Agnieszka MISZTAL – Inż. Syst. Projakośc. – Kontrola jakości

INŻYNIERIA SYSTEMÓW PROJAKOŚCIOWYCH

Wykład 2 „Kontrola jakości”

Agnieszka MISZTAL – Inż. Syst. Projakośc. – Kontrola jakości

KONTROLA - działanie takie jak: zmierzenie, zbadanie, oszacowanie lub

sprawdzenie jednej lub kilku właściwości obiektu oraz porównanie wyników z

wymaganiami w celu stwierdzenia, czy w odniesieniu do każdej z tych

właściwości osiągnięto zgodność [PN-ISO 8402].

KONTROLA – ocenianie zgodności przez obserwację i orzecznictwo w

połączeniu, odpowiednio, z pomiarami, przeprowadzaniem badań lub

stosowaniem sprawdzianów [PN-EN ISO 9000:2001].

MONITOROWAĆ – określać status działania, procesu lub systemu na różnych

etapach lub w różnym czasie. Aby określić status, należy je nadzorować i stale

kontrolować [PN-EN ISO 9000:2016].

Agnieszka MISZTAL – Inż. Syst. Projakośc. – Kontrola jakości

POMIAR – proces używany do określenia wartości wielkości [PN-EN ISO

9000:2016].

BADANIE – określenie jednej lub więcej właściwości zgodnie z procedurą [PN-

EN ISO 9000:2001].

SPRAWDZENIE – stwierdzenie, czy sprawdzany przedmiot posiada odpowiednie

właściwości, bez potrzeby ustalania szczegółowych wartości liczbowych

(stosowanie sprawdzianów, wzorców itp.)

Agnieszka MISZTAL – Inż. Syst. Projakośc. – Kontrola jakości

KONTROLA PROCESU – kontrolowanie procesu przez badanie jego samego,

bądź przez badanie właściwości wyrobu na odpowiednim etapie (etapach) jego

przebiegu [PN-ISO 3534-2].

KONTROLA ODBIORCZA – kontrola prowadzona w celu ustalenia, czy

dostarczone lub oferowane do dostarczenia jednostki wyrobu, partii wyrobów lub

usługa jest możliwa do przyjęcia [PN-ISO 8402].

Ze względu na zakres objęcia wyprodukowanych wyrobów wyróżnia się:

• kontrolę stuprocentową (kontrola wszystkich jednostek wyrobu lub usług [PN-

ISO 3534-2],

• kontrolę wyrywkową, statystyczną (kontrola wyrobów lub usług przy użyciu

próbek [PN-ISO 3534-2].

Agnieszka MISZTAL – Inż. Syst. Projakośc. – Kontrola jakości

PLANOWANIE KONTROLI:

1. określenie kryteriów kontroli (cechy podlegające sprawdzeniu),

2. wyznaczenie przebiegu kontroli, metod kontroli, środków kontroli i

zarządzania nimi,

3. zaplanowanie czynności i terminów kontroli,

4. określenie sposobu zapisu i wykorzystania danych.

TECHNOLOGICZNE PRZYGOTOWANIE PROCESU KONTROLI:

1. ustalenie rodzaju i metod kontroli,

2. opracowanie planów i/lub instrukcji kontroli,

3. wyznaczenie stanowisk kontroli,

4. dobranie odpowiedniego sprzętu pomiarowego.

Agnieszka MISZTAL – Inż. Syst. Projakośc. – Kontrola jakości

ORGANIZACJA KONTROLI:

1. wyznaczenie osoby odpowiedzialnej za pomiar,

2. objaśnienie wzorców, norm itp.

3. wybór punktów do skontrolowania,

4. określenie częstotliwości pomiaru,

5. określenie sposobu rozpowszechniania, przekazywania i przechowywania

wyników,

6. wyznaczenie osób, które będą decydować o niezbędnych działaniach na

podstawie wyników.

Agnieszka MISZTAL – Inż. Syst. Projakośc. – Kontrola jakości

PLAN KONTROLI I BADAŃ

Dokument wiążący proces produkcyjny z kontrolnym, określający miejsca,

sposoby i kryteria realizacji operacji kontrolnych. Określa reguły

postępowania pozwalające na podjęcie decyzji o zgodności lub

niezgodności wyrobów.

Agnieszka MISZTAL – Inż. Syst. Projakośc. – Kontrola jakości

OGÓLNA PROCEDURA KONTROLI obejmuje:

1. badania i pomiary do wykonania,

2. dane, które należy zarejestrować,

3. liczebność próbki do zbadania,

4. sposób pobierania próbek,

5. wymagane dokładności urządzeń pomiarowych,

6. warunki środowiskowe,

7. kryteria przyjęcia / odrzucenia,

8. formę wymaganych sprawozdań,

9. wytyczne postępowania w przypadku decyzji odrzucenia,

10. tryb postępowania z badanymi wyrobami.

Agnieszka MISZTAL – Inż. Syst. Projakośc. – Kontrola jakości

Kontrola statystyczna ma sens tylko wtedy, gdy partia jest JEDNORODNA, a

próbka REPREZENTATYWNA.

PARTIA JEDNORODNA – wyroby wyprodukowane w jednym przedsiębiorstwie, w

jednym okresie czasu, z tej samej partii materiału, wg tej samej technologii, na tych

samych urządzeniach, przez ten sam zespół ludzi i jednakowo transportowane i

przechowywane.

Agnieszka MISZTAL – Inż. Syst. Projakośc. – Kontrola jakości

PRÓBKA - jedna lub więcej jednostek losowania pobranych z partii i

przeznaczonych do dostarczenia informacji o partii [PN-ISO 3534-2].

PRÓBKA REPREZENTATYWNA – próbka, którą pobrano z jednorodnej partii w taki

sposób, aby jej parametry statystyczne były dostatecznie bliskie takim parametrom

w partii. Reprezentatywność próbki gwarantuje się jej losowym pobieraniem.

LOSOWE POBIERANIE PRÓBEK – taki sposób, że każda możliwa próba złożona

z N elementów ma taką samą szansę, że zostanie wybrana.

Agnieszka MISZTAL – Inż. Syst. Projakośc. – Kontrola jakości

CECHA MIERZALNA (zwana ilościową) to cecha, którą po wykonaniu pomiaru

można wyrazić przy pomocy jednostki miary i liczby. Cechy takie można zmierzyć

i wyrazić przy pomocy liczb. Kontrola tego typu cech jest zazwyczaj

czasochłonna.

Pomiar CECH NIEMIERZALNYCH (zwanych jakościowymi) jest niemożliwy.

Zgodność jednostki ocenia się na podstawie porównania z jednostką wzorcową.

Cechy niemierzalne są najczęściej wyrażane przy pomocy określeń słownych, nie

można stosować do nich działań matematycznych. Cechy te można

przyporządkować do skali dwu- lub wielostanowej. Cechy, które odnoszą się do

skali dwustanowej podlegają ocenie alternatywnej, a ich kontrolowanie jest z

reguły proste.

Agnieszka MISZTAL – Inż. Syst. Projakośc. – Kontrola jakości

Kontrola jakości wg oceny alternatywnej stosowana przy odbiorze partii towarów

polega na segregacji na sztuki spełniające wymagania (sztuki dobre) i sztuki nie

odpowiadające wymaganiom (braki)

Kontrola jakości wg liczbowej oceny właściwości to mierzenie i rejestrowanie

wartości liczbowych właściwości jakościowych każdej jednostki należącej do

rozpatrywanego zbioru; pociąga to za sobą przyporządkowanie pomiarom

określonego rodzaju ciągłej skali.

Agnieszka MISZTAL – Inż. Syst. Projakośc. – Kontrola jakości

Metody odbiorcze statystycznej kontroli jakości

Agnieszka MISZTAL – Inż. Syst. Projakośc. – Kontrola jakości

Plany badania oparte o ocenę alternatywną zależą od sposobu pobierania

próbek. Uwzględniając kryterium pobierania próbek możemy wyróżnić plany:

• jednostopniowe,

• dwustopniowe,

• wielostopniowe,

• sekwencyjne.

Cechą charakterystyczną planu jednostopniowego jest jednorazowe pobranie

z partii N próbki o liczebności n. Plany jednostopniowe stosowane są dla

produktów, których koszt badania jest niski a czas badania długi

Agnieszka MISZTAL – Inż. Syst. Projakośc. – Kontrola jakości

Schemat postępowania odbiorczego według alternatywnego planu jednostopniowego

(Źródło: Czyżewski 1979)gdzie:

c- liczba sztuk niedobrych w próbie,

m1- dopuszczalna liczba sztuk wadliwych w próbie,

m2- dyskwalifikująca liczba sztuk wadliwych w próbie.

Plany kontroli metodą alternatywną w Polsce reguluje norma PN-ISO 2859-1:2003

„Procedury kontroli wyrywkowej metodą alternatywną. Część 1: Schematy kontroli

indeksowane na podstawie granicy akceptowanej jakości (AQL) stosowane do

kontroli partii za partią”

Agnieszka MISZTAL – Inż. Syst. Projakośc. – Kontrola jakości

Agnieszka MISZTAL – Inż. Syst. Projakośc. – Kontrola jakości

Liczność partiiSpecjalne poziomy kontroli Ogólne poziomy kontroli

S-1 S-2 S-3 S-4 I II III

od 2 do 8

od 9 do 15

od 16 do 25

od 26 do 50

od 51 do 90

od 91 do 150

od 151 do 280

od 281 do 500

od 501 do 1 200

od 1 201 do 3 200

od 3 201 do 10 000

od 10 001 do 35 000

od 35 001 do 150 000

od 150 001 do 500 000

500 001 i więcej

A

A

A

A

B

B

B

B

C

C

C

C

D

D

D

A

A

A

B

B

B

C

C

C

D

D

D

E

E

E

A

A

B

B

C

C

D

D

E

E

F

F

G

G

H

A

A

B

C

C

D

E

E

F

G

G

H

J

J

K

A

A

B

C

C

D

E

F

G

H

J

K

L

M

N

A

B

C

D

E

F

G

H

J

K

L

M

N

P

Q

B

C

D

E

F

G

H

J

K

L

M

N

P

Q

R

Znaki literowe liczności próbki

Agnieszka MISZTAL – Inż. Syst. Projakośc. – Kontrola jakości

Cechą charakterystyczną planu dwustopniowego jest dwustopniowe pobieranie

próbki o ustalonej liczebności n1 oraz n2. Liczba badanych sztuk jest mniejsza w

porównaniu z planem jednostopniowym. Plany dwustopniowe stosujemy w

przypadku, kiedy nie można stosować planów jednostopniowych (duża liczność

próbki) i wielostopniowych (długotrwałość badań)

Agnieszka MISZTAL – Inż. Syst. Projakośc. – Kontrola jakości

Schemat postępowania

odbiorczego według

alternatywnego planu

dwustopniowego

gdzie:

c- liczba sztuk niedobrych w

próbie,

m1- dopuszczalna liczba

sztuk wadliwych w próbie,

m2- dyskwalifikująca liczba

sztuk wadliwych w próbie.

Agnieszka MISZTAL – Inż. Syst. Projakośc. – Kontrola jakości

Agnieszka MISZTAL – Inż. Syst. Projakośc. – Kontrola jakości

Plan wielostopniowy charakteryzuje stopniowe pobieranie próbek do

badania. Liczba badanych wyrobów jest najmniejsza w porównaniu z planem

jednostopniowym i dwustopniowym. Stosujemy go przy kontroli wyrobów,

których czas pobierania i badania jest krótki, a koszt badania duży. Plan

wielostopniowy stosowany jest również w sytuacji kiedy badany wyrób ulega

zniszczeniu.

Agnieszka MISZTAL – Inż. Syst. Projakośc. – Kontrola jakości