประเมินผลการปฏิบัติงาน ใบงานที่ 1.2 ............................................................. 24
แบบทดสอบหลังเรียน ............................................................................................... 25
บทที่ 2 ชนิดของท่อส�าหรับอาคารพักอาศัย .................................................27
2.1 ท่อเหล็กกล้าและท่อเหล็กหล่อ ......................................................................... 28
2.2 ท่อทองแดงและท่อซีเมนต์ใยหิน ...................................................................... 31
2.3 ท่อพีวีซีและท่อพีอี .............................................................................................. 34
2.4 ท่อพีพีอาร์ ............................................................................................................ 50
สารบัญ(9)
แบบฝึกหัดท้ายบทที่ 2 ............................................................................................... 59
ใบงานที่ 2.1 ฝึกประกอบท่อพีพีอาร ์....................................................................... 61
ใบประเมินผลการปฏิบัติงาน ใบงานที่ 2.1 ............................................................. 63
แบบทดสอบหลังเรียน ............................................................................................... 64
บทที่ 3 การใช้และบ�ารุงรักษาเครื่องมือระบบท่อและสุขภัณฑ์ ...................66
3.1 เครื่องมือวัดระยะและวางแบบ......................................................................... 67
3.2 เครื่องมืองานท่อเหล็กกล้า ................................................................................ 72
3.3 เครื่องมืองานท่อทองแดง .................................................................................. 82
3.4 เครื่องมืองานท่อพลาสติก ................................................................................. 86
3.5 การบ�ารุงรักษาระบบท่อ ..................................................................................... 95
3.6 การบ�ารุงรักษาสุขภัณฑ์และอุปกรณ์ ................................................................ 99
แบบฝึกหัดท้ายบทที่ 3 .............................................................................................110
ใบงานที่ 3.1 ฝึกใช้เครื่องมือวัดระยะ ...................................................................114
ใบประเมินผลการปฏิบัติงาน ใบงานที่ 3.1 ...........................................................117
ใบงานที่ 3.2 ฝึกใช้เครื่องมือท่อเหล็กกล้า ............................................................118
ใบประเมินผลการปฏิบัติงาน ใบงานที่ 3.2 ...........................................................121
ใบงานที่ 3.3 ฝึกใช้เครื่องมืองานท่อพลาสติก ......................................................122
ใบประเมินผลการปฏิบัติงาน ใบงานที่ 3.3 ...........................................................125
ใบงานที่ 3.4 ฝึกซ่อมแซมท่อระบายน�้า ................................................................126
ใบประเมินผลการปฏิบัติงาน ใบงานที่ 3.4 ...........................................................128
แบบทดสอบหลังเรียน .............................................................................................129
บทที่ 4 การติดตั้งสุขภัณฑ์และอุปกรณ์งานระบบท่อ .................................131
4.1 การติดตั้งวาล์วและมาตรวัดน�้า ......................................................................132
4.2 การติดตั้งก๊อกน�้าและติดตั้งที่ดักกลิ่น ............................................................140
4.3 การติดตั้งเครื่องสูบน�า้และถังบ�าบัดน�้าเสีย ...................................................143
(10)
4.4 การติดตั้งที่ใส่กระดาษช�าระและที่ใส่สบู.่.......................................................148
4.5 การติดตั้งอ่างล้างมือและกระจกเงา ..............................................................153
4.6 การติดตั้งโถส้วมและฝักบัว .............................................................................163
แบบฝึกหัดท้ายบทที่ 4 .............................................................................................183
ใบงานที่ 4.1 ฝึกประกอบและติดตั้งมาตรวัดน�้า ..................................................188
ใบประเมินผลการปฏิบัติงาน ใบงานที่ 4.1 ...........................................................191
ใบงานที่ 4.2 ฝึกประกอบและติดตั้งที่ดักกลิ่นอ่างล้างมือ ..................................192
ใบประเมินผลการปฏิบัติงาน ใบงานที่ 4.2 ...........................................................194
ใบงานที่ 4.3 ฝึกประกอบและติดตั้งเครื่องสูบน�้า ................................................195
ใบประเมินผลการปฏิบัติงาน ใบงานที่ 4.3 ...........................................................197
ใบงานที่ 4.4 ฝึกติดตั้งที่ใส่กระดาษช�าระและที่ใส่สบู่ .........................................198
ใบประเมินผลการปฏิบัติงาน ใบงานที่ 4.4 ...........................................................201
ใบงานที่ 4.5 ฝึกประกอบและติดตั้งอ่างล้างมือ ..................................................202
ใบประเมินผลการปฏิบัติงาน ใบงานที่ 4.5 ...........................................................204
ใบงานที่ 4.6 ฝึกประกอบและติดตั้งกระจกเงา ....................................................205
ใบประเมินผลการปฏิบัติงาน ใบงานที่ 4.6 ...........................................................207
ใบงานที่ 4.7 ฝึกประกอบและติดตั้งโถส้วมชักโครก ...........................................208
ใบประเมินผลการปฏิบัติงาน ใบงานที่ 4.7 ...........................................................210
ใบงานที่ 4.8 ฝึกประกอบและติดตั้งฝักบัว ...........................................................211
ใบประเมินผลการปฏิบัติงาน ใบงานที่ 4.8 ...........................................................213
แบบทดสอบหลังเรียน .............................................................................................214
บทที่ 5 การติดตั้งระบบท่อส�าหรับอาคารพักอาศัย ....................................216
5.1 การติดตั้งระบบท่อน�า้ใช้ ..................................................................................217
5.2 การติดตั้งระบบท่อระบายน�า้ ...........................................................................219
5.3 การติดตั้งระบบท่อระบายอากาศ ....................................................................221
(11)
5.4 การติดตั้งระบบท่อโสโครก ..............................................................................222
แบบฝึกหัดท้ายบทที่ 5 .............................................................................................224
ใบงานที่ 5.1 ฝึกติดตั้งท่อน�า้ใช้ ..............................................................................228
ใบประเมินผลการปฏิบัติงาน ใบงานที่ 5.1 ...........................................................230
ใบงานที่ 5.2 ฝึกติดตั้งท่อระบายน�้า ......................................................................231
ใบประเมินผลการปฏิบัติงาน ใบงานที่ 5.2 ...........................................................234
ใบงานที่ 5.3 ฝึกติดตั้งท่อระบายอากาศ ...............................................................235
ใบประเมินผลการปฏิบัติงาน ใบงานที่ 5.3 ...........................................................238
แบบทดสอบหลังเรียน .............................................................................................239
บทที่ 6 การทดสอบงานท่อส�าหรับอาคารพักอาศัย ....................................241
6.1 เครื่องมือส�าหรับทดสอบระบบท่อ ..................................................................242
6.2 วิธีการทดสอบรอยรั่วด้วยควัน ........................................................................248
6.3 วิธีการทดสอบรอยรั่วด้วยกลิ่น ........................................................................249
6.4 วิธีการทดสอบรอยรั่วด้วยน�า้ ...........................................................................249
6.5 วิธีการทดสอบรอยรั่วด้วยลมอัด .....................................................................249
แบบฝึกหัดท้ายบทที่ 6 .............................................................................................250
ใบงานที่ 6.1 ฝึกประกอบติดตั้งมาตรวัดความดัน ...............................................251
ใบประเมินผลการปฏิบัติงาน ใบงานที่ 6.1 ...........................................................253
แบบทดสอบหลังเรียน .............................................................................................254
บรรณานุกรม ...............................................................................................256
(12)
บทที่ 1
ความรู้เบื้องต้นในงานระบบท่อ
และสุขภัณฑ์
หัวข้อเรื่อง
1.1 ระบบท่อสุขภัณฑ์ส�ำหรับอำคำรพักอำศัย
1.2 สัญลักษณ์ของเส้นท่อและสุขภัณฑ์
1.3 คุณสมบัติและมำตรฐำนของสุขภัณฑ์
1.4 กำรวำงต�ำแหน่งห้องน�้ำตำมฮวงจุ้ยและกำรวำงผังท่อ
จุดประสงค์เชิงพฤติกรรม
1. บอกควำมหมำยของระบบท่อสุขภัณฑ์ส�ำหรับอำคำรพักอำศัยได้
2. บอกลักษณะของเส้นท่อในระบบกำรเดินท่อได้
3. บอกควำมหมำยของค�ำย่อสุขภัณฑ์ที่ใช้กับกำรเขียนแบบได้
4. บอกชื่อระบบท่อสุขภัณฑ์ส�ำหรับอำคำรพักอำศัยได้
5. บอกข้อก�ำหนดของกำรเขียนแบบแปลนห้องน�้ำได้
1
2 งำนระบบท่อและสุขภัณฑ์
1.1 ระบบท่อสุขภัณฑ์ส�ำหรับอำคำรพักอำศัยระบบท่อสุขภัณฑ์ภำยในอำคำร (Plumbing System) หมำยถึงระบบท่อที่ท�ำหน้ำที่ใน
กำรจ่ำยน�้ำไปยังสุขภัณฑ์ และสำมำรถระบำยน�้ำเสียออกจำกอำคำรได้แยกลักษณะของกำร
ระบำยดังนี้ ท่อระบำยน�้ำโสโครก (Soil Pipe), ท่อระบำยน�้ำทิ้ง (Waste Pipe), ท่อระบำยน�้ำ
ภำยในอำคำร (Building Drain), ท่อระบำยน�ำ้ฝน (Storm Water Drainage) รวมถงึอปุกรณ์
ที่ใช้ร่วมกับท่อส่วนประกอบอื่นๆ ด้วย
ในกำรท�ำงำนที่เกี่ยวกับงำนท่อสุขภัณฑ์ เพื่อให้เป็นไปอย่ำงถูกต้องและเป็นไปตำม
มำตรฐำนตำมทีก่ฎหมำยก�ำหนด ช่ำงท่อสขุภณัฑ์จะต้องศกึษำกฎระเบยีบและข้อบงัคบัต่ำงๆ
ที่เกี่ยวข้องกับกำรก่อสร้ำงอำคำร ส�ำหรับประเทศไทยมำตรฐำนกำรเดินท่อภำยในอำคำรได้
ก�ำหนดขึ้นโดยวิศวกรรมสถำนแห่งประเทศไทย
1.1.1 ระบบจ่ำยน�้ำ (Water Supply System) ดังในรูปที่ 1.1
1. ระบบน�้ำเย็น (Cold Water System)
2. ระบบน�้ำร้อน (Hot Water System)
ปั๊มน�้ำ
ถังเก็บน�้ำ
รูปที่ 1.1 ระบบจ่ำยน�้ำ (Water Supply System)(ที่มา : บริษัท นวพลำสติกอุตสำหกรรม (สระบุรี) จ�ำกัด)
บทที่ 1 ควำมรู้เบื้องต้นในงำนระบบท่อและสุขภัณฑ ์ 3
1.1.2 ระบบระบำย (Drainage System)
เมื่อมีกำรใช้น�้ำในอำคำร จะต้องจัดระบบระบำยน�้ำเสียและน�้ำโสโครกออกจำกอำคำร
รวมทั้งกำ๊ซเสียด้วย ระบบระบำยแบ่งออกเป็น 3 ระบบ ดังนี้
1. ระบบระบำยน�้ำเสียและน�้ำโสโครกออกจำกสุขภัณฑ์
2. ระบบระบำยอำกำศ
3. ระบบระบำยน�้ำฝน
ระบบระบำยน�ำ้เสยีและน�ำ้โสโครกออกจำกสขุภณัฑ์ จะต้องได้รบักำรออกแบบไว้อย่ำง
เหมำะสม เพื่อให้เกิดประสิทธิภำพต่อกำรระบำยน�้ำและสุขอนำมัยของผู้ ใช้ ในอำคำร ขณะ
เดยีวกนั ต้องจดัระบบระบำยอำกำศร่วมกบัท่อระบำยน�ำ้ในอำคำรด้วย เพื่อให้เกดิกำรถ่ำยเท
ไหลเวยีนตลอด ระบบระบำยเพื่อให้เกดิควำมแตกต่ำงของควำมกดดนักำรไหลของน�ำ้สะดวก
ยิง่ข้ึน และน�ำก๊ำซเสยี ออกจำกอำคำร น�ำ้ฝนจะถกูระบำยออกจำกอำคำรในกรณทีี่ไม่ต้องกำร
ใช้น�้ำฝน ดังนั้นจึงต้องจัดให้มีกำรระบำยออกจำกอำคำรอย่ำงถูกต้อง โดยระบำยออกสู่ท่อ
ระบำยสำธำรณะต่อไป ดังในรูปที่ 1.2
ถังบ�ำบัดน�้ำเสีย
บ่อพัก
บ่อดักกลิ่น ถังดักไขมัน
รูปที่ 1.2 ระบบระบำย (Drainage System)(ที่มำ : บริษัท นวพลำสติกอุตสำหกรรม (สระบุรี) จ�ำกัด
4 งำนระบบท่อและสุขภัณฑ์
1.1.3 สุขภัณฑ์ สุขภัณฑ์เป็นอุปกรณ์ที่อ�ำนวยควำมสะดวกสบำยต่อกำรใช้น�้ำในอำคำร โดยจะเป็น
ภำชนะรองรับน�้ำเสียหรือน�้ำโสโครกที่เกิดจำกกำรใช้งำนเพื่อจะได้ระบำยออกสู่ระบบระบำย
น�้ำต่อไป ชนิดและขนำดของสุขภัณฑ์มีมำกมำยหลำยแบบ หลำยสี หลำยขนำด สุขภัณฑ์ที่
ใช้และรูจ้กักนัแพร่หลำย เช่น อ่ำงล้ำงหน้ำ อ่ำงอำบน�ำ้ โถส้วม โถปัสสำวะชำย–หญงิ เครื่อง
ซักผ้ำ และเครื่องใช้ ในครัวเรือน ฯลฯ กำรเลือกและกำรติดตั้งสุขภัณฑ์ใดๆ ต้องพิจำรณำ
ขนำดห้องกำรวำงแปลนห้องควำมเหมำะสม
1.1.4 ระบบป้องกันอัคคีภัย
กำรก่อสร้ำงอำคำรทุกชนิดไม่ว่ำจะน้อยหรือมำกชั้นก็ตำม ต้องมีระบบป้องกันอัคคี
ภัยไว้เสมอ เพื่อระงับควำมเสียหำยจำกเพลิงไหม้ โดยเฉพำะอย่ำงยิ่งในอำคำรหลำยๆ ชั้น
ควรมีระบบป้องกันอัคคีภัยและยังต้องค�ำนึงถึงพระรำชบัญญัติป้องกันและระงับอัคคีภัย
พ.ศ. 2542 ซึ่งได้กล่ำวถึงประเภทอำคำรที่ต้องมีตู้หัวฉีดน�้ำดับเพลิงดังนี้
1. อำคำรสูง
2. อำคำรขนำดใหญ่พิเศษ
3. โรงมหรสพ
4. สถำนบริกำรที่มี 3 ชั้นขึ้นไป
กำรจัดระบบป้องกันอัคคีภัยในอำคำร ดังแสดงในรูปที่ 1.3 พิจำรณำเลือกได้ 2 ระบบ
คือ
1. ระบบใช้น�้ำ
2. ระบบใช้กำ๊ซและสำรเคมี
บทที่ 1 ควำมรู้เบื้องต้นในงำนระบบท่อและสุขภัณฑ ์ 5
รูปที่ 1.3 ระบบป้องกันอัคคีภัย(ที่มำ : ส�ำนักงำนมำตรฐำนผลิตภัณฑ์อุตสำหกรรม กำรป้องกันอัคคีภัย มอก.2541เล่ม 8-2560 )
https://www.tisi.go.th/data/standard/pdf_files/tis/a2541_8-2560.pdf
รูปที่ 1.4 ตู้หัวฉีดน�้ำดับเพลิง(ที่มำ : https://www.saturnfireproduct.com)
6 งำนระบบท่อและสุขภัณฑ์
กำรจะเลอืกเอำระบบใดระบบหนึง่ขึน้อยูก่บัชนดิของอำคำร ประเภท และควำมรนุแรง
ของเพลิงทีจ่ะเกดิขึน้ กำรจดัระบบป้องกนัอคัคภียัทัง้สองอำจใช้ชนดิกึง่อตัโนมตัหิรอือตัโนมตัิ
ก็ได้ โดยข้อดีของระบบอัตโนมัติจะให้ควำมมั่นใจในกำรดับเพลิงดีกว่ำ โดยเฉพำะกรณีที่ไม่
อำจมองเห็นได้ขณะเกิดเพลิงไหม้ จึงสำมำรถลดทอนควำมเสียหำยลงได้มำก
1.2 สัญลักษณ์ของเส้นท่อและสุขภัณฑ์กำรเขียนสัญลักษณ์ของเส้นท่อหรือภำพสุขภัณฑ์ที่คล้ำยภำพจริง จะช่วยให้มีควำม
แน่ใจในกำรอำ่นแบบมำก แต่จะเขียนยำกและใช้เวลำมำก หรือบำงทีไม่มีควำมจ�ำเป็นต้อง
เขียนให้ครบถ้วนคลำ้ยวัตถุจริง
ตำรำงที่ 1.1 รำยกำรค�ำย่อที่ใช้กับกำรเขียนแบบ
รำยกำร ค�ำเต็ม ค�ำย่อ
ที่ปัสสำวะ (ชำย) Urinal UR
ฝักบัว (อำบน�้ำ) Shower SH
โถส้วม Water Closet WC
อ่ำงอำบน�้ำ Bath Tub BT หรือ TUB
อ่ำงล้ำงมือ Lavatory LAV.
อ่ำงซักลำ้ง Service Sink SS
อ่ำงซักผ้ำ Laundry Tray LT
เครื่องท�ำน�้ำร้อน Water Heater WH
เครื่องล้ำงชำม Dishwasher DW
ก๊อกน�้ำ Hose Bib HB
ที่ใส่สบู่ Soap holder SH
ที่กระดำษ Paper holder PH
กระจกเงำ Mirror M
รำวแขวนผ้ำ Clothes Rack CR
ช่องท�ำควำมสะอำดท่อ Cleanout CO
ช่องท�ำควำมสะอำดท่อที่พื้น Floor Cleanout FCO
ช่องระบำยน�้ำที่พื้น Floor Drain FD
บทที่ 1 ควำมรู้เบื้องต้นในงำนระบบท่อและสุขภัณฑ ์ 7
รำยกำร ค�ำเต็ม ค�ำย่อ
แนวศูนย์กลำง Centerline CL
ระบบเดินท่อ Plumbing PLBG.
ท่อระบำยน�้ำฝนแนว Roof leader RL
ท่อน�้ำเย็นหรือน�้ำประปำ Cold Water CW
ท่อน�้ำร้อน Hot Water HW
ท่อน�้ำร้อนส่งจ่ำย Hot Water Supply HS
ท่อน�้ำร้อนส่งกลับ Hot Water Return HR
ท่อระบำยน�้ำโสโครก Soil Pipe S
ท่อไอน�้ำ Steam Pipe ST
ท่อระบำยอำกำศ Vent Pipe V
ท่อระบำยอำกำศเหนือหลังคำ Vent Throuch Roof VTR
ท่อระบำยน�้ำทิ้ง Waste Pipe W
ท่อพลำสติก Plastic PLAS.
ท่อทองแดง Copper COP
ท่อเหล็กอำบสังกะสี Galvanized Iron GAL. I
ท่อเหล็กหล่อ Cast Iron CI
(ที่มำ : งำนระบบท่อและสุขภัณฑ์, ส�ำนักงำนคณะกรรมกำรกำรอำชีวศึกษำและท่อตรำชำ้ง. น. 7)
ตำรำงที่ 1.2 ลักษณะของเส้นในแบบระบบกำรเดินท่อ
สัญลักษณ์ ควำมหมำยของเส้น
Drain Or Waste Above Ground เส้นท่อระบำยทิ้งเหนือพื้นดิน
Drain Or Waste Below เส้นท่อระบำยทิ้งใต้พื้นดิน
Vent เส้นท่อระบำยอำกำศ
SD Storm Drain เส้นท่อระบำยน�้ำฝน
Cold Water เส้นท่อน�้ำเย็นหรือน�้ำประปำ
SW Soft Cold Water เส้นท่อแก้น�้ำกระด้ำงแล้ว
Hot Water เส้นท่อน�้ำร้อน
(ที่มำ : งำนระบบท่อและสุขภัณฑ์, ส�ำนักงำนคณะกรรมกำรกำรอำชีวศึกษำและท่อตรำชำ้ง. น. 8)
ตำรำงที่ 1.1 (ต่อ) รำยกำรค�ำย่อที่ใช้กับกำรเขียนแบบ
8 งำนระบบท่อและสุขภัณฑ์
ตำรำงที่ 1.3 สัญลักษณ์รูปภำพของสุขภัณฑ์
ชนิดของสุขภัณฑ์ สัญลักษณ์
อ่ำงอำบน�้ำแบบเว้ำเข้ำผนัง
WM
WH
DW
H W T
อ่ำงอำบน�้ำแบบขอบโค้ง
WM
WH
DW
H W T
ที่อำบน�้ำฝักบัวแบบตั้งพื้น
WM
WH
DW
H W T
โถส้วม
WM
WH
DW
H W T
โถปัสสำวะแบบตั้งพื้น
WM
WH
DW
H W T
อ่ำงล้ำงมือ–ล้ำงหน้ำ
WM
WH
DW
H W T
เครื่องซักผ้ำ WM
WH
DW
H W T
เครื่องท�ำน�้ำร้อน
WM
WH
DW
H W T
อ่ำงล้ำงจำน–ชำม แบบมีที่ผึ่งสองด้ำน
WM
WH
DW
H W T
อ่ำงทั่วไปและเครื่องล้ำงจำน
WM
WH
DW
H W T
อ่ำงทั่วไปและอ่ำงซักผำ้
WM
WH
DW
H W T
S T
ถังน�้ำร้อน
WM
WH
DW
H W T
(ที่มา : คู่มือหลักสูตรกำรเรียนกำรสอนวิชำงำนระบบท่อและสุขภัณฑ์ ร่วมกับบริษัทนวพลำสติกอุตสำหกรรม (สระบุรี) จ�ำกัด, น. 12)