Investicioni proj Fabrika pitke vode

Investicijski projekat: Punionica pitke vode

“DABRA”, d.o.o.Sanski Most

PUNIONICA PITKE VODE

- Investicijski projekat (biznis plan) -

Autori:

Dakić Ivica – Generalni direktor

Sanel Jakupovic-dipl.ing.-menadžer projekta

Sanski Most, januar 2005. godine

"Dabra"d.o.o. Sanski Most 1


S a d r ž a j

Uvod............................................................................................................................................1

1. Opis bizinisa: poslovna vizija i misija....................................................................................4

2. Nosilac biznisa........................................................................................................................4

3. Poslovno-strategijsko profiliranje...........................................................................................5Eksterna analiza..................................................................................................................6Interna analiza.....................................................................................................................7Poslovna strategija..............................................................................................................7Prodajni asortiman..............................................................................................................7

4. Poslovni proces.......................................................................................................................8Opis tehnološkog procesa...................................................................................................8Ulaganje u infrastrukturu i opremu.....................................................................................9Normativi utrošaka..............................................................................................................9

5. Lokacija i zaštita okoliša.......................................................................................................10Lokacija.............................................................................................................................10Zaštita okoliša...................................................................................................................10

6. Organizacija i menadžment...................................................................................................11Organizacija i menadžment...............................................................................................11Terminski plan..................................................................................................................11Predviđeni ekonomski vijek trajanja projekta...................................................................13

7. Ekonomsko-finansijska projekcija........................................................................................147.1. Projektirana vrijednost investicije/ 7.2. Izvori i uslovi finansiranja..............................167.3. Obračun troškova poslovanja.........................................................................................17

Materijalni troškovi...........................................................................................................17Amortizacija......................................................................................................................17Troškovi rada....................................................................................................................17Ostali troškovi...................................................................................................................17Troškovi financiranja investicije - Kamate.......................................................................19

7.4. Formiranje ukupnog prihoda i raspodjela......................................................................197.5. Interna analiza................................................................................................................20

Prag rentabilnosti i cjenovna osjetljivost..........................................................................20Procjena trajnih obrtnih sredstava i investcije u obrtna sredstva......................................21

7.6. Tržišna ocjena Projekta..................................................................................................21Ocjena rentabilnosti (profitabilnosti)................................................................................21Ocjena likvidnosti.............................................................................................................22

8. Rizici.................................................................................................................................23

9. Garancije - Zalozi.............................................................................................................23

Zaključak...................................................................................................................................23



Uvod

Investicijski projekat je prikaz i razrada ideje i ciljeva preduzeća koje se namjeravaju ostvariti određenim ulaganjem. Svrha izrade investicijskog projekta je omogućavanje menadžmentu preduzeća i drugim partnerima koji treba da se uključe u izvedbu investicije (poslovnim partnerima, bankarima, lokalnim vlastima) da steknu potpunu i sistematiziranu sliku o stanju preduzeća, osmišljenosti projekta i uslovima za realizaciju projekta.

U Biznis planu: “Punionica pitke vode” na cjelovit način se elaboriraju svi relevantni aspekti vezani za realizaciju ovog poslovnog poduhvata.

Cilj Biznis plana je osiguranje nedostajućih finansijskih sredstava putem grantnih ili kreditnih aranžmana usmjerenih na finansiranje ovog poslovnog poduhvata. Biznis plan je sačinjen na način da može biti podloga za aplikaciju na bilo koju dostupnu grantno-kreditnu liniju.

Metodološki posmatrano, prvo je opisana biznis ideja, kroz oblikovanu poslovnu viziju i poslovnu misiju, te i sam nosilac biznis ideje. Zatim je, treći dio, predočena poslovna strategija kroz postupak cjelovitog sagledavanja vanjskog okruženja, te analize sopstvenih resursa i sposobnosti. U sklopu ovog dijela projektiran je i prodajni asortiman kao rezultat poslovno-strategijskog pozicioniranja.

U četvrtom dijelu Biznis plana naznačeni su relevantni aspekti poslovnog procesa u tehničko-tehnološkom pogledu, u smislu okvirnih naznaka načina odvijanja tehnološkog prcoesa, te specifikacije ulaganja u objekte i opremu, uključujući i detaljno određenje normativa utrošaka po jedinici outputa. U petom dijelu sagledan je aspekt makro i mikrolokacije objekata i aspekt zaštite okoliša, dok je u šestom dijelu sagledan aspekt organizovanja i menadžmenta, uključujući i terminski plan realizacije poslovnog poduhvata, te procjenu ekonomskog vijeka trajanja projekta.

U centralnom, sedmom dijelu Biznis plana, izvršena je ekonomsko-finansijska projekcija biznis ideje, na način da je kroz projecirani bilans uspjeha (profit&loss statement) i projektovani gotovinski tok (cash-flow) sagledan aspekt profitabilnosti i likvidnosti biznisa. Poslovni rizici i garancije za kredit od strane nosioca biznisa date su u zasebnim dijelovima Biznis plana.

U posljednjem, zaključnom dijelu projekta rezimiraju se krucijalne konstatacije vezane za projekat, te se izriče (zaključna) ocjena o opravdanosti finansiranja naznačenog poslovnog zahvata.

U postupku izrade Biznis plana korištena je šira dokumentaciona osnova (dokumentaciona osnova vezana za ulaganje u objekte i opremu,...). Šira dokumentaciona osnova ujedno predstavlja «bazu podataka», odnosno izvore inoformacija na koje se Biznis plan oslanja i u tom kontekstu predstavlja i sastavni dio Biznis plana u širem smislu te riječi. Takvim pristupom izradi Biznis plana postignut je jezgrovit način prezentacije biznis ideje izbjegavajući predočavanje informacija koje su sadržane u izvorima na koje se Biznis plan počiva.



1. Opis bizinisa: poslovna vizija i misija

Biznis predočen Biznis planom odnosi se na na potpuno novi biznis za nosioca biznisa. Drugim riječima, dati biznis ima karakter poptunov nove investicije.

Poslovna vizija nosioca biznisa izrečena u formi poslovne misije je: postati konkurentan proizvođač pitke flaširane vode za potrebe tržišta Bosne i Hercegovine, uz proaktivno djelovanje i na regionalnom tržištu. U ovom trenutku fokus je na bosnakohercegovačkom tržištu, uz proaktivan kontakt na regionalnim tržištima, republika bivše Jugoslavije, Europskoj Uniji, Norveškoj, USA, te zemljama Bliskog Istoka i Jugoistočne Azije.

Gradeći stabilne odnose sa kupcima kao centralnim interesnim grupama, “D.O.O. DABRA” Sanski Most želi ostvariti i harmonične odnose i sa svim ostalim “interesnim grupama” (stakeholders-ima): (1) društvenom zajednicom, blagovremeno izmirujući sve vrste društvenih obveza, te poštovanja svih zakonodavnih regulativa koje tangiraju naš biznis na prostorima na kojima imamo namjeru biti prisutni, (2) zaposlenima, stvarajući pretpostavke da budu zadovoljni radeći u našoj firmi, (3) vladom, redovno izmirijući porezne obaveze i poštujuću ostalu relevatnu zakonodavnu relgulativu za ovu vrstu biznisa.

2. Nosilac biznisa

Nosilac biznis ideje je preduzeće “DABRA”, d.o.o. (registrovano kod Kantonalnog suda u Bihaću pod brojem ______________, poreski broj 4263357870009). Nosilac biznisa je namjenski registrirano preduzeće za obavljanje djelatnosti za proizvodnju mineralnih voda i predstavlja novoosnovano preduzeće, koje nije obavljalo poslovnu aktivnost. Nosilac biznisa je obezbijedio koncesiju za korištenje izvorišta pitke vode na rijeci Dabar u općini Sanski Most u količini od 10 litara/sekundi na period od 30 godina.



3. Poslovno-strategijsko profiliranje

Polazeći od definirane poslovne vizije (i misije), kao rezultat cjelovitog strategijskog sagledavanja svih relevatnih aspekata poslovnog poduhvata, identificirana je poslovna strategija “DABRA”d.o.o. Sanski Most.

U postupku oblikovanja poslovne strategije primjenjen je metodološki pristup baziran na logici design-school i learning model-a (slika br. 1.), tako da je, polazeći od oblikovane

Slika br. 1.: Konceptualno-metodološki pristup poslovno-strategijskog profiliranja

poslovne vizije i profilirane poslovne misije, prvo, izvršena eksterna analiza, analiza relevantnog eksternog okruženja, sa ciljem prepoznavanja vanjskih “šansi” (opportunitiess) i “opasnosti” (threats), te, zatim, tzv. interna analiza, odnosno analiza sopstvenih resursa i sposobnosti sa ciljem identifikacije sopstvenih “snaga” (strengths) i “slabosti” (weaknessies). Primjenjujući konceptualni okvir i logiku SWOT matice, te oblikujući sopstvenu “konkurentsku prednost” (engl. competitive advantage), definirana je poslovna strategija (treći korak) u smislu izbora tržišnih segmenata (kategorije kupaca) i načina ostvarenja konkurentske prednosti u poslovnoj komunikaciji sa klijentima.



Eksterna analiza

U postupku eksterne analize relevantno eksterno okruženje (prostor BiH kao ciljnog tržišta) sagledano je kroz sljedeći red koraka:

(1) identificirani su svi relevanti faktori eksternog okruženja primjenom PEST koncepta (Političko-legislativno, Ekonomsko, Socio-kulturno, i Tehnološko podokruženje)

(2) sagledana je priroda njihovog uticaja i stepen njihove dinamičnosti, sa konstatacijom da su ekonomski faktori i politički faktori imaju znatan stepen nestabilnosti, uz realno očekivanje da u dogledno vrijeme postanu stabilni.

(3) izvršena je analiza “industrije”1 sa konstatacijama da je riječ o “industriji” koju karakteriziraju prisutne barijere ulaska , niska pregovara č ka mo ć dobavlja č a , te vrlo visoka pregovara č ka mo ć kupaca , uz mogu ć nost supstitucije .

(4) Analiza tražnje pokazuje da prema procjenama statistike u Bosni i Hercegovini pitku flaširanu vodu konzumiraju gotovo svi stanovnici (3.miliona), u veličini dnevne konzumacije od prosječno 0,5 litara/osobi, sa tendencijom rasta upotrebe pitke flaširane vode u dnevnoj konzumaciji potrošača do app. 1 litar/dan. (1,5mil lit./dan, tendencija rasta na 3 mil. lit/dan)

(5) Analiza konkurencije, pokazuje da u BiH djeluju tri velika proizvođača mineralnih voda: Sarajevski Kiseljak, Ilidžanski dijamant, Tešanjski dijamant, koji pokrivaju 1/3 tržišta BiH, 1/3 tržišta čini uvoz, najveći uvoznici «Jamnica» i «Radenska», a 1/3 tržišta čine mali lokalni proizvođači pitke vode u BiH.

Težeći da na što pregnantniji način elaboriramo stanje okruženja opredjelili smo se da u sklopu Biznis plana koji se odnosi na eksternu analizu samo naznačimo prepoznate vanjske “šanse” i “opasnosti”.

Prepoznate vanjske “šanse” i “opasnosti” su:

Šanse

1. Stabiliziranje ekonomsko-političkih prilika u BiH, ustrojavanje državnih agencija i privredni rast

2. Stabilna “industrija”, uz visoku tražnju koja ima realno pretpostavki za daljnji rast

Opasnosti

1. Još uvjek rovita politička i ekonomska situacija u BiH

Interna analiza

Interna analiza odnosi se na analizu “DABRA”doo Sanski Most i izvršena je kroz postupak analize resursa i sposobnosti nosioca biznisa. Kako se dati biznis tek treba ustrojiti, to je analiza

1 U analizi industrijske grane primjenjen je porter-ov model (Porter M.) analize industrijske grane kroz analizu četiri sile: (1) analizu barijera ulaska, pregovaračke moći (2) dobavljača i (3) kupaca, te (4) mogućnosti supstitucije.



sanga i slabosti izvršena u jednoj vrsti anticipacije onoga što će ”DABRA” d.o.o. biti realizacijom predoečene biznis ideje. U tom kontkestu posmatrano prepoznate su slijedeće “snage” i “slabosti”:

Snage

1. preduzetnička vizija i menadžerske sposobnosti nosioca biznisa

2. najsavremenija oprema

3. lokacija i infrastruktura objek(a)ta

4. ugovor o koncesiji za korištenje izvorišta rijeke Dabar sa rokom od 30 godina

Slabosti

1. nedovoljna finansijska snaga

2. nedovoljno izgrađeni poslovni odnosi sa potencijalnim kupcima

Poslovna strategija

Poslovna strategija oblikovana je na način da se u ostvarenju definirane vizije i misije maksimalno iskoriste prepoznate “šanse”, vodeći brigu o “opasnostima”, na način da se maksimalno angažiraju sopstvene “snage” uz prevazilaženje sopstvenih “slabosti”.

U postupku oblikovanja generičke poslovne strategije identificirane su, s jedne strane, ciljne kategorije klijenata, te, s druge, oblikovana je konkurentska prednost na način da su identificirane ključne kompetencije (core comeptencies) na kojima je bazirana oblikovana konkurentska prednost.

Kupci, ciljne kategorija kupaca su svi stanovnici Bosne i Hercegovine, koju konzumiraju pitku flaširanu vodu. Fokus je na kupce, veletrgovine i hipermarkete u Bosni i Hercegovini, kao npr. Merkator, VF, Tropic itd. Nakon ustrojavanja stabilnih poslovnih odnosa sa datim kupcima, naredni iskorak će biti ka regionalnim kupcima, posmatrano u kontkestu većeg ekonomskog integriranja zemalja iz regiona.

Konkurentska prednost se bazira na prepoznatnim snagama, odnosno na sljedećim ključnim kompetencijama: lokaciji objekta i posjedovanju ugovora o koncesiji za korištenje zahvata pitke flaširane vode sa izvorišta rijeke Dabar u općini Sanski Most u količini od 10 litara/sekundi, na period od 30 godina.. Konkurentska prednost koju će slijediti “DABRA”, izrečeno terminologijom strategijskog menadžmenta, je – niži troškovi, odnosno težnja da se kupcima ponudi kvalitetan proizvod po nižim prodajnim cijenama od konkurencije.

Izrečeno terminologijom strategijskog menadžmenta, generička strategija “DABRA” je vodstvo u troškovima. Težnja “DABRA”doo je da bude tržišni supstitut uvoza pitke flaširane vode na BH tržištu sa tržišnim učešćem od cca 5 %.Prodajni asortiman

Prodajni asortiman firme za prvu poslovnu godinu predočen je u tabeli br. 3.1. (naredna stranica).



Tabela br. 3.1. – Prodajni asortiman

Naziv proizvodaPitka izvorska voda –

1,5 litarska

Jedinica mjere litar

Obim proizvodnje na sat 5.000

Obim proizvodnje dnevna 80.000

Broj (radnih) dana u mjesecu 22

Broj smjena 2

Ukupno za mjesec 1.760.000

Ukupno godišnje 21.120.000

Prodajna cijena KM / (1 litra) 0,27

PRIHOD (KM) 5.702.400

Predviđen je i rast obima prodaje u narednim poslovnim godinama na način da se u drugoj poslovnoj godini ostvari rast obima prodaje za 3% u odnosu na prvu poslovnu godinu, u trećoj godini rast za 6%, dok je rast u četvrtoj (i petoj) poslovnoj godini predviđen za 9%, odnosno 10%.

4. Poslovni proces

U okviru ovog dijela Biznis plana ukratko će se sagledati slijedeći relevantni tehničko-tehnološki aspekti poslovnog procesa:

- opis tehnološkog procesa

- ulaganja u objekte i opremu

- normativi utrošaka

Svi predočeni tehničko-tehnološki aspekti detaljnije su elaborirani u široj dokumentacionoj osnovi (pratećoj dokumentaciji, ponudama dobavljača,...), što omogućuje da se naznačeni aspekti poslovnog procesa sagledaju na krajnje pregnantan način.

Opis tehnološkog procesa

Sam tehnološki proces je u potpunosti računarski vođen sa tehnološki definiranim fazama proizvodnog procesa. U samom proizvodnom procesu mogu se preoznati sljedeće tehnološke faze: (1) osiguranje svih potrebnih inputa (inputi definirani samom tehnologijom i vrstom outputa – vidi tabela br. 4.2. Normativi utrošaka), te njihova transoformacija kroz (2) neposredni proizvodni proces u (3) outpute (dvije vrste platičnih boca punjenih pitkom vodom), koji se (4) pakuju i (5) otpremaju do kupaca.

Cjelokupan tehnološki proces je tehnološki precizno definiran (vidi širu dokumentacionu osnovu) i determiniran tehnološkim perfomransama angažirane opreme (spisak opreme je dat u Tabeli br. 4.1. sa detaljnom elaboracijom u široj dokumentacionoj osnovi). Kompjutersko vođenje procesa (CAM-Computer Aided Manufacture) kroz angažman opreme predviđene ovim Biznis planom osigurava punu optimizaciju svih tehnoloških faza.

Tehnološki proces, determinisan linijom za punjenje vode predstavlja jednu tehnološku cjelinu koja se sastoji od sljedećih faza:



1. Automatsko ozoniranje vode

2. Čišćenje polietilenskih boca,

3. Tretman vode u višemedijskom (multimedijskom) filtru,

4. Automatizirano filtriranje vode (totalno),

5. Punjenje boca vodom,

6. Automatsko prečišćavanje poklopaca (čepa boce), zavrtanjem,

7. Automatsko postavljanje naljepnica na boce,

8. Ispisivanje coda (šifre) na bocama,

9. Transport napunjenih boca

10. Izrada podloški (kalupa) za postavljanje-pakovanje boca,

11. Ovijanje složenih boca termoskupljajućom folijom,

12. Transport zapakovanih bnoca putem transportne trake.

Ulaganje u infrastrukturu i opremu

Potrebna ulaganja u infrastrukturu i opremu detaljno se elaborirana u široj dokumentacionoja osnovi. U tabeli br. 4.1. sepcificirana su ulaganja u infrastrukturu i opremu.

Tabela br. 4.1. Ulaganja u infrastrukturu i

opremu

Redni broj Vrsta ulaganja Vrijednost (KM)

I Građevinski objekti (potrebna ulaganja) 500.000,001. Izgradnja objekta tvornice 500.000,00

II Mašine i oprema (potrebna ulaganja) 1.700.000,001. Linije za punjenje vode 1.000.000,002. Regalna i logistička oprema 100.000,00

3. Energetski dio sa mašinskim instalacijama 600.000,00

III Uređenje okoliša 100.000,00

1. Radovi na uređenju okoliša tvornice 100.000,00

I+II+III UKUPNO 2.300.000,00

Normativi utrošaka

Normativi utrošaka sirovinskih inputa su specificirani u široj dokumentacionoj osnovi i

predočeni u tabeli br. 4.2. (naredna stranica). U okviru ove tabele specificirani su i troškovi

sirovinskih inputa, odnosno cijene pojedinih inputa po jedinici mjere.



Tabela br. 4.2. Normativi utrošaka sa cijenama

proizvodnih inputa

Naziv inputa Jed. mjereBoca

1,5 lit.Cijena (KM) Vrijednost

Pretforma za boce lit 80.000 0,13 10.400Pitka izvorska voda, cijena koncesije lit 80.000 0,01 800

Ukupno 80.000 0,11 11.200

5. Lokacija i zaštita okoliša

Lokacija

Makrolokaciju tvornice predstavlja Općina Sanski Most. Mikrolokacija tvornice je teren koji se nalazi na području okoline grada Sanskog Mosta, tačnije na području naseljenog mjesta Dabar, “Dabarska vrela”. Objekat tvornice planira se izgraditi na udaljenosti od 300 metara od zahvatišta izvora, tako da predstavlja najoptimalniju lokaciju za obavljanje djelatnosti i poštivanje standarda kod zaštite okoliša i turističke ponude.Tvornica za punjenje pitke flaširane vode «DABRA» doo Sanski Most je planirana da bude smještena na lokaciji naseljenog mjesta Dabar, Općina Sanski Most, a na katastarskoj čestici kako slijedi:

- k.č.br. 1565/1; 1565/2, upisana u PL.br. 1053 K.O.Dabar u površini od 18.490 m2

Navedeno zemljište je u vlasništvu vlasnika firme i posjeduje sve infrastukturne pogodnosti:- Prilaz putnoj komunikaciji: Sanski Most - Dabar- Objekat se ne nalazi u zoni erozionog djelovanja.- Tlo na kojoj se nalazi pogon ne predstavlja obradivo zemljište.- U neposrednoj blizi lokacije prolazi elektroenergetski dalekovodni sistem. - Sistem regulacije otpadnih voda bit će projektovan u vlastitoj režiji, - U blizi lokacije do udaljenosti radijusa 1.000 m ne nalaze se porodični stambeni

objekti.

Zaštita okoliša

Uz primjenu propisanih sredstava i mjera zaštite okoliša (ISO standardi) ova vrsta biznisa nema negativnih uticaja na okoliš.



6. Organizacija i menadžment

Organizacija i menadžment

“DABRA” doo po projekciji razvoja start-up-a spada u red malih do srednjih firmi koja (bi) za rad u 2 smjene zapošljava(la) 31 radnika (strukura zapsolenih po djelovima poslovnog procesa je predočena u tabeli br. 6.1., organogram i tabeli br. 7.3.3.), od čega 16 radnika zaposlenih direktno u proizvodnji, sa radom u dvije smjene.

Tabela br. 6.1. Proračun potrebnog broja kadrova za funkcionisanje kapaciteta i prikaz strukture po vrsti i kvalifikaciji

R.br. Radno mjesto Kvalifikacija Broj radnika1 Generalni menadžer VSS/SSS 12 Tehnički menadžer - tehnolog VSS 13 Kontrola kvaliteta proizvoda VSS/SSS 14 Održavanje i sigurnost opreme VŠ/SSS 25 Radnici u proizvodnji – liniji za punjenje SSS – KV 86 Radnici u skladištu – logistika SSS - KV 47 Računovodstveni službenik VSS/SSS 18 Financijski službenik – blagajnik VSS/SSS 19 Vozač SSS-KV 210 Radnik na obezbjeđenju – portir KV 311 Marketing menadžer VSS/SSS 312 Higijeničar – čistačica SSS-KV 213. Administrativni menadžer – sekretar VSS-SSS 114. Analiza,planiranje, organizaciono-

informacioni sistemVSS/SSS 1

UKUPNO: 31


GENERALNIMENADŽER

TEHNIČKI MENADŽER-TEHNOLOG

MARKETING MENADŽER

ADMINISTRATIVNIMENADŽER

Proizvodnja-punjenje

Prerada vode Kontrola kvaliteta Transport/logistikaSkladište

Lokalno tržište Izvozno tržište Nabavka i kupovina

Knjigovodstvo i financije Personal Analiza i planiranjeOrg.-inform. sistem

Procedure Sistema menadžmenta kvaliteta

O R G A N O G R A M – organizaciona struktura za funkcionisanje kapaciteta

«DABRA»doo Sanski Most br.: 01-01/05

Održavanje i sigurnost




Terminski plan

Terminski plan za realizaciju projekta je 12 mjeseci od dana osiguranja finansijskih sredstava. U tom vremenskom periodu bi se realizirale sljedeće aktivnosti:

- potrebni građevinski zahvati,

- nabavka opreme i njeno monitranje, te probni rad,

- regurtovanje, selekcija i izbor radnika, te obuka radnika,

- kontakti sa dobavljačima,

- kontakti sa kupcima (“Merkator”; ”WISA-VF Komerc”; ””INTEREX”; ”TROPIC”, ”Transintercom Inc”London, ”Transing” Zagreb), te potpisivanje stabilnih ugovora o isporuci pitke izvorske flaširane vode.

Predviđeni ekonomski vijek trajanja projekta

Iako angažirana oprema i nema vremenskih ograničenja, predviđeni vremenski vijek trajanja proizvodne opreme je 8,5 godina (stopa otpisa opreme za djelatnost je projecirana na razini od 11,8%).

Vremenski horizont koji je sagledan Biznis planom je 5 godina.



Tabela br. 6.2. - Dijagram aktivnosti investicijskog procesa – gantogram

R.br FAZE RADAGODINA 2005.

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

1 Izrada glavnog projekta X

2 Pribavljanje saglasnosti X X

3 Zemljani radovi,prilaz i kanalizacija X

4 Nabavka mašina i opreme X X X

5 Nabavka konstrukcije za proizvodnu halu X X

6 Izgradnja proizvodne hale X X X X

7 Montaža mašina i opreme X X

8 Izgradnja pomoćnih objekata X X

9 Postavljanje vodoinstalacija X

10 Postavljanje elektroinstalacija X

11 Uređenje kruga X

12 Probna proizvodnja X



Tabela br. 6.2.1. – Mrežni dijagram aktivnosti investicijskog procesa – PERT metoda

"Dabra"d.o.o. Sanski Most

1

2 4

3

5 6 7

Probna proizvodn

ja

Uređenje

kruga

Izgradnja hale

Izrada pomocn

ih objekat

a

Montaza mašina i opreme

Postavljanje instalacija

Postavljanje elekroinstalacija

Nabavka konstrukc

ija

Nabavka mašina

i opremeIzrada glavno

g projekt

a

Pribavljanje

saglasnosti

Zemljani radovi

15


7. Ekonomsko-finansijska projekcija

Polazeći od naprijed obrađenih aspekata ovog poslovnog poduhvata u okviru ove tačke Biznis plana analitički se razrađuje, odnosno projektira se ekonomsko-financijska strana Biznis plana, te se vrši tržišna ocjena projekta primjenom osnovnih kriterija ocjene investicijskih projekata u vidu seta statičkih pokazatelja, uz pokazatelje profitabilnosti i likvidnosti. Svi finansijski pokazatelji izraženi su u KM.

7.1. Projektirana vrijednost investicije/ 7.2. Izvori i uslovi finansiranja

Vrsta i način ulaganja elaborirani su u predhodnim dijelovima Biznis plana i predočeni su u Tabeli br. 7.1., dok su izvori i uslovi fiansiranja predočeni u Tabeli br. 7.2.

Tabela br. 7.1. - Predračunska vrijednost investicije i struktura ulaganja

Tabela br. 7.2. Izvori financiranja

Tabela br. 7.2.1. Kreditni aranžmani

7.3. Obračun troškova poslovanja

U ovom dijelu Biznis plana vrši se proračun (i analiza) troškova poslovanja po svim bitnim osnovama razlikujući sljedeće vrste poslovnih troškova:



- materijalni troškovi

- ostali troškovi

- amortizacija;

- bruto plaće i

- troškovi finansiranja investicije - kamata

Materijalni troškovi

Materijalni troškovi odnose se na troškove proizvodnih inputa. Materijalni troškovi izračunati su na osnovu ranije elaboriranih normativa utrošaka i projektiranog obima proizvodnje (za prvu poslovnu godinu) i predočeni su u okviru Tabele br. 7.3.1.

Tabela br. 7.3.1. Materijalni troškovi (prva poslovna godina)

Amortizacija

Troškovi amortizacije obračunati su po odgovarajućim stopama otpisa na način predočen u tabeli br. 7.3.2.

Tabela br. 7.3.2. Troškovi amortizacije

Troškovi rada

Troškovi plata i naknada (topli obrok i prevoz) obračunati su na način predočen u tabeli br. 7.3.3. (naredna stranica).

Ostali troškovi

U Tabeli br. 7.3.4. (naredna stranica) predočeni su tzv “ostali troškovi poslovanja” na bazi istorijske analize, uz realnu procjenu za svaku stavku tzv. “ostalih troškova”.



Tabela br. 7.3.3. Troškovi plata i naknada radnicima

Tabela br. 7.3.4. Ostali troškovi poslovanja

Troškovi financiranja investicije - Kamate

Troškovi izvora financiranja obračunati su primjenom uslova pod kojima je planirano dobijanje kreditnih sredstava. Ova kategorija troškova predočena je u Gotovinskom toku (Tabela br. 7.8.)

7.4. Formiranje ukupnog prihoda i raspodjela

U Tabeli br. 7.4. data je struktura ukupnog prihoda sa elementima raspodjele za pet poslovnih godina na osnovu elemenata predočenih u Tabeli br. 3.1. (prodajni asortiman) i ostalim tabelama vezanim za strukturu troškova.



Tabela br. 7.4. Formiranje i raspodjela ukupnog prihoda

7.5. Interna analiza

U sklopu ove tačke Biznis plana izvršena je analiza tačke praga rentabilnosti, te proračun inicijalnih ulaganja u trajna obrtna sredstva.

Prag rentabilnosti i cjenovna osjetljivost

Elementi analize praga rentabilnosti i cjenovne osjetljivosti predočeni su u tabeli br. 7.5.1

Tabela br. 7.5.1. Prag rentabilnosti i cjenovna osjetljivost

Analiza praga rentabilnosti pokazuje da je prag rentabilnost ispod 75% od projektiranog obima proizvodnje, što znači nešto više od 15 miliona litara vode godišnje. Dakle, relativno visoka razina praga rentabilnosti ovaj biznis čini umjereno atraktivnim, u smislu da se i u slučaju osiguranja znatno niže razine prodaje boca može osigurati rentabilno poslovanje.

Analiza cjenovne osjetljivosti ukazuje na činjenicu da nema velikog prostora za smanjenje prodajnih cijena pri projeciranom obimu proizvodnje. Donja granica prodajne cijene za 1 litru vode je KM 0,24 (0,03 manje od projektirane razine), što je i razumljivo posmatrano u kontekstu poslovne strategije nižih troškova kao generičke poslovne strategije.



Procjena trajnih obrtnih sredstava i investcije u obrtna sredstva

Proračun potreba u trajnim obrtnim sredstvima baziran je na temelju strukture troškova poslovanja, te na temelju logike odvijanja poslovnog procesa, u smislu dana vezivanja, odnsono koeficienta obrta po pojedinim fazama reprodukcionog procesa. Potreba za trajnim obrtnim sredstvima da bi se startalo sa biznisom je KM 434.992.

Proračun ulaganja potrebnih obrtnih sredstava po godinama u okviru projektiranog vremenskog okvira (pet godina) predočen je u tabeli br. 7.5.2.

Tabela br. 7.5.2. Proračun investicija u obrtna sredstva



7.6. Tržišna ocjena Projekta

Ocjena rentabilnosti (profitabilnosti)

Tržišna ocjena rentabilnosti projekta predočena je kroz set dinamičkih (Tabela br. 7.6.1.) i set tzv. statičih pokazatelja (Tabela br. 7.6.2. ).

Tabela br. 7.6.1. Dinamički pokazatelji

Svi dinamički pokazatelji potvrđuju da je riječ o profitabilnoj i rentabilnoj investiciji.

Tabela br. 7.6.2. Statički pokazatelji

Ocjena likvidnosti

Osnovica za analizu likvidnosti je Gotovinski tok (Tabela br. 7.6.3.) koji omogućuje dinamičko praćenje svih prihoda i rashoda u toku ekonomskog vijeka trajanja Projekta. Analiza likvidnosti izvodi se na osnovu pokazatelja o neto primicima, a pozitivni neto primici ukazuju da je projekat likvidan.

Na osnovu pokazatelja iz Gotovinskog toka može se zaključiti da je ovaj projekat u cjelini i u svim godinama ekonomskog vijeka trajanja likvidan, te nakon 5 godina trajanja projekta, odnosno nakon izmirenja kreditnih obaveza ostaju znatna gotivinska sredstva na raspolaganju nosiocu biznisa.



Tabela br. 7.6.3. Gotovinski tok (za prvu godinu poslovanja)



8. Rizici

Rizici u relizacijii ovog projekta vezan je za ambijent, tzv sistemski rizik (politički rizik). zatim rizik usljed promjena u prvobitnoj fizičko-hemijskoj i bakteriološkoj analizi zahvatišta, kao i smanjenje izdašnosti izvora (vanjski faktori «više sile»). Rizici vezani za samu realizaciju projekta nisu uočeni.

9. Garancije - Zalozi

Kao garancije za vraćanje kredita nosilac kredita je spreman u zalog dati svoju ličnu imovinu kao i imovinu firme u dijelu koji je neophodan. Vrijednost date imovine bi trebala biti dovoljan zalog za iznos traženih sredstava.

Zaključak

Rezimirajući prezentirani poslovni poduhvat može se zaključiti sljedeće:

1. Poslovni poduhvat: “Proizvodnja pitke flaširane vode” elaboriran je od strane ljudi koji vode «DABRA» doo Sanski Most i grupe konsultanata.

2. Ugovor o koncesiji za korištenje zahvatišta izvorišta rijeke Dabar na rok od 30 godina omogućava dovoljan period poslovnog profiliranja i strategijskog pozicioniranja firme «Dabra» doo Sanski Most na tržištu proizvođača pitke vode u BiH i regiji.

3. Generička poslovna strategija za realizaciju ovog poduhvata je “vodstvo u troškovima”, uz težnju da se bude tržišni supstitut uvozu pitke vode na tržištu BiH.

4. Analiza okruženja, industrijske grane i konkurencije ukazuje na činjenicu da je riječ o atraktivnoj industriji.

5. Rezultati ekonomsko-finansijske analize upućuju na sljedeće zaključke:

- poslovni podhvat je finansijski opravdan jer su i pokazatelji profitabilnosti (set dinamički i set statičkih pokazatelja) i pokazatelji likvidnosti (Gotovinski tok) zadovoljavajući.

- poslovni podhvat je i društveno opravdan, i to po više osnova: (1) otvaranje novog biznisa koji je potreban BiH tržištu, (2) otvaranje novih radnih mjesta (31 novo uposlenih radnika).

5. Nisu uočeni rizici u realizaciji ovog podhvata, a zalog kojeg je nosilac poslovnog podhvata spreman dati je dostatan.

6. Rezimirajući izrečeno: poslovni poduhvat “Proizvodnja pitke flaširane izvorske vode” preporučujemo potencijalnim kreditorima da ga putem raspoloživih kreditnih (grantnih) linija podrže.


Documents

Investicioni proj Fabrika pitke vode